Πηστιακή Δργαζία: " ΚΑΣΑΚΔΤΗ ΓΤΝΑΜΙΚΗ ΙΣΟΔΛΙΓΑ ΣΜΗΜΑΣΟ ΗΛΔΚΣΡΟΛΟΓΙΑ Σ.Δ.Ι. ΚΑΒΑΛΑ"

Transcript

1 Καβάλα, 2011 Τ.Ε.Ι. Καβάλας Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών Τμήμα Ηλεκτρολογίας Πηστιακή Δργαζία: " ΚΑΣΑΚΔΤΗ ΓΤΝΑΜΙΚΗ ΙΣΟΔΛΙΓΑ ΣΜΗΜΑΣΟ ΗΛΔΚΣΡΟΛΟΓΙΑ Σ.Δ.Ι. ΚΑΒΑΛΑ" Διζηγηηής: Κιοσρη Χαϊρί σνεργάζηηκαν οι ζποσδαζηές: Καραθσλλούδης - Σάλετ Μονηάζερ - Νικηθόρος Α.Ε.Μ.: 3345 Χαραλαμπίδης Κσριάκος Α.Ε.Μ.: 3366

2 Καταςκευι δυναμικισ ιςτοςελίδασ Τμιματοσ Ηλεκτρολογίασ ΤΕΙ Καβάλασ. Κεφάλαιο 1 Ειςαγωγή... Σελ Είδη ιςτοςελίδων... Σελ Ιςτορική αναδρομή... Σελ Προγράμματα καταςκευήσ Δυναμικών ιςτοςελίδων... Σελ..5 Κεθάλαιο 2 Καηαζκεσή Δσναμικής ιζηοζελίδας... Σελ Ειζαγωγή ζηην καηαζκεσή μιας CMS... Σελ Εγκατάςταςη του Joomla τοπικά... Σελ Εγκαηάζηαζη ηοσ Joomla se διαδικησακό ηόπο... Σελ Εγκαηάζηαζη ηοσ Joomla και διαμόρθωζη... Σελ..11 Κεφάλαιο 3 Οδηγόσ χρήςησ Πίνακα Ελζγχου... Σελ Διαχείρηςη Αρχείων... Σελ Κατηγορίεσ... Σελ Χρήςτεσ... Σελ Άρθρα... Σελ Εκθζματα... Σελ Ειζαγωγή κ ηροποποίηζη ζηον κώδικα... Σελ..51 Κεφάλαιο 4 Βιβλιογραφία... Κεφάλαιο 5 Γλωςςάρι... Σελ..52 Σελ..50 1

3 1.Ειςαγωγι. Θζμα μελζτθσ πτυχιακισ εργαςίασ. Το ζναυςμα δόκθκε όταν μασ ανατζκθκε θ καταςκευι τθσ ιςτοςελίδα του τμιματοσ Ηλεκτρολογίασ. Θα ζπρεπε να γίνει διαλογι του ςωςτοφ και ποιό εφχρθςτου προγράμματοσ για τθν εκπόνθςθ τθσ εργαςίασ. Η ςελίδα κα ζπρεπε να είναι εφχρθςτθ για τον απλό χριςτθ και να υπάρχει δυνατότθτα αλλαγισ των περιεχομζνων τθσ για τθν καλφτερθ και γρθγορότερθ ενθμζρωςθ. Φυςικά υπιρχε και το κζμα του κόςτουσ το οποίο ζπρεπε να λυκεί. Η πρϊτθ κίνθςθ ιταν να ελζγξουμε τα είδθ ιςτοςελίδων ζωσ ότου καταλιξουμε για το ποιό είδοσ κα είναι ποιό εφχρθςτο και κα μποροφςε να πλθροί τα κριτιρια. Μετά από ζρευνα καταλιξαμε ότι ο καλφτεροσ τρόποσ ιτανε μζςω ενόσ Συςτιματοσ Διαχείριςθσ Ρεριεχομζνου. Επίςθσ το γεγονόσ ότι το πρόγραμμα που χρθςιμοποιικθκε γα τθν καταςκευι διατίκεται δωρεάν ςτο διαδίκτυο ζλυςε το οικονομικό πρόβλθμα. Στθν ςυνζχεια μετά από μια αναφορά ςτα ιδθ ιςτοςελίδων όπωσ και ςε μια χρονικι αναδρομι κα δοκεί ζνασ πλιρεσ οδθγόσ καταςκευισ και χριςθσ ενόσ ςυςτιματοσ διαχείριςθσ περιεχομζνου. Σθμειϊνουμε πωσ για τθν εκπόνθςθ τθσ παρακάτω εργαςίασ δεν χρειάηονται ιδιαιτζρεσ γνϊςεισ προγραμματιςμοφ παρά μόνο οι βαςικζσ γνϊςεισ θλεκτρονικοφ υπολογιςτι. 1.1 Είδθ ιςτοςελίδων. Αναφορικά υπάρχουν δφο είδθ ιςτοςελίδων. Οι ςτατικζσ ιςτοςελίδεσ και οι Δυναμικζσ ιςτοςελίδεσ. Αναλόγωσ τθσ χριςθσ που κα ζχει θ ιςτοςελίδα ο χριςτθσ/ καταςκευαςτισ μπορεί να κάνει τθν επιλογι του. Στατικζσ ιςτοςελίδεσ: Οη ζηαηηθέο ηζηνζειίδεο είλαη νπζηαζηηθά απιά ειεθηξνληθά "έγγξαθα". Μπνξνύλ λα πεξηέρνπλ θείκελα, θσηνγξαθίεο, ζπλδέζκνπο, αξρεία, θηλνύκελα ζρέδηα. Δίλαη θαηάιιειεο θπξίσο γηα ηελ δεκηνπξγία "κόληκσλ/ ζηαηηθώλ παξνπζηάζεσλ", όπνπ δελ ππάξρεη ζπρλά ε αλάγθε λα ηξνπνπνηείηαη ην πεξηερόκελό ηνπο. Γειαδή, ζα κπνξνύζε λα ρξεζηκνπνηεζεί κηα ζηαηηθή ηζηνζειίδα γηα ηελ γεληθή παξνπζίαζε κηαο επηρείξεζεο θαη ησλ πξντόλησλ ή ππεξεζηώλ ηεο. Ο ραξαθηεξηζκόο "ζηαηηθή", δελ ζεκαίλεη όηη ηίπνηα ζηελ ζειίδα δελ θνπληέηαη, αληηζέησο κπνξεί λα έρεη θηλνύκελα γξαθηθά. Σεκαίλεη όηη ην πεξηερόκελν ηεο θάζε ζειίδαο είλαη ζηαζεξό θαη ζπγθεθξηκέλν. Πξόθεηηαη δειαδή γηα ζηαζεξά ειεθηξνληθά έγγξαθα. Τν θύξην κεηνλέθηεκά ηνπο είλαη όηη δελ είλαη πξαθηηθή/βνιηθή ε ρξήζε ηνπο όηαλ ρξεηάδεηαη ην πεξηερόκελν ηεο ηζηνζειίδαο λα αιιάδεη ζπρλά, π.ρ. ηνπιάρηζηνλ κία θνξά ηελ εβδνκάδα λα πξνζηίζεηαη θάπνην άξζξν, ή λα αιιάδνπλ ηα πξντόληα θηι. Απηό ζπκβαίλεη γηαηί γηα λα ηξνπνπνηεζεί κηα ζηαηηθή ηζηνζειίδα, πξέπεη λα γίλνπλ επεκβάζεηο απεπζείαο πάλσ ζηελ ηζηνζειίδα, κε θάπνην ζρεηηθό πξόγξακκα, κηα δηαδηθαζία δειαδή όπσο ην λα ζβήλεηο θαη λα γξάθεηο ζε έλα ηεηξάδην. 2

