ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ του ΚE.Δ.Δ.Υ. ΚΟΖΑΝΗΣ- ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΕ.Δ.Δ.Υ. ΚΟΖΑΝΗΣ Διεύθυνση Τηλέφωνο FAX: Πληροφορίες: E mail: Τ.Θ. : Μακρυγιάννη Κοζάνη : : : Γιαννούλη Βασιλική : gkdaykoz@kday.koz.sch.gr : 287 Προς: Κοζάνη 11/7/2013 Αρ. Πρωτ.: 657 Δ/νση Ειδικής Αγωγής του ΥΠΑΙΘ Τμ. Β Εφαρμογής Προγραμμάτων Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής Κοιν.: Περιφερειακή Δ/νση Π.& Δ. Εκπ/σης Δυτικής Μακεδονίας ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ του ΚE.Δ.Δ.Υ. ΚΟΖΑΝΗΣ- ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ Το Περιφερειακό ΚΕ.Δ.Δ.Υ.. N. Κοζάνης την περίοδο λειτουργούσε με την εξής σύνθεση ανά ειδικότητα: Εκπαιδευτικοί Α/θμιας με οργανική θέση (2) Από τις η μία εκπαιδευτικός αποχώρησε από την θέση της προϊστάμενης και ανέλαβε χρέη Σχολικού Συμβούλου Εκπαιδευτικοί Β/θμιας με οργανική θέση (1) Εκπαιδευτικοί Α/θμιας (2) με διάθεση του ΠΥΣΠΕ για μία ημέρα την εβδομάδα η κάθε μία ( από 27/2/2013 έως 20/6/2013) Εκπαιδευτικοί Προσχολικής Αγωγής με οργανική θέση (1) Ψυχολόγοι με οργανική θέση (3) Ψυχολόγος (1 με διάθεση του ΠΥΣΕΕΠ για 2 ημέρες την εβδομάδα) Κοινωνικοί Λειτουργοί με οργανική θέση (3) Λογοθεραπεύτρια με οργανική θέση (1) η δεύτερη λογοθεραπεύτρια υπηρετεί με απόσπαση κατόπιν δήλωσης λειτουργικού κενού Φυσικοθεραπεύτρια (1) με οργανική θέση Γραμματέας (1) ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ Το μήνα Σεπτέμβριο στάλθηκε σε όλες τις σχολικές μονάδες του νομού Κοζάνης έγγραφο, το οποίο ενημέρωνε τους εκπαιδευτικούς για τη διαδικασία παραπομπής μαθητών στην υπηρεσία μας, καθώς και έντυπο παιδαγωγικής - περιγραφικής έκθεσης για τους μαθητές που παραπέμπονται στο ΚΕ.Δ.Δ.Υ., το οποίο συμπληρώνεται από τους εκπαιδευτικούς των αντίστοιχων βαθμίδων εκπαίδευσης. Τονίστηκε ότι, η συνεργασία του σχολείου με την υπηρεσία μας είναι αναγκαία και συμβάλει σημαντικά στη συνολικότερη εκτίμηση του μαθησιακού προφίλ του/της μαθητή/τριας, αναβαθμίζοντας με αυτό τον τρόπο την ποιότητα του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου. Επιπρόσθετα, στις σχολικές δομές β/μιας εκπ/σης στάλθηκε έγγραφο το οποίο περιείχε σύνοψη του νομοθετικού πλαισίου που αφορά την ειδική αγωγή και τους διαφορετικούς τρόπους εξέτασης των μαθητών με αναπηρία και ειδικές 1

2 εκπαιδευτικές ανάγκες καθώς και επεξηγήσεις και οδηγίες για τους εναλλακτικούς τρόπους εξέτασης των μαθητών για τη σχολική τους αξιολόγηση εκτός πανελληνίων εξετάσεων. ΔΙΑΓΝΩΣΗ-ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ-ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ 1. Συνολικός αριθμός μαθητών που αξιολογήθηκαν στο ΚEΔ.Δ.Υ. το σχολικό έτος (ανά σχολική μονάδα και φύλο) ΤΥΠΟΙ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΦΥΛΟ ΑΡΡΕΝ ΘΗΛΥ ΣΥΝΟΛΟ Προνήπια Νηπιαγωγεία Δημοτικά Γυμνάσια Λύκεια ΕΠΑΛ/ΕΠΑΣ ΕΕΕΕΚ Απόφοιτοι ΣΥΝΟΛΟ Συνολικός αριθμός μαθητών που επαναξιολογήθηκαν στο ΚΕ.Δ.Δ.Υ. το σχολικό έτος (ανά σχολική μονάδα και φύλο) ΤΥΠΟΙ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΑΡΡΕΝ ΦΥΛΟ ΘΗΛΥ ΣΥΝΟΛΟ Προνήπια Νηπιαγωγεία Δημοτικά Γυμνάσια Λύκεια ΕΠΑΛ/ΕΠΑΣ ΕΕΕΕΚ Απόφοιτοι ΣΥΝΟΛΟ

3 3. Συνολικός αριθμός μαθητών που αξιολογήθηκαν στο ΚΕ.Δ.Δ.Υ. το σχολικό έτος (ανά τάξη φοίτησης στην αντίστοιχη σχολική μονάδα) ΤΑΞΗ ΦΟΙΤΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΕΣ (αξιολόγηση) ΜΑΘΗΤΕΣ (επαναξιολόγηση) ΠΡΟΝΗΠΙΑ 11 0 ΝΗΠΙΑ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 20 4 Β ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 15 5 Γ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 20 5 Δ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ε ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 8 18 ΣΤ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 12 9 Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 3 19 Β ΛΥΚΕΙΟΥ 4 4 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 6 2 Α ΕΠΑΛ 1 27 Β ΕΠΑΛ 1 6 Γ ΕΠΑΛ 1 13 ΕΕΕΕΚ 0 1 ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ 0 16 ΣΥΝΟΛΟ

4 4. Εργαλεία Εκπαιδευτικής και Ψυχολογικής Αξιολόγησης-Εκτίμησης oo Λήψη πληροφοριών ψυχοεκπαιδευτικού προφίλ από τους εκπαιδευτικούς μέσω της συμπλήρωσης του εντύπου «παιδαγωγική περιγραφική έκθεση μαθητή» oo Άμεση και συστηματική παρατήρηση των μαθητών στο σχολικό περιβάλλον, κυρίως για παιδιά προσχολικής ηλικίας oo Κλινικές συνεντεύξεις με τα παιδιά και τους γονείς Σταθμισμένα ψυχομετρικά εργαλεία: Νοομετρικά (P.P.V.T., WISC-R, RAVEN) Αντιληπτικά, Κινητικά (BENDER, VMI) Προβολικά (CAT,DAP) Αθηνά τεστ δυσκολιών μάθησης Achenbach ερωτηματολόγια Ερωτηματολόγιο Ενδοπροσωπικής και Διαπροσωπικής προσαρμογής (ΕΔΕΠ) Τεστ Αναγνωστικής κατανόησης (ΤΑΦΑ) Ψυχομετρική κλίμακα αξιολόγησης τομέων αυτοαντίληψης (σειρά ΠΑΤΕΜ) Συμπλήρωση προτάσεων Εκπαιδευτικό Υλικό των σχολικών βαθμίδων 12 διερευνητικά ανιχνευτικά εργαλεία (κριτήρια) μαθησιακών δυσκολιών Κριτήριο Γνωστικής Επάρκειας για Παιδιά και Εφήβους Ψυχομετρικό Κριτήριο Πρώιμης Μαθηματικής Επάρκειας της Ουτρέχτης Ψυχομετρικό Κριτήριο Μαθηματικής Επάρκειας Ψυχομετρικό Κριτήριο Σχολικής-Κοινωνικής Επάρκειας για παιδιά και Εφήβους 5. Ειδικότητες του ΚΕ.Δ.Δ.Υ. που ενεπλάκησαν Σε όλους τους μαθητές που προσήλθαν στην υπηρεσία και ολοκληρώθηκε η διαδικασία της αξιολόγησης και της εκπαιδευτικής υποστήριξης, ενεπλάκησαν οι ειδικότητες του κοινωνικού λειτουργού, του ψυχολόγου και του ειδικού παιδαγωγού. Η λογοθεραπεύτρια συμμετείχε στην αξιολόγηση και υποστήριξη των μαθητών που παρουσίαζαν κυρίως προβλήματα λόγου ομιλίας και επικοινωνίας, αναπτυξιακές διαταραχές και προβλήματα ακοής. Η φυσικοθεραπεύτρια συμμετείχε στην αξιολόγηση και υποστήριξη των μαθητών που παρουσίαζαν κυρίως κινητικά, νευρολογικά ορθοπεδικά προβλήματα, πολλαπλές αναπηρίες και αναπτυξιακές διαταραχές. 4

