Στο 42,5% του συνολικού δυναµικού η συµµετοχή των γυναικών στην Έρευνα και Ανάπτυξη στην Ελλάδα

Transcript

1 ΠΕΡΙΟ ΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ 4 Στο 42,5% του συνολικού δυναµικού η συµµετοχή των γυναικών στην Έρευνα και Ανάπτυξη στην Ελλάδα 13 Θέµα χρόνου η δηµιουργία τριών νέων ερευνητικών κέντρων 28 Χαρτογράφηση του εγκεφάλου µε την καινοτόµο µέθοδο της διανυσµατικής τοµογραφίας πεδίου 32 Αριστεία καινοτοµίας και επιχειρηµατικότητας 2014

2 Περιεχόμενα σελ. 4 Στο 42,5% του συνολικού δυναµικού η συµµετοχή των γυναικών στην... σελ. 8 Καινοτοµία επιδεικνύει το 52,3% των ελληνικών επιχειρήσεων σελ. 11 «Συνεργάζοµαι» για νέα, καινοτόµα προϊόντα και υπηρεσίες σελ. 13 Θέµα χρόνου η δηµιουργία τριών νέων ερευνητικών κέντρων Ταυτότητα Περιοδική ενηµερωτική έκδοση της Γενικής Γραµµατείας Έρευνας & Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) Υπουργείο Πολιτισµού, Παιδείας και Θρησκευµάτων Υπεύθυνος έκδοσης: Πολυξένη Κασδοβασίλη Επιµέλεια και διόρθωση κειµένων: Μ. Παντούλα, Π. Κασδοβασίλη Τηλ: Γραφεία ΓΓET: Λ. Μεσογείων 14 18, Τ.Κ , Αθήνα Τηλ: Σχεδιασµός, Παραγωγή: POSTSCRIPTUM information architecture Παπαδιαµαντοπούλου 4, Aθήνα Τηλ: , vnikol@postscriptum.gr ΤΟ ΕΡΓΟ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΕΘΝΙΚΟΥΣ ΠΟΡΟΥΣ σελ. 16 σελ. 18 σελ. 20 σελ. 22 σελ. 24 σελ. 26 σελ. 28 σελ. 31 σελ. 32 σελ. 35 σελ. 38 Eνηµέρωση και εξυπηρέτηση για τις ακτινοβολίες στο Συνεργασία «ηµόκριτου» µε δήµο Αγ. Παρασκευής και Παν. Πελοποννήσου Τριήµερη «γιορτή» καινοτοµίας στο Greek Innovation Forum 2014 Συνάντηση ενηµέρωσης των επιστηµονικών υπευθύνων των έργων... MyAirCoach: Αντιµετώπιση του άσθµατος από τους ασθενείς! ιάκριση ελληνικής συµµετοχής στο δεύτερο παγκόσµιο διαγωνισµό BioASQ Χαρτογράφηση του εγκεφάλου µε την καινοτόµο µέθοδο της διανυσµατικής... Αρεταίειο Βραβείο Ιατροβιολογικών Επιστηµών της Ακαδηµίας Αθηνών... Αριστεία καινοτοµίας και επιχειρηµατικότητας 2014 Oικιακός βοηθός - ροµπότ για τους ηλικιωµένους! ΙΤΕ: Γονιδιωµατική ανάλυση κουνουπιών αποκαλύπτει µυστικά επικίνδυνων... Lay out και σελιδοποίηση: Βαγγέλης Νικολάου Συντακτική Οµάδα: Ελληνική Ένωση ηµοσιογράφων Επιστήµης - Science View Μακρή 3, , Αθήνα, Τηλ: info@scienceview.gr Ηλίας Αγγελόπουλος ( ηµοσιογραφική Επιµέλεια) Αθανάσιος Κουτσουρίδης (Σύµβουλος Έκδοσης) Μενέλαος Σωτηρίου (Σύµβουλος Έκδοσης) Θεώνη Χαραλαµπίδου (Γραµµατειακή Υποστήριξη) σελ. 42 σελ. 44 σελ. 46 Βραβείο «L'Oréal-UNESCO για τις Γυναίκες στην Επιστήµη» σε ερευνήτρια... Μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδηµίας Νέων Επιστηµόνων εκλέχθηκε η... Ε&Τ Online in English Τεύχος 24, Ιανουάριος - Φεβρουάριος

3 Οικονομία + Ανάπτυξη Στο 42,5% του συνολικού δυναμικού η συμμετοχή των γυναικών στην Έρευνα και Ανάπτυξη στην Ελλάδα Η Ελλάδα στην 9η θέση στην Ευρώπη, σύμφωνα με μελέτη του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης για τη θέση των γυναικών στην ερευνητική δραστηριότητα - Ορατό και στη χώρα μας το φαινόμενο της «γυάλινης οροφής» Στην ένατη θέση κατατάσσεται η Ελλάδα μεταξύ των χωρών της ΕΕ αναφορικά με τη συμμετοχή των γυναικών στον τομέα της Έρευνας & Ανάπτυξης. Σύμφωνα με νέα έκδοση του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), το 2011 στην Ελλάδα απασχολούνται συνολικά γυναίκες σε δραστηριότητες Έρευνας & Ανάπτυξης (ως ερευνήτριες, τεχνικό ή λοιπό προσωπικό υποστήριξης), αριθμός που αντιστοιχεί σε ποσοστό 42,5% του συνολικού δυναμικού Έρευνας & Ανάπτυξης (E&A). Ο μέσος όρος στην ΕΕ28 είναι 34,8%. Η έκδοση του ΕΚΤ περιλαμβάνει δείκτες για τη συμμετοχή των γυναικών στον τομέα της E&A στην Ελλάδα, συγκρίνοντάς τη με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ και φιλοδοξεί να συνεισφέρει με στοιχεία στον σχεδιασμό εθνικών πολιτικών για την ισότητα των φύλων στην έρευνα. Όπως προκύπτει, στην κατηγορία των ερευνητών κυριαρχούν οι άνδρες με 63,3% έναντι 36,7% των γυναικών. Οι γυναίκες ερευνήτριες έχουν μεγαλύτερη συμμετοχή από τους άνδρες στις «Ανθρωπιστικές Επιστήμες» (54,1%), ενώ υψηλό ποσοστό (43%) καταγράφεται και στον τομέα «Ιατρική και Επιστήμες Υγείας». Στον τομέα τριτοβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης απασχολούνται συνολικά γυναίκες σε δραστηριότητες Ε&Α (ερευνήτριες, τεχνικό και άλλο προσωπικό υποστήριξης) και αποτελούν το 44,6% του συνολικού προσωπικού Ε&Α του τομέα. Στον κρατικό τομέα (GOV) απασχολούνται γυναίκες (43,2% του συνολικού προσωπικού Ε&Α του τομέα), ενώ στον τομέα των επιχειρήσεων (BES) απασχολούνται γυναίκες (31,4% του συνολικού προσωπικού Ε&Α του τομέα). Ο αριθμός των γυναικών που απασχολείται στον τομέα των ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων (PNP) είναι 323 (50,7% του συνολικού προσωπικού Ε&Α του τομέα). Με βάση αυτά τα ποσοστά απασχόλησης, η Ελλάδα βρίσκεται στην 19η θέση στον τομέα της τριτοβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, στην 20η θέση στον κρατικό τομέα και στην 7η θέση στον τομέα των επιχειρήσεων. Στην κατηγορία «Ερευνητές» η υψηλότερη συμμετοχή γυναικών καταγράφεται στον κρατικό τομέα (48,1% γυναίκες ερευνήτριες), ποσοστό που κατατάσσει την Ελλάδα στην 9η θέση, πάνω από τον κοινοτικό μέσο όρο (40,9%). Υψηλότερη θέση από τον κοινοτικό μέσο όρο έχει η Ελλάδα και στον τομέα των επιχειρήσεων καταλαμβάνοντας την 7η θέση, αν και το ποσοστό των γυναικών ερευνητριών στον τομέα είναι μόνο 30,8%. Στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, η Ελλάδα υπολείπεται του κοινοτικού μέσου όρου και με ποσοστό 35,6% γυναίκες στους ερευνητές κατατάσσεται 24η μεταξύ των χωρών μελών της ΕΕ. Στην κατηγορία των ερευνητών κυριαρχούν οι άνδρες, με 63,3% έναντι 36,7% των γυναικών. Στο τεχνικό προσωπικό και το προσωπικό υποστήριξης οι γυναίκες είναι περισσότερες από τους άνδρες, με ποσοστά 51,6% και 54,5% αντίστοιχα. Η συμμετοχή των γυναικών στα επιστημονικά πεδία Οι γυναίκες ερευνήτριες έχουν μεγαλύτερη συμμετοχή από τους άνδρες στις «Ανθρωπιστικές Επιστήμες» (54,1%), ενώ υψηλό ποσοστό (43%) 4 5 συνεχίζεται...