4 Δςναμικέρ Ιζηοζελίδερ: Οη δπλακηθέο ηζηνζειίδεο, κπνξεί ζηελ εκθάληζε, ζε πνιιέο πεξηπηώζεηο, λα κελ έρνπλ κεγάιε δηαθνξά κε ηηο ζηαηηθέο, όκσο νη δπλαηόηεηέο είλαη πνιύ πεξηζζόηεξεο, από πνιιέο πιεπξέο, θαζώο ζηελ πεξίπησζε απηή νπζηαζηηθά πξόθεηηαη γηα κία εθαξκνγή, θαη όρη έλα απιό ειεθηξνληθό έγγξαθν. Σπλήζσο, νη δπλακηθέο ηζηνζειίδεο, ρξεζηκνπνηνύλ θάπνηα βάζε δεδνκέλσλ, όπνπ απνζεθεύνπλ πιεξνθνξίεο θαη απ' όπνπ αληινύλ ην πεξηερόκελό ηνπο, αλάινγα κε ην ηη δεηάεη ν ρξήζηεο/επηζθέπηεο ζε θάζε ηνπ επηινγή. Η ρξήζε ησλ βάζεσλ δεδνκέλσλ, είλαη απηή πνπ επηηξέπεη ηελ εύθνιε πξνζζαθαίξεζε πεξηερνκέλνπ ζηηο δπλακηθέο ηζηνζειίδεο, θαζώο δελ απαηηείηαη λα επεμεξγάδεηαη θαλείο θάζε θνξά ηελ ίδηα ηελ ηζηνζειίδα, αιιά απιά λα δηαρεηξίδεηαη έκκεζα ην πεξηερόκελν ζηελ βάζε δεδνκέλσλ θαη νη ππόινηπεο δηαδηθαζίεο γίλνληαη απηνκαηνπνηεκέλα από ηνλ "κεραληζκό" ηεο ηζηνζειίδαο. Γηα ηελ εύθνιε δηαρείξηζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ζε κία δπλακηθή ηζηνζειίδα, ππάξρεη πξόζζεηα ζηελ ηζηνζειίδα έλαο εύρξεζηνο κεραληζκόο ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο πεξηερνκέλνπ, κέζσ ηνπ νπνίνπ ε πξνζζαθαίξεζε πεξηερνκέλνπ κπνξεί λα γίλεη αθόκε θαη από θάπνηνλ αξράξην. Φπζηθά, ε "πεξηνρή δηαρείξηζεο" ηεο ηζηνζειίδαο, πξνζηαηεύεηαη κε θσδηθό πξόζβαζεο, θαη δελ κπνξνύλ λα εηζέιζνπλ ζε απηή νη επηζθέπηεο ηεο ηζηνζειίδαο. Επιλογή Ιζηοζελίδαρ. Σηαηική ή δςναμική. Γεληθά, απηό πνπ πξνζθέξνπλ νη δπλακηθέο ηζηνζειίδεο, είλαη κεγαιύηεξε αιιειεπίδξαζε ηνπ ρξήζηε κε ηελ ζειίδα π.ρ. λα πξνζζέηεη ηα ζρόιηα ηνπ ζηελ ζειίδα, αιιά θαη πνιιέο επθνιίεο ζηνλ δηαρεηξηζηή ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο ηζηνζειίδαο π.ρ. ηνλ ηδηνθηήηε ηεο ζειίδαο. Πάλησο ην γεγνλόο όηη κηα δπλακηθή ηζηνζειίδα πξνζθέξεη πεξηζζόηεξεο δπλαηόηεηεο, δελ ζεκαίλεη όηη απηέο είλαη απαξαίηεηεο ζε όινπο, δειαδή ζε αξθεηέο πεξηπηώζεηο, κία ζηαηηθή ηζηνζειίδα κπνξεί λα θαιύπηεη πιήξσο ηηο αλάγθεο κηαο ζπλνπηηθήο παξνπζίαζεο. Από πιεπξάο θόζηνπο, ε ζηαηηθή ηζηνζειίδα είζηζηαη λα είλαη ε θηελή επηινγή, θαζώο είλαη πην απιή ε θαηαζθεπή ηεο ηζηνζειίδαο, ελώ νη δπλακηθέο ηζηνζειίδεο ιόγσ ηεο πνιππινθόηεηαο ηνπο θνζηίδνπλ αθξηβόηεξα θαη απηό είλαη ινγηθό ηνπιάρηζηνλ όηαλ γίλνληαη θαηά παξαγγειία. Υπάξρεη βέβαηα θαη ε πεξίπησζε πινπνίεζεο κηαο δπλακηθήο ηζηνζειίδαο κε ηελ ρξήζε θάπνηαο εθαξκνγήο ε νπνία δηαηίζεηαη δσξεάλ κέζσ ηνπ δηαδηθηύνπ θαη ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε ε θαηαζθεπή ηεο ηζηνζειίδαο κπνξεί λα έρεη κεδεληθό θόζηνο ή λα ππάξμεη θάπνηα ρξέσζε αλ ε εγθαηάζηαζε θαη ε ηπρόλ παξακεηξνπνίεζε ηεο δσξεάλ εθαξκνγήο αλαηεζεί ζε θάπνηα εηαηξία. 3

5 1.2 Ιςτορικι αναδρομι. Ο όροσ Content Management Systems (CMS) αρχικά διλωνε: ςυςτιματα δθμοςίευςθσ ιςτοςελίδων ςτο Διαδίκτυο γενικότερα. τα προγράμματα διαχείριςθσ περιεχομζνου ευρφτερα. Τα πρϊτα CMS αναπτφςςονται εςωτερικά για δθμοςιοποίθςθ μεγάλου όγκου υλικοφ: θλεκτρονικά περιοδικά, θλεκτρονικζσ εφθμερίδεσ. Συγκεκριμζνα θ εταιρία CNET ιδρφει τθν Vignette, για τθν εμπορικι επζκταςθ του εςωτερικοφ τθσ δικτφου το 1995.Σιμερα υπάρχουν πάνω από 500 εφαρμογζσ που εξελίςςονται ςυνεχϊσ με νζεσ δυνατότθτεσ. Σιμερα το διαδίκτυο παρουςιάηει αυξθμζνθ διειςδυτικότθτα. Οι χριςτεσ απαιτοφν <<Φρζςκεσ>> πλθροφορίεσ ανανζωςθ τουλάχιςτον ανά ϊρα/ λεπτά. Μοντζρνα, εντυπωςιακι παρουςίαςθ πλθροφοριϊν, ςυνεκτικι εικόνα. Αυτοματοποίθςθ των διαδικαςιϊν δθμιουργίασ των πλθροφοριϊν,δθμοςίευςθσ και παρουςίαςθσ τουσ. Οι ιςτοςελίδεσ καταςκευαςμζνεσ με Σφςτθμα Διαχείριςθσ Ρεριεχομζνου είναι θ ποιό απλι εφκολθ κ προςιτι λφςθ ςτον κακθμερινό χριςτθ. Τα πλεονεκτιματα είναι πολλά: Ορκολογικι και εφκολθ διαδικαςία ςυγγραφισ Ταχφτεροσ χρόνοσ ολοκλιρωςθσ για νζεσ ςελίδεσ και αλλαγζσ Μεγαλφτερθ ςυνοχι ςτθν πλοιγθςθ του δικτυακοφ τόπου Δυνατότθτα επεκταςιμότθτασ τθσ ιςτοςελίδασ Υποςτιριξθ χρθςτϊν με ςυγκεκριμζνα δικαιϊματα Αυξθμζνθ αςφάλεια Μειωμζνο κόςτοσ ςυντιρθςθσ τθσ ιςτοςελίδασ. Επιτυχθμζνθ παρουςίαςθ τθσ ιςτοςελίδασ πολφ εφκολα Ιεράρχθςθ και ροι τθσ διαδικαςίασ δθμιουργίασ και δθμοςίευςθσ αντικειμζνων. Ζλεγχοσ των ςταδίων, που κα ακολουκιςει θ πλθροφορία για να δθμοςιευτεί. Χριςθ υψθλισ ποιότθτασ προτφπων ςχεδίαςθσ. Λιγότερεσ ανάγκεσ εκπαίδευςθσ. 4

6 1.3 Προγράμματα καταςκευισ Δυναμικών ιςτοςελίδων.(γλώςςεσ προγραματιςμοφ). Υπάξρνπλ πνιιά πξνγξάκκαηα θαηαζθεπήο δπλακηθώλ ηζηνζειίδσλ ζε πνιιέο κνξθέο. Απηά ηα ζπλαληά θάλεηο ζην δηαδίθηπν σο δσξεάλ, ειεύζεξα ινγηζκηθά αλνηρηνύ θώδηθα ζε πνιιέο κνξθέο ρξήζεο όπσο ASP.NET, Java, Perl, PHP, File / Flat file, Python, Ruby on Rails, Microsoft ASP.NET θαη πνιιά αιιά. Φπζηθά ππάξρνπλ θαη άιια ζηα νπνία ζα πξέπεη θάλεηο λα πιεξώζεη γηα λα θεξδίζεη πξόζβαζε. Παξαθάησ δηαζέηνπκε κηα ιίζηα από δσξεάλ ινγηζκηθά : Πηγή πληποθοπιών CMS βικιπαιδία 5

