ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ"

Transcript

1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΒΗ για την απόκτηση ιδακτορικού ιπλώµατος του Τµήµατος Πληροφορικής Κωνσταντίνου ιονυσίου Μουλίνου ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΟ ΟΜΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ Εξεταστική Επιτροπή: Συµβουλευτική Επιτροπή: Πρόεδρος: Γκρίτζαλης ηµήτρης, Αναπληρωτής Καθηγητής Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών Μέλη: Κάτσικας Σωκράτης, Καθηγητής Πανεπιστήµιο Αιγαίου Αποστολόπουλος Θεόδωρος, Καθηγητής Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών Αθήνα, εκέµβριος 2003 Πρόεδρος: Γκρίτζαλης ηµήτρης, Αναπληρωτής Καθηγητής Μέλη: Κάτσικας Σωκράτης, Καθηγητής Πανεπιστήµιο Αιγαίου Αποστολόπουλος Θεόδωρος, Καθηγητής Κιουντούζης Ευάγγελος, Καθηγητής Χρυσικόπουλος Βασίλης, Καθηγητής Ιόνιο Πανεπιστήµιο Γεωργιάδης Παναγιώτης, Αναπληρωτής Καθηγητής Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σπινέλλης ιοµήδης, Επίκουρος Καθηγητής

2 "Η έγκριση διδακτορικής διατριβής υπό του Τµήµατος Πληροφορικής του Οικονοµικού Πανεπιστηµίου Αθηνών δεν υποδηλοί αποδοχή των γνωµών του συγγραφέως". (Ν. 5343/ 1932, αρθρ. 202)

3 ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η παρούσα διατριβή πραγµατεύεται ζητήµατα που σχετίζονται µε τις Τεχνολογίες Προάσπισης Ιδιωτικότητας στο ιαδίκτυο και έλαβε χώρα σε µια εποχή όπου το θέµα της προστασίας ιδιωτικότητας κεντρίζει ολοένα και περισσότερο το ενδιαφέρον της σύγχρονης κοινωνίας. Όπως γνωρίζει κάθε ιδάκτορας, η εκπόνηση µιας διατριβής είναι επίπονο έργο και απαιτεί την βοήθεια πολλών. Κατ' αρχήν, θέλω να ευχαριστήσω τον Αναπληρωτή Καθηγήτη. Γκρίτζαλη, και δάσκαλό µου, για την αµέριστη συµπαράστασή του, σε όλους τους τοµείς της ζωής µου, κατά την διάρκεια των τελευταίων επτά ετών. Η γόνιµη συνεργασία µας µε έµαθε πολλά και στο τέλος κατανόησα τα λόγια του Ευαγγελιστή Λουκά: " εν είναι µαθητής ανώτερος του διδασκάλου αυτού. πας δε τελειοποιηµένος θέλει είσθαι ως ο διδάσκαλος αυτού". Ελπίζω η συνεργασία µας να συνεχισθεί και στο µέλλον. Επίσης, θέλω να ευχαριστήσω τους Καθηγητές Θ. Αποστολόπουλο και Σ. Κάτσικα οι οποίοι υπήρξαν µέλη της Τριµελούς Επιτροπής παρακολούθησης της διατριβής. Ειδικά ο πρώτος µε βοήθησε πολύ και στα πρώτα, δύσκολα χρόνια της µεταπτυχιακής µου µαθητείας. Ειδικές ευχαριστίες ανήκουν και στον Καθηγητή Ε. Κιουντούζη διότι διέθεσε το χρόνο του και µε βοήθησε στη συγγραφή του τρίτου κεφαλαίου. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω τους συνεργάτες και φίλους της ιεπιστηµονικής Ερευνητικής Οµάδας για την Ασφάλεια στις Τεχνολογίες Πληροφοριών και Επικοινωνιών του Οικονοµικού Πανεπιστηµίου και του Πανεπιστηµίου Αιγαίου για τη συνεργασία µας. Ειδικά, οι Γιάννης Ηλιάδης, Θοδωρής Τρύφωνας, Βασίλης Τσούµας, Στέφανος Γκρίτζαλης ηµήτρης Λέκκας και Σπύρος Κοκολάκης έχουν συµβάλλει ποικιλοτρόπως σε διάφορα στάδια της παρούσας έρευνας. Στη διαµόρφωση της διατριβής σηµαντικό ρόλο έπαιξαν και οι εµπειρίες που απέκτησα από την απασχόλησή µου στην Αρχή Προστασίας εδοµένων. Η καθηµερινή τριβή µε τους συναδέλφους Ελεγκτές επηρέασε τον τρόπο σκέψης µου σχετικά µε την προστασία δεδοµένων. Για το λόγο αυτό ευχαριστώ, όλους τους συναδέλφους του τµήµατος Ελεγκτών µε ειδική αναφορά στους Πελοπίδα όνο και Βασίλη Ζορκάδη. Επιπλέον, ευχαριστώ τους Προέδρους της Αρχής, Κωνσταντίνο αφέρµο και ηµήτρη Γουργουράκη για τις διευκολύνσεις που παρείχαν ώστε να µπορέσω να ολοκληρώσω το έργο µου. Τέλος, αισθάνοµαι βαθιά ευγνωµοσύνη για τον πατέρα µου, ιονύση, που µε έµαθε να αγαπάω τα γράµµατα, την πρόσφατα εκλιπούσα µητέρα µου, Πόπη, γιατί µε έµαθε να είµαι πεισµατάρης, τον αδελφό µου, Γεράσιµο, γιατί µε στήριξε σε πολύ δύσκολες φάσεις της ζωής µου και τη σύντροφό µου, Μαρίνα, γιατί επιµελήθηκε συστηµατικά το κείµενο και, µε την υποµονή και ανοχή της, λείανε το δύσβατο δρόµο της ολοκλήρωσης της διατριβής. Αθήνα, 30 Σεπτεµβρίου 2003 Σελ 3

4 Στην µνήµη της µητέρας µου «Μετά από κάθε γιατί να ψάχνεις το γιατί των γιατί. Εκεί θα βρίσκεις πάντα πάνω από τη µισή απάντηση και ίσως όλη την αλήθεια»...όµως το «γιατί των γιατί» παρέµενε αναπάντητο. Έτρεξε το µυαλό µου µέσα στη ζάλη του παντού κι ακούµπησε στη µόνη ελπίδα που βρήκε όρθια, ικανή να µου απαντήσει. Στ' αγαπηµένα µου βιβλία." Από το βιβλίο του Νίκου Θέµελη, "Η αναζήτηση" Σελ 4

5 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΑΦΟΡΜΗ ΚΑΙ ΚΙΝΗΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΕΡΕΥΝΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΒΗΣ ΟΜΗ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΒΗΣ οµική περιγραφή της διατριβής Συνοπτική Περιγραφή των κεφαλαίων ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΟ ΠΕ ΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ Αυθεντικοποίηση χωρίς ταυτοποίηση ικτυοενδιάµεσοι Ψηφιακές σφραγίδες και επικύρωση πολιτικών προστασίας δεδοµένων ιαχείριση ασφάλειας Λειτουργικό µοντέλο ενσωµάτωσης ΤΠΙ Λειτουργικό µοντέλο υπηρεσιών ΕΤΟ ΟΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ Ι ΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ Ορισµός της ιδιωτικότητας Μοντέλα ιδιωτικότητας Το δικαίωµα στην ιδιωτικότητα Η ανάπτυξη της Προστασίας εδοµένων Επίβλεψη της προστασίας δεδοµένων Γενικές αρχές και δικαιώµατα στην προστασία δεδοµένων ιασυνοριακή ροή δεδοµένων Η ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Σελ 5

6 2.2.1 Η έννοια της ασφάλειας Ιδιότητες της ασφάλειας Παράγοντες απαίτησης ασφάλειας Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΠΕΙΛΗΣ Απειλές κατά την αποθήκευση Απειλές κατά την µετάδοση ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΠΕΙΛΩΝ Συσχέτιση απειλών και τεχνικών αντιµετώπισής τους Η ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΡΟΑΣΠΙΣΗΣ Ι ΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ Ι ΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Απειλές στο επικοινωνιακό επίπεδο Απειλές στο επίπεδο εφαρµογής Τρόποι συλλογής προσωπικών δεδοµένων στο ιαδίκτυο ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΡΟΑΣΠΙΣΗΣ Ι ΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ: ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ταξινόµηση των ΤΠΙ Συσχέτιση των ΤΠΙ µε απειλές κατά της ιδιωτικότητας Συσχέτιση απειλών και αρχών ιδιωτικότητας που παραβιάζουν ΣΥΝΟΨΗ ΤΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑ ΟΧΕΣ Η ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Παραδοχές της έρευνας Μεθοδολογία της έρευνας ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΟ ΟΜΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ Η προστασία προσωπικών δεδοµένων ως σύστηµα Σελ 6

