Εννοιολογική προσέγγιση και ιστορικό υπόβαθρο Cluster επιχειρήσεων Michael Porter Competitive advantage of Nations

Transcript

1 CLUSTERS ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΛΑ ΟΙ ΠΑΡΑ ΟΣΙΑΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΒΙΟΜΑΖΑ / ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑ ρ. Γιάννης Γ. Φάλλας ιευθυντής Cluster Βιοενέργειας και Περιβάλλοντος υτικής Μακεδονίας Συνεργάτης Τοµέα Πολεοδοµίας - Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Τµήµα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΑΠΘ

2 Εννοιολογική προσέγγιση και ιστορικό υπόβαθρο Cluster επιχειρήσεων Michael Porter Competitive advantage of Nations

3 Εννοιολογική προσέγγιση και ιστορικό υπόβαθρο Michael Porter s s Diamond Model

4 Εννοιολογική προσέγγιση και ιστορικό υπόβαθρο Alfred MARSHALL (1896): INDUSTRIAL DISTRICTS (ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΣΥΝΟΙΚΙΕΣ) Μικρές εϖιχειρήσεις στην ίδια βιοµηχανία (κλάδο) υλοϖοιούν οικονοµίες κλίµακας εξωτερικές της εϖιχείρησης µέσα αϖό τη γεωγραφική γειτνίαση

5 Εννοιολογική προσέγγιση και ιστορικό υπόβαθρο 1. ϖαρέχουν εξειδικευµένο εργατικό δυναµικό 2. διευκολύνουν την ανάϖτυξη εξειδικευµένων εισροών και υϖηρεσιών 3. βοηθούν τις εϖιχειρήσεις να αξιοϖοιούν την «υϖερχείλιση» (spill-overs ) τεχνολογιών A. Marshall Οι βιοµηχανικές συνοικίες:

6 Εννοιολογική προσέγγιση και ιστορικό υπόβαθρο SCHUMPETER (1939): CLUSTERING OF IINOVATIONS Οι καινοτοµίες δεν είναι κατανεµηµένες ισότροϖα στον χωρο-χρόνο χρόνο, αλλά τείνουν να συγκεντρώνονται (clustering), γιατί οι εϖιχειρήσεις σταδιακά τείνουν να ακολουθούν τις εϖιτυχηµένες καινοτοµίες

7 Εννοιολογική προσέγγιση και ιστορικό υπόβαθρο ΤΡΙΤΗ ΙΤΑΛΙΑ (τέλη 70): Bagnasco (1977) Becattini (1975) Brusco (1982)

8 Εννοιολογική προσέγγιση και ιστορικό υπόβαθρο Βιοµηχανικές συνοικίες στην Τρίτη Ιταλία : «συµϖλέγµατα εϖιχειρήσεων στη Βορειοανατολική και την Κεντρική Ιταλία µε υψηλή εϖιτυχία λόγω συγκέντρωσης συσσωµάτωσης (agglomeration) agglomeration)»

9 Εννοιολογική προσέγγιση και ιστορικό υπόβαθρο Triple Helix Model Σοβ. Ένωση, Λατινική Αµερική Τριπλή Έλικα: ΗΠΑ υναµική Αλληλεπίδραση Etzkovitz & Leydesdorff

10 Εννοιολογική προσέγγιση και ιστορικό υπόβαθρο -συγκέντρωση του 20% της ϖαγκόσµιας βιοµηχανίας τεχνολογίας - µέσος µισθός = 1,5 µέσου µισθού ΗΠΑ Economist Silicon Valley (τέλη( 80 αρχές 90):

11 Γενική περιγραφή και χαρακτηριστικά Περιφερειακό συγκριτικό ϖλεονέκτηµα 1. ε µεταφέρεται (διαϖροσωϖικές και διεϖιχειρησιακές σχέσεις) 2. εν αναϖαράγεται (άρρητη γνώση) Foss, 1996

12 Γενική περιγραφή και χαρακτηριστικά Συγκέντρωση cluster γύρω από µια κύρια δραστηριότητα Πηγή: Cluster Policies Whitebook, IKED

