Προπτυχιακή Εργασία. Νικολού Δήμητρα. Η Ευθύνη του Προέδρου της Δημοκρατίας

Transcript

1 Προπτυχιακή Εργασία Νικολού Δήμητρα Η Ευθύνη του Προέδρου της Δημοκρατίας ΕΘΝIKO ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜ. ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΟ Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΑΝΔΡΕΑΣ Γ. ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΠ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΘΕΟΔΩΡΑ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΛΕΚΤΟΡΕΣ: ΣΠΥΡΟΣ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ ΝΙΚΟΛΟΥ Ι. ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΞΑΜΗΝΟ Α ΑΡ. Μ. : ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2004 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Εισαγωγή 3 Ιστορική αναδρομή 4 Η νομικοπολιτική θέση του Προέδρου στο σημερινό πολίτευμα. 7 Η νομική κατάσταση του Προέδρου. 9 Το τεκμήριο της αρμοδιότητας ή αναρμοδιότητας 11 Ο κανόνας της προσυπογραφής: η νομική φύση και η σημασία του 13 Οι αρμοδιότητες του Προέδρου. 15 Πράξεις του Προέδρου που εξαιρούνται της προσυπογραφής. 20

2 Η ευθύνη του Προέδρου. 22 Συμπερασματικές παρατηρήσεις 26 Περίληψη 27 Summary. 28 Βιβλιογραφία 29 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Όπως ορίζει το άρθρο 1, παρ.1 του Συντάγματος, το πολίτευμα της χώρας είναι η Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία και θεμέλιο αυτής με βάση την παρ.2 η λαϊκή κυριαρχία. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ο πρώτος πολίτης της χώρας και εκλέγεται από τη Βουλή. Το ανώτατο όργανο του κράτους που συγκεντρώνει τις βασικές εξουσίες διακυβέρνησης είναι η Κυβέρνηση, εκλεγμένη από το λαό. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας που είναι αιρετός από τη Βουλή έχει συγκεκριμένες αρμοδιότητες ορισμένες περιοριστικά από το Σύνταγμα τις οποίες ασκεί είτε μόνος είτε σε σύμπραξη με άλλους φορείς της πολιτείας. Αντικείμενο της εργασίας αυτής είναι η ευθύνη του Προέδρου της Δημοκρατίας. Για να προσδιοριστεί αυτή, αναπτύσσονται επιμέρους θέματα, όπως η νομικοπολιτική θέση του Προέδρου, η νομική του κατάσταση, το τεκμήριο της αρμοδιότητας ή αναρμοδιότητας, ο κανόνας της προσυπογραφής, η σημασία του και οι αρμοδιότητες του Προέδρου. Περιλαμβάνεται ειδικό κεφάλαιο για την ευθύνη του Προέδρου της Δημοκρατίας με τη στενή έννοια του όρου, δηλαδή την ποινική, αστική και πολιτική ευθύνη. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Για να μπορέσει κάποιος να κατανοήσει τη μορφή του πολιτεύματος της Ελλάδος, καθώς και τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας σε αυτό θα πρέπει αρχικά να ανατρέξει στην ελληνική συνταγματική ιστορία και να μελετήσει την πολιτική εξέλιξη της χώρας. Με την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης μιλάμε ουσιαστικά για ανεξάρτητο ελληνικό κράτος. Η χώρα, τις περιόδους , καθώς και από το 1973 έως και σήμερα έχει αβασίλευτο πολίτευμα. Η πρώτη περίοδος κατά την οποία η Ελλάδα είχε αβασίλευτο πολίτευμα ξεκινά από την Επανάσταση του 1821 και τερματίζεται όταν δολοφονήθηκε ο αρχηγός του κράτους Ιωάννης Καποδίστριας το Η δεύτερη περίοδος, γνωστή και ως Α Ελληνική Δημοκρατία, διήρκεσε έντεκα χρόνια και συγκεκριμένα από το 1924 έως και το Βέβαια πρέπει να σημειωθεί πως την περίοδο αυτή υπήρξαν διαστήματα κατά τα οποία επικράτησαν στην Ελλάδα δικτατορικά καθεστώτα. Το 1915 ο Παύλος Κουντουριώτης ακολούθησε τον Ελευθέριο Βενιζέλο στη Θεσσαλονίκη και με τη συμμετοχή του Π. Δαγκλή σχημάτισαν την τριανδρία της κυβέρνησης Εθνικής Άμυνας. Ο Π. Κουντουριώτης εκλέχθηκε προσωρινός Πρόεδρος της Δημοκρατίας τον Μάρτιο του 1924 και παρέμεινε στη θέση αυτή ως το Μάρτιο του Τότε παραιτήθηκε διότι ο Θ. Πάγκαλος είχε καταλάβει πραξικοπηματικά την εξουσία. Όταν καταλύθηκε η δικτατορία του Παγκάλου, ο Παύλος Κουντουριώτης ανέλαβε ξανά το αξίωμα του προσωρινού Προέδρου της Δημοκρατίας και τον Ιούλιο του 1929 του οριστικού Προέδρου της Δημοκρατίας. Σύντομα όμως (το Δεκέμβριο του 1929) εγκατέλειψε το αξίωμα αυτό και στον προεδρικό θώκο ανέβηκε αυτή τη φορά ο Αλέξανδρος Ζαΐμης. Τελικά, η περίοδος της Α Ελληνικής Δημοκρατίας λήγει το 1935 (όπως και η ισχύς του Συντάγματος του 1927) αφού κατέλαβε ο Κονδύλης πραξικοπηματικά την εξουσία. Μέχρι να επανέλθει το πολίτευμα της αβασίλευτης δημοκρατίας στην Ελλάδα το 1973, επικράτησε η βασιλεία για τριάντα οκτώ χρόνια. Τελικά, όταν τον Ιούλιο του 1974 καταλύθηκε η δικτατορία του Παπαδόπουλου που επικρατούσε τα προηγούμενα χρόνια, ο Φ. Γκιζίκης που είχε οριστεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας από τον Παπαδόπουλο όρκισε την Κυβέρνηση που σχημάτισε ο Καραμανλής. Όταν ο λαός με