ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΟΨΗ ΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΥ. που συνοδεύει το έγγραφο ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, SEC(211) 149 τελικό ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΟΨΗ ΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΥ που συνοδεύει το έγγραφο ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ για την απαλλαγή των κληρονοµιών από τη διπλή φορολογία {E(211) 8819 τελικό} {SEC(211) 1488 τελικό} {SEC(211) 1489 τελικό}

2 ΣΥΝΟΨΗ Η παρούσα αξιολόγηση αντίκτυπου εκπονήθηκε για να αναλυθούν τα προβλήµατα των διακρίσεων και της διπλής φορολογίας των κληρονοµιών στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς και να ληφθεί η απόφαση για την καλύτερη λύση µε βάση την οποία η Επιτροπή θα υποβάλει πρόταση. Περισσότεροι πολίτες της ΕΕ από ποτέ άλλοτε µεταβαίνουν στο εξωτερικό εντός της εσωτερικής αγοράς για να βρουν δουλειά, να παντρευτούν ή να συνταξιοδοτηθούν, αφήνοντας τα µέλη της οικογένειας πίσω στην χώρα καταγωγής τους. Άλλοι αγοράζουν ακίνητα και επενδύουν σε περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό. Υπό αυτές τις συνθήκες, η επιβολή της φορολογίας επί της κληρονοµίας σε κληροδοτήµατα πέραν των συνόρων γίνεται όλο και πιο σηµαντικό πρόβληµα. Ορισµός του προβλήµατος Οι πολίτες της ΕΕ και οι επιχειρήσεις µπορούν ενδεχοµένως να αντιµετωπίσουν δύο ειδών προβλήµατα φόρου κληρονοµίας σε περιπτώσεις µε διασυνοριακό χαρακτήρα. Πρώτον, µπορεί να εκτεθούν σε φορολογικές διακρίσεις. εύτερον, υπάρχει ο κίνδυνος φορολόγησης της ενιαίας κληρονοµίας από περισσότερα κράτη µέλη χωρίς καµία απαλλαγή ή µόνο µε µερική απαλλαγή όσον αφορά τη διπλή φορολογία. Το εν λόγω πρόβληµα µπορεί να οδηγήσει σε συνολικά επίπεδα φορολογίας αισθητά υψηλότερα από εκείνα που εφαρµόζονται σε περιπτώσεις µε καθαρά εσωτερικό χαρακτήρα στο ένα ή το άλλο από τα ενδιαφερόµενα κράτη µέλη. Η αυξηµένη φορολογική επιβάρυνση µπορεί να επηρεάσει αρνητικά την αξία της κληρονοµίας και ενδέχεται να προκαλέσει µεγάλες δυσκολίες για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις που εκµεταλλεύονται το δικαίωµά τους να κυκλοφορούν και να δρουν ελεύθερα σε διασυνοριακό επίπεδο στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς. Τα προβλήµατα µπορούν να ανακύψουν όχι µόνο από τη φορολογική νοµοθεσία των κρατών µελών περί κληρονοµικής διαδοχής, αλλά και από τις ρυθµίσεις του ιδιωτικού δικαίου τους για τις κληρονοµιές, είτε και από τον συνδυασµό της συνολικής δέσµης των δύο νοµοθεσιών. Όσον αφορά το πρόβληµα των διακρίσεων, όταν τα άτοµα κληρονοµούν περιουσίες ή άλλα περιουσιακά στοιχεία πέραν των συνόρων, µπορεί να υπόκεινται σε κανόνες φόρου κληρονοµίας λιγότερο ευνοϊκούς από εκείνους που θα ίσχυαν εάν δεν υπήρχε η διασυνοριακή διάσταση. Όσον αφορά το πρόβληµα της διπλής ή ακόµα και της πολλαπλής φορολογίας, αυτό µπορεί να ανακύψει κυρίως λόγω των διαφορών µεταξύ των κανόνων των κρατών µελών όσον αφορούν το θέµα ποιος θα πρέπει να φορολογείται και τη φύση του εφαρµοστέου φόρου. Επιπλέον, σε πολλές περιπτώσεις, δεν είναι δυνατόν να προβλεφθεί απαλλαγή από την εν λόγω διπλή φορολογία. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι µηχανισµοί απαλλαγής που θεσπίζονται από το εσωτερικό δίκαιο των κρατών µελών δεν είναι πλήρεις και στο ότι υπάρχουν ελάχιστες διµερείς συµβάσεις στον τοµέα αυτό, ενώ δεν φαίνεται να έχουν συνεχισθεί οι διαπραγµατεύσεις τα τελευταία χρόνια.