13 Γενική περιγραφή και χαρακτηριστικά Τι ϖροσφέρουν τα Clusters; -Συνεργασία και κατανοµή πληροφόρησης -Συνεργασία στην παραγωγή -Συνεργασία στην προβολή και προώθηση -Συνεργασία στην αγορά, µάθηση και χρήση νέων τεχνολογιών -Συνεργασία στην ανάπτυξη νέων προϊόντων -Συνεργασία σε θέµατα χρηµατοδότησης επιχειρηµατικών σχεδίων

14 Γενική περιγραφή και χαρακτηριστικά Εϖιχειρήσεις: γιατί Clusters; -Εύκολη και άµεση πρόσβαση σε εξειδικευµένους προµηθευτές, υπηρεσίες και ανθρώπινο δυναµικό -Spill-overs πληροφόρησης και γνώσης -Ευελιξία και άµεση αντίδραση και αλλαγή λόγω υψηλής εξειδίκευσης -Ταχύτερη προσαρµογή στην καινοτοµία µέσα από τη µίµηση

15 Γενική περιγραφή και χαρακτηριστικά CLUSTERS : ΤΟΠΟΙ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΟΣΗΣ ΓΝΩΣΗΣ, ΑΡΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ

16 Γενική περιγραφή και χαρακτηριστικά ΕΥΗΜΕΡΙΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΟΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ

17 Προστιθέµενη αξία ΑΕΠ = f(ι) = f(clusters) είκτης Καινοτοµίας ως προς Πολιτικές υπέρ των Clusters Απουσία Εθνικών Πολιτικών για Clusters Εθνικές πολιτικές για Clusters Κατά κεφαλήν ΑΕΠ ως προς είκτη Καινοτοµίας

18 Προστιθέµενη αξία ΑΕΠ = f(έντασης του cluster) ΑΕΠ/ Ποσοστό δύναµης του cluster (ποσοστό εργαζοµένων σε Clusters µε συντελεστή εντοπιότητας µεγαλύτερο του 2) Πηγή: European Cluster Observatory

19 Χαρακτηριστικά CLUSTERS vs ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

20 Χαρακτηριστικά Παγκοσµιοϖοίηση Κωδικοϖοιηµένη γνώση Clusters Άρρητη γνώση

21 Μηχανισµοί στήριξης καινοτοµίας σε παραδοσιακά clusters Η 1 H ΑΝΤΙΦΑΣΗΤΩΝ CLUSTERS GLOCAL = Global + Local

22 Κατηγορίες και παράγοντες επιτυχίας ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣΕΠΙΤΥΧΙΑΣ CLUSTERS Σηµαντικότεροι Παρουσία λειτουργικών δικτύων και σχέσεων συνεργασίας Ισχυρή βάση καινοτοµίας Ε&ΤΑ Ισχυρή βάση τοπικών ικανοτήτων / δεξιοτήτων Επαρκείς φυσικές υποδοµές Παρουσία µεγάλων επιχειρήσεων Ισχυρή επιχειρηµατική συνείδηση Πρόσβαση σε πηγές χρηµατοδότησης Cluster DTI Study Σηµαντικότητα

23 Μηχανισµοί στήριξης καινοτοµίας σε παραδοσιακά clusters Οιδιαδικασίεςµάθησης καθορίζουν τη συλλογική ικανότητα µιας περιοχής να αναβαθµίζει τη δυνατότητα των επιχειρήσεων να ανταποκρίνονται στις µακροοικονοµικές αλλαγές, αναπτύσσοντας νέα συγκριτικά πλεονεκτήµατα Michel de Bernardy

24 Μηχανισµοί στήριξης καινοτοµίας σε παραδοσιακά clusters Μηχανισµοίγνώσηςκαιµάθησηςσε καινοτόµεςπεριοχές Σχέσεις προµηθευτών πελατών και κατασκευαστών χρηστών εξοπλισµού Επίσηµες και ανεπίσηµες σχέσεις µεταξύ επιχειρήσεων σε κάποιους κλάδους Κινητικότητα εργαζοµένων µεταξύ επιχειρήσεων σε τοπικές αγορές υψηλής εξειδίκευσης Spin-offs νέων επιχειρήσεων από υφιστάµενες επιχειρήσεις, πανεπιστήµια και ερευνητικά ινστιτούτα Keeble & Wilkinson, Πανεϖιστήµιο Cambridge