δημοψήφισμα που διεξήχθη στις 9 Δεκεμβρίου του 1974, ψήφισε υπέρ της δημοκρατίας. Τότε ξεκινούσε η Β Ελληνική Δημοκρατία. Ο Γκιζίκης παραιτήθηκε και τη θέση του κατέλαβε ο Μ. Στασινόπουλος που προχώρησε και στη σύνταξη νέου ελληνικού Συντάγματος. Το νέο αυτό Σύνταγμα προκάλεσε αντιδράσεις αλλά τελικά ψηφίστηκε, χωρίς τη συμμετοχή της Αντιπολίτευσης στις 7 Ιουνίου του Τον Μ. Στασινόπουλο διαδέχθηκε ο Κωνσταντίνος Τσάτσος που διετέλεσε Πρόεδρος από τις 19 Ιουνίου του 1975 έως τις 5 Μαΐου του Ουσιαστικά, ήταν ο πρώτος αιρετός Πρόεδρος της Δημοκρατίας και η θητεία του συνέβαλε καθοριστικά στην εδραίωση του δημοκρατικού πολιτεύματος και την εμπέδωση των νέων θεσμών μέσω της εισήγησης του Συντάγματος του 1975 που ήταν και το θεμέλιο της Β Ελληνικής Δημοκρατίας. Στις 5 Μαΐου του 1980 το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας ανέλαβε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ενάμιση χρόνο αργότερα, το ΠΑΣΟΚ, έρχεται στην εξουσία(18 Οκτωβρίου 1981). Οι σχέσεις του Πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου και του Κωνσταντίνου Καραμανλή ήταν τεταμένες. Καθώς η προεδρική θητεία του Κωνσταντίνου Καραμανλή έφτανε στο τέλος της και ενώ ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε αφήσει να εννοηθεί ότι το ΠΑΣΟΚ θα πρότεινε για το αξίωμα του Προέδρου και πάλι τον Κ. Καραμανλή ο οποίος είχε και την υποστήριξη της Νέας Δημοκρατίας, τελικά πρότεινε τον Χρήστο Σαρτζετάκη που κατέλαβε την προεδρία την περίοδο Ήταν ο άνθρωπος που διαδέχθηκε τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και παρέδωσε την προεδρία πάλι σε αυτόν στις 4 Μαιου του Μετά τη λήξη της θητείας του Κωνσταντίνου Καραμανλή το 1995, η Πολιτική Άνοιξη αρχικά και έπειτα το ΠΑΣΟΚ πρότειναν τον Κωστή Στεφανόπουλο για την προεδρία με «αντίπαλό» του τον Αθανάσιο Τσαλδάρη. Τελικά, ο Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος στις 8 Μαρτίου του 1995 εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας με 181 ψήφους από τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ και της Πολιτικής Άνοιξης. Το 2000 επανεκλέγεται για δεύτερη συνεχόμενη φορά από τη Βουλή και είναι μία από τις πιο δημοφιλείς προσωπικότητες της Χώρας μας. Εδώ και αρκετό καιρό διεξάγονται συζητήσεις και ζυμώσεις για τη διαδικασία επιλογής του νέου Προέδρου της

3 Δημοκρατίας που θα αντικαταστήσει τον Κ. Στεφανόπουλο κατά τη λήξη της θητείας του το Μάρτιο του 2005.Ο Πρωθυπουργός λοιπόν, πρόσφατα ανακοίνωσε την πρότασή του για τον Κάρολο Παπούλια που προέρχεται από τη παράταξη του ΠΑΣΟΚ. Με τη διαδικασία που προβλέπει το Σύνταγμα, εφόσον συγκεντρώσει τον απαιτούμενο αριθμό ψήφων στη Βουλή, όπως φαίνεται, θα είναι ο επόμενος Πρόεδρος της Δημοκρατίας που θα διαδεχθεί τον Κ. Στεφανόπουλο για την επόμενη πενταετία. Η ΝΟΜΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ Ο θεσμός του αρχηγού του κράτους έλκει τη καταγωγή του από τα εκάστοτε μοναρχικά πολιτεύματα που επικράτησαν τόσο στη χώρα μας, όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο. Συγκεκριμένα, πάντοτε υπήρχε κάποιος αρχηγός σε κάθε κράτος, ο γνωστός μονάρχης, που συγκέντρωνε πλήθος εξουσιών στο πρόσωπό του. Μάλιστα, η ιστορική και πολιτική εξέλιξη προς το σημερινό συνταγματικό κράτος είναι παράλληλα και το πέρασμα από τον απόλυτο μονάρχη στον αιρετό αρχηγό του κράτους που φέρει κατά κανόνα τον τίτλο του Προέδρου της Δημοκρατίας αν και στις Η.Π.Α. καλείται Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Ταυτόχρονα, παρατηρήθηκε μία σταδιακή αποδυνάμωση των εξουσιών του αρχηγού του κράτους κυρίως στα κράτη που το αξίωμα αυτό είναι κληρονομικό, αλλά και σε άλλα που είναι αιρετό για παράδειγμα στο μεγαλύτερο μέρος του ευρωπαϊκού χώρου. Βέβαια, στο γενικότερο αυτό κλίμα υπάρχει και η εξαίρεση της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας στην οποία η θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας έχει ενισχυθεί και η ανάδειξή του είναι άμεση από το λαό. Στην ουσία, ο σημερινός Πρόεδρος της Δημοκρατίας, όσον αφορά τουλάχιστον στις εξουσίες του, ουδεμία σχέση παρουσιάζει με το μονάρχη των απολυταρχικών καθεστώτων του παρελθόντος. Ο ρόλος του έχει απόλυτη σχέση με την έμμεση-αντιπροσωπευτική δημοκρατία και τον κοινοβουλευτισμό. Αποτελεί όργανο του κράτους και επομένως ασκεί τις αρμοδιότητές του, όπως ακριβώς ορίζει το Σύνταγμα και οι λοιποί νόμοι, πάντοτε σε συνεργασία με τη Βουλή και τη Κυβέρνηση. Παρακάτω θα αναλυθούν επιμέρους στοιχεία που προσδιορίζουν τη νομική και πολιτική θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας στο σημερινό πολιτικό μας σύστημα, όπως οι αρμοδιότητες που παρέχονται από το Σύνταγμα, το τεκμήριο της αρμοδιότητας για μία σειρά