Σημείωμα των διευθυντριών σύνταξης Το παρόν τεύχος του περιοδικού Μουσικοπαιδαγωγικά, της ετήσιας επιστημονικής έκδοσης της Ελληνικής Ένωσης για τη

Transcript

1 Σημείωμα των διευθυντριών σύνταξης Το παρόν τεύχος του περιοδικού Μουσικοπαιδαγωγικά, της ετήσιας επιστημονικής έκδοσης της Ελληνικής Ένωσης για τη Μουσική Εκπαίδευση (Ε.Ε.Μ.Ε.), είναι το πρώτο που εκδίδεται με νέα διεύθυνση σύνταξης. Μετά από μία επιτυχή πορεία δέκα ετών, ο προηγούμενος διευθυντής σύνταξης του περιοδικού Κώστας Τσούγκρας (Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) παρέδωσε τη σκυτάλη στη Ζωή Διονυσίου (Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Ιόνιο Πανεπιστήμιο) και τη Μαίη Κοκκίδου (Π.Μ.Σ. «Σημειωτική και Επικοινωνία», Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας). Ο Κώστας Τσούγκρας, ο οποίος όλα αυτά τα χρόνια εργάστηκε με επιστημονικό ήθος και υποδειγματική συνέπεια, θα συνεχίσει να στηρίζει την έκδοση του περιοδικού στην επεξεργασία κειμένων και σελιδοποίηση κάθε τεύχους. Το παρόν τεύχος φιλοξενεί πέντε άρθρα, εκ των οποίων τα τρία πρώτα είναι ερευνητικά και τα δύο επόμενα ιστορικά-βιβλιογραφικά. Η Ζωή Διονυσίου, στο άρθρο με τίτλο «Η μουσική ζωή στην ελληνική οικογένεια με παιδιά 0-6 ετών» παρουσιάζει τα αποτελέσματα μίας διαδικτυακής έρευνας με ερωτηματολόγιο που εστίασε στους όρους της μουσικής επικοινωνίας μεταξύ των γονέων και των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Μερικά από τα ερωτήματα τα οποία πραγματεύεται η ερευνήτρια είναι: ποια είναι η θέση της μουσικής στη σημερινή ελληνική οικογένεια; τραγουδούν οι γονείς με τα παιδιά τους και για τα παιδιά τους; παίζουν μουσικά οι γονείς με τα παιδιά τους; πώς εμπλέκεται η μουσική στη φροντίδα των βρεφών και των νηπίων; Οι στόχοι της έρευνας της Διονυσίου ήταν: α) η καταγραφή των συνηθειών σχετικά με τη μουσική που έχουν οι ελληνικές οικογένειες με παιδιά νεογέννητα έως 6 ετών, β) η διερεύνηση της στάσης και των πρακτικών των γονιών σχετικά με την ακρόαση και τη δημιουργία μουσικής στο σπίτι, και γ) η επιβεβαίωση ή διάψευση της υπόθεσης ότι η παρακολούθηση μαθημάτων μουσικής για βρέφη και νήπια αλλάζει τις στάσεις και συνήθειες των γονιών σχετικά με τη μουσική ζωή στην οικογένεια. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας οι Έλληνες γονείς χρησιμοποιούν τη μουσική ως καθημερινή δραστηριότητα στην ανατροφή των παιδιών τους, εκτιμούν τη μουσική και ακούν πολύ συχνά μουσική στο σπίτι. Ωστόσο, η δυναμική της μουσικής επικοινωνίας μεταξύ γονέων και παιδιών παρουσιάζει ύφεση στον τρίτο χρόνο της ζωής του παιδιού, ίσως διότι τότε οι γονείς επικεντρώνονται περισσότερο στην κατανόηση και παραγωγή του γραπτού λόγου (ανάγνωση και γραφή). Η έρευνα της Διονυσίου είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς αποκαλύπτει αλλαγές στον ρόλο της οικογένειας στη δόμηση της σχέσης του παιδιού με τη μουσική. Στις μέρες μας, με τους ολοένα πιο απαιτητικούς ρυθμούς ζωής στη σύγχρονη οικογένεια, οι γονείς περνούν όλο και λιγότερο χρόνο με τα παιδιά τους, ενώ ξοδεύουν όλο και περισσότερα χρήματα στην ανατροφή τους. Αυτό που είναι καλό να θυμόμαστε είναι πως η επικοινωνία του γονέα με το