Επιβλέπων Καθηγητής: κ. Μήτκας Περικλής

Transcript

1 ιαδραστικό ικτυακό Περιβάλλον Υποστήριξης του Μαθήµατος των Βάσεων εδοµένων IIS Server Αιτήσεις HTTP Active Server Pages (.ASP files) COM DCOM Internet Intranet Συστατικά Server (Server Components) εδοµένα HTTP ADO (Active Data Objects) Βάση εδοµένων ιπλωµατική Εργασία του φοιτητή Λιώτα Ναούµ A.E.M Επιβλέπων Καθηγητής: κ. Μήτκας Περικλής Θεσσαλονίκη Μάρτιος 2002

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ...2 ΕΙΚΟΝΕΣ...6 ΣΧΗΜΑΤΑ...8 ΠΙΝΑΚΕΣ...8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγή Περιγραφή του Προβλήµατος και Σκοπός της ιπλωµατικής Μεθοδολογία Περιεχόµενα της διπλωµατικής...11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Απαιτήσεις και Προδιαγραφές Κατηγορίες χρηστών Απλοί χρήστες Εγγραφή των φοιτητών στο δικτυακό τόπο Χρήση Συνθηµατικού και Αριθµού Ειδικού Μητρώου για πρόσβαση Αποστολή του προσωπικού κωδικού χρήστη σε διεύθυνση Συνοπτικός Οδηγός της Microsoft Access Εισαγωγή θέµατος οµαδικής εργασίας on-line Υποβολή των οµαδικών θεµάτων στο σύστηµα Πίνακας Ανακοινώσεων (Bulletin Board) Χρονοδιάγραµµα µαθήµατος Ανακοινώσεις Ανάγνωση του προσωπικού αποτελέσµατος του φοιτητή στις εξετάσεις του µαθήµατος Ανάρτηση βάσης δεδοµένων στο δίκτυο και δυνατότητα υποβολής ερωτηµάτων σε αυτήν από τους φοιτητής µέσω κατάλληλης διεπαφής Ορολογία του µαθήµατος Βιβλιογραφία Εξουσιοδοτηµένοι Χρήστες Μεταφορά των ονοµάτων των φοιτητών που ανήκουν στην ίδια οµάδα και των θεµάτων της εργασίας τους σε έγγραφο του Excel ιαγραφή χρηστών από τη βάση ιαγραφή των θεµάτων από τη βάση ιαγραφή µηνυµάτων από τον πίνακα ανακοινώσεων Αποστολή µαζικών s στους φοιτητές

3 Καταχώρηση βαθµολογίας Μοντέλο Συστήµατος Απαιτήσεις σε απόδοση...19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Μεθοδολογία SQL Server Βάση δεδοµένων των χρηστών ASP (Active Server Pages) ιασύνδεση µε τη βάση δεδοµένων Σύνδεση ODBC µε τη δηµιουργία DSN Σύνδεση ODBC χωρίς τη δηµιουργία DSN Σύνδεση OLE DB Υποβολή ερωτήµατος SQL Εργασία µε εγγραφές στη βάση...29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ηλεκτρονική Αλληλογραφία Γενικά για την ηλεκτρονική αλληλογραφία Τα Collaboration Data Objects for NT Server (CDONTS) Αποστολή από µια σελίδα ASP Σελίδες Αποστολής από το δικτυακό τόπο των Βάσεων εδοµένων...35 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Έγγραφα Excel µέσω ASP Τρόποι δηµιουργίας εγγράφου Excel µέσω των Active Server Pages Κλήση του server µέσω του Excel του πελάτη ηµιουργία εγγράφου Excel on the fly Αποστολή κώδικα HTML και µετάφραση του από το Excel του πελάτη Έγγραφο Excel στο δικτυακό τόπο των Βάσεων εδοµένων για την προβολή των θεµάτων των φοιτητών ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Πίνακας Ανακοινώσεων Κατηγορίες του πίνακα ανακοινώσεων Threads ιαχείριση των µηνυµάτων του πίνακα ανακοινώσεων από τους εξουσιοδοτηµένους χρήστες...50 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Σύνδεση µε Υποδειγµατική Βάση και Υποβολή Ερωτηµάτων SQL Η υποδειγµατική βάση δεδοµένων Επεξηγηµατικά για τη βάση Το σχήµα της βάσης

4 7.1.3 Οι πίνακες και οι συσχετίσεις των πινάκων Παρουσίαση της διεπαφής µε τη βάση δεδοµένων Παράδειγµα υποβολής ερωτηµάτων Ερώτηµα επιλογής Ερώτηµα διαγραφής Ερώτηµα ενηµέρωσης Ερώτηµα εισαγωγής εγγραφής Αποθήκευση ερωτήµατος µε cookie...64 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Οδηγός της Microsoft Access Βασικά στοιχεία της Access Βασικοί Όροι Ξεκινώντας Κενή Βάση εδοµένων της Access Οδηγοί, σελίδες και έργα βάσης δεδοµένων της Access Άνοιγµα υπάρχουσας βάσης Μετατροπή σε Access Οθόνες Παράθυρο Βάσης Προβολή Σχεδίασης (Design View) Προβολή Φύλλου εδοµένων (Datasheet View) ηµιουργία Πινάκων Εισαγωγικά για τους Πίνακες ηµιουργία Πίνακα σε Προβολή Σχεδίασης (Design View) Ιδιότητες Πεδίου (Field Properties) Πρωτεύον Κλειδί Ευρετήρια Κανόνες Επικύρωσης Πεδίων Μάσκες εισαγωγής Εγγραφές στο Φύλλο εδοµένων Προσθήκη Εγγραφής Ενηµέρωση Εγγραφής ιαγραφή Εγγραφής Προσθήκη και ιαγραφή Στηλών Αλλαγή ιαστάσεων σε Γραµµές και Στήλες

5 8.4.6 Σταθεροποίηση Στηλών (Freeze Columns) Απόκρυψη Στηλών Εύρεση εδοµένων σε Πίνακα Αντικατάσταση Ορθογραφικός Έλεγχος και Αυτόµατη ιόρθωση Εκτύπωση Φύλλου εδοµένων Σχέσεις Πινάκων Ταξινόµηση και φίλτρα Ταξινόµηση Φίλτρο µε Επιλογή Φίλτρο µε Φόρµα Αποµάκρυνση Φίλτρου Ερωτήµατα Εισαγωγή στα Ερωτήµατα ηµιουργία Ερωτήµατος σε Προβολή Σχεδίασης Οδηγός ηµιουργίας Ερωτήµατος Εύρεση ιπλότυπου Ερωτήµατος ιαγραφή Ερωτήµατος Φόρµες ηµιουργία Φόρµας µε Χρήση του Οδηγού ηµιουργία Φόρµας µε την Προβολή Σχεδίασης Προσθήκη Εγγραφών µε Χρήση Φόρµας Αλλάζοντας τις Φόρµες Εκθέσεις ηµιουργία Έκθεσης µε Χρήση του Οδηγού ηµιουργία Έκθεσης µε την Προβολή Σχεδίασης Εκτύπωση Εκθέσεων Εισαγωγή, Εξαγωγή και Συνδέσεις Εισαγωγή Εξαγωγή Σύνδεση ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Ανασκόπηση και Προτάσεις για Μελλοντικές Βελτιώσεις Ανασκόπηση Μελλοντικές Βελτιώσεις

6 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ορολογία των Βάσεων εδοµένων ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Βιβλία Ηλεκτρονικές ιευθύνσεις ΕΙΚΟΝΕΣ Εικόνα 1 Προσθήκη System DSN...24 Εικόνα 2 Επιλογή προγράµµατος οδήγησης...25 Εικόνα 3 Επιλογή ονόµατος για το DSN...25 Εικόνα 4 Επιλογή µεθόδου αυθεντικοποίησης...26 Εικόνα 5 Σύνδεσµος για την αποστολή µε τον κωδικό πρόσβασης...36 Εικόνα 6 Οθόνη υποβολή ονόµατος χρήστη...36 Εικόνα 7 Επιλογή για αποστολή µαζικών Εικόνα 8 Φόρµα επιλογής φοιτητών για αποστολή µηνύµατος...38 Εικόνα 9 Φόρµα θέµατος και κειµένου µηνύµατος προς αποστολή...38 Εικόνα 10 Μήνυµα επιτυχούς αποστολής...39 Εικόνα 11 Λήψη εξωτερικών δεδοµένων από το Excel...41 Εικόνα 12 Παράδειγµα δηµιουργίας εγγράφου Excel...44 Εικόνα 13 Επιλογή δηµιουργίας εγγράφου Excel...45 Εικόνα 14 Άνοιγµα ή σώσιµο του αρχείου...45 Εικόνα 15 Έγγραφο για το πανεπιστηµιακό έτος Εικόνα 16 Κατηγορίες µηνυµάτων...47 Εικόνα 17 Πίνακας Ανακοινώσεων...48 Εικόνα 18 Εµφάνιση των threads του κεντρικού µηνύµατος...49 Εικόνα 19 Ανάρτηση µηνύµατος...50 Εικόνα 20 Επιλογή διαγραφής µηνυµάτων από τον Πίνακα Ανακοινώσεων...51 Εικόνα 21 ιαχείριση πίνακα ανακοινώσεων...51 Εικόνα 22 Το µενού µε σηµειωµένη την επιλογή που οδηγεί στη διεπαφή...57 Εικόνα 23 ιεπαφή σύνδεσης µε τη βάση δεδοµένων...58 Εικόνα 24 Drop-down menu µε τους πίνακες της βάσης...58 Εικόνα 25 Drop-down menu µε τύπους ερωτηµάτων...59 Εικόνα 26 Πληροφορίες Πινάκων...59 Εικόνα 27 Ερώτηµα Επιλογής