πράξεων, ο κανόνας της προσυπογραφής των πράξεών του αλλά και η ευθύνη του. Η ΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Το άρθρο 30, παρ.2 του ισχύοντος Συντάγματος αναφέρει ότι «το αξίωμα του Προέδρου είναι ασυμβίβαστο με οποιοδήποτε άλλο αξίωμα, θέση ή έργο». Είναι γεγονός πως αυτή η πρόβλεψη από το Σύνταγμα έχει να κάνει τόσο με τον ιδιωτικό όσο και με το δημόσιο τομέα. Δεν επιτρέπεται στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας οποιαδήποτε δραστηριότητα επαγγελματική ή επιχειρηματική, ούτε η ανάμειξή του σε οποιοδήποτε έργο εκτός του αυστηρά προσδιορισμένου ρόλου του. Μοναδικό δικαίωμά του είναι να εισπράττει κάποια έσοδα που ίσως προκύπτουν από προσωπική του περιουσία παρόλο που και σε αυτή τη περίπτωση θα πρέπει αυτά να προκύπτουν με σχετικά σταθερό ρυθμό. Διαφορετικά, θα μπορούσε η είσπραξη εσόδων να θεωρηθεί «έργο» με την έννοια του άρθρου 30 παρ.2 κάτι που συνταγματικά απαγορεύεται. Επίσης, δεν υπάρχει σαφής άποψη για το αν ένα καλλιτεχνικό ή συγγραφικό έργο του Προέδρου της Δημοκρατίας εντάσσεται στο «έργο» του άρθρου 30 παρ.2 και απαγορεύεται. Το πιο πιθανό είναι ότι απαγορεύεται, όταν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αποσκοπεί σε κέρδη από τη πώληση του έργου του και τα πνευματικά του δικαιώματα. Το απόλυτο αυτό ασυμβίβαστο είναι πολύ πιο αυστηρό από εκείνο των βουλευτών(άρθρα 56 και 57 του Συντάγματος). Αυτή η αυστηρότητα του ασυμβίβαστου δεν έχει να κάνει μόνο με τις σημαντικότατες αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας στις οποίες θα αναφερθούμε αργότερα αλλά και με το γεγονός ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κατά τη διάρκεια της θητείας του είναι ένα πρόσωπο ήθους και κύρους, το οποίο αποτελεί τον εκφραστή της ενότητας και της συνοχής τόσο της πολιτείας όσο και των θεσμών. Επομένως, ο Πρόεδρος οφείλει να επιτελεί απερίσπαστα το καθήκον του και να μην αποπροσανατολίζεται από καμία άλλη δευτερεύουσα δραστηριότητα που μπορεί να προκαλέσει δυσμενή σχόλια και αμφισβητήσεις. ΤΟ ΤΕΚΜΗΡΙΟ ΤΗΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑΣ Ή ΑΝΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑΣ Άρθρο 30, παρ.1 Συντάγματος:: «Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ρυθμιστής του πολιτεύματος». Άρθρο 26, παρ.1 και 2 Συντάγματος: 1. «Η νομοθετική λειτουργία ασκείται από τη Βουλή και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας». 2. «Η εκτελεστική λειτουργία ασκείται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τη Κυβέρνηση». Όπως φαίνεται από τις ανωτέρω διατάξεις το Σύνταγμα καλεί τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ρυθμιστή του πολιτεύματος καθώς και φορέα νομοθετικών και εκτελεστικών αρμοδιοτήτων. Οι αναφορές αυτές του Συντάγματος δημιουργούν το τεκμήριο της αρμοδιότητας του Προέδρου σε ό,τι αφορά το νομοθετικό και εκτελεστικό του έργο. Ωστόσο, παρόλο που πολλοί θα μπορούσαν να θεωρήσουν πως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει αναρίθμητες αρμοδιότητες, στην πραγματικότητα με το άρθρο 50 του Συντάγματος περιορίζονται αισθητά και γίνονται συγκεκριμένες και τυποποιημένες. Το άρθρο αυτό καθιερώνει το τεκμήριο της αναρμοδιότητας αναφέροντας ειδικά: «Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν έχει άλλες αρμοδιότητες παρά μόνο όσες του απονέμουν ρητά το Σύνταγμα

4 και οι νόμοι που είναι σύμφωνοι μ αυτό». Επομένως, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ρυθμιστής του πολιτεύματος, επαγρυπνώντας για την ομαλή λειτουργία των συνταγματικών θεσμών του κράτους όπως επιβάλλει το κοινοβουλευτικό σύστημα της χώρας. Ο ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΥΠΟΓΡΑΦΗΣ: Η ΝΟΜΙΚΗ ΦΥΣΗ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας λοιπόν είναι ένα αιρετό και άμεσο όργανο αφού εκλέγεται άμεσα από τη Βουλή και έμμεσα από το λαό αλλά και μη αυτοτελές αφού σχεδόν ποτέ δε λειτουργεί ανεξάρτητος. Για την ακρίβεια του όρου, έχει θεσπιστεί ο θεσμός της προσυπογραφής πράξεων με τον οποίο καμία πράξη του Προέδρου της Δημοκρατίας δεν τίθεται σε ισχύ αν αυτή δεν υπογραφεί ή από κάποιον Υπουργό ή από τον Πρωθυπουργό ή από το Υπουργικό Συμβούλιο εκτός από κάποιες εξαιρέσεις στις οποίες θα δοθεί έμφαση παρακάτω. Σύμφωνα με την πρόβλεψη του άρθρου 35 παρ.1,εδ.