5 6. Ποσοτικά αποτελέσματα αξιολόγησης ανά κατηγορία δυσκολιών των μαθητών που αξιολογήθηκαν από το ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Κοζάνης ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Α/ΘΜΙΑ ΕΚΠ/ΣΗ Β/ΑΘΜΙΑ ΕΚΠ/ΣΗ & ΕΕΕΕΚ ΣΥΝΟΛΟ Νοητική Ανεπάρκεια Προβλήματα Όρασης Προβλήματα Ακοής Νευρολογικά ή Ορθοπεδικά προβλήματα Προβλήματα υγείας Προβλήματα λόγουομιλίας Ειδικές μαθησιακές δυσκολίες Δυσλεξία Σύνθετες γνωστικές, συναισθηματικές & κοινωνικές δυσκολίες Αυτισμός και άλλες διαταραχές ανάπτυξης Πολλαπλές αναπηρίες Άλλες δυσκολίες Σύνδρομο Down Παιδιά χωρίς μαθησιακές δυσκολίες ΣΥΝΟΛΟ

6 7. Ποσοτικά αποτελέσματα επαναξιολόγησης ανά κατηγορία δυσκολιών των μαθητών που αξιολογήθηκαν από το ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Κοζάνης ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Α/ΘΜΙΑ ΕΚΠ/ΣΗ Β/ΘΜΙΑ ΕΚΠ/ΣΗ ΕΕΕΕΚ ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ ΣΥΝΟΛΟ Νοητική Ανεπάρκεια Προβλήματα Όρασης Προβλήματα Ακοής Νευρολογικά ή Ορθοπεδικά προβλήματα Προβλήματα υγείας Προβλήματα λόγουομιλίας Ειδικές μαθησιακές δυσκολίες Δυσλεξία Σύνθετες γνωστικές, συναισθηματικές & κοινωνικές δυσκολίες Αυτισμός και άλλες διαταραχές ανάπτυξης Πολλαπλές αναπηρίες Άλλες δυσκολίες Σύνδρομο Down Μαθητές χωρίς Μαθησιακές Δυσκολίες ΣΥΝΟΛΟ

7 8. Αριθμός Ειδικών Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων που δόθηκαν στους μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς. ΒΑΘΜΙΔΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΕΠ Προσχολική 0 Πρωτοβάθμια 112 Δευτεροβάθμια 0 ΣΥΝΟΛΟ 112 Για τους μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δόθηκαν μόνο εκπαιδευτικές οδηγίες στους εκπαιδευτικούς του τμήματος και στρατηγικές μελέτης στους ίδιους και στους γονείς τους. Δράσεις Υποστήριξης Αποτελέσματα Επισημάνσεις και Δυσκολίες Η διεπιστημονική ομάδα του ΚΕ.Δ.Δ.Υ και την φετινή χρονιά πέραν των αξιολογήσεων, έδωσε έμφαση σε ενημερώσεις, στα πλαίσια της ευαισθητοποίησης των εκπαιδευτικών και των διευθυντών σχολικών μονάδων για τον εντοπισμό και την άμεση παραπομπή στην υπηρεσία μας, για περαιτέρω διερεύνηση, των μαθητών που παρουσιάζουν προφίλ ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών. Ξεκινώντας με τη φάση αξιολόγησης των μαθητών από τις διεπιστημονικές ομάδες του ΚΕ.Δ.Δ.Υ., δεν παρουσιάστηκαν σημαντικές δυσκολίες και καθυστερήσεις, καθώς υπάρχει πλέον στην υπηρεσία μας: α) μια σημαντική γκάμα εργαλείων ψυχοεκπαιδευτικής αξιολόγησηςεκτίμησης και β) κατάλληλα διαμορφωμένοι χώροι. Επίσης, οι μαθητές που παρουσίαζαν νευρολογικά προβλήματα, αναπτυξιακές διαταραχές και γενετικά σύνδρομα παραπέμφθηκαν στις δομές του υπουργείου υγείας για περαιτέρω εξετάσεις από αναπτυξιολόγο, παιδοψυχίατρο και παιδονευρολόγο (απαραίτητη βέβαια κρίνεται η στελέχωση του ΚΕ.Δ.Δ.Υ Κοζάνης με όλες τις προβλεπόμενες από το Ν.3699/08 ειδικότητες). Περνώντας στην επαφή και τη συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς γενικής αγωγής προέκυψαν σημαντικές διαπιστώσεις και συμπεράσματα που αφορούν κυρίως τις αυξημένες υποχρεώσεις τους, την έλλειψη επιμόρφωσης, την αδυναμία τους να διαχειριστούν προβλήματα συμπεριφοράς στο χώρο του σχολείου, την δυσκολία που έχουν να προσαρμόσουν τους διδακτικούς στόχους έτσι ώστε να ωφεληθούν μαθητές που εμφανίζουν δυσκολίες στη μάθηση, χωρίς να χρειάζεται αυτοί να απομακρύνονται από την τάξη για εξατομικευμένη υποστήριξη σε Τμήμα Ένταξης ή μέσω ενισχυτικής διδασκαλίας. Οι παραπάνω δυσκολίες εμφανίζονται εντονότερες στους εκπαιδευτικούς της β/θμιας εκπαίδευσης οι οποίοι όπως αναφέρουν δεν έχουν ούτε το χρόνο να ασχοληθούν με άλλες δραστηριότητες κατά την εκπαιδευτική διαδικασία πέραν των «ακαδημαϊκών» ούτε την απαραίτητη κατάρτιση για να εφαρμόσουν «διαφοροποιημένη» διδασκαλία. 7

8 Παρά τις προαναφερθέντες δυσκολίες οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί δήλωσαν ότι ο σημαντικός αριθμός εξατομικευμένων προγραμμάτων ψυχοεκπαιδευτικής υποστήριξης που προσκομίστηκαν από τους εκπαιδευτικούς της υπηρεσία μας ήταν εξαιρετική βοήθεια για τον χειρισμό μαθητών που φοιτούν σε σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης, σε τμήματα ένταξης αλλά και σε τυπικές τάξεις του δημοτικού σχολείου. Επιπλέον υπήρξε σημαντική συνεργασία με τους σχολικούς συμβούλους γενικής και ειδικής αγωγής, τους προϊστάμενους των διευθύνσεων και τους διευθυντές των σχολικών μονάδων, συμβάλλοντας όλοι τα μέγιστα στην ενημέρωση των γονέων για τις υπηρεσίες αξιολόγησης και υποστήριξης που παρέχει στο Νομό μας το ΚΕ.Δ.Δ.Υ Κοζάνης. Δύο στελέχη του ΚΕ.Δ.Δ.Υ. συμμετείχαν στο πρόγραμμα υποστήριξης εκπαιδευτικών, οι οποίοι υλοποίησαν παράλληλη στήριξη σε σχολικές δομές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στο πλαίσιο των Πράξεων «Πρόγραμμα εξειδικευμένης εκπαιδευτικής υποστήριξης για ένταξη μαθητών με αναπηρία η/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες» (ΦΕΚ 102/ΥΟΔΔ/ & Εγκύκλιος, Α.Π. 3409/ ΑΔΑ: Β4459-8ΘΥ) στους Άξονες Προτεραιότητας 1, 2 και 3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος (ΕΠ) «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση». Το πρόγραμμα άρχισε το Μάρτιο του 2013 και ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του Οι δράσεις που έλαβαν χώρα περιελάμβαναν επιμόρφωση, παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού, επισκέψεις στις σχολικές δομές, εκπόνηση και υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Πιο συγκεκριμένα, υλοποιήθηκαν 3 πεντάωρες επιμορφωτικές συναντήσεις, μία στην πόλη της Κοζάνης (Αίθουσα Συνεδριάσεων Εργατικού Κέντρου Ν. Κοζάνης Ζαφειράκη 4 & Πλακοπίτη Ν.) και άλλες δύο επιμορφωτικές συναντήσεις σε συνεργασία του ΚΕ.Δ.Δ.Υ Κοζάνης με τα άλλα τρία ΚΕ.Δ.Δ.Υ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, ιι) στην Αίθουσα Συνεδριάσεων του Ξενοδοχείου ΦΑΙΔΩΝ στην Φλώρινα και στην ιιι) Αίθουσα Συνεδριάσεων του Περιβαλλοντικού Κέντρου Καστοριάς. Πραγματοποιήθηκαν επίσης, επισκέψεις σε κάθε σχολική δομή, και συναντήσεις με τους εκπαιδευτικούς της παράλληλης στήριξης. Ωστόσο, τα στελέχη του ΚΕΔΔΥ δίνοντας βαρύτητα στην απρόσκοπτη υλοποίηση του προγράμματος αντιμετώπισαν σημαντικότατη δυσκολία, έχοντας παράλληλα να φέρουν σε πέρας τις υποχρεώσεις τους απέναντι στη λειτουργία της υπηρεσίας και να εξυπηρετήσουν τον ίδιο όγκο περιστατικών. Πρέπει να επισημανθεί ότι για να συνεχιστεί με επιτυχία το πρόγραμμα στο μέλλον είναι απαραίτητο να στελεχωθεί η υπηρεσία μας με περισσότερους εκπαιδευτικούς ειδικής αγωγής πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και προσχολικής εκπαίδευσης και να συμμετέχουν σε αυτό και στελέχη των κλάδων ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού όπου αυτό είναι αναγκαίο. Ωστόσο, παρά τις δυσκολίες και την κόπωση, η συχνή επαφή με τους εκπαιδευτικούς είχε πολύ καλά αποτελέσματα καθώς διαρκώς υπήρχε θετική ανατροφοδότηση από τόσο από τους ίδιους όσο και από τους γονείς των μαθητών τους. Επιπρόσθετα, οι εκπαιδευτικοί ενισχύθηκαν με την χορήγηση υλικού, με κατευθύνσεις από την ομάδα υποστήριξης αλλά και κατασκευάζοντας και εφαρμόζοντας οι ίδιοι άτυπες μορφές αξιολόγησης προκειμένου να αξιολογήσουν τους διάφορους τομείς της ανάπτυξης και της επικοινωνίας για να θέσουν ρεαλιστικούς στόχους για τον κάθε μαθητή. Επιπρόσθετα, με τη βοήθεια της ομάδας συμπληρώθηκαν portfolios για κάθε μαθητή, τα οποία περιλαμβάνουν υποφακέλους με α) Το Ψυχοεκπαιδευτικό Προφίλ: πληροφορίες που αφορούν το μαθητή, 8