7 2. Καηαζκεςή Δςναμικήρ ιζηοζελίδαρ. Τν πξόγξακκα πνπ επηιέρζεθε γηα ηελ θαηαζθεπή ηεο ηζηνζειίδαο είλαη ην Joomla. Έλα δσξεάλ δηαηεζεηκέλν ινγηζκηθό πνπ κπνξεί ν θαζέλαο λα πξνκεζεπηεί. γηα ηε δεκνζίεπζε πεξηερνκέλνπ ζην παγθόζκην ηζηό. Δίλαη γξακκέλν ζε PHP(γιώζζα πξνγξακκαηηζκνύ), ρξεζηκνπνηεί ηνλ αληηθεηκελνζηξαθή πξνγξακκαηηζκό ηερληθέο θαη πξόηππα ζρεδίαζεο, απνζεθεύεη ηα δεδνκέλα ζε κηα βάζε δεδνκέλσλ (MySQL), θαη πεξηιακβάλεη πνιιά ραξαθηεξηζηηθά όπσο, εθηππσκέλεο εθδόζεηο ησλ ζειίδσλ, αλαβνζβήλεη εηδήζεηο, δεκνζθνπήζεηο, αλαδήηεζε, θαζώο θαη ππνζηήξημε δηαθνξεηηθώλ γισζζώλ κέζσ παθέησλ γιώζζαο. Από εδώ θαη ζην εμήο ζα αλαθεξόκαζηε ζηνλ όξν Γπλακηθή ηζηνζειίδα σο CMS. (Σύζηεκα δηαρείξηζεο πεξηερνκέλνπ ή ζηελ αγγιηθή Content Management System). 2.1 Ειζαγωγή ζηην καηαζκεςή μιαρ CMS Για να ξεκινιςει κάποιοσ να καταςκευάηει μια δυναμικι ιςτοςελίδα κα πρζπει να ζχει ςτθ διάκεςθ του ζνα πρόγραμμα ϊςτε να μπορεί να χρθςιμοποιιςει τον δικό του υπολογιςτι ωσ διακομιςτι (server) και να μπορεί να εργαςτεί ςε τοπικό επίπεδο όπωσ το Xammp. Εγκαηάζηαζη Xammp. Γηα ηελ ιήςε θαη εγθαηάζηαζε ηνπ ινγηζκηθνύ Joomla ζα πξέπεη λα ρξεζηκνπνηεζεί έλα πξόγξακκα γηα λα εθηειεζηεί ζε ηνπηθό επίπεδν, δειαδή ζε κηα επηθάλεηα εξγαζίαο ησλ Windows. Γηα ηνλ ιόγν απηό ρξεηάδεηαη λα θαηεβάζεηε θαη λα εγθαηαζηήζεηε θάπνην ινγηζκηθό πνπ απαηηείηαη από ην Joomla. Απηό πεξηιακβάλεη έλαλ δηαθνκηζηή (server) κε ηελ νλνκαζία Apache, κηα βάζε δεδνκέλσλ πνπ νλνκάδεηαη mysql* θαη κηα γιώζζα πξνγξακκαηηζκνύ νλνκάδεηαη PHP*. Σην ζεκείν απηό λα δηακνξθώλεηαη ην δηθό ζαο Η/Υ λα ζπκπεξηθέξεηαη ζαλ λα ήηαλ έλα δηαθνκηζηήο (server) κε ηελ δηαθνξά όηη ην απνηέιεζκα δελ είλαη νξαηό κέζσ ηνπ δηαδηθηύνπ θαη πεξηνξίδεηαη ζηνλ δηθό ζαο ππνινγηζηή. Απηό είλαη πνιύ ρξήζηκν γηα ηελ εθκάζεζε λέσλ πξαγκάησλ, αθόκα θαη ηελ αλάπηπμε ελόο λένπ δηθηπαθνύ ηόπνπ. Αλ δελ είζηε εμνηθεησκέλνη κε ην θαηέβαζκα ινγηζκηθνύ κελ απνζαξξύλεζηε από άγλσζην ιεμηιόγην. Γηα ηελ ιήςε ηνπ XAMMP επηζθεθηείηε ηε παξαθάησ δηεύζπλζε. Δπηιέμηε ζην XAMPP Windows. Ο θαηάινγνο απηόο πεξηιακβάλεη ηηο πξνεγνύκελεο εθδόζεηο Δπηιέμηε xampp-win exe Καηεβάζηε ην αξρείν θαη ηξέμηε ην πξόγξακκα. Τν επόκελν παξάζπξν δίλεη νδεγίεο ζηελ νζόλε γηα ηελ εγθαηάζηαζε ηνπ πξνγξάκκαηνο. 6

8 Εικόνα εγκαηάζηαζηρ Xammp. Δπηιέμηε ην πιήθηξν εγθαηάζηαζε γηα λα μεθηλήζεη ε εμαγσγή ησλ δεδνκέλσλ ( install). Δπηιέμηε ην πιήθηξν: περιθγθκείτε (browse) για να διαλζξετε τον φάκελο ςτον όποιο κζλετε να εγκαταςτιςετε το πρόγραμμα. Σε περίπτωςθ που δεν υπάρχει φάκελοσ κα δθμιουργθκεί αυτόματα. Μετά τθν εξαγωγι των δεδομζνων επιλζξτε τθν εγκατάςταςθ Για τθν εγκατάςταςθ υπθρεςιϊν ι για να ξεκινιςετε ι να ςταματιςετε τον διακομιςτι χρθςιμοποιιςτε τον πίνακα ελζγχου. Η πξόνδνο ηεο εγθαηάζηαζεο ππνδεηθλύεηαη ζηελ νζόλε. Ππόοδορ εγκαηάζηαζηρ Μεηά ην ηέινο ηεο εγθαηάζηαζεο κεηαθεξζείηε ζηνλ πίλαθα έιεγρνπ ηνπ XAMMP. 7

9 Πίνακα ελέγσος Xammp. Θα πξέπεη ν APACHE SVC λα είλαη επηιεγκέλνο όπσο θαη ν MYSQL SVC. Σε δηαθνξεηηθή πεξίπησζε ελεξγνπνηήζηε ηα ρεηξνθίλεηα επηιέγνληαο ην START. Δάλ όια ηα βήκαηα έρνπλε γίλεη ζσζηά ν ππνινγηζηήο ζαο έρεη γίλεη δηαθνκηζηήο (server). 8

10 2.2 Εγκατάςταςθ του Joomla τοπικά. Μεταφερκείτε ςτον χϊρο που ζχετε εγκαταςτιςει το XAMMP. Συνικωσ είναι ςτον τοπικό ςκλθρό δίςκο του Η/Υ με ονομαςία φακζλου XAMMP. Ανοίξτε τον φάκελο και ςτθν ςυνζχεια βρείτε τον φάκελο με τθν ονομαςία htdocs. Μζςα ςε αυτόν τον φάκελο δθμιουργιςτε ζναν καινοφριο φάκελο και δϊςτε τθν ονομαςία που κζλετε εςείσ. Στθν προκειμζνθ περίπτωςθ κα τον ονομάςουμε ElectricArts. Εφρεςθ φακζλου εξαγωγισ δεδομζνων Μεηαθεξζείηε ζηελ ηζηνζειίδα από ην νπνίν κπνξείηε λα θάλεηε ηελ ιήςε ηνπ πξνγξάκκαηνο Joomla.. καηεβάζμαηορ ηος Joomla. 9

11 Τν αξρείν πνπ θαηέβεθε είλαη ζε κνξθή.rar Γηα λα αλνίμεη ην αξρείν απηό ρξεηάδεηαη ην πξόγξακκα winrar ην νπνίν κπνξείηε λα θαηεβάζεη θαλείο από ζην Κάληε επηινγή κε ην δεμί πιήθηξν ηνπ πνληηθηνύ ζην αξρείν πνπ θαηεβάζαηε θαη επηιέμηε Δμαγσγή όισλ. Εξαγωγή δεδομένων ζε θάκελο O νδεγόο δεηά ηελ ζέζε ζηελ νπνία ζα ηνπνζεηεζνύλ ηα αξρεία. Δπηιέγνπκε ηνλ θαηλνύξην θάθειν πνπ δεκηνπξγήζακε κέζα ζην Xammp. \ xampp \ htdoc \ Electricharts.Δπηιέμηε ην θνπκπί Αλαδήηεζε γηα λα βξείηε ην θάθειν πνπ έρεηε δεκηνπξγήζεη γηα ηελ εγθαηάζηαζε ηνπ Joomla θαη ζηελ ζπλέρεηα ΟΚ. Σην θεθάιαην 2.4 ζα αλαιύζνπκε ηελ εγθαηάζηαζε όπσο θαη ηελ δηακόξθσζε ηεο ηζηνζειίδαο. 10

12 2.3 Εγκαηάζηαζη ηος Joomla se διαδικηςακό ηόπο. Σηε ζπλέρεηα ζα ζαο παξνπζηάζνπκε πώο γίλεηαη λα δεκηνπξγήζεηε έλα δηαδηθηπαθό ηόπν ρξεζηκνπνηώληαο ην Joomla αλαιύνληαο ηε δηαδηθαζία βήκα βήκα. **Σεκεηώλνπκε πσο γηα λα γίλεη ε εγθαηάζηαζε θαζ' απηόλ ηνλ ηξόπν ν ρξήζηεο ζα πξέπεη λα έρεη ζηελ δηάζεζε ηνπ έλαλ δηαδηθηπαθό ηόπν όπσο θαη ηνπο θσδηθνύο εηζόδνπ. Σπληζηάηε κόλν ζε πξνρσξεκέλνπο ρξήζηεο Μπνξείηε λα παξαιείςεηε ην ζπγθεθξηκέλν θεθάιαην.** Υποκζτουμε ότι ζχετε ζνα χϊρο ςε ζνα διαδικτυακό τόπο, ο οποίοσ διακζτει πίνακα ελζγχου. Ο φάκελοσ όπου κα εγκαταςτιςετε το joomla κα ονομάηεται ςτο εξισ Τμιμα θλεκτρολογίασ. Εκεί ανεβάηουμε το αρχείο εγκατάςταςθσ ςτθν ςελίδα Η τελευταία αςφαλισ ζκδοςθ είναι θ , και για τθν εγκατάςταςθ χρθςιμοποιοφμε το αρχείο Joomla Stable-Full-Package.tar.gz, το οποίο αφοφ μεταφορτϊςουμε ςτο ςυγκεκριμζνο φάκελο, το αποςυμπιζηουμε χρθςιμοποιϊντασ τθν εντολι εξαγωγι (extract) μζςα από το εργαλείο Διαχείριςθ αρχείων ( file manager) του πίνακα ελζγχου. Με τθ βοικεια του πίνακα ελζγχου δθμιουργείτε μια βάςθ δεδομζνων mysql, ζναν χριςτθ για τθ βάςθ αυτι και ςυνδζετε τον χριςτθ με τθ βάςθ. Ρλθκτρολογείτε ςτο πρόγραμμα πλοιγθςθσ τθ διεφκυνςθ electricharts.gr, και ςτθν οκόνθ ςασ εμφανίηεται θ πρϊτθ ςελίδα τθσ εγκατάςταςθσ Συνεχίηετε και ςτο Βιμα 2 γίνεται ζνασ πρϊτοσ ζλεγχοσ του ςυςτιματοσ ςασ. Στο Βιμα 3 ζχετε τθ δυνατότθτα να ενθμερωκείτε για τθν άδεια χριςθσ με βάςθ τθν οποία διατίκεται το Joomla. Πξνρσξνύκε ζην Βήκα 4, όπνπ δεηνύληαη ζηνηρεία γηα ηε ζύλδεζε κε ηε βάζε δεδνκέλσλ. Δδώ δίλνπκε ηεο βάζεο πνπ δεκηνπξγήζακε κε ηε βνήζεηα ηνπ πίλαθα ειέγρνπ Πξνζπεξλάκε ην Βήκα 5, θαη ζην Βήκα 6 δίλνπκε ηα ζηνηρεία γηα ην δηθηπαθό καο ηόπν. Γίλνπκε ην όλνκα πνπ επηζπκνύκε γηα ην δηαδηθηπαθό καο ηόπν θαηόπηλ ηε δηεύζπλζε ηνπ ειεθηξνληθνύ καο ηαρπδξνκείνπ θαη ηέινο ηνλ θσδηθό κνπ επηζπκνύκε λα έρνπκε γηα ηε ζύλδεζή καο κε ην ζύζηεκα δηαρείξηζεο. Γελ επηιέγνπκε Δηζαγσγή Γεηγκαηνιεπηηθνύ Πεξηερνκέλνπ. Οινθιεξώλνπκε ηελ εγθαηάζηαζε. Γηα ιόγνπο αζθαιείαο, ν δηαδηθηπαθόο καο ηόπνο δελ είλαη πξνζβάζηκνο πξηλ δηαγξάςνπκε ην θάθειν εγθαηάζηαζεο( installation). Μπνξνύκε ην θάλνπκε κέζα από ην εξγαιείν δηαρείξηζε αξρείσλ ( file manager) ηνπ πίλαθα ειέγρνπ. 11