παιδί μέσω της μουσικής είναι πολύ σημαντική και πως η αποδυνάμωση αυτής της μορφής επικοινωνίας μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή του παιδιού. Ίσως όλοι εμείς οι εκπαιδευτικοί μουσικής πρέπει να υπενθυμίσουμε στους γονείς των μαθητών μας ότι η μουσική είναι ένα εξαίρετο μέσο που ισχυροποιεί τους δεσμούς ανάμεσα στα μέλη μιας οικογένειας και μπορεί να δημιουργήσει μία χαλαρωτική και ευχάριστη ατμόσφαιρα στο σπίτι. Στο δεύτερο άρθρο αυτού του τεύχους «Μουσική και τηλεοπτική διαφήμιση: μία σημειωτική προσέγγιση με μουσικοπαιδαγωγικές εφαρμογές» της Ελένης Τσακιρίδου και της Μαίης Κοκκίδου παρουσιάζονται τα αποτελέσματα μίας έρευνας με υλικό 391 τηλεοπτικές διαφημίσεις. Οι

2 ερευνήτριες εστιάζουν στον λειτουργικό ρόλο της μουσικής στην τηλεοπτική διαφήμιση, δίνοντας έμφαση στη σημειωτική ανάλυση του μουσικού/ηχητικού μηνύματος, κυρίως μέσα από την αναζήτηση των συνδηλώσεων. Μετά από μία σύντομη εισαγωγή αναφορικά με την προσέγγιση της μουσικής ως σημειωτικό κώδικα, οι συγγραφείς περιγράφουν τον λειτουργικό ρόλο της μουσικής στην τηλεοπτική διαφήμιση και εξετάζουν τους όρους της μουσικής επικοινωνίας και της χρήσης και πρόσληψης της μουσικής μέσα στο πολυτροπικό περιβάλλον της διαφήμισης. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, η μουσική των διαφημίσεων, αν και καλύπτει μεγάλο μέρος από την ποικιλία του σημερινού μουσικού ορίζοντα, κυριαρχείται από τραγούδια και κομμάτια δημοφιλούς μουσικής (ποπ, ροκ, και ποπ-ροκ στιλ). Η χρήση της μουσικής είναι στερεοτυπική ενώ η ειδολογική τυπολογία φαίνεται ότι λειτουργεί προς όφελος των στόχων των διαφημιστών. Κατά αυτή την έννοια, η μουσική της διαφήμισης «μορφοποιεί» το target group, καθώς είτε δημιουργείται είτε επιλέγεται πάντα σε σχέση με ειδικά χαρακτηριστικά των υποψήφιων καταναλωτών (φύλο, ηλικία, τάξη) και είναι ένας πολιτισμικός καθρέφτης που αντανακλά το κοινωνικό νόημα διαφόρων ειδών μουσικής. Τα αποτελέσματα της έρευνας μπορούν να αξιοποιηθούν από τους εκπαιδευτικούς μουσικής, αλλά και από τους εκπαιδευτικούς γενικής παιδείας, για να βοηθήσουν τους μαθητές να σταθούν κριτικά απέναντι στους μηχανισμούς της διαφήμισης που τους θέλουν παθητικούς δέκτες. Καθώς η τηλεοπτική διαφήμιση είναι μέσα στην καθημερινότητα των μαθητών, οι μαθητές μπορούν να αντλήσουν από προσωπικές εμπειρίες και να εξετάσουν εκ νέου τις στάσεις τους και τις αντιλήψεις του για τα μουσικά περιβάλλοντα και να καταλάβουν τη σημασία του «φιλτραρίσματος» κάθε πληροφορίας με απώτερο στόχο να μπορούν να ακούνε κάθε μουσική ενεργητικά, περισσότερο συνειδητά και, πάνω από όλα, κριτικά. Τα τελευταία χρόνια, οι μαθησιακές δυσκολίες βρίσκονται στο επίκεντρο πολλών μελετών που επιχειρούν να εντοπίσουν τα χαρακτηριστικά τους και να βρούνε αποτελεσματικούς τρόπους για να βοηθήσουν τα παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, μέσα από ειδικά προγράμματα αποκατάστασης. Στο τρίτο άρθρο με τίτλο «Αξιολόγηση της μουσικής ακουστικότητας σε παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες» παρουσιάζεται το πλαίσιο και τα αποτελέσματα της έρευνας που εκπόνησαν ο Ανάργυρος Καραπέτσας, η Ειρήνη-Ροδόπη Λασκαράκη και