9 αντίγραφα γνωματεύσεων, εξατομικευμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα αν έχει δοθεί από το ΚΕΔΔΥ παλαιότερα, άτυπη εκπαιδευτική αξιολόγηση του εκπαιδευτικού, αξιολόγηση δεξιοτήτων, κλείδες ή φύλλα παρατήρησης, β) τη Στοχοθεσία: στόχους ανά γνωστική περιοχή και ανά δεξιότητα. Συμπληρώθηκε πριν και μετά την ολοκλήρωση του διδακτικού προγράμματος, έτσι ώστε να φαίνεται σε όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους τι έχει διδαχθεί ο μαθητής, ποιοι στόχοι επιτεύχθηκαν και ποιοι όχι και γ) Διδακτικά προγράμματα :Τα διδακτικά προγράμματα που έχουν εφαρμοστεί για κάθε γνωστική περιοχή αλλά και για επιμέρους δεξιότητες. Οι εκπαιδευτικοί έδειξαν καλή διάθεση και συνέπεια, έμαθαν να θέτουν στόχους και να αναλύουν τους στόχους σε βήματα. Οι περισσότεροι αξιοποίησαν όλα τα μέσα που διέθεταν τα σχολεία και κατασκεύασαν και οι ίδιοι αξιόλογο εκπαιδευτικό υλικό. Η συνεργασία των στελεχών του ΚΕΔΔΥ με τους Διευθυντές των σχολικών μονάδων ήταν πολύ καλή. Οι Διευθύνσεις πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης διευκόλυναν τους εκπαιδευτικούς με τη χορήγηση εκπαιδευτικής άδειας τις ημέρες που πραγματοποιούνταν οι πεντάωρες επιμορφωτικές συναντήσεις και με την έκδοση εντολών μετακίνησης. Στις περιπτώσεις που ζητήθηκε συνεργασία με συμβούλους γενικής αγωγής η ανταπόκριση ήταν επίσης θετική. Δυσκολίες υπήρξαν κυρίως στη συνεργασία των εκπαιδευτικών των κοινών τάξεων με τους εκπαιδευτικούς των παράλληλων στηρίξεων. Σε μερικές περιπτώσεις εισπράξαμε και τη δυσαρέσκεια των εκπαιδευτικών παράλληλης στήριξης οι οποίοι ανέφεραν στην ομάδα ότι συχνά οι συνάδελφοι τους άλλοτε απαξίωναν το έργο τους και άλλοτε τους αντιμετώπιζαν σαν «γραμματείς» αναθέτοντας τους να μαζέψουν τις εργασίες των μαθητών ή να βγάλουν φωτοτυπίες. Σε μεμονωμένες περιπτώσεις ευτυχώς, αναφέρθηκε, ότι οι συνάδελφοι τους της γενικής εκπαίδευσης αγνοούσαν το μαθητή τους, δεν του απηύθυναν σχεδόν ποτέ το λόγο και δεν έκαναν το παραμικρό για να τον εμπλέξουν στη μαθησιακή διαδικασία ή στις ομαδικές δραστηριότητες. Για να μην υπάρξουν ανάλογα προβλήματα εφόσον το πρόγραμμα υποστήριξης συνεχισθεί και την επόμενη σχολική χρονιά καλό είναι να υπάρξει σχετική ενημέρωση από τους αρμόδιους σχολικούς συμβούλους και τους διευθυντές των σχολικών μονάδων. Στη διάρκεια του σχολικού έτους , πραγματοποιήθηκαν από την λογοθεραπεύτρια του ΚΕΔΔΥ Κοζάνης, εβδομαδιαίες συνεδρίες για δύο παιδιά καθ όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους. Επιπρόσθετα κατά τη διάρκεια του ιδίου έτους, η λογοθεραπεύτρια με διάθεση στο ΚΕΔΔΥ Κοζάνης, εφάρμοσε πρόγραμμα εκπαίδευσης φωνολογικής επίγνωσης, πρώιμης ανάγνωσης και γραφής για παιδιά προσχολικής ηλικίας. Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε σε τέσσερα (4) νηπιαγωγεία του δήμου Κοζάνης ( 11 ο, 15 ο, 17 ο και 19 ο ), σε εβδομαδιαία βάση. Το πρόγραμμα είχε χρονική διάρκεια επτά μηνών (από έως ), εφαρμόστηκε σε εβδομαδιαία βάση και με συχνότητα μιας ατομικής θεραπείας την εβδομάδα, διάρκειας 30 με 45 λεπτά, για κάθε παιδί. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν 14 παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας. Τα παιδιά που συμμετείχαν στο πρόγραμμα έχουν όλα γνωμάτευση από το ΚΕΔΔΥ Κοζάνης. Μετά τη λήξη της σχολικής χρονιάς 3 από τα 14 παιδιά συνέχυσαν τις θεραπείες τους στο χώρο του ΚΕΔΔΥ με συχνότητα 2 συνεδριών την εβδομάδα. 9