25 Μηχανισµοί στήριξης καινοτοµίας σε παραδοσιακά clusters ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΕ ΜΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ

26 Μηχανισµοί στήριξης καινοτοµίας σε παραδοσιακά clusters Η ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΙΑ Ι ΕΤΑΙ

27 Μηχανισµοί στήριξης καινοτοµίας σε παραδοσιακά clusters ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ «ΕΞΙΣΩΝΟΥΝ» ΤΟ ΕΠΙΠΕ Ο ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΤΟΥΣ

28 Μηχανισµοί στήριξης καινοτοµίας σε παραδοσιακά clusters ΜΙΑ ΑΠΌ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΜΙΑ ΝΕΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

29 Μηχανισµοί στήριξης καινοτοµίας σε παραδοσιακά clusters Η ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΙΑ Ι ΕΤΑΙ

30 Μηχανισµοί στήριξης καινοτοµίας σε παραδοσιακά clusters ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ «ΕΞΙΣΩΝΟΥΝ» ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΤΟ ΕΠΙΠΕ Ο ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΤΟΥΣ

31 Μηχανισµοί στήριξης καινοτοµίας σε παραδοσιακά clusters Η 2 H ΑΝΤΙΦΑΣΗΤΩΝ CLUSTERS Τα Clusters ανθούν όταν η πληροφορία ρέει ελεύθερα µεταξύ των επιχειρήσεων!!!

32 Μηχανισµοί στήριξης καινοτοµίας σε παραδοσιακά clusters COO(M)PETITION = COOPERATION + COMPETITION

33 Μηχανισµοί στήριξης καινοτοµίας σε παραδοσιακά clusters Εξέτασηπαραγόντωνεπιτυχίαςωςπρος Clusters παραδοσιακώνκλάδων Παρουσία λειτουργικών δικτύων και σχέσεων συνεργασίας ;;; Ισχυρή βάση καινοτοµίας Ε&ΤΑ ;;; Ισχυρή βάση τοπικών ικανοτήτων / δεξιοτήτων ;;; Επαρκείς φυσικές υποδοµές ;;; Παρουσία µεγάλων επιχειρήσεων ; Ισχυρή επιχειρηµατική συνείδηση ; Πρόσβαση σε πηγές χρηµατοδότησης ; Σηµαντικότητα

34 Μηχανισµοί στήριξης καινοτοµίας σε παραδοσιακά clusters Στα παραδοσιακά clusters: Στήριξη Καινοτοµίας Στήριξη διαδικασίας δηµιουργίας,µεταφοράς και διάδοσης της γνώσης κυρίως µέσα από Εκπαιδευτικά ιδρύµατα & ερευνητικά ινστιτούτα

35 Μηχανισµοί στήριξης καινοτοµίας σε παραδοσιακά clusters που οδηγεί σε Αύξηση συνεργασιών εργαστηρίων και δηµιουργία Spinoffs επιχειρήσεων ιευκόλυνση επίσηµων και ανεπίσηµων σχέσεων µεταξύ των επιχειρήσεων Αύξηση εξειδίκευσης τοπικής αγοράς Κινητικότητα εργαζοµένων µεταξύ επιχειρήσεων Βελτίωση σχέσεων προµηθευτών πελατών και κατασκευαστών χρηστών εξοπλισµού

36 Βιοµάζα και ανάπτυξη Παγκόσµιο ενεργειακό µίγµα Πηγή: IEA 2013 ΑΠΕΕΕ Πηγή: Eurostat, 2013 Σταθερή πηγή ενέργειας Biomass

37 Βιοµάζα και ανάπτυξη Τοπική προστιθέµενη αξία Ελαχιστοποίηση µεταφοράς Κατανεµηµένο δίκτυο ΜηδενικόςκύκλοςCO 2

38 Βιοµάζα και ανάπτυξη ίκτυο Ευρωπαϊκών Περιφερειών µε Clusters Βιοενέργειας

39 Ευρωπαϊκά Clusters Βιοµάζας ΚεντρικήΦινλανδία Επίσηµη ίδρυση (Manager, κλπ) Κρατικήπολιτικήυπέρτων Clusters Περιφερειακή υποστήριξη και πολιτική κάλυψη 50+ µέλη (εταιρείες θέρµανσης, ηλεκτρισµού και αλυσίδαςβιοµάζας, εξοπλισµού, ισχυρήε&τα, υπηρεσίες)

40 Ευρωπαϊκά Clusters Βιοµάζας ΚεντρικήΦινλανδία

41 Ευρωπαϊκά Clusters Βιοµάζας Småland, Σουηδία Επίσηµη ίδρυση (Manager, κλπ) Ισχυρή περιφερειακή στήριξη 50+ µέλη (Πράσινη πόλη Vaxjo -, εταιρείες επεξεργασίας ξύλου IKEA! -, εταιρείες θέρµανσης, ηλεκτρισµού και αλυσίδας βιοµάζας, εξοπλισµού, ΚέντροΞύλου, Ε&Τα, υπηρεσίες)

42 Ευρωπαϊκά Clusters Βιοµάζας Småland, Σουηδία

43 Ευρωπαϊκά Clusters Βιοµάζας Ναβάρα, Ισπανία Επίσηµο cluster ( Περιφερειακή στήριξη 30+ µέλη (ισχυρήε&α, εταιρείεςθέρµανσης, ηλεκτρισµού και αλυσίδας βιοµάζας, παραγωγοί pellets, υπηρεσίες)

44 Ευρωπαϊκά Clusters Βιοµάζας Ναβάρα, Ισπανία

45 Ευρωπαϊκά Clusters Βιοµάζας Wielkopolska, Πολωνία Επίσηµο cluster (Εταιρεία ιαχείρισης Ενέργειαςτης Wielkopolska - WAZE ) Τοπική στήριξη 40+ µέλη (εταιρείες θέρµανσης και ηλεκτρισµού, Ε&Α, υπηρεσίες)

46 Ευρωπαϊκά Clusters Βιοµάζας Wielkopolska, Πολωνία

47 Ευρωπαϊκά Clusters Βιοµάζας Zvolen, Σλοβακία Επίσηµο cluster (Wood Cluster Περιφερειακό Συµβούλιο) Περιφερειακή στήριξη, όχι τόσο δυνατό 40+ µέλη(εταιρείεςθέρµανσηςκαιηλεκτρισµού, εφοδιαστικήδασικήςβιοµάζας, περιορισµένηε&α, υπηρεσίες)

48 Ευρωπαϊκά Clusters Βιοµάζας Zvolen, Σλοβακία

49 Ευρωπαϊκά Clusters Βιοµάζας Styria, Αυστρία Επίσηµο cluster (HolzCluster) Κεντρική πολιτική Ισχυρή περιφερειακή στήριξη 150+ µέλη (δασικοίσυνεταιρισµοί, εταιρείες θέρµανσης και ηλεκτρισµού, εφοδιαστική δασικής βιοµάζας, ικανήε&α, υπηρεσίες)

50 Ευρωπαϊκά Clusters Βιοµάζας Styria, Αυστρία

51 Ευρωπαϊκά Clusters Βιοµάζας Trento, Ιταλία Επίσηµο cluster (Environmental Technologies and Renewable Energies) Αυτόνοµη περιφερειακή πολιτική Ισχυρή περιφερειακή στήριξη 300+ µέλη (δασικοίσυνεταιρισµοί, µονάδες θέρµανσης και ηλεκτρισµού, εφοδιαστική δασικής βιοµάζας, τεχνικήξυλεία, έπιπλα, Ε&Α, υπηρεσίες )

52 Ευρωπαϊκά Clusters Βιοµάζας Trento, Ιταλία

53 Cluster Βιοενέργειας και Περιβάλλοντος υτικής Μακεδονίας υτικήμακεδονία Bioenergy and Environment Cluster - CluBE Βιοµάζα για Τηλεθερµάνσεις κ βιοµηχανική χρήση Μικτή καύση σε υφιστάµενους ΑΗΣ ή νέους σταθµούς Καλλιέργειαβιοµάζας, συστήµαταπιστοποίησης, εφοδιαστική, κλπ Βελτιστοποίηση συστηµάτων θέρµανσης Ενεργειακή επάρκεια

54 Cluster Βιοενέργειας και Περιβάλλοντος υτικής Μακεδονίας 21 αρχικάµέλη ηµόσιος τοµέας: Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας Περιφερειακό Ταµείο Ανάπτυξης.Μ. Περιφερειακή Ένωση ήµων.μ.

