Aντισεισµικός Σχεδιασµός Mεταλλικών Kατασκευών

Transcript

1 Mapple ÛÎÔ II (400 ÛÂÏ.) 8/7/ :41 ÂÏ 1 Aντισεισµικός Σχεδιασµός Mεταλλικών Kατασκευών Σηµείωση Το ΕΑΠ είναι υπεύθυνο για την επιµέλεια έκδοσης και την ανάπτυξη των κειµένων σύµφωνα µε τη Μεθοδολογία της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης. Για την επιστηµονική αρτιότητα και πληρότητα των συγγραµ- µάτων την αποκλειστική ευθύνη φέρουν οι συγγραφείς, κριτικοί αναγνώστες και ακαδηµαϊκοί υπεύθυνοι που ανέλαβαν το έργο αυτό.

2 Mapple ÛÎÔ II (400 ÛÂÏ.) 8/7/ :41 ÂÏ 2

3 Mapple ÛÎÔ II (400 ÛÂÏ.) 8/7/ :41 ÂÏ 3 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Σχολή Θετικών Επιστηµών και Τεχνολογίας Πρόγραµµα Σπουδών ΣEIΣMIKH MHXANIKH KAI ANTIΣEIΣMIKEΣ KATAΣKEYEΣ Θεµατική Ενότητα ΣXE IAΣMOΣ ANTIΣEIΣMIKΩN KATAΣKEYΩN Τόµος B' Aντισεισµικός Σχεδιασµός Mεταλλικών Kατασκευών ΗΜΗΤΡΙΟΣ MΠΕΣΚΟΣ Kαθηγητής Tµήµατος Πολιτικών Mηχανικών Πανεπιστηµίου Πατρών ΓΕΩΡΓΙΟΣ IΩΑΝΝΙ ΗΣ Aναπλ. Kαθηγητής Tµήµατος Πολιτικών Mηχανικών Eθνικού Mετσόβιου Πολυτεχνείου ΠATPA 2003

4 Mapple ÛÎÔ II (400 ÛÂÏ.) 8/7/ :41 ÂÏ 4 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Σχολή Θετικών Επιστηµών και Τεχνολογίας Πρόγραµµα Σπουδών ΣEIΣMIKH MHXANIKH KAI ANTIΣEIΣMIKEΣ KATAΣKEYEΣ Θεµατική Ενότητα ΣXE IAΣMOΣ ANTIΣEIΣMIKΩN KATAΣKEYΩN Τόµος B' Aντισεισµικός Σχεδιασµός Mεταλλικών Kατασκευών Συγγραφή ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΠΕΣΚΟΣ Kαθηγητής Tµήµατος Πολιτικών Mηχανικών Πανεπιστηµίου Πατρών ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΙ ΗΣ Aναπλ. Kαθηγητής Tµήµατος Πολιτικών Mηχανικών Eθνικού Mετσόβιου Πολυτεχνείου Κριτική Ανάγνωση ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΚΟΥΝΑ ΗΣ Kαθηγητής Tµήµατος Πολιτικών Mηχανικών Eθνικού Mετσόβιου Πολυτεχνείου ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΓΑΝΤΕΣ Eπίκ. Kαθηγητής Tµήµατος Πολιτικών Mηχανικών Eθνικού Mετσόβιου Πολυτεχνείου Ακαδηµαϊκός Υπεύθυνος για την επιστηµονική επιµέλεια του τόµου EYΘYMIOΣ MAΣTPOΓIANNHΣ Kαθηγητής Tµήµατος Πολιτικών Mηχανικών Πανεπιστηµίου Πατρών Επιµέλεια στη µέθοδο της εκπαίδευσης από απόσταση IONYΣIA KONTONH Tακτική Aν. Kαθηγήτρια Tµήµατος Πολιτικών E/Y TEI Πάτρας, ΣEΠ EAΠ Γλωσσική Επιµέλεια EΛΕΝΗ ΣΙΜΩΝΗ Τεχνική Επιµέλεια Καλλιτεχνική Επιµέλεια Σελιδοποίηση TYPORAMA Συντονισµός ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού και γενική επιµέλεια των εκδόσεων ΟΜΑ Α ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΕΡΓΟΥ ΕΑΠ / ISBN: Kωδικός Έκδοσης: ΣMA 60/2 Copyright 2003 για την Ελλάδα και όλο τον κόσµο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Οδός Παπαφλέσσα & Υψηλάντη, Πάτρα Τηλ: , Φαξ: Σύµφωνα µε το Ν. 2121/1993, απαγορεύεται η συνολική ή αποσπασµατική αναδηµοσίευση του βιβλίου αυτού ή η αναπαραγωγή του µε οποιοδήποτε µέσο χωρίς την άδεια του εκδότη.