10 Μακροπρόθεσμος στόχος του προγράμματος αποτέλεσε η βελτίωση του προφορικού λόγου και της ικανότητας του κάθε παιδιού ξεχωριστά για αλληλεπίδραση και επικοινωνία με το έμψυχο περιβάλλον του. Βραχυπρόθεσμοι στόχοι του προγράμματος αποτέλεσαν: Εκπαίδευση στις βασικές αρχές συνεργασίας και συνύπαρξης σε διαπροσωπικό και ομαδικό επίπεδο. Βελτίωση όλων των τεχνικών πλευρών του προφορικού λόγου: α) Καλλιέργεια και ενδυνάμωση της αναπνοής. β) Εκγύμναση των φθογγοπλαστικών οργάνων της αρθρωτικής μηχανής των νηπίων. γ) Σωστή αρθρωτική παραγωγή των φωνημάτων της ελληνικής γλώσσας και ανάπτυξη της ικανότητας για κιναισθητική διάκριση της άρθρωσης αυτών. Ανάπτυξη λεπτής κινητικότητας. Ανάπτυξη αυθορμήτου και αφηγηματικού λόγου: α) Εμπλουτισμό λεξιλογίου. β) Παραγωγή πρότασης με τη βοήθεια οπτικού υλικού. γ) Παραγωγή και αφήγηση μικρής ιστορίας. Καλλιέργεια της φωνολογικής επίγνωσης: α) Αντίληψη και διάκριση ήχων διαφόρων μουσικών οργάνων β) Ακουστική αντίληψη διαφόρων ήχων της καθημερινότητας. γ) Διάκριση του πρώτου φωνήματος της λέξης. δ) Ανάλυση απλής πρότασης στις λέξεις που την αποτελούν. ε) Συλλαβική ανάλυση και σύνθεση λέξεων απλής συλλαβικής δομής. ζ) Φωνημική ανάλυση και σύνθεση λέξεων απλής φωνοτακτικής δομής. Εισαγωγή στοιχείων πρώιμης ανάγνωσης και γραφής. α) Αναγνώριση των φωνημάτων και η αντιστοίχηση αυτών με τα αντίστοιχα γραφήματα. β)οπτική ανάλυση του γραφήματος στα στοιχεία του και τον προσδιορισμό ομοιοτήτων και διαφορών των γραφημάτων. γ) Οπτικο-χωρική αντίληψη για σωστή τοποθέτηση των γραφικών στοιχειών του γραφήματος στο χώρο. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν στηρίχθηκαν στις θεωρητικές θέσεις, και πρακτικές εφαρμογές της παγκόσμιας Λογοπαιδείας. Βασική αρχή των μεθόδων είναι η αξιοποίηση όλων των αισθητηριακών οδών πρόσληψης και επεξεργασίας πληροφοριών (πολυαισθητηριακή). Ως μέσο εκπαίδευσης Χρησιμοποιήθηκε κατά βάσει το ευνοϊκότερο εργαλείο για αυτή την ηλικία, το παιχνίδι. Το πρόγραμμα χωρίστηκε σε τρεις φάσεις: Στην πρώτη φάση, διάρκειας τριών εβδομάδων έγινε η γνωριμία με τα παιδία, η αξιολόγηση των παιδιών για να οριστούν οι δεξιότητες, οι αδυναμίες και το επίπεδο του προφορικού λόγου και η κατάρτιση των εξατομικευμένων προγραμμάτων παρέμβασης. Στην δεύτερη φάση, διάρκειας πέντε μηνώ πραγματικού χρόνου, δεν υπολογίζεται ο χρόνος των διακοπών των Χριστουγέννων και του Πάσχα, πραγματοποιήθηκαν οι θεραπευτικές παρεμβάσεις. Η Τρίτη φάση έγινε η καταγραφή και η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των θεραπευτικών παρεμβάσεων. Τα αποτελέσματα της τρίτης φάσης του προγράμματος έδειξαν ότι όλα τα παιδιά που συμμετείχαν στο πρόγραμμα, βάσει των εξατομικευμένων προγραμμάτων τους και τους 10

11 στόχους που είχαν οριστεί παρουσίασαν σημαντική βελτίωση και κατάκτησαν τους περισσότερους στόχους που είχαν τεθεί. Το Κ.Ε.Δ.Δ.Υ. Κοζάνης εδώ και τέσσερα χρόνια συνεργάζεται με τον «Πανελλήνιο Σύνδεσμο Τυφλών». Στα πλαίσια αυτής της συνεργασίας μία εκπαιδεύτρια κινητικότητας και προσανατολισμού, παρείχε υποστήριξη στους μαθητές με προβλήματα όρασης, που φοιτούν σε σχολικές μονάδες του νομού μας. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει. 1. Αξιολόγηση των μαθητών με προβλήματα όρασης 2. Συμβουλευτική γονέων 3. Εκπαίδευση στην κινητικότητα και τον προσανατολισμό στο χώρο του σχολείου, στα σπίτια των μαθητών και σε εξωτερικούς χώρους 4. Εκπαίδευση σε επιμέρους δεξιότητες. Κατά τη σχολική χρονιά πραγματοποιήθηκαν επτά (7) επισκέψεις από την εκπαιδεύτρια, ενώ μαζί με την βοήθεια της φυσικοθεραπεύτριας του ΚΕΔΔΥ έγιναν προγράμματα υποστήριξης συνολικά σε πέντε μαθητές με προβλήματα όρασης και τυφλότητα. Τα προγράμματα περιελάμβαναν: επισκέψεις στα σχολεία των παιδιών για εκπαίδευση και προσαρμογή των κινητικών τους προτύπων σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους, συναντήσεις σο χώρο του Κ.Ε.Δ.Δ.Υ, συμβουλευτική των εκπαιδευτικών της παράλληλης στήριξης αλλά και όλο του προσωπικού του σχολείου στην περίπτωση υποστήριξης μαθητή στο Ειδικό Δημοτικό Κοζάνης, συμβουλευτική των γονέων για θέματα εργονομίας στην καθημερινότητα, για προγράμματα καλοκαιρινών διακοπών σε όσους γονείς εκδήλωσαν ενδιαφέρον. ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ - που αναπτύξαμε στο Νομό Κοζάνης ΕΙΔΟΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΣΥΝΟΛΟ Συμβουλευτική Υποστήριξη Πρόταση για κατάλληλο εκπαιδευτικό πλαίσιο Τεχνικά Βοηθήματα Εκπαιδευτικό υλικό Παραπομπή για περαιτέρω διερεύνηση & υποστήριξη Συμμετοχή με προσαρμογή στις εξετάσεις Προφορική εξέταση Υποστήριξη από λογοθεραπευτή ή φυσιοθεραπευτή

12 Στην πρόταση των προγραμμάτων υποστήριξης ενεπλάκησαν όλες οι αναφερόμενες ειδικότητες του ΚΕ.Δ.Δ.Υ. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΤΟΥ ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Τα στελέχη του ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Κοζάνης ανά ειδικότητα παρακολούθησαν ως επιμορφούμενοι εξειδικευμένα σεμινάρια επιμόρφωσης: 1. Σεμινάριο: Α φάση εισαγωγικής Επιμόρφωσης Εκπ/κών που διοργανώθηκε από το ΠΕΚ Κοζάνης από 3/9/2012 έως 10/9/2012. (Μόνο Το Ειδικό Εκπ/κό Προσωπικό του ΚΕΔΔΥ Κοζάνης). 2. Σεμινάριο: Επιμόρφωση από τον Προϊστάμενο του ΠΙΝΕΠ Θεσσαλονίκης κ. Κων/νου Παπανικολάου με θέμα «Επικοινωνία μέσα από μια προσωπική και πολυεπίπεδη ενδοσκόπηση» στις 5/12/2012. (Εκπ/κό & Ειδικό Εκπ/κό Προσωπικό του ΚΕΔΔΥ Κοζάνης). 3. Σεμινάριο: «Αριάδνη: Πρόγραμμα Κατάρτισης Επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας για το φαινόμενο του «Εθισμού» των εφήβων στο διαδίκτυο καθώς και για τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν τα παιδιά και οι έφηβοι από την ανεξέλεγκτη χρήση του διαδικτύου»- Κατάρτιση στον άξονα προτεραιότητας 13,14,15. Το σεμινάριο ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2013 και θα ολοκληρωθεί τον Σεπτέμβριο του Φορείς διοργάνωσης: α) Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών β) Ειδικό Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας-Μονάδα Εφηβικής Υγείας της Β Παιδιατρικής Κλινικής του Γ.Ν.Π. «Α. Κυριακού» και γ) Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης του ΕΚΠΑ. (Εκπ/κό & Ειδικό Εκπ/κό Προσωπικό του ΚΕΔΔΥ Κοζάνης, εκτός ωραρίου εργασίας). 4. Σεμινάριο: Παρακολούθηση και πιστοποίηση ΕΚΔΔΑ επιμορφωτικό πρόγραμμα «Διαχείριση κινδύνων και κρίσεων για την ασφάλεια και υγεία στις Σχολικές Μονάδες (35 ώρες από 22/10/2012 έως 26/10/2012), της Κοινωνικής Λειτουργού του ΚΕΔΔΥ Κοζάνης κας Σ. Κολοβού. 5. Σεμινάριο: Παρακολούθηση και πιστοποίηση ΕΚΔΔΑ επιμορφωτικό πρόγραμμα «Εκπαίδευση Προϊσταμένων Τμημάτων (35 ώρες από 12/11/2012 έως 16/11/2012) της Προϊσταμένης του ΚΕΔΔΥ Κοζάνης κας Β. Γιαννούλη και της Ψυχολόγου του ΚΕΔΔΥ Κοζάνης κας Σ. Γκιαούρη. 6. Σεμινάριο: Παρακολούθηση ημερίδας στις 13/1/2013-Διοργάνωση: Ελληνική Εταιρεία Νευροεξελικτικής Αγωγής Τόπος: Κέντρο Διάσωσης Ερευνητικών Αποτελεσμάτων ΑΠΘ, από την Φυσικοθεραπεύτρια του ΚΕΔΔΥ Κοζάνης κας Ο. Βλιαγκόφτη. 7. Σεμινάριο: Παρακολούθηση και πιστοποίηση ΕΚΔΔΑ επιμορφωτικό πρόγραμμα «Σύνταξη Δημοσίων Εγγράφων με επεξεργαστές κειμένου» από 22/4/2013 έως 26/4/2013 στο ΙΕΚ Κοζάνης από τον Κοινωνικό Λειτουργό του ΚΕΔΔΥ Κοζάνης κ. Α. Τσιάγια. 8. Σεμινάριο: Παρακολούθηση προγράμματος «Συμβουλευτική Παίδων και Εφήβων» από το Συστημικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης σε μηνιαία βάση από τον Απρίλιο έως τον Ιούνιο του 2013, από την Ψυχολόγο του ΚΕΔΔΥ Κοζάνης κα Α. Μότσιου. 9. Σεμινάριο: Πιστοποίηση γνώσης του συστήματος γραφής και ανάγνωσης Τυφλών Braille στις 19/9/2012 στο ΚΕΑΤ Θεσσαλονίκης. 12