3 Όσο για την ποσοτική αποτύπωση του προβλήµατος, οι επιπτώσεις δεν είναι σηµαντικές σε µακροοικονοµικό επίπεδο. Τα συναθροιζόµενα έσοδα των κρατών µελών από τους εθνικούς και τους διασυνοριακούς φόρους κληρονοµιών αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το,5% των συνολικών φορολογικών εσόδων στα κράτη µέλη της ΕΕ, άρα το ποσοστό που αντιπροσωπεύουν µόνον οι διασυνοριακές υποθέσεις θα πρέπει να είναι κατά πολύ µικρότερο από τα στοιχεία αυτά. Ωστόσο, σε µικροοικονοµικό επίπεδο, τόσο οι διακρίσεις, όσο και η διπλή φορολογία, όταν επιβάλλονται, ενδέχεται να έχουν τεράστιο αντίκτυπο για τα άτοµα που όντως αφορούν εξαιτίας του υψηλού φορολογικού συντελεστή που µπορεί να προκύψει. Αυτό συµβαίνει ανεξάρτητα από τις τάσεις για χαµηλότερα γενικά επίπεδα φορολογίας των κληρονοµιών. Όλοι οι πολίτες της ΕΕ, οι επιχειρήσεις και άλλοι φορείς που υπόκεινται σε φόρους κληρονοµίας ενδέχεται να επηρεασθούν από τα προβλήµατα αυτά. Με τις σταθερά ενισχυόµενες τάσεις στα θέµατα της µετανάστευσης και τη διασυνοριακή κυριότητα των περιουσιακών στοιχείων εντός της ΕΕ, µπορεί να αναµένεται ότι ο αριθµός των καταγγελιών και των προσφυγών στο Ευρωπαϊκό ικαστήριο για τις διακριτικές πτυχές της φορολογικής νοµοθεσίας των κρατών µελών σε θέµατα κληρονοµικής διαδοχής θα αυξηθεί, όπως ακριβώς θα συµβεί και µε τις περιπτώσεις της διπλής φορολογίας. Ανάλυση της επικουρικότητας Υπό το πρίσµα της ευθύνης της για τη διασφάλιση της οµαλής λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς και για την προώθηση του γενικού συµφέροντος της Ένωσης, εµφανίζεται σκόπιµο για την Επιτροπή να εξετάσει και να διερευνήσει την ανάληψη δράσης, όποτε δεν είναι δυνατόν να βρεθούν λύσεις για τα διασυνοριακά φορολογικά προβλήµατα σε εθνικό επίπεδο. εν υπάρχουν επί του παρόντος κανόνες εναρµόνισης της ΕΕ στον τοµέα των φόρων κληρονοµίας. Ελλείψει τέτοιων κανόνων, η φορολογία κληρονοµίας εµπίπτει στην αρµοδιότητα των κρατών µελών. Ωστόσο, κατά την άσκηση της αρµοδιότητας αυτής, τα κράτη οφείλουν να σέβονται τις θεµελιώδεις ελευθερίες του ενωσιακού δικαίου και, εποµένως, δεν τους επιτρέπεται να θεσπίζουν διακρίσεις λόγω ιθαγενείας ή να εφαρµόζουν αδικαιολόγητους περιορισµούς των εν λόγω ελευθεριών. Το Ευρωπαϊκό ικαστήριο επιβεβαίωσε την εφαρµογή των προαναφερόµενων αρχών στο φόρο κληρονοµίας σε πολλές πρόσφατες περιπτώσεις. Ωστόσο, το ικαστήριο έχει επίσης αποφανθεί ότι τα κράτη µέλη δεν υποχρεούνται να καταργήσουν τη διπλή φορολογία που απορρέουν από την παράλληλη άσκηση των δικαιωµάτων τους επιβολής φορολογίας. Λαµβάνοντας υπόψη την πρόσφατη αύξηση των υποθέσεων ενώπιον των δικαστηρίων και των καταγγελιών, των αιτηµάτων παροχής πληροφοριών και των απαντήσεων στις αντίστοιχες δηµόσιες διαβουλεύσεις, κρίνεται αναγκαίο