α του Συντάγματος: «Καμία πράξη του Προέδρου της Δημοκρατίας δεν ισχύει ούτε εκτελείται χωρίς την προσυπογραφή του αρμόδιου Υπουργού, ο οποίος με μόνη την υπογραφή του γίνεται υπεύθυνος και χωρίς τη δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Στην περίπτωση που η Κυβέρνηση απαλλαγεί από τα καθήκοντά της σύμφωνα με το άρθρο 38 παράγραφος 1, αν ο Πρωθυπουργός δεν προσυπογράφει το οικείο διάταγμα, αυτό υπογράφεται μόνο από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας». Παράλληλα, οι υπόλοιπες προεδρικές πράξεις απαιτούν την υπουργική προσυπογραφή ακόμα κι αν οι διατάξεις του Συντάγματος δεν το επιβάλλουν. Τέλος, ακόμα και κάποιες γραπτές κρατικές πράξεις του Προέδρου της Δημοκρατίας που δεν παράγουν συγκεκριμένα έννομα αποτελέσματα απαιτούν τη συμβολή των φορέων της Κυβέρνησης με την προσυπογραφή και τη δημοσίευση στην εφημερίδα της Κυβέρνησης. Ο κανόνας της προσυπογραφής καθιστά τον «ανώτατο άρχοντα»-πρόεδρο της Δημοκρατίας ανεύθυνο, με αποτέλεσμα να ευθυνοποιούνται η εκάστοτε Κυβέρνηση και οι αρμόδιοι Υπουργοί. Τόσο το τεκμήριο της αρμοδιότητας στο οποίο αναφερθήκαμε παραπάνω όσο και ο κανόνας της προσυπογραφής είναι παράγοντες που διαμόρφωσαν την ευθύνη του Προέδρου της Δημοκρατίας. Μάλιστα ο κανόνας της προσυπογραφής εμφανίστηκε από πολύ νωρίς στα ελληνικά Συντάγματα, ορίζει τις αρμοδιότητες του Προέδρου και συνάμα την έκταση της ευθύνης του. Η ύπαρξη του κανόνα της προσυπογραφής καθιέρωσε το υπεύθυνο των Υπουργών αλλά και στέρησε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας τη διαμόρφωση και εκδήλωση της κρατικής βούλησης εκτός βέβαια από τις περιπτώσεις που το Σύνταγμα ορίζει, στο άρθρο 35, παρ.2. Επίσης, όσον αφορά στις εκτελεστικές του αρμοδιότητες οφείλει να ταυτίζεται με τη θέληση της Κυβέρνησης ή του Πρωθυπουργού, να μην αντιδρά και να συμφωνεί άσχετα αν έχει αντίθετη άποψη εκτός βέβαια αν οι πράξεις τους κριθούν αντισυνταγματικές ή παράνομες. Είναι εμφανές πως περιορίζονται αισθητά οι εξουσίες του Προέδρου της Δημοκρατίας ενώ αναδεικνύεται αποφασιστικά η υπεροχή της Κυβέρνησης καθώς είναι αυτή στην οποία οφείλεται η ανάληψη των σχετικών πρωτοβουλιών και η ενεργός διαχείριση των καίριων πολιτικών ζητημάτων της χώρας. Κάτι τέτοιο συμβαδίζει με τον κοινοβουλευτικό χαρακτήρα του πολιτικού μας συστήματος αφού σε αυτό πρωτεύοντα ρόλο παίζει η Κυβέρνηση και η Βουλή. ΟΙ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΕΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ: Πρόκειται για τις αρμοδιότητες εκείνες που αφορούν στις σχέσεις του Προέδρου με τη Βουλή, την Κυβέρνηση και το λαό-εκλογικό σώμα. Αυτές υλοποιούνται με την έκδοση προεδρικών διαταγμάτων, τα οποία ακολουθούνται από τον κανόνα της προσυπογραφής εκτός βέβαια από τις εξαιρέσεις του άρθρου 35, παρ.2. Έτσι λοιπόν οι ρυθμιστικές αρμοδιότητες του Προέδρου είναι: α) Διορισμός και παύση της Κυβέρνησης-άρθρο 37, παρ.1, β) ανάθεση διερευνητικής εντολής προκειμένου να εξακριβωθεί η δυνατότητα σχηματισμού Κυβέρνησης που να έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής-άρθρο 37, παρ.2,3 και 4, γ) απαλλαγή της Κυβέρνησης από τα καθήκοντά της αν παραιτηθεί ή χάσει την εμπιστοσύνη της Βουλήςάρθρο 38, παρ.1, δ) διάλυση της Βουλής-άρθρο 41, παρ.1 και 2, ε) προκήρυξη εκλογών-άρθρο 41, παρ.3, στ) σύγκληση Βουλής σε σύνοδο τακτικά και έκτακτα-άρθρο 40, παρ.1, ζ) αναστολή συνόδων της Βουλής-άρθρο 40, παρ.2 και 3, η) έκδοση προεδρικών διαταγμάτων που προσυπογράφονται από την Κυβέρνηση ή τον Πρόεδρο της Βουλής για προκήρυξη δημοψηφίσματος για κρίσιμο θέμα, με βάση το άρθρο 44, παρ.2, εδ. α και θ) ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί να απευθύνει διαγγέλματα σε εντελώς εξαιρετικές περιπτώσεις με τη σύμφωνη πάντα γνώμη του Προέδρου της Κυβέρνησης και Πρωθυπουργού. Αυτά τα διαγγέλματα δημοσιεύονται στην εφημερίδα της Κυβέρνησης -άρθρο 44, παρ.3. Τα διαγγέλματα αποτελούν πανηγυρικό τύπο του προεδρικού λόγου και μέσο επικοινωνίας του Προέδρου με το λαό σε εξαιρετικές περιπτώσεις και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να συγχέονται με τις ομιλίες, τις δηλώσεις, τα διάφορα μηνύματα κλπ. του Προέδρου. Αυτές αποτελούν τμήμα των συμβολικών αρμοδιοτήτων του Προέδρου που θα εκτεθούν παρακάτω και είναι σχετικές με τη διεθνή εκπροσώπηση της χώρας όπως αυτή εκφράζεται στο άρθρο 36, παρ.1 του Συντάγματος. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ: Όπως είναι σαφές οι αρμοδιότητες αυτές αφορούν στη νομοθετική εξουσία του κράτους και στο ρόλο που έχει αναλάβει σε αυτή ο Πρόεδρος. Αυτές είναι: α) Έκδοση και δημοσίευση νόμων που έχουν ψηφιστεί από τη Βουλή-άρθρο 42, β) αναπομπή στη Βουλή νομοσχεδίου που έχει ψηφιστεί από την ίδια ή προτάσεων νόμων με την ταυτόχρονη