4 Οικονομία + Ανάπτυξη (συνέχεια) Στο 42,5% του συνολικού δυναμικού η συμμετοχή των γυναικών στην Έρευνα και Ανάπτυξη στην Ελλάδα υψηλότερα όργανα διοίκησης των φορέων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (Πρυτανικές Αρχές και Διοικητικά Συμβούλια των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ). Η συμμετοχή των γυναικών σε ανώτερες θέσεις και σε όργανα λήψης αποφάσεων είναι πολύ χαμηλή, κάτω από τα χαμηλότερα όρια ποσόστωσης που επιχείρησε να εισάγει ο νόμος 2839/2000. Οι γυναίκες προάγονται με βραδύτερους ρυθμούς συγκριτικά με τους άνδρες, γεγονός που οφείλεται στη δυσκολία συμφιλίωσης της οικογενειακής και της επαγγελματικής ζωής σε συνδυασμό με την ανάγκη πολλών ωρών απασχόλησης στις θέσεις υψηλής ευθύνης, όπως φανερώνουν και τα αποτελέσματα της έρευνας του ΕΚΤ στο πλαίσιο του έργου «Χαρτογράφηση του γυναικείου ερευνητικού δυναμικού στην Ελλάδα». καταγράφεται και στον τομέα «Ιατρική και Επιστήμες Υγείας». Η μικρότερη συμμετοχή γυναικών (29,5%) αφορά το επιστημονικό πεδίο «Επιστήμες Μηχανικού & Τεχνολογία». Στον τομέα της τριτοβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα και στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, οι γυναίκες ερευνήτριες απασχολούνται περισσότερο απ ότι οι άνδρες στα επιστημονικά πεδία «Ιατρική και Επιστήμες Υγείας», «Κοινωνικές Επιστήμες» και «Ανθρωπιστικές Επιστήμες». Αντίστροφη είναι η εικόνα για τα επιστημονικά πεδία «Επιστήμες Μηχανικού & Τεχνολογία» και «Φυσικές Επιστήμες». Στον κρατικό τομέα, στην Ελλάδα και τις περισσότερες χώρες της ΕΕ28, η απασχόληση των γυναικών ερευνητριών συγκεντρώνεται επίσης στα επιστημονικά πεδία «Ιατρική και Επιστήμες Υγείας», «Κοινωνικές Επιστήμες» και «Ανθρωπιστικές Επιστήμες». Στον τομέα των επιχειρήσεων, στο επιστημονικό πεδίο «Ιατρική και Επιστήμες Υγείας» καταγράφονται επίσης υψηλότερα μερίδια απασχόλησης γυναικών. ιαγράµµατα για τη συµµετοχή των γυναικών στην Έρευνα και Ανάπτυξη στην Ελλάδα Το φαινόμενο της «γυάλινης οροφής» Το φαινόμενο της «γυάλινης οροφής» (glass ceiling), της συσσώρευσης δηλαδή των γυναικών στις χαμηλές βαθμίδες της ιεραρχίας, είναι πραγματικότητα και στην Ελλάδα. Τα ποσοστά απασχόλησης των γυναικών υπερτερούν των ανδρών στις χαμηλότερες ακαδημαϊκές βαθμίδες (Γ και Δ), ενώ σταδιακά στις υψηλότερες βαθμίδες η εικόνα αντιστρέφεται: στη βαθμίδα Β τα ποσοστά ανδρών και γυναικών είναι περίπου ίσα, ενώ στη βαθμίδα Α οι άνδρες υπερτερούν σαφώς των γυναικών. Επιπλέον, το ΕΚΤ εξέτασε την εκπροσώπηση των γυναικών το 2012 στα Πηγή: Εθνικό Κέντρο Τεκµηρίωσης ( Η έκδοση «H Συμμετοχή των Γυναικών στην Έρευνα και Ανάπτυξη στην Ελλάδα το 2011» διατίθεται online στη διεύθυνση: gr/el/node/170. Η παραγωγή των στατιστικών Έρευνας & Ανάπτυξης (Ε&Α) υλοποιείται από το ΕΚΤ, μετά από ανάθεση από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας και σε συνεργασία με την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ). 6 7

5 Οικονομία + Ανάπτυξη Καινοτομία επιδεικνύει το 52,3% των ελληνικών επιχειρήσεων Τα αποτελέσματα στατιστικής έρευνας από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης σε συνεργασία με την Ελληνική Στατιστική Αρχή για την καινοτομία στις ελληνικές επιχειρήσεις την τριετία Την τριετία , το 52,3% των ελληνικών επιχειρήσεων εμφανίζονται καινοτόμες. Η πλειονότητα των επιχειρήσεων είναι καινοτόμες στο μάρκετινγκ (36,8%) και στην οργάνωση της επιχείρησης (30,2%). Καινοτομίες διαδικασίας αναπτύσσει το 25,6% των επιχειρήσεων, ενώ το 19,5% αναπτύσσει καινοτομίες σε προϊόντα, είτε αγαθά είτε υπηρεσίες. Τα παραπάνω στοιχεία προκύπτουν από την στατιστική έρευνα για την καινοτομία στις ελληνικές επιχειρήσεις (Community Innovation Survey), η οποία πραγματοποιήθηκε από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) σε συνεργασία με την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ). Η "Έρευνα για την Καινοτομία Community Innovation Survey" αποτελεί την επίσημη πανευρωπαϊκή έρευνα για τη συλλογή στοιχείων για τις καινοτομίες και τις καινοτομικές δραστηριότητες των επιχειρήσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην Ελλάδα η έρευνα αφορά ελληνικές επιχειρήσεις με 10 εργαζόμενους και άνω, σε διάφορους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας. Καταγράφονται όλοι οι "τύποι" καινοτομίας που μπορεί να αναπτύξει μια επιχείρηση: η παραγωγή ενός νέου για την επιχείρηση ή σημαντικά βελτιωμένου προϊόντος (αγαθού ή υπηρεσίας), η εφαρμογή μίας νέας ή σημαντικά βελτιωμένης διαδικασίας, η εφαρμογή μιας νέας ή σημαντικά βελτιωμένης οργανωσιακής μεθόδου ή μεθόδου μάρκετινγκ. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, οι ελληνικές επιχειρήσεις που καινοτομούν σε προϊόντα ή/και διαδικασίες προχωρούν στην αγορά μηχανημάτων, εξοπλισμού, λογισμικού και εγκαταστάσεων (73,6% των επιχειρήσεων με καινοτομίες προϊόντος ή/και διαδικασίας), επενδύουν σε δραστηριότητες όπως ο σχεδιασμός των προϊόντων (44,3%), η κατάρτιση του προσωπικού (42,4%%) και οι ενέργειες προώθησης/ εισαγωγής καινοτομιών στην αγορά (37,4%), υλοποιούν δραστηριότητες Έρευνας και Ανάπτυξης (34,1%) επιλέγουν την απόκτηση εξωτερικής γνώσης από άλλες επιχειρήσεις/οργανισμούς (33,7%), ενώ σε μικρότερο ποσοστό οι επιχειρήσεις αναθέτουν δράσεις Έρευνας & Ανάπτυξης σε τρίτους φορείς (16,2%). Η ανάπτυξη καινοτομιών σε προϊόντα ή/και διαδικασίες είναι αποτέλεσμα συνεργασίας για το 38,2% των επιχειρήσεων που καταγράφουν κάποια τέτοια καινοτομία. Οι κύριοι συνεργάτες είναι οι προμηθευτές (εξοπλισμού, υλικών, λογισμικού), οι πελάτες (από τον ιδιωτικό τομέα), οι σύμβουλοι και τα ιδιωτικά εργαστήρια, τα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ, άλλες επιχειρήσεις του ίδιου ομίλου, οι δημόσιοι ερευνητικοί φορείς, ανταγωνιστικές επιχειρήσεις και, τέλος, πελάτες από τον δημόσιο τομέα. 8 9 συνεχίζεται...

6 Οικονομία + Ανάπτυξη (συνέχεια) Οικονομία + Ανάπτυξη Καινοτομία επιδεικνύει το 52,3% των ελληνικών επιχειρήσεων «Συνεργάζομαι» για νέα, καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες Η παραγωγή των επίσημων στατιστικών στοιχείων για την Έρευνα & Ανάπτυξη και την Καινοτομία στην Ελλάδα υλοποιείται από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), μετά από σχετική ανάθεση της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας και σε συνεργασία με την ΕΛΣΤΑΤ. Η ανάλυση των στοιχείων και η εξαγωγή των σχετικών δεικτών δημοσιεύονται σε έντυπες και ηλεκτρονικές εκδόσεις που διατίθενται στον δικτυακό τόπο Η έρευνα για την Καινοτομία στις επιχειρήσεις (γνωστή και ως Community Innovation Survey) αποτελεί την επίσημη στατιστική έρευνα για την καινοτομία στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη διαμόρφωση των μελλοντικών πολιτικών. Διεξάγεται κάθε δύο χρόνια σε όλες τις χώρες-μέλη της ΕΕ μέσω ενιαίου πρότυπου ερωτηματολογίου, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, τις μεθοδολογικές οδηγίες του εγχειριδίου Όσλο και τις κατευθύνσεις της Eurostat, εξασφαλίζοντας υψηλή ποιότητα και συγκρισιμότητα στους δείκτες των χωρών-μελών της ΕΕ. Τα επίσημα στατιστικά στοιχεία της έρευνας έχουν αποσταλεί στην Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (Eurostat), δημοσιεύονται σε διεθνείς μελέτες όπως το Innovation Union Scoreboard, και είναι διαθέσιμα σε ειδική έκδοση του ΕΚΤ Με την αποστολή των στοιχείων επιτυγχάνεται η επαναφορά της Ελλάδας στον χάρτη των ευρωπαϊκών Δεικτών για την Καινοτομία, μετά από 6ετη απουσία. Νέος θεσμός επιβράβευσης για συνεργασίες μεταξύ βιομηχανικών φορέων και ερευνητικών οργανισμών «Συνεργάζομαι» ονομάζεται ένας νέος θεσμός για την επιβράβευση συνεργασιών μεταξύ βιομηχανικών φορέων (εταιρίες πληροφορικής και Βιομηχανίες) και ερευνητικών οργανισμών (πανεπιστήμια και ερευνητικοί φορείς). Στόχος του θεσμού είναι να δώσει κίνητρα για τεχνολογικές συνεργασίες, προκειμένου να επιτευχθεί μεταφορά τεχνογνωσίας μεταξύ των φορέων και να αναπτυχθούν, με αποδοτικό τρόπο, νέα, καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες. Άλλωστε, ο στόχος αυτός αποτελεί και τον πυρήνα της στρατηγικής ευφυούς εξειδίκευσης που προωθείται σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο για την περίοδο Παράλληλα, έμμεσος στόχος του θεσμού «Συνεργάζομαι» είναι η συνέχεια, η επέκταση και προβολή, κατά τη διάρκεια όλου του έτους, των συνεργασιών που αναπτύσσονται στο πλαίσιο του ετήσιου Technology Forum ( αλλά και όσων προέρχονται εκτός αυτού. Οι συνεργασίες μπορούν να είναι τεχνολογικές (συμβολή τεχνογνωσίας από κάθε φορέα) ή εμπορικές (εμπορική προώθηση τεχνολογικών λύσεων) ή και τα δύο. Προϋποθέσεις συμμετοχής στο «Συνεργάζομαι» είναι: Η συνεργασία που αναπτύχθηκε να περιλαμβάνει εφαρμογές και εργαλεία Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) Περισσότερες πληροφορίες: Greece_el.pdf Ο ελάχιστος αριθμός συνεργαζόμενων φορέων να είναι δύο Η συνεργασία να έχει αναπτυχθεί κατά τα τελευταία 3 χρόνια Δεν υπάρχει περιορισμός στον τύπο των συνεργαζόμενων φορέων, αλλά συνεχίζεται...