ο Νικόλαος Ζυγούρης. Οι ερευνητές μελέτησαν συγκριτικά τη μουσική ακουστικότητα 10 παιδιών με δυσλεξία που παρακολουθούσαν τμήμα ένταξης και 10 παιδιών ίδιου φύλου και ηλικίας που αποτέλεσαν την ομάδα ελέγχου. Το σύνολο των συμμετεχόντων ήταν μαθητές των τάξεων Β, Γ και Δ Δημοτικού. Το εργαλείο αξιολόγησης που χρησιμοποιήθηκαν ήταν το PMMA (Primary Measures of Music Audiation) του Edwin Gordon (1979) το οποίο σταθμίστηκε για τον ελληνικό πληθυσμό από τους Στάμου, Schmidt & Humphreys το 2006 (Στοιχειώδεις Μετρήσεις Μουσικής Ακουστικότητας). Η βασική ερευνητική υπόθεση ήταν ότι τα παιδιά με δυσλεξία θα σημειώσουν χαμηλότερες επιδόσεις (χαμηλότερους μέσους όρους στις σωστές απαντήσεις) αναφορικά με δοκιμασίες δύο βασικών μουσικών δεξιοτήτων, αυτών της αντίληψης του τονικού ύψους και του ρυθμού, σε σύγκριση με τα παιδιά της ομάδας ελέγχου. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, τα παιδιά με δυσλεξία σημείωσαν στατιστικά σημαντικές χαμηλότερες επιδόσεις στις κλίμακες μέτρησης της μουσικής ακουστικότητας του PMMA, τόσο στη διάκριση του ρυθμού όσο και της μελωδίας, σε σύγκριση με τα παιδιά της ομάδας ελέγχου. Το συμπέρασμα είναι ότι τα παιδιά με δυσλεξία δεν επεξεργάζονται επαρκώς τον ρυθμό και το τονικό ύψος των μουσικών-ακουστικών ερεθισμάτων.

3 Οι ερευνητές τονίζουν ότι το έλλειμμα στην αντίληψη του τονικού ύψους των γλωσσικών ήχων, των γλωσσικών φθόγγων, οδηγεί στην διαμόρφωση λανθασμένων ή ανεπαρκών φωνολογικών αναπαραστάσεων που επηρεάζουν τις δεξιότητες ανάγνωσης των μαθητών. Η αδυναμία στην αντίληψη του τονικού ύψους φαίνεται ότι ενισχύει τη θεωρία της ελλειμματικής ακουστικής επεξεργασίας και διάκρισης των ατόμων με δυσλεξία. Τα αποτελέσματα της εν λόγω έρευνας μπορούν να αξιοποιηθούν στο σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων παρέμβασης και στήριξης παιδιών με δυσλεξία. Στο άρθρο τους με τίτλο «Διδακτικές Μέθοδοι της Ψαλτικής Τέχνης (Ι -ΙΘ αιώνες)», ο Ιωάννης Λιάκος και η Σέβη Μαζέρα μας εισάγουν στον μουσικό πολιτισμό της Ψαλτικής Τέχνης, που έχει ως κύριο αντικείμενο τη μελική ένδυση του υμνογραφικού λόγου της Εκκλησίας. Ο υπερχιλιετής γραπτός βυζαντινός μουσικός πολιτισμός συνοδεύτηκε από παράλληλες προσπάθειες ανεύρεσης τρόπων διδακτικής και πρακτικής εφαρμογής. Εμφανίστηκαν έτσι μέθοδοι μουσικής διδασκαλίας της Ψαλτικής Τέχνης (γνωστών ή ανώνυμων μελουργών- διδασκάλων) που συνδυάζουν τις θεωρητικές παραμέτρους με την πρακτική εκμάθησής της. Οι συγγραφείς, μέσα από επισταμένη επισκόπηση πηγών (χειρόγραφα, εγχειρίδια, πραγματείες, κ.ά.) παραθέτουν τις αρχές της Ψαλτικής Τέχνης, περιγράφουν την εικόνα του ιδανικού δασκάλου και του ιδανικού μαθητή σύμφωνα με αυτές, αναφέρονται στα περιεχόμενα και τις μεθόδους διδασκαλίας της Ψαλτικής, και δίνουν πληροφορίες για τη σημειογραφία. Η γνώση των παραδόσεων στις πρακτικές διδασκαλίας-μάθησης της Ψαλτικής βοηθά τον αναγνώστη να διαμορφώσει μία άποψη για τις γενικότερες αξίες της κοινωνίας της βυζαντινής και μεταβυζαντινής εποχής. Στο πεδίο της Μουσικής Εκπαίδευσης, η επαφή των μαθητών με τις παραδόσεις της Ψαλτικής θα τους βοηθήσει να αντιληφθούν την αυθεντικότητα και το μυσταγωγικό και λειτουργικό χαρακτήρα της εκκλησιαστικής μουσικής, να καταλάβουν ότι δεν είναι μουσειακό είδος καθώς διατηρείται ζωντανή μέσα από το λατρευτικό της Ορθόδοξης Εκκλησίας και να μυηθούν στην ιδιαίτερη γοητεία των βυζαντινών ύμνων. Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να μην προσεγγιστεί το εν λόγω αντικείμενο εν είδει κατήχησης, αλλά ως ένα παράδειγμα καλλιτεχνικής έκφρασης του θρησκευτικού αισθήματος. Ακόμα, μπορούν να ακολουθήσουν συγκρίσεις με τις μουσικές θρησκευτικές παραδόσεις άλλων λαών και να σχεδιαστεί ένα project διαπολιτισμικής αγωγής. Στο τελευταίο άρθρο αυτού του τεύχους «Πώς εδιδάσκοντο άλλοτε τα ελληνόπουλα: Η διδασκαλία της Μουσικής στην εκπαίδευση κατά τον 19ο αιώνα» ο Γιάννης Σταύρου παρουσιάζει και συζητά τη θέση της μουσικής στην εκπαίδευση από το 1834, έτος έκδοσης του πρώτου Νομικού Διατάγματος για την εκπαίδευση στο ελληνικό κράτος, μέχρι το Η καταγραφή του πλαισίου διδασκαλίας του μαθήματος της μουσικής στην εκπαίδευση του 19ου αιώνα παρουσιάζει αρκετές δυσκολίες, καθώς μέχρι το 1894 δεν υπήρχαν επίσημα αναλυτικά προγράμματα για το μάθημα. Οι γνώσεις μας για τη μουσική εκπαίδευση του 19ου αιώνα συνήθως προέρχονται από αναλυτικά προγράμματα και διδακτικά εγχειρίδια, που όμως αδυνατούν να δώσουν την πραγματικότητα από την άλλη σκοπιά, δηλαδή το τι ακριβώς γινόταν στην σχολική τάξη. Ο συγγραφέας ανέτρεξε σε ποικίλες πηγές (εγκυκλίους, κείμενα παιδαγωγών και επιθεωρητών, άλλα επίσημα έγγραφα) για να μας παραδώσει μία πιο σαφή εικόνα για την ιστορία του μαθήματος και ειδικότερα της πραγματικής κατάστασης στη σχολική τάξη του 19ου αιώνα. Ο Σταύρου επικεντρώνεται στη θέση της μουσικής στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση αυτής της περιόδου, στους τρόπους διδασκαλίας, στο μουσικό- εκπαιδευτικό υλικό και στη σχέση των

4 παραπάνω με τους σκοπούς της εκπαίδευσης και τη γενικότερη εκπαιδευτική πραγματικότητα. Σύμφωνα με τον Σταύρου, για το μάθημα της μουσικής κατά τον 19ο αιώνα οι ξένες επιρροές ήταν καταλυτικές, κυρίως αναφορικά με την προέλευση και το ύφος των τραγουδιών. Η θεματολογία των τραγουδιών επηρεάστηκε από τους γενικότερους σκοπούς της εκπαίδευσης για την καλλιέργεια της ηθικής, θρησκευτικής και, αργότερα, της εθνικής συνείδησης. Η απουσία αναλυτικών προγραμμάτων, η ανεπαρκής εκπαίδευση των δασκάλων καθώς και η γενικότερη αντίληψη που επικρατούσε στην κοινωνία για τη μουσική, οδήγησαν στην υποβάθμιση του μαθήματος το οποίο για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν διδασκόταν ή, στη συνέχεια, στην καλύτερη περίπτωση, αντιμετωπιζόταν ως «δευτερεύον» μάθημα, ως ευκαιριακή δραστηριότητα στα πλαίσια των εθνικών και άλλων γιορτών. Η έρευνα του Σταύρου μας βοηθά να κατανοήσουμε τις ρίζες πολλών από τα σημερινά προβλήματα στη σχολική μουσική εκπαίδευση και να στοχαστούμε για το κατά πόσο έχουν αλλάξει οι αντιλήψεις της κοινωνίας για την αξία του μαθήματος της μουσικής. Ελπίζουμε να συνεχίσουμε με επιτυχία την παράδοση των Μουσικοπαιδαγωγικών σύμφωνα με τα υψηλά πρότυπα που έθεσε και διαφύλαξε ο προηγούμενος διευθυντής σύνταξης. Θεωρούμε ότι τα Μουσικοπαιδαγωγικά μπορούν να συμβάλλουν στην αναβάθμιση