για την Επιτροπή να εξετάσει ποιο είναι το είδος δράσης που θα µπορούσε να συµπληρώσει και να υποστηρίξει τις εν εξελίξει διαδικασίες επί παραβάσει και, ταυτόχρονα, να προτείνει τις κατάλληλες λύσεις στο θέµα της διπλής φορολόγησης των διασυνοριακών κληρονοµιών. Οι στόχοι Ο γενικός στόχος της πρωτοβουλίας είναι να επιτραπεί στους πολίτες να ασκήσουν το δικαίωµά τους να κυκλοφορούν και να δραστηριοποιούνται ελεύθερα στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς και να µην αποθαρρύνονται από διασυνοριακά εµπόδια κατά του φόρου κληρονοµίας. Για να επιτευχθεί ο σκοπός αυτός, η πρωτοβουλία έχει ως στόχο:

4 να προωθηθεί η κατάργηση των διακρίσεων στον τοµέα του φόρου κληρονοµίας και να µειωθεί η διπλή φορολογία των κληρονοµιών εντός της ΕΕ, ιδίως προκειµένου να αποφευχθούν υπερβολικά υψηλά επίπεδα φορολογικής επιβάρυνσης ή και µάλιστα ποσοστά συνολικής φορολογίας µε δηµευτικό χαρακτήρα. Οι επιλογές πολιτικής Επιλογές πολιτικής A προς αντιµετώπιση των φορολογικών διακρίσεων που σχετίζονται µε τις διασυνοριακές κληρονοµιές Επιλογή πολιτικής A1 Συνέχιση της υφιστάµενης κατάστασης Επιλογή πολιτικής A2 ηµοσίευση των αρχών για συστήµατα φόρου κληρονοµίας που δεν εισάγουν διακρίσεις Βάσει της επιλογής αυτής, θα µπορούσε να δηµοσιευθεί σχετικό έγγραφο εργασίας στο οποίο θα συγκεντρώνονται οι αρχές που απορρέουν από τη νοµολογία σχετικά µε τους φόρους κληρονοµίας που πρέπει να διέπουν τον σχεδιασµό των συστηµάτων φόρου κληρονοµίας. Μετά τη δηµοσίευση αυτών των αρχών, οι πολίτες της ΕΕ θα είναι περισσότερο ενήµεροι για τους κανόνες που οφείλουν να τηρούν τα κράτη µέλη κατά τη φορολόγηση των διασυνοριακών κληρονοµιών. Το εν λόγω έγγραφο θα µπορούσε επίσης να βοηθήσει τα κράτη µέλη να ευθυγραµµίσουν τις διατάξεις της φορολογικής τους νοµοθεσίας για τις κληρονοµίες µε το ενωσιακό δίκαιο. Επιλογή πολιτικής A3 Υποχρεωτικοί κανόνες όσον αφορά την κατάργηση των πτυχών της εθνικής νοµοθεσίας των κρατών µελών στα θέµατα του φόρου κληρονοµίας που θεσπίζουν διακρίσεις Βάσει της επιλογής αυτής, η Επιτροπή θα προτείνει την υιοθέτηση των αρχών που καθορίζονται στη σχετική ευρωπαϊκή νοµολογία υπό µορφή υποχρεωτικών κανόνων σε επίπεδο ΕΕ. Επιλογές πολιτικής B προς αντιµετώπιση περιπτώσεων µη αποφυγής της διπλής φορολογίας των διασυνοριακών κληρονοµιών Επιλογή πολιτικής B1 Συνέχιση της σηµερινής κατάστασης Επιλογή πολιτικής B2 Σύσταση της Επιτροπής όσον αφορά τις (µονοµερείς) εθνικές διατάξεις προς αποφυγή της διπλής φορολογίας των κληρονοµιών Η Επιτροπή θα µπορούσε να προσδιορίσει τα στοιχεία που θα συντελέσουν στο να αλληλεπιδρούν οι εθνικές φορολογικές ρυθµίσεις µε µεγαλύτερη συνοχή µεταξύ τους, έτσι ώστε να αποφευχθεί η διπλή φορολογία µε ολοκληρωµένο τρόπο, και να καλέσει τα κράτη µέλη να επιφέρουν αλλαγές στις νοµοθεσίες τους σε αυτή τη βάση. Επιλογή πολιτικής B3 Σύσταση της Επιτροπής σχετικά µε την απαλλαγή από τη διπλή φορολογία µέσω διµερών συµφωνιών µεταξύ των κρατών µελών µε στόχο την απαλλαγή των κληρονοµιών από τη διπλή φορολογία Η Επιτροπή θα µπορούσε να συστήσει στα κράτη µέλη να ολοκληρώσουν το πλήρες δίκτυο διµερών συµβάσεων αποφυγής της διπλής