7 Οικονομία + Ανάπτυξη (συνέχεια) Οικονομία + Ανάπτυξη «Συνεργάζομαι» για νέα, καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες Θέμα χρόνου η δημιουργία τριών νέων ερευνητικών κέντρων είναι θετικό να υπάρχουν φορείς και από τον χώρο της Βιομηχανίας και από τον χώρο της Έρευνας. Οι επιβραβεύσεις για τις τρεις πρώτες Συνεργασίες θα είναι: 1ο βραβείο: ευρώ, 2ο βραβείο: ευρώ, 3ο βραβείο: 500 ευρώ. Επίσης, θα γίνει προβολή των βραβευμένων συνεργασιών από το σύνολο των διοργανωτών του θεσμού. Οι δηλώσεις συμμετοχής ολοκληρώθηκαν στις 14 Φεβρουαρίου 2015, ενώ η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων αξιολόγησης των συμμετοχών έχει οριστεί για τις 24 Απριλίου Η απονομή των βραβείων θα πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο του 2ου Technology Forum. Διοργανωτές του Συνεργάζομαι είναι ο Σύνδεσμος Εταιριών ρικής Βορείου Ελλάδος (ΣΕΠΒΕ), το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και ΤεχνοΠληροφολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), ο Σύνδεσμος Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος (ΣΕΒΕ), ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος (ΣΒΒΕ), το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας (ΠΑΜΑΚ), το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκη (ΑΠΘ),ενώ ο θεσμός βρίσκεται υπό την αιγίδα της Αλεξάνδρειας Ζώνης Καινοτομίας (ΑΖΚ) και της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ). Περισσότερες πληροφορίες: Το νέο «χάρτη» για την έρευνα στην Ελλάδα και τον νέο νόμο 4310/2014 παρουσίασε στη Θεσσαλονίκη ο Γενικός Γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας Δρ. Χρήστος Βασιλάκος National Roadmap for Research Infrastructures 2014 HELLENIC REPUBLIC Ministry of Education and Religious Affairs General Secretariat for Research and Technology Τον νέο νόμο 4310/2014 για την έρευνα και την καινοτομία, που ψηφίστηκε από την Βουλή και ισχύει από τις 8 Δεκεμβρίου 2014, την Εθνική Στρατηγική για την Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία, καθώς και τον Εθνικό Οδικό Χάρτη των Ερευνητικών Υποδομών παρουσίασε στη Θεσσαλονίκη ο Γενικός Γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας Δρ. Χρήστος Βασιλάκος σε ειδική εκδήλωση στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), στο πλαίσιο της Συνόδου των Προέδρων ερευνητικών κέντρων. Σύμφωνα με τον Δρ. Βασιλάκο, η προγραμματισμένηη δημιουργία τριών νέων ερευνητικών κέντρων, σε δυτική και κεντρική Ελλάδα και Ανατολική Μακεδονία και Θράκη βρίσκεται πιο κοντά στην αφετηρία. Ο επικεφαλής της ΓΓΕΤ, μάλιστα, διαβεβαίωσε ότι οι νέες αυτές υποδομές δεν θα λειτουργήσουν ανταγωνιστικά προς τα 10 ήδη υφιστάμενα ερευνητικά κέντρα. «Σας ενημερώνω ότι στα Προεδρικά Διατάγματα προβλέπεται ότι για τρία χρόνια θα υπάρχει (στα νέα κέντρα) μηδενική χρηματοδότηση και θα γίνουν μηδενικές προσλήψεις. Όλα θα γίνουν εκ των έσω, με ήδη υφιστάμενες υποδομές και με προσωπικό προερχόμενο από μετατάξεις και αποσπάσεις. Κανένα Προεδρικό Διάταγμα δεν προβλέπει χρηματοδότηση (σε βάρος άλλων ερευνητικών κέντρων) ή νέες προσλήψεις» είπε χαρακτηριστικά από το βήμα της Συνόδου των Προέδρων ερευνητικών κέντρων ο κ. Βασιλάκος συνεχίζεται...

8 Οικονομία + Ανάπτυξη (συνέχεια) Θέμα χρόνου η δημιουργία τριών νέων ερευνητικών κέντρων Ως παράδειγμα ανέφερε το νέο ερευνητικό κέντρο στην Ανατολική Μακε- δονία Θράκη και υποστήριξε ότι αυτό δεν θα λειτουργεί ανταγωνιστικά -υπό το παραπάνω πρίσμα- προς το ΕΚΕ- ΤΑ που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη. «Με εξαίρεση τον υγιή ανταγωνισμό, αυτό θα λειτουργεί συμπληρωματικά. Σας δί- νεται μια ευκαιρία να είσαστε αυτοί που θα πρωτοπορήσετε σε όλον το βόρειο άξονα της χώρας» επεσήμανε, ενώ απα- ντώντας στην κριτική ότι κατά το αποτυχημένο μοντέλο των ΤΕΙ τείνει πλέον να δημιουργηθεί ένα ερευνητικό κέντρο σε κάθε ελληνική περιφέρεια, σημείωσε ότι αυτό που συμβαίνει στην πράξη είναι ότι συγκροτούνται και στην περιφέρεια πό- λοι ανάπτυξης και καινοτομίας. Ο ίδιος σημείωσε ότι, σε αντίθεση με όσα ακούστηκαν στο παρελθόν, ο νέος νόμος για την έρευνα 4310/2014 δεν αλλάζει επί τα χείρω το εργασιακό περιβάλλον των Ελλήνων ερευνητών, αφού το ήδη υπηρετούν προσωπικό διατηρεί την ίδια σχέση εργασίας και οι οργανικές θέσεις προσώπων διατηρούνται. Σύμφωνα με τον κ. Βασιλάκο, ο νέος νόμος ανοίγει το δρόμο για τη δυνατότητα συνεργασίας μεταξύ ερευνητικών οργανισμών και επιχειρήσεων για τρία συν τρία έτη, στο πλαίσιο ειδικών συμβάσεων για την απασχόληση του ερευνητικού προσωπικού, το οποίο μπορεί ακολούθως να επιστρέψει «στη βάση του» χωρίς να έχει χάσει εργασιακά δικαιώματα ή να έχει παγώσει η υπηρεσιακή του εξέλιξη. Επιπρόσθετα, ο επικεφαλής της ΓΓΕΤ τόνισε ότι ο νέος νόμος διασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό την ύπαρξη συνέχειας στην ερευνητική πολιτική, ασχέτως αλλαγών σε κυβερνήσεις, υπουργούς και γενικούς γραμματείς. Οι καινοτομίες Ο Δρ. Βασιλάκος έκανε εκτενή αναφορά στην Εθνική Στρατηγική για την Έρευνα, την Τεχνολογική Ανάπτυξη και την Καινοτομία (ΕΣΕΤΑΚ), για την οποία, όπως είπε, καταρτίζεται 7ετές σχέδιο δράσης με συγκεκριμένο οδικό χάρτη χρηματοδοτήσεων. «Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι πάμε να διασφαλίσουμε σταθερή υλοποίηση ερευνητικής πολιτικής, ανεξάρτητη από την κάθε κυβέρνηση, υπουργό, γενικό γραμματέα. Γι' αυτό και στόχος μας είναι να πετύχουμε μεγάλη συναίνεση γύρω από αυτό» σημείωσε. Σύμφωνα με τον κ. Βασιλάκο, δεύτερη καινοτομία είναι η εγκατάσταση επιστημονικού συνδέσμου σε κάθε υπουργείο, ο οποίος θα αναλάβει να συντονίζει τις επιστημονικές δράσεις σε αυτό, ώστε «να μην έχουμε» -όπως είπε χαρακτηριστικά- «το φαινόμενο να μη γνωρίζει η αριστερά [χείρα] τι ποιεί η δεξιά». Παράλληλα, σημαντικό ρόλο παίζουν οι αξιολογήσεις, τόσο σε ό,τι αφορά τη δημόσια χρηματοδότηση -που θα δίδεται με αξιολόγηση ασχέτως της φύσης των ερευνητικών κέντρων ως ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ- όσο και την ίδια τη ΓΓΕΤ, η οποία θα αξιολογείται ανά τριετία για τις προσφερόμενες υπηρεσίες. Παράλληλα, η διαδικασία της αξιοποίησης δεν θα μπορεί να υπερβαίνει τους πέντε μήνες, τη στιγμή που σήμερα μπορεί να ξεπεράσει ακόμη και τον ενάμιση χρόνο, ενώ η έναρξη της χρηματοδότησης θα πρέπει να γίνεται εντός τετραμήνου