7 3.4.2 Απαιτήσεις χρήστη Υπηρεσίες ΣΥΝΟΨΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΕ ΑΝΩΝΥΜΑ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑΤΑ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ ΑΝΩΝΥΜΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΑ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΕ ΑΝΩΝΥΜΑ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑΤΑ ΧΩΡΙΣ ΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΤΡΙΤΟΥ Ανώνυµα πιστοποιητικά Τριτεγγύηση ταυτότητας Η χρήση συναρτήσεων σύνοψης στην τριτεγγύηση ταυτότητας ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΕ ΑΝΩΝΥΜΑ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑΤΑ ΜΕ ΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΙΚΤΥΟΕΝ ΙΑΜΕΣΟΥ Υπάρχον µοντέλο λειτουργίας δικτυοενδιάµεσων Προβλήµατα ασφάλειας υπάρχοντος πλαισίου λειτουργίας Προτεινόµενο µοντέλο λειτουργίας Υπηρεσία Πρόσβασης σε Ανώνυµα Περιγράµµατα της ΥΠ ΣΥΝΟΨΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ Γενικά Υπηρεσία "Ενηµέρωση" της ΥΠ ΕΠΙΒΛΕΨΗ Απευθείας επικύρωση πολιτικών προστασίας ιδιωτικότητας Προγράµµατα ψηφιακών σφραγίδων Επεκτάσεις Τεχνολογίες υλοποίησης ψηφιακής σφραγίδας Υπηρεσία "Επίβλεψη" της ΥΠ Σελ 7

8 5.3 ΑΣΦΑΛΕΙΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ Προβλήµατα υπάρχοντος πλαισίου διαχείρισης πολιτικών ασφάλειας Προτεινόµενο µοντέλο διαχείρισης ασφάλειας Απαιτήσεις χρήστη Βάση ιαχείρισης Πληροφοριών Ασφάλειας Μοντέλο ιαχείρισης Ασφάλειας Ικανοποίηση απαιτήσεων χρήστη Υπηρεσία "Ασφάλεια" της ΥΠ ΣΥΝΟΨΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΕΞΟΥΣΙΟ ΟΤΗΣΗ ΧΡΗΣΤΗ ΠΡΟΣΤΑΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ Προσεγγίσεις του προστάτη ταυτότητας Ανάθεση του προστάτη ταυτότητας σε µια Έµπιστη Οντότητα ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΠΣ ΠΡΟΣΤΑΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ Απαιτήσεις χρήστη Προσφερόµενες υπηρεσίες Μοντέλο αναφοράς Λειτουργική αρχιτεκτονική ΙΚΑΙΩΜΑ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ-ΥΠΗΡΕΣΙΑ "ΠΡΟΣΒΑΣΗ" ΤΗΣ ΥΠ ΣΥΝΟΨΗ ΥΠΟ ΟΜΗ ΗΜΟΣΙΟΥ ΚΛΕΙ ΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΟ ΟΜΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ Ορισµός της εµπιστοσύνης Εµπιστοσύνη και προστασία δεδοµένων Σελ 8

9 7.1.3 Εµπιστοσύνη και υπηρεσίες ΕΤΟ ΈΜΠΙΣΤΕΣ ΤΡΙΤΕΣ ΟΝΤΟΤΗΤΕΣ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΤΟ ΣΤΙΣ ΤΠΕ Απαιτήσεις χρήστη Υπηρεσίες ΕΤΟ Μοντέλο αναφοράς Λειτουργική αρχιτεκτονική ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΑΡΧΩΝ- ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΣΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΕΤΟ ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΝΟΨΗ, ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΟΝΤΕΛΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΥΠ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΥΠ Γενικό λειτουργικό µοντέλο Ονοµατοδοσία λειτουργικών µονάδων ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ ΒΑΘΜΟΣ ΚΑΛΥΨΗΣ ΤΟΥ ΑΡΧΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚ ΝΕΟΥ ΑΝΟΙΧΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΟ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΡΕΥΝΑ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΧΩΡΙΣ ΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΤΡΙΤΟΥ ΜΕ ΑΝΩΝΥΜΑ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΧΩΡΙΣ ΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΤΡΙΤΟΥ ΜΕ ΤΡΙΤΕΓΓΥΗΣΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΜΕ ΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΙΚΤΥΟΕΝ ΙΑΜΕΣΟΥ ΜΕ ΑΝΩΝΥΜΑ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΜΕ ΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΙΚΤΥΟΕΝ ΙΑΜΕΣΟΥ ΜΕ ΤΡΙΤΕΓΓΥΗΣΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ Σελ 9

10 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Πληροφορική και προστασία δεδοµένων Η επίδραση των Τεχνολογιών Πληροφοριών και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στην κοινωνική, οικονοµική και προσωπική ζωή του ανθρώπου αποτελεί κεντρικό σηµείο της σύγχρονης κοινωνικής προβληµατικής και δηµοφιλές αντικείµενο µελέτης. Όπως είναι φυσικό, οι απόψεις ποικίλλουν σηµαντικά, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσµα από την πλήρη δαιµονοποίηση της τεχνολογίας πληροφορικής µέχρι την προσδοκία της "κοινωνίας της αφθονίας", όπου οι νοήµονες µηχανές θα απαλλάξουν τον άνθρωπο από τη δουλεία της εργασίας. Το ότι οι ΤΠΕ επιφέρουν σηµαντικές αλλαγές στη ζωή του ανθρώπου που ξεπερνούν σε ένταση κάθε προηγούµενη τεχνολογική επανάσταση, αποτελεί κοινή και αναµφισβήτητη διαπίστωση σε επιστηµονικές και µη αναλύσεις. Οι συντελούµενες αλλαγές έχουν ορισµένα ποιοτικά χαρακτηριστικά που δικαιολογούν τη σηµασία που τους αποδίδεται: (α) αφορούν όλες τις πτυχές της ζωής του ανθρώπου και (β) πραγµατοποιούνται µε πρωτόγνωρη, για την ανθρωπότητα ταχύτητα. Τα όρια της προσαρµοστικότητας του ανθρώπου σε αυτόν τον ρυθµό αλλαγών είναι µάλλον άγνωστα. Πολλοί άνθρωποι βιώνουν το πέρασµα στην εποχή των ραγδαίων εξελίξεων ως ισχυρό "σοκ" [TOF-91], ενώ άλλοι εµφανίζουν µεγαλύτερη ευκολία προσαρµογής. Ανεξάρτητα από το βαθµό προσαρµοστικότητας, οι περισσότεροι άνθρωποι υποδέχονται την έλευση των ΤΠΕ µε ένα αίσθηµα ανασφάλειας. Στο επίπεδο της προσωπικής ζωής η ανασφάλεια παίρνει τη µορφή φόβου για την ενδεχόµενη αδυναµία προστασίας της προσωπικής ζωής του ατόµου [ΚΟΚ-00]. Η διαρκής µείωση του κόστους αποθήκευσης και επεξεργασίας πληροφοριών και η αυξανόµενη ζήτηση προσωπικών πληροφοριών για εµπορική εκµετάλλευση έχουν σαν αποτέλεσµα την ένταση της ανασφάλειας του ανθρώπου. Αυτό προκάλεσε την αύξηση του ενδιαφέροντος σχετικά µε το δικαίωµα της ιδιωτικότητας στις δεκαετίες του 60 και του 70. Η δυνατότητα παρακολούθησης από υπολογιστικά ισχυρές µηχανές οδήγησε στην ανάγκη δηµιουργίας κανόνων που ρυθµίζουν την συλλογή Σελ 10