5 φορολογίας για τις κληρονοµίες, είτε µε βάση το υπόδειγµα συµβάσεως του ΟΟΣΑ σχετικά µε τους φόρους κληρονοµίας του 1982 (Επιλογή πολιτικής B3.a) ή ένα εναλλακτικό µοντέλο, όπως το µοντέλο φορολογικής σύµβασης της ΕΕ (Επιλογή πολιτικής B3.β), ή θα µπορούσε διαφορετικά να εντάξει τις διατάξεις για το φόρο κληρονοµίας στο πεδίο εφαρµογής των υφιστάµενων διµερών συµβάσεων φορολόγησης του εισοδήµατος (Επιλογή πολιτικής B3.γ) Η πρώτη υποεπιλογή (B3.α) θεωρήθηκε λιγότερο κατάλληλη εξ αρχής, επειδή το σχετικό υπόδειγµα του ΟΟΣΑ δεν έχει τροποποιηθεί ώστε να αντιµετωπίζει τις εντοπιζόµενες ελλείψεις και δεν πρόκειται, ως εκ τούτου, να επιλύσει όλα τα προβλήµατα µε αποτελεσµατικό τρόπο. Ένας άλλος λόγος για τον οποίο το σηµερινό µοντέλο ενδέχεται να µην αποτελεί ιδανικό σηµείο εκκίνησης είναι και το γεγονός ότι ο ΟΟΣΑ εξετάζει επί του παρόντος την επικαιροποίησή του. Επιλογή πολιτικής B4 εσµευτικοί κανόνες που διέπουν τις διµερείς ρυθµίσεις: Θέσπιση στο δίκαιο της ΕΕ α) της ενιαίας βάσης για τον προσδιορισµό της φορολογικής οφειλής, όπως η τοποθεσία των περιουσιακών στοιχείων ή η κατοικία του εκλιπόντος, κλπ στο πλαίσιο των διµερών σχέσεων, ή β) των ελάχιστων τυποποιηµένων κοινών κανόνων για τις διµερείς συµβάσεις. Παρά το γεγονός ότι προτείνεται από ορισµένα ενδιαφερόµενα µέρη, η χάραξη των κανόνων αυτών συνεπάγεται δυσανάλογα µεγάλες προσπάθειες δεδοµένου ότι θα πρέπει να εγκριθούν οµόφωνα, ενώ η επιλογή αυτή δεν φαίνεται να είναι σε θέση να επιλύσει το πρόβληµα, επί όσο χρονικό διάστηµα τα κράτη µέλη δεν είναι διατεθειµένα να συνοµολογήσουν τις διµερείς συµφωνίες για το φόρο κληρονοµίας, κατά πρώτο λόγο. Επιλογή πολιτικής B5 Πολυµερής σύµβαση διπλής φορολογίας σε επίπεδο ΕΕ Όπως προτείνουν ορισµένα ενδιαφερόµενα µέρη και σχολιαστές, τα κράτη µέλη θα µπορούσαν να συνάψουν πολυµερή σύµβαση διπλής φορολογίας για την περιουσία και τις κληρονοµίες. Εντούτοις, η επιλογή αυτή θεωρήθηκε λιγότερο κατάλληλη εξ αρχής, δεδοµένου ότι φαίνεται απίθανο τα κράτη µέλη να καταλήξουν σε συµφωνία για τη συνοµολόγηση της εν λόγω σύµβασης, µε δεδοµένο την προηγούµενη αποτυχηµένη προσπάθεια εξεύρεσης ανάλογης λύσης στην περίπτωση του φόρου εισοδήµατος. Επιπλέον, µια τέτοια σύµβαση, εφόσον προταθεί από την Επιτροπή, θα µπορούσε να προταθί µόνο υπό µορφή οδηγίας που θα εντασσόταν στο πεδίο της επιλογής πολιτικής B.6. Επιλογή πολιτικής B6 εσµευτική νοµοθεσία της ΕΕ (Επιλογή πολιτικής B6.a) Μια δεσµευτική πράξη σε επίπεδο ΕΕ, υπό µορφή οδηγίας, θα µπορούσε να αποτελέσει i) την ενιαία εναρµονισµένη βάση για τη φορολογία, π.