13 2.4 Εγκαηάζηαζη ηος Joomla και διαμόπθωζη. Σηελ ζπλέρεηα αλνίμηε ην πξόγξακκα πινήγεζεο (browser) Πιεθηξνινγήζηε ηελ δηεύζπλζε Αλ νλνκάζαηε αιιηώο ην αξρείν ρξεζηκνπνηήζηε ην όλνκα ηνπ αξρείνπ αληί ηνπ όξνπ «electricharts». Δκθαλίδεηαη ε νζόλε εγθαηάζηαζεο. Δδώ ππάξρνπλ επηά επηινγέο, ώζηε λα δεκηνπξγεζεί ε ηζηνζειίδα θαη ε βάζε δεδνκέλσλ. Η πξόνδόο ζαο αλαγξάθεηαη ζην αξηζηεξό κέξνο ηεο νζόλεο. Δπηιέμηε ηε γιώζζα θαη παηήζηε ην θνπκπί Δπόκελν Κνηηάμηε ηνλ έιεγρνο πξν ηεο εγθαηάζηαζεο. Γελ πξέπεη λα ππάξρεη νπνηαδήπνηε θόθθηλν αληηθείκελν, Δπηιέμηε επόκελν γηα λα ζπλερίζεηε. Γηαβάζηε ηελ άδεηα γεληθήο ρξήζεο ( General Public License) ζειίδα θαη επηιέμηε Δπόκελν Σηην ζελίδα αςηή ςποδεικνύεηαι η δημιοςπγία βάζηρ δεδομένων Απηή είλαη ε ζειίδα δηακόξθσζεο ηεο βάζεο δεδνκέλσλ. Απηό δεκηνπξγεί θαη δηακνξθώλεη ηε βάζε δεδνκέλσλ, όπνπ όιν ην πεξηερόκελν γηα ηελ πεξηνρή είλαη απνζεθεπκέλν. Δηζάγεηε ηα ζηνηρεία ζηε θόξκα Αθήζηε ηελ βάζε δεδνκέλσλ ηύπνπ όπσο mysql Τν host name είλαη localhost Όλνκα ρξήζηε είλαη root 12

14 Οξίζηε έλαλ θσδηθό πξόζβαζεο γηα ην όλνκα ρξήζηε γηα ηε βάζε δεδνκέλσλ. Σε πεξίπησζε πνπ δελ έρεηε νξίζεη έλαλ ην αθήλεηε θελό δελ είλαη θάηη ην ππνρξεσηηθό. Σηελ βάζε δεδνκέλσλ ηνπνζεηήζηε ην όλνκα ηνπ θαθέινπ πνπ είραηε πεξάζεη ηα δεδνκέλα κέζα ζην htdocs. Σηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε είλαη electricharts. Δπηιέμηε Δπόκελν, όηαλ γίλνπλ όιεο νη εγγξαθέο Πεξάζηε ηε δηακόξθσζε ηνπ Πξσηνθόιινπ Μεηαθνξάο Αξρείσλ ( FTP)* θαη παηήζηε Δπόκελν. Γώζηε έλα όλνκα - όπσο Τκήκα Ηιεθηξνινγίαο. Πιεθηξνινγήζηε κηα δηεύζπλζε ειεθηξνληθνύ ηαρπδξνκείνπ πνπ ζα ζαο ζπλδέεη κε ηελ ηζηνζειίδα. Πιεθηξνινγήζηε έλαλ θσδηθό πξόζβαζεο θαη ζπλερίζηε. 13

15 Είζοδορ ονόμαηορ ιζηοζελίδαρ και πληποθοπιών διασειπιζηή ζςζηήμαηορ Η εγθαηάζηαζε έρεη νινθιεξσζεί.γηα λα ρξεζηκνπνηήζεηε ηελ ηζηνζειίδα αλνίμηε ην πξόγξακκα πινήγεζεο θαη πιεθηξνινγήζηε Ππώηη ζελίδα αθού έσει γίνει η εγκαηάζηαζη. Γηα λα εηζέιζεηε ζηνλ πίλαθα ειέγρνπ ηεο ηζηνζειίδαο πιεθηξνινγήζηε 14

16 3.Οδθγόσ χριςθσ Πίνακα Ελζγχου. Το κεφάλαιο 3 είναι ζνασ πλιρθσ οδθγόσ χριςθσ του πίνακα ελζγχου τθσ ιςτοςελίδασ που μόλισ εγκαταςτιςαμε. Ραρακζτουμε τα κεφάλαια κακ αυτόν τον τρόπο ϊςτε ο χριςτθσ να μπορεί να χρθςιμοποιιςει μια ιδθ ζτοιμθ ιςτοςελίδα. Στθν ςυνζχεια κα αναφζρουμε τον πίνακα ελζγχου και ωσ Back End Επιςκόπθςθ του Πίνακα ελζγχου Joomla 1.6. Για να μποφμε ςτον πίνακα ελζγχου του joomla χρθςιμοποιοφμε τθν διεφκυνςθ τθσ ιςτοςελίδασ μασ και ςτθ ςυνζχεια προςκζτουμε το / administrator. Στθν προκείμενθ περίπτωςθ το 1.Είςοδοσ ονόματοσ χριςτθ και κωδικοφ. Γράφουμε το όνομα χριςτθ και τον κωδικό πρόςβαςθσ και ςυνεχίηουμε τθν επόμενθ ςελίδα τον πίνακα ελζγχου. 15

17 2.Ρρϊτθ όψθ ςελίδασ διαχείριςθσ. Επιπλζον πλθροφορίεσ για τον πίνακα διαχείριςθσ (back end). Από το μενοφ Site υπάρχει θ δυνατότθτα να : Ρίνακασ ελζγχου (Control panel): Με αυτι τθν επιλογι επιςτρζφουμε ςτον πίνακα διαχείριςθσ. Το προφίλ μου(my profile): Αλλάηουμε το προφίλ χριςτθ μασ. Γενικι διαχείριςθ (Global Configuration):Κάνουμε αλλαγζσ ςτθ δομι τθσ ιςτοςελίδασ. Συντιρθςθ(Maintenance): Μενοφ ςυντιρθςθσ τθσ ιςτοςελίδασ. Από αυτό το μενοφ μποροφμε να κάνουμε αρχεία αςφαλείασ των δεδομζνων(back up). 16

18 Στθν ςυνζχεια τα εικονίδια: Πίνακασ διαχείριςθσ 1.Καταςκευι νζου άρκρου(add new article). 2.Διαχείρθςθ όλων των άρκρων(article Manager). 3.Διαχείρθςθ κατθγοριϊν(category Manager). 4.Διαχείρθςθ αρχείων(media Manager). 5.Διαχείρθςθ των μενοφ(menu Manager). 6Διαχείρθςθ χρθςτϊν(user Manager). 7.Διαχείρθςθ εκκεμάτων (Modules). 8.Διαχείρθςθ προγραμμάτων/ειςαγωγι επεκτάςεων(extension Manager). 9.Διαχείρθςθ γλωςςϊν(language Manager). 10.Γενικι διαχείριςθ ιςτοςελίδασ(global configuration). 11.Διαχείρθςθ Γραφιςτικοφ υλικοφ(teamplate Manager). 12.Διαχείρθςθ προφίλ χριςτθ(edit profile). Στθν ςελίδα αυτι όπωσ φαίνεται και ςτισ παραπάνω εικόνεσ μπορεί κάνεισ να ζχει τον πλιρθ ζλεγχο τθσ ιςτοςελίδασ και να κάνει τισ οποίεσ αλλαγζσ χρειάηεται ςε αυτόν όπωσ και κα αναλφςουμε ςτθν ςυνεχεία. 17