7 Εικόνα 28 Ο πίνακας PROJECT_ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ µετά τη διαγραφή των γραµµών...62 Εικόνα 29 Υποβολή ερωτήµατος ενήµερωσης...63 Εικόνα 30 Υποβολή του ερωτήµατος εισαγωγής εγγραφής...64 Εικόνα 31 Αποθήκευση ερωτήµατος...65 Εικόνα 32 Κουµπί για τη φόρτωση ερωτήµατος...65 Εικόνα 33 Υποβολή του ερωτήµατος της φυσικής ένωσης...66 Εικόνα 34 Εισαγωγική οθόνη για άνοιγµα ή δηµιουργία βάσης δεδοµένων...68 Εικόνα 35 Έτοιµες δοµές βάσεων δεδοµένων...69 Εικόνα 36 Παράθυρο βάσης...70 Εικόνα 37 Προβολή φύλλου δεδοµένων...71 Εικόνα 38 Τρόποι δηµιουργίας πινάκων...72 Εικόνα 39 ηµιουργία πίνακα σε προβολή σχεδίασης...73 Εικόνα 40 Σταθεροποίηση στηλών...84 Εικόνα 41 Επανεµφάνιση Στηλών...84 Εικόνα 42 Εύρεση δεδοµένων σε πίνακα...85 Εικόνα 43 Αντικατάσταση δεδοµένων σε πίνακα...86 Εικόνα 44 Επεξεργασία σχέσεων...88 Εικόνα 45 Παράθυρο σχέσεων...88 Εικόνα 46 Παράδειγµα ανάπτυξης δευτερεύοντος φύλλου δεδοµένων...89 Εικόνα 47 Ο πίνακας πριν την εφαρµογή φίλτρου...90 Εικόνα 48 Φίλτρο µε βάση την επιλογή...90 Εικόνα 49 Φίλτρο εκτός της επιλογής...91 Εικόνα 50 Φιλτράρισµα µε βάση τη φόρµα...92 Εικόνα 51 ηµιουργία ερωτήµατος επιλογής σε προβολή σχεδίασης...93 Εικόνα 52 Προσθήκη πεδίων στο ερώτηµα µε τη χρήση του οδηγού ερωτηµάτων...95 Εικόνα 53 Επιλογή διάταξης της φόρµας...98 Εικόνα 54 Εργαλειοθήκη...99 Εικόνα 55 ηµιουργία φόρµας σε προβολή σχεδίασης...99 Εικόνα 56 Προσθήκη Εγγραφής µε χρήση φόρµας Εικόνα 57 Σειρά tab Εικόνα 58 ηµιουργία έκθεσης µε τη χρήση οδηγού Εικόνα 59 ηµιουργία έκθεσης σε προβολή σχεδίασης Εικόνα 60 Εισαγωγή

8 ΣΧΗΜΑΤΑ Σχήµα 1 Επικοινωνία της βάσης δεδοµένων µε τον πελάτη µέσω ASP...11 Σχήµα 2 ιάγραµµα Ροής εδοµένων στον δικτυακό τόπο...20 Σχήµα 3 Σχεσιακό ιάγραµµα της βάσης δεδοµένων των χρηστών...22 Σχήµα 4 Σχεσιακό ιάγραµµα Βάσης εδοµένων Πίνακα Ανακοινώσεων...23 Σχήµα 5 ιάγραµµα αποστολής µηνύµατος ηλεκτρονικού ταχυδροµείου...32 Σχήµα 6 Το σχήµα της υποδειγµατικής βάσης...54 ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας 1 Αποτέλεσµα υποβολής ερωτήµατος επιλογής...61 Πίνακας 2 Πίνακας PROJECT_ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ µετά την εφαρµογή του ερωτήµατος διαγραφής...61 Πίνακας 3 Ο πίνακας µετά την υποβολή του ερωτήµατος ενηµέρωσης...63 Πίνακας 4 Ο πίνακας µετά την υποβολή του ερωτήµατος εισαγωγής εγγραφής...64 Πίνακας 5 Αποτέλεσµα φυσικής ένωσης πινάκων...66 Πίνακας 6 Μορφοποίηση πεδίων κειµένου και υπενθυµίσεων...76 Πίνακας 7 Κανόνες για µορφοποίηση αριθµητικών δεδοµένων...77 Πίνακας 8 Παράδειγµα νοµισµατικής µορφοποίησης...77 Πίνακας 9 Κανόνες µορφοποίησης ηµεροµηνίας και ώρας...78 Πίνακας 10 Παραδείγµατα µορφοποίησης πεδίων «Ναι/Όχι»...79 Πίνακας 11 Μάσκες Εισαγωγής...81 Πίνακας 12 Ειδικοί χαρακτήρες της δόµησης εκφράσεων

9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγή 1.1. Περιγραφή του Προβλήµατος και Σκοπός της ιπλωµατικής Η παρούσα διπλωµατική εργασία έχει ως στόχο τη δηµιουργία ενός διαδραστικού δικτυακού περιβάλλοντος για την υποστήριξη του µαθήµατος των Βάσεων εδοµένων το οποίο διδάσκεται στο 9 ο εξάµηνο, στη σχολή των Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης. Η ανάγκη που µας οδήγησε στην ανάπτυξη του συγκεκριµένου έργου λογισµικού, είναι η καλύτερη εκπαίδευση των φοιτητών σε κεφάλαια που δεν µπορούν να καλυφθούν εξ ολοκλήρου στον περιορισµένο χρόνο του µαθήµατος, καθώς και να δοθούν κίνητρα στους φοιτητές ώστε να ψάξουν σε µεγαλύτερο βάθος το συγκεκριµένο αντικείµενο. Μέσω του δικτυακού τόπου εξοικονοµείται χρόνος για διαδικασίες που παλαιότερα γίνονταν µε πιο «δυσκίνητους τρόπους», παραδείγµατος χάριν για την παράδοση των εργασιών, την ανάγνωση των αποτελεσµάτων, την ενηµέρωση του καθηγητή για τα θέµατα των εργασιών κ.ά. Πολύ χρήσιµος είναι και ο πίνακας ανακοινώσεων που δίνει τη δυνατότητα στους φοιτητές να ανταλλάσσουν απόψεις και να διατυπώνουν ερωτήµατα. Επίσης δίνονται ιδιαίτερα χρήσιµες δυνατότητες στους διαχειριστές του τόπου, δηλαδή στον καθηγητή και στους τυχόν βοηθούς, όπως η αποστολή µαζικών s στους φοιτητές, η δηµιουργία φόρµας µε τους καταχωρηµένους χρήστες, µε τα θέµατα που αυτοί έχουν αναλάβει κ.ο.κ. Το περιβάλλον είναι σκοπίµως λιτό σε γραφικά, δεδοµένου ότι µας ενδιαφέρει η χρηστικότητα του δικτυακού τόπου (τα γραφικά είναι συνήθως βαριά και κάνουν τη φόρτωση µιας ιστοσελίδας να απαιτεί περισσότερο χρόνο). Επιδιώξαµε το περιβάλλον να είναι όσο το δυνατόν πιο φιλικό για το χρήστη µε ξεκάθαρες τις επιλογές που δίνονται στο χρήστη και µε υποδείξεις για τη συµπλήρωση των πεδίων όπου απαιτείται κάτι τέτοιο. 9

10 1.2. Μεθοδολογία ιαδραστικό ικτυακό Περιβάλλον Υποστήριξης του Μαθήµατος των Βάσεων εδοµένων Για την υλοποίηση του παρόντος έργου λογισµικού ήταν απαραίτητη η χρησιµοποίηση ενός συστήµατος διαχείρισης βάσεων δεδοµένων. Επιλέχθηκε ο SQL Server 2000 της Microsoft. Αν και αρχικά έγιναν δοκιµές του συστήµατος µε MS Access 2000, κρίθηκε αναγκαία η αναβάθµιση στον SQL Server καθώς η Access δεν υποστηρίζει περισσότερους από 30 ταυτόχρονους χρήστες και δεν σχεδιάσθηκε για την υποστήριξη δικτυακών τόπων σε αντίθεση µε τον SQL Server. [WAL00] Για τη δηµιουργία των ιστοσελίδων χρησιµοποιήθηκε η Γλώσσα Σύνδεσης Υπερκειµένου (HyperText Markup Language) σε συνδυασµό µε την τεχνολογία ASP (Active Server Pages) της Microsoft. εν αρκεί η χρήση των απλών σελίδων HTML καθώς είναι στατικές ενώ για την υλοποίηση ενός διαδραστικού περιβάλλοντος απαιτείται η δυναµικότητα που παρέχουν οι Ενεργές Σελίδες ιακοµιστή ASP. Μέσω εντολών της ASP γίνεται δυνατή και η σύνδεση µε τη βάση δεδοµένων και η επεξεργασία των στοιχείων που είναι αποθηκευµένα σε αυτήν. Η γλώσσα επικοινωνίας µε τη βάση που χρησιµοποιήθηκε είναι η Transact-SQL που είναι µια παραλλαγή της γλώσσας SQL την οποία υποστηρίζει ο SQL Server. Επίσης, αξίζει να αναφερθεί ότι χρησιµοποιήθηκαν οι γλώσσες VBScript και Javascript όπου απαιτούνταν για την περαιτέρω διαδραστικότητα του δικτυακού τόπου. Οι σελίδες ASP τρέχουν στον IIS (Internet Information Service) της Microsoft σε περιβάλλον Windows Στο σχήµα 1 φαίνεται πως αλληλεπιδρά ο πελάτης µε τη βάση δεδοµένων µέσω των σελίδων ASP και του IIS Server. [URL10] Επιπλέον, πρέπει να πούµε ότι χρησιµοποιήθηκαν κατά το δυνατόν τα πτυσσόµενα φύλλα στυλ (Cascading Style Sheets.css) τα οποία αποτελούν ξεχωριστά αρχεία και καθορίζουν τη µορφοποίηση των ιστοσελίδων. Ένα βασικό πλεονέκτηµα τους είναι ότι ένα αρχείο css µπορεί να συνδεθεί µε πολλές ιστοσελίδες οπότε αλλάζοντας το πτυσσόµενο φύλλο στυλ να αλλάξουν όλες οι ιστοσελίδες που είναι διαµορφωµένες σύµφωνα µε αυτό. Η χρησιµοποίηση των αρχείων.css αποτελεί τη σύσταση του World Wide Web Consortium (W3C) προς τους προγραµµατιστές δικτύου. 10