χ. προβαίνοντας στη φορολόγηση µόνο εκεί όπου βρίσκονται τα περιουσιακά στοιχεία ή ο εκλιπών (Επιλογή πολιτικής B6.α) ii) το συνδυασµό των κοινών ορισµών και της ενιαίας εναρµονισµένης βάσης (Επιλογή πολιτικής B6.β) (iii) την απαλλαγή αποκλειστικά και µόνο από τη διπλή φορολογία, µε τη θέσπιση δεσµευτικής µονοµερούς ρύθµισης απαλλαγής συνοδευόµενη από δεσµευτικό µηχανισµό επίλυσης διαφορών, χωρίς να επέλθει καµία µεταβολή στους κανόνες για το φόρο κληρονοµίας των κρατών µελών (Επιλογή πολιτικής B6.γ) (iv) το συνδυασµό των πτυχών που συνθέτουν τις επιλογές πολιτικής B6.α, β και γ, δηλαδή της ενιαίας εναρµονισµένης βάσης, των κοινών ορισµών και του δεσµευτικού µηχανισµού επίλυσης των διαφορών (Επιλογή πολιτικής B6.δ). Η πρώτη υποεπιλογή (B6.α) θεωρήθηκε ακατάλληλη, υπό τη µορφή αυτή, δεδοµένου ότι θα αποδεικνυόταν αναποτελεσµατική, εκτός αν συνδυαζόταν µε τους κοινούς ορισµούς, όπως τους ορισµούς για τα περιουσιακά στοιχεία και τους κανόνες για την αντιµετώπιση των προβληµάτων της διπλής κατοικίας/συνάφειας, όπως προτείνεται σε άλλη υποεπιλογή (Β.6. β).

6 Αξιολόγηση των σηµαντικότερων επιπτώσεων Αναλύθηκαν οι ακόλουθες επιπτώσεις: Θεµελιώδεις ελευθερίες Κόστος για τους φορολογούµενους και τις φορολογικές διοικήσεις Κοινωνικές επιπτώσεις Οικονοµικές επιπτώσεις Όσον αφορά τις κοινωνικές και οικονοµικές επιπτώσεις, εστιάζουµε την προσοχή στα ενδιαφερεόµενα άτοµα, εφόσον, σε µακροοικονοµικό επίπεδο, είναι µάλλον απίθανο οι επιπτώσεις από την υιοθέτηση των λύσεων για την αντιµετώπιση των διασυνοριακών προβληµάτων φόρου κληρονοµίας να είναι σηµαντικές, µε δεδοµένο το µικρό µερίδιο που αντιπροσωπεύουν οι φόροι κληρονοµίας επί των συνολικών εσόδων των κρατών µελών. Όσον αφορά τις πιθανές λύσεις για το πρόβληµα των φορολογικών διακρίσεων σε βάρος των διασυνοριακών κληρονοµιών (επιλογές πολιτικής Α), τόσο η δηµοσίευση της συνολικής δέσµης βασικών αρχών, όσο και οι υποχρεωτικοί κανόνες θα µπορούσαν να προωθήσουν το σεβασµό των θεµελιωδών ελευθεριών σε µεγαλύτερο βαθµό σε περίπτωση ύπαρξης υποχρεωτικών κανόνων µάλιστα, θα µπορούσαν να συνεπάγονται την επικράτηση ασφάλειας δικαίου σε υψηλό βαθµό, γεγονός θα µπορούσε να µειώσει την ανάγκη προσφυγών ενώπιον των δικαστηρίων. Για τους λόγους που αναπτύχθηκαν, και οι δύο λύσεις θα µπορούσαν επίσης να µειώσουν το κόστος για τους φορολογούµενους και τις φορολογικές διοικήσεις. Όσον αφορά τις κοινωνικές και οικονοµικές επιπτώσεις, και οι δύο επιλογές αναµένεται ότι θα οδηγήσουν σε ενίσχυση της εµπιστοσύνης αναφορικά µε τις συνέπειες της διασυνοριακής κυκλοφορίας και σε αύξηση της εµπιστοσύνης για την εσωτερική αγορά. Όσον αφορά τις επιλογές πολιτικής για την αντιµετώπιση των περιπτώσεων µη αποφυγής της διπλής φορολογίας των κληρονοµιών (επιλογή πολιτικής Β), η επιλογή που συνιστά την απραξία («µην κάνετε τίποτα») συνεπάγεται τη διαιώνιση της διπλής φορολογίας, γεγονός που καθιστά την άσκηση των θεµελιωδών ελευθεριών δυσχερέστερη. Η έλλειψη της δυνατότητας απαλλαγής µπορεί να αποδειχθεί δαπανηρή σε µεµονωµένες περιπτώσεις. Όσον αφορά τις κοινωνικές επιπτώσεις, η ανυπαρξία συνολικών λύσεων είναι πολύ πιθανό να έχει αντίκτυπο στις µεσαίες τάξεις, εφόσον οι πλούσιοι ενδέχεται να διαθέτουν φορολογικούς συµβούλους που τους βοηθούν σε θέµατα φορολογικού σχεδιασµού, ενώ τα φτωχότερα άτοµα δεν έχουν τις ίδιες πιθανότητες να κληρονοµήσουν σε διασυνοριακό επίπεδο. Οι οικονοµικές επιπτώσεις αυτής της διπλής φορολογίας δεν φαίνεται προς το παρόν να επηρεάζουν σηµαντικό ποσοστό πολιτών, αλλά µπορεί να θίξουν σοβαρά εκείνους τους πολίτες που κάνουν χρήση του δικαιώµατός τους να αναπτύξουν διασυνοριακές δραστηριότητες. Τόσο η επιλογή της σύστασης της Επιτροπής σχετικά µε τα µέτρα που πρέπει να ληφθούν από τα κράτη µέλη όσον αφορά τους εθνικούς µηχανισµούς απαλλαγής (Επιλογή πολιτικής Β.2), όσο και η απαλλαγή από τη διπλή φορολογία µε τη σύναψη διµερών συµφωνιών µεταξύ των κρατών µελών (Επιλογή πολιτικής Β.3) θα µπορούσαν να βοηθήσουν να µειωθεί ο αριθµός των περιπτώσεων στις οποίες οι διασυνοριακές κληρονοµίες υπόκεινται σε διπλή φορολογία. Αυτό θα διευκολύνει την άσκηση των θεµελιωδών ελευθεριών. Η επέκταση του επιπέδου απαλλαγής από τη διπλή φορολογία που είναι διαθέσιµο για τις διασυνοριακές

7 υποθέσεις φόρου κληρονοµιάς θα µπορούσε να συνεπάγεται τη µείωση του κόστους για τους φορολογούµενους και θα µπορούσε µε την πάροδο του χρόνου να αποφέρει ευεργετικά οφέλη για αυξανόµενο αριθµό φορολογουµένων οι οποίοι κάνουν χρήση του δικαιώµατός τους να αναπτύξουν διασυνοριακές δραστηριότητες. Η δεσµευτική ενωσιακή νοµοθεσία που θα εξαναγκάζει τα κράτη µέλη είτε να σχεδιάσουν τα φορολογικά συστήµατα τους µε τέτοιο τρόπο, ώστε να αποτρέπεται το ενδεχόµενο της διπλής φορολόγησης, ή θα προβλέπει την απαλλαγή από τη διπλή φορολογία, είναι πιθανό να οδηγήσει σε περισσότερο χειροπιαστά αποτελέσµατα από τις προηγούµενες επιλογές. Σύγκριση των επιλογών πολιτικής Για να αξιολογηθούν οι εναλλακτικές δυνατότητες πολιτικής που θα οδηγήσουν στην κατάργηση των διακρίσεων (Επιλογές πολιτικής Α), χρησιµοποιήθηκαν τα ακόλουθα κριτήρια: Κίνητρο: Κίνητρο για τα κράτη µέλη να αλλάξουν τους κανόνες που θεσπίζουν διακρίσεις Αποτελεσµατικότητα: κριτήριο είναι η επίτευξη του στόχου επιβολής της νοµοθεσίας της ΕΕ και η ενίσχυση της βεβαιότητας όσον αφορά το είδος των διατάξεων που συνεπάγονται διακρίσεις Αναλογικότητα: Χωρίς υπέρβαση, από την άποψη των µέτρων που λαµβάνει η ΕΕ, του επιπέδου που είναι αναγκαίο για την επίτευξη του στόχου Αποδοτικότητα: Ο βαθµός στον οποίο οι στόχοι µπορούν να επιτευχθούν µε ένα δεδοµένο επίπεδο πόρων/µε το ελάχιστο δυνατό κόστος Ευελιξία: Ευκολία προσαρµογής, ώστε να αντικατοπτρίζονται οι αλλαγές στη νοµολογία και την εθνική νοµοθεσία Στους παρακάτω πίνακες παρέχεται η σύγκριση της βαθµολόγησης των επιλογών πολιτικής, ως αρνητικών, ουδέτερων ή θετικών. Σύγκριση των επιλογών πολιτικής Α Κριτήρια A1 υφιστάµενο καθεστώς A2 δηµοσίευση της δέσµης βασικών αρχών A3 νοµοθεσία Κίνητρο για την αλλαγή του νόµου Αποτελεσµατικότητα Αναλογικότητα Αποδοτικότητα

8 Ευελιξία α.α. Συµπέρασµα: Η προτιµητέα επιλογή είναι η Επιλογή πολιτικής Α.2, ακριβώς διότι, µε την υποστήριξη των δράσεων επί παραβάσει που κινεί η Επιτροπή, βοηθά να αντιµετωπιστούν τα τρέχοντα προβλήµατα φορολογικών διακρίσεων µε αποτελεσµατικό, ευέλικτο και αποδοτικό τρόπο από άποψη κόστους. Προκειµένου να αξιολογηθούν οι εναλλακτικές δυνατότητες πολιτικής για τη µείωση της διπλής φορολογίας (επιλογές πολιτικής B), χρησιµοποιήθηκαν τα ακόλουθα κριτήρια: Αποτελεσµατικότητα: κριτήριο είναι η επίτευξη του στόχου της µείωσης της διπλής φορολογίας και της κατοχύρωσης της βεβαιότητας αναφορικά µε το σηµείο αυτό Αναλογικότητα: Χωρίς υπέρβαση, από την άποψη των µέτρων που λαµβάνει η ΕΕ/της εναρµόνισης σε κλίµακα ΕΕ, του επιπέδου που είναι αναγκαίο για την επίτευξη του στόχου Αποδοτικότητα, και ιδίως ευκολία εφαρµογής: Ο βαθµός στον οποίο µπορούν να επιτευχθούν οι στόχοι για ένα δεδοµένο επίπεδο πόρων/µε το ελάχιστο δυνατό κόστος, ιδίως όσον αφορά την ευκολία εφαρµογής Ευελιξία: όσον αφορά το πεδίο εφαρµογής, την ευκολία προσαρµογής, ώστε να αντικατοπτρίζονται οι αλλαγές στη νοµοθεσία και τις πρακτικές Σύγκριση των επιλογών πολιτικής B Κριτήρια B1 B2 B3.β B3.γ B6.β B6.γ B6.δ καµία αλλαγή βελτιωµένη µονοµερής απαλλαγή Οι συµβάσεις για το φόρο κληρονοµίας βασίζονται στο υπόδειγµα της ΕΕ Συµβάσεις φορολογίας εισοδήµατος µε διατάξεις περί κληρονοµίας εσµευτικοί κοινοί ορισµοί και βάση εσµευτική απαλλαγή και επιπλεόν επίλυση των διαφορών B6.β B6.γ

9 Αποτελεσµατικότητα Αναλογικότητα Αποδοτικότητα/ ευκολία εφαρµογής Ευελιξία α.α. Συµπέρασµα: Η προτιµητέα επιλογή είναι η επιλογή πολιτικής B.2, δεδοµένου ότι αποτελεί µέθοδο αποτελεσµατική και βεβαίως αναλογική για την αντιµετώπιση της διπλής φορολογίας. Οι άλλες επιλογές θα ήταν πολύ λιγότερο αποδοτικές από άποψη κόστους και περισσότερο χρονοβόρες, ενώ τίθεται υπό σοβαρή αµφισβήτηση και η πολιτική σκοπιµότητα τους. Η επιλογή B.6.γ αποτελεί την επιλογή που θα µπορούσε να εξεταστεί σε κάποια µεταγενέστερη χρονική στιγµή, εφόσον αυτό κρίνεται αναγκαίο, υπό το πρίσµα της επανεξέτασης της εφαρµογής της επιλογής Β.2. Η προτίµηση για την επιλογή Β.2 σε σύγκριση µε τις επιλογές B3.β και B3.γ, που αµφότερες αφορούν λύσεις µέσω της ανάληψης διµερών δράσεων από τα κράτη µέλη, στηρίζεται επίσης στο γεγονός ότι τα κράτη µέλη δεν φαίνεται να δίνουν προτεραιότητα στη σύναψη ή την αναθεώρηση των συµβάσεων διπλής φορολογίας επί των κληρονοµιών. Η προτιµητέα επιλογή Η προτιµητέα επιλογή, η οποία αποτελεί συνδυασµό των επιλογών πολιτικής A.2 και B.2, είναι, εν συντοµία η εξής: Οι αρχές που απορρέουν από τη νοµολογία για τους φόρους κληρονοµίας οι οποίες πρέπει να διέπουν τον σχεδιασµό των συστηµάτων φόρου κληρονοµιάς θα µπορούσαν να συγκεντρωθούν σε ενιαίο έγγραφο που θα δηµοσιευθεί. Η βασική ιδέα είναι να αποκτήσουν οι πολίτες της ΕΕ µεγαλύτερη επίγνωση σχετικά µε τους κανόνες που οφείλουν να τηρούν τα κράτη µέλη κατά τη φορολόγηση των διασυνοριακών κληρονοµιών. Το έγγραφο θα µπορούσε επίσης να βοηθήσει τα κράτη µέλη να εναρµονίσουν τους κανόνες τους για τη φορολογία των κληρονοµιών µε το δίκαιο της ΕΕ. Στο έγγραφο θα περιγράφεται για παράδειγµα το είδος των κανόνων που το ικαστήριο έχει προσδιορίσει ότι συνιστούν παραβιάσεις των θεµελιωδών ελευθεριών. Επιπλέον, η Επιτροπή θα µπορούσε να εκδώσει σύσταση (βάσει του άρθρου 292 της ΣΛΕΕ) για τον προσδιορισµό των στοιχείων που θα οδηγήσουν σε κατάργηση της διπλής φορολογίας µε ολοκληρωµένο τρόπο, χωρίς να απαιτείται από τα κράτη µέλη να αλλάξουν τους ουσιαστικούς τος κανόνες που διέπουν τη φορολογία κληρονοµίας. Θα διατύπωνε τη σύσταση τα κράτη µέλη να επιφέρουν αλλαγές στους µηχανισµούς εσωτερικού δικαίου τους για την απαλλαγή από τη διπλή φορολογία σε αυτή τη βάση. Ο απώτερος στόχος θα µπορούσε να είναι να εξασφαλιστεί ότι η συνολική φορολογική επιβάρυνση για µια διασυνοριακή κληρονοµιά δεν θα είναι υψηλότερη από ό, τι ισχύει για την περίπτωση µε βάση το εσωτερικό δίκαιο, φροντίζοντας να λειτουργήσουν καλύτερα οι ήδη υφιστάµενες ρυθµίσεις για τη µονοµερή απαλλαγή. Παρακολούθηση και αξιολόγηση

10 Η Επιτροπή θα µπορούσε να εκπονήσει τακτικές εκθέσεις αξιολόγησης δίνοντας ιδιαίτερη έµφαση σε στοιχεία για τη διασυνοριακή µετανάστευση για το ιδιοκτησιακό καθεστώς των διασυνοριακών περιουσιακών στοιχείων (συµπεριλαµβανοµένων των χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων και της ακίνητης περιουσίας) για τους εθνικούς συντελεστές φόρου κληρονοµίας καθώς και για τις τροποποιήσεις του εσωτερικού δικαίου των κρατών µελών για την κατάργηση των διακρίσεων και τη µείωση της διπλής φορολογίας για την πορεία εξέλιξης των διµερών συµφωνιών και για τις σχετικές δικαστικές υποθέσεις. εν θίγεται φυσικά το δικαίωµα της Επιτροπής να υποβάλει νοµοθετική πρόταση στο µέλλον, εάν το κρίνει σκόπιµο.