5 Mapple ÛÎÔ II (400 ÛÂÏ.) 8/7/ :41 ÂÏ 5 ÂÚÈ fiìâó Πρόλογος Eυχαριστίες K º π 1 MË ÓÈÎ Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ Ï ˆÓ Έννοιες κλειδιά, Εισαγωγικές Παρατηρήσεις Aντοχή και ολκιµότητα χάλυβα Tάσεις θραύσης και διαρροής H ολκιµότητα του χάλυβα Συνήθεις ποιότητες χάλυβα Eπιρροή ειδικών συνθηκών επί της τάσης διαρροής Aνακυκλιζόµενη φόρτιση και επιρροή Bauschinger Xηµική σύνθεση και λοιπά µηχανικά χαρακτηριστικά χαλύβων Xηµική σύνθεση χαλύβων Λοιπά µηχανικά χαρακτηριστικά χαλύβων Σύνοψη κεφαλαίου Bιβλιογραφία K º π 2 MË ÓÈÎ Û ÌappleÂÚÈÊÔÚ ÔÎÒÓ Î È appleôûù ÏˆÌ ÙˆÓ Έννοιες κλειδιά, Εισαγωγικές Παρατηρήσεις Oλική και τοπική πλαστιµότητα Eφελκυόµενα µέλη Aντοχή ράβδου καταπονούµενης σε εφελκυσµό Πλαστιµότητα εφελκυόµενων ράβδων Kριτήριο πλαστιµότητας H σύνδεση της εφελκυόµενης ράβδου... 42

6 Mapple ÛÎÔ II (400 ÛÂÏ.) 8/7/ :41 ÂÏ 6 6 A π π ªπ Ã π ª M π ø K Àø 2.3 Mέλη υπό κάµψη και αξονική δύναµη Πλαστικοποίηση διατοµής Σχέσεις ροπής κάµψης καµπυλότητας H επίδραση της αξονικής δύναµης Tοπικός λυγισµός και ικανότητα στροφής µέλους Tοπικός λυγισµός µέλους Iκανότητα στροφής του µέλους Kατάταξη διατοµών και επίδραση τεµνουσών δυνάµεων Kατάταξη των διατοµών σε κατηγορίες H επίδραση των τεµνουσών δυνάµεων Aνακυκλιζόµενη φόρτιση Σύνοψη κεφαλαίου Bιβλιογραφία Oδηγός για περαιτέρω µελέτη K º π 3 ÌappleÂÚÈÊÔÚ ÙˆÓ Û Ó ÛÂˆÓ Έννοιες κλειδιά, Εισαγωγικές Παρατηρήσεις Σύνδεση και κόµβος Xαρακτηριστικά κόµβου Kατηγορίες συνδέσεων Γενικά ιάκριση µεταξύ σύνδεσης και κόµβου Kαµπύλες ροπής στροφής Kατηγορίες συνδέσεων Προσοµοίωση των συνδέσεων Προβλέψεις Eυρωκώδικα Tα όρια µεταξύ των διαφόρων κατηγοριών συνδέσεων Yπολογισµός της δυσκαµψίας και της αντοχής ενός κόµβου

7 Mapple ÛÎÔ II (400 ÛÂÏ.) 8/7/ :41 ÂÏ 7 EPIEXOMENA Kόµβοι υπό ανακυκλιζόµενη φόρτιση Kατασκευαστικές διατάξεις H συµπεριφορα των κόµβων υπό ανακυκλιζόµενη φόρτιση Πειραµατική έρευνα και κατασκευαστικές διατάξεις Σύνοψη κεφαλαίου Bιβλιογραφία K º π 4 M ıô ÔÈ Î ıôïèî Ó Ï ÛË Έννοιες κλειδιά, Εισαγωγικές Παρατηρήσεις Eισαγωγή στην καθολική δυναµική ανάλυση Eλαστική καθολική ανάλυση Προσοµοίωση κατασκευής Aριθµητική χρονική ολοκλήρωση Eπαλληλία ιδιοµορφών Παρατηρήσεις επί των µεθόδων ελαστικής ανάλυσης Προγράµµατα H/Y ελαστικής ανάλυσης Eλαστοπλαστική καθολική ανάλυση Προσοµοίωση κατασκευής υναµική ανελαστική φασµατική ανάλυση υναµική ελαστοπλαστική ανάλυση µε χρονική ολοκλήρωση Στατική ελαστοπλαστική ανάλυση Προγράµµατα H/Y ελαστοπλαστικής ανάλυσης Σύνοψη κεφαλαίου Bιβλιογραφία

8 Mapple ÛÎÔ II (400 ÛÂÏ.) 8/7/ :41 ÂÏ 8 8 A π π ªπ Ã π ª K Àø O π ª À Àƒ ª K º π 5 AÓÙÈÛÂÈÛÌÈÎfi Û Â È ÛÌfi Έννοιες κλειδιά, Εισαγωγικές Παρατηρήσεις Eισαγωγή και βασικές έννοιες Σχεδιασµός κατά N.E.A.K Aντικείµενο, απαιτήσεις και κριτήρια σχεδιασµού Σεισµικές δράσεις σχεδιασµού Γενικά επί της σεισµικής απόκρισης κατασκευών Iσοδύναµη στατική µέθοδος Eπιπρόσθετα στοιχεία σχεδιασµού κατά N.E.A.K Σύνοψη κεφαλαίου Bιβλιογραφία K º π 6 Ï ÛÙÈÌfiÙËÙ Î È Û ÓÙÂÏÂÛÙ Û ÌappleÂÚÈÊÔÚ Έννοιες κλειδιά, Εισαγωγικές Παρατηρήσεις Eισαγωγή Συντελεστής πλαστιµότητας Συντελεστής συµπεριφοράς Σύνοψη κεφαλαίου Bιβλιογραφία K º π 7 IÎ ÓÔÙÈÎfi ÓÙÈÛÂÈÛÌÈÎfi Û Â È ÛÌfi Έννοιες κλειδιά, Εισαγωγικές Παρατηρήσεις Eισαγωγή στον ικανοτικό σχεδιασµό

9 Mapple ÛÎÔ II (400 ÛÂÏ.) 8/7/ :41 ÂÏ 9 EPIEXOMENA Iκανοτικός σχεδιασµός κατά N.E.A.K Γενικοί κανόνες Aποφυγή σχηµατισµού µηχανισµού ορόφου Eξαιρέσεις κανόνα αποφυγής πλαστικών αρθρώσεων σε υποστυλώµατα Eιδικές απαιτήσεις για κτίρια από χάλυβα Bελτιωµένες µέθοδοι ικανοτικού σχεδιασµού Σύνοψη κεφαλαίου Bιβλιογραφία K º π 8 T appleôïôá ÌÂÙ ÏÏÈÎÒÓ Î Ù ÛÎÂ ÒÓ Έννοιες κλειδιά, Εισαγωγικές Παρατηρήσεις Eισαγωγή Σεισµική συµπεριφορά τύπων µεταλλικών κατασκευών Kριτήρια σχεδιασµού και κανόνες διαµόρφωσης λεπτοµερειών Kανόνες διαµόρφωσης λεπτοµερειών για καµπτικά πλαίσια κατά N.E.A.K Kανόνες διαµόρφωσης λεπτοµερειών για πλαίσια ενισχυµένα µε συνδέσµους χωρίς εκκεντρότητα κατά N.E.A.K Kανόνες διαµόρφωσης λεπτοµερειών για πλαίσια ενισχυµένα µε συνδέσµους µε εκκεντρότητα κατά N.E.A.K Kανόνες διαµόρφωσης λεπτοµερειών για προβόλους ή κατασκευές ανεστραµµένου εκκρεµούς κατά EC Kανόνες διαµόρφωσης λεπτοµερειών κατασκευών µε πυρήνες ή τοιχώµατα από σκυρόδεµα κατά EC Kανόνες διαµόρφωσης λεπτοµερειών δυαδικών κατασκευών Kανονικότητα µεταλλικών κτιρίων Σύνοψη κεφαλαίου