19 3.2.Διαχείρθςθ εκκεμάτων /αρχείων. (Media Manager) Από τθν διαχείριςθ εκκεμάτων /αρχείων(media manager) μποροφμε να ανεβάςουμε αρχεία ςτθν ιςτοςελίδα όπωσ εικόνεσ,αρχεία Word,. Pdf,.Jmpg,.text. Από τον Ρίνακα διαχείριςθσ επιλζγουμε ςτο μενοφ Διαχείριςθ αρχείων ( Media manager). Επιλογι μενοφ δειαχείρθςθσ. Στθ ςυνζχεια βλζπουμε όλα τα αρχεία τα οποία υπάρχουν μζςα ςτθν βάςθ δεδομζνων τθσ ιςτοςελίδασ. Σε αυτι τθν ςελίδα μποροφμε να ανεβάςουμε αρχεία επιλζγοντασ αναηιτθςθ και διαλζγοντασ το αρχείο το οποίο κζλουμε. To όριο για τθν παροφςα ιςτοςελίδα είναι δζκα (10) Megabites. 1.Ρρϊτα διαλζγουμε τον φάκελο ςτον οποίο κζλουμε να βάλουμε το αρχείο. Στθν προκειμζνθ περίπτωςθ διαλζγουμε τον φάκελο kathigites. Επιλογι φακζλου για το ανζβαςμα των αρχείων 18

20 2.Στθ ςυνζχεια πατάμε αναηιτθςθ και βρίςκουμε τθν κζςθ του αρχείου, επιλζγουμε ςτο αρχείο. 3.Τζλοσ επιλζγουμε Εκκίνθςθ / Ανζβαςμα (Start Upload) Τελικζσ κινιςεισ για το ανζβαςμα αρχείων 5.Το αρχείο μασ είναι ζτοιμο προσ χριςθ. Στθ ςυνζχεια μποροφμε να καλοφμε τα αρχεία αυτά ϊςτε να τα χρθςιμοποιιςουμε μζςα ςτα άρκρα μασ το οποίο κα δοφμε παρακάτω ςτο κεφάλαιο που κα αναλφςουμε ςχετικά με τα Άρκρα.(Κεφάλαιο ) 19

21 3.3.Κατθγορίεσ Το Joomla ζχει ωσ αρχι λειτουργίασ τισ κατθγορίεσ και τα άρκρα. Τα άρκρα κα πρζπει να βρίςκονται ςε μία ςυγκεκριμζνθ κατθγορία. Στθν προκειμζνθ περίπτωςθ ζχουμε δφο κατθγορίεσ. Το Ελλθνικό και το Αγγλικό μενοφ. Στο Ελλθνικό μενοφ τοποκετοφμε τα άρκρα που είναι γραμμζνα ςτα ελλθνικά και ςτο Αγγλικό μενοφ τα άρκρα που είναι γραμμζνα ςτα αγγλικά. Τα άρκρα τοποκετοφνται μζςα ςτισ κατθγορίεσ κατά τθν δθμιουργία τουσ και παραμζνουν εκεί. Ζτςι και γίνεται ο διαχωριςμόσ από τθν ιςτοςελίδα για τθν εμφάνιςθ του κάκε άρκρου κάνοντασ τθν ποιό εφχρθςτθ κατά τθν περιιγθςθ μασ. Μποροφμε να κάνουμε περιςςότερεσ κατθγορίεσ. Συνικωσ οι πολλζσ κατθγορίεσ κακιςτοφνε δυςκολότερθ τθν χριςθ του πίνακα ελζγχου από κάποιον νζο χριςτθ. Για τθν δθμιουργία μιασ κατθγορίασ από τον Ρίνακα Ελζγχου( Back end) του Joomla 1.6 επιλζγουμε ςτθν Διαχείριςθ Κατθγοριϊν ( Category Manager). Επιλογι Διαχείριςθσ Κατθγοριών. 1.Στθ ςυνζχεια επιλζγουμε το Νζο ( New). Στο επόμενο παράκυρο ςυμπλθρϊςουμε το όνομα τθσ κατθγορίασ όπωσ κζλουμε να εμφανίηεται. Το ψευδϊνυμο Alias.Το Alias χρειάηεται για τθν εμφάνιςθ του χϊρου κατά τθν περιιγθςθ πχ: όπου το /gr υποδθλϊνει το Αlias. Στθν περίπτωςθ που είχαμε το αγγλικό μενοφ το οποίο ζχει Αlias /eng το ΗΤΤP κα ιταν τθσ μορφισ Σε περίπτωςθ που δεν το βάλουμε το Joomla κα διαλζξει ζνα για εμάσ αυτόματα. Στο Γονικό αντικείμενο (parent) διαλζγουμε εάν κζλουμε θ κατθγορία μασ να είναι μζροσ κάποιασ άλλθσ κατθγορίασ ςαν υποκατθγορία ι όχι κάτι που κάνει τθν διάρκρωςθ λίγο ποιό πολφπλοκθ και δεν ενδείκνυται. Δθμιουργία κατθγορίασ. 20

22 Τζλοσ επιλζγουμε αποκικευςθ (Save) που βρίςκεται πάνω δεξιά ςτθν οκόνθ και θ κατθγορία είναι ζτοιμθ. Επαναλαμβάνουμε για όςεσ κατθγορίεσ χρειαηόμαςτε. Υπάρχουςεσ κατθγορίεσ Σε περίπτωςθ που κζλουμε να διαγράψουμε μια κατθγορία μποροφμε να το κάνουμε από το μενοφ επάνω δεξιά ςτθν Διαχείριςθ κατθγοριϊν (Category Manager) επιλζγοντασ το διαγραφι ( trash). 21

23 Εάν κζλουμε να δθμοςιεφςουμε τθν κατθγορία ι να τθν κατεβάςουμε επιλζγουμε Δθμοςίευςθ ι Μθ Δθμοςίευςθ( publish or unpublish) επάνω δεξιά. Σε περίπτωςθ που κζλουμε να κάνουμε αλλαγζσ ςε κάποια από τισ υπάρχουςεσ κατθγορίεσ επιλζγουμε τθν κατθγορία και ςτθν ςυνζχεια επιλζγουμε τθν επεξεργαςία ( Edit). Πάντα κάνουμε Save ςε οποιαδιποτε αλλαγι γίνεται ςτο Site εάν κζλουμε να κρατιςουμε τισ αλλαγζσ που ζχουνε γίνει. Σε περίπτωςθ που ζχουμε κάνει αποκικευςθ (save) αλλά για κάποιο λόγο ζπεςε θ ςφνδεςθ μασ θ ζκλειςε το πρόγραμμα πλοιγθςθσ ( Browser) το Joomla κα μασ ηθτιςει να κάνουμε ζλεγχο του άρκρου (check in). Σε διαφορετικι περίπτωςθ ίςωσ να υπάρχει πρόβλθμα κατά τθν προβολι τθσ ιςτοςελίδασ και ςτθν περιιγθςθ μασ. 22

24 3.4 Χρθςτεσ Το Joomla είναι ζνα πρόγραμμα το οποίο βαςίηεται κακαρά ςτα άρκρα για τθν εμφάνιςθ των δεδομζνων ςτθν οκόνθ. Τα μενοφ κα πρζπει να απαρτίηονται από άρκρα ϊςτε να λειτουργιςουν. Πλα τα μενοφ μζςα ςτθν ιςτοςελίδα μασ είναι άρκρα τοποκετθμζνα ςτθν ςωςτι κατθγορία για να μπορζςει ο χριςτθσ να ζχει ςωςτι περιιγθςθ. Τα άρκρα είναι το μοναδικό προνόμιο μιασ CMS γιατί δίνει τθν δυνατότθτα ςτον κάκε χριςτθ με τα ανάλογα προνόμια να κάνει αλλαγζσ ςε αυτά ι απλά να ζχει τθ δυνατότθτα να τα διαβάςει. Επίςθσ υπάρχει και θ δυνατότθτα να μθν μπορεί να διαβάςει κάποια άρκρα κάποιοσ χριςτθσ που δεν ζχει τα ανάλογα δικαιϊματα από τον διαχειριςτι ςυςτιματοσ. Διαχείριςθ χρθςτών: Στθν αρχικι ςελίδα τθσ ιςτοςελίδασ υπάρχει θ δυνατότθτα εγγραφισ του χριςτθ μζςα από ζνα αυτόματο πρόγραμμα (module) Φόρμα ειςόδου χριςτθ. Με τθν εγγραφι του ο χριςτθσ κερδίηει πρόςβαςθ ςτα άρκρα τθσ ςελίδασ αναλόγωσ των προνομίων που ζχει. Δθλαδι να διαβάςει άρκρα ςτα οποία επιτρζπεται θ είςοδοσ μόνο ςε μζλθ τθσ ιςτοςελίδασ θ ακόμα και να κάνει αλλαγζσ ςε άρκρα ςε περίπτωςθ που του ζχει δοκεί το προνόμιο του αρκρογράφου, ελεγκτι άρκρων κτλ. Σε περίπτωςθ που ο διαχειριςτισ δεν κζλει οι χριςτεσ να εγγράφονται χωρίσ τθν άδεια του κα πρζπει να δϊςει όνομα χριςτθ και κωδικό ςε αυτοφσ που επικυμεί. Με μία μετατροπι ςτον κϊδικα ι με τθν προμικεια άλλου προγράμματοσ αφινει μόνο τισ επιλογζσ : Πνομα χριςτθ και Κωδικόσ. 23