11 και διαχείριση προσωπικών πληροφοριών. Η γέννηση του σύγχρονου νοµικού πλαισίου σε αυτή την περιοχή συσχετίζεται µε τον πρώτο, σε παγκόσµιο επίπεδο, νόµο προστασίας δεδοµένων που ενεργοποιήθηκε στα 1970 στο κρατίδιο της Έσσης της Γερµανίας. Από τότε πολλά κράτη ή µεγαλύτερα κοινωνικά σύνολα που ξεπερνούν τα στενά όρια ενός κράτους (π.χ. η Ευρωπαϊκή Κοινότητα) έχουν θεσπίσει νόµους για την προστασία από την επεξεργασία δεδοµένων, που αντανακλούν την κουλτούρα τους και εκφράζουν την φροντίδα για την αύξηση του αισθήµατος ασφάλειας των πολιτών τους. Η συστηµατική καταγραφή και µελέτη των διεθνών νόµων οδήγησε στην οµαδοποίηση τους σε τέσσερις µεγάλες κατηγορίες που ονοµάζονται µοντέλα προστασίας δεδοµένων (privacy models, βλ ). Το αίσθηµα ανασφάλειας των ανθρώπων, οδήγησε, εκτός από την θέσπιση των γενικών νόµων, στην αλλαγή των διαδικασιών, πρακτικών και λειτουργιών που απαιτούνται για τη συλλογή και επεξεργασία των προσωπικών δεδοµένων. Οι νέες αυτές διαδικασίες πήραν την µορφή θεµελιωµένων αρχών προστασίας δεδοµένων (data protection principles), οι οποίες, µε τη σειρά τους, αποτυπώθηκαν στους νόµους περί προστασίας δεδοµένων του κάθε κράτους. Παρά τις διαφοροποιήσεις, υπάρχουν κάποιες βασικές αρχές που διέπουν τη συλλογή και επεξεργασία των προσωπικών δεδοµένων που απαντώνται σε όλα τα µοντέλα προστασίας δεδοµένων και είναι γνωστές ως βασικές αρχές προστασίας δεδοµένων (βλ ). Οι νέοι νόµοι περί προστασίας δεδοµένων, µε τη σειρά τους, επηρέασαν την εσωτερική οργάνωση των οργανισµών που τα επεξεργάζονται. Παράδειγµα αυτής της επίδρασης, αποτελεί η δηµιουργία του Υπευθύνου Προστασίας εδοµένων (Data Protection Officer) στο οργανόγραµµα µεγάλων οργανισµών. Τέλος, οι απειλές κατά της ασφάλειας και της ιδιωτικότητας των πληροφοριών, σε συνδυασµό µε την κατακόρυφη αύξηση της χρήσης του ιαδικτύου ως µέσου ανταλλαγής τους, έδωσαν το έναυσµα για την ανάπτυξη ΤΠΕ που θα αντιµετωπίζουν τις συγκεκριµένες απειλές. Οι ΤΠΕ που έχουν σαν στόχο την προστασία της ασφάλειας των πληροφοριών είναι γνωστές ως Τεχνολογίες Ασφάλειας Πληροφοριών και Επικοινωνιών (ΤΑΠΕ) ενώ οι ΤΠΕ που έχουν σαν στόχο την αποφυγή ή περιορισµό της συλλογής και επεξεργασίας προσωπικών δεδοµένων είναι γνωστές µε τον όρο Τεχνολογίες Προάσπισης Ιδιωτικότητας (ΤΠΙ, Privacy Enhancing Technologies) [EPI-01]. Με βάση τα παραπάνω προκύπτει ότι η ανασφάλεια σε σχέση µε τις ΤΠΕ είναι ένα ζήτηµα µε τεχνικές και κοινωνικές διαστάσεις. Αντίστοιχα, τα µέτρα αντιµετώπισης της ανασφάλειας µπορούν να χωριστούν σε τεχνικά και κοινωνικά [KOW-94]. Τα τεχνικά αφορούν τα δεδοµένα, το υλικό και το λογισµικό των υπολογιστικών συστηµάτων, ενώ τα κοινωνικά µπορούν να χωρισθούν σε τέσσερις κατηγορίες: (α) νοµικά-κανονιστικά, (β) λειτουργικά-διαδικαστικά, (γ) διοικητικά-διαχειριστικά και (δ) ηθικά-κουλτούρας (βλ. Πίνακας 1). Σελ 11

12 Κατηγορίες µέτρων άµβλυνσης της ανασφάλειας Νοµικά-Κανονιστικά Ηθικά-Κουλτούρας Λειτουργικά- ιαχειριστικά ιοικητικά- ιαχειριστικά Τεχνικά (Υλικό, Λογισµικό, εδοµένα) Παράδειγµα Οδηγία 95/46 της Ε.Ε, για την προστασία προσωπικών δεδοµένων Μοντέλα Προστασίας εδοµένων Βασικές αρχές προστασίας δεδοµένων Τοποθέτηση Υπευθύνου Προστασίας εδοµένων και καθορισµός σχετικών αρµοδιοτήτων Τεχνολογίες Προάσπισης Ιδιωτικότητας Πίνακας 1: Κατηγορίες µέτρων άµβλυνσης της ανασφάλειας σε σχέση µε την προσβολή της ιδιωτικότητας που προκαλούν οι ΤΠΕ Συνοψίζοντας, η αύξηση στην χρήση των ΤΠΕ και του ιαδικτύου (Internet), συνέβαλε στην αύξηση της ανασφάλειας των ανθρώπων, σχετικά µε την επεξεργασία των προσωπικών τους δεδοµένων, και έκανε ορατή την ανάγκη να µελετηθούν και αναπτυχθούν: (α) το κανονιστικό πλαίσιο για την προστασία του ατόµου από την αυτοµατοποιηµένη επεξεργασία των προσωπικών του δεδοµένων, (β) η ασφάλεια των ΤΠΕ και (γ) οι ΤΠΙ. Οι παραπάνω τρεις συνιστώσες οριοθετούν το οργανοτεχνικό πλαίσιο λειτουργίας σχετικά µε την προστασία των προσωπικών δεδοµένων του ατόµου και η µελέτη του πρέπει να λάβει υπ' όψη, τόσο τους τεχνικούς όσο και τους κοινωνικούς παράγοντες που εµπλέκονται. 1.2 Αφορµή και κίνητρα για την παρούσα έρευνα Τα ζητήµατα που σχετίζονται µε την προστασία των προσωπικών δεδοµένων που διακινούνται στο ιαδίκτυο έχουν συγκεντρώσει το ενδιαφέρον τόσο των επιχειρήσεων όσο και των επιστηµόνων της πληροφορικής. Κατά την διάρκεια της προηγούµενης δεκαετίας, εµφανίσθηκε µεγάλος όγκος εργασιών και ερευνών σχετικές µε την προστασία των δεδοµένων στο ιαδίκτυο. Παρά την ανάπτυξη των ΤΠΙ και την υιοθέτηση νόµων περί προστασίας δεδοµένων, παραµένει έντονο το αίσθηµα ανασφάλειας των χρηστών του ιαδικτύου σχετικά µε την ιδιωτικότητα και την ασφάλεια των προσωπικών τους δεδοµένων που διακινούνται στο ιαδίκτυο. Συγκεκριµένα, συγκριτική έρευνα που πραγµατοποιήθηκε από τον Maximilian Teltzrow και τον Alfred Cobsa το 2003, και περιελάµβανε τριάντα έρευνες σχετικές µε την προστασία δεδοµένων, έδειξε ότι το 81%, το χρηστών ανησυχούν για την ιδιωτικότητα των προσωπικών πληροφοριών τους, καθόλη την διάρκεια σύνδεσής τους στο ιαδίκτυο [TEL-03]. Τα στατιστικά αποτελούν ένδειξη ότι δεν υπάρχει εµπιστοσύνη των χρηστών και ότι οι περισσότεροι θεωρούν την προστασία των δεδοµένων τους ως αναπόσπαστο τµήµα της εµπιστοσύνης στο ιαδίκτυο. Χαρακτηριστικά είναι τα στοιχεία που προέκυψαν κατά την διάρκεια έρευνας του έγκυρου περιοδικού BusinessWeek το 1998, και αποκαλύπτουν ότι το 78% των ερωτηθέντων χρηστών, θα ήταν πρόθυµοι να χρησιµοποιήσουν το ιαδίκτυο για την διενέργεια απευθείας (on line) συναλλαγών µε τον Σελ 12

13 όρο ότι θα εξασφαλιζόταν η ιδιωτικότητα των δεδοµένων τους [BUS-98]. Σε τεχνικό επίπεδο, επιστηµονική έρευνα που πραγµατοποίησε ο France Belanger και άλλοι ερευνητές το 2002 [BEL-02], οι ψηφιακές σφραγίδες πιστοποίησης από τρίτες οντότητες, η ανακοίνωση των πολιτικών προστασίας δεδοµένων, τα χαρακτηριστικά ασφάλειας ενός δικτυακού τόπου και η χρήση τεχνολογιών ανωνυµίας αναδεικνύονται, από τους χρήστες, ως οι κυριότεροι µηχανισµοί που συνεισφέρουν στην αύξηση της εµπιστοσύνης ενώ σε νοµικόκανονιστικό επίπεδο το 50% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι θα πρέπει να υιοθετηθούν νόµοι που ρυθµίζουν θέµατα που σχετίζονται µε την προστασία δεδοµένων στο διαδίκτυο. Συνεπώς, µπορούµε να συµπεράνουµε ότι η προστασία των προσωπικών δεδοµένων στο ιαδίκτυο είναι ένα ανοικτό για έρευνα ζήτηµα. Πιο συγκεκριµένα αφορµή για την παρούσα έρευνα έδωσαν οι παρακάτω διαπιστώσεις: 1. Παρά την ύπαρξη νόµων προστασίας δεδοµένων, στο φυσικό κόσµο, δεν υπάρχει η αίσθηση στους χρήστες του ιαδικτύου ότι αυτοί οι νόµοι εφαρµόζονται και στο διαδικτυακό περιβάλλον [TEL-03]. 2. Παρά την ύπαρξη Αρχών (authorities), ή οργανισµών µε εµπειρία στην προστασία δεδοµένων, που ελέγχουν την τήρηση των νόµων, η διαδικτυακή δραστηριοποίησή τους, συνήθως, περιορίζεται µόνο στην ενηµέρωση των πολιτών µέσω της ανάρτησης πληροφοριακού υλικού στις ιστοσελίδες των διαδικτυακών τόπων τους. 3. Παρά το γεγονός ότι υπάρχει βιβλιογραφία για κάθε µια από τις βασικές αρχές προστασίας δεδοµένων, εντούτοις απουσιάζουν ερευνητικές προσπάθειες που προσπαθούν να εξετάσουν την προστασία προσωπικών δεδοµένων, συνολικά, ως µια ολότητα που αποτελείται από ρόλους και σχέσεις που διέπουν τις αλληλεπιδράσεις µεταξύ των ρόλων. 4. Πολλές από τις προτεινόµενες ΤΠΙ παρουσιάζουν ελλείψεις που οφείλονται είτε στο πρώιµο στάδιο της εµφάνισής τους είτε σε παραλήψεις στη σχεδίασή τους. 1.3 Αντικείµενο και στόχοι της διατριβής Αντικείµενο της διατριβής είναι οι τεχνολογίες προστασίας προσωπικών δεδοµένων. Σκοπός της διατριβής είναι η διερεύνηση του υπάρχοντος οργανοτεχνικού πλαισίου προστασίας δεδοµένων και περιγραφή ενός λειτουργικού µοντέλου, ανεξάρτητου τεχνολογίας υλοποίησης, κατάλληλου για κοινό τόπο αναφοράς χρηστών του ιαδικτύου που επιθυµούν την πρόσβαση σε διαδικτυακές υπηρεσίες προστασίας δεδοµένων. Τα κύρια ζητήµατα στα οποία επικέντρωσε η παρούσα διατριβή είναι: 1. Αποτύπωση του εννοιολογικού-αφαιρετικού µοντέλου προστασίας δεδοµένων µε σκοπό τον προσδιορισµό των ρόλων και των µεταξύ τους συσχετίσεων που είναι κοινοί σε όλα τα µοντέλα ιδιωτικότητας (privacy models). Σελ 13