5 έκθεση των λόγων της αναπομπής, γ) έκδοση κανονιστικών προεδρικών διαταγμάτων δηλαδή νόμων που δεν έχουν ειδικό χαρακτήρα-άρθρο 43, παρ.1, 2 και 4, δ) έκδοση πράξεων νομοθετικού περιεχομένου-άρθρο 44, παρ.1 και άρθρο 48, ε) προκήρυξη δημοψηφίσματος κυρωτικού ή αναβλητικού χαρακτήρα για σχέδιο που έχει ψηφιστεί ή νόμο που έχει προταθεί, με εξαίρεση τα δημοσιονομικά θέματα, στ) νομοθετική αρμοδιότητα μπορεί να θεωρηθεί τέλος, η δυνατότητα που έχει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να δημοσιεύσει την απόφαση της Βουλής με πρόταση της Κυβέρνησης να κηρυχθεί η χώρα σε κατάσταση πολιορκίας με βάση το άρθρο 48, παρ.1 το οποίο αναφέρει πως «σε περίπτωση πολέμου, επιστράτευσης εξαιτίας εξωτερικών κινδύνων ή άμεσης απειλής της εθνικής ασφάλειας, καθώς και αν εκδηλωθεί ένοπλο κίνημα για την ανατροπή του δημοκρατικού πολιτεύματος, η Βουλή, με απόφασή της, που λαμβάνεται ύστερα από πρόταση της Κυβέρνησης, θέτει σε εφαρμογή, σε ολόκληρη την Επικράτεια ή σε τμήμα της, το νόμο για την κατάσταση πολιορκίας, συνιστά εξαιρετικά δικαστήρια και αναστέλλει την ισχύ του συνόλου ή μέρους των διατάξεων των άρθρων 5 παράγραφος 4, 6, 8, 9, 11, 12 παράγραφοι 1 έως 4, 14, 19, 22 παράγραφος 3, 23, 96 παράγραφος 4 και 97. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δημοσιεύει την απόφαση της Βουλής. Με την απόφαση της Βουλής ορίζεται η διάρκεια ισχύος των επιβαλλόμενων μέτρων, η οποία δεν μπορεί να υπερβεί τις δεκαπέντε ημέρες». Επίσης, με βάση την παρ.2 «Σε περίπτωση απουσίας της Βουλής ή αν συντρέχει αντικειμενική δυσκολία να συγκληθεί εγκαίρως, τα μέτρα της προηγούμενης παραγράφου λαμβάνονται με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται ύστερα από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου. Το διάταγμα υποβάλλεται από τη Κυβέρνηση στη Βουλή για έγκριση μόλις καταστεί δυνατή η σύγκλησή της, ακόμη κι αν έληξε η βουλευτική περίοδος ή η Βουλή έχει διαλυθεί, και πάντως μέσα σε δεκαπέντε μέρες το αργότερο». Τέλος, με βάση την παρ.5 «Αφότου αρχίσουν να ισχύουν τα μέτρα των προηγούμενων παραγράφων ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ύστερα από πρόταση της Κυβέρνησης, μπορεί να εκδίδει πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, για να αντιμετωπιστούν επείγουσες ανάγκες ή για να αποκατασταθεί ταχύτερα η λειτουργία των συνταγματικών θεσμών. Οι πράξεις αυτές υποβάλλονται για κύρωση στη Βουλή μέσα σε δεκαπέντε μέρες από τη σύγκλησή της σε σύνοδο και παύουν να ισχύουν στο εξής, αν δεν υποβληθούν στη Βουλή μέσα στις παραπάνω προθεσμίες ή δεν εγκριθούν από αυτή μέσα σε δεκαπέντε ημέρες αφότου υποβλήθηκαν» (όπως και αναφέρθηκε και στο δ). ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΕΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ: Με βάση το άρθρο 26, παρ.2 το οποίο αναφέρει ότι η εκτελεστική λειτουργία ασκείται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και την Κυβέρνηση, οι εκτελεστικές αρμοδιότητες του Προέδρου αφορούν στο ρόλο που διαδραματίζει ως παράγων της εκτελεστικής λειτουργίας για την έκδοση διαταγμάτων και εκτέλεση νόμων. Αυτές λοιπόν είναι: α) Διορισμός και παύση των δημοσίων υπαλλήλων εκτός από τις περιπτώσεις εκείνες, οι οποίες πλέον είναι αρκετές στις οποίες αυτή η αρμοδιότητα ασκείται από υποδεέστερα όργανα-άρθρο 46, παρ.1, β) απονομή των προβλεπομένων παρασήμων σε ημεδαπούς ή αλλοδαπούς-άρθρο 46, παρ.1, γ) επίσης, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων, αν και τις διοικεί η Κυβέρνηση με βάση τις επιταγές του νόμου-άρθρο 45, εδ. α. Μάλιστα, με την έκδοση προεδρικών διαταγμάτων απονέμει επίσης τους βαθμούς σε όσους υπηρετούν σε αυτές-άρθρο 45, εδ. β, δ) μπορεί να συμπεριληφθεί παράλληλα, η έκδοση ατομικών διαταγμάτων γιατί παρόλο που τις κατατάξαμε στις νομοθετικές θεωρούνται κατά βάση διοικητικές-εκτελεστικές αρμοδιότητες-άρθρο 43, παρ.1, ε) τέλος, μπορεί να ενταχθεί στις διοικητικές αρμοδιότητες επειδή αφορά στη διοίκηση της δικαιοσύνης το άρθρο 88, παρ.1 που ορίζει ότι «Οι δικαστικοί λειτουργοί διορίζονται με προεδρικό διάταγμα, σύμφωνα με νόμο που ορίζει τα προσόντα και τη διαδικασία επιλογής τους, και είναι ισόβιοι». ΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ: α) Με βάση το άρθρο 47, παρ.1, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας «έχει το δικαίωμα, ύστερα από πρόταση του Υπουργού Δικαιοσύνης και γνώμη συμβουλίου που συγκροτείται κατά πλειοψηφία από δικαστές, να χαρίζει, μετατρέπει ή μετριάζει τις ποινές που επιβάλλουν τα δικαστήρια, καθώς και να αίρει τις κάθε είδους νόμιμες συνέπειες ποινών που έχουν επιβληθεί και εκτιθεί». Αυτή η αρμοδιότητα δεν είναι ανεξάρτητη από άλλα όργανα. Αντίθετα, ασκείται τυπικά από τον Πρόεδρο και ουσιαστικά από τον αρμόδιο Υπουργό ο οποίος στη προκειμένη περίπτωση είναι ο Υπουργός Δικαιοσύνης. β) Επίσης, με βάση το άρθρο 47, παρ.2 «Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μόνο με τη συγκατάθεση της Βουλής έχει το δικαίωμα να απονέμει χάρη σε Υπουργό που καταδικάστηκε κατά το άρθρο 