10 Mapple ÛÎÔ II (400 ÛÂÏ.) 8/7/ :41 ÂÏ A π π ªπ Ã π ª M π ø K Àø Bιβλιογραφία K º π 9 Eapple Ú ÛË Î ıôïèî  ÛÙ ıâè Έννοιες κλειδιά, Εισαγωγικές Παρατηρήσεις Eισαγωγή Eπιρροές 2ης τάξης κατά N.E.A.K Eπίδραση καθολικής ευστάθειας σε µονοβάθµια και πολυβάθµια συστήµατα Σύνοψη κεφαλαίου Bιβλιογραφία K º π 10 Eapple Ú ÛË È ÊÚ ÁÌ ÙˆÓ, ËÌÈ Î ÌappleÙˆÓ Û Ó ÛÂˆÓ Î È ÍÔÓÈÎÒÓ Ó ÌÂˆÓ Έννοιες κλειδιά, Εισαγωγικές Παρατηρήσεις Eισαγωγή ιαφράγµατα και επενδύσεις Eπίδραση ηµιάκαµπτων συνδέσεων Eπίδραση αξονικών δυνάµεων Σύνοψη κεφαλαίου Bιβλιογραφία K º π 11 ÂÌÂÏÈÒÛÂÈ Έννοιες κλειδιά, Εισαγωγικές Παρατηρήσεις Eισαγωγή

11 Mapple ÛÎÔ II (400 ÛÂÏ.) 8/7/ :41 ÂÏ 11 EPIEXOMENA ράσεις σχεδιασµού και αντοχή εδάφους ράσεις σχεδιασµού Aντοχή του εδάφους Kατηγορίες θεµελίων Eπιφανειακές θεµελιώσεις Bαθιές θεµελιώσεις (πάσσαλοι, διαφράγµατα, φρέατα) Συνδετήριες δοκοί Σύνοψη κεφαλαίου Bιβλιογραφία K º π 12 Ú Â ÁÌ Ù ÓÙÈÛÂÈÛÌÈÎÔ Û Â È ÛÌÔ ÌÂÙ ÏÏÈÎ Î Ù ÛÎÂ Έννοιες κλειδιά, Εισαγωγικές Παρατηρήσεις Γεωµετρία και φορτία κατασκευής Γενικά Φορτία Kύριοι φορείς Φορτίσεις Έλεγχος παραµορφώσεων πλαισίου Eντατικά µεγέθη σχεδιασµού Έλεγχος διατοµών Kατακόρυφοι σύνδεσµοι δυσκαµψίας Γενικά Φορτίσεις Σχεδιασµός για σεισµό σύµφωνα µε το N.E.A.K Oριζόντιος σύνδεσµος δυσκαµψίας Γενικά Φορτίσεις

12 Mapple ÛÎÔ II (400 ÛÂÏ.) 8/7/ :41 ÂÏ A π π ªπ Ã π ª M π ø K Àø Yπολογισµός του συνδέσµου Bιβλιογραφία Aπαντήσεις Aσκήσεων Aυτοαξιολόγησης Aλφαβητικό ευρετήριο όρων

13 Mapple ÛÎÔ II (400 ÛÂÏ.) 8/7/ :41 ÂÏ 13 ÚfiÏÔÁÔ Το βιβλίο αυτό αποτελεί µια εµπεριστατωµένη εισαγωγή στο θέµα του αντισεισµικού σχεδιασµού µεταλλικών πλαισιωτών κατασκευών, κυρίως κτιριακών. Οι µεταλλικές κατασκευές βρίσκουν στη χώρα µας, ιδίως τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερες εφαρµογές σε έργα πολιτικού µηχανικού. Από την άλλη πλευρά, το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι µια ιδιαίτερα σεισµογενής χώρα καθιστά επιτακτική την ανάγκη να σχεδιάζεται µια κατασκευή όχι µόνο υπό στατική αλλά και υπό σεισµική φόρτιση. Ο σχεδιασµός µιας µεταλλικής κατασκευής υπό στατική φόρτιση γίνεται µε βάση τις διατάξεις του Ευρωκώδικα 3, ενώ ο αντίστοιχος σχεδιασµός υπό σεισµική φόρτιση γίνεται µε βάση τις διατάξεις του Νέου Ελληνικού Αντισεισµικού Κανονισµού (Ν.Ε.Α.Κ.), ο οποίος είναι συµβατός µε τον Ευρωκώδικα 8 για το σχεδιασµό αντισεισµικών κατασκευών. ύο ήσαν οι λόγοι οι οποίοι οδήγησαν στη συγγραφή του βιβλίου αυτού. Ο πρώτος ήταν να δηµιουργηθεί ένα βασικό βοήθηµα για τις διδακτικές ανάγκες του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστηµίου (Ε.Α.Π.) µέσα στα πλαίσια του Μεταπτυχιακού Προγράµµατός του «Σεισµική Μηχανική και Αντισεισµικές Κατασκευές». Ο δεύτερος ήταν να καλυφθεί το υπάρχον κενό στην Ελληνική βιβλιογραφία πάνω στο θέµα του αντισεισµικού σχεδιασµού µεταλλικών κατασκευών. Εδώ αξίζει να σηµειωθεί ότι, ενώ υπάρχουν παγκοσµίως πάµπολλα άρθρα σε περιοδικά και πρακτικά διεθνών συνεδρίων πάνω στο θέµα του αντισεισµικού σχεδιασµού µεταλλικών κατασκευών, από βιβλία υπάρχει µόνο ένα, αυτό των F.M. Mazzolani and V. Piluso, «Theory and Design of Seismic Resistant Steel Frames», των εκδόσεων E. & F.N. Spon, London, Το παρόν βιβλίο γράφτηκε έχοντας υπόψη δύο βασικούς στόχους. Ο πρώτος ήταν η συµβατότητά του µε τις απαιτήσεις του Ε.Α.Π. για την εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση. Ο δεύτερος ήταν να ανταποκρίνεται στις ανάγκες ενός προγράµµατος σπουδών µεταπτυχιακού επιπέδου. Γι αυτό στην αρχή κάθε κεφαλαίου υπάρχουν οι εισαγωγικές υποενότητες Σκοπός, Προσδοκώµενα Αποτελέσµατα, Έννοιες Κλειδιά και Εισαγωγικές Παρατηρήσεις, Κάθε ενότητα ακολουθείται από Ασκήσεις Αυτοαξιο-

14 Mapple ÛÎÔ II (400 ÛÂÏ.) 8/7/ :41 ÂÏ A π π ªπ Ã π ª M π ø K Àø λόγησης, των οποίων οι απαντήσεις δίνονται στο τέλος του βιβλίου, ενώ στο τέλος κάθε κεφαλαίου υπάρχουν κατά σειρά, προτεινόµενες ραστηριότητες, Σύνοψη του κεφαλαίου και βιβλιογραφικές αναφορές. Λόγω του µεταπτυχιακού χαρακτήρα του βιβλίου η έµφαση δίνεται όχι απλώς στην απόκτηση γνώσεων αλλά στην ανάπτυξη των γνώσεων µέσω εµβάθυνσης και δηµιουργικότητας. Το βιβλίο αυτό αποτελείται από δώδεκα κεφάλαια εκ των οποίων τα τρία πρώτα ασχολούνται µε µεταλλικά στοιχεία και τις συνδέσεις τους, τα επόµενα επτά µε την ολοκληρωµένη µεταλλική πλαισιωτή κατασκευή, το προτελευταίο µε τις θεµελιώσεις και το τελευταίο κεφάλαιο µε ένα πλήρες παράδειγµα αντισεισµικού σχεδιασµού µεταλλικής κατασκευής. Πιο συγκεκριµένα, το πρώτο κεφάλαιο ασχολείται µε τα µηχανικά χαρακτηριστικά των χαλύβων, το δεύτερο µε τη µηχανική συµπεριφορά χαλύβδινων πρισµατικών στοιχείων υπό κάµψη και αξονική δύναµη και το τρίτο µε τη συµπεριφορά των συνδέσεων. Το τέταρτο κεφάλαιο περιγράφει µεθόδους καθολικής ανάλυσης πλαισιωτών κατασκευών, το πέµπτο ασχολείται µε τον αντισεισµικό σχεδιασµό γενικά, ενώ τα κεφάλαια έξι και επτά µε τα πιο ειδικά θέµατα της πλαστιµότητας, του συντελεστή συµπεριφοράς και του ικανοτικού αντισεισµικού σχεδιασµού, αντίστοιχα. Τα επόµενα κεφάλαια οκτώ, εννέα και δέκα έχουν ως αντικείµενο την τυπολογία µεταλλικών κατασκευών, την επίδραση της καθολικής ευστάθειας και την επίδραση διαφραγµάτων, ηµιάκαµπτων συνδέσεων και αξονικών δυνάµεων, αντίστοιχα. Τέλος το κεφάλαιο έντεκα αναφέρεται στις θεµελιώσεις µεταλλικών κατασκευών και το βιβλίο τελειώνει µε το κεφάλαιο δώδεκα στο οποίο δίνεται ένα ολοκληρωµένο παράδειγµα αντισεισµικού σχεδιασµού µιας µεταλλικής πλαισιωτής κατασκευής. Οι συγγραφείς του παρόντος βιβλίου θέλουν να ελπίζουν ότι το πόνηµα αυτό θα αποτελέσει πολύτιµο βοήθηµα τόσο για τους µεταπτυχιακούς φοιτητές για τους οποίους και γράφτηκε, όσο και για τους συναδέλφους πολιτικούς µηχανικούς της πράξης, οι οποίοι ασχολούνται µε µελέτες µεταλλικών κατασκευών.. Ε. Μπέσκος Γ. Ι. Ιωαννίδης Πάτρα, 2000 Αθήνα, 2000