13 Επίσης, τα στελέχη του ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Κοζάνης συμμετείχαν με εισηγήσεις σε Σεμινάρια-Ημερίδες: 1. Γκιαούρη Στεργιανή Ψυχολόγος: Εισηγήτρια στο πρόγραμμα επιμόρφωσης «Πρόγραμμα εξειδικευμένης εκπαιδευτικής υποστήριξης για ένταξη μαθητών με αναπηρία η/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες» (ΦΕΚ 102/ΥΟΔΔ/ & Εγκύκλιος, Α.Π. 3409/ ΑΔΑ: Β4459-8ΘΥ) στους Άξονες Προτεραιότητας 1, 2 του Επιχειρησιακού Προγράμματος (ΕΠ) «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» με θέματα α) Νοητική αναπηρία-αξιολόγηση και Παιδαγωγική αντιμετώπιση στις 29/3/2013 και β) Διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές 1 & 2- Αξιολόγηση και Παιδαγωγική αντιμετώπιση στις 1/4/ Κολοβού Σταυρούλα Κοινωνική Λειτουργός: Εισηγήτρια στο πρόγραμμα επιμόρφωσης «Πρόγραμμα εξειδικευμένης εκπαιδευτικής υποστήριξης για ένταξη μαθητών με αναπηρία η/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες» (ΦΕΚ 102/ΥΟΔΔ/ & Εγκύκλιος, Α.Π. 3409/ ΑΔΑ: Β4459-8ΘΥ) στους Άξονες Προτεραιότητας 1, 2 του Επιχειρησιακού Προγράμματος (ΕΠ) «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» με θέμα Προβλήματα Όρασης- Αξιολόγηση και Παιδαγωγική αντιμετώπιση στις 3/4/ Γκιαούρη Στεργιανή Ψυχολόγος: Εισήγηση με θέμα: Πρόγραμμα καινοτομίας μέσω της χρήσης νέων τεχνολογιών στην ειδική αγωγή: Ανίχνευση δυσκολιών ψυχοκοινωνικής προσαρμογής σε παιδιά με νοητική αναπηρία. 1 η Επιμορφωτική Ημερίδα με τίτλο «Καινοτομία, δημιουργικότητα, διεπιστημονικότητα στο δημοτικό σχολείο», Παιδαγωγική σχολή Φλώρινας, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, Φλώρινα, 28 Μαΐου Γκιαούρη Στεργιανή Ψυχολόγος: Εισήγηση με θέμα: Εφαρμογή των νέων τεχνολογιών ως ανιχνευτικών εργαλείων στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση-Η περίπτωση της νοητικής αναπηρίας. 14 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής έρευνας «Η ψυχολογία σε κρίση-μους καιρούς», Ελληνική Ψυχολογική Εταιρεία και Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Αλεξανδρούπολη, Μαΐου Γκιαούρη Στεργιανή Ψυχολόγος: Εισήγηση με θέμα: Διαχείριση προκλητικών/δύσκολων συμπεριφορών σε άτομα με νοητική αναπηρία. 3 ο Πανελλήνιο συνέδριο ειδικής εκπαίδευσης με διεθνή συμμετοχή «Διλήμματα και Προοπτικές στην Ειδική Εκπαίδευση», Εταιρεία Ειδικής Παιδαγωγικής Ελλάδος και Εθνικό, Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα, Απριλίου Κολοβού Σταυρούλα Κοινωνική Λειτουργός: Εισήγηση με θέμα «Παιχνίδι και κοινωνικές δεξιότητες» σε ημερίδα Αναπτυξιακής και Κοινωνικής Παιδιατρικής, που διοργανώθηκε από τη Μονάδα Μαθησιακών Δυσκολιών της 3 ης Παιδιατρικής Κλινικής του ΑΠΘ στις 6/4/2013 στο Γ.Ν. Ιπποκράτειο. 7. Κολοβού Σταυρούλα Κοινωνική Λειτουργός: Εισήγηση με θέμα «Οι μαθητές συναντούν τη Φυσική και η Φυσική μαγεύει-στα άδυτα μονοπάτια της γνώσης» σε ημερίδα που διοργάνωσε η Ένωση Ελλήνων Φυσικών για αριστούχους μαθητές στη Λάρισα στις 9/12/ Κολοβού Σταυρούλα Κοινωνική Λειτουργός: Εισήγηση με θέμα «Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση-Ο ρόλος του ΚΕΔΔΥ» στο 1 ο Συνέδριο Επιστήμες της Εκπαίδευσης-Θέλουμε ένα σχολείο για όλους που διοργάνωσε η Ένωση Ελλήνων Φυσικών το τμήμα Φυσικής ΕΚΠΑ και το ΤΕΙ Πειραιά στις 29 & 30/6/2013 στη Θεσσαλονίκη. 9. Βλιαγκόφτη Ολυμπία Φυσικοθεραπεύτρια: Εισήγηση με θέμα «Φυσικοθεραπεία στα παιδιά με κινητική αδεξιότητα-μια υπηρεσία πολυτελείας ;» στο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο Φυσικοθεραπείας που πραγματοποιήθηκε στις 7-9/6/2013 από τον Π.Σ.Φ. 13

14 ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ/ΒΙΒΛΙΑ/ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ Alevriadou, A., & Giaouri, S. (2013). Relationship between visual illusion perception and cognitive phenotype of children with Down syndrome. Chapter in Visual Perception: Processes, Disorders and Neural Mechanisms. Nova Science Publishers, Inc. Alevriadou, A., & Giaouri, S. (2013). Implementing Technology to Evaluate Social- Cognitive Skills of Children with Down Syndrome. Chapter in New Developments in Down Syndrome Research. Nova Science Publishers, Inc. Alard van den Bosch and Elise Dubois (Eds.) Άρθρο με θέμα: Επικοινωνιακή διαχείριση περιστατικών παραβατικότητας στη σχολική μονάδα Αναστοχαστικές πρακτικές στο ηλεκτρονικό περιοδικό «EVENTS» Ένωση Καθηγητών Αγγλικής Δυτ. Μακεδονίας, Issue No: 2013/2, (p.p. 3-7) ISSN: Anastasia Alevriadou, Stergiani Giaouri, & Anthi Koutselini (in press) Individuals with Intellectual Disabilities in the Criminal Justice System: Educational and Gender issues INTERNATIONAL CONFERENCE Human Rights and Violent Behaviour: The Social and Educational Perspective UNIVERSITY OF CYPRUS, Nicosia, Cyprus, th of NOVEMBER 2011 Οι παραπάνω συμμετοχές έδωσαν νέο επιμορφωτικό υλικό και εξειδικευμένες γνώσεις αξιολόγησης και υποστήριξης των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Προκύπτει όμως η ανάγκη δημιουργίας ενός σταθερού αποκεντρωμένου μηχανισμού ανάπτυξης και χρηματοδότησης της διαρκούς επιμόρφωσης και εξειδίκευσης των στελεχών του ΚΕ.Δ.Δ.Υ. στα σύγχρονα δεδομένα της ειδικής αγωγής. ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ Το ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Κοζάνης πραγματοποίησε εκδηλώσεις και συμμετείχε σε προγράμματα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των φορέων του νομού Κοζάνης. Κυρίως συμμετείχε ως οργανωτής και συνδιοργανωτής σε ημερίδες, σεμινάρια επιμόρφωσης εκπαιδευτικών και γονέων, παρουσιάσεις στα τοπικά Μ.Μ.Ε., ενημερώσεις των συλλόγων αναπήρων και φορέων ειδικής αγωγής κ.α. Στις παραπάνω εκδηλώσεις συμμετείχαν ενεργά όλα τα μέλη του ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Κοζάνης και αναπτύχθηκαν συνεργασίες με όλους τους άμεσα εμπλεκόμενους φορείς. Το ΚΕ.Δ.Δ.Υ., ως θεσμός του ΥΠΑΙΘ, κατάφερε να κάνει γνωστές τις δράσεις του στο ευρύ κοινό και να κερδίσει την εμπιστοσύνη και την προτίμηση του, παρέχοντας υπηρεσίες αξιολόγησης και υποστήριξης σημαντικού βαθμού αξιοπιστίας και εγκυρότητας. Παράλληλα μέσα από τις δράσεις αυτές, προσπάθησε να συμβάλλει στην αλλαγή των στάσεων και των αντιλήψεων για τα άτομα με αναπηρίες και στην ομαλή ενσωμάτωσή τους στο σχολικό και κοινωνικό περιβάλλον. ΗΜΕΡΙΔΕΣ - ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΕΝΔΟ-ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΣΧ. ΕΤΟΥΣ Γκιαούρη Στεργιανή Ψυχολόγος Εισήγηση με θέμα: Επικοινωνιακή διαχείριση περιστατικών παραβατικότητας στη σχολική μονάδα Αναστοχαστικές πρακτικές. Διοργάνωση Ένωση Καθηγητών Αγγλικής Δυτ. Μακεδονίας: Ημερίδα με θέμα «Η βία στην κοινωνία και στο σχολείο» Κοζάνη, 31 Μαρτίου

15 Εισήγηση με θέμα: «Κοινωνικοσυναισθηματική επίγνωση, καλύτερη διαχείριση των προκλητικών συμπεριφορών των παιδιών με νοητική αναπηρία μέσα από γνωστικοσυμπεριφορικές και συμπεριφορικοαναλυτικές παρεμβάσεις» Πρόγραμμα επιμόρφωσης Προσωπικού ΣΜΕΑΕ & ΕΕΕΕΚ Κοζάνης σε δύο φάσεις Φθινόπωρο του 2012 και Άνοιξη του 2013 Εισήγηση με θέμα: «Κοινωνικοσυναισθηματική επίγνωση» στο 10 ο Δημοτικό Σχολείο Κοζάνης στις 31/5/2013. Εισήγηση με θέμα: -«Καταγραφή αναγκών και ευαισθητοποίησης για το φαινόμενο του εκφοβισμού-θυματοποίηση» Εαρινό τρίμηνο - project στο 10 ο Δημοτικό Σχολείο Κοζάνης. Τέρτη Άννα Ψυχολόγος Εισήγηση με θέμα: -«Κοινωνική προσαρμογή στο Σχολείο» Ημερίδα στο 5 ο Δημοτικό Σχολείο Κοζάνης (πρωτοβουλία διοργάνωσης από τον Διευθυντή του σχολείου) στις 17/12/2012. Εισήγηση με θέμα: -«Μαθητές με διαφορετικότητα» στο 3ο Δημοτικό Σχολείο Σιάτιστας στις 23/1/2013. Εισήγηση με θέμα: «Κοινωνική προσαρμογή στο Σχολείο» στο Δημοτικό Σχολείο Αιανής (κατόπιν πρόσκλησης από το Σύλλογο Γονέων & Κηδεμόνων του Σχολείου) στις 26/2/2013. Εισήγηση με θέμα: «Διάσπαση προσοχής, Επιθετική συμπεριφορά-συστολή, ντροπαλότητα»-βιωματικό Εργαστήριο σε Επιμορφωτική συνάντηση που διοργανώθηκε από τη Σύμβουλο Α/θμιας Εκπ/σης κας Νιάκα Ευγενίας στο 2 ο Δημοτικό Σχολείο Κοζάνης στις 18/4/2013. Εισήγηση με θέμα: «Κοινωνική προσαρμογή» στο Γυμνάσιο Σιάτιστας στις 3/4/2013. Μότσιου Αθηνά Ψυχολόγος Εισήγηση με θέμα: «Τρόποι αντιμετώπισης της ενδοσχολικής βίας» στο 5 ο Δημοτικό Σχολείο Κοζάνης με πρωτοβουλία διοργάνωσης από τον Δ/ντή του Σχολείου στις 17/12/2012. Εισήγηση με θέμα: «Μορφές αντιμετώπισης περιστατικών-συγκρούσεων και βίας στο Σχολείο» στο Εσπερινό Γυμνάσιο Κοζάνης κατόπιν πρόσκλησης της Δ/ντριας του Γυμνασίου στις 22/4/2013 Γιαννούλη Βασιλική Εκπ/κος Α/θμιας, Προϊσταμένη του ΚΕΔΔΥ Κοζάνης Εισήγηση με θέμα: «Υποδειγματικό Εξατομικευμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα»- Επιμορφωτική Ημερίδα Εκπαιδευτικών Β/θμιας Εκπ/σης των ΤΕ Ν. Κοζάνης στις 29/11/2012. Εισήγηση με θέμα: «Μελέτη περιπτώσεων παιδιών με προβλήματα συμπεριφοράς μέσα στην τάξη» Διοργάνωση από τον Δ/ντή του 5 ου Δημοτικού Σχολείο Κοζάνης στις 17/12/2012. Εισήγηση με θέμα: «Τρόποι διαχείρισης σχολικής τάξης» στην Κοζάνη κατόπιν πρόσκλησης της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών (μέσω της ΑΜΚΕ Κων/νος Σιαμπανόπουλος) στις 23/2/2013. Εισήγηση με θέμα: «Αντιμετώπιση ΔΕΠ και επιθετικής συμπεριφοράς» στο Δημοτικό Σχολείο Αιανής κατόπιν πρόσκλησης του Συλλόγου Γονέων & Κηδεμόνων του Σχολείου στις 26/2/2013. Εισήγηση με θέμα: «Δυσγραφία» Επιμορφωτική Ημερίδα Εκπαιδευτικών Β/θμιας Εκπ/σης των ΤΕ Ν. Κοζάνης στις 28/3/