11 IIS Server Αιτήσεις HTTP Active Server Pages (.ASP files) COM DCOM Internet Intranet Συστατικά Server (Server Components) εδοµένα HTTP ADO (Active Data Objects) Φυλλοµετρητής δικτύου πελάτη (Client Web Browser) Βάση εδοµένων Σχήµα 1 Επικοινωνία της βάσης δεδοµένων µε τον πελάτη µέσω ASP 1.3. Περιεχόµενα της διπλωµατικής Στην παρούσα παράγραφο παρουσιάζεται µια συνοπτική παρουσίαση της διπλωµατικής εργασίας ως προς τα κεφάλαια που αυτή περιέχει. Στο κεφάλαιο 2 παρουσιάζονται οι απαιτήσεις και οι προδιαγραφές του συστήµατος, όπως αυτές αναλύθηκαν στην αρχική φάση ανάληψης της διπλωµατικής εργασίας. Στο κεφάλαιο 3 αναφερόµαστε εκτενέστερα στη µεθοδολογία που ακολουθήσαµε προκειµένου να υλοποιήσουµε το δικτυακό τόπο. Στα κεφάλαιο 4 και 5 µελετάµε ειδικά θέµατα που άπτονται της χρησιµοποίησης των σελίδων ASP και συγκεκριµένα την αποστολή ηλεκτρονικής αλληλογραφίας από έναν δικτυακό τόπο και τη δηµιουργία εγγράφων Excel. Στο κεφάλαιο 6 παρουσιάζεται ο πίνακας ανακοινώσεων του δικτυακού µας τόπου και στο κεφάλαιο 7 η διεπαφή υποβολής ερωτηµάτων SQL στον SQL Server. Στο κεφάλαιο 8 δίνεται ο οδηγός της MS Access 2000 που βρίσκεται αναρτηµένος για τους φοιτητές ενώ τέλος, στο κεφάλαιο 9 αναφέρονται διάφορα στοιχεία που µπορούν να βοηθήσουν σε µελλοντικές επεκτάσεις του δικτυακού τόπου. 11

12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Απαιτήσεις και Προδιαγραφές 2.1. Κατηγορίες χρηστών Ξεκινώντας µε την καταγραφή των απαιτήσεων για το σύστηµα µας πρέπει να καθορίσουµε το ποιοι χρήστες θα χρησιµοποιήσουν το δικτυακό τόπο και στη συνέχεια να διευκρινίσουµε αν διαφέρουν οι απαιτήσεις τους. Πρέπει να κατηγοριοποιήσουµε τους χρήστες ανάλογα µε τις απαιτήσεις που έχουν από το σύστηµα µας. Στο δικτυακό µας τόπο διαπιστώσαµε ότι υπάρχουν δύο κατηγορίες χρηστών. Αυτές είναι: α) οι φοιτητές (απλοί χρήστες) β) ο καθηγητής, ο διαχειριστής και οι µεταπτυχιακοί φοιτητές (εξουσιοδοτηµένοι χρήστες). Η πρώτη κατηγορία περιλαµβάνει όλους εκείνους που επιλέγουν το µάθηµα των Βάσεων εδοµένων και εγγράφονται στο δικτυακό µας τόπο µε αποτέλεσµα να αποκτούν κάποιο όνοµα χρήστη και έναν κωδικό πρόσβασης. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν ο καθηγητής και οι εξουσιοδοτηµένοι από εκείνον χρήστες, στους οποίους θα επιτρέπεται η ενηµέρωση των αρχείων του συστήµατος, η προσθήκη ή η αλλαγή δεδοµένων και άλλες λειτουργίες. Συγκεκριµένα, σε αυτή την κατηγορία δεν υπάρχουν περιορισµοί στην πρόσβαση στο σύστηµα, και ουσιαστικά οι χρήστες αυτοί έχουν δικαιώµατα διαχειριστή συστήµατος. Εύκολα καταλαβαίνει κανείς ότι οι απαιτήσεις των δύο οµάδων χρηστών είναι αρκετά διαφορετικές. Για το λόγο αυτό, οι απαιτήσεις παρουσιάζονται οµαδοποιηµένες ανάλογα µε την οµάδα χρηστών την οποία εξυπηρετούν Απλοί χρήστες Εγγραφή των φοιτητών στο δικτυακό τόπο Κατά την πρώτη επίσκεψη στο δικτυακό µας τόπο ο επισκέπτης καλείται να κάνει τη διαδικασία της εγγραφής για να µπορέσει να δει τις προστατευµένες και δυναµικές ιστοσελίδες του τόπου. Κατά τη διαδικασία της εγγραφής επιλέγει το όνοµα χρήστη και 12

13 τον κωδικό που επιθυµεί αλλά του ζητείται και κάποιες προσωπικές πληροφορίες όπως το εξάµηνο των σπουδών και ο αριθµός ειδικού µητρώου. Αιτιολόγηση: Η στοιχειώδης διασφάλιση της ασφάλειας των δεδοµένων και η ελεγχόµενη είσοδος των φοιτητών στον δικτυακό τόπο του µαθήµατος των Βάσεων εδοµένων κρίνεται απαραίτητη και επιτυγχάνεται µε αυτή την απαίτηση Χρήση Συνθηµατικού και Αριθµού Ειδικού Μητρώου για πρόσβαση Οι φοιτητές θα αποκτούν πρόσβαση µε την εισαγωγή του ονόµατος χρήστη και του συνθηµατικού (password) τα οποία έχουν επιλεγεί από τους ίδιους κατά τη διαδικασία της εγγραφής. Κάθε φορά που θα επανέρχονται στο δικτυακό τόπο θα ζητείται η επανεισαγωγή των στοιχείων αυτών. Αν ο χρήστης δε ζητήσει κάποια νέα σελίδα για 20 λεπτά τότε αυτοµάτως θεωρείται ότι η σύνοδος (Session) του έχει λήξει και την επόµενη φορά που θα ζητήσει κάποια ιστοσελίδα πρέπει να ξαναεισάγει τα στοιχεία του. Αιτιολόγηση: ιάφορες λειτουργίες που θα περιγραφούν παρακάτω επιβάλλουν την επώνυµη πρόσβαση των φοιτητών στον δικτυακό τόπο. Ως παράδειγµα, µπορούµε να αναφέρουµε την ύπαρξη ενός πίνακα ανακοινώσεων (Bulletin Board), όπου οι φοιτητές θα µπορούν να δηµοσιεύουν τις απορίες τους, να αναζητούν υλικό για την υλοποίηση διαφόρων εργασιών και γενικά να συνεργάζονται µέσω αυτής της λειτουργίας. Ωστόσο, για να τηρούνται κάποιοι στοιχειώδεις κανόνες ευπρέπειας, οι ανακοινώσεις πρέπει να είναι επώνυµες Αποστολή του προσωπικού κωδικού χρήστη σε διεύθυνση Σε περίπτωση που κάποιος χρήστης αφού κάνει εγγραφή ξεχάσει τον κωδικό πρόσβασης, θέλουµε να έχει τη δυνατότητα να τον επανακτήσει. Για το λόγο αυτό θα δίνεται η επιλογή να του αποσταλεί ο κωδικός εισόδου στο το οποίο έχει δώσει ο ίδιος κατά τη διαδικασία της εγγραφής. Με αυτό τον τρόπο υπάρχει και ασφάλεια διότι στέλνεται αποκλειστικά στην ηλεκτρονική διεύθυνση του χρήστη που έχει κάνει την εγγραφή. Αιτιολόγηση: Χωρίς την παραπάνω δυνατότητα οι επιλογές που έχει ο χρήστης για να του επιτραπεί η είσοδος στο site είναι η εγγραφή του µε άλλο όνοµα χρήστη και αριθµό µητρώου, γεγονός που δηµιουργεί επιπλοκές στη βάση ή η αναζήτηση του κωδικού από τον διαχειριστή του συστήµατος, διαδικασία χρονοβόρα για τον ίδιο και τον 13