55 Cluster Βιοενέργειας και Περιβάλλοντος υτικής Μακεδονίας Ερευνητική / ακαδηµαϊκή κοινότητα : Πανεπιστήµιο υτικής Μακεδονίας Ινστιτούτο Χηµικών ιεργασιών και Ενεργειακών Πόρων (Ι ΕΠ/ΕΚΕΤΑ) ΑΤΕΙ υτικής Μακεδονίας ΚΤΕ υτικής Μακεδονίας Κέντρο Περιβάλλοντος Τµήµα Τεχνολογίας Ξύλου και Επίπλου / ΤΕΙ Θεσσαλίας

56 Cluster Βιοενέργειας και Περιβάλλοντος υτικής Μακεδονίας Επιχειρήσεις(1): Επεξεργασίας ξύλου: Alfa WoodΑ.Ε. ΓΙΩΤΑΣ Α.Ε. Ζιώγας Ο.Ε. Χλιάπας Α.Ε. Συνεταιρισµοί: ασικός Συνεταιρισµός Πενταλόφου Αγροτικός Συνεταιρισµός ΗΜΗΤΡΑ ιαχείριση απορριµµάτων ΙΑ ΥΜΑ Α.Ε.

57 Cluster Βιοενέργειας και Περιβάλλοντος υτικής Μακεδονίας Επιχειρήσεις (2): Τηλεθερµάνσεις: ΕΤΗΠ ΕΥΑ Κοζάνης Παραγωγή, εµπορία και διακίνηση βιοµάζας BIOZONE Κατασκευή λεβήτων: CombiΘερµοδυναµικήΑ.Ε. Συµβουλευτική κλάδου δασικής βιοµάζας: Ελληνικά άση ΕΠΕ

58 Cluster Βιοενέργειας και Περιβάλλοντος υτικής Μακεδονίας Άλλοι υποστηρικτικοί οργανισµοί ΑΝΚΟ Α.Ε. Αναπτυξιακή υτικής Μακεδονίας

59 Cluster Βιοενέργειας και Περιβάλλοντος υτικής Μακεδονίας Μικτή καύση µε δασική βιοµάζα Μικτή καύση µε πυρηνόξυλο Πιλοτική καλλιέργεια και µικτή καύση αγριαγγινάρας

60 Cluster Βιοενέργειας και Περιβάλλοντος υτικής Μακεδονίας Συστάδες δρυός Συστάδες µαύρης πεύκης ανά περίοδο υλοτόµησης και εκτιµώµενη ξυλεία Συστάδες µαύρης πεύκης ανά περίοδο υλοτόµησης και υψόµετρο ( m)

61 Cluster Βιοενέργειας και Περιβάλλοντος υτικής Μακεδονίας ΣυνολικάοφέλητηςΠεριφέρειας Οικονοµία -Ανάπτυξη επιχειρηµατικότητας και απασχόλησης, ιδιαίτερα σε αγροτικές / δασικές περιοχές - υνητική αύξηση εξαγωγών (pellets) Περιβάλλον -Μείωση εκποµπών CO2 -Αύξηση µεριδίου πράσινης ενέργειας -Καλύτερη διαχείριση των δασών και προστασία έναντι πυρκαγιών

62 Cluster Βιοενέργειας και Περιβάλλοντος υτικής Μακεδονίας Ταιριάζει µε S Υποστήριξη ΜΜΕ Ε&Τ&Κ ψηφιακή ατζέντα Οικονοµία χαµηλών εκποµπών άνθρακα

63 Σαςευχαριστώ ρ. ΓιάννηςΓ. Φάλλας ιευθυντής Cluster Βιοενέργειας και Περιβάλλοντος υτικής Μακεδονίας Περιφερειακό Ταµείο Ανάπτυξης υτικής Μακεδονίας Τηλ , Κιν