15 Mapple ÛÎÔ II (400 ÛÂÏ.) 8/7/ :41 ÂÏ 15 ÚÈÛÙ Â Οι συγγραφείς επιθυµούν να εκφράσουν τις θερµές ευχαριστίες τους προς όλους εκείνους που συνετέλεσαν στην υλοποίηση του βιβλίου αυτού. Κατ αρχάς θα ήθελαν να ευχαριστήσουν θερµώς τους Κριτικούς Αναγνώστες κκ. Α. Ν. Κουνάδη, Καθηγητή Ε.Μ.Π. και Μέλος της Ακαδηµίας Αθηνών και X.Γαντέ, Eπίκουρο Kαθηγητή E.M.Π., για τις εύστοχες υποδείξεις και διορθώσεις τους, οι οποίες συνέβαλαν σηµαντικά στην βελτίωση του βιβλίου. Αµέσως µετά θα επιθυµούσαν να ευχαριστήσουν τη ρ. πολιτικό µηχανικό κ. Α. Καρδαρά και τον πολιτικό µηχανικό κ. Ε. Καρδαρά, οι οποίοι επιµελήθηκαν εξ ολοκλήρου το τελευταίο κεφάλαιο του παρόντος βιβλίου, που αναφέρεται σε ένα πλήρες αριθµητικό παράδειγµα αντισεισµικού σχεδιασµού κατά τον Ευρωκώδικα 3 µιας µεταλλικής πλαισιωτής κατασκευής. Ακολούθως θα ήθελαν να ευχαριστήσουν τον Ακαδηµαϊκό Υπεύθυνο του Προγράµµατος κ. Ε. Μαστρογιάννη, Καθηγητή Πανεπιστηµίου Πατρών, για τις πολύτιµες υποδείξεις του καθώς και τον Πρόεδρο της ιοικούσας Επιτροπής του Ε.Α.Π. κ. Α. Λυκουργιώτη, Καθηγητή Πανεπιστηµίου Πατρών, για την αµέριστη συµπαράσταση του. Ακόµα θα ήθελαν να ευχαριστήσουν την αρχιτέκτονα µηχανικό κ. Μ. ούλη, τους πολιτικούς µηχανικούς κκ. Α. Ασηµακόπουλο και Γ. Χατζηγεωργίου και την κ. Α. Στεφάνου για τη βοήθειά τους σχετικά µε τη δακτυλογράφηση και την εν γένει καλλιτεχνική επιµέλεια του κειµένου, των πινάκων και µερικών σχηµάτων. Eπίσης θα ήθελαν να ευχαριστήσουν το διοικητικό προσωπικό του Ε.Α.Π. και ιδιαιτέρως την κ. Μ. Μπούσια, για τη βοήθεια και την εν γένει πρόθυµη συνεργασία του για την έκδοση του παρόντος βιβλίου.tέλος οι συγγραφείς θα ήθελαν να εκφράσουν θερµές ευχαριστίες προς τις συζύγους τους Σοφία και Άννα για την κατανόηση και ηθική τους συµπαράσταση κατα τη διάρκεια της συγγραφής αυτού του βιβλίου.