86». ΣΥΜΒΟΛΙΚΕΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ: Οι συμβολικές αρμοδιότητες ανήκουν στις τυπικές αρμοδιότητες του Προέδρου γιατί με βάση το άρθρο 36 τηρούνται οι ορισμοί του άρθρου 35, παρ.1 δηλαδή για κάθε πράξη του Προέδρου απαιτείται η προσυπογραφή του αρμόδιου οργάνου εκτός από τις εξαιρέσεις της παραγράφου 2 του ιδίου άρθρου. Τελικά, οι συμβολικές αρμοδιότητες του Προέδρου είναι η δυνατότητά του να «εκπροσωπεί διεθνώς τη χώρα, να κηρύσσει πόλεμο, να συνομολογεί συνθήκες ειρήνης, συμμαχίας, οικονομικής συνεργασίας και συμμετοχής σε διεθνείς οργανισμούς ή ενώσεις και να τις ανακοινώνει στη Βουλή, με τις αναγκαίες διασαφήσεις, όταν το συμφέρον και η ασφάλεια του Κράτους το επιτρέπουν». ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΠΟΥ ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ ΤΗΣ ΠΡΟΣΥΠΟΓΡΑΦΗΣ Εκτός όμως από τις πράξεις του Προέδρου της Δημοκρατίας που απαιτούν τη συμβολή του αρμόδιου Υπουργού, του Πρωθυπουργού ή του Υπουργικού Συμβουλίου, το Σύνταγμα προβλέπει ορισμένες αρμοδιότητες που είναι ανεξάρτητες από άλλους φορείς. Αυτή η εξαίρεση έχει ήδη εισαχθεί από το Σύνταγμα του 1975 και μέχρι σήμερα ορίζει περιοριστικά τις αυτόνομες αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας.

6 Με βάση λοιπόν το άρθρο 35, παρ.1 εδάφιο β και παρ.2 ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί: α) να απαλλάξει την Κυβέρνηση από τα καθήκοντά της σύμφωνα με το άρθρο 38 παρ.1 αν ο Πρωθυπουργός δε προσυπογράφει το οικείο διάταγμα(παρ.1, εδ. β), β) να διορίσει Πρωθυπουργό(παρ.2 α), γ) να αναθέσει διερευνητική εντολή με βάση το άρθρο 37, παρ. 2, 3 και 4(παρ.2 β), δ) να διαλύσει τη Βουλή κατά το άρθρο 32 παράγραφος 4 και κατά το άρθρο 41 παράγραφος 1, αν δεν την προσυπογράψει ο Πρωθυπουργός, και κατά το άρθρο 53 παράγραφος 1, αν δεν την προσυπογράψει το Υπουργικό Συμβούλιο(παρ.2 γ), ε) να αναπέμψει κατά το άρθρο 42 παράγραφος 1 νομοσχέδιο ή πρόταση νόμου που έχει ψηφιστεί από τη Βουλή(παρ.2 δ), στ) να διορίσει το προσωπικό των υπηρεσιών της Προεδρίας της Δημοκρατίας(παρ.2 ε). Έχει υποστηριχθεί πως και η κύρωση και έκδοση νομοσχεδίων ή προτάσεων νόμων που έχουν ψηφιστεί από τη Βουλή ανήκουν στις πράξεις του Προέδρου της Δημοκρατίας που δεν απαιτούν τη προσυπογραφή άλλων φορέων απλά δεν περιλαμβάνονται στο συγκεκριμένο άρθρο διότι εντάσσονται στις νομοθετικές αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας και όχι στις εκτελεστικές στις οποίες ανήκουν όλες οι παραπάνω. Κάτι τέτοιο όμως δεν ισχύει γιατί όπως κάθε νόμος του κράτους θα έπρεπε να φέρει την υπογραφή του αρμόδιου φορέα, έτσι και αυτά θα πρέπει να υπογραφούν από τον ή τους αρμόδιους Υπουργούς. Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Στα πολιτεύματα της συνταγματικής μοναρχίας και της βασιλευομένης δημοκρατίας του παρελθόντος, τα Συντάγματα καθιέρωναν το ανεύθυνο του μονάρχη(αφού ήταν το ανώτατο όργανο του κράτους) και του Βασιλιά(έλκει τη καταγωγή του από το αγγλικό δίκαιο που δηλώνει ρητά ότι: The King can do no wrong ). Πέρα από όλα αυτά και στα δημοκρατικά συντάγματα καθιερώθηκε και καθιερώνεται το κατ αρχήν ανεύθυνο του Προέδρου της Δημοκρατίας. Συγκεκριμένα, στο ισχύον Σύνταγμα, στο άρθρο 49, παρ.1, κατοχυρώνεται το ανεύθυνο του Προέδρου της Δημοκρατίας εκτός από τις περιπτώσεις της εσχάτης προδοσίας και της, εκ προθέσεως, παραβίασης του Συντάγματος. Δηλαδή: «Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν ευθύνεται οπωσδήποτε για πράξεις που έχει ενεργήσει κατά την άσκηση των καθηκόντων του, παρά μόνο για έσχατη προδοσία ή παραβίαση, με πρόθεση, του Συντάγματος. Για πράξεις που δεν σχετίζονται με την άσκηση των καθηκόντων του η δίωξη αναστέλλεται έως ότου λήξει η προεδρική θητεία». Από αυτό συνάγεται ότι το Σύνταγμα θεωρεί πως ο Πρόεδρος δεν ευθύνεται για την παραβίαση του Συντάγματος και των νόμων από αμέλεια. Παράλληλα, η έκταση της ευθύνης του Προέδρου ρυθμίζεται και από το Νόμο 265/1976 «περί ευθύνης του Προέδρου της Δημοκρατίας». Η διάταξη του άρθρου 1, παρ.1 αυτού του νόμου ορίζει πως ο Πρόεδρος «ευθύνεται δια πράξεις ή παραλείψεις αυτού μη σχετιζομένας προς την άσκησιν των καθηκόντων του κατά τας διατάξεις του Ποινικού Κώδικος ή άλλων ειδικών ποινικών νόμων». Επομένως, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ευθύνεται, κατά την άσκηση των καθηκόντων του για έσχατη προδοσία και για την, εκ προθέσεως, παραβίαση του Συντάγματος και έχει πλήρη ευθύνη για πράξεις που δεν τελούνται εκτός της άσκησης των καθηκόντων του. Η έννοια αυτών των εγκλημάτων, της εσχάτης προδοσίας και της παραβίασης του Συντάγματος με πρόθεση καθορίζεται αντίστοιχα από το άρθρο 2, παρ.2 του Ν. 265/1976 και παρ.3 του ίδιου νόμου. Δηλαδή, για