της μουσικής εκπαίδευσης μέσα από την ενημέρωση των μουσικοπαιδαγωγών, των εκπαιδευτικών μουσικής και των εκπαιδευτικών γενικής παιδείας για νέα ερευνητικά ευρήματα και σημαντικά ερευνητικά projects που πραγματοποιούνται στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες. Το περιοδικό θα συνεχίσει να δίνει βήμα σε κάθε νέο ή έμπειρο ερευνητή, να φιλοξενεί επιστημονικά άρθρα, ερευνητικές μελέτες (ποιοτικές ή ποσοτικές) και μελέτες που βασίζονται σε κριτική βιβλιογραφική επισκόπηση στο πεδίο της Μουσικής Παιδαγωγικής. Συνολικά, πιστεύουμε ότι μέσα από το περιοδικό πρέπει και μπορούν να ακούγονται όλες οι φωνές, καθώς έτσι μόνο θα αναπτυχθεί ένας γόνιμος διάλογος για τα ζητήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος μας. Οι διευθύντριες σύνταξης Ζωή Διονυσίου & Μαίη Κοκκίδου Ζωή Διονυσίου: Η μουσική ζωή στην ελληνική οικογένεια με παιδιά 0-6 ετών Η μουσική επικοινωνία του γονέα με το βρέφος είναι μία αυτονόητη ανάγκη και των δύο, που συναντάται σε όλους τους πολιτισμούς. Ποια είναι η σημερινή θέση της μουσικής στην ελληνική οικογένεια; Τραγουδούν οι γονείς σήμερα στα ή με τα παιδιά τους; Κάνουν μουσικά παιχνίδια με τα παιδιά τους; Τι μουσική ακούν; Πώς η μουσική συνοδεύει τη φροντίδα των βρεφών και νηπίων; Αυτά τα ερωτήματα διερευνώνται στην έρευνα που παρουσιάζεται στο παρόν άρθρο. Επιχειρείται μία σκιαγράφηση και σχολιασμός των στοιχείων σε σχέση με τα αντίστοιχα ερευνητικά δεδομένα από την σύγχρονη βιβλιογραφία. Musical life in the Greek family with children between 0-6 years old Zoe Dionyssiou Parents singing to their babies is a natural reaction of parents communicating with their child, which is similar in most cultures. What is the role of music in the Greek family today? Do parents

5 sing? Do they play musically with their children? What music do they listen to? How does music accompany children s upbringing? These are the basic questions that the current research explores. We try to examine those practices in relation to the findings of the related research literature. //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Ελένη Τσακιρίδου, Μαίη Κοκκίδου: Μουσική και τηλεοπτική διαφήμιση: μία σημειωτική προσέγγιση με μουσικοπαιδαγωγικές εφαρμογές Η μουσική έχει ένα σημειολογικό πλούτο. Η σημειωτική του μουσικού μηνύματος αφορά στη δομή, στην εκτέλεση/απόδοση/ερμηνεία και στη λειτουργικότητά του. Η μουσική είναι ένα σύστημα σημείων του οποίου η σημασιολογική αξία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις συνδηλώσεις και τις ενδείξεις (Tagg, 2012). Σήμερα βιώνουμε την εμπορευματοποίηση του φαινομένου της μουσικής, τη γένεση νέων μουσικών ειδών και την αύξηση στη μουσική επικοινωνία λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας. Ακόμα, η μουσική είναι στην καθημερινότητα του ανθρώπου μέσα από την τηλεοπτική διαφήμιση στα ΜΜΕ. Ωστόσο, η μουσική σημειωτική δεν έχει εστιάσει με συστηματικό τρόπο στην ανάλυση και ερμηνεία της μουσικής στις τηλεοπτικές διαφημίσεις. Στο παρόν άρθρο εστιάζουμε στο λειτουργικό ρόλο της μουσικής στην τηλεοπτική διαφήμιση, δίνοντας έμφαση στη σημειωτική ανάλυση του μουσικού/ηχητικού μηνύματος, κυρίως μέσα από την αναζήτηση των συνδηλώσεων. Τα αποτελέσματα της έρευνας μπορούν να αξιοποιηθούν από τους εκπαιδευτικούς μουσικής, αλλά και από τους εκπαιδευτικούς γενικής παιδείας, ώστε να βοηθήσουν τους μαθητές να σταθούν κριτικά απέναντι στους μηχανισμούς της διαφήμισης που τους θέλουν παθητικούς δέκτες. Αν ο μαθητής μπορέσει να αντιληφθεί τη μουσική ως έναν «κώδικα» επικοινωνίας στα ποικίλα περιβάλλοντα των ΜΜΕ και κατανοήσει τους τρόπους για να τον αποκωδικοποιεί, θα είναι σε θέση να ακούει κάθε μουσική ενεργητικά, περισσότερο συνειδητά και, πάνω από όλα, κριτικά. Music and TV Commercials: semiotic analysis and suggestions for application in music education Eleni Tsakiridou, May Kokkidou Music is a rich semiotic system, a system of signs whose semantic value depends largely on denotations and connotations (Tagg, 2012). In the sphere of communication, in a pragmatic manner, the musical message is formed (encoded) by the sender and interpreted (decoded) by the receiver through semiosis. Today we are experiencing the commercialization of music, the birth of new genres, and the increase of the communication through music due to the evolution of technology. In addition, music is present in everyday life through television advertising. However, music semiotics has not been focused in a systematic way on the analysis and interpretation of music in television advertisements. In this paper we focus on the functional role of music in television advertisements. Our analysis emphasizes the use of music in the context of the TV advertisements and reveals the connotations of music genres and the connotative meaning of music. The results presented in this article can be used by music teachers and general education teachers as well, in order to help students stand critically against the mechanisms of the advertising industry, rather than being passive receivers. If a student is able to perceive the music as a "code" of

6 communication in the broadcast media and understand how to decode it, then she/he will be able to hear any music actively, more consciously and, above all, critically. /////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Ανάργυρος Καραπέτσας, Ειρήνη-Ροδόπη Λασκαράκη, Νικόλαος Ζυγούρης: Αξιολόγηση της μουσικής ακουστικότητας σε παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες Υψηλή συσχέτιση επιβεβαιώνεται μεταξύ μουσικών δεξιοτήτων και δεξιοτήτων εγγραμματισμoύ από μελέτες παιδιών με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες (Ε.Μ.Δ.) και παιδιών τυπικής ανάπτυξης. Τα παιδιά με δυσλεξία σημειώνουν χαμηλότερες επιδόσεις αναφορικά με δοκιμασίες δύο βασικών μουσικών δεξιοτήτων, αυτή της αντίληψης του τονικού ύψους και αυτή του ρυθμού. Στην παρούσα εργασία μελετήθηκε η μουσική ακουστικότητα 10 παιδιών με δυσλεξία που παρακολουθούν τμήμα ένταξης σε σχέση με 10 παιδιά ίδιου φύλου και ηλικίας που εντάχθηκαν στην ομάδα ελέγχου. Το σύνολο των συμμετεχόντων φοιτούσε στην Β, Γ και Δ Δημοτικού. Για την αξιολόγηση της συγκεκριμένης δεξιότητας χρησιμοποιήθηκε το εργαλείο PMMA (Primary Measures of Music Audiation (Gordon, 1979) «Στοιχειώδεις Μετρήσεις