9 Inbox + Περισκόπιο Eνημέρωση και εξυπηρέτηση για τις ακτινοβολίες με ένα κλικ στο Αξιόπιστη ενημέρωση και πρόσβαση σε πληθώρα υπηρεσιών στον δικτυακό τόπο της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας Μία εύχρηστη διαδικτυακή πλατφόρμα για την αξιόπιστη ενημέρωση των πολιτών για θέματα ακτινοβολιών, την άμεση εξυπηρέτηση επαγγελματικών ομάδων και την ταχεία διεκπεραίωση αιτημάτων έχει θέσει σε λειτουργία η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ). Στον ιδιαίτερα λειτουργικό διαδικτυακό τόπο οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να πλοηγηθούν: (α) σε στοιχεία που αφορούν χιλιάδες ιατρικά εργαστήρια ακτινοβολιών, όπου πραγµατοποιούνται ακτινοδιαγνωστικές και ακτινοθεραπευτικές πράξεις, (β) σε αποτελέσµατα χιλιάδων µετρήσεων ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας κεραιών κινητής τηλεφωνίας και (γ) σε αποτελέσµατα συνεχών µετρήσεων επιπέδων ραδιενέργειας, σε όλη τη χώρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι το επόμενο διάστημα θα ενεργοποιηθεί, επίσης, η δυνατότητα να πραγματοποιείται ηλεκτρονικά η ενημέρωση για τις συγκεντρώσεις ραδονίου σε περιοχές όλης της χώρας και για τις διατάξεις τεχνητά παραγόμενης υπεριώδους ακτινοβολίας (σολάριουμ). υποβολή των δικαιολογητικών για την αδειοδότηση των ιατρικών εργαστηρίων ακτινοβολιών, πρόσβαση στις δόσεις ακτινοβολίας που λαμβάνουν χιλιάδες επαγγελματικά εκτιθέμενοι σε ιοντίζουσες ακτινοβολίες, υποβολή ενημερωτικών στοιχείων για διαγνωστικές και θεραπευτικές πράξεις με χρήση ιοντιζουσών ακτινοβολιών για στατιστική χρήση, υποβολή αίτησης έναρξης και διακοπής ατομικής δοσιμέτρησης. Η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας είναι η αρμόδια ρυθμιστική αρχή για τον έλεγχο, τη ρύθμιση και την εποπτεία του τομέα πυρηνικής ενέργειας, πυρηνικής τεχνολογίας, ραδιολογικής, πυρηνικής ασφάλειας και ακτινοπροστασίας. Αποστολή της είναι η προστασία πληθυσμού, εργαζομένων και περιβάλλοντος από τις ιοντίζουσες και τεχνητά παραγόμενες μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες. Στον τομέα της ιατρικής, στην Ελλάδα λειτουργούν περισσότερα από εργαστήρια, όπου γίνεται χρήση ιοντίζουσας (ακτινολογικά μηχανήματα, ακτινοθεραπεία κ.α.) και μη ιοντίζουσας (π.χ. μαγνητικοί τομογράφοι) ακτινοβολίας και υπόκεινται στο ρυθμιστικό έλεγχο της ΕΕΑΕ, ενώ οι εργαζόμενοι με ακτινοβολίες ξεπερνούν τις Επιπλέον, η ΕΕΑΕ μέσα από το διαδικτυακό της τόπο παρέχει στους επαγγελματίες τη δυνατότητα για ηλεκτρονική: Σχετικός σύνδεσµος:

10 Inbox + Περισκόπιο Συνεργασία «Δημόκριτου» με δήμο Αγίας Παρασκευής & Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Μνημόνια συνεργασίας για την επέκταση εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων στην Αγ. Παρασκευή και σε όλους τους τομείς κοινού εκπαιδευτικού, επιστημονικού και ερευνητικού ενδιαφέροντος με το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Στην υπογραφή Mνημονίων Συνεργασίας προχώρησε το ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ» με το δήμο Αγίας Παρασκευής και το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, στο πλαίσιο των ενεργειών προαγωγής της Έρευνας και της Εκπαίδευσης του Κέντρου. Πιο συγκεκριμένα, στο Συμφωνητικό Συνεργασίας με το δήμο Αγίας Παρασκευής, το οποίο υπεγράφη στις αρχές έτους 2015, συμφωνήθηκαν ενέργειες που στοχεύουν στην ανάπτυξη του τομέα Παιδείας και τη δυνατότητα επέκτασης εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων στους τομείς των θετικών επιστημών και στις μικρότερες εκπαιδευτικές βαθμίδες. Παράλληλα, το ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ» προχώρησε στην υπογραφή Προγραμματικής Συμφωνίας Συνεργασίας με το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου σε ερευνητικό, εκπαιδευτικό και επιστημονικό επίπεδο, στο πλαίσιο προαγωγής της Έρευνας και της Εκπαίδευσης. Η συνεργασία μεταξύ των δύο Ιδρυμάτων θα γίνεται σε όλους τους τομείς όπου υπάρχει κοινό εκπαιδευτικό, επιστημονικό και ερευνητικό ενδιαφέρον με γνώμονα την αριστεία. Πιο συγκεκριμένα, η συνεργασία εγκαινιάζεται με τα Μεταπτυχιακά Προγράμματα του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου «Σχεδιασμός Διαστημικών Συστημάτων» του Τμήματος Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών καθώς και «Υλικών και Τεχνολογιών Πολιτιστικής Κληρονομιάς» του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών κατά τη διάρκεια των οποίων το ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ» θα παραχωρεί χώρους διδασκαλίας, καθώς επίσης και ερευνητές, οι οποίοι θα αναλαμβάνουν τη διδασκαλία. Επιπροσθέτως, θα διερευνηθεί η δημιουργία νέων Μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών στους τομείς Ενέργειας/Περιβάλλοντος, Γεωπονίας και Αγροτικής Οικονομίας. Σε επίπεδο Διδακτορικών διατριβών, οι υποψήφιοι διδάκτορες του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου θα έχουν τη δυνατότητα να εκπονούν τη διατριβή τους στο ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ» σε συνεργασία με το εκπαιδευτικό προσωπικό και των δύο Ιδρυμάτων. Οι δράσεις του ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ» με το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου θα περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων: την συνδιοργάνωση εκπαιδευτικών ημερίδων και συνεδρίων, καθώς και την υποβολή κοινών προτάσεων στα πλαίσια Εθνικών και Ευρωπαϊκών προγραμμάτων (HORIZON 2020) με σκοπό να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο και να προαχθεί η Έρευνα. Σχετικός σύνδεσµος:

11 Inbox + Περισκόπιο Τριήμερη «γιορτή» καινοτομίας στο Greek Innovation Forum 2014 Η εκδήλωση συγκέντρωσε στον ίδιο εκθεσιακό χώρο όλους τους κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς που εμπλέκονται στην όλη διαδικασία παραγωγής Εκθέσεις, ημερίδες και ένα σημαντικό συνέδριο για θέματα που αφορούν στη διαδικασία παραγωγής της έρευνας, των νέων τεχνολογιών και το σχεδιασμό υπηρεσιών φιλοξένησε το «Greek Innovation Forum 2014», σε μια τριήμερη εκδήλωση καινοτομίας, η οποία πραγματοποιήθηκε σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας στις 19-21/12/2014. Η εκδήλωση συγκέντρωσε στον ίδιο εκθεσιακό χώρο όλους τους κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς που εμπλέκονται στην όλη διαδικασία παραγωγής νέων τεχνολογιών και καινοτομίας. Στη διάρκεια των ημερίδων παρουσιάστηκαν θέματα κατοχύρωσης βιομηχανικής & πνευματικής ιδιοκτησίας, μεταφοράς τεχνολογίας και κατοχύρωσης εμπορικών σημάτων. Επίσης, παρουσιάστηκαν venture capitals, θερμοκοιτίδες καινοτομίας και επιχειρηματικοί επιταχυντές, spin-offs ελληνικών ερευνητικών κέντρων, ένα δίκτυο επιχειρηματικών αγγέλων και άλλα ενδιαφέροντα θέματα για ερευνητές, ευρεσιτέχνες και για επιχειρηματίες. νέων τεχνολογιών και Στην τριήμερη εκδήλωση συμμετείχαν ενεργά το υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, το υπουργείο Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, η Γενική Γραμματεία Έρευνας & Τεχνολογίας, ο Οργανισμός Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας, το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, το Enterprise Europe Network - Hellas, η Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας, το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος», το Εμπορικό Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών, το Ίδρυμα Τεχνολογίας & Έρευνας, ο Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας και το Thessaloniki Smart Up Innovation Hub. Το INNOVATION FORUM 2014 έχει συμπεριληφθεί στις εκδηλώσεις Business Angels Week που διοργανώνονται κάθε χρόνο ταυτόχρονα σε Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Αφρική, ενώ έχει ξεκινήσει συνεργασία με τις Εκθέσεις Brussels Innova και iena, το Innovation Forum και το Global Innovation Forum. Η εκδήλωση διοργανώθηκε στο πλαίσιο του «MONEY SHOW ATHENS 2014» από το «MONEY SHOW» και το τεχνολογικό Portal «ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ». Περισσότερες πληροφορίες:

12 Inbox + Περισκόπιο Συνάντηση ενημέρωσης των επιστημονικών υπευθύνων των έργων της πράξης ΠΑΒΕΤ 2013 Ενημέρωση των δικαιούχων αναφορικά με τη λειτουργία της διαδικτυακής πλατφόρμας υποβολής των εκθέσεων προόδου της ΓΓΕΤ για το «Πρόγραμμα Ανάπτυξης Με ιδιαίτερη επιτυχία πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 21 Ιανουαρίου 2015 συνάντηση ενημέρωσης των επιστημονικών υπευθύνων των έργων της πράξης «Πρόγραμμα Ανάπτυξης Βιομηχανικής Έρευνας & Τεχνολογίας (ΠΑΒΕΤ) 2013». Την συνάντηση διοργάνωσε το Τμήμα Σύνδεσης Έρευνας και Παραγωγής της Διεύθυνσης Υποστήριξης Δράσεων Έρευνας και Καινοτομίας της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ). Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε μεταξύ των επιστημονικών υπευθύνων των έργων ή εκπροσώπων τους με στελέχη της ΓΓΕΤ στο Αμφιθέατρο του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ και είχε ως βασικό αντικείμενο την ενημέρωση των δικαιούχων αναφορικά με τη λειτουργία της διαδικτυακής πλατφόρμας υποβολής των εκθέσεων προόδου της ΓΓΕΤ. Στην συνάντηση συμμετείχαν 95 έμπειρα στελέχη του παραγωγικού τομέα, στελέχη της ΓΓΕΤ και στελέχη του Συμβούλου Τεχνικής υποστήριξης της ΓΓΕΤ για την Προγραμματική Περίοδο Στην συνάντηση παρευρέθη ο Γενικός Γραμματέας Βιομηχανικής Έρευνας & Τεχνολογίας 2013» Έρευνας και Τεχνολογίας Δρ. Χρήστος Βασιλάκος, ο οποίος χαιρέτησε την εκδήλωση, δίδοντας παράλληλα ενημερωτικές κατευθύνσεις για τις Δράσεις Έρευνας και Καινοτομίας στους συμμετέχοντες κατά την Νέα Προγραμματική Περίοδο , κάνοντας αναφορά στον Νέο Νόμο για την Έρευνα και στις προσπάθειες που κάνει η ΓΓΕΤ για την καλύτερη διασύνδεση Έρευνας και Παραγωγής. Στην συνέχεια έγινε ανάλυση των κατευθύνσεων της Νέας Προγραμματικής Περιόδου από την Δ/νση Υποστήριξης Δράσεων Έρευνας & Καινοτομίας, ενώ δόθηκαν γενικά στοιχεία για την πράξη «ΠΑΒΕΤ 2013» και τη διαχείρισή της από το αρμόδιο Τμήμα που διαχειρίζεται την Δράση (Σύνδεσης Έρευνας & Παραγωγής). Τέλος, έγινε αναλυτική παρουσίαση της Ηλεκτρονικής Πλατφόρμας υποβολής Εκθέσεων Φυσικού και Οικονομικού αντικειμένου των έργων της πράξης «ΠΑΒΕΤ 2013» από το Σύμβουλο Τεχνικής Υποστήριξης της ΓΓΕΤ και ακολούθησε συζήτηση αναφορικά με την παραπάνω υποβολή

13 Δι-ερευνώντας MyAirCoach: Αντιμετώπιση του άσθματος από τους ίδιους τους ασθενείς! Καινοτόμοι αισθητήρες της αναπνοής θα επικοινωνούν με smart-phones και οι ασθενείς θα προσαρμόζουν τη θεραπεία τους είτε αυτόματα είτε με την καθοδήγηση επαγγελματιών υγείας μέσω τηλεϊατρικής Το άσθμα αποτελεί μία από τις πιο διαδεδομένες και μακροχρόνιες φλεγμονώδεις νόσους των αεραγωγών που επηρεάζει σχεδόν αδιάκριτα ανθρώπους όλων των ηλικιών και φυλών ανά τον κόσμο. Εκτός από τους κλινικούς κινδύνους που δημιουργεί, το άσθμα είναι μια τεράστια ψυχολογική και οικονομική επιβάρυνση τόσο για τους ασθενείς όσο και για τις οικογένειές τους. Δυστυχώς και παρά την αυξανόμενη επικράτηση της ασθένειας σε όλο τον κόσμο, περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς χαρακτηρίζονται ως μη καλά ελεγχόμενες περιπτώσεις άσθματος. Το νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα με το όνομα myaircoach, το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του προγράμματος HORIZON2020, φιλοδοξεί να τοποθετήσει τον ασθενή στο επίκεντρο της νόσου και να ενισχύσει το ρόλο του σε όλο το φάσμα της πρόληψης και της περίθαλψης με τη χρήση καινοτόμων προσεγγίσεων. Το τριετές έργο myaircoach συντονίζεται από το Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΙΠΤΗΛ) του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ). Το έργο myaircoach στοχεύει στην ανάπτυξη ενός ολιστικού συστήματος παρακολούθησης της ασθένειας του άσθματος στη βάση των εξατομικευμένων λύσεων και καινοτόμων προσεγγίσεων (mhealth), σε συνδυασμό με έξυπνες συσκευές ανίχνευσης. Ο ασθενής θα λαμβάνει άμεση απόκριση για τον τρόπο διαχείρισης της κατάστασής του, γεγονός που αποτελεί έναν από τους κυριότερους στόχους του προγράμματος. Η ενδυνάμωση των ασθενών για τη διαχείριση της υγείας τους, θα πραγματοποιηθεί με την παροχή φιλικών προς το χρήστη εργαλείων για τη μέτρηση της κλινικής τους κατάστασης και την τήρηση της προτεινόμενης θεραπείας με ακρίβεια και αποτελεσματικότητα. Έτσι θα αναπτυχθούν καινοτόμοι αισθητήρες της αναπνοής, οι οποίοι θα μπορούν να επικοινωνούν με έξυπνες συσκευές, όπως κινητά τηλέφωνα νέας τεχνολογίας. Το περιβάλλον λογισμικού του myaircoach θα προσφέρει στους ασθενείς τη δυνατότητα να προσαρμόσουν τη θεραπεία για την επίτευξη καθορισμένων στόχων και κατευθυντήριων γραμμών, είτε αυτόματα είτε υπό την καθοδήγηση επαγγελματιών υγείας μέσω τηλεϊατρικής. Τα αποτελέσματα του myaircoach αναμένεται να θέσουν τα θεμέλια για την ευρεία υιοθέτηση των συστημάτων αυτοδιαχείρισης, που βασίζονται σε αισθητήρες σε όλο το φάσμα των αναπνευστικών ασθενειών. Σχετικόs σύνδεσµος:

14 Η Ελλάδα που ερευνά Διάκριση ελληνικής συμμετοχής στο δεύτερο παγκόσμιο διαγωνισμό BioASQ Πρόταση του ΑΠΘ για την αυτόματη επισημείωση κειμένων στο διαγωνισμό για την ανάπτυξη έξυπνων τεχνολογιών πληροφορικής στον τομέα των βιοϊατρικών επιστημών Η ομάδα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, η οποία συμμετείχε σε συνεργασία με την εταιρεία atypon.com και η πρότασή της για την αυτόματη επισημείωση κειμένων διακρίθηκε στο δεύτερο διαγωνισμό BioASQ μεταξύ ομάδων από όλο τον κόσμο. Ο διαγωνισμός είχε στόχο την ανάπτυξη έξυπνων τεχνολογιών πληροφορικής για πιο γρήγορη και αποτελεσματική διαχείριση, ανάκτηση και αξιοποίηση δεδομένων στον τομέα των βιοϊατρικών επιστημών και διοργανώθηκε στο πλαίσιο του ομώνυμου έργου που συντονίζουν ερευνητές του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος. Καθημερινά, δημοσιεύονται πάνω από νέα επιστημονικά άρθρα σε βιοϊατρικά περιοδικά παγκοσμίως, ένας αριθμός που αντιστοιχεί σε δυο άρθρα το λεπτό. Η διαχείριση, όμως, και η αξιοποίηση αυτού του πλούτου γνώσης από γιατρούς και άλλους επιστήμονες, συναντά μεγάλες προκλήσεις, όπως η έγκαιρη και βέλτιστη χρήση της διαθέσιμης πληροφορίας για την εξέλιξη της επιστήμης και το όφελος των πολιτών. Σε αυτή την πρόκληση έρχεται να προτείνει λύση το ευρωπαϊκό έργο BioASQ με μία σειρά διαγωνισμών που έχει στόχο να μας εξοικειώσει με την ιδέα των μηχανών που είναι ικανές να απαντούν σε ερωτήσεις σχετικές με τη Βιοϊατρική. Ο δεύτερος διαγωνισμός BioASQ ξεκίνησε τον Φεβρουάριο 2013 καλώντας ερευνητικές ομάδες να συμμετέχουν με τεχνολογίες αιχμής, οι οποίες θα βοηθήσουν στην εξέλιξη της τεχνολογίας σε δύο βασικά πεδία (αυτόματη επισημείωση κειμένων σε μεγάλη κλίμακα και αυτόματη απάντηση ερωτήσεων). Σημαντικό πλεονέκτημα αυτών των συστημάτων ερωταπαντήσεων είναι ότι οι ερωτήσεις των ειδικών θα μπορούν να διατυπώνονται σε φυσική γλώσσα, όπως ακριβώς οι ίδιοι θα απευθύνονταν σε ένα συνάδελφο. Από τους 216 χρήστες και 142 συστήματα που ενεγράφησαν στο σύστημα αυτόματης αξιολόγησης για να συμμετάσχουν στο δεύτερο διαγωνισμό BioASQ, 28 ομάδες με 95 συστήματα υπέβαλαν προτεινόμενες λύσεις και απαντήσεις. Τα τελικά επίσημα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν σε ημερίδα για το BioASQ, στο πλαίσιο του Cross Language Evaluation (CLEF), που πραγματοποιήθηκε το Σεπτέμβριο 2014 στο Sheffield (Ηνωμένο Βασίλειο). Αναλυτικότερα, τα βραβεία απονεμήθηκαν στις εξής ομάδες: Fudan University (Κίνα), NCBI (ΗΠΑ), Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Ελλάδα) σε συνεργασία με την atypon.com για την αυτόματη επισημείωση κειμένων, ενώ για την αυτόματη απάντηση ερωτήσεων διακρίθηκαν οι ομάδες Fudan University, NCBI, University of Alberta (Καναδάς), Seoul National University (Νότιος Κορέα), Toyota Technological Institute (Ιαπωνία) και Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με την atypon. com. Καλύτερη συμμετοχή ως σύνολο κρίθηκε αυτή της ομάδας NCBI. Στην ομάδα του BioASQ συνεργάζονται ερευνητές συμπληρωματικών ειδικοτήτων από 6 οργανισμούς σε 3 χώρες: Το ΕΚΕΦΕ "Δημόκριτος", συντονιστής του έργου, συμμετέχει με τα ινστιτούτα «Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών» και «Βιοεπιστημών και Εφαρμογών», η Γερμανική εταιρεία Transinsight GmbH, το Γαλλικό Πανεπιστήμιο Pierre et Marie Curie / Paris 6 και το τμήμα Πληροφορικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Επιπλέον, ειδήμονες στον τομέα της βιοϊατρικής από πολλές χώρες συνδράμουν στη δημιουργία των δεδομένων αξιολόγησης και ένα πλήθος διακεκριμένων επιστημόνων από όλο τον κόσμο συμμετέχουν στη συμβουλευτική επιτροπή του έργου. To BioASQ ξεκίνησε τον Οκτώβριο 2012 και χρηματοδοτήθηκε για δύο χρόνια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο διαγωνισμός BioASQ συνεχίζεται με τρίτο γύρο, ο οποίος άρχισε στις 2 Φεβρουαρίου Σχετικόs σύνδεσµος:

15 Η Ελλάδα που ερευνά Χαρτογράφηση του εγκεφάλου με την καινοτόμο μέθοδο της διανυσματικής τομογραφίας πεδίου Πρωτοποριακή έρευνα στο Εργαστήριο Επεξεργασίας Γνωστικού Σήματος CBP του ΕΚΕΤΑ Η κατανόηση του τρόπου λειτουργίας του εγκεφάλου και η χαρτογράφησή του με την καινοτόμο μέθοδο της διανυσματικής τομογραφίας πεδίου και τη βοήθεια ενός προηγμένου συστήματος ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος (ΗΕΓ) 256 καναλιών, το οποίο είναι μοναδικό στην Ελλάδα είναι ο κύριος στόχος των ερευνητών του ΕΚΕΤΑ στο «Εργαστήριο Επεξεργασίας Γνωστικού Σήματος CBP». Την έρευνα στο εργαστήριο CBP διενεργούν ο ερευνητής Α Δρ. Γιάννης Κομπατσιάρης και η μεταδιδακτορική ερευνήτρια Δρ. Βασιλική Κοσμίδου του ΙΠΤΗΛ/ΕΚΕΤΑ. Όπως εξηγούν, η έρευνα του τρόπου λειτουργίας του εγκεφάλου και η ανίχνευση των διαφορών μεταξύ υγιών και παθολογικών εγκεφάλων μπορεί να οδηγήσει στην καλύτερη κατανόηση των διαφοροποιημένων ικανοτήτων του εγκεφάλου σε περιπτώσεις νευρολογικών ασθενειών. «Στόχος μας είναι να καταφέρουμε να κάνουμε μια χαρτογράφηση του εγκεφάλου, να δούμε πώς λειτουργεί όταν κάνουμε διάφορες δραστηριότητες που απαιτούν μνήμη, προσοχή και νοητικές διεργασίες», επισημαίνει η κ. Κοσμίδου. Το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα καταγράφεται κατά την εκτέλεση μιας σειράς από νοητικά τεστ με συναισθηματικά, οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα. Στο εργαστήριο CBP αναπτύχθηκε η καινοτόμος μέθοδος της διανυσματικής τομογραφίας πεδίου που επιτρέπει την απεικόνιση της ενεργοποίησης των διαφόρων περιοχών του εγκεφάλου κάθε 4ms. Επιτυγχάνοντας τη χαρτογράφηση του εγκεφάλου και εντοπίζοντας τις περιοχές με παθογένεια, μπορεί να διερευνηθεί η δυνατότητα ενεργοποίησής τους με εξωτερικά ερεθίσματα, επιδιώκοντας τη μέγιστη δυνατή απόκριση. Συνεπώς, η έρευνα αυτή μπορεί να συμβάλλει στο σχεδιασμό έξυπνων εφαρμογών αλληλεπίδρασης εγκεφάλου-υπολογιστή για την υποβοήθηση σχετικών λειτουργιών, με απώτερο στόχο την υποστήριξη ασθενών με Alzheimer s στις καθημερινές τους δραστηριότητες. Το σύστημα ΗΕΓ 256 καναλιών μπορεί να φανεί χρήσιμο και σε παθήσεις, όπως η επιληψία ή η σχιζοφρένεια και εν μέρει μπορεί να βοηθήσει στο διαγνωστικό κομμάτι, αλλά και στην ανάπτυξη εφαρμογών, που θα βοηθήσουν εν τέλει την κλινική εικόνα του ασθενή, αναφέρει χαρακτηριστικά η κ. Κοσμίδου. Στην παρούσα φάση πραγματοποιείται συλλογή δεδομένων ΗΕΓ από υγιή άτομα ή ασθενείς με τη νόσο Alzheimer s, που ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 65+ και γίνεται μελέτη των μηχανισμών προσοχής και θα διερευνηθεί πώς η νόσος Alzheimer s επηρεάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου στις διάφορες νοητικές διεργασίες

16 Η Ελλάδα που ερευνά (συνέχεια) Η Ελλάδα που ερευνά Χαρτογράφηση του εγκεφάλου με την καινοτόμο μέθοδο της διανυσματικής τομογραφίας πεδίου Τα πρώτα αποτελέσματα κατέδειξαν αισθητές διαφορές στον τρόπο που λειτουργεί ο εγκέφαλος, οι οποίες εντοπίζονται τόσο στη διαφορά του φύλου όσο και στην εξέλιξη της ηλικίας. Η πτώση της λειτουργίας με την ηλικία επηρεάζει τόσο τα κέντρα που σχετίζονται με την συναισθηματική λειτουργία, όσο και με νοητικές λειτουργίες, όπως είναι η αντίληψη,η μνήμη και η σκέψη. Το Εργαστήριο Επεξεργασίας Γνωστικού Σήματος CBP χρηματοδοτείται από την ΓΓΕΤ, στα πλαίσια του ΑΡΙΣΤΕΙΑ, ΕΣΠΑ και πραγματοποιείται στο Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών - ΙΠΤΗΛ/ΕΚΕΤΑ σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο (Ιατρική Σχολή, καθ. Μ. Τσολάκη, & Τμήμα Ηλ/γων Μηχ/κων Υπολογιστών, καθ. Λ. Χατζηλεοντιάδης). Αρεταίειο Βραβείο Ιατροβιολογικών Επιστημών της Ακαδημίας Αθηνών σε ερευνητές του ΙΤΕ Οι επιστήμονες του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας & Βιοτεχνολογίας αποκάλυψαν ένα κεντρικό μηχανισμό προστασίας των κυττάρων σε συνθήκες ακραίου στρες Το Αρεταίειο Βραβείο Ιατροβιολογικών Επιστημών της Ακαδημίας Αθηνών έλαβαν οι ερευνητές του ΙΜΒΒ-ΙΤΕ Δρ. Νίκος Κούρτης και Δρ. Βασιλική Νικολετοπούλου, με επικεφαλής τον Δρ. Νεκτάριο Ταβερναράκη, οι οποίοι αναζητώντας προστατευτικούς μηχανισμούς ενάντια στην κυτταρική νέκρωση και τον νευροεκφυλισμό, αποκάλυψαν ένα κεντρικό μηχανισμό προστασίας των κυττάρων σε συνθήκες ακραίου στρες. Πρόκειται για ένα γενικά προστατευτικό μηχανισμό, ο οποίος είναι εξαιρετικά αποτελεσματικός ενάντια στην καταστροφή νευρικών κυττάρων που προκαλείται από θερμοπληξία, εγκεφαλικά επεισόδια, νευροεκφυλιστικές ασθένειες και άλλους γενετικούς ή περιβαλλοντικούς παράγοντες. Τα αποτελέσματα της σχετικής έρευνας δημοσιευθήκαν στο Nature, ένα από τα πιο έγκυρα διεθνή επιστημονικά περιοδικά και αναμένεται να οδηγήσουν στην ανάπτυξη στρατηγικών αντιμετώπισης σοβαρών παθολογικών καταστάσεων, όπως ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων και κληρονομικών νευροεκφυλιστικών ασθενειών. Σχετικόs σύνδεσµος: Οι ερευνητές του ΙΜΒΒ έχουν ήδη δείξει ότι τέτοιες στρατηγικές είναι όντως αποτελεσματικές σε πειραματικά μοντέλα ανθρώπινων ασθενειών