14 2. Αντιµετώπιση τεχνολογικών ζητηµάτων που εµποδίζουν την περιγραφή των υπηρεσιών µιας κλιµακούµενης, επεκτάσιµης και στηριγµένης σε πρότυπα διαδικτυακής Υποδοµής Προστασίας εδοµένων (ΥΠ, Data Protection Infrastructure). 3. Συγκρότηση του µοντέλου αναφοράς και του λειτουργικού µοντέλου της διαδικτυακής τεχνολογικής ΥΠ. Στο πλαίσιο αυτό, οι στόχοι της παρούσας έρευνας είναι οι εξής: 1. Αποτύπωση του εννοιολογικού-αφαιρετικού µοντέλου προστασίας δεδοµένων µε σκοπό τον προσδιορισµό των ρόλων και των µεταξύ τους συσχετίσεων που είναι κοινοί σε όλα τα µοντέλα ιδιωτικότητας. 2. Περιγραφή των υπηρεσιών µιας κλιµακούµενης, επεκτάσιµης και στηριγµένης σε πρότυπα διαδικτυακής ΥΠ που ενσωµατώνει τις παρατηρήσεις από την αντιµετώπιση των σχετικών τεχνολογικών ζητηµάτων. 3. Συγκρότηση µοντέλου αναφοράς της τεχνολογικής διαδικτυακής ΥΠ, το οποίο θα στηρίζεται στο αντίστοιχο εννοιολογικό-αφαιρετικό µοντέλο, και λειτουργικού µοντέλου που περιγράφει τις λειτουργικές µονάδες των υπηρεσιών της ΥΠ µε τις µεταξύ τους συσχετίσεις, καθώς επίσης και τις συσχετίσεις αυτών µε τις τεχνολογίες που δύναται να χρησιµοποιηθούν για την υλοποίησή τους. 1.4 οµή της διατριβής οµική περιγραφή της διατριβής Η παρούσα διατριβή χωρίζεται σε τρία µέρη και οκτώ κεφάλαια. Στο πρώτο µέρος (Κεφάλαια 2 και 3) διαµορφώνεται το εννοιολογικό και επιστηµολογικό υπόβαθρο, το οποίο είναι απαραίτητο για την κατανόηση της οπτικής µέσα από την οποία αντιµετωπίζεται το ζήτηµα της διαδικτυακής προστασίας δεδοµένων από τον ερευνητή. Επίσης, γίνεται ανασκόπηση των βασικών εννοιών του υπάρχοντος κανονιστικού πλαισίου. Από την ανασκόπηση προκύπτουν οι ρόλοι που εµπλέκονται στην προστασία δεδοµένων και οι µεταξύ τους σχέσεις και τεκµηριώνεται η έννοια της τεχνολογικής Υποδοµής Προστασίας εδοµένων. Στη συνέχεια εξετάζονται οι απειλές κατά της διαδικτυακής ασφάλειας και ιδιωτικότητας των πληροφοριών. Επιπλέον, γίνεται ανασκόπηση των ΤΑΠΕ και των ΤΠΙ και επισηµαίνεται ο ρόλος της κρυπτογραφίας δηµοσίου κλειδιού στην παροχή απευθείας υπηρεσιών προστασίας δεδοµένων [MOU-00b]. Το αποτέλεσµα αυτής της διαδικασίας είναι η δηµιουργία ενός κοινού τόπου αναφοράς του οργανοτεχνικού πλαισίου προστασίας δεδοµένων ο οποίος εστιάζει: (α) στους ρόλους που εµπλέκονται σε ένα σύστηµα προστασίας δεδοµένων και τις µεταξύ τους σχέσεις (εννοιολογικό µοντέλο), (β) τις ΤΠΙ που µπορούν να εφαρµοσθούν για την διαδικτυακής Σελ 14

15 υποστήριξη των ρόλων και των µεταξύ τους σχέσεων και (γ) τη διαπίστωση ότι οι περισσότερες ΤΠΙ κάνουν χρήση υπηρεσιών Έµπιστης Τρίτης Οντότητας (ΕΤΟ). Τέλος, καθορίζονται οι απαιτήσεις χρήσης από την διαδικτυακής τεχνολογική ΥΠ και καθορίζονται οι υπηρεσίες που απαιτούνται για να συγκροτηθεί το λειτουργικό µοντέλο της. Το δεύτερο µέρος (Κεφάλαιο 4 έως 7) ασχολείται µε τα τεχνολογικά ζητήµατα που εµποδίζουν την περιγραφή των υπηρεσιών της διαδικτυακής τεχνολογικής ΥΠ. Με δεδοµένη την ύπαρξη µιας ΕΤΟ, κατάλληλης να λειτουργήσει σε ένα απευθείας περιβάλλον προστασίας δεδοµένων, τα κεφάλαια τέσσερα, πέντε και έξι επικεντρώνουν στην εξέταση καθεµιάς υπηρεσίας που προσφέρει η ΥΠ ξεχωριστά. Στα πλαίσια αυτά αποτυπώνεται η υφιστάµενη κατάσταση των τεχνολογιών που υποστηρίζουν την συγκεκριµένη υπηρεσία, εντοπίζονται τυχόν προβλήµατα και προτείνονται τεχνολογίες που αντιµετωπίζουν τα εντοπισθέντα προβλήµατα [GRI-01a], [GRI-01b], [SPI-02], [APO-98a], [APO-98b]. Το περιεχόµενο του εβδόµου κεφαλαίου σχετίζεται µε τη διαπίστωση ότι ενώ οι περισσότερες ΤΠΙ, στις οποίες στηρίζονται οι υπηρεσίες της διαδικτυακής τεχνολογικής ΥΠ, κάνουν χρήση υπηρεσιών ΕΤΟ, απουσιάζει µια ευρείας αποδοχής Υ Κ ως φορέας υποστήριξης των σχετικών τεχνολογιών. Στα πλαίσια του ίδιου κεφαλαίου περιγράφεται ένα λειτουργικό µοντέλο ενσωµάτωσης υπηρεσιών ΕΤΟ στις ΤΠΕ [GRI-00], [GRI-01]. Η προκύπτουσα από την χρήση του προτεινόµενου µοντέλου Υποδοµή ηµοσίου Κλειδιού (Υ Κ, Public Key Infrastructure) µπορεί πλέον να χρησιµοποιηθεί από τις υπηρεσίες της διαδικτυακής ΥΠ. Τέλος, στο τρίτο µέρος (κεφάλαιο 8) παρουσιάζονται το µοντέλο αναφοράς και το λειτουργικό µοντέλο της διαδικτυακής τεχνολογικής ΥΠ. Τα συµπεράσµατα της έρευνας και τα ανοικτά ερευνητικά πεδία κλείνουν την διατριβή. Η δοµή της διατριβής απεικονίζεται σχηµατικά στο Σχήµα 1. Η περιγραφή του εννοιολογικού και επιστηµολογικού υπόβαθρου, στο πρώτο µέρος, κρίθηκε χρήσιµη και αναγκαία, διότι: ο νέος, σε σχέση µε άλλους, επιστηµονικός κλάδος της Προστασίας εδοµένων, δεν έχει αποκρυσταλλώσει ένα εννοιολογικό και επιστηµολογικό υπόβαθρο, µε συνέπεια να συνυπάρχουν αντικρουόµενοι τρόποι θεώρησης της προστασίας δεδοµένων. η διεπιστηµονικότητα του ζητήµατος της διαδικτυακής προστασίας δεδοµένων (νοµοπληροφορική), που χαρακτηρίζεται από την αλληλεξάρτηση της νοµικής και της τεχνικής διάστασης, επιβάλλει τη διαµόρφωση κοινής γλώσσας. οι τεχνολογίες που θα προταθούν, καλούνται να στηρίξουν ένα σύστηµα προστασίας δεδοµένων, το οποίο µε τη σειρά του πρέπει πρώτο από όλα να ορισθεί. Σελ 15