Μουσικής Ακουστικότητας» (Στάμου, Schmidt & Humphreys, 2006). Από την επεξεργασία των αποτελεσμάτων προέκυψαν στατιστικά σημαντικές διαφορές (p<0.05) μεταξύ των δύο ομάδων. Αναλυτικότερα τα παιδιά με δυσλεξία σημείωσαν στατιστικά σημαντικές χαμηλότερες επιδόσεις στο σύνολο των δοκιμασιών του PMMA που τους χορηγήθηκαν σε σύγκριση με τα παιδιά που εντάχθηκαν στην ομάδα ελέγχου. Από την ανάλυση των στατιστικών δεδομένων προκύπτει το συμπέρασμα ότι τα παιδιά με δυσλεξία παρουσιάζουν στατιστικά σημαντική χαμηλότερη επίδοση στις κλίμακες μέτρησης της μουσικής ακουστικότητας τόσο στη διάκριση του ρυθμού όσο και της μελωδίας. Αντίστοιχα αποτελέσματα έχουν προκύψει και σε άλλα ερευνητικά πρωτόκολλα (McGivern et al., 1991 Besson et al., 2007 Forgeard et al., 2008). Τα παρόντα αποτελέσματα χρησιμοποιούνται σε μια έρευνα πιλότο που αυτή τη στιγμή διεξάγεται από το εργαστήριο Νευροψυχολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Evaluating the musical aptitude of children with specific learning disabilities Αnargyros V. Κarapetsas, Irini-Rodopi M. Laskaraki, Nikos C. Zygouris A strong causal relationship between musical skills and literacy skills seems to occur, as this is supported by many conducted researches in children with Specific Learning Disabilities (SLD) and normal readers. Children with dyslexia display deficits and poor performance mainly in two basic musical skills: pitch perception and rhythm perception. The objective of the current study was to assess the music aptitude of second-, third-, and fourth-grade students with dyslexia (N=10) and compare their performance to that of normal readers (N=10) matched to the same age and gender. Musical aptitude was measured using the PMMA (Primary Measures of Music Audiation (Gordon, 1979) standardized by Stamou, Schmidt, & Humphreys, Results showed statistically significant (p<0.05) differences between the two groups, with the children with dyslexia displaying lower performance than the typical readers in both PMMA subtests. From the statistical data analysis it can be concluded that children with dyslexia display statistically significant lower performance in both tests of musical aptitude, thus rhythm and melody discrimination. Similar results have been confirmed by other studies (McGivern et al., 1991 Besson et al., 2007 Forgeard

7 et al., 2008). The results of the present protocol are used as a pilot study that is in progress by the Laboratory of Neuropsychology, University of Thessaly. /////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Ιωάννης Λιάκος, Σέβη Μαζέρα: Διδακτικές μέθοδοι της Ψαλτικής Τέχνης (Ι - ΙΘ αιώνες) Η Ψαλτική Τέχνη από την καθιέρωση του γραπτού συστήματος μουσικής σημειογραφίας ήδη από τον ι αιώνα, διδάσκεται από μεγάλες μορφές μελουργών και μαϊστόρων. Η αδιάλειπτη παρουσία του υπερχιλιετούς γραπτού βυζαντινού μουσικού πολιτισμού, συνοδεύτηκε από παράλληλες προσπάθειες ανεύρεσης τρόπων διδακτικής και πρακτικής εφαρμογής της Ψαλτικής Τέχνης. Εμφανίστηκαν έτσι μέθοδοι μουσικής διδασκαλίας που συνδυάζουν τις θεωρητικές παραμέτρους με την πρακτική εκμάθησής της που εμπεριέχονται: στις θεωρητικές πραγματείες της βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου, στο κείμενο της προθεωρίας της Παπαδικής, όπως την γνωρίζουμε απ την πλειονότητα των χειρογράφων, και στις διάφορες μεθόδους εκμάθησης των "θέσεων". The Teaching Methods of Ecclesiastical Music - Psaltic Art (10th-19th centuries) Ioannis Liakos, Sevi Mazera The Psaltic Art since the introduction of the written system of musical notation (10th century) is taught by great figures of compositors and masters. The continuous presence of the millennium old, written byzantine musical culture was accompanied by parallel efforts to find ways of teaching and applying the Psaltic Art. Methods of teaching music have thus appeared, combining the theoretical with the practical aspects of learning are included: in some significant theoretical manuals during the myzantine and post-byzantine period, the final text of the prοtheories in a common tradition as we know from the majority of manuscripts and the methods of the theses. /////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Γιάννης Σταύρου: «Πώς εδιδάσκοντο άλλοτε τα ελληνόπουλα»: Η διδασκαλία της μουσικής στην εκπαίδευση κατά τον 19ο αιώνα Η επιρροή που άσκησαν χώρες της Δύσης στην ελληνική εκπαίδευση καθώς και η συνολική οργανωτική αδυναμία του νεοσύστατου ελληνικού κράτους ήταν από τους βασικότερους παράγοντες διαμόρφωσης της εκπαιδευτικής πραγματικότητας κατά τον 19ο αιώνα στην Ελλάδα. Για το μάθημα της Μουσικής οι ξένες επιρροές ήταν καταλυτικές κυρίως σε ό,τι αφορά στην προέλευση και στο ύφος των τραγουδιών. Η θεματολογία των τραγουδιών επηρεάστηκε από τους γενικότερους σκοπούς της εκπαίδευσης για την καλλιέργεια της ηθικής, θρησκευτικής και δευτερευόντως -αργότερα- της εθνικής συνείδησης. Ωστόσο, η απουσία αναλυτικών προγραμμάτων, η ανεπαρκής εκπαίδευση των δασκάλων καθώς και η γενικότερη αντίληψη που επικρατούσε στην κοινωνία για τη μουσική, οδήγησαν στην υποβάθμιση του μαθήματος το οποίο για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν διδασκόταν ή, στη συνέχεια,

8 στην καλύτερη περίπτωση, αντιμετωπιζόταν ως «δευτερεύον» μάθημα, ως ευκαιριακή δραστηριότητα στα πλαίσια των εθνικών και άλλων γιορτών. How Greek children were taught in the past : The teaching of music in education in the 19th century Yannis Stavrou The influence exerted by the West on the Greek education and overall organizational weakness of the newly established Greek state was one of the key factors shaping the educational reality in the 19th century. In the course of music the foreign influences catalyst was mainly regarding the origin and style of songs. The theme song was influenced by the general aims of education for cultivating moral, religious and secondarily -later- the national consciousness. However, the lack of curricula, inadequate training of teachers and the general perception prevailing in society for music led to the deterioration of the course which for a long time or not taught, then, at best, treated as "secondary 'course, as a casual activity in national and other celebrations. ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////