14 διαχειριστή. Με την απαίτηση αυτή η ανάκτηση ενός κωδικού πρόσβασης αυτοµατοποιείται Συνοπτικός Οδηγός της Microsoft Access Θέλουµε να υλοποιήσουµε κάποιες ιστοσελίδες, οι οποίες θα δίνουν οδηγίες για τα βασικά στοιχεία της Microsoft Access. Έτσι θέλουµε να υπάρχουν σελίδες για τη χρήση των wizards (βοηθών), για τη δηµιουργία πινάκων, φορµών, αναφορών και ερωτηµάτων. Στοιχεία µπορούν να αντληθούν εύκολα από δηµοσιευµένο υλικό στο Internet. Αιτιολόγηση: Οι φοιτητές θα πρέπει να µπορούν να ενηµερωθούν για την Microsoft Access και τα θέµατα που σχετίζονται µε αυτήν, καθώς αποτελεί µια σηµαντική βάση δεδοµένων που µπορεί κανείς να την βρει στο πακέτο της Microsoft, Office. Ο χρόνος του µαθήµατος δεν θέλουµε να αναλωθεί για τη διδασκαλία µίας µόνο βάσης δεδοµένων, καθώς το µάθηµα ασχολείται µε τις Βάσεις εδοµένων γενικότερα και µε το θεωρητικό µέρος που αφορά στη δηµιουργία µιας βάσης δεδοµένων. Ακόµη, γνώσεις της Access απαιτούνται για υλοποίηση του θέµατος οπότε η απαίτηση αυτή θεωρείται σηµαντική Εισαγωγή θέµατος οµαδικής εργασίας on-line Στους φοιτητές θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα να υποβάλλουν το θέµα της εργασίας τους on-line. Αυτή θα πρέπει να γίνεται µια φορά για όλη την οµάδα. Επειδή οι οµάδες των µαθητών δεν είναι σταθερές ως προς τον αριθµό των ατόµων που την αποτελούν θα πρέπει η φόρµα εισαγωγής να είναι δυναµική ανάλογα µε τον αριθµό των ατόµων κάθε οµάδας. Αιτιολόγηση: Η υποβολή των δηλώσεων για ανάληψη θέµατος µέχρι αυτή τη στιγµή γίνεται µε την αποστολή στον καθηγητή ή σε κάποιον µεταπτυχιακό φοιτητή. Αυτό δηµιουργεί αδικαιολόγητο φόρτο για το ξεκαθάρισµα των δηλώσεων και για την τελική δηµιουργία ενός εγγράφου το οποίο θα παρέχει το πρόγραµµα παρουσίασης των εργασιών. 14

15 Υποβολή των οµαδικών θεµάτων στο σύστηµα Τα οµαδικά θέµατα θα πρέπει να αποστέλλονται στο σύστηµα µας µε ηλεκτρονικό τρόπο. Θα αποθηκεύονται στο δίσκο από όπου µετά θα µπορεί να τα παραλαµβάνει ο καθηγητής ή να τα ελέγχει. Αιτιολόγηση: Ο χώρος του box είναι σχετικά περιορισµένος, ενώ ο χώρος στο σκληρό δίσκο αν και πεπερασµένος δε µας περιορίζει, αν αναλογιστούµε το µέγεθος των αρχείων που θα στέλνουν οι φοιτητές στο σύστηµα (της τάξης των 4ΜΒ). Θα πρέπει ωστόσο να φροντίσουµε να υπάρχει αρκετός χώρος στο δίσκο κάτι που µελετάται στην παράγραφο 1.7 που ασχολείται µε την απόδοση του συστήµατος Πίνακας Ανακοινώσεων (Bulletin Board) Θα πρέπει να υπάρχει ένας χώρος, ο οποίος θα φιλοξενεί τα ερωτήµατα των φοιτητών και τις απαντήσεις των συµφοιτητών τους (ή και του καθηγητή) σε αυτά. Επίσης θα δίνεται η δυνατότητα ενηµέρωσης του φοιτητή όταν δοθεί απάντηση σε µήνυµα που έχει αναρτήσει. Αιτιολόγηση: Οι φοιτητές συχνά αντιµετωπίζουν προβλήµατα είτε στις εργασίες τους, είτε κατά τη διάρκεια του διαβάσµατος, µε αποτέλεσµα να τους δηµιουργούνται ερωτηµατικά τα οποία δεν είναι δυνατόν να απαντηθούν αµέσως. Για το λόγο αυτό, το να µπορούν να γράψουν τις ερωτήσεις τους σε ένα χώρο µε κοινή θέα από τους υπόλοιπους φοιτητές και τον καθηγητή είναι µια πολύ καλή ευκαιρία να λυθούν οι απορίες τους Χρονοδιάγραµµα µαθήµατος Ανακοινώσεις Είναι σηµαντικό να υπάρχει ενηµέρωση µέσω του διαδικτύου για τις ξαφνικές αλλαγές που εµφανίζονται στο πρόγραµµα, για τις αλλαγές προθεσµίας υποβολής των εργασιών ή για καινούρια θέµατα. Επίσης θα υπάρχει το χρονοδιάγραµµα µε τις προγραµµατισµένες διαλέξεις και το αντικείµενο τους. Αιτιολόγηση: Θέλουµε να µπορούµε να ενηµερώσουµε τους φοιτητές όταν το κρίνουµε απαραίτητο. Με την τακτική επίσκεψη των φοιτητών στη σελίδα των ανακοινώσεων µπορούν να µάθουν για το αν κάποιο µάθηµα αναβάλλεται ή µεταφέρεται µε ελάχιστο κόπο. 15

16 Ανάγνωση του προσωπικού αποτελέσµατος του φοιτητή στις εξετάσεις του µαθήµατος. Οι φοιτητές θα µπορούν να µπαίνουν στο σύστηµα µε τον κωδικό τους και να βλέπουν τον βαθµό του γραπτού τους στις τελικές εξετάσεις. Αιτιολόγηση: Η γρήγορη ανακοίνωση των αποτελεσµάτων ήταν ανέκαθεν µια επιθυµία των φοιτητών. Με την παροχή της υπηρεσίας αυτής µπορούν να βλέπουν τον βαθµό τους µε το που θα περαστούν οι βαθµοί στο σύστηµα χωρίς να χρειαστεί να πάνε από το χώρο του πανεπιστηµίου για να δουν αν ανακοινώθηκαν οι βαθµοί. Ακόµα, εξασφαλίζουµε το απόρρητο των φοιτητών µε την ικανότητα του συστήµατος να δίνει τα ατοµικά αποτελέσµατα Ανάρτηση βάσης δεδοµένων στο δίκτυο και δυνατότητα υποβολής ερωτηµάτων σε αυτήν από τους φοιτητής µέσω κατάλληλης διεπαφής. Μια έτοιµη βάση και το σχήµα της θα δίνεται στους φοιτητές. Τα βάση αυτή θα µπορούν να την προσπελάσουν µέσω κατάλληλης διεπαφής στο δίκτυο. Πάνω σε αυτή την βάση οι φοιτητές µπορούν να θέσουν ερωτήµατα σε Transact-SQL και να δούνε τα αποτελέσµατα. Αιτιολόγηση: Είναι απαίτηση του καθηγητή να µπορούν οι φοιτητές να ελέγχουν µόνοι τους τις ικανότητές τους και να µάθουν την γλώσσα SQL στην πράξη Ορολογία του µαθήµατος Θα πρέπει να παρέχεται η δυνατότητα στους φοιτητές να µπορούν να διαβάσουν κάποιους ειδικούς όρους, ελληνικούς και αγγλικούς, που χρησιµοποιούνται συχνά στο µάθηµα και πιθανώς να µην είναι εξοικειωµένοι µε αυτούς. Θα δίνεται ο ξένος όρος, η ελληνική µετάφραση όπου αυτή υπάρχει και µια σύντοµη επεξήγηση για το τι σηµαίνει και που αναφέρεται ο συγκεκριµένος όρος. Αν η λίστα των όρων είναι αρκετά µεγάλη θα πρέπει να την χωρίσουµε στον απαραίτητο αριθµό ιστοσελίδων. Αιτιολόγηση: Η συγκεκριµένη απαίτηση δηµιουργείται για την ενηµέρωση και διδασκαλία των φοιτητών. 16

17 Βιβλιογραφία Επιπλέον, θα υπάρχει µια ιστοσελίδα όπου οι φοιτητές θα µπορούν να βρουν υλικό για παραπέρα ανάγνωση και ενηµέρωση. Αιτιολόγηση: Είναι αρκετά σηµαντικό να µπορούν οι αναγνώστες να µπορούν να ανατρέξουν στις πηγές µας για την επιβεβαίωση των πληροφοριών. Η ύπαρξη βιβλιογραφίας είναι απαραίτητο συστατικό για να χαρακτηριστεί ένας δικτυακός τόπος ή ένα βιβλίο «επαγγελµατικό» Εξουσιοδοτηµένοι Χρήστες Μεταφορά των ονοµάτων των φοιτητών που ανήκουν στην ίδια οµάδα και των θεµάτων της εργασίας τους σε έγγραφο του Excel. Μία απαίτηση των εξουσιοδοτηµένων χρηστών είναι η δηµιουργία ενός εγγράφου Excel, το οποίο θα περιέχει τα ονόµατα των φοιτητών, το θέµα, το οποίο έχουν επιλέξει να ασχοληθούν και να παρουσιάσουν και την περιγραφή του. Αιτιολόγηση: Η δηµιουργία ενός τέτοιου εγγράφου διευκολύνει τον καθηγητή στο να έχει την εποπτεία εκείνου του µέρους του µαθήµατος το οποίο έχει να κάνει µε την παρουσίαση και βαθµολόγηση των εργασιών. Ακόµα, µπορεί εύκολα από εκεί και πέρα το έγγραφο να βοηθήσει σηµαντικά στη δηµιουργία του προγράµµατος των παρουσιάσεων. Ωστόσο η οµαδοποίηση των θεµάτων σύµφωνα µε κοινή κατηγορία θεµάτων είναι µια εργασία που θα πρέπει να εκτελείται αργότερα πάνω στο έγγραφο του Excel από τον ίδιο τον εξουσιοδοτηµένο χρήστη ιαγραφή χρηστών από τη βάση Άλλη απαίτηση του συστήµατος είναι ο χειρισµός του πίνακα των χρηστών µέσα από κατάλληλη διεπαφή φιλική προς τον χρήστη. Έτσι θέλουµε οι εξουσιοδοτηµένοι χρήστες να µπορούν να διαγράψουν είτε παλιούς χρήστες από τη βάση δεδοµένων είτε χρήστες που έχουν κάνει εγγραφή µε ψευδή στοιχεία. 17