17 Κοινωνία τέχνη πολιτισμός Αριστεία καινοτομίας και επιχειρηματικότητας 2014 Οι διακριθέντες έλαβαν Βραβεία Αριστείας στην Καινοτομία και την Επιχειρηματικότητα Tις προτάσεις των ομάδων και τα ονόματα των μελών με σειρά διάκρισης για τα Βραβεία Αριστείας στην Καινοτομία και την Επιχειρηματικότητα ανακοίνωσε το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας και τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς. Μετά από την ολοκλήρωση της διαδικασίας της επιλογής των επικρατέστερων προτάσεων ανάμεσα από μια πλειάδα αξιόλογων ιδεών, το Αριστείο καλύτερης ιδέας απονεμήθηκε στη πρόταση «C-Muse (Cultural Memory as Updated Site-specific Experience): Σύστημα ψηφιακής εξιστόρησης για τρεις αρχαιολογικούς χώρους της Αθήνας» με εμπνευστές τους Βέργαδο Δημήτριο, Ταμπούρη Κωνσταντίνο και Κόμη Ελευθερία. Η παραπάνω πρόταση κατατέθηκε στον τομέα «Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνίας». Ακολούθως, στον ίδιο τομέα, απονε- μήθηκε Τιμητική Διάκριση για τη πρόταση με τίτλο «PROSVASIS - www. prosvasis.co», στους Δασκαλοπούλου Ευτυχία, Καζία Ελένη, Καπογιαννόπουλο Βασίλειο και Φαζάκη Νικόλαο. Η πρόταση με τίτλο «Υδροστρόβιλος Παραγωγής Ηλεκτρισμού από Μικρές Υδατοπτώσεις» που κατατέθηκε στον τομέα «Περιβάλλον και Νέες Μορφές Ενέργειας» και τα μέλη της ομάδας,θεοχάρης Κωνσταντίνος & Θεοχάρης Δημήτριος, έλαβαν Τιμητική Διάκριση. Τέλος, Τιμητική Διάκριση στον ίδιο ως άνω τομέα έλαβε η πρόταση «Έξυπνος Κάδος Ανακύκλωσης Μαγειρικών Ελαίων από Οικιακούς Χρήστες» και τα μέλη της ομάδας αυτής, Συλάκου Μαρία, Δάβρης Παναγιώτης και Φολερός Δημήτριος. H τελετή απονομής των Βραβείων έλαβε χώρα στις 13 Ιανουαρίου Στόχος των Βραβείων είναι να αναδείξουν και να επιβραβεύσουν πρωτότυπες προτάσεις που συμβάλουν στην ανάπτυξη συστημάτων και εφαρμογών βασισμένων σε νέες τεχνολογίες, στην ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στο σχεδιασμό καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών, στην εξάπλωση της χρήσης των νέων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών αλλά και στη δημιουργία νέων επιχειρήσεων σε παραδοσιακούς συνεχίζεται...

18 Η Ελλάδα που ερευνά (συνέχεια) Η ζωή εν καινοτομία Αριστεία καινοτομίας και επιχειρηματικότητας 2014 Oικιακός βοηθός-ρομπότ για τους ηλικιωμένους! τομείς ανάπτυξης με χρήση πρωτοποριακών συστημάτων ή με παροχή επιπλέον σύγχρονων υπηρεσιών. Οι διακριθέντες θα μπορούν να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα «Κυψέλες Επιχειρηματικότητας», το οποίο θα πραγματοποιηθεί από τη ΓΓΕΤ σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα και Ηράκλειο. Στο πρόγραμμα αυτό θα έχουν τη δυνατότητα να υλοποιήσουν την επιχειρηματική τους ιδέα, καθώς θα τους παρέχεται 4μηνη μηνιαία υποτροφία, επαγγελματικός χώρος πλήρως εξοπλισμένος, σεμινάρια, ημερίδες και συνέδρια από εξειδικευμένους συμβούλους, μαθήματα από ειδικούς καθηγητές, καθώς και η παροχή δικτύωσης νέων δημιουργών μεταξύ τους αλλά και με δυνητικούς επενδυτές ή και συνεργάτες. Στο πρόγραμμα «Κυψέλες Επιχειρηματικότητας» έχουν τη δυνατότητα συμμετοχής μόνο φυσικά πρόσωπα, ηλικίας από 22 έως 30 ετών.. Στόχος του έργου RAMCIP είναι η ανάπτυξη ενός καινοτόμου ρομπότ για την υποστήριξη της ανεξάρτητης διαβίωσης και ποιότητας ζωής των ηλικιωμένων με ήπιες νοητικές διαταραχές Ένα καινοτόμο ρομπότ που θα παίζει το ρόλο... αποκλειστικής νοσοκόμας φιλοδοξεί να αναπτύξει το ερευνητικό έργο RAMCIP (Robotic Assistant for MCI Patients at home), με συντονιστή το Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΙΠΤΗΛ) του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στο πλαίσιο του Προγράμματος HORIZON2020. Το ρομπότ θα παρέχει βοήθεια στην οικιακή καθημερινότητα των ηλικιωμένων, αποτελεσματική υποστήριξη της ανεξάρτητης διαβίωσης και τελικά, της ποιότητας ζωής τους, σε ηλικιωμένους με Ήπια Νοητική Διαταραχή (Mild Cognitive Impairment - MCI). «Οι ηλικιωμένοι, ειδικά τα άτομα σε προ-στάδια άνοιας, με συμπτώματα Ήπιας Νοητικής Διαταραχής, αντιμετωπίζουν συχνά δυσκολίες στην εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων, ακόμη και στον οικιακό τους χώρο», σημειώνει ο Δρ. Δημήτριος Τζοβάρας, διευθυντής του ΙΠΤΗΛ/ΕΚΕΤΑ και συντονιστής του έργου RAMCIP και συμπληρώνει: «Η παροχή κατάλληλης υποστήριξης στην καθημερινότητά τους μέσα από ρομποτικά συστήματα, μπορεί να ενισχύσει την αυτονομία και την ποιότητα ζωής τους» συνεχίζεται...

19 Η ζωή εν καινοτομία (συνέχεια) Oικιακός βοηθός - ρομπότ για τους ηλικιωμένους! Οι ερευνητές του ΕΚΕΤΑ επισημαίνουν ότι στόχος του έργου RAMCIP είναι να οδηγήσει στην επόμενη γενιά ρομποτικών οικιακών βοηθών, οι οποίοι θα είναι ικανοί να ενεργούν προνοητικά και ταυτόχρονα διακριτικά, παρέχοντας βοήθεια σε ποικίλες δραστηριότητες, όπως στο μαγείρεμα, το φαγητό, τη διαχείριση του οικιακού περιβάλλοντος και διατήρηση της ασφάλειας του κ.ά. Παράλληλα, θα βοηθούν στη διατήρηση καλής διάθεσης και θετικών συναισθημάτων του χρήστη τους, καθώς και στην εκγύμναση της νοητικής και φυσικής του υγείας. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι στόχος είναι η εν λόγω εκγύμναση να παρέχεται μέσα από την ίδια συμπεριφορά του ρομπότ. Η κοινοπραξία του έργου φιλοδοξεί να αναπτύξει καινοτόμες λύσεις για την παρακολούθηση και μοντελοποίηση του ηλικιωμένου χρήστη και του περιβάλλοντός του, καθώς και μεθόδους συμπερασμού για το πότε και πώς πρέπει το ρομπότ ιδανικά να επέμβει. Οι νοητικές λειτουργίες του ρομπότ θα πλαισιώνονται από ένα σύνολο εξελιγμένων δυνατοτήτων, αφενός για την επικοινωνία με το χρήστη (δυναμικά αναπροσαρμοζόμενες πολυτροπικές διεπαφές, χρήση τεχνολογιών αναγνώρισης συναισθημάτων και επαυξημένης πραγματικότητας) και αφετέρου, για τον επιδέξιο χειρισμό οικιακών συσκευών και αντικειμένων, αλλά και για την παροχή βοήθειας μέσα από φυσική επαφή ανάμεσα στο ρομπότ και το χρήστη του. Όπως τονίζουν οι ερευνητές, έμφαση θα δοθεί στην ανάπτυξη λύσεων για ρομποτικούς χειρισμούς που θα εγγυώνται την ασφάλεια τόσο του χρήστη του ρομπότ, όσο και του ίδιου του ρομπότ στο οικιακό περιβάλλον. Από την πλευρά της, η καθηγήτρια του τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογιών Πληροφορικής στο Πολυτεχνείο του Μονάχου (Technische Universitat Munchen) Sandra Hirche σημειώνει: «Τα ρομπότ θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα παροχής βοήθειας σε ένα ευρύ φάσμα οικιακών δραστηριοτήτων, με τρόπο προνοητικό και ταυτόχρονα διακριτικό. Θα πρέπει να έχουν συμπεριφορά, η οποία θα ενισχύει την αυτονομία του ηλικιωμένου, αλλά και θα εκγυμνάζει την ψυχική του υγεία, ενώ παράλληλα, θα πρέπει να προσαρμόζονται στις μεταβολές των αναγκών του ηλικιωμένου με την πάροδο του χρόνου.» Σχετικόs σύνδεσµος:

20 Η έρευνα στην πράξη ΙΤΕ: Γονιδιωματική ανάλυση κουνουπιών αποκαλύπτει μυστικά επικίνδυνων ασθενειών Οι ερευνητές ανέλυσαν την αλληλουχία των γονιδιωμάτων 19 ειδών ανωφελών κουνουπιών - Ανοίγει ο δρόμος για έναν πιo αποτελεσματικό έλεγχο ασθενειών όπως η ελονοσία, ο Δάνγκειος πυρετός και ο ιός του Δυτικού Νείλου Την αλληλουχία των γονιδιωμάτων 19 ειδών ανωφελών κουνουπιών προσδιόρισε και ανέλυσε μια διεθνής ομάδα ερευνητών με τη συμμετοχή του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας (ΙΜΒΒ) του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) και του Πανεπιστημίου Κρήτης. Κύριος στόχος των ερευνητών ήταν η μελέτη των γενετικών διαφορών μεταξύ των ακίνδυνων ειδών κουνουπιών και αυτών που μεταδίδουν την ελονοσία. Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας δημοσιεύτηκαν στην ηλεκτρονική έκδοση της επιστημονικής επιθεώρησης Science, περιγράφοντας λεπτομερείς συγκρίσεις των γονιδιωμάτων αυτών των ειδών, καθώς και του «φονικότερου» όλων, του αφρικανικού Anopheles gambiae. Τα ανωφελή κουνούπια είναι υπεύθυνα για τη διάδοση των παθογόνων παρασίτων της ελονοσίας, που είναι η «αιτία» για περίπου 200 εκατομμύρια κρούσματα της ασθένειας που καταλήγουν σε πάνω από 600 χιλιάδες θανάτους στον κόσμο ετησίως. Από τα περίπου 500 διαφορετικά είδη του γένους Anopheles μόνο μερικές δεκάδες είναι φορείς της ασθένειας αυτής. Η ανάλυση των αλληλουχημένων γονιδιωμάτων βασίσθηκε σε αποκλειστική βιοπληροφορική ανάλυση που έγινε με κύριο συντονιστή τον Δρ. Παντελή Τοπάλη και κύριους ερευνητές την Δρ. Βίκυ Ντρίτσου, την Δρ. Έλενα Δεληγιάννη, τον κ. Μανώλη Διαλυνά και τον μεταπτυχιακό φοιτητή Μανώλη Λυράκη. Η ιδιαίτερη δυσκολία συνίστατο στην παράλληλη ανάλυση 19 γονιδιωμάτων, πράγμα που απαίτησε ιδιαίτερα αυξημένη υπολογιστική ισχύ, και την χρησιμοποίηση πολλών διαφορετικών προγραμμάτων λόγω της τεράστιας πολυπλοκότητας του υπό μελέτη υλικού, καθώς αλληλουχίες DNA μήκους άνω των 10 δις βάσεων, έπρεπε να μελετηθούν για την εύρεση και ταυτοποίηση πολλών διαφορετικών οικογενειών γονιδίων και με μέλη, η κάθε μία απ' αυτές, από 50 έως πάνω από 300! Παρόμοιες έρευνες πάνω στα κουνούπια, τόσο στη γονιδιωματική όσο και στη βιοπληροφορική, ανοίγουν τώρα τον δρόμο σε έναν πιο αποτελεσματικό έλεγχο ασθενειών, όπως π.χ. ο Δάνγκειος πυρετός και λοιμώξεις από τον ιό του Δυτικού Νείλου. Οι γενετικές συσχετίσεις και η συμπεριφορά των κουνουπιών Οι νέες γνώσεις για τις γενετικές συσχετίσεις των ειδών αυτών μεταξύ τους και για το πώς η δυναμική εξέλιξη των γονιδιωμάτων μπορεί να έχει συνεισφέρει στην ευελιξία τους να προσαρμόζονται σε νέα περιβάλλοντα και να τρέφονται με ανθρώπινο αίμα, οδηγούν εν δυνάμει σε έναν πιο αποτελεσματικό έλεγχο των φορέων μιας ασθένειας που, επιδημιολογικώς, μπορεί μόνο να αντιμετωπισθεί με εντομολογικές παρεμβάσεις

21 Η έρευνα στην πράξη (συνέχεια) ΙΤΕ: Γονιδιωματική ανάλυση κουνουπιών αποκαλύπτει μυστικά επικίνδυνων ασθενειών Τα παράσιτα που προκαλούν ελονοσία μεταδίδονται στους ανθρώπους μόνο από κουνούπια του γένους Anopheles,και από αυτά, πολύ λίγα είδη είναι αποτελεσματικοί φορείς. Ενώ, λοιπόν, ο μισός, σχεδόν, παγκόσμιος ανθρώπινος πληθυσμός έχει πιθανότητα να νοσήσει από ελονοσία, τα περισσότερα θανατηφόρα κρούσματα παρατηρούνται στην Υποσαχάρια Αφρική, πατρίδα του κύριου φορέα της ασθένειας Anopheles gambiae. Διαφοροποιήσεις στην ικανότητα ειδών κουνουπιών του γένους Anopheles να μεταδώσουν ελονοσία καθορίζονται από πλήθος γενετικών παραγόντων συμπεριλαμβανομένης της συμπεριφοράς τους, όπως π.χ. οι διατροφικές προτιμήσεις τους. Σε μεγάλο βαθμό η κατανόηση τέτοιων διαδικασιών προέρχεται από την αλληλούχιση του γονιδιώματος του Anopheles gambiae το 2002, έρευνα στην οποία συμμετείχε επίσης το ΙΜΒΒ με την ομάδα του ομοτ. Καθηγητή και ερευνητή στο ΙΜΒΒ Κίτσου Λούη. Αυτή επέτρεψε και διευκόλυνε πλήθος λειτουργικών μελετών που προσέφεραν νέες γνώσεις για το πώς το συγκεκριμένο κουνούπι εξειδικεύθηκε σε μεγάλο βαθμό να ζει ανάμεσα σε ανθρώπους και να τρέφεται από αυτούς. Nora Besansky του Πανεπιστημίου Notre Dame(ΗΠΑ) αλληλούχισαν τα γονιδιώματα 19 ειδών ανωφελών κουνουπιών. Με την ολοκλήρωση της αλληλούχισης των δειγμάτων, οι ομάδες από τα διάφορα ερευνητικά ιδρύματα συνέβαλαν με την εμπειρία και τις γνώσεις τους στην εξέταση των γονιδίων που συμμετέχουν σε διαφορετικές πτυχές της βιολογίας των κουνουπιών, όπως οι αναπαραγωγικές διαδικασίες, οι ανοσολογικές αποκρίσεις, η ανθεκτικότητα σε εντομοκτόνα κτλ. Στην ερευνητική αυτή προσπάθεια συμμετείχαν από πλευράς Κρήτης, οι ομάδες του Κίτσου Λούη και του Αναπλ. Καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης Γιάννη Βόντα, επίσης συνεργαζόμενου ερευνητή στο ΙΜΒΒ. Η πρώτη ομάδα ήταν υπεύθυνη για την εύρεση και ταυτοποίηση, στα 19 γονιδιώματα, των οικογενειών γονιδίων που συνθέτουν μόρια RNA που δεν κωδικοποιούν πρωτεΐνες. Επιπλέον, οι δυο ομάδες, συνεργάσθηκαν και για την επισημείωση των γονιδίων που είναι υπεύθυνα για την ανθεκτικότητα των κουνουπιών στα εντομοκτόνα. Εκτός της συμμετοχής 6 ερευνητών του Ηρακλείου στην κύρια δημοσίευση στο περιοδικό Science, τα αποτελέσματα πάνω στα «μη κωδικοποιούντα RNA» δημοσιεύονται ταυτοχρόνως στο επιστημονικό περιοδικό BMC Genomics, με ενεργή συμμετοχή και του Επίκ. Καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης Νίκου Πουλακάκη όσον αφορά στην ανάλυση των δεδομένων από εξελικτικής πλευράς.. Μέχρι σήμερα, η απουσία ανάλογων δεδομένων για τα υπόλοιπα ανωφελή κουνούπια περιόριζε τη δυνατότητα για την κατανόηση της ικανότητάς τους να μεταδίδουν παράσιτα. Για να απαντηθούν αυτές οι ερωτήσεις, ερευνητές απ' όλον τον κόσμο, με την πρωτοβουλία της Καθηγήτριας Σχετικόs σύνδεσµος: