Διπλωματική Εργασία. Ελλάδα, Τουρκία, Ισραήλ. Τρίγωνο Στρατηγικής Τριβής και Πολιτικών Αναταράξεων στη Μεταψυχροπολεμική Περίοδο.

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Διπλωματική Εργασία. Ελλάδα, Τουρκία, Ισραήλ. Τρίγωνο Στρατηγικής Τριβής και Πολιτικών Αναταράξεων στη Μεταψυχροπολεμική Περίοδο."

Transcript

1 Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Στρατηγικές Σπουδές και Διεθνής Πολιτική Διπλωματική Εργασία Ελλάδα, Τουρκία, Ισραήλ. Τρίγωνο Στρατηγικής Τριβής και Πολιτικών Αναταράξεων στη Μεταψυχροπολεμική Περίοδο. Επιβλέπων Καθηγητής: Δρ. Σπ. Ν. Λίτσας Φοιτητής: Δημήτρης Μαραγκουδάκης (ΑΜ:Μ01212) Θεσσαλονίκη, 2013

2 1 Η διπλωματική εργασία αφιερώνεται στη σύζυγό μου Μαρία και στα παιδιά μας, Γιάννη και Αποστόλη, σε αναγνώριση της υπομονής που επέδειξαν και της αμέριστης υποστήριξης που μου παρείχαν κατά την εκπόνησή της.

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή... 3 Μέρος Α. Ελλάδα Τουρκία Ισραήλ στη Διεθνή Αρένα... 6 Κεφάλαιο 1. Θεωρητική προσέγγιση Τα κράτη στο διεθνές σύστημα υπό το πρίσμα της ρεαλιστικής σχολής σκέψης Αναρχία και Ανταγωνισμός Ισχύς και δίκαιο Διαστάσεις Βίας και «Κοινωνικοποίηση» Φόβος και Δίλημμα ασφάλειας Ορθολογικότητα και Ηθική Φιλειρηνικά και Αναθεωρητικά κράτη Στρατηγική κρατών Υψηλή στρατηγική Αμυντικό δόγμα Κεφάλαιο 2. Διεθνής Παρουσία: Πολιτική ακτινοβολία, βαθμός και τρόπος συμμετοχής στα διεθνή δρώμενα Ιστορικοκοινωνική παρουσία στο διεθνές περιβάλλον Ελλάδα Τουρκία Ισραήλ Χαρακτηριστικά, στοχεύσεις και προσανατολισμοί Υψηλής Στρατηγικής Τουρκία Ισραήλ Ελλάδα Αμυντικό Δόγμα Ισραήλ Τουρκία... 83

4 Ελλάδα ΜΕΡΟΣ Β Ελλάδα, Τουρκία, Ισραήλ: Τρίγωνο Στρατηγικής Τριβής και Πολιτικών Αναταράξεων Κεφάλαιο 3. Θεωρητικό πλαίσιο: Θεωρία Συμμαχιών Η συμμαχία ως έκφραση της διαλεκτικής σχέσης κυριαρχίας και εξάρτησης στο διεθνές σύστημα Αίτια σύναψης συμμαχιών και στρατηγικές Εννοιολογική προσέγγιση της συμμαχίας Θεμελιώδη χαρακτηριστικά της συμμαχίας Παράγοντες διατήρησης και διάλυσης συμμαχιών Ο εφήμερος χαρακτήρας των συμμαχιών Κεφάλαιο 4: Στρατηγικές τριβής στο Τρίγωνο Ελλάδα Τουρκία Ισραήλ Η σταθερά της Ελληνοτουρκικής διαμάχης Ιστορική Αναδρομή: Σημεία Τριβής Ελλάδα Τουρκία και Μεγάλες Δυνάμεις Ισραήλ μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας: Το Υπόβαθρο των σχέσεων της Μεταψυχροπολεμικής Περιόδου Τουρκία - Ισραήλ Ελλάδα - Ισραήλ Μεταψυχροπολεμική Περίοδος Δεκαετία του Τουρκία - Ισραήλ Ελλάδα - Ισραήλ Ελλάδα Τουρκία Ισραήλ στην πρώτη δεκαετία του 21ου Αιώνα Τουρκία Ισραήλ, Διάρρηξη συμμαχικών δεσμών Ελλάδα Ισραήλ. Προσέγγιση Τριγωνικές σχέσεις στην αυγή της δεύτερης δεκαετίας του 21 ου Αιώνα Τουρκία Ισραήλ μέσα από το πρίσμα της Αραβικής Άνοιξης 186

5 Εκμετάλλευση Φυσικού Πλούτου Νοτιανατολικής Μεσογείου Ελλάδα Ισραήλ. Οικοδόμηση συμμαχικών δεσμών Προοπτικές, Παράγοντες διαμόρφωσης του άξονα Ελλάδας Κύπρου Ισραήλ Τουρκία Ισραήλ. Προοπτικές επαναπροσέγγισης Η Ελλάδα έναντι της τουρκικής αναθεωρητικής πολιτικής Η Ελλάδα στην Ελληνο - ισραηλινή συμμαχία και στο ευρύτερο διεθνοπολιτικό περιβάλλον Μέρος Γ : Ανακεφαλαίωση - Συμπεράσματα Ελλάδα, Τουρκία, Ισραήλ στη Διεθνή Αρένα Στρατηγικές Τριβής στο Τρίγωνο Ελλάδα Τουρκίας Ισραήλ Προοπτικές, Παράγοντες διαμόρφωσης του άξονα Ελλάδας Κύπρου Ισραήλ Βιβλιογραφία Αρθογραφία

6 3 Εισαγωγή Ελλάδα, Τουρκία και Ισραήλ: τρεις εθνοκρατικές με διαφορετικές ιστορικές καταβολές, δυνατότητες, ρόλο και στάση απέναντι στη διεθνοπολιτική πραγματικότητα που καλούνται να διαχειριστούν διαφορετικές προκλήσεις, ευκαιρίες και απειλές που αναφύονται ως απότοκες της ρευστότητας της μεταψυχροπολεμικής περιόδου του σκηνικού της Ανατολικής Μεσογείου, της Β. Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Το Ισραήλ, ενόψει της ανερχόμενης απειλής του εν δυνάμει πυρηνικού Ιράν και υπό την πίεση της εκδίπλωσης της απειλητικής δυναμικής της «Αραβικής Άνοιξης», ανησυχεί για την ασφάλειά του. Ανησυχίες που εντείνονται λόγω της απομόνωσής του, μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από το Ιράκ αλλά και την απώλεια της στήριξης που παρείχε η μέχρι πρότινος σύμμαχος Τουρκία. Η Τουρκία, στα πλαίσια της εκδίπλωσης των ηγεμονικών της φιλοδοξιών, καλείται να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της πολιτικής των «μηδενικών προβλημάτων», διατηρώντας τη πάγια επεκτατική της πολιτική έναντι της Ελλάδας. Η Ελλάδα, όντας στη δίνη μιας ανεπανάληπτης οικονομικής κρίσης και αναζητώντας ερείσματα για την επιβίωσή της, προσφέρει στο Ισραήλ το «στρατηγικό βάθος» που του λείπει διασφαλίζοντας παράλληλα την ενεργειακή ασφάλεια τόσο του Ισραήλ όσο και της ΕΕ. Το Ισραήλ, μια μεγάλη δύναμη σε παγκόσμια κλίμακα με πυρηνικές δυνατότητες σε μια εχθρική γειτονιά, αναζητά συμμάχους. Η Τουρκία, μια μεγάλη περιφερειακή δύναμη με ηγεμονικές βλέψεις, αναζητά χώρους για να διοχετεύσει την ενέργειά της. Η Ελλάδα, ένα μικρό κράτος με υπολογίσιμη αλλά προϊόντος του χρόνου διαρκώς απομειούμενη ισχύ, αναζητά στηρίγματα για επιβίωση. Οι τρείς αυτές εθνοκρατικές οντότητες, συνθέτουν ένα τρίγωνο εντός του οποίου αναπτύσσονται διαφορετικές στρατηγικές. Ελλάδα, Τουρκία και Ισραήλ βρίσκονται στο επίκεντρο της παρούσας εργασίας, της οποία ο αντικειμενικός σκοπός είναι διττός: Πρώτον, η εξέταση της διεθνούς παρουσίας των τριών αυτών εθνοκρατικών δρώντων και δεύτερον, η ανάλυση των μεταξύ τους αναπτυσσόμενων σχέσεων κατά τη μεταψυχροπολεμική περίοδο και ιδιαίτερα στην τρέχουσα διεθνοπολιτική συγκυρία.

7 4 Η εργασία είναι δομημένη με βάση το αντικειμενικό σκοπό που καλείται να εκπληρώσει. Διακρίνεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο γίνεται η εξέταση του ρόλου, του τρόπου και του βαθμού συμμετοχής των εθνοκρατικών οντοτήτων στη διεθνή αρένα και στο δεύτερο γίνεται η προσέγγιση των μεταξύ τους αναπτυσσόμενων σχέσεων. Το τρίτο μέρος συνιστά απόρροια της σύνθεσης των συμπερασμάτων που προκύπτουν από τα δύο πρώτα μέρη. Το πρώτο μέρος αποτελείται από δύο κεφάλαια. Δοθέντος ότι η προσέγγιση ζητημάτων που άπτονται της παρούσας εργασίας γίνεται μέσα από το πρίσμα της ρεαλιστικής θεώρησης, στο πρώτο κεφάλαιο δίδεται το θεωρητικό υπόβαθρο πάνω στο οποίο θα γίνει η ανάλυση. Πραγματεύεται τα κράτη ως δρώντες του διεθνούς συστήματος υπό τη ρεαλιστική σχολή σκέψης, τις θεμελιώδεις αρχές διάρθρωσης του διεθνούς συστήματος, τις έννοιες της ορθολογικότητας και της ηθικής των εθνοκρατικών οντοτήτων στη διεθνή πολιτική, την κατηγοριοποίηση των κρατών βάσει της συμπεριφοράς τους και τη στρατηγική που τα τελευταία ακολουθούν προκειμένου να διασφαλίσουν τη επιβίωσή τους. Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι, «κάποιος που παίζει σκάκι πρέπει να εξετάζει όχι μόνο τις πιθανές κινήσεις των κομματιών αλλά και την αξία τους» 1 και με δεδομένο ότι δεν είναι δυνατή η κατανόηση των σχέσεων εντός του τριγώνου χωρίς την γνώση των δρώντων, στο δεύτερο κεφάλαιο του πρώτου μέρους της εργασίας επιχειρείται ακριβώς μια «γνωριμία» με τα τρία αυτά κράτη. Αποτυπώνονται τα πάγια χαρακτηριστικά της εξωτερική πολιτικής, οι στοχεύσεις και προσανατολισμοί των τριών παικτών, μέσα από την κοινωνικοϊστορική τους παρουσία στο διεθνές περιβάλλον, τη συμμετοχή τους στις διεθνείς υποθέσεις, τη διαχείριση των πυλώνων ισχύος τους και τις στάσεις που κρατούν σε σχέση με τις μεγάλες δυνάμεις καθώς και τα βασικά στοιχεία του αμυντικού τους δόγματος. Το δεύτερο μέρος επίσης διακρίνεται σε δύο κεφάλαια. Το τρίτο κεφάλαιο έχει ως αντικείμενο τη μελέτη της θεωρίας Συμμαχιών. Η ανάδειξη των βασικών αιτιών σύναψης συμμαχιών, η μελέτη των συμμαχικών σχέσεων ως σχέσεις αλληλεξάρτησης, η εννοιολογική προσέγγιση του συμμαχικού διλήμματος 1 N. Waltz, K., Ο Άνθρωπος, Το Κράτος Και ο Πόλεμος. Μία Θεωρητική Ανάλυση. (Αθήνα: Ποιότητα, 2001).σ. 287.

8 5 ασφάλειας και η παρουσίαση των κύριων παραγόντων που ευθύνονται για την διατήρηση ή τη διάλυση των συμμαχιών, παρέχουν τα χρήσιμα αναλυτικά εργαλεία για την εξέταση των τριγωνικών σχέσεων. Το τέταρτο κεφάλαιο αφορά στο δεύτερο αντικειμενικό στόχο της εργασίας, την ανάλυση των στρατηγικών τριβής και των πολιτικών αναταράξεων στο τρίγωνο Ελλάδας Τουρκίας Ισραήλ και διακρίνεται σε τέσσερα υποκεφάλαια. Το πρώτο εστιάζει στη μια πλευρά του τριγώνου που αφορά τις σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας. Στο δεύτερο υποκεφάλαιο, που αφορά τη περίοδο του ψυχρού πολέμου, δίδεται το υπόβαθρο πάνω στο οποίο οικοδομήθηκαν οι σχέσεις μεταξύ των τριών παραγόντων. Το τρίτο έχει ως αντικείμενο τις αναπτυσσόμενες στρατηγικές της μεταψυχροπολεμικής περιόδου και στο τελευταίο εξετάζονται οι παράγοντες διαμόρφωσης και οι προοπτικές της νεοσυσταθείσας Ελληνο ισραηλινής συμμαχίας. Τέλος, στο τρίτο μέρος, γίνεται μια σύνοψη των συμπερασμάτων που προέκυψαν από την προηγηθείσα ανάλυση στα δύο πρώτα μέρη της εργασίας.

9 6 Μέρος Α. Ελλάδα Τουρκία Ισραήλ στη Διεθνή Αρένα Κεφάλαιο 1. Θεωρητική προσέγγιση 1.1 Τα κράτη στο διεθνές σύστημα υπό το πρίσμα της ρεαλιστικής σχολής σκέψης Στη νεότερη εποχή, μετά το 16ο αιώνα (1648), η πιο ισχυρή, σημαντική και ολοκληρωμένη οντότητα σε επίπεδο κοινωνικής, πολιτικής, οικονομικής και στρατιωτικής οργάνωσης είναι το κράτος, 2 το οποίο αρχίζει να εμφανίζεται περί τον 14ο με 15ο αιώνα, στα όρια της κατάργησης της φεουδαρχικής κοινωνίας και αποτελεί μετεξέλιξη / ανάπτυξη των υφιστάμενων φεουδαρχικών εξουσιαστικών δομών. 3 Σήμερα, μόνο τα κράτη θεωρούνται ολοκληρωμένα υποκείμενα δικαίου και πάνω σ αυτά και στις αρχές της κυρίαρχης ισότητας, του απαραβίαστου των συνόρων και της μη παρέμβασης στα εσωτερικά τους οικοδομείται ο καταστατικός χάρτης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ, 1945). 4 Στα πλαίσια των ρεαλιστικών θεωρήσεων, τα κράτη λογίζονται ως προσωποποιημένες, 5 ορθολογικές, 6 ενότητές 7 και οντότητες, που λειτουργούν 2 Ηλίας Κουσκουβέλης, Εισαγωγή Στις Διεθνείς Σχέσεις, Ποιότητα, 5η Έκδοση (Αθήνα, 2007).σ.20. Θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι, η έννοια του κράτους, ως ένα μόρφωμα κοινωνικής οργάνωσης που δημιουργήθηκε διαμέσου συνεχών ολοκληρώσεων μικρότερων κοινωνικών ομάδων, απαντάται στην αρχαιότητα, στο αριστοτελικό όρο «πόλις», «Η ( ) κοινωνία που σχηματίζεται από περισσότερες κωμοπόλεις είναι τέλεια πόλις, η οποία, πρέπει να λεχθεί, είναι αυτάρκης σε όλα, σχηματίστηκε για την επιβίωση και υπάρχει για το «ευ ζην» των πολιτών». Βλ. Αριστοτέλους, Πολιτικά, βιβλ. Α, κεφ. 2 «Η δ εκ πλειόνων κωμών του ευ ζήν» Επίσης, βλ. Martin Wight, Διεθνής Θεωρία. Τα Τρία Ρεύματα Σκέψης., 3η Εκδ. (Αθήνα: Ποιότητα, 2011). σσ. 2,63. 3 Το σύγχρονο κράτος, προέκυψε ως αποτέλεσμα κοινωνικών, πολιτικών και θρησκευτικών ζυμώσεων που έλαβαν χώρα στη βόρεια και δυτική Ευρώπη, οι οποίες συνέβαλλαν στη διάβρωση του καθολικισμού, στη μείωση της επιρροής του πάπα επί των ηγεμόνων και στη κατάρρευση της Respublica Cristiana. Η κομβικής σημασίας Συνθήκη της Βεστφαλίας, σηματοδοτεί την ανάδυση του νεότερου κράτους και την ανατολή του πρώτου διεθνούς συστήματος ( ) Κουσκουβέλης, Εισαγωγή Στις Διεθνείς Σχέσεις , Βλ., επίσης την εξαιρετική ανάλυση του Adam Watson, Adam Watson, Η Εξέλιξη Της Διεθνούς Κοινωνίας, Χαράλαμπος (Ποιότητα, 2006). 4 Με βάση το Διεθνές δίκαιο, το κράτος είναι ο πρωτογενής θεσμός του διεθνούς δικαίου. Τα στοιχεία του κράτους είναι: Έδαφος, η περιοχή στην οποία βρίσκεται εγκατεστημένος ο λαός και ασκούνται κατά κανόνα οι εξουσίες του κράτους. Ο Λαός, ο οποίος μένει στο έδαφος του κράτους. Αυθυπόστατη πολιτική εξουσία (κυριαρχία κράτους)..βλ. Εμμανουήλ Ρούκουνας, Διεθνές Δίκαιο Ι (Αθήνα: Αντ. Ν. Σάκκουλα, 1980).σσ Κατά τον Carr, η προσωποποίηση του κράτους είναι ένα «αναγκαίο επινόημα ώστε να είναι δυνατή η μελέτη της διεθνούς πολιτικής», η απόδοση ευθυνών, δικαιωμάτων ή υποχρεώσεων και αποτελεί «την κατηγορία σκέψης που εκφράζει τη συνέχεια των θεσμών», βλ. Edward Carr, Η Εικοσαετής Κρίση , Ποιότητα (Αθήνα, 2000).σσ

10 7 με βάση το εθνικό τους συμφέρον, όπου ως υπέρτατο συμφέρον θεωρείται η ασφάλειά τους 8, η επιβίωσή τους. Τα κράτη, δεν είναι οι μοναδικοί δρώντες της διεθνούς αρένας, αλλά αυτά, και κατά κύριο λόγο τα μεγάλα, διαμορφώνουν το πλαίσιο στο οποίο λειτουργούν οι υπόλοιποι παράγοντες. 9 Ο Martin Wight, υποστηρίζει ότι, «δεν μπορεί να μιλά κανείς για διεθνείς σχέσεις πριν από την εμφάνιση του κυρίαρχου κράτους» 10 και ο Bull, στο ίδιο μήκος κύματος, αναγνωρίζει ως «αφετηρία των διεθνών σχέσεων» την ύπαρξη των κρατών, την ύπαρξη ανεξάρτητων πολιτικών οντοτήτων που διεκδικούν την εσωτερική και εξωτερική τους κυριαρχία. 11 Μεταξύ των κρατών υφίστανται αλληλεπιδράσεις, υπό τη μορφή της συνεργασίας, της σύγκρουσης, της ουδετερότητας ή της αδιαφορίας, κατά τρόπο τέτοιο ώστε η συμπεριφορά του καθενός είναι αναγκαίος παράγοντας στους υπολογισμούς των υπολοίπων. Οι αλληλεπιδράσεις αυτές συνιστούν έναν μοναδικό 6 Ένα κράτος νοείται ως ορθολογικός δρών, όταν λειτουργεί κατά τρόπο τέτοιο στο διεθνές σύστημα ώστε να διασφαλίζεται ή ανεξαρτησία του «ή αλλιώς η επιμήκυνση της περιόδου επιβίωσής του». Σπυρίδων Ν Λίτσας, Πόλεμος Και Ορθολογισμός. Θεωρητικές Προεκτάσεις Και Στρατηγικές Εφαρμογές, Ποιότητα (Βάρη Αττικής, 2010). σσ Η ρεαλιστική σχολή σκέψης, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από τις συστημικές θεωρίες του δομικού και επιθετικού ρεαλισμού, δίνει μικρή σημασία στα άτομα, στις εσωτερικές του κράτους διεργασίες, στη γραφειοκρατία, στα είδη των πολιτικών ηγετών, των κοινωνικών και οικονομικών θεσμών ή στην ιδεολογία, βλ. N. Waltz, K., Θεωρία Διεθνούς Πολιτικής, Ποιότητα, 1η Έκδοση (Αθήνα, 2011). σσ Χαρακτηριστικά, στα πλαίσια του επιθετικού ρεαλισμού, τα κράτη λαμβάνονται ως «μαύρα κουτιά ή μπάλες μπιλιάρδου», βλ. J Mearsheimer, Η Τραγωδία Της Πολιτικής Των Μεγάλων Δυνάμεων, Ποιότητα (Αθήνα, 2011). σσ. 39, Στο σημείο αυτό, κρίνεται σκόπιμη μια σύντομη εννοιολογική προσέγγιση του όρου. Στο πλαίσιο της ιεράρχησης των εθνικών συμφερόντων ενός κράτους σε συμφέροντα «επιβίωσης», «ζωτικά», «μείζονα» και «δευτερογενή», η ασφάλεια βρίσκεται στη κορυφή της ιεραρχίας, Στην έννοια της εθνικής ασφάλειας εμπεριέχονται όλοι εκείνοι οι παράγοντες, σταθεροί ή μεταβλητοί, «οι οποίοι διασφαλίζουν, προστατεύουν και διαιωνίζουν τα εθνικά συμφέροντα, όπως αυτά ορίζονται από το πολιτικό σύστημα κάθε κράτους». Π Ηφαιστος, Ελληνική Εθνική Στρατηγική, Έννοια, Σκοποί Προϋποθέσεις Επιτυχούς Εκπλήρωσης: η Περίπτωση Της Ευρωπαϊκής Προοπτικής Της Κύπρου, in Προσκλήσεις Ασφάλειας Για Την Ελλάδα Και Την Κύπρο (Αθήνα: Παπαζήση, 2008), Οι μη κρατικοί δρώντες (Διεθνείς οργανισμοί, Εταιρίες, ΜΚΟ, άτομα, κλπ) δεν έχουν τη δυνατότητα να ανταγωνιστούν ή να ξεπεράσουν τις μεγάλες δυνάμεις. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι η θνησιμότητα των κρατών είναι εξαιρετικά μικρή, σε σχέση με αυτή των μη κρατικών δρώντων Π.χ. η Ρωσία, παρά τις αλλαγές του καθεστώτος, υφίσταται για πάνω από 1000 χρόνια. Ο ρόλος των άλλων παραγόντων έχει εισαχθεί από πολλά ρεύματα, στο πλαίσιο του πλουραλισμού. Waltz, K., Θεωρία Διεθνούς Πολιτικής Wight, Διεθνής Θεωρία. Τα Τρία Ρεύματα Σκέψης. σ H Bull, Η Άναρχη Κοινωνία, Ποιότητα, 4η Έκδοση (Αθήνα, 2001).σ.45. Το κράτος ασκεί κυριαρχία στο αέρα, μέχρι τη στρατόσφαιρα, σε βάθος, μέχρι το κέντρο της γης, και στην αιγιαλίτιδα ζώνη (μέχρι 12ν.μ. πλήρη κυριαρχία και ευθύνη). Η κρατική κυριαρχία έχει για το διεθνές δίκαιο, μια αρνητική και μια θετική υπόσταση, αφενός το κυρίαρχο κράτος δεν υπάγεται σε κανένα άλλο φορέα εκτός από τον εαυτό του και αφετέρου, το κυρίαρχο κράτος έχει την «αρμοδιότητα της αρμοδιότητας» είναι αυτό το ίδιο το κράτος που έχει την αρμοδιότητα να ορίζει μέχρι που εκτείνεται η αρμοδιότητα του, βλ. Ρούκουνας, Διεθνές Δίκαιο Ι.σ.15.

11 8 μηχανισμό ή πεδίο δυνάμεων που καλείται διεθνές σύστημα, 12 χαρακτηριστικά του οποίου είναι η αναρχία και ο ανταγωνισμός. βασικά Αναρχία και Ανταγωνισμός Η αναρχία αποτελεί τη θεμελιώδη αρχή διάρθρωσης του διεθνούς συστήματος, η οποία αφορά στη διάταξη των κρατών μέσα σε αυτό. Στο άναρχο διεθνές σύστημα οι σχέσεις μεταξύ των κρατών είναι σχέσεις συντονισμού, όλα τα μέρη είναι ίσα. 13 Με άλλα λόγια, το διεθνές σύστημα είναι αποκεντρωμένο και η διεθνής πολιτική είναι πολιτική «άνευ κυβερνήσεως». 14 Την ίδια στιγμή, με δεδομένο ότι στο διεθνές σύστημα δεν υπάρχει μια αρχή, ένα υπερκράτος, που να εγγυάται την επιβίωση των κρατών, η φυσική κατάσταση μεταξύ των κρατών είναι μια «εμπόλεμη κατάσταση», 15 είναι μια κατάσταση ανταγωνισμού. Κατά Kenneth Waltz, η διεθνής πολιτική αποτελεί ένα ανταγωνιστικό πεδίο, με την έννοια ότι η τύχη του κάθε κράτους εξαρτάται από τις αντιδράσεις του σε ότι κάνουν τα άλλα κράτη Ισχύς και δίκαιο Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη το γεγονός ότι, τα κράτη είναι μεν όμοια (like units) αλλά διαφορετικών δυνατοτήτων (capabilities), 16 ο αγώνας για επιβίωση στη διεθνοπολιτική αρένα δε διεξάγεται επί ίσοις όροις. Στον αγώνα αυτό, διαχρονικά, κυρίαρχο ρόλο έχουν οι μεγάλες δυνάμεις, τα ισχυρά κράτη, με 12 Ένα σύστημα κρατών, ή διεθνές σύστημα, σχηματίζεται όταν δύο ή περισσότερα κράτη έχουν αρκετές σχέσεις μεταξύ τους και όταν το ένα έχει αρκετή επιρροή στις αποφάσεις του άλλου, ώστε να συμπεριφέρνονται, ως ένα βαθμό τουλάχιστον, ως μέρη ενός όλου, βλ., Bull, Η Άναρχη Κοινωνία. σ.47. Επίσης, για τον ορισμό της δομής του διεθνούς συστήματος, βλ., Waltz, K., Θεωρία Διεθνούς Πολιτικής. σ Στο ίδιο, σσ Αντίθετα, στο πολιτικό σύστημα στο εσωτερικό των κρατών υφίσταται ιεραρχική διάταξη, που αναλογούν σε σχέσεις «υφισταμένου προϊσταμένου». Πειθαρχία, νόμοι, θεσμοί, κανόνες, κατανομή αρμοδιοτήτων επιβάλλουν στα μέρη δικαιώματα και υποχρεώσεις, με αποτέλεσμα τον καθορισμό της συμπεριφοράς και τον περιορισμό της ελευθερίας των υποκειμένων. 14 Η πολιτική «άνευ κυβερνήσεως» εκλαμβάνεται με την έννοια ότι, μπορεί να υπάρχουν μεγάλες ή πολύ μεγάλες δυνάμεις που μπορεί να παίζουν τον ρόλο του προστάτη, ηγεμόνα, ελεγκτή αλλά δεν υπάρχει υπέρτατη εξουσία, ένα υπερκράτος, που να ακυρώνει το καθεστώς της οντολογικής ετερότητας των εθνοκρατικών οντοτήτων. Κουσκουβέλης, Εισαγωγή Στις Διεθνείς Σχέσεις Waltz, K., Θεωρία Διεθνούς Πολιτικής. σ Τα κράτη είναι όμοια αλλά είναι και διαφορετικά. Διαφέρουν πολύ στο μέγεθος, στον πλούτο, στην ισχύ και στην μορφή. Παράλληλα όμως είναι όμοια (like units) ως προς τις αποστολές που έχουν να εκτελέσουν (αν και όχι στις ικανότητες), Επιτελούν παρόμοιες λειτουργίες, σε αναλογία με επιχειρήσεις, τείνουν να αντιγράφουν τις δραστηριότητες των άλλων, να αντιγράφουν πρακτικές και εσωτερικές δομές καθώς αντιμετωπίζουν ίδιες προκλήσεις. Στο ίδιο, σσ

12 9 την ισχύ να συνιστά το «σκληρό νόμισμα» των διεθνών σχέσεων. Η ισχύς, 17 ως μια έννοια συγκριτικώς νοούμενη, συνιστά το βασικό εργαλείο με το οποίο τα κράτη τοποθετούνται στο διεθνές σύστημα και, δεδομένου ότι η διεθνής πολιτική έχει να κάνει με ανισότητες (ως προς το επίπεδο ισχύος), η δομή του συστήματος ορίζεται από τις μεγάλες δυνάμεις. Αν μάλιστα δεχθούμε τη θέση του επιθετικού ρεαλισμού ότι, οι μεγάλες δυνάμεις, οι οποίες ποτέ δεν είναι ικανοποιημένες με το υφιστάμενο status, δίνουν μεγάλη προσοχή στην κατανομή ισχύος και «επιδιώκουν να μεγιστοποιήσουν το μερίδιό τους επί της παγκόσμιας ισχύος» 18, τότε γίνεται αντιληπτό ότι ο ρόλος του δικαίου στη διεθνή πολιτική είναι περιορισμένος. 19 Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο Hedley Bull, «όταν το δίκαιο παραβιάζεται και επέρχεται μια νέα κατάσταση με το θρίαμβο όχι απαραίτητα της δικαιοσύνης αλλά της βίας, το διεθνές δίκαιο αποδέχεται αυτή τη νέα κατάσταση και συμφωνεί με τα μέσα με τα οποία δημιουργήθηκε». 20 Εν κατακλείδι, οι διακρατικές σχέσεις προσδιορίζονται από τις σχέσεις ισχύος και, εν πολλοίς, αποτυπώνονται στη φράση του Θουκυδίδη: Το δίκαιο λογαριάζεται όταν υπάρχει ίση δύναμη για την επιβολή του, και όταν αυτό δεν συμβαίνει, οι δυνατοί κάνουν όσα τους επιτρέπει η δύναμή τους κι οι αδύναμοι υποχωρούν κι αποδέχονται. 21 Η ισχύς, εκλαμβανόμενη στις διεθνείς σχέσεις ως σχέση επιρροής 22 και με θεμελιώδες χαρακτηριστικό το γεγονός ότι συνιστά μια έννοια συγκριτικώς 17 Για μια εκτενή ανάλυση της έννοιας της ισχύος και των συντελεστών αυτής, βλ. Κουσκουβέλης, Εισαγωγή Στις Διεθνείς Σχέσεις.σσ Επίσης, βλ., Γιώργος Βοσκόπουλος, Ευρωπαϊκή Ένωση Και Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Εκφάνσεις Ισχύος, Αλληλόδραση Και Το Ζήτημα Της Παγκόσμιας Ηγεμονίας. (Αθήνα: Ποιότητα, 2012).σσ Mearsheimer, Η Τραγωδία Της Πολιτικής Των Μεγάλων Δυνάμεων, σσ. 77, 81, Από μια διαφορετική οπτική γωνία, αυτή του Bull, οι μεγάλες δυνάμεις, που θεωρούν εαυτούς ως φύλακες της τάξης στα πλαίσια του ρόλου τους στο διεθνές σύστημα, μπορεί να θυσιάσουν την ανεξαρτησία μικρών κρατών για τη διατήρηση του ίδιου του συστήματος, Βλ., Bull, Η Άναρχη Κοινωνία., σ. 154, Σύμφωνα με τον Κονδύλη, «οι ρυθμίσεις του διεθνούς δικαίου και οι διεθνείς οργανώσεις έχουν γίνει απαραίτητες λόγω της πυκνότητας, όμως παραμένει ανοιχτό αν θα αποτελέσουν το πεδίο της κοινής συνεννόησης ή το κοινό πεδίο μάχης. Η δημιουργία τους είναι προφανώς προς όφελος όλων, όσοι συμμετέχουν, όμως δεν μπορεί να συμβαίνει πάντα το ίδιο με την εκάστοτε χειραγώγηση και λειτουργίας τους». Παναγιώτης Κονδύλης, Πλανητική Πολιτική Μετά Τον Ψυχρό Πόλεμο, 2η ed. (Αθήνα: Θεμέλιο, 2011). σ βλ., Bull, Η Άναρχη Κοινωνία.,σ.136. Επίσης, για το ρόλο και τους περιορισμούς του δικαίου στη διεθνή πολιτική, σσ, Θουκυδίδης, Θουκυδίδου Ιστορία Του Πελοποννησιακού Πολέμου,,Βιβ.Ε (89-91) σ Ως την ικανότητα ενός παράγοντα να πείσει έναν άλλον να ενεργήσει με έναν επιθυμητό τρόπο ή να τον αποτρέψει από μια επιθυμητή συμπεριφορά,βλ.,james E. Dougherty and Jr.

13 10 νοούμενη, δεν μπορεί να προσδιοριστεί με μετρική αποτύπωση, εγγενής ιδιότητα που με εύστοχο τρόπο αποδίδεται από τον Joseph Nye: «η ισχύς, σαν την αγάπη, είναι ευκολότερο να την βιώσεις παρά να την ορίσεις ή να τη μετρήσεις». 23 Η δυσκολία υπολογισμού της ισχύος οφείλεται στην πολυδιάστατη φύση της, στο γενογός ότι είναι συνάρτηση πολλών ποιοτικών και ποσοτικών συντελεστών, οι οποίοι, ανάλογα της οπτικής γωνίας που εξετάζονται, συνιστούν αντικείμενο διαφορετικών κατηγοριοποιήσεων Διαστάσεις Βίας και «Κοινωνικοποίηση» Σ αυτό το πεδίο της «ισχύος, της διαπάλης και του συμβιβασμού», 25 όλα τα κράτη, μικρά και μεγάλα διάγουν ένα διαρκή, καθημερινό αγώνα προκειμένου να διασφαλίσουν την επιβίωσή τους, παθητική ή ενεργητική αντίστοιχα. 26 Οπότε τα κράτη, ως μηχανισμοί εξουσίας που διαθέτουν το αδιαμφισβήτητο και αδιαπραγμάτευτο «μονοπώλιο στη νομιμοποιημένη χρήση βίας» 27 στο εσωτερικό τους, χρησιμοποιούν την βία και στις σχέσεις του με τα άλλα κράτη, κατά τρόπο λειτουργικά ταυτόσημο με αυτόν που τη χρησιμοποιούν και στο εσωτερικό τους, όποτε αποφασίσουν ότι αυτό Pfaltzgraff, Robert L., Ανταγωνιστικές Θεωρίες Διεθνών Σχέσεων, A Τόμος, 3rd ed. (Αθήνα: Παπαζήση, 1992). σ Βλ., Jr Nye, Joseph S, Soft Power: The Means To Success in World Politics (New York: PublicAffairs, 2004). σ Με βάση τον Edward Carr, η πολιτική ισχύς μπορεί να διακριθεί σε τρεις κατηγορίες, την στρατιωτική ισχύ, την οικονομική ισχύ και την ισχύ της πειθούς, όπου, η οικονομική ισχύ αφορά και στις δυνατότητες για ανάπτυξη της στρατιωτικής ισχύος, όσο και στη χρησιμοποίησή της ως εργαλείο για απόκτηση ισχύος και επιρροής στο εξωτερικό, βλ, Carr, Η Εικοσαετής Κρίση σσ. 154,159,171. Ανάλογα, σύμφωνα με τους Keohane and Nye, στα πλαισια της σύνθετης αλληλεξάρτησης, η κατηγοριοποίηση της ισχύος γίνεται με βάση της πηγή από την οποία την αντλούν σε στρατιωτική, πολιτική, οικονομική και θεσμική, βλ., Robert O Keohane and Joseph Nye, Power and Interdependence, Longman, 3rd ed. (New York, 2001).βλ., σσ. 7, 10, 26 Ο Mearsheimer, διακρίνει την ισχύ σε λανθάνουσα, που πηγάζει κυρίως από το πλούτο ενός κράτους και το μέγεθός του, και σε πραγματική, που αφορά τη στρατιωτική ισχύ,βλ., Mearsheimer, Η Τραγωδία Της Πολιτικής Των Μεγάλων Δυνάμεων.σσ. 30, 105, 127,128. ενώ ο Nye, διακρίνει τρεις τύπους ισχύος, την στρατιωτική, την οικονομική και την ήπια ισχύ, βλ., Nye, Joseph S, Soft Power: The Means To Success in World Politics., σ.31, η οποία ήπια ισχύς σχετίζεται με την ισχύ της πειθούς του Carr ή την πολιτιστική διπλωματία του Γιανναρά. 25 Waltz, K., Θεωρία Διεθνούς Πολιτικής. σ Τα πάντα στο διεθνές ζήτημα είναι ζήτημα επιβίωσης και υφίσταται στην ενεργητική ή την παθητική της μορφή. Σε καθημερινή βάση τα κράτη, ισχυρά και λιγότερο ισχυρά, επιδίδονται σε ένα κυνήγι ενεργητικής και παθητικής επιβίωσης αντίστοιχα. Οι προσπάθειες ενεργητικής επιβίωσης ενός κράτους αφορούν στις καθημερινές προσπάθειες για την διατήρηση της θέσης που διαχειρίζεται στο διεθνές σύστημα. Οι προσπάθειες για παθητική επιβίωση αφορούν στην ίδια την ύπαρξη του κράτους. 27 Για το ρόλο της βίας και τη διάκριση μεταξύ εσωτερικών και εξωτερικών υποθέσεων του κράτους, βλ., στο ίδιο,

14 11 επιβάλλει η ανάγκη της επιβίωσης. 28 Αυτή ακριβώς η διαρκής πιθανότητα πολέμου οδηγεί σε ανταγωνισμό στις τέχνες και στα εργαλεία του πολέμου, ο οποίος ανταγωνισμός, με τη σειρά του, δημιουργεί τάση προς μίμηση των επιτυχημένων συμπεριφορών και, κατά προέκταση, για εξομοίωση των ανταγωνιστών, την κοινωνικοποίησή τους. 29 Συνεπώς, μέσω της κοινωνικοποίησης των δρώντων και μέσω του μεταξύ τους ανταγωνισμού, το διεθνές σύστημα επηρεάζει, με έμμεσο τρόπο, την κρατική συμπεριφορά, υπό την έννοια ότι, οι δομές επιλέγουν ανταμείβοντας κάποιες συμπεριφορές και τιμωρώντας κάποιες άλλες ανάλογα με το «αν συνάδουν περισσότερο ή λιγότερο προς ότι απαιτείται για την επιτυχία εντός αυτού» Φόβος και Δίλημμα ασφάλειας Υπό το πρίσμα του επιθετικού ρεαλισμού, το διεθνές σύστημα, ακριβώς λόγω του συνδυασμού των διαστάσεων της Αναρχίας και της Αβεβαιότητας, του αγώνα για επιβίωση, της ορθολογικότητας και της εγγενούς επιθετικής ικανότητας κάθε κράτους, δημιουργεί ισχυρά κίνητρα στα κράτη να αναζητήσουν ευκαιρίες για να αποκτήσουν ισχύ εις βάρος των ανταγωνιστών τους και να εκμεταλλευτούν αυτές τις καταστάσεις, όταν τα οφέλη ξεπερνούν το κόστος. 31 Συνεπώς, υπό την επήρεια του φόβου, 32 ως απότοκου της φύσης 28 Στη πρώτη περίπτωση, στο εσωτερικό του κράτους, ή άσκηση νόμιμης βίας συνιστά ένα μέσο διασφάλισης της εσωτερικής κυριαρχίας, από την εκάστοτε κυβέρνηση, ενώ στη δεύτερη περίπτωση, στη διεθνή αρένα, η βία λειτουργεί ως μέσο επιβολής και διαφύλαξης της οντολογικής τους ετερότητας. Για τις διαστάσεις και τη λειτουργικότητα της βίας ως εργαλείο διατήρησης εσωτερικής και εξωτερικής κυριαρχίας από μια εθνοκρατική οντότητα και τη διάκριση αυτής από τη διαπροσωπική βία στο εσωτερικό μιας οργανωμένης κοινωνίας, βλ. Λίτσας, Πόλεμος Και Ορθολογισμός. Θεωρητικές Προεκτάσεις Και Στρατηγικές Εφαρμογές , 74-76, 29 Waltz, K., Θεωρία Διεθνούς Πολιτικής.179)σσ Ως προς την κοινωνικοποίηση των κρατών, υφίσταται μια σημαντική διαφορά μεταξύ δομικού και επιθετικού ρεαλισμού. Σε αντίθεση με τον δομικό ρεαλισμό, ο οποίος δέχεται πως τα κράτη μιμούνται την αμυντική, εξισορροπητική επιτυχημένη συμπεριφορά άλλων δρώντων, με αποτέλεσμα της τάσης προς ομοιότητα τη τάση προς διατήρηση του status quo, ο επιθετικός ρεαλισμός διατείνεται πως εκτός της εξισορροπητικής, αμυντικής συμπεριφοράς, τα κράτη μιμούνται, επίσης, και την επιτυχημένη επιθετική στρατηγική. Σε τελική ανάλυση, στο πυρήνα της διαφορετικής προσέγγισης του ζητήματος της κοινωνικοποίησης, εντοπίζεται η βασική διαφορά μεταξύ των δύο: ο αμυντικός ρεαλισμός δέχεται πως τα κράτη αναζητούν την ασφάλεια και τη διατήρηση της θέσης του στο διεθνές σύστημα, ενώ ο επιθετικός πως τα κράτη αναζητούν συνεχώς τη αύξηση της σχετικής ισχύος του και βελτίωση της θέσης τους. βλ., Mearsheimer, Η Τραγωδία Της Πολιτικής Των Μεγάλων Δυνάμεων. σσ. 91, Waltz, K., Θεωρία Διεθνούς Πολιτικής.σ.204 Οι δομές ορίζονται από την κατανομή των δυνατοτήτων (συντελεστών ισχύος) μεταξύ των μονάδων. Αλλαγές σε αυτή την κατανομή είναι αλλαγές του συστήματος, άσχετα αν το σύστημα είναι άναρχο ή ιεραρχημένο. 31 J Mearsheimer, Η Τραγωδία Της Πολιτικής Των Μεγάλων Δυνάμεων, Ποιότητα (Αθήνα, 2011), σ

15 12 του διεθνούς συστήματος, τα κράτη, δρώντας βάσει της αρχής της αυτοβοήθειας, 33 βιώνουν μια κατάσταση διαρκούς ανταγωνισμού ασφάλειας, κατάσταση η οποία περιγράφεται μέσα από την έννοια του «διλήμματος ασφάλειας», έννοια που αφορά στον τρόπο που ένα κράτος προσεγγίζει τις συνθήκες ενίσχυσης της ισχύος ενός άλλου κράτους Ορθολογικότητα και Ηθική Η δυνατότητα ανάγνωσης των συστημικών κανόνων εξέλιξης της καθημερινότητας και ο τρόπος αντιμετώπισης των διλημμάτων ασφάλειας, συνιστούν τα κριτήρια διάκρισης των κρατών σε ορθολογικούς/ ηθικούς ή μη ορθολογικούς/ ανήθικους παράγοντες του διεθνούς συστήματος. Δεδομένου ότι, πρωταρχική υποχρέωση ενός κράτους είναι η παροχή ασφάλειας στους πολίτες του, η ηθική ή ανήθικη συμπεριφορά ενός κράτους 35 εξαρτάται από 32 Η έννοια του φόβου αποτελεί ένα βασικό στοιχείο, αίτιο για την δράση των παραγόντων στο διεθνές σύστημα, σε όλες τις θεωρήσεις της ρεαλιστικής σχολής. Ο φόβος δεν εκλαμβάνεται ως αίσθημα αλλά ως συνθήκη επηρεασμού, που οδηγεί τις μονάδες σε μια ορθολογική στάση απέναντι σε δεδομένες, πραγματικές καταστάσεις, όπως χρήση / απειλή χρήση βίας. Παρόλα αυτά, αν θέλαμε να διακρίνουμε σε ποια από τις θεωρήσεις ο φόβος εκλαμβάνεται ως μια έννοια πιο κοντά στο «φυσικό φόβο» που έλκει τις ρίζες του από την ανθρώπινη φύση, τότε στην κατάταξη θα τοποθετούσαμε τον φόβο του Θουκυδίδη ή του Morgenthau, του κλασικού ρεαλισμού εγγύτερα του «πραγματικού φόβου», μετά αυτόν του επιθετικού ρεαλισμού και στη συνέχεια στο δομικού ρεαλισμού. Ο φόβος στο δομικό ρεαλισμό, κατά μία έννοια, ενσωματώνεται στις «μηχανικές αντιδράσεις» των παραγόντων, όπως αυτές καθορίζονται από τις δομικές πιέσεις του διεθνούς συστήματος. Ο Waltz δεν κάνει ιδιαίτερη αναφορά στο φόβο, στο βαθμό που αυτό γίνεται στον επιθετικό ρεαλισμό, ως αίτιο που επηρεάζει την κρατική συμπεριφορά. Ο φόβος, ο οποίος προκύπτει από τον υπολογισμό του κόστους των συνεπειών είναι διαχειρίσιμος, είναι ένα εργαλείο κινητοποίησης. 33 Όπως εύστοχα σημειώνει ο Meαrsheimer, σε ένα κόσμο αυτοβοήθειας είναι επωφελές να είναι κανείς εγωιστής, καθώς «ο θεός βοηθά αυτούς που βοηθούν τον εαυτό τους», Mearsheimer, Η Τραγωδία Της Πολιτικής Των Μεγάλων Δυνάμεων, σ Η έννοια του διλήμματος της ασφάλειας παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από τον Θουκυδίδη αναγνώρισε το δίλημμα ασφάλειας που αντιμετώπιζε η Σπάρτη, λόγω της αύξησης της ισχύος της Αθήνας, ως αίτιο του πολέμου, διακρίνοντας το από τις αφορμές. Ο Martin Wight προσέγγισε την έννοια του διλήμματος ασφάλειας στα πλαίσια της ανάλυσης της σύγκρουσης των συμφερόντων, συμπεραίνοντας πως «η ασφάλεια μιας Δύναμης είναι η ανασφάλεια μιας άλλης», βλ., Wight, Διεθνής Θεωρία. Τα Τρία Ρεύματα Σκέψης. σσ Διατυπώθηκε, ως δίλημμα ασφάλειας για πρώτη φορά από τον J Herz, στο John Herz, Idelist Internationalism and the Security Dilemma (Cambridge, 1950). Το δίλημμα ασφάλειας βρίσκεται στον πυρήνα της λογικής της ρεαλιστικής σκέψης, και αντανακλά τη βασική λογική της θεώρησης του επιθετικού ρεαλισμού, Mearsheimer, Η Τραγωδία Της Πολιτικής Των Μεγάλων Δυνάμεων, σ Η ανηθικότητα δεν έγκειται στην πράξη αλλά στην παράλειψη, δεν είναι θέμα αδυναμίας αλλά ζήτημα επιλογής, καθώς ένα κράτος πρέπει να λαμβάνει όλα εκείνα τα μέτρα ώστε να μην περιέλθει σε κατάσταση αδυναμίας. Λίτσας, Πόλεμος Και Ορθολογισμός. Θεωρητικές Προεκτάσεις Και Στρατηγικές Εφαρμογές. 23,28. Όπως, μάλιστα τονίζει ο Waltz. «Κάθε κράτος προωθεί τα συμφέροντα του, με όποιο τρόπο θεωρεί καλύτερο [και] η βία είναι μέσο επίτευξης των σκοπών του». Αυτή η πολιτική «σε συνθήκες αναρχίας δεν είναι ούτε ηθική ούτε ανήθικη αλλά απλώς ενσαρκώνει μια λελογισμένη αντίδραση στο κόσμο που

16 13 τον κατά πόσο αυτό λειτουργεί ορθολογικά σε ένα κόσμο που διέπεται από την αρχή της αυτοβοήθειας. Η ίδια η φύση του διεθνούς συστήματος επιβάλλει στο κάθε κράτος να μην επιδιώκει την αποφυγή του πολέμου, αλλά να μεριμνά για την ενίσχυση των πυλώνων ισχύος του ώστε, όταν τον συναντήσει αυτό να γίνει με τους δικού του όρους, όχι μόνο για να δημιουργήσει συνθήκες επιβίωσης, αλλά και για να τον χρησιμοποιήσει ως εργαλείο διατήρησης της ισορροπίας ισχύος στο διεθνές σύστημα και, κατά προέκταση, της θεμελιώδους αρχής διάρθρωσης αυτού, ήτοι τη διατήρηση της οντολογικής ετερότητας των εθνοκρακρατικών οντοτήτων. Η παθητικότητα της Μ. Βρετανίας και της Γαλλίας πριν τον Β ΠΠ έναντι της ναζιστικής επεκτατικής πολιτικής είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας μη ορθολογικής στάσης, καθώς απείχαν από τη συνθήκη του ανταγωνισμού και κατά συνέπεια ανήθικης, διότι δεν συνέβαλλαν στη δημιουργία συνθηκών φθοράς αλλά και απορρόφησης των ηγεμονικών στοχεύσεων του Χίτλερ Φιλειρηνικά και Αναθεωρητικά κράτη Σύμφωνα με τον Παναγιώτη Ήφαιστο, «ανά πάσα στιγμή εξ αντικειμένου τα κράτη διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: Τα φιλειρηνικά κράτη που είναι και τα περισσότερα και τα ηγεμονικά-αναθεωρητικά κράτη», ενώ τα κύρια αίτια του πολέμου εντοπίζονται στην άνιση ανάπτυξη, στον ηγεμονισμό των δεύτερων και τα συνεπακόλουθα διλήμματα ασφαλείας. 37 Τόσο τα αναθεωρητικά όσο και τα status quo biased state, 38 φιλειρηνικά, κράτη αναζητούν την ισχύ με απώτερο στόχο την ασφάλειά τους. 39 Τα μεν πρώτα, λειτουργώντας ως αρπακτικά, αναζητούν φορτία ισχύος, επιδιώκοντας τη συνέπεια έναντι του υπάρχει γύρω μας». Βλ. N. Waltz, K., Ο Άνθρωπος, Το Κράτος Και ο Πόλεμος. Μία Θεωρητική Ανάλυση. (Αθήνα: Ποιότητα, 2001). σσ. 302 και Λίτσας, Πόλεμος Και Ορθολογισμός. Θεωρητικές Προεκτάσεις Και Στρατηγικές Εφαρμογές., βλ., σσ Όπως, οι επαναστατικές εξομοιωτικές ιδεολογίες, οι ηγεμονικές συγκρούσεις για έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πόρων, οι ανταγωνισμοί για στρατηγική εποπτεία και για σφαίρες επιρροής, οι περιφερειακές διενέξεις οι οποίες είναι κατά το πλείστον κατάλοιπα των ηγεμονικών συγκρούσεων και οι παράγοντες της διεθνούς πολιτικής που διαφεύγουν των ελέγχων της κρατικής κυριαρχίας όπως η τρομοκρατία και άλλα διεθνικά φαινόμενα. Παναγιώτης Ηφαιστος, Ο Πόλεμος Και Τα Αίτιά Του. Τα Πολλά Πρόσωπα Του Ηγεμονισμού Και Της Τρομοκρατίας, Ποιότητα, 4η Εκδ. (Αθήνα: Ποιότητα, 2009) Κράτος υπέρ της διατήρησης του υφιστάμενου. Εν προκειμένω υπέρ της διατήρησης της του υφιστάμενου status quo στο υποσύστημα της Ν.Α. Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου. 39 Carr, Η Εικοσαετής Κρίση σ. 150

17 14 δικού τους «Κοινωνικού Συμβολαίου» 40 ή την εκπλήρωση των ηγεμονικών τους αξιώσεων, όπως για παράδειγμα της «εκπλήρωσης μιας ιστορικής ή θείας αποστολής και χρέους». 41 Τα δε δεύτερα «αγωνίζονται αδιάλειπτα για την αυτοσυντήρηση και επιβίωση, και η αντιμετώπιση των ηγεμονικών αξιώσεων ταυτίζεται με αυτόν τον αγώνα», 42 εκπληρώνοντας την δική τους ιστορική αποστολή που δεν είναι άλλη από τη «διαφύλαξη της διεθνούς τάξης στην οποία ανήκουν» 43 μέσω της διατήρησης της ισορροπίας δυνάμεων. Η διεθνής τάξη, 44 «δημιουργεί προϋποθέσεις σταθερότητας και ισόρροπων διαπραγματεύσεων». 45 Εκ των πραγμάτων, τα κράτη, όντας ορθολογικοί δρώντες και έχοντας επίγνωση του εξωτερικού περιβάλλοντος, 40 Στα πλαίσια των πολιτικών θεωριών «Κοινωνικού Συμβολαίου», κάθε κράτος έχει ως βασική υποχρέωση και πρώτη προτεραιότητα του την ασφάλεια της συλλογικότητας που βρίσκεται υπό τη δικαιοδοσία του. Αυτό ισχύει σε κάθε «Κοινωνικό Συμβόλαιο» είτε οι άνθρωποι, κατά Hobbes (Λεβιάθαν, 1654), μεταβιβάζουν κάθε δικαίωμα στο Λεβιάθαν προκειμένου να φύγουν από τη φυσική κατάσταση «homo homini lupus» (που είναι απόρροια της ίδιας τους της φύσης), είτε, κατά Locke (Δύο πραγματείες για την κυβέρνηση, 1690), κατόπιν συνεννόησης με τον ηγεμόνα, δεδομένης της έλλογης φύσης του ανθρώπου, είτε, κατά Rousseau (Το κοινωνικό Συμβόλαιο, 1762), μέσα από την ολοκληρωτική αλλοτρίωση του κάθε μέλους μαζί με όλα τα δικαιώματά στο σύνολο της κοινότητας, στη βάση της αρχής ότι ο άνθρωπος γεννήθηκε ελεύθερος, βλ., Μανόλης Αγγελίδης and Θανάσης Γκιούρας, Θεωρίες Της Πολιτικής Και Του Κράτους. Hobbes, Locke, Rousseau, Kant, Hegel. (Αθήνα: Σαββάλας, 2005). Ένας από τους λόγους που τα κράτη αναζητούν και διατηρούν την ηγεμονία, είναι το γεγονός ότι, και αυτά, νιώθουν ανασφάλεια. 41 Βλ. Κουσκουβέλης, Εισαγωγή Στις Διεθνείς Σχέσεις. σ Ηφαιστος, Ο Πόλεμος Και Τα Αίτιά Του. Τα Πολλά Πρόσωπα Του Ηγεμονισμού Και Της Τρομοκρατίας. σ Δηλαδή, την εκπλήρωση αξιώσεων συλλογικής ελευθερίας στη βάση των θεμελιωδών αρχών του διεθνούς δικαίου του διεθνούς δικαίου την τήρηση των οποίων όχι πάντοτε επιτυχώς επιχειρούν να διασφαλίσουν οι διεθνείς θεσμοί συλλογικής ασφάλειας, Παναγιώτης Ηφαιστος, Τριάντα Χρόνια Ελληνικής Εξωτερικής Πολιτικής: Στρατιωτική Ισχύς, in Συνέδριο Για Τα 30 Χρόνια Ελληνικής Εξωτερικής Πολιτικής: (Αθήνα, Ζάππειο Μέγαρο, 2004). 44 Η έννοια της διεθνούς τάξης, αφορά στην διακρατική συναντίληψη με στόχο την προστασία και διασφάλιση του εθνοκρατικού συμφέροντος, η οποία, ετεροκαθορίζεται των προθέσεων και διαθέσεων των κρατών Λίτσας, Πόλεμος Και Ορθολογισμός. Θεωρητικές Προεκτάσεις Και Στρατηγικές Εφαρμογές.σ.65. Με βάση τον Mearsheimer, η διεθνής τάξη είναι μια κατάσταση που υφίσταται ως υποπροϊόν της εγωιστικής συμπεριφοράς των Μεγάλων Δυνάμεων, αποτέλεσμα του ανταγωνισμού και όχι της συνεργασίας με απώτερο στόχο τη ειρήνη. Mearsheimer, Η Τραγωδία Της Πολιτικής Των Μεγάλων Δυνάμεων. σσ Σύμφωνα με το Bull, η ισορροπία ισχύος επιτελεί τις εξής θετικές λειτουργίες σε σχέση με την διεθνή τάξη. 1)Αποτρέπει τη δημιουργία οικουμενικής αυτοκρατορίας, συνεργεί στη διατήρηση του συστήματος των κρατών, (γενική ισορροπία), 2) Προστατεύει την ανεξαρτησία των κρατών (Τοπική ισορροπία) χωρίς να λησμονείται και ο ρόλος που ενδεχομένως διαδραματίζουν οι μεγάλες δυνάμεις και 3) Συντελεί στην δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών ώστε να μπορούν να λειτουργήσουν οι άλλοι θεσμοί από τους οποίους εξαρτάται η διεθνής τάξη, η διπλωματία, το δίκαιο, ό πόλεμος και η πολιτική των μεγάλων δυνάμεων, Βλ. Bull, Η Άναρχη Κοινωνία. σσ. 153, Αντίθετα, η ανισορροπία διπλωματικής και στρατιωτικής ισχύος και η προσπάθεια αντιστάθμισής οδηγεί σε ένταση των διλημμάτων ασφαλείας, σε φαύλο κύκλο ανορθολογικών εξοπλιστικών ανταγωνισμών και αναπόδραστα σε πολιτικοστρατιωτική αστάθεια που καταλήγει είτε σε σύρραξη είτε σε άτακτη πολιτική υποχώρηση του αδυνάμου για να αποφύγει την σίγουρη συντριβή του, Βλ. Ηφαιστος, Τριάντα Χρόνια Ελληνικής Εξωτερικής Πολιτικής: Στρατιωτική Ισχύς.

18 15 σκέφτονται στρατηγικά για το πώς θα επιβιώσουν σ αυτό και, λαμβάνοντας υπόψη τις άμεσες αλλά και μακροπρόθεσμες συνέπειες των αναπτυσσόμενων αλληλεπιδράσεων μεταξύ των κρατών, υιοθετούν την κατάλληλη στρατηγική. 1.2 Στρατηγική κρατών Υψηλή στρατηγική Στρατηγική εθνικής ασφάλειας ή Υψηλή Στρατηγική ορίζεται η τέχνη και η επιστήμη της ανάπτυξης, εφαρμογής και συντονισμού των μέσων της εθνικής ισχύος για την επίτευξη των στόχων που συμβάλλουν στην εθνική ασφάλεια. 46 Ανάλογα, σύμφωνα με τον Barry Posen, Υψηλή Στρατηγική είναι μια «πολιτικο στρατιωτική αλυσίδα μέσων και σκοπών, η θεωρία ενός κράτους σχετικά με το πώς μπορεί, με τον καλύτερο τρόπο, να παράγει την ασφάλειά του». 47 Η στρατηγική εθνικής ασφάλειας προσδιορίζει την αλληλεπίδραση των σκοπών, των τρόπων και των μέσων, όπου σκοποί είναι οι στόχοι και οι επιδιώξεις που τίθενται από την πολιτική, τα μέσα είναι οι πόροι που διατίθενται και συνιστούν τους συντελεστές εθνικής ισχύος ενώ οι τρόποι ή μέθοδοι καθορίζουν πως οργανώνεται η χρήση των διατιθέμενων πόρων κατά του αντιπάλου. Με άλλα λόγια, η Υψηλή Στρατηγική συντονίζει και κατευθύνει την εθνική οικονομία, την διπλωματία, και το αμυντικό δόγμα. 48 Τα παραπάνω εμπεριέχονται στο ορισμό που δίδει ο Σπύρος Λίτσας για την στρατηγική, ως «τη δυνατότητα των οργανικών συνισταμένων του διεθνούς συστήματος, τα έθνη κράτη, να θέτουν σε οργανωμένη και συνδυαστική λειτουργία τα πολιτικοδιοικητικά, οικονομικά, κοινωνικά και στρατιωτικά μέσα που έχουν στη διάθεσή τους με σκοπό την προβολή ενός αμυντικού η επιθετικού πλαισίου ανάπτυξης προς άλλες οργανικές μονάδες του διεθνούς συστήματος με στόχο την προάσπιση αλλά και διεύρυνση των συμφερόντων τους». 49 Με δεδομένο ότι, η Υψηλή Στρατηγική ενός κράτους αναπτύσσεται σε σχέση με άλλες μονάδες του διεθνούς συστήματος και λαμβάνοντας υπόψη την άναρχη και ανταγωνιστική φύση του τελευταίου, γίνεται πρόδηλο το γεγονός 46 DoD Dictionary for Military and Associated Terms 47 Barry R Posen, The Sources of Military Doctrine, France, Britain and Germany Between the World Wars, Cornell University Press (Ithaca and London, 1984), British defence doctrine, JWP, second edition. 2001,p Λίτσας, Πόλεμος Και Ορθολογισμός. Θεωρητικές Προεκτάσεις Και Στρατηγικές Εφαρμογές.

19 16 ότι, η διάγνωση του διεθνούς περιβάλλοντος, με σκοπό τον προσδιορισμό της κατανομής ισχύος, των υπαρκτών ή εν δυνάμει απειλών μέσα από το πρίσμα των σχετικών συγκρουόμενων συμφερόντων, 50 των πιθανών περιορισμών αλλά και των πιθανών αναφυόμενων ευκαιριών, συνιστά μια αναγκαιότητα. Στη βάση αυτών των δεδομένων, που προκύπτουν από τη ανάγνωση ευρύτερου διεθνοπολιτικού περιβάλλοντος, τα όρια του οποίου καθορίζονται από τα συμφέροντα του κάθε παράγοντα, η Υψηλή Στρατηγική θέτει προτεραιότητες ως προς τους στόχους και επινοεί κατάλληλες πολιτικές, οικονομικές, στρατιωτικές ή άλλες θεραπείες για την επίτευξη αυτών, στα πλαίσια μια αποτελεσματικής χρήσης των διατιθέμενων μέσων και μεριμνά για την εσωτερική και εξωτερική νομιμοποίηση της. 51 Σε ένα άναρχο και ανταγωνιστικό διεθνές σύστημα, που προάγει την αρχή της αλληλεξάρτησης, οι επιλογές που έχουν τα κράτη προκειμένου να μην περιέλθουν σε κατάσταση αδυναμίας είναι πολλές και διακρίνονται γενικά σε δύο μεγάλες κατηγορίες, της αποχής ή της ενεργής συμμετοχής στο διεθνές σύστημα. 52 Εφόσον επιλέξουν την αποχή από τα δρώμενα του διεθνούς συστήματος, τα κράτη έχουν δύο επιλογές, την πλήρη ουδετερότητα (neutrality) ή οποία ενδέχεται να συνδυάζεται με τον απομονωτισμό (isolationism), ή τον πλήρη ή μερικό απομονωτισμό, που σχεδόν ταυτίζεται με την ουδετερότητα. 53 Αν πάλι τα κράτη επιλέξουν να λειτουργήσουν ως ενεργά 50 Παναγιώτης Ηφαιστος and Αθανάσιος Πλατιάς, Ελληνική Αποτρεπτική Στρατηγική, Παπαζήση (Αθήνα, 1992).σσ Με τον όρο νομιμοποίηση νοείται η διαδικασία με την οποία ένα κράτος δικαιολογεί τις επιλογές του τόσο στους άλλους παράγοντες της διεθνούς συστήματος όσο και στο εσωτερικό. Η εσωτερική νομιμοποίηση στοχεύει στην αποδοχή, υποστήριξη των πολιτικών στόχων της υψηλής στρατηγικής από τους πολίτες της εθνοκρατικής οντότητας, με βασικό εργαλείο προώθησής της την προπαγάνδα η οποία λαμβάνει χώρα δια της αλλοίωσης ή ωραιοποίησης των γεγονότων μέσω συναισθηματικών ψυχολογικών συνθημάτων. Η εξωτερική νομιμοποίηση στοχεύει στη βελτίωση της θέσης του κράτους στο διεθνές σύστημα μέσω σύναψης συμμαχιών ή μέσω εξασφάλισης υποστήριξης ουδέτερων κρατών. 52 O Robert Rothstein, εντοπίζει δύο κατηγορίες πολιτικών που τα κράτη ακολουθούν προκειμένου να αντισταθμίσουν την αδυναμία τους, αυτές με τις οποίες επιτυγχάνεται η «απομόνωσή τους ή η απομάκρυνσή από συγκρούσεις ισχύος» και οι πολιτικές εκείνες κατά τις οποίες αντλούν δύναμη από άλλους ώστε να διασφαλίσουν τη ασφάλειά τουςrobert L Rothstein, Alliances and Small Powers, Columbia University P (New York and London, 1968), σ Η πολιτική και στρατιωτική ουδετερότητα που αποκτάται μετά από μακροπρόθεσμες διαδικασίες ή μετά από διεθνείς συμβάσεις πρέπει να διακρίνεται από την ουδετερότητα ενός κράτους σε περίπτωση πολέμου μεταξύ άλλων κρατών. Σε περιόδους πόλωσης, ή πολέμου αυξάνεται η δυσπιστία έναντι των ουδετέρων, καθώς επικρατεί η λογική του παιγνίου μηδενικού αθροίσματος, «όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας», βλ., Κουσκουβέλης, Εισαγωγή Στις Διεθνείς Σχέσεις.σ Ο Rothstein επισημαίνει ότι η ουδετερότητα,

20 17 μέλη του διεθνούς συστήματος λαμβάνοντας υπόψη την κατανομή ισχύος σ αυτό, επιλογή την οποία ακολουθεί η πλειονότητα των κρατών, έχουν δύο επιλογές, είτε την εξωτερική ενδυνάμωση ή να ακολουθήσουν μια στρατηγική υποχωρητικότητας Αμυντικό δόγμα Ασχέτως αν τα κράτη επιλέγουν την αποχή ή την συμμετοχή στη διεθνή πολιτική, όλα μεριμνούν για την «εσωτερική εξισορρόπηση ή ενδυνάμωση», η οποία «αποτελεί τη στρατηγική ορισμό του άναρχου διεθνούς συστήματος» 55 και αποτυπώνεται μέσα από το αμυντικό δόγμα της κάθε εθνοκρατικής οντότητας. Αν η Υψηλή Στρατηγική αφορά το ευρύτερο πεδίο που σχετίζεται με τη χρήση όλων των πτυχών της εθνικής ισχύος, η στρατιωτική στρατηγική, ή αμυντικό δόγμα ενός κράτους αφορά στη συνέργεια στρατιωτικών σκοπών, τρόπων και στρατιωτικών μέσων για την επίτευξη των στρατιωτικών στόχων, κατά τρόπο τέτοιο που να εξυπηρετούνται οι πολιτικοί στόχοι που τίθενται. 56 Το φάσμα των εθνικών συμφερόντων που η στρατηγική των κρατών καλείται να καλύψει είναι εξαιρετικά ευρύ. Ως εθνικό συμφέρον μπορεί να τίθεται η επέκταση των συνόρων, όποτε γίνεται λόγος περί επεκτατικής, αναθεωρητικής στρατηγικής, αποδεικνύεται μια επικίνδυνη στρατηγική, δεδομένου ότι, η επιτυχημένη εφαρμογή της προϋποθέτει την ύπαρξη πολλών συνθηκών που, συνήθως, δεν συναντώνται στη διεθνή πραγματικότητα. Rothstein, Alliances and Small Powers, σ θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι τα κράτη επιλέγουν τη μη συμμετοχή στις διεθνής υποθέσεις, έχοντας αναγνώσει τις σχέσεις ισχύος και εκτιμήσει πως η στρατηγική αυτή είναι προς συμφέρον τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η επιτυχημένη εφαρμογή της στρατηγικής της ουδετερότητας που ακολούθησαν πέντε χώρες, Τουρκία, Φιλανδία, Νορβηγία, Σουηδία και Ισπανία κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Η Fox, παραθέτει τις συνθήκες /προϋποθέσεις για να είναι επιτυχημένη μια στρατηγική ουδετερότητας. Βλ. AB Fox, The Power of Small States: Diplomacy in World War II. (Chicago: University of Chicago Press, 1959), σ Με την εξωτερική ενδυνάμωση τα μικρά κράτη επιδιώκουν την επίτευξη μιας κατάστασης ισορροπίας της ισχύος ή αποτροπής, μέσω συμμαχιών ή μέσω της εφαρμογής της στρατηγικής διαίρει και βασίλευε, χωρίς να αποκλείεται η χρησιμοποίηση της ισχύος είτε συγκαλυμμένα, μέσω της στρατηγικής του πειθαναγκασμού, είτε απροκάλυπτα σε αμυντικό πόλεμο, με σκοπό κατάληψη ή καταστροφή αντιπάλων. Οι στρατηγικές υποχώρησης, είναι δύο: της σύμπλευσης (bandwagoning) και του κατευνασμού (appeasement) και είναι αποτέλεσμα της αναγνώρισης της υπεροχής ισχύος του αντιπάλου Κουσκουβέλης, Εισαγωγή Στις Διεθνείς Σχέσεις, σσ Βλ., επίσης παρακάτω, Κεφ.3 παρούσας εργασίας. 55 Στο ίδιο, σ Με την είσοδο σε εμπόλεμη κατάσταση, η Υψηλή Στρατηγική παύει να υφίσταται, έχει ήδη ολοκληρώσει το έργο της,. Πλέον η διαδικασία περνά στο επίπεδο της στρατιωτικής στρατηγικής, η οποία, εφόσον είναι ορθολογική, οφείλει να ακολουθεί πιστά τα πορίσματα που έχει ήδη προσδώσει η Υψηλή Στρατηγική. Κατά τη διάρκεια της πολεμικής διαδικασίας, οι ορθολογικές εφαρμογές της οργανωμένης χρήσης βίας έρχονται να αντικαταστήσουν τις πολιτικές οδηγίες που έχουν ήδη δοθεί.

21 18 που υιοθετείται από παράγοντες που αποβλέπουν σε αλλαγή του υφιστάμενου status quo. Αντίστοιχα, τα κράτη που αποβλέπουν στη διατήρηση του διακρατικού status quo, υιοθετούν μια αποτρεπτική στρατηγική. 57 Δεδομένου ότι, το στρατιωτικό δόγμα, και συγκεκριμένα η πλευρά που αφορά άμεσα στη μάχη, αντανακλάται από τις δυνάμεις που διαθέτει ένας στρατιωτικός οργανισμός, η στάση της δύναμης, το οπλοστάσιο και η διοίκηση ελέγχου, συνιστούν τα χαρακτηριστικά αυτά βάσει των οποίων μπορεί να προσδιοριστεί το στρατιωτικό δόγμα γενικότερα ως επιθετικό ή αμυντικό. 58 Επιθετικά δόγματα είναι αυτά που στοχεύουν στον αφοπλισμό του αντιπάλου, δίδοντας έμφαση στη διεξαγωγή του πρώτου πλήγματος 59 και στην επίτευξη μιας αποφασιστικής νίκης. 60 Στις αμυντικές στρατηγικές, που ως στόχο έχουν την αποτροπή με το να δημιουργούν «..διαφόρων διαβαθμίσεων κόστος και συνέπειες στον αντίπαλο», δύο βασικές έννοιες είναι αυτές της απόκρουσης (denial) και της τιμωρίας με αντίποινα (punishment). 61 Η πρώτη έννοια εντοπίζεται στα αμυντικά δόγματα (defensive doctrine) 62 και στοχεύουν στο να κάνουν έναν αντίπαλο να αρνηθεί τους στόχους που αναζητά, με την προβολή ισχυρής αντίστασης στον εθνικό χώρο του αμυνομένου στα πλαίσια μιας αμυντικής στρατηγικής. Η δεύτερη, που βρίσκεται στον πυρήνα των αποτρεπτικών δογμάτων, 63 έχουν ως στόχο να 57 Βλ., Ηφαιστος and Πλατιάς, Ελληνική Αποτρεπτική Στρατηγική Επίσης, βλ., Λίτσας, Πόλεμος Και Ορθολογισμός. Θεωρητικές Προεκτάσεις Και Στρατηγικές Εφαρμογές.σ Ηφαιστος and Πλατιάς, Ελληνική Αποτρεπτική Στρατηγική.σ Επιθετικό ήταν το στρατιωτικό δόγμα της ναζιστικής Γερμανίας που της έδωσε μια γρήγορη νίκη έναντι των Γάλλων το 1930, γνωστό ως δόγμα Blitzkrieg. Ανάλογα, με εξαιρετική επιτυχία εφάρμοσε επιθετικό δόγμα το Ισραήλ το 1956, 1967, και μικρότερη το Τα μέσα μπορεί να αλλάζουν, αλλά η μέθοδος συνδυασμού διαφορετικού τύπου δυνάμεων για ταχείς πολεμικές επιχειρήσεις είναι η ίδια. O Posen, διακρίνει τα αμυντικά δόγματα σε Επιθετικά, Αμυντικά και Αποτροπής Posen, The Sources of Military Doctrine, France, Britain and Germany Between the World Wars.σσ Για τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της επιθετικής και αμυντικής στρατηγικής βλ.jack Snyder, Military Decision Making and the Disastres of 1914 (Ithaca, New York: Cornell University Press, 1984).όπως και τους λόγους για τους οποίους επιλέγεται μια επιθετική στρατηγική σ21-24, και Richard Rosecrance, Explaining Military Doctrine, International Security 11, no. 3 (1986): σσ Ηφαιστος and Πλατιάς, Ελληνική Αποτρεπτική Στρατηγική.σ Παράδειγμα αμυντικού δόγματος, ήταν αυτό της Γαλλίας του Β Παγκοσμίου πολέμου με κύριο χαρακτηριστικό τη γραμμή Μαζινό (ligne Maginot). Posen, The Sources of Military Doctrine, France, Britain and Germany Between the World Wars.σ Για παράδειγμα, το βρετανικό δόγμα, είναι ένα δόγμα αποτροπής εξαναγκασμού British defence doctrine, JWP, second edition Επίσης, δόγμα αποτροπής, είναι αυτό που έχει υιοθετήσει η σημερινή Γαλλία με την κατοχή πυρηνικών υποβρυχίων. Το γεγονός ότι μπορεί να καταστρέψει μια πόλη λειτουργεί αποτρεπτικά για το οποιοδήποτε πιθανό επιτιθέμενο. Επίσης, παράδειγμα αποτρεπτικού δόγματος είναι αυτό της Ελβετίας. Ο ελβετικός στρατός δεν μπορεί να αποτρέψει έναν αποφασισμένο αντίπαλο να εισβάλει. Αλλά πέρα από την

22 19 τιμωρήσουν τον επιτιθέμενο με αντίποινα, στα πλαίσια μιας «επιθετικής (ή αντεπιθετικής) στρατηγικής» η οποία, στην περίπτωση που το επιτρέπουν οι στρατιωτικές δυνατότητες/ οπλοστάσιο, μπορεί να εκδιπλώνεται και εκτός του εθνικού χώρου. 64 Εκ των πραγμάτων, μια δύναμη αναθεωρητική με επεκτατικές βλέψεις αναπτύσσει μια επεκτατική στρατηγική που αποκρυσταλλώνεται σε ένα επιθετικό δόγμα. 65 Αυτό όμως δε σημαίνει ότι, μια δύναμη που επιθυμεί τη διατήρηση του status quo πάντα υιοθετεί ένα αμυντικού χαρακτήρα στρατιωτικό δόγμα. 66 Η επιλογή μεταξύ «άμυνας» ή «επίθεσης», αναφορικά με τη δόμηση και διάταξη των ενόπλων δυνάμεων, γίνεται με βάση τις απαντήσεις που δίδονται σε ερωτήματα που προκύπτουν μέσα από την ανάλυση τόσο της «οριζόντιας» όσο και της «κάθετης» διάστασης της στρατηγικής, δηλαδή τη σύζευξη των πολιτικών στόχων µε τα διαθέσιµα µέσα (κάθετη διάσταση), όσο και µε την αντίστοιχη πτυχή της στρατηγικής του αντιπάλου κράτους (οριζόντια διάσταση). 67 Η πολιτική και στρατιωτική καταλληλότητα των μέσων που αναπτύσσονται και η σύζευξη μέσων και σκοπών, η «πολιτικο - στρατιωτική ολοκλήρωση» όπως την περιγράφει ο Barry Posen, είναι εξαιρετικά σημαντική, διότι, σε διαφορετική περίπτωση, αν το στρατιωτικό δόγμα δεν είναι εναρμονισμένο με ισχυρή αρχική άμυνα που θα προβάλλει, η αντίσταση θα είναι επίμονη και θα διαρκέσει για μακρά περίοδο, τιμωρεί τον εισβολέα κατά την παραμονή του, βλ., στο ίδιο, σ Βλ., Ηφαιστος and Πλατιάς, Ελληνική Αποτρεπτική Στρατηγική. σσ.94-95, Snyder, Military Decision Making and the Disastres of σ.19, επίσης, βλ., Ηφαιστος and Πλατιάς, Ελληνική Αποτρεπτική Στρατηγική. σ Όπως επισημαίνει ο Raymond Aron Μια αμυντική διπλωματία, δηλαδή μια διπλωματία που αποβλέπει στη διατήρηση του status quo, δε σημαίνει κατ ανάγκης και έναν στρατό περιορισμένο στην άμυνα», όπως παρατίθεται στο Ibid. σ Οι στρατιωτικές και πολιτικές επιδιώξεις του αντιπάλου, η ποσότητα, η ποιότητα και ο χαρακτήρας οπλικών συστημάτων, η γεωγραφία, ο χαρακτήρας του αμυντικού δόγματος του αντιπάλου, η στρατιωτική τεχνολογία, οι δυνατότητες της εθνικής οικονομίας, είναι ορισμένες των παραμέτρων που το πολιτικοστρατιωτικό προσωπικό μια εθνοκρατικής οντότητας καλείται να αξιολογήσει ώστε να διατυπώσει τον τρόπο «χρησιμοποίησης της εθνικής αμυντικής ισχύος και του χειρισμού των ευρύτερων αμυντικών θεμάτων», σε σχέση με τις υφιστάμενες ή εν δυνάμει απειλές. Οι αξιολογήσεις, σχετικά με το τι είναι και τι δεν είναι στρατιωτικά δυνατό και αναγκαίο να γίνει, αναδεικνύονται ιδιαίτερα κρίσιμες, δεδομένων των, κατά κανόνα, περιορισμένων δυνατοτήτων των εθνικών οικονομιών. Ν Τσαιλάς Δ., Στρατηγική Αξιολόγηση, Διακλαδική Επιθεώρηση, ΑΔΙΣΠΟ, τεύχος 18, Μαρ.2010., σελ Άλλωστε, η γνώση του αντιπάλου και του ίδιου σου του εαυτού, αποτελεί πάγια αρχή της στρατηγικής. Sun Zu: «εάν γνωρίζει το εχθρό σου και τον εαυτό σου, δεν έχεις ανάγκη να φοβάσαι το αποτέλεσμα (ακόμα κα)ι εκατό μαχών. Εάν γνωρίζεις τον εαυτό σου αλλά όχι τον εχθρό σου, για κάθε νίκη που κερδίζεις θα έχεις και μια ήττα. Εάν δεν γνωρίζεις το εαυτό σου, ούτε τον εχθρό σου, θα νικηθείς σε κάθε μάχη», όπως παρατίθεται στο Ηφαιστος and Πλατιάς, Ελληνική Αποτρεπτική Στρατηγική. σ.64

Η στρατηγική πολύ μικρής κρατικής δύναμης: η περίπτωση της Κύπρου Στο διεθνές σύστημα δεν υπάρχουν μόνο οι μεγάλες δυνάμεις αλλά επίσης υπάρχουν

Η στρατηγική πολύ μικρής κρατικής δύναμης: η περίπτωση της Κύπρου Στο διεθνές σύστημα δεν υπάρχουν μόνο οι μεγάλες δυνάμεις αλλά επίσης υπάρχουν Η στρατηγική πολύ μικρής κρατικής δύναμης: η περίπτωση της Κύπρου Στο διεθνές σύστημα δεν υπάρχουν μόνο οι μεγάλες δυνάμεις αλλά επίσης υπάρχουν μεσαίες, μικρές ή και πολύ μικρές δυνάμεις. Παρόλο που η

Διαβάστε περισσότερα

Η στρατηγική πολύ µικρής κρατικής δύναµης: Η περίπτωση της Κύπρου

Η στρατηγική πολύ µικρής κρατικής δύναµης: Η περίπτωση της Κύπρου 1 Η στρατηγική πολύ µικρής κρατικής δύναµης: Η περίπτωση της Κύπρου Στο διεθνές σύστηµα δεν υπάρχουν µόνο οι µεγάλες δυνάµεις αλλά επίσης υπάρχουν µεσαίες, µικρές ή και πολύ µικρές δυνάµεις. Βέβαια η διαµόρφωση

Διαβάστε περισσότερα

Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας

Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας είναι η συνέχεια στόχων και στρατηγικών επιλογών στη βάση των πολιτικών αντιλήψεων

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΙΝΑ ΣΤΟΝ 21 Ο ΑΙΩΝΑ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ

Η ΚΙΝΑ ΣΤΟΝ 21 Ο ΑΙΩΝΑ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ Η ΚΙΝΑ ΣΤΟΝ 21 Ο ΑΙΩΝΑ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ: ΧΟΥΧΛΙΑ ΜΑΡΘΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΙΝΑΣ Προσπάθεια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Ευχαριστίες Εισαγωγή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Η ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ Β ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Ευχαριστίες Εισαγωγή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Η ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ Β ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ευχαριστίες Εισαγωγή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Η ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ Β ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ 1.Α Ο κλασικός ρεαλισµός. 1.Α.α. Τα βασικά αξιώµατα. 1.Α.β. Η «ισορροπία δυνάµεων» σύµφωνα µε τον Hans Morgenthau.

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 3ο (σελ. 67-79) 2 Talcott

Διαβάστε περισσότερα

Η Κύπρος στον 21 ο αιώνα: Προκλήσεις και Προοπτικές σε ένα μεταβαλλόμενο διεθνές σύστημα Ευρισκόμενοι στις αρχές της δεύτερης δεκαετίας του 21 ου

Η Κύπρος στον 21 ο αιώνα: Προκλήσεις και Προοπτικές σε ένα μεταβαλλόμενο διεθνές σύστημα Ευρισκόμενοι στις αρχές της δεύτερης δεκαετίας του 21 ου Η Κύπρος στον 21 ο αιώνα: Προκλήσεις και Προοπτικές σε ένα μεταβαλλόμενο διεθνές σύστημα Ευρισκόμενοι στις αρχές της δεύτερης δεκαετίας του 21 ου αιώνα οι μελλοντικές διεθνολογικές προκλήσεις κρύβουν για

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ Ο ρόλος της Δια βίου Μάθησης στην καταπολέμηση των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Τοζήτηματωνκοινωνικώνανισοτήτωνστηνεκπαίδευσηαποτελείένα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥΡΚΙΑ. Αξιολογώντας το παρελθόν και το παρόν, προβλέποντας το μέλλον

ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥΡΚΙΑ. Αξιολογώντας το παρελθόν και το παρόν, προβλέποντας το μέλλον ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥΡΚΙΑ Αξιολογώντας το παρελθόν και το παρόν, προβλέποντας το μέλλον ΣΥΣΤΗΜΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΑΝΟΙΓΟΥΝ ΕΝΑ «ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ» ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ «Το ευρωπαϊκό big-bang, η απόφαση

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΗΣΤΟΣ Α. ΦΡΑΓΚΟΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ

ΧΡΗΣΤΟΣ Α. ΦΡΑΓΚΟΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σκοπός του βιβλίου είναι η κατανόηση του τρόπου παραγωγής πολιτικής σε παγκόσμιο επίπεδο. Προς αυτή την κατεύθυνση, εξετάζει τις κεντρικές έννοιες καθώς και τις κύριες θεωρητικές προσεγγίσεις

Διαβάστε περισσότερα

Κύριε εκπρόσωπε του Συμβουλίου της Ευρώπης, Κύριε Πρόεδρε του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Μελετών Ασφάλειας,

Κύριε εκπρόσωπε του Συμβουλίου της Ευρώπης, Κύριε Πρόεδρε του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Μελετών Ασφάλειας, ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΑΡΧΗΓΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΜΕΛΕΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ (Κ.Ε.Μ.Ε.Α) ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΨΗΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ (Παρασκευή 2 Ιουνίου 2017, Τεχνόπολη Δήμου

Διαβάστε περισσότερα

Εναρκτήρια Εισήγηση. Ιωάννης Ανδρέου Προϊστάμενος Τμήματος Περιφερειακής Πολιτιστικής Πολιτικής, Φεστιβάλ και Υποστήριξης Δράσεων/ΔΠΔΕ/ΥΠΠΟΑ/.

Εναρκτήρια Εισήγηση. Ιωάννης Ανδρέου Προϊστάμενος Τμήματος Περιφερειακής Πολιτιστικής Πολιτικής, Φεστιβάλ και Υποστήριξης Δράσεων/ΔΠΔΕ/ΥΠΠΟΑ/. Εναρκτήρια Εισήγηση Ιωάννης Ανδρέου Προϊστάμενος Τμήματος Περιφερειακής Πολιτιστικής Πολιτικής, Φεστιβάλ και Υποστήριξης Δράσεων/ΔΠΔΕ/ΥΠΠΟΑ/. Η Υπηρεσία μας με την παρουσία και συμμετοχή της στην 1 η Πανελλήνια

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Κατάλογος διευκρινιστικού υλικού..................................... 18 Πρόλογος....................................................... 27 Ευχαριστίες......................................................

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Νικος Σ. Παναγιωτου Λέκτορας Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης

Δρ. Νικος Σ. Παναγιωτου Λέκτορας Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Δρ. Νικος Σ. Παναγιωτου Λέκτορας Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Διάκριση κατά Nye, μεταξύ, «Σκληρής» και «Ήπιας» Ισχύος. Σκληρή ισχύς, κατά βάση η στρατιωτική Η «ήπια ισχύς» έχει πολλές πηγές προέλευσης,

Διαβάστε περισσότερα

Το Κράτος Ι. Δρ. Κωνσταντίνος Αδαμίδης

Το Κράτος Ι. Δρ. Κωνσταντίνος Αδαμίδης Το Κράτος Ι Δρ. Κωνσταντίνος Αδαμίδης Το Διεθνές Δίκαιο (Δημόσιο) Διεθνές δίκαιο: Το νομικό σύστημα το οποίο διέπει τη διεθνή κοινότητα. Κυριότερα αντικείμενα ρύθμισης στα πλαίσια του διεθνούς δικαίου:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΠΛΑΤΙΑΣ (ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΟΛΙΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ)

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΠΛΑΤΙΑΣ (ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΟΛΙΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) Μαθήματα Α εξαμήνου 1. Ιστορία των Διεθνών Σχέσεων & της Στρατηγικής ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΠΛΑΤΙΑΣ (ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΟΛΙΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) Στο πλαίσιο του μαθήματος «Ιστορία των Διεθνών Σχέσεων και της Στρατηγικής»

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΟ ΤΡΙΣΧΙΛΙΕΤΕΣ ΜΕΓΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ ΚΡΑΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 14 ΟΚΤ 17. Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής, που βρίσκομαι σήμερα εδώ στη

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΟ ΤΡΙΣΧΙΛΙΕΤΕΣ ΜΕΓΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ ΚΡΑΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 14 ΟΚΤ 17. Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής, που βρίσκομαι σήμερα εδώ στη ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΟ ΤΡΙΣΧΙΛΙΕΤΕΣ ΜΕΓΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ ΚΡΑΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 14 ΟΚΤ 17 Κυρίες & Κύριοι, Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής, που βρίσκομαι σήμερα εδώ στη Θεσσαλονίκη στο πλαίσιο των εκδηλώσεων που έχουν

Διαβάστε περισσότερα

Security Studies Μελέτες Ασφάλειας

Security Studies Μελέτες Ασφάλειας Πρόγραμμα E ξ A ποστάσεως E κπ αίδευσης ( E learning ) Security Studies Μελέτες Ασφάλειας E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΔΉΛΩΣΗ ΠΕΡΊ ΠΟΛΙΤΙΚΉΣ ΑΝΘΡΏΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΆΤΩΝ ΤΗΣ UNILEVER

ΔΉΛΩΣΗ ΠΕΡΊ ΠΟΛΙΤΙΚΉΣ ΑΝΘΡΏΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΆΤΩΝ ΤΗΣ UNILEVER ΔΉΛΩΣΗ ΠΕΡΊ ΠΟΛΙΤΙΚΉΣ ΑΝΘΡΏΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΆΤΩΝ ΤΗΣ UNILEVER Πιστεύουμε ότι η επιχειρηματικότητα ανθεί μόνο σε κοινωνίες όπου υπάρχει προστασία και σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αναγνωρίζουμε ότι οι

Διαβάστε περισσότερα

η ενημέρωση για τις δράσεις που τυχόν υιοθετήθηκαν μέχρι σήμερα και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από αυτές.

η ενημέρωση για τις δράσεις που τυχόν υιοθετήθηκαν μέχρι σήμερα και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από αυτές. Με ιδιαίτερη χαρά σας καλωσορίζω στην έδρα της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Σας ευχαριστώ θερμά για τη συμμετοχή σας, η οποία πιστεύω ότι είναι ένα ακόμη βήμα στην προσπάθεια που κάνουμε όλοι, για την ανάδειξη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη Το παρόν ηλεκτρονικό εγχειρίδιο έχει ως στόχο του να παρακολουθήσει τις πολύπλοκες σχέσεις που συνδέουν τον

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Βεμπεριανές απόψεις για την Εκπαίδευση Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 12ο (σελ. 274 282) 2 Max Weber (1864 1920) Βεμπεριανές απόψεις για

Διαβάστε περισσότερα

Βασικά θέματα προς συζήτηση:

Βασικά θέματα προς συζήτηση: ΕΝΟΤΗΤΑ 8. ΚΟΙΝΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ, ΚΟΙΝΗ ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Βασικά θέματα προς συζήτηση: Η ανάπτυξη της Κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας Η λήψη των αποφάσεων

Διαβάστε περισσότερα

«Παγκόσμια Ευρώπη; Οι Διεθνείς Διαστάσεις της Ευρωπαϊκής. Ένωσης»

«Παγκόσμια Ευρώπη; Οι Διεθνείς Διαστάσεις της Ευρωπαϊκής. Ένωσης» Ομιλία Γιάννου Παπαντωνίου στην παρουσίαση του βιβλίου «Παγκόσμια Ευρώπη; Οι Διεθνείς Διαστάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης» Αμφιθέατρο Μεγάρου Καρατζά Τρίτη 30 Ιανουαρίου 2007 Στο ξεκίνημα του 21 ου αιώνα,

Διαβάστε περισσότερα

Το κράτος εμφανίζεται σαν διαμεσολαβητής των στρατηγικών των επιχειρήσεων και της κοινωνικής συνοχής στο εσωτερικό του. Πολιτικές

Το κράτος εμφανίζεται σαν διαμεσολαβητής των στρατηγικών των επιχειρήσεων και της κοινωνικής συνοχής στο εσωτερικό του. Πολιτικές Οικονομική διπλωματία και οικονομική κρίση Στόχοι, στρατηγική, συγκρότηση & οργάνωση της ελληνικής οικονομικής διπλωματίας Επιπτώσεις οικονομικής κρίσης στις εξαγωγές Βασικά προβλήματα Χρήστος Φαρμάκης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΑΜΠΑΤΖΟΓΛΟΥ ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ HANS J. MORGENTHAU: POLITICS AMONG NATIONS (1948)

ΑΡΑΜΠΑΤΖΟΓΛΟΥ ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ HANS J. MORGENTHAU: POLITICS AMONG NATIONS (1948) ΑΡΑΜΠΑΤΖΟΓΛΟΥ ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ HANS J. MORGENTHAU: POLITICS AMONG NATIONS (1948) Κατά τον Μοrgenthau η διεθνής πολιτική δεν προέρχεται από αφηρημένες απόψεις που αντλούνται από το φιλοσοφικό

Διαβάστε περισσότερα

Ευχαριστώ πολύ τους διοργανωτές του Συνεδρίου για την πρόσκληση. Θεωρώ μάλιστα ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός, ότι η Κύπρος δίνει το

Ευχαριστώ πολύ τους διοργανωτές του Συνεδρίου για την πρόσκληση. Θεωρώ μάλιστα ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός, ότι η Κύπρος δίνει το ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα, 5 Οκτωβρίου 2012 ΟΜΙΛΙΑ ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΕΚΑ K.ΜΑΚΗ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ECONOMIST THE CYPRUS-EU PRESIDENCY SUMMIT: LEADERSHIP STRATEGY FOR STABILITY, PROGRESS AND PROSPERITY

Διαβάστε περισσότερα

3 O ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ «Η συμβολή της Κύπρου στη νέα Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Στρατηγική»

3 O ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ «Η συμβολή της Κύπρου στη νέα Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Στρατηγική» 3 O ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ «Η συμβολή της Κύπρου στη νέα Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Στρατηγική» ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ HILTON PARK 28 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014 ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ κ. ΔΗΜΗΤΡΗ ΣΥΛΛΟΥΡΗ 1 Αγαπητέ κύριε

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη πάνω στην εφαρμογή της θεωρίας παιγνίων σε θέματα πολεμικών τακτικών και στρατηγικής.

Μελέτη πάνω στην εφαρμογή της θεωρίας παιγνίων σε θέματα πολεμικών τακτικών και στρατηγικής. Μελέτη πάνω στην εφαρμογή της θεωρίας παιγνίων σε θέματα πολεμικών τακτικών και στρατηγικής. Ιστορική αναδρομή 1713 Ο Francis Waldegrave, σε ένα γράμμα του, παρουσίασε την πρώτη μικτή στρατηγική μεγίστου

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 (ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 (ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 (ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ) Να σημειώσετε με Σ (σωστό) ή Λ (λάθος) στο τέλος των προτάσεων: 1. Η ύπαρξη των παραγόντων «υγιεινής» ή «διατήρησης» (κατά τον Herzberg) δημιουργεί ευχαρίστηση

Διαβάστε περισσότερα

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Κωδικός μαθήματος: ΚΕΠ 302 Διδάσκων: Δημήτρης Θ. Ζάχος Πιστωτικές μονάδες: 10 Χρόνος και τόπος διεξαγωγής: Τετάρτη 6-9 αίθουσα 907 Εισαγωγικά Η επιτυχής συμμετοχή σ ένα

Διαβάστε περισσότερα

Μάριος Βρυωνίδης Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Εθνικός Συντονιστής Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας

Μάριος Βρυωνίδης Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Εθνικός Συντονιστής Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας Μάριος Βρυωνίδης Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Εθνικός Συντονιστής Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας Χριστίνα Παπασολομώντος Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Μέλος Ομάδας Συντονισμού για Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση Συνάντηση Εργασίας ρ Χριστίνα Θεοχάρη Περιβαλλοντολόγος Μηχανικός Γραµµατέας Οικολογίας και Περιβάλλοντος ΓΣΕΕ 7 Ιουνίου 2006 1 1. Η Κοινωνική εταιρική ευθύνη

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικότερα: Ο Εδαφικός Διακανονισμός της Συνθήκης της Λωζάννης και η Νομολογία Διεθνών Δικαιοδοτικών Οργάνων. Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος

Ειδικότερα: Ο Εδαφικός Διακανονισμός της Συνθήκης της Λωζάννης και η Νομολογία Διεθνών Δικαιοδοτικών Οργάνων. Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος 1 Ο Εδαφικός Διακανονισμός της Συνθήκης της Λωζάννης και η Νομολογία Διεθνών Δικαιοδοτικών Οργάνων Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος Αναπληρωτής Καθηγητής Νομικής Σχολής ΔΠΘ Η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης της

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Οκτωβρίου Ίδρυμα Ευγενίδου, Αθήνα

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Οκτωβρίου Ίδρυμα Ευγενίδου, Αθήνα ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗΣ ΑΡΧΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ 17 o Εθνικό Συνέδριο Ενέργειας Ενέργεια & Ανάπτυξη 2012 30-31 Οκτωβρίου 2012 Ίδρυμα Ευγενίδου, Αθήνα Έντιμε Κύριε Υπουργέ, Εκλεκτοί προσκεκλημένοι, Είναι

Διαβάστε περισσότερα

Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1

Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1 Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ Γέννηση της κοινωνιολογίας Εφαρμογή της κοινωνιολογικής φαντασίας Θεμελιωτές της κοινωνιολογίας (Κοντ, Μαρξ, Ντυρκέμ, Βέμπερ) Κοινωνιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Ιωάννης Βλασσόπουλος Μεταπτυχιακός Φοιτητής, ΠΜΣ Κοινωνικής Πολιτικής: Μέθοδοι και Εφαρμογές, Πάντειο Πανεπιστήμιο.

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Ιωάννης Βλασσόπουλος Μεταπτυχιακός Φοιτητής, ΠΜΣ Κοινωνικής Πολιτικής: Μέθοδοι και Εφαρμογές, Πάντειο Πανεπιστήμιο. ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Ιωάννης Βλασσόπουλος Μεταπτυχιακός Φοιτητής, ΠΜΣ Κοινωνικής Πολιτικής: Μέθοδοι και Εφαρμογές, Πάντειο Πανεπιστήμιο. M. Lipsky (1980), Street-Level Bureaucracy: The Dilemmas of the Individual

Διαβάστε περισσότερα

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν A. Η Δέσμευση της Διοίκησης...3. Κυρίαρχος Στόχος του Ομίλου ΤΙΤΑΝ και Κώδικας Δεοντολογίας...4. Εταιρικές Αξίες Ομίλου ΤΙΤΑΝ...

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν A. Η Δέσμευση της Διοίκησης...3. Κυρίαρχος Στόχος του Ομίλου ΤΙΤΑΝ και Κώδικας Δεοντολογίας...4. Εταιρικές Αξίες Ομίλου ΤΙΤΑΝ... «ΕΤΑΙΡΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ & ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΟΜΙΛΟΥ ΤΙΤΑΝ» Μάιος 2008 1 Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν A Η Δέσμευση της Διοίκησης......3 Κυρίαρχος Στόχος του Ομίλου ΤΙΤΑΝ και Κώδικας Δεοντολογίας...4 Εταιρικές Αξίες Ομίλου

Διαβάστε περισσότερα

A8-0375/22. Luke Ming Flanagan, Paloma López Bermejo, Marina Albiol Guzmán, Ángela Vallina εξ ονόματος Ομάδας GUE/NGL

A8-0375/22. Luke Ming Flanagan, Paloma López Bermejo, Marina Albiol Guzmán, Ángela Vallina εξ ονόματος Ομάδας GUE/NGL 5.12.2018 A8-0375/22 22 Luke Ming Flanagan, Paloma López Bermejo, Marina Albiol Guzmán, Ángela Vallina Αιτιολογική αναφορά 10 έχοντας υπόψη το έγγραφο προβληματισμού σχετικά με το μέλλον της ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ. Αρχηγού Ελληνικής Αστυνομίας Αντιστράτηγου κ. Φώτιου ΝΑΣΙΑΚΟΥ. ΘΕΜΑ:«Παρουσίαση Στρατηγικής Ολυμπιακής Ασφάλειας» Αθήνα,

ΟΜΙΛΙΑ. Αρχηγού Ελληνικής Αστυνομίας Αντιστράτηγου κ. Φώτιου ΝΑΣΙΑΚΟΥ. ΘΕΜΑ:«Παρουσίαση Στρατηγικής Ολυμπιακής Ασφάλειας» Αθήνα, ΟΜΙΛΙΑ Αρχηγού Ελληνικής Αστυνομίας Αντιστράτηγου κ. Φώτιου ΝΑΣΙΑΚΟΥ ΘΕΜΑ:«Παρουσίαση Στρατηγικής Ολυμπιακής Ασφάλειας» Αθήνα, 16-10-2003 Αναλαμβάνοντας ως Χώρα τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Ειδίκευση: Στρατηγικές Σπουδές και Διεθνής Πολιτική ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ : «Θεωρία

Διαβάστε περισσότερα

Εισηγητής Δρ. Αβραάμ Παπασταθόπουλος. Δρ. Αβραάμ Παπασταθόπουλος

Εισηγητής Δρ. Αβραάμ Παπασταθόπουλος. Δρ. Αβραάμ Παπασταθόπουλος Εισηγητής Δύναμη: Η πιθανότητα που έχει ο «άνθρωπος» να είναι σε θέση να «περάσει» τις δικές του επιθυμίες μέσα από μία κοινωνική σχέση παρά την αντίσταση. Εξουσία: Η εξουσία ορίζεται ως το νόμιμο δικαίωμα

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0392/1. Τροπολογία. Harald Vilimsky, Mario Borghezio εξ ονόματος της Ομάδας ENF

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0392/1. Τροπολογία. Harald Vilimsky, Mario Borghezio εξ ονόματος της Ομάδας ENF 5.12.2018 A8-0392/1 1 Αιτιολογική σκέψη Ζ Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η παγκοσμιοποίηση έχει αυξήσει την αλληλεξάρτηση, με συνέπεια οι αποφάσεις που λαμβάνονται στο Πεκίνο ή την Ουάσιγκτον να έχουν άμεσο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΜΕΡΟΣ Α - Διαγνωστική ανάλυση SWOT ΜΕΡΟΣ Β - Εξωτερικό περιβάλλον ΜΕΡΟΣ Γ - Όραμα, αποστολή και στρατηγική ΜΕΡΟΣ Α Διαγνωστική ανάλυση SWOT ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (SWOT) ΓΙΑ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΠΡΟΤΕΡΗΜΑΤΑ Ιστορικής,

Διαβάστε περισσότερα

- 1 - Ομιλία Α/ΓΕΕΘΑ EXPOSEC-DEFENSEWORLD, 13 Απρ 16. «Εθνική Αμυντική Πολιτική & Στρατηγικός σχεδιασμός εν μέσω Γεωπολιτικών αναταράξεων»

- 1 - Ομιλία Α/ΓΕΕΘΑ EXPOSEC-DEFENSEWORLD, 13 Απρ 16. «Εθνική Αμυντική Πολιτική & Στρατηγικός σχεδιασμός εν μέσω Γεωπολιτικών αναταράξεων» - 1 - Ομιλία Α/ΓΕΕΘΑ EXPOSEC-DEFENSEWORLD, 13 Απρ 16 «Εθνική Αμυντική Πολιτική & Στρατηγικός σχεδιασμός εν μέσω Γεωπολιτικών αναταράξεων» Κυρίες και Κύριοι, Η γεωστρατηγική θέση της χώρας μας στο σταυροδρόμι

Διαβάστε περισσότερα

9. Κάθε στρατηγική επιχειρηματική μονάδα αποφασίζει για την εταιρική στρατηγική που θα εφαρμόσει. α. Λάθος. β. Σωστό.

9. Κάθε στρατηγική επιχειρηματική μονάδα αποφασίζει για την εταιρική στρατηγική που θα εφαρμόσει. α. Λάθος. β. Σωστό. 1. Με ποιους τρόπους επωφελούνται οι καταναλωτές από τις οικονομίες κλίμακας; (πολλαπλής επιλογής / δύο σωστές απαντήσεις) α. Αυξάνονται τα κέρδη των επιχειρήσεων. β. Οι τιμές, αρκετές φορές, μειώνονται.

Διαβάστε περισσότερα

2. Η ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ: Η ΘΕΣΜΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΝΩΜΕΝΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΣΕ ΔΙΕΘΝΗ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ

2. Η ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ: Η ΘΕΣΜΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΝΩΜΕΝΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΣΕ ΔΙΕΘΝΗ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ 2. Η ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ: Η ΘΕΣΜΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΝΩΜΕΝΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΣΕ ΔΙΕΘΝΗ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ 2.1 Προσδιοριστικοί παράγοντες των εξωτερικών σχέσεων της ΕΕ

Διαβάστε περισσότερα

Ηγεσία. Ενότητα 1: Εισαγωγικές έννοιες. Δρ. Καταραχιά Ανδρονίκη Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής

Ηγεσία. Ενότητα 1: Εισαγωγικές έννοιες. Δρ. Καταραχιά Ανδρονίκη Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Ηγεσία Ενότητα 1: Εισαγωγικές έννοιες Δρ. Καταραχιά Ανδρονίκη Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΒΟΓΛΗΣ ΠΟΛΥΜΕΡΗΣ. Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΒΟΓΛΗΣ ΠΟΛΥΜΕΡΗΣ. Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Βιογραφικό σημείωμα Ο Πολυμέρης Βόγλης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1964. Σπούδασε στο Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και εκπόνησε τη διατριβή του στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο

Διαβάστε περισσότερα

Οργανωσιακή μάθηση. Εισηγητής : Δρ. Γιάννης Χατζηκιάν

Οργανωσιακή μάθηση. Εισηγητής : Δρ. Γιάννης Χατζηκιάν Οργανωσιακή μάθηση Εισηγητής : Δρ. Γιάννης Χατζηκιάν 1 Μάθηση είναι: Η δραστηριοποίηση και κατεύθυνση δυνάμεων για την όσο το δυνα-τόν καλύτερη προσαρμογή στο φυσικό και ιστορικό περιβάλλον. Η απόκτηση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: «ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ» (FOREIGN POLICY ANALYSIS) ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: «ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ» (FOREIGN POLICY ANALYSIS) ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ Αθήνα, 23 Φεβρουαρίου 2018. ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: «ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ» (FOREIGN POLICY ANALYSIS) ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2017-2018 Α. Αφετηρία των διαλέξεών μου θα αποτελέσει

Διαβάστε περισσότερα

Ποδόσφαιρο, τι είναι?

Ποδόσφαιρο, τι είναι? ΟΜΑΔΙΚΗ ΤΑΚΤΙΚΗ Ποδόσφαιρο, τι είναι? επίθεση Κύκλος τεσσάρων φάσεων σκοράρισμα εναλλαγή + - παρεμπόδιση ανάπτυξης άμυνα ανάπτυξη + - εναλλαγή αποσόβηση σκοραρίσματος Στόχος του παιχνιδιού: Νίκη Ομαδικές

Διαβάστε περισσότερα

Η Ελλάδα από το 1914 ως το 1924

Η Ελλάδα από το 1914 ως το 1924 Γ. ΕΡΓΑΣΙΕΣ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ (ενδεικτικά παραδείγµατα) Η Ελλάδα από το 1914 ως το 1924 Με βάση τα στοιχεία που παρέχει το κεφάλαιο ΚΒ του σχολικού σας βιβλίου (σσ. 73-119) να συντάξετε έναν χρονολογικό πίνακα

Διαβάστε περισσότερα

Το Δίκαιο, η Νομική Επιστήμη και η σημασία τους για τις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές. Αναλυτικό διάγραμμα του μαθήματος της Δευτέρας 5/10/2015

Το Δίκαιο, η Νομική Επιστήμη και η σημασία τους για τις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές. Αναλυτικό διάγραμμα του μαθήματος της Δευτέρας 5/10/2015 ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Εισαγωγή στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Α εξάμηνο 2015/2016 Ν. Αθ. Κανελλοπούλου-Μαλούχου Αναπλ. Καθηγ. Συνταγματικού Δικαίου Το Δίκαιο, η Νομική Επιστήμη και η σημασία

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΙΔΑ Σ.Ε.Γ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΕΩΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

ΗΜΕΡΙΔΑ Σ.Ε.Γ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΕΩΕΠΙΣΤΗΜΕΣ Επιστημονικός Υπεύθυνος Έργου: Δρ Πέτρος Κουτσοβίτης Επιστημονικοί Συνεργάτες: Αμαλία Ρούφη Δρ Παύλος Τυρολόγου Υπόβαθρο Το έργο INTRAW είναι μέρος του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ορίζοντας 2020

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ. Ηγεσία

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ. Ηγεσία ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Ηγεσία Διδάσκουσα: Αφροδίτη Δαλακούρα ΔΙΟΙΚΗΣΗ: ΟΙ ΡΟΛΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΥ ΗΓΕΤΗΣ MANAGER COACH 1 Κλασική-μηχανιστική αντίληψη Το παλιό μοντέλο διοίκησης: οικονομικές-υλικές

Διαβάστε περισσότερα

Άρθρο του Σταμάτη Σουρμελή*

Άρθρο του Σταμάτη Σουρμελή* Άρθρο του Σταμάτη Σουρμελή* Το ζήτημα της αποτελεσματικής Διοίκησης - Ηγεσίας, απασχόλησε, απασχολεί και θα απασχολεί όλους εκείνους που επιδιώκουν την αποτελεσματικότητα, την προσωπική βελτίωση, την κοινωνική

Διαβάστε περισσότερα

Μορφές και Θεωρίες Ρύθµισης

Μορφές και Θεωρίες Ρύθµισης Μορφές και Θεωρίες Ρύθµισης Το ενδιαφέρον του µαθήµατος συγκεντρώνεται στη µελέτη του φαινοµένου της ρύθµισης ως µορφής δηµοσίας πολιτικής στο πεδίο της οικονοµίας. Παρουσιάζονται και εξετάζονται συγκριτικά,

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι

Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι Γιώργος Οικονομάκης geconom@central.ntua.gr Μάνια Μαρκάκη maniam@central.ntua.gr Συνεργασία: Φίλιππος Μπούρας Κομβικό-συστατικό στοιχείο

Διαβάστε περισσότερα

Η Θεωρία της Οικονομικής Ενοποίησης

Η Θεωρία της Οικονομικής Ενοποίησης Η Θεωρία της Οικονομικής Ενοποίησης Περιεχόμενα Κεφαλαίου Α. Έννοια και Μορφές Οικονομικής Ενοποίησης Οι θεωρητικές προσεγγίσεις στο ζήτημα της ενοποίησης Έννοια και μορφές οικονομικής ενοποίησης Στάδια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Νικόλαος Χ. Μπέκας Greek classroom of Masterστην "Κοινωνική Παιδαγωγική και μάχη ενάντια στη νεανική

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition

Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition ACADEMIA ISSN, 2241-1402 http://hepnet.upatras.gr Volume 4, Number 1, 2014 BOOK REVIEW Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition Συγγραφέας: Hanna Schlisser, Yasemin

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ κ. ΔΗΜΗΤΡΗ ΧΡΙΣΤΟΦΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΛΕΤΗ ΕΝΑΡΞΗΣ ΤΩΝ «ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ ΗΜΕΡΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 2012», Βρυξέλλες 16 Οκτωβρίου 2012

ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ κ. ΔΗΜΗΤΡΗ ΧΡΙΣΤΟΦΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΛΕΤΗ ΕΝΑΡΞΗΣ ΤΩΝ «ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ ΗΜΕΡΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 2012», Βρυξέλλες 16 Οκτωβρίου 2012 ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ κ. ΔΗΜΗΤΡΗ ΧΡΙΣΤΟΦΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΛΕΤΗ ΕΝΑΡΞΗΣ ΤΩΝ «ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ ΗΜΕΡΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 2012», Βρυξέλλες 16 Οκτωβρίου 2012 Κύριοι Πρόεδροι, Κύριε Πρόεδρε της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΗΓΗΣΗ του Δ.Σ. ΕΝΩΣΗΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ ΟΑΕΕ ΑΘΗΝΩΝ & ΠΕΡΙΧΩΡΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ ΠΕΜΠΤΗ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2018

ΕΙΣΗΓΗΣΗ του Δ.Σ. ΕΝΩΣΗΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ ΟΑΕΕ ΑΘΗΝΩΝ & ΠΕΡΙΧΩΡΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ ΠΕΜΠΤΗ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΕΙΣΗΓΗΣΗ του Δ.Σ. ΕΝΩΣΗΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ ΟΑΕΕ ΑΘΗΝΩΝ & ΠΕΡΙΧΩΡΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ ΠΕΜΠΤΗ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 Συνάδελφοι -σες Η εκδήλωσή μας, αυτή σκοπό έχει το δυνάμωμα της αλληλεγγύης στον Παλαιστινιακό

Διαβάστε περισσότερα

Η φύση της προκατάληψης (Allport, 1954).

Η φύση της προκατάληψης (Allport, 1954). Η φύση της προκατάληψης (Allport, 1954). Για τον Allport η προκατάληψη αποτελεί το σχηματισμό γνώμης χωρίς να έχουμε επαρκή στοιχεία. Ακόμα και όταν κάποιος επικαλείται επαρκή στοιχεία συχνά συμβαίνει

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΙΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΙΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΙΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ - ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ, ΣΛΑΒΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ - ΑΝΩΤΑΤΗ ΔΙΑΚΛΑΔΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΕΜΟΥ Διπλωματική

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: «ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ» (FOREIGN POLICY ANALYSIS)

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: «ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ» (FOREIGN POLICY ANALYSIS) ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: «ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ» (FOREIGN POLICY ANALYSIS) Το μάθημα επιλογής, «Ανάλυση Εξωτερικής Πολιτικής», που διδάσκεται στο εαρινό εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Κυρίες και κύριοι Αγαπητοί εργαζόμενοι Φίλες και φίλοι Θέλω να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας σήμερα εδώ, στο

Διαβάστε περισσότερα

Managers & Leaders. Managers & Leaders

Managers & Leaders. Managers & Leaders είναι διαφορετικοί? Οι ηγέτες των επιχειρήσεων έχουν περισσότερα κοινά µε τους καλλιτέχνες παρά µε τους Managers.. 1 Αντιµετώπιση της πολυπλοκότητας SHIP Αντιµετώπιση της αλλαγής Λήψηαπόφασης : τι πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

G. Johnson, R.Whittington, K. Scholes, D. Angwin, P. Regnér. Βασικές αρχές στρατηγικής των επιχειρήσεων. 2 η έκδοση. Chapter 1

G. Johnson, R.Whittington, K. Scholes, D. Angwin, P. Regnér. Βασικές αρχές στρατηγικής των επιχειρήσεων. 2 η έκδοση. Chapter 1 G. Johnson, R.Whittington, K. Scholes, D. Angwin, P. Regnér Βασικές αρχές στρατηγικής των επιχειρήσεων 2 η έκδοση Chapter 1 Κεφάλαιο 6 Εταιρική στρατηγική και διαφοροποίηση δραστηριοτήτων Chapter 2 Μαθησιακά

Διαβάστε περισσότερα

Κοινή Γνώμη. Κολέγιο CDA ΔΗΣ 110 Κομμωτική Καρολίνα Κυπριανού 11/02/2015

Κοινή Γνώμη. Κολέγιο CDA ΔΗΣ 110 Κομμωτική Καρολίνα Κυπριανού 11/02/2015 Κοινή Γνώμη Κολέγιο CDA ΔΗΣ 110 Κομμωτική Καρολίνα Κυπριανού 11/02/2015 Έννοια, ορισμός και ανάλυση Κοινής Γνώμης Κοινή γνώμη είναι η γνώμη της πλειοψηφίας των πολιτών, πάνω σε ένα ζήτημα που αφορά την

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση Πολιτικού Λόγου

Ανάλυση Πολιτικού Λόγου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 9η: Ο λόγος της Πολιτικής Οικολογίας 2 Γιάννης Σταυρακάκης, Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΨΥΧΟΛΟΓΩΝ (E.F.P.P.A.)

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΨΥΧΟΛΟΓΩΝ (E.F.P.P.A.) ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΨΥΧΟΛΟΓΩΝ (E.F.P.P.A.) ΜΕΤΑ-ΚΩΔΙΚΑΣ ΗΘΙΚΗΣ 1. Προοίμιο Οι ψυχολόγοι αναπτύσσουν ένα έγκυρο και αξιόπιστο σύνολο γνώσεων βασισμένων στην έρευνα και εφαρμόζουν

Διαβάστε περισσότερα

Ξενοφών Κοντιάδης Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, Δικηγόρος, Πρόεδρος Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου

Ξενοφών Κοντιάδης Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, Δικηγόρος, Πρόεδρος Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου Ξενοφών Κοντιάδης Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, Δικηγόρος, Πρόεδρος Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου Ο συνταγματικός θεσμός της συλλογικής αυτονομίας (Εισήγηση στην ημερίδα "Κλαδικές Συλλογικές

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ. Θεωρία των Μοντέλων Καπιταλισμού

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ. Θεωρία των Μοντέλων Καπιταλισμού ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ Θεωρία των Μοντέλων Καπιταλισμού Θεωρία των Μοντέλων Καπιταλισμού: Θεωρητικό πλαίσιο για την κατανόηση των κοινών θεσμικών χαρακτηριστικών, αλλά και των θεσμικών

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ, ΒΙΒΛΙΟ 3 ο,70 (1,2)

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ, ΒΙΒΛΙΟ 3 ο,70 (1,2) ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ, ΒΙΒΛΙΟ 3 ο,70 (1,2) Εμφύλια διαμάχη στην Κέρκυρα Μετά την καταστολή της αποστασίας των Μυτιληναίων από τους Αθηναίους και την κατάληψη των Πλαταιών από τους Σπαρτιάτες(427π.Χ.),

Διαβάστε περισσότερα

Διονύσιος Τσιριγώτης Λέκτορας, Τμήμα Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών Πανεπιστήμιο Πειραιώς. Ελλάδα-Τουρκία-Ε.Ε.

Διονύσιος Τσιριγώτης Λέκτορας, Τμήμα Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών Πανεπιστήμιο Πειραιώς. Ελλάδα-Τουρκία-Ε.Ε. Διονύσιος Τσιριγώτης Λέκτορας, Τμήμα Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών Πανεπιστήμιο Πειραιώς Ελλάδα-Τουρκία-Ε.Ε. Η Ελληνική στρατηγική επιλογή του «εξευρωπαϊσμου» των Ελληνοτουρκικών διαφορών και του Κυπριακού,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΕΠΟ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΕΠΟ ΟΡΙΣΜΟΣ Είναι όλες οι συντονισμένες επιθετικές και αμυντικές ενέργειες ολόκληρης της ομάδας με στόχο την νίκη Στο παιχνίδι υπάρχει μια συνεχή εναλλαγή της επιθετικής και αμυντικής συμπεριφοράς και αντίστροφα

Διαβάστε περισσότερα

Απασχόληση και πολιτισµός, πυλώνες κοινωνικής συνοχής και ένταξης των µεταναστών για µια βιώσιµη Ευρώπη

Απασχόληση και πολιτισµός, πυλώνες κοινωνικής συνοχής και ένταξης των µεταναστών για µια βιώσιµη Ευρώπη ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΗΜΟΣΙΑΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗ ΚΥΚΛΑ ΩΝ Επιτροπή των Περιφερειών ιάσκεψη µε θέµα Απασχόληση και πολιτισµός, πυλώνες κοινωνικής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΔΡΟΜΗ ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΔΡΟΜΗ ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ Όλοι στα συλλαλητήρια του ΠΑΜΕ ενάντια στην ιμπεριαλιστική επιδρομή κατά της Συρίας! ΤΡΙΤΗ 17/4/2018 ΑΘΗΝΑ στο ΣΥΝΤΑΓΜΑ στις 7 μ.μ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ στο ΑΓΑΛΜΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ στις 7 μ.μ. Οι Ιμπεριαλιστές Τη Γη Ξαναμοιράζουν

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας- ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ- ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΠ.

Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας- ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ- ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΠ. Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας- ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ- ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας- ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Ειδίκευση: Στρατηγικές Σπουδές και Διεθνής Πολιτική ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Ειδίκευση: Στρατηγικές Σπουδές και Διεθνής Πολιτική ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 1 Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Ειδίκευση: Στρατηγικές Σπουδές και Διεθνής Πολιτική ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΞΙΣΩΣΗ ΙΣΡΑΗΛ-ΤΟΥΡΚΙΑΣ-ΙΡΑΝ ΜΕ ΦΟΝΤΟ ΤΟ ΚΟΥΡΔΙΣΤΑΝ ΤΟ «ΔΙΑΙΡΕΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ- ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ Η

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ- ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ- ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ Η σύγκρουση ως αναπόφευκτο αλλά και ταυτόχρονα πολύτιμο φαινόμενο της σχολικής ζωής. Από την επίλυση στη διαχείρισή της. Δρ. Καραβά Ζαχαρούλα Σχολική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΣΛΑΒΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΝΩΤΑΤΗ ΔΙΑΚΛΑΔΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΕΜΟΥ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΙΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

II.2 ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ. ... (το όργανο θα προσδιοριστεί)

II.2 ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ. ... (το όργανο θα προσδιοριστεί) II.2 ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ... (το όργανο θα προσδιοριστεί) 1. υπενθυµίζοντας ότι η ανθρωπότητα και η φύση βρίσκονται σε κίνδυνο κι ότι, πιο συγκεκριµένα, οι αρνητικές επιπτώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 2. Δομολειτουργισμός

Ενότητα 2. Δομολειτουργισμός Ενότητα 2 Λειτουργισμός και θεωρίες κοινωνικής σύγκρουσης Δομολειτουργισμός ΗΠΑ, δεκαετία του 50 και μετά Επιρροές: λειτουργισμός, και ιδίως το έργο του Durkheim, και οργανικισμός Μελέτη μακρο- επιπέδου

Διαβάστε περισσότερα

Προσόντα με υψηλή αξία για τους εργοδότες σε σχέση με την αναπηρία

Προσόντα με υψηλή αξία για τους εργοδότες σε σχέση με την αναπηρία Προσόντα με υψηλή αξία για τους εργοδότες σε σχέση με την αναπηρία Απρίλιος 2013 Χαρακτηριστικά που ζητούν οι εργοδότες αναπηρία Πως θα όριζες τη λέξη προσόν ή τη λέξη δεξιότητα ; Και τι εννοούν οι εργοδότες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΘΕΜΑ: ΘΕΣΜΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6. Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ )

Κεφάλαιο 6. Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης 4 η Ενότητα «Η Ελλάδα στον 19 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 6 Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ. 170 173) Στη διάρκεια του 19ου αιώνα η Οθωµανική Αυτοκρατορία αντιµετώπισε πολλά προβλήµατα και άρχισε σταδιακά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ Μέρος πρώτο: Η πορεία προς μία κοινή ενεργειακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ανάγκη για

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα, 20-21 Νοεμβρίου 2014 ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ

Αθήνα, 20-21 Νοεμβρίου 2014 ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ Αθήνα, 20-21 Νοεμβρίου 2014 ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ Oι πολυάριθμοι φορείς της κοινωνικής οικονομίας και επιχειρηματικότητας που συμμετείχαν και συνεργάστηκαν στο Φόρουμ Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας, 20-21 Νοεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνές Δίκαιο της Ανάπτυξης

Διεθνές Δίκαιο της Ανάπτυξης Διεθνές Δίκαιο της Ανάπτυξης Εξέλιξη και Ταυτότητα του Παγκόσμιου Νότου - Ιστορικές και Σύγχρονες Μορφές Οργάνωσης και Συνεργασίας 28/2/2018 Δρ. Τηλέμαχος Μπούρτζης ΤΡΙΤΟΣ ΚΟΣΜΟΣ Ανεπίσημος Πολιτικός

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Ενότητα 8: ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΟΛΕΜΟΥ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Χρήστος Βασιλειάδης Τμήμα Οργάνωσης & Διοίκησης Επιχειρήσεων ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΧΡΗΣΤΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

«Οι βασικές αρχές και οι στόχοι του Ελληνικού Δικτύου για την καταπολέμηση των διακρίσεων»

«Οι βασικές αρχές και οι στόχοι του Ελληνικού Δικτύου για την καταπολέμηση των διακρίσεων» «Οι βασικές αρχές και οι στόχοι του Ελληνικού Δικτύου για την καταπολέμηση των διακρίσεων» Ημερίδα: «Το Δικαίωμα στην Εργασία και η καταπολέμηση των διακρίσεων: Η σημερινή πραγματικότητα στην Ελλάδα και

Διαβάστε περισσότερα

ΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Α ΚΕΙΜΕΝΟ 1) Διαβάζοντας το κείμενο, αντιλαμβανόμαστε ότι το φαινόμενο του ρατσισμού, έχει αρκετές συνέπειες και για εκείνον που το υποστηρίζει και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ 1 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΑΠΑΡΑΒΙΑΣΤΟΥ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ» Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ 1 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΑΠΑΡΑΒΙΑΣΤΟΥ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ» Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: «ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Η διαδρομή του συνεδρίου «Ενέργεια & Ανάπτυξη» που εφέτος. συμπληρώνει 17 χρόνια συνεχούς και συνεπούς οργάνωσης και

Η διαδρομή του συνεδρίου «Ενέργεια & Ανάπτυξη» που εφέτος. συμπληρώνει 17 χρόνια συνεχούς και συνεπούς οργάνωσης και Εισαγωγικά Σχόλια του Κ. Ν. Σταμπολή Αντιπρόεδρου και Γενικού Διευθυντή του ΙΕΝΕ στο17 0 Εθνικό Συνέδριο Ενέργειας «Ενέργεια & Ανάπτυξη 2012» Αξιότιμοι κύριοι Βουλευτές, Εξοχότατοι κύριοι πρέσβεις, κ.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ - ΠΟΛΙΤΙΚΑ Ενότητα 12η (Α 2, 5-6) - Ο άνθρωπος είναι «ζ?ον πολιτικ?ν»

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ - ΠΟΛΙΤΙΚΑ Ενότητα 12η (Α 2, 5-6) - Ο άνθρωπος είναι «ζ?ον πολιτικ?ν» 1. Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΑΙ Ο ΣΤΟΧΟΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΟΝΤΟΤΗΤΩΝ (ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ, ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ) Σύμφωνα με τις διδασκαλίες του Αριστοτέλη, υπάρχουν τρία είδη κοινωνικών οντοτήτων ή διαφορετικά, ομάδων

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0375/16. Τροπολογία. Fabio Massimo Castaldo, Rolandas Paksas εξ ονόματος της Ομάδας EFDD

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0375/16. Τροπολογία. Fabio Massimo Castaldo, Rolandas Paksas εξ ονόματος της Ομάδας EFDD 5.12.2018 A8-0375/16 16 Fabio Massimo Castaldo, Rolandas Paksas Παράγραφος 7 7. τονίζει ότι συνεχίζεται η ρωσική κατοχή της Ουκρανίας, ότι οι συμφωνίες του Μινσκ - χωρίς τις οποίες δεν μπορεί να υπάρξει

Διαβάστε περισσότερα