το έγκλημα της εσχάτης προδοσίας ορίζεται ότι διαπράττεται «οσάκις ούτος, χρησιμοποιών την ιδιότητά του ταύτην και τας εκ του Συντάγματος εμπεπιστευμένας αυτώ εξουσίας, κατέλυσεν ή μετέβαλεν ή αποπειράται να καταλύση ή μεταβάλη το πολίτευμα της Χώρας». Αντίστοιχα, για το έγκλημα της, εκ προθέσεως, παραβίασης του Συντάγματος, στη παρ.3 δηλώνεται ότι «Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διαπράττει το έγκλημα της εκ προθέσεως παραβιάσεως του Συντάγματος, οσάκις υπό την ιδιότητά του ταύτην προβαίνη εκ προθέσεως εις έκδοσιν πράξεως ή εις άλλην ενεργείαν ή υποπίπτη εις παράλειψιν αντικειμένην εις επιτακτικήν διάταξην του Συντάγματος, εκ των αναφερομένων εις τας υπό του Προέδρου της Δημοκρατίας ατομικώς και άνευ διακριτικής ευχερείας ασκουμένας αρμοδιότητας, συνεπεία της οποίας επήλθε σοβαρά διατάραξις της λειτουργίας του πολιτεύματος». Όσον αφορά στα είδη της ευθύνης του Προέδρου, το Σύνταγμα καθορίζει στο άρθρο 49, στις παρ.2 και 3 την ποινική ευθύνη του Προέδρου της Δημοκρατίας και στην παρ.5 ( «Νόμος που ψηφίζεται από την Ολομέλεια της Βουλής ρυθμίζει τα σχετικά με την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου αυτού» ) αφήνει τον καθορισμό της αστικής ευθύνης στον εκάστοτε νομοθέτη. Παράλληλα, η διάταξη του άρθρου 15 του Νόμου 265/1976 που ορίζει ότι «απαιτήσεις αστικής φύσεως επί των περιπτώσεων των προβλεπομένων υπό του παρόντος ασκούνται μόνο ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων», θεωρεί δεδομένη την αστική ευθύνη του Προέδρου. Επομένως, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ευθύνεται τόσο ποινικά όσο και αστικά. Από την άλλη πλευρά, το Σύνταγμα δεν προβλέπει ρητά την πολιτική ή όχι ευθύνη του Προέδρου της Δημοκρατίας. Όμως, η έκπτωση από το προεδρικό αξίωμα καταδεικνύει τη πολιτική ευθύνη του Προέδρου. Το Σύνταγμα κάνει λόγο για την έκπτωση από το προεδρικό αξίωμα στα άρθρα 34, παρ.1 εδ. α και 32, παρ.1 εδ. β εννοώντας την έκπτωση που απαγγέλλεται από το Ειδικό Δικαστήριο ή επέρχεται αυτοδικαίως από το νόμο με βάση τον εκάστοτε ισχύοντα νόμο περί της ευθύνης του Προέδρου. Μία τέτοια ποινή όμως προβλέπει το άρθρο 3 του Ν.265/1976. Στο σημείο αυτό να αναφερθεί αν και είναι πρόδηλο, πως η οριστική αδυναμία του Προέδρου να ασκήσει τα καθήκοντά του με βάση το άρθρο 34, παρ.2 του Συντάγματος δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την έκταση της ευθύνης του. Αν τελικά αποφασιστεί με βάση το άρθρο 49, ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ευθύνεται όντως για έσχατη προδοσία ή παραβίαση του Συντάγματος με πρόθεση, τότε προβλέπονται κάποιες ποινές. Το άρθρο 3 του Ν.265 προβλέπει ότι η ποινή για την έσχατη προδοσία είναι η ισόβια ή πρόσκαιρη κάθειρξη, έκπτωση από το προεδρικό αξίωμα και ισόβια ή πρόσκαιρη αποστέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων ενώ το έγκλημα για την παραβίαση του Συντάγματος με πρόθεση είναι η έκπτωση από το προεδρικό αξίωμα και αποστέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων από 2 έως 10 έτη. Η ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΩΝ: Τα σχετικά με τη παραγραφή των προεδρικών εγκλημάτων και την αναστολή της ρυθμίζονται στο άρθρο 4 του Ν.265/1976. Η παραγραφή του εγκλήματος της εσχάτης

7 προδοσίας είναι διετής ενώ της παραβίασης του Συντάγματος με πρόθεση ετήσια. Με βάση το άρθρο 112 του Ποινικού Κώδικα, η προθεσμία της παραγραφής αρχίζει από την ημέρα που τελέστηκε το έγκλημα ενώ η προθεσμία για τη παραγραφή ολοκληρωμένου εγκλήματος εσχάτης προδοσίας αρχίζει από την αποκατάσταση της νόμιμης εξουσίας(άρθρο 112, παρ.3 του Συντάγματος). Η αναστολή της προθεσμίας παραγραφής διαρκεί όσο η διαδικασία και μέχρι η καταδικαστική απόφαση να είναι τελεσίδικη με όριο τον ένα χρόνο για το έγκλημα της εσχάτης προδοσίας και τους έξι μήνες για το έγκλημα της παραβίασης του Συντάγματος με πρόθεση(άρθρο 4, παρ.2 Ν.265/1976). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Συμπερασματικά, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει μία σειρά αρμοδιοτήτων για τις οποίες δεν ευθύνεται αφού τις ασκεί σε σύμπραξη με άλλα όργανα της πολιτείας και ορισμένες πολύ περιορισμένες αυτόνομες αρμοδιότητες για τις οποίες έχει τη συνολική ευθύνη. Οι περισσότερες από αυτές τις αρμοδιότητες είναι κυρίως διαπιστωτικού και συμβολικού χαρακτήρα. Παρόλο που το μεγαλύτερο μέρος της εξουσίας λοιπόν έχει μεταφερθεί στα χέρια της Κυβέρνησης, της Βουλής αλλά και του Πρωθυπουργού (πρωθυπουργοκεντρικό σύστημα), η ύπαρξη του Προέδρου της Δημοκρατίας είναι απαραίτητη. Αποτελεί σύμβολο ενότητας του ελληνισμού, εξασφαλίζει τη συνέχεια του κράτους, εξισορροπεί τις σχέσεις της Κυβέρνησης με την αντιπολίτευση αλλά και των κομμάτων μεταξύ τους. Είναι πρόσωπο γενικού κύρους, εγγυητής της λειτουργίας του πολιτεύματος και εκπρόσωπος της χώρας διεθνώς. Οφείλει να τη προβάλλει με κάθε ευκαιρία και να προβαίνει σε όλες τις αναγκαίες πράξεις που εξυπηρετούν τα συμφέροντα της χώρας. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το θέμα της εργασίας αυτής είναι η ευθύνη του Προέδρου της Δημοκρατίας. Αρχικά, γίνεται μία ιστορική αναδρομή όπου αναφέρονται οι διατελέσαντες Πρόεδροι της Δημοκρατίας. Έπειτα, αναπτύσσεται η νομικοπολιτική θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας στο ισχύον πολίτευμα αλλά και η νομική του κατάσταση. Στη συνέχεια, δίνεται έμφαση στο τεκμήριο της αρμοδιότητας ή αναρμοδιότητας του Προέδρου, στον κανόνα προσυπογραφής αλλά και στις αρμοδιότητές του, στοιχεία που συνθέτουν την ευθύνη του. Παράλληλα, αναλύεται η ευθύνη του, η έκτασή της, τα είδη της αλλά και οι τυχόν ποινές. Τέλος, ο αναγνώστης θα βρει συμπερασματικές παρατηρήσεις και θα κατανοήσει ποιος τελικά είναι ο ρόλος του Προέδρου της Δημοκρατίας στο πολίτευμά μας. SUMMARY The subject of this essay is the responsibility of the President of Democracy. Firstly, the historical background of the previous Presidents of Greece is presented. Moreover the Presidents position according to politics and the law is being discussed. Not only this but there is also the presentation of some facts that altogether build his positions matters. For example whether the president is responsible or not,the matter of the requirement of his signature and his responsibility. At the same time, his responsibility,its extent, its types, and also some possible penalties are referred. Finally, the reader will find conclusive observations and will understand who in fact is the role of the President of Democracy in our polity. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Β. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ «Μαθήματα Συνταγματικού Δικαίου Ι», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ Κ. ΒΛΑΧΟΣ «Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο Κοινοβουλευτισμός στο πολίτευμα της 5ης γαλλικής Δημοκρατίας», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΝΤ. Ν. ΣΑΚΚΟΥΛΑ ΚΩΝ/ΝΟΣ Λ. ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ «Επίτομο Συνταγματικό Δίκαιο», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΝΤ. Ν. ΣΑΚΚΟΥΛΑ ΑΝΔΡΕΑΣ Γ. ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ «Οργάνωση και λειτουργία του κράτους-παραδόσεις Συνταγματικού Δικαίου», Ι ΕΚΔΟΣΗ ΚΩΣΤΑΣ ΖΗΛΕΜΕΝΟΣ «Ο ρυθμιστής του ελληνικού πολιτεύματος», ΑΡ. ΜΑΝΕΣΗΣ «Η νομικοπολιτική θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας κατά το Κυβερνητικό Σχέδιο Συντάγματος, σε Συνταγματική θεωρία και πράξη», ΚΩΣΤΑΣ Γ. ΜΑΥΡΙΑΣ «Συνταγματικό Δίκαιο», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΝΤ. Ν. ΣΑΚΚΟΥΛΑ ΣΙΜΟΣ ΜΗΝΑΪΔΗΣ «Οι άνευ προσυπογραφής πράξεις του Προέδρου της Δημοκρατίας», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΝΤ. Ν. ΣΑΚΚΟΥΛΑ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Γ. ΡΑΪΚΟΣ «Συνταγματικό Δίκαιο, τόμος Ι, εισαγωγή, οργανωτικό μέρος», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΝΤ. Ν. ΣΑΚΚΟΥΛΑ-2002.

8 ΦΙΛΙΠΠΟΣ Κ. ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ «Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ως ρυθμιστής του πολιτεύματος», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΝΤ. Ν. ΣΑΚΚΟΥΛΑ, ΑΘΗΝΑ-ΚΟΜΟΤΗΝΗ ΚΩΣΤΑΣ Χ. ΧΡΥΣΟΓΟΝΟΣ «Συνταγματικό Δίκαιο», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΝΤ. Ν. ΣΑΚΚΟΥΛΑ, ΑΘΗΝΑ-ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Ε ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ, ΠΕΡΙΟΔΟΣ Α - ΣΥΝΟΔΟΣ Α «Επίσημα στενογραφημένα πρακτικά της Ολομέλειας της Επιτροπής του Συντάγματος 1975, προεδρία Κων/νου Τσάτσου», ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ. ΠΕΡΙΟΔΟΣ Δ - ΣΥΝΟΔΟΣ Α «Πρακτικά των συνεδριάσεων των ειδικών κοινοβουλευτικών επιτροπών αναθεώρησης του Συντάγματος, μεταφορά του κειμένου του Συντάγματος στη δημοτική γλώσσα και των συζητήσεων στην ολομέλεια της Βουλής για την πρόταση Αναθεώρησης διατάξεων του Συντάγματος και τη μεταφορά του κειμένου αυτού στη δημοτική γλώσσα. Προεδρία Γιάννη Αλευρά, Αθήνα 1986», ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ. ΠΕΡΙΟΔΟΣ Η «Προτάσεις αναθεώρησης διατάξεων του Συντάγματος. Πρακτικά και έκθεση Επιτροπής του Συντάγματος, προεδρία Απόστολου Κακλαμάνη, Αθήνα 1996», ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ. ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΕΙΚΟΝΕΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ (συλλεκτική έκδοση)», ΙΟΥΛΙΟΣ 2002.