25 Δθμιουργία νζου χριςτθ. Από τον Ρίνακα Διαχείριςθσ( Back end) του Joomla επιλζγουμε Διαχείριςθ Χρθςτϊν( User Manager). Είςοδοσ ςτθν διαχείριςθ χρθςτών Στθ ςυνζχεια επιλζγουμε Νζο( New) επάνω δεξιά. Στθν επόμενθ ςελίδα ςυμπλθρϊνουμε τα ςτοιχειά του χριςτθ και του δίνουμε τα δικαιϊματα του ςτθν ιςτοςελίδα. Συμπλιρωςθ ςτοιχείων/δικαιωμάτων χριςτθ.. 24

26 Αναλόγωσ τθσ ομάδασ Χριςτθ(User Groop) που ζχουμε ανακζςει ςτον χριςτθ μπορεί απλά να βλζπει θ ακόμα και να κάνει αλλαγζσ ςτθν ιςτοςελίδα θ ακόμα να μπορεί να κάνει αλλαγζσ μόνο ςε ςυγκεκριμζνα κομμάτια τθσ ιςτοςελίδασ. Για να γίνει ποιό κατανοθτό ςκεφτείτε μία εφθμερίδα και τα ςτάδια τα οποία πρζπει να περάςει ζνα άρκρο μζχρι τθν δθμοςίευςθ του. Να γίνει θ ςφνταξθ του άρκρου, ο ζλεγχοσ από τουσ ανϊτερουσ και τελικά να τυπωκεί. Αναλυτικά παρακζτουμε τισ κατθγορίεσ που υπάρχουν από τθν μικρότερθ ςτθν μεγαλφτερθ: Δθμόςιοσ χριςθσ(public):ο χριςτθσ ο οποίοσ μπορεί απλά να πλοθγθκεί ςτθν ιςτοςελίδα. Εγγεγραμμζνοσ (registered): μποροφν απλά να δοφνε άρκρα χωρίσ να κάνουνε καμία αλλαγι. Ο Συγγραφζασ :(Author) μπορεί να κάνουνε αλλαγζσ μόνο ςτα άρκρα που τουσ ζχει επιτρζψει ο διαχειριςτισ(administrator) όπωσ και να ςυντάξει κάποιο νζο άρκρο. Ο Συντάκτθσ (Editor):Κάνει τισ απαραίτθτεσ διορκϊςεισ και παρακζτει το άρκρο ςτον Εκδότθ. Ο Εκδότθσ (Publisher): ελζγχει τα άρκρα που ζχουν ςυνταχκεί και ςτθν ςυνζχεια ζχει τθν δυνατότθτα να τα εκδϊςει ςτθν ιςτοςελίδα. Ο Διαχειριςτισ(administrator): μπορεί να κάνει ότι αλλαγζσ κζλει όπου κζλει ςτθν ιςτοςελίδα. 25

27 3.5 Άρκρα. Για να δθμιουργιςουμε ζνα νζο άρκρο κάνουμε τα εξισ: Από τοn Ρίνακα διαχείριςθσ( Back end) του πίνακα ελζγχου επιλζγουμε τθν Διαχείριςθ Άρκρων (Article manager): Είςοδοσ ςτθν διαχείριςθ άρκρων Στθν επόμενθ οκόνθ μποροφμε να ςυντάξουμε ζνα νζο άρκρο και να το τοποκετιςουμε όπου κζλουμε μζςα ςτα μενοφ τθσ ιςτοςελίδασ: Επιλζγουμε το νζο (new) επάνω δεξιά και ςυνεχίηουμε ςτθν επόμενθ ςελίδα. Στθν ςυνζχεια ςυμπλθρϊνουμε τα ςτοιχειά του άρκρου. 26

28 Συμπλιρωςθ Στοιχείων άρκρου 1. Πνομα του άρκρου. 2.Ψευδόνθμο (Alias) όπωσ προαναφζραμε.( ςελίδα 5) 3.Διαλζγουμε ςε ποιά κατθγορία κζλουμε να βάλουμε το άρκρο 4.Δθμοςιευμζνο ι όχι. Εάν κζλουμε να δθμοςιεφςουμε το άρκρο απ ευκείασ διαλζγουμε Δθμοςιευμζνο (Published). 5.Στθν Ρρόςβαςθ (Access) διαλζγουμε ποιοι κζλουμε να ζχουνε πρόςβαςθ ςτο άρκρο. Δθμόςιο (Public) για όλουσ τουσ χριςτεσ ι ειδικό (special) για ςυγκεκριμζνθ ομάδα όπωσ Συγγραφείσ (Authors). 6.Διαλζγουμε τθν γλϊςςα που κζλουμε αν ζχουμε δίγλωςςθ ιςτοςελίδα. Επιλζγουμε το ελλθνικό μενοφ αν κζλουμε να εμφανίηεται ςτα Ελλθνικά και το Αγγλικό μενοφ αν κζλουμε να εμφανίηεται ςτα Αγγλικά. 7.Στθν ςυνζχεια ςυμπλθρϊνουμε το τι κζλουμε να γράψουμε. Ειςαγωγι κειμζνου 8.Και τζλοσ επιλζγουμε Αποκικευςθ (SAVE). 27

29 Αποκικευςθ Το άρκρο μασ είναι ζτοιμο. Και περιμζνει ςτθ βάςθ δεδομζνων μασ για να το τοποκετιςουμε ςε κάποιο μενοφ 9.Από τον Ρίνακα διαχείριςθσ ( Back End) επιλζγουμε Μενοφ ( Menus)--->Κφριο μενοφ(main Menu)--->Ρρόςκεςθ νζου αντικειμζνου ςτο μενοφ (Add new menu item). Διαδικαςία ειςαγωγισ άρκρου ςε μενοφ Στθν επόμενθ ςελίδα επιλζγουμε τι αντικείμενο κζλουμε να περάςουμε ςτο μενοφ( Menu item type). Επιλογι ειςαγωγι αντικειμζνου Ζνα παράκυρο εμφανίηεται το οποίο μασ ρωτάει τί αντικείμενο κζλουμε να ειςάγουμε. 28

30 1.Επιλζγουμε απλό άρκρο ( Single Article) και ςυνεχίηουμε 2.Αφου δθλϊςουμε όλα τα απαραίτθτα ςτοιχεία κα πρζπει να προςζξουμε το Γονικό αντικείμενο ( Parent item).από εδϊ δθλϊνουμε ποφ κζλουμε να φαίνεται το άρκρο μασ κατά τθν περιιγθςθ μασ ςτο site. Σε ποιό μενοφ κα μπει θ και ςε ποιό υπό μενοφ ακόμα. 29

31 3.Τζλοσ αφοφ ζχουμε κάνει όλεσ τισ παραπάνω ενζργειεσ κα πρζπει να καλζςουμε το άρκρο που φτιάξαμε νωρίτερα από τθν βάςθ δεδομζνων. 4.Επάνω δεξιά ςτθ ςελίδα μασ επιλζγουμε επιλογι/ αλλαγι (select/change). Ειςαγωγι άρκρου 5. Στο παράκυρο που ακολουκεί υπάρχουν όλα τα άρκρα που ζχουμε περάςει ωσ τϊρα ςτθ βάςθ δεδομζνων. Συνικωσ επειδι υπάρχον πάρα πολλά άρκρα χρθςιμοποιοφμε τθν μθχανι αναηιτθςθσ άρκρων. Στθν προκειμζνθ περίπτωςθ το άρκρο Τεςτ1. Μθχανι αναηιτθςθσ άρκρων Αφοφ βροφμε το άρκρο το επιλζγουμε και το παράκυρο κλείνει. Τζλοσ κάνουμε Αποκικευςθ( Save). Σε περίπτωςθ που δεν ζχει γίνει κανζνα λάκοσ εμφανίηεται αυτό το μινυμα. 30

32 Το νζο άρκρο ζχει δθμοςιευκεί με επιτυχία ςτο κφριο μενοφ μιασ και εκεί είχαμε επιλζξει να μπει από το Γονικό αντικείμενο ( Parent item). Εμφάνιςθ άρκρου ςτο κφριο μενοφ Σε περίπτωςθ που κζλουμε να αλλάξουμε κζςθ ςτο ςυγκεκριμζνο άρκρο και να το βάλουμε ωσ υπό μενοφ κάπου αλλοφ ακολουκοφμε τα ίδια βιματα απλά αλλάηουμε το Γονικό αντικείμενο ( Parent item) και διαλζγουμε που κζλουμε να τοποκετιςουμε το άρκρο. Για τθν διαγραφι κάποιου άρκρου από to back end επιλζγουμε Manage articles ςτθν ςυνεχεία επιλεγοφμε το άρκρο που κζλουμε να διαγράψουμε και πατάμε διαγραφι (trash): Ειςαγωγι εικόνασ ςε άρκρο. Μζςω τθσ Διαχείριςθσ Αρχείων ( Media Manager) είχαμε ειςάγει κάποια αρχεία. Αυτά τα αρχεία μποροφμε να τα καλζςουμε από τθν βάςθ δεδομζνων με πολλοφσ τρόπουσ. Ο ποιό απλόσ και εφκολοσ είναι από τθν Διαχείριςθ άρκρων ( Article management) page. Τθν ςελίδα δθλαδι που διαχειρίηεται το άρκρο με ζνα απλό κειμενογράφο με πάρα πολλζσ όμωσ επιλογζσ. 31

33 1.Από τον Ρίνακα Διαχείριςθσ ( Back end) επιλζγουμε Διαχείριςθ Άρκρων (Article Manager). Ειςαγωγι ςτθν Διαχείριςθ Άρκρων 2.Στθν ςυνζχεια επιλζγουμε το άρκρο το οποίο κζλουμε να διαμορφϊςουμε. 3.Στθν επόμενθ ςελίδα επιλζγουμε από τον κειμενογράφο ειςαγωγι /επεξεργαςία (insert/edit image). Επεξιγθςθ κειμενογράφου 4. Το επόμενο παράκυρο μασ μεταφζρει ςτθ βάςθ δεδομζνων. 32

34 Επιλογι αρχείου από τθν βάςθ δεδομζνων 1. Επιλζγουμε τον φάκελο που βρίςκεται θ εικόνα. 2. επιλζγουμε τθν εικόνα. 3.Επιλζγουμε ειςαγωγι ( insert). Η εικόνα μασ είναι ζτοιμθ για χριςθ μζςα ςτον κειμενογράφο. Με τον ίδιο τρόπο μποροφμε να βάλουμε όςεσ εικόνεσ κζλουμε ςε όςα άρκρα κζλουμε. Κάνουμε Αποκικευςθ ( Save ). 33

35 Το άρκρο είναι ζτοιμο. Ειςαγωγι αρχείου τφπου Word/PDF ςε κάποια πρόταςθ. Μια ακόμα πάρα ποφ χριςιμθ δυνατότθτα είναι θ ειςαγωγι ενόσ υπζρ ςυνδζςμου μζςω κάποιασ λζξθσ ι και πρόταςθσ. Ασ ποφμε πωσ κζλουμε ςτο παρακάτω άρκρο να επιλζγουμε τθν πρόταςθ Βιογραφικό ςθμείωμα και να μασ ανοίγει το βιογραφικό ςθμείωμα. 34

36 Για να γίνει αυτό από τθν Διαχείριςθ Άρκρων (Article manager) επιλζγουμε το άρκρο που κζλουμε να διαμορφϊςουμε. 1.Στθν ςυνζχεια ανοίγουμε τον κειμενογράφο επιλζγουμε τθν λζξθ ι πρόταςθ που κζλουμε να κάνουμε υπζρ ςφνδεςμο και αφοφ τθν μαρκάρουμε επιλζγουμε Επεξεργαςία/ Ειςαγωγι (Edit/insert). Ειςαγωγι κειμζνου από τον κειμενογράφο 2.Στο επόμενο παράκυρο επιλζγουμε Ρεριιγθςθ ( Browse) όπωσ φαίνεται παρακάτω. Εφρεςθ αντικειμζνου 3. Στο επόμενο παράκυρο μεταφερόμαςτε ςτον διαδικτυακό χϊρο όπου ζχουμε ανεβάςει το αρχείο που κζλουμε να περάςουμε ςτον ςφνδεςμο μασ.(1ο κεφάλαιο Διαχείριςθ Αρχείων) 4.Επιλζγουμε το αρχείο και ςτθν ςυνζχεια επιλζγουμε ειςαγωγι (insert). 35

37 Ειςαγωγι αντικειμζνου Αποκθκεφουμε και ο ςφνδεςμοσ μασ είναι ζτοιμοσ προσ χριςθ. Σφνδεςθ άρκρου μζςα ςε άρκρο. Οι δυνατότθτεσ δεν ςταματοφν εδϊ. Μποροφμε να βάλουμε άρκρα μζςα ςε άρκρα με τθν δυνατότθτα οι χριςτεσ να ανοίγουν καινοφρια άρκρα ι ςυνδζςμουσ. Στθν ςυνζχεια μζςα ςτο άρκρο γράφουμε μία ςειρά θ οποία κα γίνει το ζναυςμα του υπό άρκρου ι επιλζγουμε μία Κδθ γραμμζνθ πρόταςθ θ οποία κζλουμε κατά το πζραςμα του ποντικιοφ (mouse) από πάνω (mouse over) να αλλάηει χρϊμα και να υποδεικνφει πϊσ αν το επιλζξουμε κα μασ μεταφζρει κάπου αλλοφ. Ακολουκοφμε τα βιματα για να μποφμε ςτον κειμενογράφο. Επιλογι ςειράσ 36

38 1. Επιλζγουμε ειςαγωγι/ επεξεργαςία ( insert/edit link). 2.Στο επόμενο παράκυρο επιλζγουμε Ρεριεχόμενο(content)-->Ελλθνικό μενοφ( greek menu) γιατί το άρκρο που κζλουμε βρίςκεται ςτθν κατθγορία: Ελλθνικό μενοφ. Εφρεςθ άρκρου Μεταφερκικαμε ςτθν βάςθ δεδομζνων των άρκρων. 3.Επιλζγουμε το άρκρο που κα κζλαμε να εμφανιςτεί, επιλζγουμε τον υπζρ ςφνδεςμο και πατάμε ειςαγωγι ( insert). Σε περίπτωςθ που κζλουμε το άρκρο να βγει ςε ζνα νζο παράκυρο επιλζγουμε Στόχοσ >Άνοιγμα ςε νζο παράκυρο.(target----> Open in new window.) 37

39 Εμφάνιςθ ςε άλλο παράκυρο κατά τθν επιλογι. 4. Ειςαγωγι /Αποκικευςθ (Insert-Save) και το άρκρο είναι ζτοιμο. 38

40 39

41 Αλλαγζσ από τθν Αρχικι ςελίδα χωρίσ να χρειάηεται είςοδοσ ςτον Πίνακα ελζγχου. Φόρμα ειςόδου χριςτθ Κάνουμε είςοδο ωσ διαχειριςτισ από τθν φόρμα ειςόδου ςτθν αρχικι ςελίδα. Διαλζγουμε ζνα άρκρο. Επιλογι άρκρου και επεξεργαςία. Επιλζγουμε επάνω δεξιά ςτθν επιλογι που εμφανίςτθκε αφοφ μπικαμε ςτθ ςελίδα ωσ χριςτθσ. Μετά τθν επιλογι μεταφερόμαςτε τθν επόμενθ ςελίδα. 40

42 Επεξεργαςία άρκρου Κάνουμε τισ αλλαγζσ που κζλουμε και αποκθκεφουμε. 41

43 Ειςαγωγι νζου άρκρου από τθν αρχικι ςελίδα χωρίσ να χρειάηεται θ είςοδοσ ςτον πίνακα διαχείριςθσ. Μζςω ενόσ προγράμματοσ με τθν ονομαςία Μενοφ Χριςτθ (User Menu) υπάρχει θ δυνατότθτα να προςκζςει κάποιοσ χριςτθσ ζνα άρκρο το οποίο κα μπορζςει αργότερα να δθμοςιευκεί από τον Εκδότθ ι ακόμα και από τον ίδιο αν ζχει τα δικαιϊματα. Από τθν αρχικι ςελίδα και αφοφ ζχει ςυνδεκεί πλθκτρολογϊντασ το όνομα χριςτθ και τον κωδικό πρόςβαςθσ εμφανίηεται ζνα νζο μενοφ. Το μενοφ Χριςτθ(User menu). Μενοφ Χριςτθ. Από τθν επιλογι Δθμιουργία ( Create Art ) ο χριςτθσ μπορεί να ςυντάξει ζνα νζο άρκρο το οποίο μπορεί να χρθςιμοποιθκεί. Στθν παροφςα ζκδοςθ δεν ενδείκνυται θ χριςθ του όμωσ για το λόγο ότι το ςυγκεκριμζνο μενοφ ζχει προβλιματα ςυμβατότθτασ. Ο χριςτθσ δεν ζχει τθν δυνατότθτα να μεταφζρει το άρκρο εκεί που κζλει. Απλά να το αποκθκεφςει ςτθν βάςθ δεδομζνων. Μπορεί φυςικά να το δθμιουργιςει ϊςτε να το καλζςει ςαν υπζρ ςφνδεςμο μζςα ςε ζνα άλλο άρκρο. ********Ρολλά προγράμματα πλοιγθςθσ δεν είναι 100% ςυμβατά με το Joomla.Σε περίπτωςθ που ο κειμενογράφοσ δεν εμφανίηεται θ μασ τα βγάηει "κινζηικα" κάνουμε ανανζωςθ τθν ςελίδα θ πατάμε F5.******** 42

44 3.6 Εκκζματα Τα εκκζματα (modules) είναι προγράμματα που μποροφμε να φορτϊςουμε ςτθν ςελίδα όπωσ θμερολόγια, μετρθτι επιςκεπτϊν. Εγκατάςταςθ ενόσ εκκζματοσ (module): Ρλικοσ modules μπορεί ο κακζνασ να κατεβάςει από τθν ιςτοςελίδα ςτο "Κάντε περιςςότερα - Επεκτάςεισ " (tab Do more-extensions). Ρροςπάκθςε να βρείτε εκκζματα που είναι ςυμβατά με τθν ζκδοςθ που χρθςιμοποιείτε. κατεβάςματοσ εκκεμάτων Από τον Ρίνακα Διαχείριςθσ( back end) επιλζγουμε Επεκτάςεισ ( extensions)--->διαχείριςθ Επεκτάςεων (extensions manager) Ειςαγωγι ςτθν διαχείριςθ επεκτάςεων Η επόμενθ ςελίδα είναι ο χϊροσ ςτον οποίο κάνουμε εγκατάςταςθ τα εκκζματα ( modules). 43