16 Σχήµα 1: όµηση της παρούσας διατριβής Συνοπτική Περιγραφή των κεφαλαίων Η ανάπτυξη της παρούσας διατριβής γίνεται σε εννέα κεφάλαια και ακολουθεί σε γενικές γραµµές τη ροή της δοµικής περιγραφής που παρουσιάσθηκε. Οι βιβλιογραφικές αναφορές παρατίθενται στο κεφάλαιο 9, ενώ παράλληλα υπάρχουν επιπλέον τρία παραρτήµατα. Σε αυτά περιλαµβάνεται λεπτοµερειακό υλικό απαραίτητο για την επιστηµονική τεκµηρίωση της διατριβής. Στο κεφάλαιο 1 "ΕΙΣΑΓΩΓΗ", περιλαµβάνεται η περιγραφή, η οριοθέτηση και η σηµασία επίλυσης του προβλήµατος. Αναλύονται οι γενικοί στόχοι τους οποίους επιχειρεί να προσεγγίσει η διατριβή και συµβολή της στη γνωστική περιοχή. Στο κεφάλαιο 2 "ΟΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ" αναφέρεται συνοπτικά η εξέλιξη του διεθνούς κανονιστικού πλαισίου ιδιωτικότητας και προστασίας προσωπικών δεδοµένων. Στην συνέχεια γίνεται ανασκόπηση των απειλών κατά της ασφάλειας πληροφοριών και κατά της ιδιωτικότητας. Επιπλέον, παρατίθενται γνωστοί τρόποι αντιµετώπισης των απειλών αυτών. Στη συνέχεια, γίνεται ανασκόπηση των τεχνολογιών και προτύπων ασφάλειας και προάσπισης ιδιωτικότητας των πληροφοριών. Ο εξοικειωµένος, µε τα παραπάνω ζητήµατα, αναγνώστης µπορεί να διαβάσει τα συγκεντρωτικά αποτελέσµατα (βλ έως 2.7.3) και τη σύνοψη του κεφαλαίου (βλ. 2.8) και να προχωρήσει στο επόµενο κεφάλαιο. Σελ 16

17 Στο κεφάλαιο 3 "ΤΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ" αναφέρονται οι παραδοχές και η µεθοδολογία της έρευνας. Στα πλαίσια του κεφαλαίου παρουσιάζεται το αφαιρετικό εννοιολογικό µοντέλο αναφοράς της προστασίας δεδοµένων (Ζήτηµα 1ο της διατριβής), οι απαιτήσεις χρήσης και η αντιστοίχησή τους µε τις υπηρεσίες της διαδικτυακής τεχνολογικής ΥΠ. Τα κεφάλαια 4 έως 7 ασχολούνται µε το 2ο ζήτηµα της διατριβής. Στο κεφάλαιο 4, "ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΕ ΑΝΩΝΥΜΑ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑΤΑ", αναδεικνύεται η αρχή της αναλογικότητας ως βασικής προϋπόθεσης για τη συλλογή προσωπικών δεδοµένων και τεκµηριώνεται ο αρνητικός ρόλος των καταναλωτικών περιγραµµάτων στο ιαδίκτυο. Στην συνέχεια εξετάζονται οι διάφορες τεχνολογικές προσεγγίσεις αντιµετώπισης του προβλήµατος και εντοπίζονται τα µειονεκτήµατά τους. Τέλος, παρουσιάζονται δύο εναλλακτικοί µηχανισµοί δηµιουργίας ανώνυµων καταναλωτικών περιγραµµάτων (profiles) τα οποία δεν παρουσιάζουν τα εντοπισθέντα µειονεκτήµατα. Ο πρώτος µηχανισµός αφορά τη διαµεσολάβηση µιας ΕΤΟ στην αυθεντικοποίηση, χρηστών του ιαδικτύου, χωρίς ταυτοποίηση, από πλευράς των ιδιοκτητών δικτυακών τόπων, ενώ ο δεύτερος αφορά στο επιχειρηµατικό µοντέλο (business model) του δικτυοενδιάµεσου (infomediary). Το κεφάλαιο 5, "ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΒΛΕΨΗ", αναφέρεται στην επίβλεψη των πολιτικών προστασίας δεδοµένων. Αρχικά τεκµηριώνεται η σπουδαιότητα ύπαρξης µιας πολιτικής προστασίας προσωπικών δεδοµένων για την ενηµέρωση των χρηστών του ιαδικτύου. Στην συνέχεια ορίζεται η έννοια της ψηφιακής σφραγίδας ως µέσου επικύρωσης πολιτικών προστασίας προσωπικών δεδοµένων και αναλύονται υπάρχοντες µηχανισµοί ψηφιακής σφραγίδας. Κατά την διάρκεια αυτής της ανάλυσης επισηµαίνονται οι αδυναµίες των ευρύτερα διαδεδοµένων µηχανισµών ψηφιακής σφραγίδας. Οι προσδιορισµένες αδυναµίες και οι απαιτήσεις χρηστών, έτσι όπως αυτές προέκυψαν µέσα από Ευρωπαϊκά έργα και την διεθνή εµπειρία, αποτελούν την βάση για την περιγραφή ενός νέου µηχανισµού ψηφιακής σφραγίδας. Τέλος, αναδεικνύεται η αναγκαιότητα της µετάβασης από τις προδιαγραφές της πολιτικής ασφάλειας στην υλοποίησή της µε αυτοµατοποιηµένο τρόπο που στηρίζεται σε πρότυπα. Στην συνέχεια, παρατίθενται τα µειονεκτήµατα του υπάρχοντος πλαισίου διαχείρισης των τεχνικών µέτρων ασφάλειας και προτείνεται ένα νέο µοντέλο διαχείρισής τους. Παράλληλα, περιγράφονται η αρχιτεκτονική ενός συστήµατος διαχείρισης, που ακολουθεί το παραπάνω µοντέλο, και η δοµή µιας Βάσης Πληροφοριών ιαχείρισης (Management Information Base) ασφάλειας. Στο κεφάλαιο 6, "ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ", εξετάζεται το δικαίωµα της επιλογής αποκάλυψης της ταυτότητας των χρηστών του ιαδικτύου. Οριοθετείται το πρόβληµα του περιορισµού του δικαιώµατος της επιλογής αποκάλυψης και τεκµηριώνονται τα µειονεκτήµατα των υπαρχόντων τεχνολογικών λύσεων του προβλήµατος. Στη συνέχεια παρουσιάζεται ένα λειτουργικό µοντέλο ενσωµάτωσης ΤΠΙ στις ΤΠΕ ως µέτρο προστασίας του δικαιώµατος επιλογής αποκάλυψης. Σελ 17

18 Στο κεφάλαιο 7 "ΥΠΟ ΟΜΗ ΗΜΟΣΙΟΥ ΚΛΕΙ ΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΟ ΟΜΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ", εξετάζεται ο ρόλος των ΕΤΟ για την εύρυθµη λειτουργία της διαδικτυακής τεχνολογικής ΥΠ. Αναδεικνύεται ο σηµαντικός ρόλος των ΕΤΟ, εξετάζονται οι περιβαλλοντικοί (context) παράγοντες που επηρεάζουν τη λειτουργία της ΕΤΟ και γίνεται ανασκόπηση των τεχνολογικών προτύπων που σχετίζονται µε τις λειτουργίες της ΕΤΟ, έχοντας ως τελικό στόχο την παρουσίαση ενός τεχνολογικού περιγράµµατος. Επίσης, προτείνεται ένα ολοκληρωµένο πλαίσιο παροχής υπηρεσιών ΕΤΟ, το οποίο καλύπτει µεγάλο εύρος απαιτήσεων ασφάλειας. Τέλος προτείνεται ένα αφαιρετικό µοντέλο αναφοράς και µία λειτουργική αρχιτεκτονική για την παροχή ανοικτών και κατανεµηµένων υπηρεσιών ΕΤΟ, που χαρακτηρίζεται από ευελιξία, δυνατότητα κλιµάκωσης, χρησιµότητα, επεκτασιµότητα και προτυποποίηση. Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι λειτουργικές οµάδες και οι µεταξύ τους αλληλεπιδράσεις, διαµορφώνοντας έτσι µία λειτουργική αρχιτεκτονική. Αυτή η αρχιτεκτονική αντιστοιχίζεται στην υπάρχουσα τεχνολογία και προτείνεται ένα ολοκληρωµένο τεχνολογικό περίγραµµα. Στο κεφάλαιο 8, "ΣΥΝΟΨΗ, ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΡΕΥΝΑΣ", της διατριβής συγκροτείται το µοντέλο αναφοράς και το λειτουργικό µοντέλο της διαδικτυακής τεχνολογικής ΥΠ. Επιπλέον, γίνεται µια σύνοψη του προβλήµατος, παρατίθενται τα γενικά συµπεράσµατα της διατριβής και σκιαγραφούνται οι προοπτικές για περαιτέρω έρευνα. Τέλος, στο Κεφάλαιο 9 (σελ. 244) παρατίθεται αλφαβητικά η βιβλιογραφία, ξενόγλωσση και ελληνική, στην οποία αναφέρεται η παρούσα διατριβή. Στο Παράρτηµα Ι (σελ. 258) περιγράφεται η διεπαφή χρήσης της υπηρεσίας πρόσβασης σε ανώνυµα περιγράµµατα που αναλύεται στο κεφάλαιο 4. Στο Παράρτηµα ΙΙ (σελ. 267) περιγράφεται η διεπαφή χρήσης της υπηρεσίας επίβλεψης της οποίας η ανάλυση γίνεται στο κεφάλαιο 5 ενώ στο τελευταίο παράρτηµα (Παράρτηµα IΙΙ, σελ. 270) περιγράφεται η διεπαφή χρήσης του προστάτη ταυτότητας, η λειτουργικότητα του οποίου αναλύεται στο κεφάλαιο Συµβολή της παρούσας έρευνας στο πεδίο της προστασίας προσωπικών δεδοµένων στο ιαδίκτυο Με την παρούσα διατριβή επιχειρείται η αποτύπωση του λειτουργικού µοντέλου ενός διαδικτυακής συστήµατος προστασίας δεδοµένων. Η κύρια συνεισφορά της διατριβής συνίσταται: 1. Αποτύπωση του κοινού εννοιολογικού-αφαιρετικού µοντέλου αναφοράς των διαφορετικών προσεγγίσεων της προστασίας δεδοµένων και ορισµός της διαδικτυακής τεχνολογικής ΥΠ. 2. Αντιµετώπιση τεχνολογικών ζητηµάτων των υπηρεσιών της διαδικτυακής τεχνολογικής ΥΠ. Κατά την διάρκεια αυτού του σταδίου πραγµατοποιήθηκαν τα εξής: Σελ 18

19 α. Περιγραφή µηχανισµού αυθεντικοποίησης, µε µεσολάβηση µιας ΕΤΟ, των χρηστών του ιαδικτύου χωρίς ταυτοποίηση από πλευράς των ιδιοκτητών δικτυακών τόπων, που χρησιµοποιεί την τεχνική της Τριτεγγύησης Ταυτότητας (Identity Escrow). β. Περιγραφή επιχειρηµατικού µοντέλου διενέργειας ανώνυµων απευθείας (on line) συναλλαγών µε την µεσολάβηση δικτυοενδιαµέσων, το οποίο αντιµετωπίζει τα προβλήµατα του υπάρχοντος µοντέλου δικτυοενδιαµέσων και προστατεύει τους χρήστες του ιαδικτύου από τη δηµιουργία καταναλωτικών περιγραµµάτων µε προσωπικά δεδοµένα. γ. Περιγραφή ασφαλούς µηχανισµού που αντιµετωπίζει τα προβλήµατα των υπαρχόντων προγραµµάτων ψηφιακής σφραγίδας επικύρωσης πολιτικών προστασίας προσωπικών δεδοµένων. δ. Περιγραφή πλαισίου διαχείρισης των τεχνικών µέτρων ασφάλειας µε στόχο την υποβοήθηση της αυτοµατοποιηµένης, και στηριγµένης σε πρότυπα, µετάβασης από τις προδιαγραφές των τεχνικών µέτρων της πολιτικής ασφάλειας στην διαχείρισή τους στο πλαίσιο ενός Πληροφοριακού Συστήµατος (ΠΣ). ε. Πρόταση για αρχιτεκτονική διαχείρισης των τεχνικών µέτρων ασφάλειας, σύµφωνη µε το προτεινόµενο πλαίσιο, η οποία είναι λειτουργική, επεκτάσιµη, στηρίζεται σε πρότυπα, ασφαλής, ευέλικτη και προσφέρει διαχείριση από ένα κεντρικό σηµείο. στ. Περιγραφή λειτουργικού µοντέλου κατάλληλου για την ενσωµάτωση των ΤΠΙ στις ΤΠΕ µε σκοπό την αύξηση της δυνατότητας αυτοπροστασίας και κατά συνέπεια της κατοχύρωσης του δικαιώµατος του πληροφοριακού αυτοπροσδιορισµού του ατόµου. ζ. Περιγραφή λειτουργικού µοντέλου κατάλληλου για την ενσωµάτωση υπηρεσιών ΕΤΟ στις ΤΠΕ και εξέταση της επίδρασης των υπηρεσιών της ΥΠ σε αυτό. 3. Περιγραφή του µοντέλου αναφοράς της διαδικτυακής τεχνολογικής ΥΠ, το οποίο θα στηρίζεται στο εννοιολογικό-αφαιρετικό µοντέλο αναφοράς της προστασίας δεδοµένων και συγκρότηση λειτουργικού µοντέλου το οποίο περιγράφει τις λειτουργικές µονάδες της διαδικτυακής τεχνολογικής ΥΠ και τις µεταξύ τους αλληλοσυσχετίσεις. Η συνεισφορά της παρούσας διατριβής παρουσιάζεται αναλυτικότερα στις παραγράφους που ακολουθούν και στον Πίνακα 2. Εκτιµάται ότι η επίτευξη των στόχων της διατριβής: συνεισφέρει στην αντιµετώπιση των προβληµατικών παραγόντων που αναλύθηκαν, αποτελεί προσπάθεια συνολικής αντιµετώπισης του προβλήµατος προστασίας προσωπικών δεδοµένων στο ιαδίκτυο, και συµβάλλει στην ανάπτυξη των γνωστικών πεδίων της ασφάλειας των ΤΠΕ και των ΤΠΙ. Σελ 19

20 Κεφάλαια διατριβής Συµβολή της διατριβής Κεφάλαιο 1 Κεφάλαιο 2 Κεφάλαιο 3 Επισκόπηση του υπάρχοντος οργανοτεχνικού πλαισίου προστασίας δεδοµένων [MOU-00a], [MOU-00b] Εννοιολογικό και επιστηµολογικό πλαίσιο Εννοιολογικό µοντέλο προστασίας δεδοµένων Κεφάλαιο 4 Αυθεντικοποίηση χωρίς ταυτοποίηση [GRI-01a] Μοντέλο αναφοράς για την ασφαλή λειτουργία των δικτυοενδιάµεσων µε τρόπο που να προασπίζουν την ιδιωτικότητα των πληροφοριών που διατηρούν [GRI-01b] Κεφάλαιο 5 Μηχανισµός ψηφιακής σφραγίδας για την επικύρωση πολιτικών προστασίας δεδοµένων [SPI-02] Ο ρόλος της διαχείρισης ασφάλειας στην προστασία προσωπικών δεδοµένων Προτεινόµενο πλαίσιο διαχείρισης τεχνικών µέτρων ασφάλειας [APO-98a] Λειτουργική αρχιτεκτονική που στηρίζεται στην χρήση του προτεινόµενου πλαισίου διαχείρισης ασφάλειας [APO-98b] Κεφάλαιο 6 Κεφάλαιο 7 Λειτουργικό µοντέλο ενσωµάτωσης ΤΠΙ στις ΤΠΕ Υποδοµή ηµοσίου Κλειδιού και διαδικτυακή τεχνολογική ΥΠ Λειτουργικό µοντέλο ενσωµάτωσης υπηρεσιών ΕΤΟ στις ΤΠΕ. [GRI-00], [GRI-01] Προσαρµογή του µοντέλου ώστε να είναι κατάλληλο για την υποστήριξη των υπηρεσιών της τεχνολογικής διαδικτυακής ΥΠ Κεφάλαιο 8 Μοντέλο αναφοράς διαδικτυακής τεχνολογικής ΥΠ Λειτουργικό µοντέλο διαδικτυακής Υποδοµής Προστασίας εδοµένων Συµπεράσµατα Περιγραφή ανοικτών ερευνητικών ζητηµάτων που προκύπτουν από την παρούσα διδακτορική έρευνα Πίνακας 2: Συµβολή της διατριβής ανά κεφάλαιο Αυθεντικοποίηση χωρίς ταυτοποίηση Περιγράφεται ένα πρωτόκολλο αυθεντικοποίησης των χρηστών του ιαδικτύου που δεν απαιτεί την ταυτοποίησή τους από τους ιδιοκτήτες των δικτυακών τόπων το οποίο στηρίζεται στην τεχνική της τριτεγγύησης ταυτότητας (identity escrow). Το προτεινόµενο, διαφέρει από τα υπάρχοντα πρωτόκολλα διότι χρησιµοποιεί την τεχνική των συναρτήσεων σύνοψης αντί των αγνωστικών πρωτοκόλλων για την λειτουργία του µε αποτέλεσµα να είναι εύκολη η ενσωµάτωσή του στην υπάρχουσα τεχνολογική υποδοµή των χρηστών του ιαδικτύου. Το Σελ 20

21 προτεινόµενο πρωτόκολλο χρησιµοποιεί τις υπηρεσίες ΕΤΟ του λειτουργικού µοντέλου της παραγράφου ικτυοενδιάµεσοι Το προτεινόµενο επιχειρηµατικό µοντέλο προσφέρει ασφάλεια και προστασία των δεδοµένων που διακινούνται στο παραδοσιακό επιχειρηµατικό µοντέλο των δικτυοενδιάµεσων. Η ασφάλεια στηρίζεται στην δηµιουργία µιας υποδοµής εµπιστοσύνης µεταξύ των δικτυοενδιάµεσων. Επιπλέον, το προτεινόµενο µοντέλο διασφαλίζει την ανωνυµία των χρηστών, µε χρήση της τεχνικής τριτεγγύησης ταυτότητας, ενώ παράλληλα διατηρεί µηχανισµούς αποκάλυψης της ταυτότητάς τους σε περιπτώσεις αξιόποινων πράξεων. Τέλος, προσφέρει πρόσβαση των δικτυοενδιάµεσων σε ένα παγκόσµιο γεωγραφικά κατανεµηµένο σύνολο περιγραµµάτων µε χρήση των υπηρεσιών ΕΤΟ του λειτουργικού µοντέλου της παραγράφου Ψηφιακές σφραγίδες και επικύρωση πολιτικών προστασίας δεδοµένων Προτείνεται πρωτόκολλο ψηφιακής σφραγίδας για την επικύρωση από τους χρήστες των πολιτικών προστασίας δεδοµένων που αναρτούν οι ιδιοκτήτες διαδικτυακών τόπων στα πλαίσια µιας κοινότητας που χαρακτηρίζεται από ένα συγκεκριµένο µοντέλο προστασίας δεδοµένων. Το προτεινόµενο πρωτόκολλο αντιµετωπίζει τις επιθέσεις πλαστοπροσωπίας (masquerading) στις οποίες είναι ευάλωτα τα αντίστοιχα παραδοσιακά και επιπλέον δίνει την δυνατότητα στους χρήστες να διαπιστώσουν σε πραγµατικό χρόνο την ακεραιότητα µιας πολιτικής προστασίας δεδοµένων. Τα προτεινόµενα πρωτόκολλα, χρησιµοποιούν τις υπηρεσίες ΕΤΟ του λειτουργικού µοντέλου της παραγράφου ιαχείριση ασφάλειας Στην παρούσα διατριβή προτείνεται ένα πλαίσιο αυτοµατοποιηµένης και στηριγµένης σε πρότυπα µετάβασης από τις προδιαγραφές των τεχνικών µέτρων ασφάλειας στην υλοποίησή και διαχείρισή τους, το οποίο διαφοροποιείται σε σχέση µε το παραδοσιακό πλαίσιο διαχείρισης στα εξής σηµεία: i. Μειώνει τις αποκλίσεις µεταξύ των προδιαγραφών της πολιτικής ασφάλειας (security policy specifications) και της διαχείρισης των τεχνικών µέτρων ασφάλειας. ii. Εξαλείφει το πρόβληµα επικοινωνίας των εργαλείων ανίχνευσης και διαχείρισης των ευπαθειών ΤΠΕ διότι χρησιµοποιεί πρότυπους µηχανισµούς επικοινωνίας που διαθέτουν τα εργαλεία διαχείρισης ασφάλειας ΤΠΕ. Σελ 21

22 iii. Προσαρµόζει σε πληροφοριακές υποδοµές µεγάλης κλίµακας την αποτελεσµατικότητα των υπαρχόντων εργαλείων ανίχνευσης και διαχείρισης των ευπαθειών ΤΠΕ. Επιπλέον, παρουσιάζεται µια αρχιτεκτονική που στηρίζεται στο προαναφερθέν πλαίσιο διαχείρισης, η οποία προσφέρει κλιµάκωση, επεκτασιµότητα, ενσωµάτωση µε την υπάρχουσα πληροφοριακή υποδοµή του οργανισµού, ασφάλεια, προσαρµογή στις διαφορετικές απαιτήσεις ασφάλειας του οργανισµού, διαχείριση από κεντρικό σηµείο και φιλική διεπαφή χρήσης Λειτουργικό µοντέλο ενσωµάτωσης ΤΠΙ Το προτεινόµενο λειτουργικό µοντέλο διαφοροποιείται σε σχέση µε προηγούµενες ερευνητικές προσπάθειες στα εξής σηµεία: 1. εν περιορίζει την προστασία ταυτότητας σε απλή δηµιουργία ψευδωνύµων αλλά δίνει την δυνατότητα ενσωµάτωσης σύγχρονων ΤΠΙ στις ΤΠΕ κατάλληλων να αντιµετωπίζουν πολύπλοκες απειλές κατά της ιδιωτικότητας των προσωπικών πληροφοριών στο ιαδίκτυο. 2. Παρέχει µηχανισµούς αποκατάστασης της ευθύνης σε περιπτώσεις αξιόποινων πράξεων που διαπράττονται από το χρήστη. 3. εν απαιτεί την χρήση κάποιου εξειδικευµένου υλικού/λογισµικού. 4. Ο χρήστης είναι και ιδιοκτήτης του προστάτη ταυτότητας. 5. Ο χρήστης διαχειρίζεται ο ίδιος τα προσωπικά του δεδοµένα και δεν απαιτείται η εµπιστοσύνη σε τρίτες οντότητες για το έργο αυτό. 6. Η χρήση του είναι απλή. Ο προτεινόµενος προστάτης ταυτότητας χρησιµοποιεί τις υπηρεσίες ΕΤΟ του λειτουργικού µοντέλου της παραγράφου Λειτουργικό µοντέλο υπηρεσιών ΕΤΟ Το προτεινόµενο µοντέλο, διαφοροποιείται σε σχέση µε προηγούµενες ερευνητικές προσπάθειες στα εξής σηµεία: 1. Είναι κατάλληλο να υποστηρίξει τις υπηρεσίες της διαδικτυακής τεχνολογικής ΥΠ. Επιπλέον, λαµβάνει υπ' όψη του την επίδραση του κανονιστικού πλαισίου προστασίας δεδοµένων στις υπηρεσίες ΕΤΟ. Σελ 22

23 2. Παρέχει µία ενοποιηµένη, ανοικτή, κλιµακούµενη και επεκτάσιµη αρχιτεκτονική Υποδοµή ηµοσίου Κλειδιού (Υ Κ), έτσι ώστε οι υπηρεσίες ασφάλειας και προστασίας δεδοµένων να είναι δυνατό να χρησιµοποιηθούν σε ένα ολοκληρωµένο απευθείας περιβάλλον. 3. ίνει έµφαση στην ύπαρξη διαλειτουργικότητας µεταξύ των ΕΤΟ και προωθεί την παροχή ολοκληρωµένων υπηρεσιών πιστοποίησης, πλέον της έκδοσης και διαχείρισης πιστοποιητικών, όπως υπηρεσίες καταλόγου, χρονοσήµανσης και καταχώρησης. Σελ 23

24 ΜΕΡΟΣ Α' 2 ΟΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ Στο παρόν κεφάλαιο, θα γίνει µια σύντοµη εισαγωγή τόσο στο χώρο της Προστασίας εδοµένων (βλ. 2.1) όσο και στο χώρο της Ασφάλειας ΠΣ (βλ. 2.2 έως 2.7) δεδοµένου ότι το αντικείµενο της διατριβής βρίσκεται στο σηµείο τοµής αυτών των επιστηµονικών πεδίων. Οι παράγραφοι 2.4 και του κεφαλαίου αποτελούν την κύρια συµβολή στην επιστήµη και αναφέρονται στο ρόλο της κρυπτογραφίας δηµοσίου κλειδιού στην κατασκευή ΠΣ που προασπίζουν την ιδιωτικότητα. Επιπλέον, θα παρατεθούν ορισµένα εισαγωγικά στοιχεία και για την εξέλιξη της προστασίας ιδιωτικότητας εξαιτίας του γεγονότος ότι η προστασία προσωπικών δεδοµένων του ατόµου αποτελεί τµήµα της. 2.1 Η εξέλιξη της ιδιωτικότητας και της προστασίας προσωπικών δεδοµένων Η ιδιωτικότητα είναι ένα από τα βασικά ανθρώπινα δικαιώµατα το οποίο µπορεί πολύ εύκολα να προσβληθεί στην σύγχρονη εποχή. Υποστηρίζει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και άλλες αξίες όπως η ελευθερία συναναστροφής και η ελευθερία του λόγου. Αναγνωρίζεται διεθνώς σε διαφορετικές κουλτούρες και καθεστώτα και προστατεύεται από την Οικουµενική ιακήρυξη των ικαιωµάτων του Ανθρώπου, την ιεθνή Συνθήκη Πολιτικών ικαιωµάτων και σε πολλές άλλες διεθνείς συνθήκες και συµβάσεις (βλ ). Σχεδόν όλες οι χώρες του κόσµου έχουν ενσωµατώσει στο Σύνταγµά τους διατάξεις που σχετίζονται µε την ιδιωτικότητα. Αυτές οι διατάξεις περιλαµβάνουν, κατ ελάχιστον, το απαραβίαστο της οικογενειακής στέγης και το απόρρητο των επικοινωνιών. Τα νεώτερα Συντάγµατα περιλαµβάνουν συγκεκριµένα δικαιώµατα του ατόµου που αφορούν την πρόσβαση και τον έλεγχο των προσωπικών του πληροφοριών 1,2. 1 Άρθρο 10 παρ. 2 του Ολλανδικού Συντάγµατος. Σελ 24