16 Εισήγηση με θέμα: «ΔΕΠ-Επιθετική συμπεριφορά μέσα από διαφορετικές προσεγγίσεις και μελέτες περιπτώσεων» στο Γυμνάσιο Σιάτιστας στις 3/4/2013. Εισήγηση με θέμα: «Μαθησιακές δυσκολίες-γενικοί τρόποι παρέμβασης» στο Αρχοντικό Λασσάνη -Κοζάνη, Ημερίδα που διοργανώθηκε από την Ένωση Επιστημόνων Δυτικής Μακεδονίας, Λαϊκό Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας και την Κοβεντάρειο Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης, στις 20/4/2013. Εισήγηση με θέμα: «Διάσπαση προσοχής-τρόποι αντιμετώπισης μέσα από διαφορετικές θεωρητικές προσεγγίσεις» στα πλαίσια «Πρόγραμμα εξειδικευμένης εκπαιδευτικής υποστήριξης για ένταξη μαθητών με αναπηρία η/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες» (ΦΕΚ 102/ΥΟΔΔ/ & Εγκύκλιος, Α.Π. 3409/ ΑΔΑ: Β4459-8ΘΥ) στους Άξονες Προτεραιότητας 1, 2 και 3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος (ΕΠ) «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» στις 15/5/2013 στην αίθουσα συνεδριάσεων του Εργατικού Κέντρου Κοζάνης. Εισήγηση με θέμα: «Σχολική ετοιμότητα-τρόποι αντιμετώπισης των δυσκολιών μετάβασης των νηπίων από την προσχολική στη σχολική βαθμίδα» Ημερίδα που διοργανώθηκε από την Δ/ντρια του 12 ου Νηπιαγωγείο Πτολεμαΐδας στις 22/5/2013. Κουτσογεωργοπούλου Φανή Εκπ/κός Β/θμιας Εισήγηση με θέμα: «Γνωστικά σχήματα και αναγνωστική κατανόηση: Γέφυρες από το γνωστό στο νέο» Επιμορφωτική Ημερίδα Εκπαιδευτικών Β/θμιας Εκπ/σης των ΤΕ Ν. Κοζάνης στις 29/11/2012. Εισήγηση με θέμα: «Διαχείριση σχολικής τάξης-μαθησιακές δυσκολίες και τρόποι παρέμβασης» στην Κοζάνη κατόπιν πρόσκλησης της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών (μέσω της ΑΜΚΕ Κων/νος Σιαμπανόπουλος) στις 23/2/2013. Εισήγηση με θέμα: «Διδασκαλία στρατηγικών αυτορρύθμισης SRSD για την ενίσχυση των μαθητών που Δισκολεβοντε να Βαλουν τις Σκεπσις σε Λεκσης» Επιμορφωτική Ημερίδα Εκπαιδευτικών Β/θμιας Εκπ/σης των ΤΕ Ν. Κοζάνης στις 28/3/2013. Εισήγηση με θέμα: «Διαφοροποιημένη διδασκαλία μεικτής ικανότητας» Ημερίδα που διοργανώθηκε από τη Σύμβουλο Φιλολόγων Γαλλικής γλώσσας Δυτικής Μακεδονίας στο 3 ο Γυμνάσιο Κοζάνης. Εισήγηση με θέμα: «Διαφοροποιημένη διδασκαλία μεικτής ικανότητας» στο Αρχοντικό Λασσάνη -Κοζάνη, Ημερίδα που διοργανώθηκε από την Ένωση Επιστημόνων Δυτικής Μακεδονίας, Λαϊκό Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας και την Κοβεντάρειο Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης, στις 20/4/2013. Εισήγηση με θέμα: «Διδασκαλία στρατηγικών αυτορρύθμισης SRSD για την ενίσχυση των μαθητών που Δισκολεβοντε να Βαλουν τις Σκεπσις σε Λεκσης»-«Μελέτη περίπτωσης μαθητή με σύνδρομο Asperger» στα πλαίσια «Πρόγραμμα εξειδικευμένης εκπαιδευτικής υποστήριξης για ένταξη μαθητών με αναπηρία η/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες» (ΦΕΚ 102/ΥΟΔΔ/ & Εγκύκλιος, Α.Π. 3409/ ΑΔΑ: Β4459-8ΘΥ) στους Άξονες Προτεραιότητας 1, 2 και 3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος (ΕΠ) «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» στις 15/5/2013 στην αίθουσα συνεδριάσεων του Εργατικού Κέντρου Κοζάνης. Εισήγηση με θέμα: «Universal Design for Learning-Καθολικός σχεδιασμός για τη μάθηση: μία Εισαγωγή» στα πλαίσια «Πρόγραμμα εξειδικευμένης εκπαιδευτικής υποστήριξης για ένταξη μαθητών με αναπηρία η/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες» (ΦΕΚ 102/ΥΟΔΔ/ & Εγκύκλιος, Α.Π. 3409/ ΑΔΑ: Β4459-8ΘΥ) στους Άξονες Προτεραιότητας 1, 2 και 3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος (ΕΠ) «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» στις 28/5/2013 στην αίθουσα συνεδριάσεων του Ξενοδοχείου Φαίδων στη Φλώρινα. 16

17 Τσιάγιας Αστέριος Κοινωνικός Λειτουργός Εισήγηση με θέμα: «Διαχείριση σχολικής τάξης-θυματοποίηση bullying» στην Κοζάνη κατόπιν πρόσκλησης της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών (μέσω της ΑΜΚΕ Κων/νος Σιαμπανόπουλος) στις 23/2/2013. Εισήγηση με θέμα: «Επιθετική συμπεριφορά bullying» στο Δημοτικό Σχολείο Αιανής κατόπιν πρόσκλησης του Συλλόγου Γονέων & Κηδεμόνων του Σχολείου στις 26/2/2013. Εισήγηση με θέμα: «Επιθετική συμπεριφορά bullying» Ημερίδα δράσεων κατά της σχολικής βίας που διοργανώθηκε από το Γυμνάσιο Καπνοχωρίου στις 1/3/2013. Εισήγηση με θέμα: «Επιθετική συμπεριφορά bullying» στο Γυμνάσιο Σιάτιστας στις 3/4/2013. Εισήγηση με θέμα: «Ειδική Αγωγή-Ιστορική αναδρομή» στο Αρχοντικό Λασσάνη -Κοζάνη, Ημερίδα που διοργανώθηκε από την Ένωση Επιστημόνων Δυτικής Μακεδονίας, Λαϊκό Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας και την Κοβεντάρειο Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης, στις 20/4/2013. Εισήγηση με θέμα: «Επιθετική συμπεριφορά bullying» Ημερίδα που διοργανώθηκε από το Εσπερινό Γυμνάσιο Κοζάνης στις 22/4/2013. Παυλίτσα Παρασκευή Λογοθεραπεύτρια Εισήγηση με θέμα: «Ψυχογλωσσική ανάπτυξη παιδιών προσχολικής ηλικίας-γλωσσικά ορόσημα, αποκλίσεις συμβουλές» Ημερίδα που διοργανώθηκε από τη Σχολική Σύμβουλο Προσχολικής αγωγής κα Καραγκούνη Σωτηρία στο Πνευματικό Κέντρο Πτολεμαΐδας στις 15/3/2013. Εισήγηση με θέμα: «Ψυχογλωσσική ανάπτυξη παιδιών προσχολικής ηλικίας-γλωσσικά ορόσημα, αποκλίσεις συμβουλές» Ημερίδα που διοργανώθηκε από τη Δ/ντρια του 12 ου Νηπιαγωγείου Πτολεμαΐδας στις 22/5/2013. Βλιαγκόφτη Ολυμπία Φυσικοθεραπεύτρια Εισήγηση με θέμα: «Παρουσίαση Μουσικοκινητικού προγράμματος» στο 3 ο Νηπιαγωγείο Κοζάνης στις 1/2/2013. Εισήγηση με θέμα: «Ψυχοκινητική ανάπτυξη Προσχολικής ηλικίας-αναπτυξιακά κινητικά ορόσημα, Αποκλίσεις και συμβουλές» Ημερίδα που διοργανώθηκε από τη Σχολική Σύμβουλο Προσχολικής αγωγής κα Καραγκούνη Σωτηρία στο Πνευματικό Κέντρο Πτολεμαΐδας στις 15/3/2013. Ανδρεοπούλου Αθανασία Λογοθεραπεύτρια Εισήγηση με θέμα: «Η άσκηση σε δεξιότητες φωνολογικής επίγνωσης ως προϋπόθεση για την εκμάθηση του μηχανισμού της ανάγνωσης» Ημερίδα που διοργανώθηκε από τη Σχολική Σύμβουλο Α/θμιας Εκπ/σης κα Νιάκα Ευγενία στο 11 ο Δημοτικό Σχολείο Κοζάνης στις 17/10/

18 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Το ΚΕ.Δ.Δ.Υ. σε όλα του τα βήματα συνεργάστηκε στενά και σε σημαντικό βαθμό με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς όπως τους σχολικούς συμβούλους ειδικής και γενικής αγωγής όλων των βαθμίδων, το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, τις υπηρεσίες υγείας - πρόνοιας, τις κοινωνικές υπηρεσίες των δήμων, τους συλλόγους αναπήρων, τις δομές ψυχοκοινωνικής υποστήριξης και αποκατάστασης των ΑμΕΑ την εταιρεία προστασίας ανηλίκων την ΕΨΥΚΑ (Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας Κοζάνης Γρεβενών) και τον πανελλήνιο Σύνδεσμο Τυφλών. Μέσα από το αυτό το πρίσμα της συνεργασίας προσπαθήσαμε να παρέχουμε ουσιαστικό έργο και να προτείνουμε ευέλικτους και λειτουργικούς τρόπους προσέγγισης των εκάστοτε προβλημάτων. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΚΕ.Δ.Δ.Υ. και ΤΩΝ ΥΠΟΛΟΙΠΩΝ ΔΟΜΩΝ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Τα ΚΕΔΔΥ είναι ο μόνος θεσμός με ξεκάθαρο ρόλο, λειτουργικό και ιεραρχικό πλαίσιο. Για την περιφέρεια αποτελούν την μόνη διαγνωστική και υποστηρικτική δομή, γιατί δεν υπάρχουν άλλες δομές του Υπουργείου Υγείας. Ταυτόχρονα, είναι αποδεδειγμένη η προσφορά τους, καθώς επιτελούν ένα σύνθετο έργο με στόχο την προαγωγή της ψυχοκοινωνικής υγείας των μαθητών, που αποτελεί τη βάση για την καλύτερη σχολική προσαρμογή και επίδοση. Η φιλοσοφία τους βασίζεται στην διεπιστημονική και πολύπλευρη εκτίμηση των αναγκών του κάθε μαθητή. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από την αδιάρρηκτη και αλληλένδετη συνεργασία πολλών και διαφορετικών ειδικοτήτων, προκειμένου να γίνουν οι καταλληλότερες προτάσεις σε όλα τα επίπεδα: σχολικό, γνωστικό, συναισθηματικό, θεραπευτικό, κοινωνικό. Τα ΚΕΔΔΥ πρέπει να διατηρήσουν τον μέχρι σήμερα τρόπο λειτουργίας τους, να συνεχίσουν να υπάγονται στις Περιφερειακές Δ/νσεις και να ενισχυθούν με τη διατήρηση του διεπιστημονικού τους χαρακτήρα, καθώς είναι η μόνη διαδικασία που διασφαλίζει τη σωστή αξιολόγηση του κάθε μαθητή και την εισήγηση και εφαρμογή σωστών μέτρων ανάλογων των αναγκών του. Επισημαίνεται επίσης, η ανάγκη δημιουργίας ενιαίου πρωτοκόλλου αξιολόγησης των μαθησιακών δυσκολιών, αλλά και λειτουργίας των ΚΕ.Δ.Δ.Υ., προκειμένου η διάγνωση, και οι προτάσεις να βασίζονται σε αντικειμενικά κριτήρια και όχι σε υποκειμενικές διαπιστώσεις, σε προσωπικές ερμηνείες των νόμων και των θεσμών ή ακόμα σε συναισθηματικούς και κοινωνικούς παράγοντες και πιέσεις και η λειτουργία τους να μην είναι ανάλογη των προσωπικών αντιλήψεων του εκάστοτε προϊσταμένου, γεγονός που οδηγεί σε αυθαίρετους χειρισμούς και παρατυπίες. 18

19 Η πρώιμη ανίχνευση και παρέμβαση θα πρέπει να αρχίζει από τη νηπιακή ηλικία. Η πολιτεία πρέπει να αντιληφθεί την αναγκαιότητα πλαισίωσης και στήριξης των Νηπιαγωγείων και των Παιδικών Σταθμών (αν και δεν είναι της αρμοδιότητας του ΥΠΑΙΘ), με τη σταθερή στελέχωσή τους με λογοθεραπευτές και εργοθεραπευτές οι οποίοι θα εντοπίζουν και θα προλαμβάνουν έγκαιρα τις εκατόμβες των νηπίων που εισάγονται στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ανέτοιμα γλωσσικά, γνωστικά, συναισθηματικά, με τα γνωστά σε όλους αποτελέσματα (από σχολική αποτυχία μέχρι διαταραχές της συμπεριφοράς, ΔΕΠ-Υ κ.λπ.). Ταυτόχρονα, η παρουσία άλλων ειδικών (σε περιπτώσεις νηπίων με αναπηρίες), όπως οι φυσικοθεραπευτές, ειδικοί για τον αυτισμό, ειδικοί στην νοηματική γλώσσα, σε θέματα τυφλών, στην κινητικότητα και σε δεξιότητες καθημερινής διαβίωσης τυφλών είναι άκρως απαραίτητοι αν θέλουμε να κάνουμε πράξη την ενσωμάτωση και τις ίσες ευκαιρίες. Το αρμόδιο υπουργείο, καλό είναι να εξετάσει την ίδρυση ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΕΝΤΑΞΗΣ σε όλα τα Δημοτικά Σχολεία και Γυμνάσια της γενικής αγωγής, για τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες, ή ίδρυση ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ, ολοήμερης φοίτησης, στα γενικά σχολεία και σε γυμνάσια, η οποία θα συμβάλλει στην κοινωνικοποίηση και στη σταδιακή ενσωμάτωση στη γενική εκπαίδευση μαθητών με σοβαρά προβλήματα συναισθηματικής και γνωστικής ωρίμανσης (αυτισμός, αναπηρίες, διαταραχές συμπεριφοράς). Τα τμήματα αυτά θα μπορούσαν να εξυπηρετούν 3-4 μαθητές, εξοικονομώντας εκπαιδευτικό προσωπικό από τις παράλληλες στηρίξεις και αυξάνοντας έτσι τον αριθμό των παιδιών που θα δέχονται εξατομικευμένη βοήθεια και στήριξη. Παράλληλα η θεσμοθέτηση θέσεων ΒΟΗΘΩΝ ΔΑΣΚΑΛΟΥ και ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ για όλες τις τάξεις της εννιάχρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης θα διασφαλίσει τη σωστή εκπαίδευση όλων των μαθητών προκειμένου να προληφθεί η σχολική αποτυχία. Τα σχολεία ειδικής αγωγής Α/θμιας και Β/θμιας Εκπ/σης θα πρέπει να ενισχυθούν επιστημονικά με την αναδιοργάνωση και το λειτουργικό και επιστημονικό εκσυγχρονισμό τους μέσα από την προτυποποίηση της λειτουργίας τους, τη δημιουργία αναλυτικών προγραμμάτων βάσει των σημερινών μαθητών των ΣΜΕΑΕ (π.χ. βαριές μορφές αυτισμού με σοβαρότατη νοητική υστέρηση, πολυαναπηρίες: τυφλόκωφα, κωφά με αυτισμό, κινητικές αναπηρίες με βαριά νοητική υστέρηση και αυτισμό), τον επαναπροσδιορισμό των παιδαγωγικών και εκπαιδευτικών στόχων, δεδομένου ότι σημαντικό ποσοστό των μαθητών των ειδικών σχολείων δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε δραστηριότητες «κλασσικών» μαθησιακών κατακτήσεων (ανάγνωση-γραφή-αρίθμηση), αλλά χρειάζεται εκπαίδευση στις βασικές δεξιότητες καθημερινής διαβίωσης σε μεθόδους εναλλακτικής επικοινωνίας, σε δραστηριότητες δημιουργικής απασχόλησης και σε αθλητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες. Τέλος, οι διεπιστημονικές ομάδες των Ειδικών Σχολείων να συντάσσουν Ε.Ε.Π. για κάθε μαθητή, με συγκεκριμένους λειτουργικούς, παιδαγωγικούς και εκπαιδευτικούς στόχους, στην αρχή κάθε σχολικού έτους και, εξαμηνιαίες εκθέσεις αξιολόγησης ελέγχου της προόδου των μαθητών και να περιοριστούν τα καθήκοντα του Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού σε καθαρά θεραπευτικά και υποστηρικτικά καθήκοντα και όχι αναπλήρωσης των εκπαιδευτικών, ώστε οι γονείς να μην χρειάζεται να καταφεύγουν σε ιδιωτικά κέντρα. 19

20 Προτείνεται ακόμη, η δημιουργία σαφών αναλυτικών προγραμμάτων για τα Ειδικά Επαγγελματικά Γυμνάσια και Λύκεια και κατάλληλου εργαστηριακού εξοπλισμού, προκειμένου να υπάρχει στην πραγματικότητα και όχι κατ όνομα (όπως γίνεται σήμερα) η επαγγελματική εκπαίδευση και η ανάθεση της διδασκαλίας των γνωστικών αντικειμένων σε εξειδικευμένο εκπαιδευτικό προσωπικό με συναφή βασική εκπαίδευση. Απαραίτητος κρίνεται και ο επαναπροσδιορισμός της φύσης και των εκπαιδευτικών στόχων των Ε.Ε.Ε.Ε.Κ. ως σχολικές μονάδες επαγγελματικής κατάρτισης μαθητών που έχουν την νοητική, λειτουργική και κοινωνική επάρκεια να εργαστούν σε υποστηριζόμενες θέσεις εργασίας. Η έλλειψη σαφούς περιγραφής των απαιτούμενων δεξιοτήτων και ικανοτήτων για τη φοίτηση των μαθητών σε κάθε είδους σχολική μονάδα, γενικής ή ειδικής αγωγής, δημιουργεί σοβαρά προβλήματα και διαστρεβλώνει την εφαρμογή των θεσμών. Θα πρέπει για κάθε μορφή εκπαιδευτικής στήριξης, αλλά και για κάθε είδος σχολικής μονάδας γενικής ή ειδικής αγωγής να γίνει επακριβής περιγραφή σε ποιο μαθητικό πληθυσμό απευθύνεται. Είμαστε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε πληροφορία ή διευκρίνιση. Με εκτίμηση η Αν. Προϊσταμένη του ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Κοζάνης Βασιλική Γιαννούλη 20