18 Αιτιολόγηση: Ανήκει στις απαιτήσεις που δηµιουργούνται από την αναγκαιότητα χειρισµού της βάσης δεδοµένων του δικτυακού τόπου µε τρόπο φιλικό προς το χρήστη και αναλυτικό µε την χρήση των κατάλληλων διεπαφών αντί για την απευθείας επέµβαση στη βάση ιαγραφή των θεµάτων από τη βάση Θέλουµε στην αρχή του κάθε εξαµήνου, ο πίνακας των θεµάτων να διαγράφεται και να είναι κενός ώστε να καταχωρηθούν σε αυτόν τα θέµατα µόνο του τρέχοντος εξαµήνου. ίνεται µέσω της δηµιουργίας του εγγράφου Excel που περιγράφεται στην παράγραφο 3.1, να αρχειοθετηθούν τα θέµατα των εργασιών κάθε έτους. Αιτιολόγηση: Ο λόγος που κάνει αναγκαία την απαίτηση αυτή είναι ο ίδιος µε αυτόν της απαίτησης που περιγράφεται στην παράγραφο ιαγραφή µηνυµάτων από τον πίνακα ανακοινώσεων Όσον αφορά στον πίνακα ανακοινώσεων θα πρέπει να µπορούν να τον ελέγχουν οι εξουσιοδοτηµένοι χρήστες. Αιτιολόγηση: Με τον περιοδικό έλεγχο του πίνακα θα µπορούν να σβήνουν µηνύµατα που δεν υπακούουν στους κανόνες ανάρτησης όπως για παράδειγµα αν ένα µήνυµα κρίνεται άσχετο µε τη θεµατολογία ή χρησιµοποιεί απρεπές λεξιλόγιο Αποστολή µαζικών s στους φοιτητές Έχοντας καταχωρηµένες στη βάση µας τις διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδροµείου των χρηστών είναι εύκολο να τις χρησιµοποιήσουµε για την οµαδική αποστολή µηνυµάτων. Αιτιολόγηση: Η ενηµέρωση των φοιτητών για αλλαγές της τελευταίας στιγµής, αναπλήρωση ή ακύρωση µαθηµάτων επιβάλει την επικοινωνία µαζί τους µε οµαδικό τρόπο. Ακόµα η κοινοποίηση διαφόρων αποφάσεων του καθηγητή απαιτεί την γρήγορη ενηµέρωση όλων των φοιτητών. 18

19 Καταχώρηση βαθµολογίας ιαδραστικό ικτυακό Περιβάλλον Υποστήριξης του Μαθήµατος των Βάσεων εδοµένων Όπως έχουµε προσδιορίσει στις απαιτήσεις που αφορούν τους απλούς χρήστες, οι φοιτητές θα µπορούν να βλέπουν τον προσωπικό τους βαθµό στο δικτυακό µας τόπο. Με αυτή την απαίτηση δηµιουργείται επιπλέον µια διεπαφή για τους εξουσιοδοτηµένους χρήστες ώστε να µπορούν να ενηµερώνουν τη βάση δεδοµένων που περιέχει τους βαθµούς των φοιτητών. Αιτιολόγηση: Είναι προτιµότερη η χρήση διεπαφής από την άµεση επέµβαση στη βάση δεδοµένων από άποψη ευκολίας και φιλικότητας προς το χρήστη Μοντέλο Συστήµατος Για την περιγραφή των απαιτήσεων και τη γενικότερη περιγραφή και ανάπτυξη του συγκεκριµένου έργου λογισµικού, θα χρησιµοποιηθεί το µοντέλο ροής πληροφοριών (Data Flow Model), διότι αποτελεί µια σχετικά απλή λύση σε σύγκριση µε τα άλλα µοντέλα και θα βοηθήσει στον προγραµµατισµό στο στάδιο της υλοποίησης. Στο σχήµα 2 φαίνεται το συνολικό διάγραµµα ροής πληροφοριών που εφαρµόζεται στο δικτυακό µας τόπο Απαιτήσεις σε απόδοση Αυτό που αµέσως προκύπτει από τις απαιτήσεις του συστήµατος και συγκεκριµένα από την απαίτηση για την υποβολή των θεµάτων στο σύστηµα από τους φοιτητές, είναι να εξασφαλίσουµε αρκετό χώρο στον δίσκο ώστε να µπορούν οι φοιτητές να στέλνουν τις εργασίες χωρίς να υπάρξει πρόβληµα στο σύστηµα λόγω ανεπαρκούς αποθηκευτικού χώρου. Επίσης, επειδή για κάθε φοιτητή δηµιουργείται καινούρια υποδειγµατική βάση δεδοµένων στο σύστηµα την οποία µπορούν να χειριστούν οι χρήστες έχουµε επίσης δέσµευση χώρου στο δίσκο. 19

20 Êåí ôñéêþ Óåëßäá ÅããñáöÞ ñþóôç Log in Áðï óôï ëþ êù äéêï ý óå Åí çì Ýñù óç âüóçò ÄéáãñáöÞ ñçóôþí ÄéáãñáöÞ èåì Üôùí Åí çì Ýñùóç âüóçò Óôï é åßá óù óôü; Íáé ¼ é Äçì éï õñãßá åããñüö ï õ Excel ìå èýìáôá Êáôá þñçóç âáèìïëïãßáò Åí çì Ýñù óç âüóçò ÁðëÝò êáé åî ï õóéïäïôçìýíåò ëåéôï õñãßåò ÄéáãñáöÞ ìçíõìüôùí áðü ôï í Ðßíáêá Áí áêï éíþóåùí Áðï óôï ëþ ìáæéêþ í s Óåëßäåò Ï äçãï ý MS Access 2000 Íáé Áí Üãí ùóç ðñï óùðéêþò âáèìïëïãßáò Åî ï õóéï äïôçìýíïò ñþóôçò; ¼ é ÁðëÝò Ëåéôï õñãßåò ÄÞëù óç áñéèì ï ý óõí åñãáæüì åí ù í öïéôçôþ í Áðï óôï ëþ åñãáóßáò Óýí äåóç ì å õðï äåéãì áôéêþ âüóç äåäï ì Ýí ùí ñïíïäéüãñáììá - Áí áêï éíþóåéò Ðßíáêáò áí áêï éíþóåùí ÅñùôÞì áôá óôç âüóç Ï ñïëïãßá - Âéâëéï ãñáößá ÄÞëùóç èýì áôï ò åñãáóßáò Áí Üñôçóç Ìçíýìáôïò ÁðÜí ôçóç óå ìþíõìá Åí çì Ýñù óç âüóçò ÁëëáãÞ óõí èçì áôéêï ý Σχήµα 2 ιάγραµµα Ροής εδοµένων στον δικτυακό τόπο Λαµβάνοντας υπόψη ότι πρόκειται για ένα µάθηµα επιλογής, ότι ο αριθµός των φοιτητών στη σχολή αυξάνει όσο περνούν τα χρόνια και παίρνοντας ένα περιθώριο ασφαλείας, µπορούµε να πούµε ότι θα υποβάλουν εργασίες το µέγιστο 50 οµάδες και αν υπολογίσουµε ότι θα αποστέλλουν και το έγγραφο του Word µαζί µε το έγγραφο της Access, θα απαιτούνται 4 Mbytes µέγιστος αποθηκευτικός χώρος για κάθε οµάδα. Άρα ο συνολικός αποθηκευτικός χώρος που πρέπει να εξασφαλίσουµε για τις εργασίες για κάθε πανεπιστηµιακό έτος είναι 200 Mbytes. Αν προσθέσουµε σε αυτόν τον υπολογισµό και την υποδειγµατική βάση που απαιτεί περί τα 4 Mbytes µε 100 φοιτητές να χρησιµοποιούν το site έχουµε άλλα 400 Mbytes, άρα σύνολο 0.6 Gbytes. 20

21 Ακόµα, υπάρχει η απαίτηση να µπορεί το σύστηµα να ανταποκριθεί σε αυξηµένη ζήτηση εξυπηρέτησης, δηλαδή το σύστηµα να παραµένει διαθέσιµο. Πρέπει να αποφευχθεί το Denial Of Service ακόµα και αν αρκετοί φοιτητές αποφασίσουν να υποβάλλουν ταυτόχρονα τις εργασίες τους στο σύστηµα. Αυτή η µη-τελεστική απαίτηση για ικανοποιητική απόδοση είναι αρκετά δύσκολο να ελεγχθεί µε εντολές αλλά θα πρέπει να ελεγχθεί έµπρακτα µε εφαρµογή των κατάλληλων δοκιµασιών. Σηµαντική απαίτηση σε απόδοση αποτελεί και η ταχύτητα του συστήµατος ιδιαίτερα όσον αφορά στην εξυπηρέτηση των φοιτητών. Πρέπει οι ιστοσελίδες να είναι σχετικά µικρές, χωρίς µεγάλες από άποψη µεγέθους εικόνες, για να µπορούν να κατεβαίνουν στους υπολογιστές των φοιτητών γρήγορα. Μας ενδιαφέρει ως πρώτη προτεραιότητα η πρακτικότητα και όχι η αισθητική (εφόσον πρόκειται για µάθηµα και όχι για εµπορική εφαρµογή). 21

22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Μεθοδολογία 3.1. SQL Server 2000 Σε αυτή την παράγραφο θα αναφερθούµε στις βάσεις δεδοµένων που απαιτούνται για την καταχώρηση των χρηστών και των στοιχείων τους, καθώς και τη βάση που απαιτείται για τον πίνακα ανακοινώσεων. Η υποδειγµατική βάση δεδοµένων που απαιτείται για την υποβολή ερωτηµάτων SQL θα περιγραφεί στο κεφάλαιο Βάση δεδοµένων των χρηστών Για την εφαρµογή µας απαιτείται µια βάση δεδοµένων στην οποία θα καταχωρούνται οι χρήστες µετά την εγγραφή τους και τα στοιχεία που αυτοί αποστέλλουν. Τα βασικότερα στοιχεία που θέλουµε να έχουµε καταχωρηµένα είναι το όνοµα χρήστη (username) και ο κωδικός πρόσβασης σε συνδυασµό µε τον αριθµό ειδικού µητρώου του φοιτητή. Επίσης θέλουµε να έχουµε τη δυνατότητα αποθήκευσης του θέµατος που αναλαµβάνει κάποιος φοιτητής και την οµαδοποίηση φοιτητών για το σχηµατισµό οµάδων. Στο σχήµα 3 φαίνεται το σχεσιακό διάγραµµα της βάσης δεδοµένων η οποία ικανοποιεί τις παραπάνω απαιτήσεις. Όνοµα username Επίθετο Οµάδα Κωδικός πρόσβασης Α.Ε.Μ. Χρήστης Αναλαµβάνει Εργασία Πανεπιστηµιακό έτος Βαθµός Οµάδα Θέµα Περιγραφή Σχήµα 3 Σχεσιακό ιάγραµµα της βάσης δεδοµένων των χρηστών Βάση δεδοµένων πίνακα ανακοινώσεων Πέρα από τη βάση δεδοµένων για την καταγραφή των χρηστών είναι απαραίτητη και µία βάση δεδοµένων που θα ικανοποιεί τις ανάγκες του πίνακα ανακοινώσεων του 22

23 δικτυακού τόπου. Χρειαζόµαστε δύο πίνακες για τον πίνακα ανακοινώσεων µας. Ο ένας χρησιµοποιείται για την αποθήκευση των κατηγοριών των µηνυµάτων και ο άλλος για την αποθήκευση των µηνυµάτων και των στοιχείων τους. Κατηγορία Απάντηση στο... Οµάδα Χρήστης Αύξων Αριθµός Ονοµασία χρήστη Μήνυµα Ανήκει στην Κατηγορία Τίτλος Κείµενο Ενηµέρωση Αύξων αριθµός Κατάσταση Ηµεροµηνία Ώρα Σχήµα 4 Σχεσιακό ιάγραµµα Βάσης εδοµένων Πίνακα Ανακοινώσεων Όπως φαίνεται και στο σχεσιακό διάγραµµα της βάσης που φαίνεται στο σχήµα 4 ο πίνακας των µηνυµάτων περιέχει εκτός από τα πεδία του τίτλου, του κειµένου, της ηµεροµηνίας και της ώρας που αποτελούν τα πιο σηµαντικά στοιχεία για ένα µήνυµα, και τα πεδία του χρήστη που ανάρτησε το µήνυµα, το αν επιθυµεί να ενηµερωθεί στην ηλεκτρονική του διεύθυνση για το αν υπάρξει απάντηση, την ηλεκτρονική του διεύθυνση, τον αύξοντα αριθµό του µηνύµατος που αποτελεί και το πρωτεύον κλειδί του πίνακα. Η κατηγορία στην οποία ανήκει το µήνυµα αποτελεί το ξένο κλειδί του πίνακα των µηνυµάτων που τον συνδέει µε τον πίνακα της κατηγορίας ASP (Active Server Pages) Σε αυτή τη παράγραφο θα περιγράψουµε περιληπτικά ορισµένες εντολές της ASP ιδιαίτερα όσον αφορά στη συνεργασία µε τα συστήµατα διαχείρισης βάσεων δεδοµένων και ειδικότερα µε τον SQL Server

24 ιασύνδεση µε τη βάση δεδοµένων ιαδραστικό ικτυακό Περιβάλλον Υποστήριξης του Μαθήµατος των Βάσεων εδοµένων Για να συνδέσουµε µια βάση δεδοµένων µε µια σελίδα ASP υπάρχουν τρεις τρόποι. Ο πρώτος τρόπος είναι δηµιουργώντας µέσα από τα Windows ένα DSN (Data Source Name) το οποίο θα πληροφορεί τη σελίδα ASP για τη φυσική θέση της βάσης δεδοµένων. Ο δεύτερος και ο τρίτος είναι πιο απλοί αφού δεν απαιτούν τη δηµιουργία DSN αλλά µέσα από τον κώδικα προσδιορίζουν τη θέση της βάσης Σύνδεση ODBC µε τη δηµιουργία DSN Μπορούµε να δηµιουργήσουµε είτε ένα System είτε ένα User DSN µε το ίδιο αποτέλεσµα. Θα περιγράψουµε εδώ τη διαδικασία για τη δηµιουργία ενός System DSN η οποία είναι η εξής: 1. Άνοιγµα του πίνακα ελέγχου (Control Panel). 2. Επιλογή της εφαρµογής ODBC Data Sources. 3. Επιλογή της καρτέλας µε όνοµα System DSN και πάτηµα του κουµπιού «προσθήκη» (Add) (Εικόνα 1). Εικόνα 1 Προσθήκη System DSN 4. Επιλογή του προγράµµατος οδήγησης SQL Server και πάτηµα του κουµπιού «τέλος» (Finish), όπως φαίνεται και στην εικόνα 2. 24

25 Εικόνα 2 Επιλογή προγράµµατος οδήγησης 5. Στη συνέχεια εισάγουµε το όνοµα που θέλουµε να χρησιµοποιήσουµε για το DSN και επιλέγουµε τον SQL Server στον οποίο θέλουµε να συνδεθούµε. Αν ο SQL Server βρίσκεται στο ίδιο µηχάνηµα τότε επιλέγουµε Local αλλιώς θα πρέπει να εισάγουµε τη διεύθυνση IP ή το όνοµα του domain για να συνδεθούµε µε τον Server. Στο παράδειγµα που φαίνεται και στην εικόνα 3 επιλέξαµε το όνοµα SQLServerDSN. Εικόνα 3 Επιλογή ονόµατος για το DSN 6. Εισαγωγή του ονόµατος της σύνδεσης στο πεδίο Data Source Name. 7. Επιλέγουµε τη µέθοδο µε την οποία θα γίνει η αυθεντικοποίηση. Εισάγουµε το Login ID µας και τον κωδικό εισόδου για να συνδεθούµε µε τον SQL Server. Πατάµε το «Επόµενο» και µετά «τέλος». Το βήµα αυτό φαίνεται στην εικόνα 4. 25

26 Εικόνα 4 Επιλογή µεθόδου αυθεντικοποίησης 8. Κλείσιµο της εφαρµογής ODBC Data Sources. Για κάθε βάση δεδοµένων δηµιουργείται µόνο ένα DSN το οποίο χρησιµοποιείται από όλες τις σελίδες asp για να συνδεθούν µε τη βάση. Αν κάποτε µετακινηθεί η βάση χρειάζεται να επαναπροσδιοριστεί η φυσική θέση της. Αφού δηµιουργηθεί ένα DSN, στη συνέχεια χρησιµοποιείται για να ενεργοποιηθεί µια σύνδεση βάσης δεδοµένων. Οι Active Server Pages (asp) περιέχουν ένα ειδικό σύνολο αντικειµένων, τα ActiveX Data Objects (ADO), που επιτρέπουν την προσπέλαση µιας βάσης δεδοµένων. Το παρακάτω κοµµάτι κώδικα δείχνει πως χρησιµοποιείται το αντικείµενο ADO Connection µε το DSN για την δηµιουργία σύνδεσης µε την βάση. <% Set Conn = Server.CreateObject("ADODB.Connection") Conn.open "DSN=SQLServerDSN;UID=user;PWD=password;DATABASE=mydatabase" %> Σύνδεση ODBC χωρίς τη δηµιουργία DSN Και σε αυτή τη µέθοδο προσπελαύνουµε τη βάση απευθείας µέσω τον οδηγό ODBC (Open DataBase Connectivity) της βάσης δεδοµένων. Εδώ χρειαζόµαστε µια αλφαριθµητική σειρά χαρακτήρων (string) η οποία θα προσδιορίσει τη φυσική θέση της βάσης και τον κατάλληλο οδηγό της βάσης δίνοντας στη µέθοδο Open τις παραµέτρους DBQ και DRIVER. Το path του server αρχίζει µε το γράµµα του δίσκου και στη συνέχεια 26

27 ακολουθεί ο φάκελος που πρέπει να φτάσουµε για να προσπελάσουµε τη βάση. Ακόµα µε τις παραµέτρους UID και PWD προσδιορίζουµε το χρήστη και τον κωδικό εισόδου που απαιτούνται για την είσοδο. <% Set Conn = Server.CreateObject("ADODB.Connection") DSNtest = "DRIVER={SQL Server};" &_ "SERVER=ServerName;UID=USER;PWD=password;DATABASE=mydatabase" Conn.Open DSNtest %> Σε αυτό το σηµείο πρέπει να διευκρινίσουµε ότι οι χαρακτήρες &_ που εµφανίζονται στην τρίτη σειρά του κώδικα, σηµατοδοτούν τη συνέχιση της συµβολοσειράς στην επόµενη γραµµή του κώδικα Σύνδεση OLE DB Η νεότερη και προτιµότερη µέθοδος σύνδεσης µε µια βάση δεδοµένων είναι µέσω της τεχνολογίας OLE DB (Object Linking and Embedding, DataBase). Αυτές οι µέθοδοι παρέχουν τη σύνδεση µε οποιοδήποτε τύπο αποθηκευµένων δεδοµένων, όχι µόνο µε βάσεις δεδοµένων. Στην περίπτωση της διασύνδεσης µε βάση δεδοµένων, τα OLE DB είναι ένα ενδιάµεσο συστατικό που αλληλεπιδρά µε τον κατάλληλο οδηγό ODBC. Η συµβολοσειρά σύνδεσης και σε αυτή την περίπτωση απαιτεί τον προσδιορισµό της φυσικής θέσης της βάσης και τον τύπο του οδηγού της βάσης. Ο παρακάτω κώδικας αποτελεί τη σύνδεση µιας σελίδας ASP µε τη βάση δεδοµένων µας. <% Set cnn = Server.CreateObject("ADODB.Connection") ConnectString = "PROVIDER=SQLOLEDB;DATA SOURCE=sqlservername;" &_ "UID=username;PWD=password;DATABASE=mydatabase" cnn.open ConnectString %> Υποβολή ερωτήµατος SQL Σε αυτή την παράγραφο θα προσπαθήσουµε να εξηγήσουµε πως γίνεται η υποβολή ενός ερωτήµατος µε τη χρήση της γλώσσας SQL µέσω των σελίδων Active 27

28 Server Pages. Για να υποβάλουµε ένα ερώτηµα, θα πρέπει πρώτα να δηµιουργήσουµε µια σύνδεση µε τη βάση δεδοµένων. Θα χρησιµοποιήσουµε τη σύνδεση µε OLE DB που περιγράφηκε στην παράγραφο , δεδοµένου ότι αποτελεί και τον τρόπο που χρησιµοποιήσαµε στην εφαρµογή του δικτυακού τόπου. Για το παράδειγµα που ακολουθεί, θα υποθέσουµε ότι η βάση δεδοµένων µας περιέχει έναν πίνακα δεδοµένων που λέγεται Student και περιέχει τέσσερα πεδία. Το πεδίο AEM που περιέχει τον αριθµό ειδικό µητρώου του φοιτητή. Το πεδίο αυτό θα γίνει το πρωτεύον κλειδί του πίνακα δεδοµένου ότι περιέχει µοναδικές τιµές (δύο φοιτητές δε µπορούν να έχουν τον ίδιο αριθµό µητρώου). Ακόµα ο πίνακας περιέχει το πεδίο FirstName µε το όνοµα του φοιτητή, το πεδίο LastName µε το επίθετο του και τέλος το πεδίο µε την ηλεκτρονική διεύθυνση του. Ο κώδικας που ακολουθεί δείχνει τα απαραίτητα βήµατα για την επιλογή όλων των εγγραφών από τον πίνακα Student. 1. <% 2. Dim cnn, connectstring 3. Set cnn = Server.CreateObject( "ADODB.Connection" ) 4. connectstring="provider=sqloledb;data SOURCE=sqlservername;" &_ 5. "UID=username;PWD=password;DATABASE=mydatabase" 6. cnn.open connectstring 7. Dim RS 8. Set RS = Server.CreateObject( "ADODB.RecordSet" ) 9. RS.Open "SELECT * FROM Student" 10. %> Εξετάζοντας τον κώδικα, βλέπουµε ότι στις γραµµές 1 και 10 υπάρχουν τα σύµβολα που οριοθετούν έναν κώδικα ASP. Στις γραµµές 2 και 7 γίνεται µε την εντολή Dim η δήλωση των µεταβλητών που πρόκειται να χρησιµοποιηθούν. Η µεταβλητή cnn θα συνδεθεί µε ένα αντικείµενο για τη σύνδεση µε τη βάση δεδοµένων. Η µεταβλητή connectstring περιέχει µια συµβολοσειρά µε τα στοιχεία που απαιτούνται για τη δηµιουργία της σύνδεσης µε τη βάση και τέλος η µεταβλητή RS περιέχει ένα αντικείµενο RecordSet, δηλαδή ένα σύνολο εγγραφών της βάσης δεδοµένων. Στη γραµµή 8 δηµιουργείται αυτό το αντικείµενο ενώ στην 9 εκτελείται το SQL ερώτηµα επιλογής όλων των εγγραφών από τον πίνακα Student. Στην επόµενη παράγραφο περιγράφεται το πώς θα δουλέψουµε µε αυτές τις εγγραφές και πως θα τις παρουσιάσουµε σε µια ιστοσελίδα. 28

29 Εργασία µε εγγραφές στη βάση ιαδραστικό ικτυακό Περιβάλλον Υποστήριξης του Μαθήµατος των Βάσεων εδοµένων Στην προηγούµενη παράγραφο δηµιουργήσαµε µια σύνδεση µε τη βάση δεδοµένων και ένα σύνολο εγγραφών στο οποίο τοποθετήσαµε όλες τις εγγραφές του πίνακα Student. Στη συνέχεια θέλουµε να τις παρουσιάσουµε σε µια σελίδα HTML εφόσον υπάρχουν και δεν είναι άδειος ο πίνακας. Ο παρακάτω κώδικας, που αποτελεί τη συνέχεια του κώδικα της προηγούµενης παραγράφου, κάνει ακριβώς αυτό. 11. <HTML> 12. <HEAD> 13. <TITLE>Εγγραφές πίνακα φοιτητών</title> 14. </HEAD> 15. <BODY> 16. <% 17. If RS.BOF And RS.EOF Then 18. Response.Write " εν υπάρχουν εγγραφές στον πίνακα" 19. Else 20. RS.MoveFirst 21. While Not RS.EOF 22. Response.Write RS.Fields( "FirstName" ) 23. Response.Write RS.Fields( "LastName" ) 24. Response.Write "<BR>" 25. RS.MoveNext 26. Wend 27. End If 28. rs.close 29. Set rs = Nothing 30. cnn.close 31. Set cnn = Nothing 32. %> 33. </BODY> 34. </HTML> Οι γραµµές και δεν αποτελούν κώδικα ASP αλλά ετικέτες της HTML. Σε αυτό το απόσπασµα µπορούµε να δούµε πως συνδυάζονται οι ετικέτες της HTML και οι εντολές της ASP. Οι σειρές 17 έως 27 που είναι εντολές της ASP περιέχουν µία εντολή IF. Στη γραµµή 17 ελέγχουµε αν το RecordSet είναι κενό. Αν βρίσκεται συγχρόνως και στην αρχή του (ιδιότητα BOF) και στο τέλος του (ιδιότητα EOF) τότε το 29

30 RecordSet δεν περιέχει καµιά εγγραφή οπότε µε τη χρήση της ιδιότητας Write του αντικειµένου Response εµφανίζεται το ανάλογο µήνυµα (σειρά 18). Στη σειρά 20 µεταφερόµαστε στην πρώτη εγγραφή του RecordSet και στις σειρές 21 εώς 27 εµφανίζουµε τα πεδία FirstName και LastName για κάθε εγγραφή του RecordSet µε την ιδιότητα Fields του αντικειµένου RecordSet. Αφού τελειώνουµε την εργασία µε τις συνδέσεις µε τις βάσεις και µε τα σύνολα εγγραφών, πρέπει να αποδεσµεύουµε τη µνήµη που έχει δεσµευτεί για αυτά, κάτι που γίνεται στις γραµµές του κώδικα. 30

31 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ηλεκτρονική Αλληλογραφία 4.1 Γενικά για την ηλεκτρονική αλληλογραφία Υπάρχουν διάφορες µέθοδοι αποστολής µηνυµάτων ηλεκτρονικού ταχυδροµείου που αναπτύχθηκαν κατά καιρούς. Αυτές οι µέθοδοι αναφέρονται ως πρωτόκολλα επικοινωνίας. Τα περισσότερα πρωτόκολλα εγγυώνται παράδοση ή ειδοποίηση για αποτυχία παράδοσης και κάνουν µετατροπές µορφοποιήσεων. Το πρωτόκολλο που πλέον έχει καθιερωθεί είναι το Simple Mail Transfer Protocol (Απλό Πρωτόκολλο Μεταφοράς Ταχυδροµείου, SMTP) το οποίο αναπτύχθηκε από τον David Crocker το Το SMTP επεκτάθηκε το 1992 ώστε να χειρίζεται µεγάλα µηνύµατα µε προσαρτήσεις (attachments) στο Multipurpose Internet Mail Extensions (MIME). Η διευθύνσεις έχουν τη µορφή χρήστης@περιοχή. Αν η περιοχή προορισµού είναι η ίδια µε την περιοχή από την οποία στέλνει ο αποστολέας το µήνυµα, τότε ο server απλώς µεταφέρει το στον χρήστη. Αν όµως η περιοχή προορισµού δεν είναι ίδια µε την περιοχή του αποστολέα, ο SMTP server της περιοχής του αποστολέα αποθηκεύει το µήνυµα σε µια ουρά και µετά ζητά από τον DNS (Domain Name Service) server του, ο οποίος βρίσκεται είτε στη περιοχή του αποστολέα είτε σε κάποια ενδιάµεση περιοχή, να µεταφράσει το όνοµα της περιοχής του παραλήπτη στη διεύθυνση IP του. Αν χρειάζεται ο SMTP server του αποστολέα µετατρέπει το µήνυµα και το δίνει στον server που καθορίστηκε από τον DNS server. Το µηχάνηµα προορισµού αποθηκεύει το µήνυµα στην δική του ουρά και επιβεβαιώνει τη λήψη στον SMTP server του αποστολέα. Αν το µηχάνηµα προορισµού δεν επιβεβαιώσει το µήνυµα, τότε ο server του αποστολέα συνεχίζει να προσπαθεί να στείλει το µήνυµα και µετά από κάποιο αριθµό αποτυχηµένων προσπαθειών ενηµερώνει τον αποστολέα ότι η αποστολή του µηνύµατος του απέτυχε. Η διαδικασία επαναλαµβάνεται µέχρι το µήνυµα να φτάσει στον SMTP server του παραλήπτη. Όλη αυτή η διαδικασία είναι γνωστή ως επικοινωνία «αποθήκευσης και προώθησης» (store-and-forward) και φαίνεται σχηµατικά στο σχήµα 5. Η χρήση ενδιάµεσων servers ήταν πιο συνηθισµένη παλιότερα ενώ σήµερα, το περνάει από τον SMTP server του αποστολέα στον SMTP server του παραλήπτη χωρίς να περάσει από ενδιάµεσους SMTP servers. [WAL00] 31

32 SMTP server στην περιοχή 1 SMTP Server στην περιοχή 2 SMTP Server στην περιοχή 3 Κατάλογος αλληλογραφίας SMTP DNS server Κατάλογος αλληλογραφίας SMTP DNS server Κατάλογος αλληλογραφίας SMTP Σχήµα 5 ιάγραµµα αποστολής µηνύµατος ηλεκτρονικού ταχυδροµείου 4.2 Τα Collaboration Data Objects for NT Server (CDONTS) Για την αποστολή µηνύµατος ηλεκτρονικού ταχυδροµείου µέσω µιας σελίδας ASP χρησιµοποιούµε την τεχνολογία CDONTS (Collaboration Data Objects for Windows NT Server) που στα ελληνικά θα µπορούσε να αποδοθεί µε τον όρο Συνεργαζόµενα Αντικείµενα εδοµένων. Τα αρχεία µηνυµάτων γράφονται στον κατάλογο Mailroot/pickup του SMTP server και για το λόγο αυτό πρέπει να είναι ρυθµισµένες οι παράµετροι ασφαλείας του συγκεκριµένου καταλόγου ώστε να επιτρέπουν την προσωρινή εγγραφή µηνυµάτων. Τα CDONTS είναι παρόµοια µε τα ActiveX Data Objects (ADO) στο ότι παρέχουν στους χρήστες οποιασδήποτε γλώσσας προγραµµατισµού ή συγγραφής σκριπτ (scripting language), πρόσβαση σε ένα περίπλοκο και δυνατό σύνολο χαρακτηριστικών του λειτουργικού συστήµατος. Ενώ τα ADO αφορούν µόνο βάσεις δεδοµένων, τα CDONTS επιτρέπουν στις σελίδες ASP την αποστολή µηνυµάτων συσκευάζοντας τις εγγενείς υπηρεσίες µηνυµάτων των Windows µαζί µε τα ActiveX. 32

33 4.3 Αποστολή από µια σελίδα ASP Αν και τα CDONTS περιέχουν διάφορα αντικείµενα, για την αποστολή ενός χρειαζόµαστε µόνο το αντικείµενο NewMail. Θα δοθεί αρχικά ο κώδικας για την αποστολή ενός µηνύµατος και αµέσως µετά θα εξηγηθούν οι ιδιότητες του αντικειµένου. 1. <% 2. Dim MyMail 3. Set MyMail = Server.CreateObject( CDONTS.NewMail ) 4. MyMail.From = sender s@address.com 5. MyMail.To = receiver1@address1.com;receiver2@address2.com 6. MyMail.Cc = receiver3@address3.com;receiver4@address4.com 7. MyMail.Bcc = receiver5@address5.com;receiver6@address6.com 8. MyMail.Subject = Αποστολή µηνυµάτων µέσω των CDONTS 9. MyMail.BodyFormat = MyMail.MailFormat = MyMail.Importance = MyMail.Body = Η αποστολή µηνυµάτων µε τη χρησιµοποίηση &_ 13. των αντικειµένων Newmail είναι εύκολη! 14. MyMail.Attachfile c:\path\myfile.gif, namefile.gif, MyMail.Send 16. Set MyMail = Nothing 17. %> Στις γραµµές 1 και 17 όπως έχουµε ήδη πει είναι οι χαρακτήρες αρχής και τέλους του κώδικα ASP. Στη γραµµή 2 δηλώνουµε τη µεταβλητή στην οποία θα ορίσουµε στη συνέχεια το αντικείµενο NewMail. Όταν στον κώδικα µας χρησιµοποιήσουµε και την εντολή Option Explicit, τότε η εντολή Dim θεωρείται απαραίτητη για τη δήλωση των µεταβλητών. Αν πάλι δεν έχει προηγηθεί η Option Explicit, η παράλειψη της δε θα οδηγήσει σε µήνυµα λάθους. Στην γραµµή 3 ορίζεται ότι η µεταβλητή είναι αντικείµενο NewMail των CDONTS. Στη γραµµή 4 χρησιµοποιούµε την ιδιότητα From του αντικειµένου NewMail που προσδιορίζει τον αποστολέα του µηνύµατος και µπορεί να είναι αλφαριθµητική σταθερά ή µεταβλητή. Αυτή είναι υποχρεωτική και δεν επιτρέπει να προσδιοριστούν περισσότεροι από ένας αποστολείς. Στις γραµµές 5,6 και 7 µε τις ιδιότητες To, Cc και Bcc προσδιορίζονται οι παραλήπτες του µηνύµατος ως αλφαριθµητικές σταθερές ή 33

34 µεταβλητές. Όταν σε µία ιδιότητα θέλουµε να έχουµε παραπάνω από έναν παραλήπτη, πρέπει να διαχωρίσουµε τους παραλήπτες µε ελληνικό ερωτηµατικό. Οι παραλήπτες της ιδιότητας παίρνουν ακριβές αντίγραφο του µηνύµατος (Carbon Copy) και φαίνονται ως παραλήπτες από όλους τους παραλήπτες, ενώ οι παραλήπτες της ιδιότητας Bcc λαµβάνουν επίσης ακριβές αντίγραφο αλλά δεν φαίνονται ως παραλήπτες από τους υπόλοιπους παραλήπτες (Blind Carbon Copy). Μία τουλάχιστον από τις ιδιότητες To, Cc και Bcc δεν πρέπει να είναι άδεια. Η ιδιότητα Subject που προσδιορίζεται στη γραµµή 8 του κώδικα, χρησιµοποιείται για να οριστεί το θέµα του µηνύµατος, χωρίς να είναι υποχρεωτική. Η ιδιότητα BodyFormat που φαίνεται στη γραµµή 9 χρησιµοποιείται για να δηλώσει τη µορφή κειµένου του µηνύµατος. Αν οριστεί ίση µε 0 τότε το µήνυµα µπορεί να περιλαµβάνει ετικέτες HTML ενώ αν οριστεί ίσο µε 1 το µήνυµα θα αποτελείται από απλό κείµενο. Η προεπιλεγµένη τιµή είναι 1, δηλαδή απλό κείµενο. H ιδιότητα MailFormat στη γραµµή 10 µπορεί να είναι 0, αν το αντικείµενο θα έχει τη µορφοποίηση MIME (Multipurpose Internet Mail Extension), ή 1 αν θα είναι µη διακοπτόµενο απλό κείµενο. Η προεπιλεγµένη τιµή της ιδιότητας είναι 1. Η ιδιότητα Importance είναι προαιρετική και µας επιτρέπει να ορίσουµε τη σπουδαιότητα του αντικειµένου. Οι πιθανές τιµές που µπορεί να πάρει είναι 0 για χαµηλή σπουδαιότητα, 1 για κανονική και 2 για υψηλή. Εδώ ορίσαµε το µήνυµα µας ότι είναι υψηλής σπουδαιότητας. Με την ιδιότητα Body, η οποία προσδιορίζεται στις γραµµές 12 και 13 του κώδικα, καθορίζουµε το κυρίως σώµα του µηνύµατος και µπορεί να περιέχει ετικέτες HTML, αλλά θα πρέπει να ορίσουµε σ αυτή την περίπτωση την ιδιότητα BodyFormat ίση µε 0. Η ιδιότητα Body είναι προαιρετική οπότε µπορεί να µην εµφανίζεται. Και εδώ εµφανίζεται το παράδοξο να µπορούµε να στείλουµε ένα µήνυµα χωρίς θέµα και χωρίς κυρίως σώµα! Η ιδιότητα Attachfile στη γραµµή 14 προσαρτά ένα αρχείο στο µήνυµα µας. Έχει τρία ορίσµατα, το πρώτο υποχρεωτικό και τα άλλα δύο προαιρετικά. Στο πρώτο πρέπει να περιέχεται η ακριβής διαδροµή και το ακριβές όνοµα του αρχείου που θέλουµε να προσαρτήσουµε. Το δεύτερο όρισµα δείχνει το όνοµα µε το οποίο θα εµφανίζεται το προσαρτηµένο αρχείο στον παραλήπτη. Το τρίτο όρισµα µπορεί να είναι 0 ή 1 και προσδιορίζει αν η µορφοποίηση του προσαρτηµένου αρχείου θα είναι η UUEncode ή η Base64 αντίστοιχα. Η Base64 είναι το σχήµα κωδικοποίησης που εφαρµόζει το MIME. Χρησιµοποιείται για την κωδικοποίηση πληροφοριών που δεν είναι κείµενο σε κείµενο. Η 34