45 Αναηιτθςθ εκκζματοσ. 1.Αφοφ ζχουμε κατεβάςει το πρόγραμμα ( module) που κζλουμε να κάνουμε εγκατάςταςθ από τθν παραπάνω ιςτοςελίδα και το αποκθκεφουμε ςτον υπολογιςτι μασ κάνουμε επιλζγουμε ςτθν αναηιτθςθ. 2.Ζνα νζο παράκυρο κα εμφανιςτεί. Βρίςκουμε το αρχείο μασ ςε μορφι.rar και επιλζγουμε άνοιγμα(open). Εγκατάςταςθ εκκζματοσ. Στθν ςυνζχεια επιλζγουμε ςτο ανζβαςμα και εγκατάςταςθ (upload and install) και το ζκκεμα (module) ζχει εγκαταςτακεί επιτυχϊσ. Ειςαγωγι εγκατεςτθμζνου εκκζματοσ: Από τον Ρίνακα διαχείριςθσ (back end) κάνουμε κλικ ςτο επεκτάςεισ ( extensions)--- >Διαχείριςθ εκκεμάτων (module manager). 44

46 Ειςαγωγι ςτθν διαχείριςθ εκκεμάτων Στθν ςυνζχεια βλζπουμε μια ςελίδα με τα ιδθ εγκατεςτθμζνα εκκζματα ( modules). Λίςτα εγκατεςτθμζνων εκκεμάτων Επιλζγουμε από τθν Διαχείριςθ εκκεμάτων ( Modules Manager)---> Νζο (New) 45

47 Στο επόμενο παράκυρο επιλζγουμε ποιό ζκκεμα (module) κζλουμε να ειςάγουμε από τθν λίςτα των ιδθ εγκατεςτθμζνων. Λίςτα εγκατεςτθμζνων εκκεμάτων και ειςαγωγι Στθν προκειμζνθ περίπτωςθ επιλζγουμε το ipixel clock που είναι ζνα ζκκεμα (module) με το οποίο εμφανίηουμε ζνα ρολόι ςτθν ςελίδα μασ. 1.Συμπλθρϊνουμε το όνομα που κζλουμε να δϊςουμε. Συμπλιρωςθ ςτοιχείων εκκζματοσ 2.Στθ Θζςθ (position) διαλζγουμε που κζλουμε να εμφανίηεται το ρολόι ςτθν ιςτοςελίδα, πάνω δεξιά-κάτω αριςτερά κτλ από τον παρακάτω πίνακα που εμφανίηεται μόλισ επιλζξουμε ςτθν Θζςθ (position). 46

48 Επιλογι κζςθσ εμφάνιςθσ Μποροφμε να ορίςουμε μια θμερομθνία που το ζκκεμα (module) κα ςταματιςει να λειτουργεί αυτόματα, πολφ χριςιμο για δθμοςκοπιςεισ(polls). Επίςθσ υπάρχει θ δυνατότθτα να εμφανίηεται το ζκκεμα (Module) ςε όποιον τομζα τθσ ςελίδασ επιλζξουμε εμείσ. Σε όλεσ τισ ςελίδεσ, ςε όλα τα άρκρα ι ςε μερικά από αυτά. 47

49 Επιλογι εμφάνιςθσ ςε ςελίδεσ Αφοφ ακολουκιςουμε όλα τα παραπάνω βιματα επιλζγουμε αποκικευςθ( SAVE) και το ζκκεμα (module) είναι ζτοιμο για χριςθ. 48

50 3.7.Ειζαγωγή κ ηποποποίηζη ζηον κώδικα. Γηα λα θάλνπκε αιιαγέο πάλσ ζηνλ θώδηθα κηα δπλακηθήο ηζηνζειίδαο θάλνπκε ηα εμήο: Από ηνλ Πίλαθα δηαρείξηζεο επηιέγνπκε Δπεθηάζεηο (Δxtensions)--->Γηαρείξηζε γξαθηζηηθνύ (teamplate manager). Ειζαγωγή ζηην διαμόπθωζη ηος κώδικα Σηε ζπλέρεηα από ην Μελνύ Γξαθηζηηθνύ (teamplate menu) δηαιέγνπκε ην πξνεπηιεγκέλν γξαθηζηηθό (default teamplate) ---> beezz_20--->δπεμεξγαζία θύξηαο ζειίδαο γξαθηζηηθνύ (edit main page teamplate). Σηελ επόκελε νζόλε κπνξνύκε λα θάλνπκε ηηο αιιαγέο πνπ ζέινπκε ζε νηηδήπνηε ρξεηάδεηαη. 49

51 κώδικα γπαθιζηικού *******Σε οποιαδιποτε περίπτωςθ που δεν ζχετε γνϊςεισ προγραμματιςμοφ μθν ειςζλκετε ςτθν παραπάνω ςελίδα. Οποιαδιποτε αλλαγι ςτθν αλλθλουχία του κϊδικα μπορεί να προκαλζςει βλάβθ ςτθν ιςτοςελίδα.******* 50

52 4.Βιβιογραφεία. Πλεσ οι πλθροφορίεσ για τθν εκπόνθςθ τθσ πτυχιακισ εργαςίασ βρίςκονται είτε ςε θλεκτρονικι μορφι είτε ςτθν μορφι εκπαιδευτικοφ βίντεο ςτισ παρακάτω ιςτοςελίδεσ joomla&option=com_content&itemid=284 joomla&option=com_content&itemid=284> Βιβλία και εκδώζειρ. Μαρκατςζλασ, Μανϊλθσ και Ξαρχάκοσ, Κ. Μαθαίνετε εφκολα Joomla! Ακινα: Ξαρχάκοσ, Derr, Marni και Symes, Tanya. Οπτικός Οδηγός ταυ Ελληνικοφ JOOMLA! Ακινα: Γκιοφρδασ, North, Barrie M. Οδηγός του Joomla! 1.5. Ακινα: Ραπαςωτθρίου, Rahmel, Dan. Beginning Joomla! Berkeley, CA: Apress, Severdia, Ron και Crowder, Kenneth. Using Joomla: Building Powerful and Efficient Web Sites. Sebastopol, CA: O Reilly, Holzner, Steve και Conner, Nancy. Joomla! For Dummies. Hoboken, NJ: Wiley, Tiggeler, Eric. Joomla! 1.5: Beginner's Guide. Birmingham, UK: Packt,

53 5.Γλωςςάρι. Administrator: Διαχειριςτισ Back End: O πίνακασ ελζγχου τθσ ιςτοςελίδασ Click: Ζνα μόνο κλικ ι κάντε κλικ είναι το πάτθμα ενόσ κουμπιοφ. Το ποντίκι του υπολογιςτι μία φορά, χωρίσ να κινείται το ποντίκι. CMS: Content management system -Σφςτθμα διαχείριςθσ περιεχομζνου Front End: H αρχικι ιςτοςελίδα Install: Εγκατάςταςθ Module: Ζκκεμα MySQL: Η MySQL είναι μια ςχεςιακι βάςθ δεδομζνων που μετρά περιςςότερεσ από 11 εκατομμφρια εγκαταςτάςεισ. Ζλαβε το όνομά τθσ από τθν κόρθ του Μόντυ Βιντζνιουσ, τθ Μάι. Το πρόγραμμα τρζχει ζναν εξυπθρετθτι (server) παρζχοντασ πρόςβαςθ πολλϊν χρθςτϊν ςε ζνα ςφνολο βάςεων δεδομζνων. PHP: H PHP είλαη κηα γιώζζα πξνγξακκαηηζκνύ γηα ηε δεκηνπξγία ζειίδσλ web κε δπλακηθό πεξηερόκελν. Μηα ζειίδα PHP πεξλά από επεμεξγαζία από έλα ζπκβαηό δηαθνκηζηή ηνπ Παγθόζκηνπ Ιζηνύ ώζηε λα παξαρζεί ζε πξαγκαηηθό ρξόλν ην ηειηθό πεξηερόκελν, πνπ ζα ζηαιεί ζην πξόγξακκα πεξηήγεζεο ησλ επηζθεπηώλ ζε κνξθή θώδηθα HTML. Publish: Γεκνζίεπζε Trash: Διαγραφι Unpublished: Μθ δθμοςιευμζνα. Web site: Ιςτοςελίδα Πρωτόκολλο Μεταφοράσ Αρχείων (File Transfer Protocol) (FTP): Είναι ζνα ευρζωσ χρθςιμοποιοφμενο πρωτόκολλο ςε δίκτυα τα οποία υποςτθρίηουν το πρωτόκολλο TCP/IP (δίκτυα όπωσ internet ι intranet). Ο υπολογιςτισ που τρζχει τθν εφαρμογι FTP μόλισ ςυνδεκεί με τον διακομιςτι (server) μπορεί να εκτελζςει ζνα πλικοσ διεργαςιϊν όπωσ ανζβαςμα αρχείων ςτον διακομιςτι, κατζβαςμα αρχείων από τον διακομιςτι, μετονομαςία ι διαγραφι αρχείων από τον διακομιςτι. Το πρωτόκολλο είναι ζνα ανοιχτό πρότυπο. Είναι δυνατό κάκε υπολογιςτισ που είναι ςυνδεδεμζνοσ ςε ζνα δίκτυο, να διαχειρίηεται αρχεία ςε ζνα άλλο υπολογιςτι του δικτφου, ακόμθ και εάν ο δεφτεροσ διακζτει διαφορετικό λειτουργικό ςφςτθμα. 52