25 2.1.1 Ορισµός της ιδιωτικότητας Τεχνολογική Υποδοµή Προστασίας εδοµένων στο ιαδίκτυο Η ιδιωτικότητα (privacy) είναι ίσως το λιγότερο σαφώς προσδιορισµένο από τα ανθρώπινα δικαιώµατα που περιλαµβάνονται στον αντίστοιχο διεθνή κατάλογο. Υπάρχουν πολλοί oρισµοί της ιδιωτικότητας οι οποίοι ποικίλουν ανάλογα µε το περιβάλλον, την κουλτούρα και το πλαίσιο εφαρµογής της. Σε πολλές χώρες, συγχέεται η έννοια της ιδιωτικότητας µε την έννοια της προστασίας προσωπικών δεδοµένων. Η τελευταία ερµηνεύει την ιδιωτικότητα ως την ελευθερία του ατόµου να διαχειρίζεται αυτοβούλως τις προσωπικές του πληροφορίες. Εκτός της στενής αυτής ερµηνείας, η προστασία της ιδιωτικότητας αποτελεί το όριο πέραν του οποίου η κοινωνία δεν µπορεί να εισβάλλει στα προσωπικά ενός ατόµου. Η απουσία ενός συγκεκριµένου ορισµού δεν υπονοεί σε καµία περίπτωση ότι το ζήτηµα της ιδιωτικότητας δεν είναι σηµαντικό. Όπως ένας συγγραφέας έχει παρατηρήσει, «κατά κάποια έννοια, όλα τα ανθρώπινα δικαιώµατα άπτονται του δικαιώµατος της ιδιωτικότητας» [VOL- 81]. Μερικοί ορισµοί της ιδιωτικότητας δίνονται παρακάτω: Στα 1890, ο µελλοντικός δικαστής του Ανώτατου ικαστηρίου των ΗΠΑ, Louis Brandeis, διευκρίνισε την έννοια της ιδιωτικότητας που έγκειται στο «δικαίωµα της αποµόνωσης» (right to be left alone) του ατόµου [SAM-90]. Ο Alan Westin, συγγραφέας µιας πρωτοποριακής εργασίας µε τίτλο «Privacy and Freedom» το 1967, όρισε την ιδιωτικότητα ως την επιθυµία του ανθρώπου να επιλέγει ελεύθερα τις συνθήκες και την έκταση στην οποία θα εκθέτει τον εαυτό του, τις απόψεις του και την συµπεριφορά του προς τους άλλους [WES-67]. 2 Άρθρο 18 παρ. 4 του Ισπανικού Συντάγµατος Σελ 25

26 Σύµφωνα µε τον Edward Bloustein η ιδιωτικότητα σχετίζεται µε την ανθρώπινη προσωπικότητα. Προστατεύει το απαραβίαστο της προσωπικότητας, την ανεξαρτησία του ατόµου, την αξιοπρέπεια και την ακεραιότητα [BLO-64]. Η επιτροπή Calcutt στο Ηνωµένο Βασίλειο υποστήριξε ότι δεν µπόρεσε να βρει πουθενά έναν θεσπισµένο ικανοποιητικό ορισµό της ιδιωτικότητας. Παραταύτα η επιτροπή αισθάνθηκε ικανοποίηση όταν µπόρεσε να την ορίσει νοµικά και να ενσωµατώσει τον ορισµό αυτό στην πρώτη της αναφορά σχετικά µε την ιδιωτικότητα: Το δικαίωµα του ατόµου να προφυλάσσει τόσο την προσωπική του ζωή ή τα προσωπικά του ζητήµατα όσο και της οικογένειας του από εισβολή που επιχειρείται είτε µε φυσικά µέσα είτε µε την δηµοσίευση πληροφοριών [CAL-90]. Παρά την ασάφεια στον ορισµό της, η ιδιωτικότητα ενυπάρχει στις δραστηριότητες της ζωής του ατόµου και µπορούµε να την διαχωρίσουµε στα παρακάτω είδη [EPI-01]: ιδιωτικότητα της πληροφορίας (information privacy): αφορά την δηµιουργία κανόνων συλλογής και διαχείρισης των προσωπικών δεδοµένων, πιστωτικής πληροφορίας και ιατρικών εγγράφων. Το είδος αυτό είναι ευρύτερα γνωστό µε τον όρο προστασία δεδοµένων. ιδιωτικότητα των επικοινωνιών (privacy of communication): αφορά την ιδιωτικότητα της αλληλογραφίας, των τηλεφωνικών κλήσεων, του ηλεκτρονικού ταχυδροµείου καθώς και άλλων τύπων επικοινωνίας. σωµατική ιδιωτικότητα (bodily privacy): αφορά την προστασία των φυσικών προσώπων κατά διαδικασιών εισβολής, όπως γενετικοί έλεγχοι, έλεγχοι χρήσης ναρκωτικών ουσιών κ.λ.π. εδαφική ιδιωτικότητα(territorial privacy): αφορά τον περιορισµό εισβολών στο οικογενειακό και σε άλλα περιβάλλοντα, στο χώρο εργασίας ή σε δηµόσιο χώρο. Περιλαµβάνει τα κλειστά κυκλώµατα παρακολούθησης και τους ελέγχους ταυτοτήτων. Η παρούσα διατριβή ασχολείται µόνο µε τα δύο πρώτα είδη ιδιωτικότητας Μοντέλα ιδιωτικότητας Υπάρχουν τέσσερα κύρια µοντέλα προστασίας ιδιωτικότητας. Τα µοντέλα αυτά µπορεί να είναι είτε συµπληρωµατικά είτε να έρχονται σε αντίθεση µεταξύ τους, ανάλογα µε το πεδίο στο οποίο εφαρµόζονται. Στις περισσότερες χώρες όµως, εφαρµόζονται παράλληλα. Στις χώρες που προστατεύουν επαρκώς την ιδιωτικότητα, όλα τα µοντέλα λειτουργούν εκ παραλλήλου [EPI-01]. Σελ 26

27 Α. Γενικό ρυθµιστικό πλαίσιο (Comprhensive law model) Τεχνολογική Υποδοµή Προστασίας εδοµένων στο ιαδίκτυο Σε πολλές χώρες του κόσµου, υπάρχει ένας εθνικός νόµος που ρυθµίζει σε γενικές γραµµές την συλλογή, χρήση και διανοµή των προσωπικών πληροφοριών τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δηµόσιο τοµέα. Αυτό το µοντέλο έχει επιλεχθεί από χώρες που έχουν θεσπίσει νόµους για την προστασία δεδοµένων και υιοθετήθηκε από την ΕΕ για να εξασφαλισθεί η εναρµόνιση όλων των κρατών-µελών της σε ένα ενιαίο καθεστώς προστασίας δεδοµένων. Μια παραλλαγή αυτών των νόµων που αποκαλείται συν-ρυθµιστικό (co-regulatory) µοντέλο, υιοθετήθηκε από τον Καναδά και πρόκειται να υιοθετηθεί από την Αυστραλία. Σύµφωνα µε το µοντέλο αυτό, η "αγορά" παράγει κανόνες για την προστασία της ιδιωτικότητας τους οποίους και θέτει σε εφαρµογή. Η επίβλεψή τους όµως γίνεται από τον αρµόδιο φορέα Προστασίας Ιδιωτικότητας. Β. Τοµεακοί Νόµοι (Sectorial model) Μερικές χώρες, όπως οι ΗΠΑ, αποφεύγουν να θεσπίσουν ένα γενικό νόµο προστασίας δεδοµένων προτιµώντας την ύπαρξη συγκεκριµένων νόµων που διέπουν την λειτουργία ενός συγκεκριµένου τοµέα δραστηριότητας π.χ. νόµοι που σχετίζονται µε τα αρχεία ενοικίασης κασετών video, την οικονοµική ιδιωτικότητα κ.λ.π. Το σηµαντικότερο µειονέκτηµα αυτού του µοντέλου είναι η καθυστερηµένη προσαρµογή στις νέες τεχνολογίες. Κάθε φορά που εµφανίζεται µια νέα τεχνολογία, ένας νέος νόµος πρέπει να θεσπισθεί. Τρανταχτό παράδειγµα αυτής της καθυστέρησης είναι η απουσία νοµικής προστασίας για ιατρικά και γενετικά δεδοµένα στις ΗΠΑ. Ένα άλλο πρόβληµα αυτού του µοντέλου είναι η απουσία ενός οργανισµού επίβλεψης της τήρησης των νόµων περί προστασίας δεδοµένων. Στις περισσότερες χώρες που διαθέτουν ένα γενικό ρυθµιστικό πλαίσιο προστασίας ιδιωτικότητας οι τοµεακοί νόµοι λειτουργούν ως συµπληρωµατικό νοµικό εργαλείο παρέχοντας περισσότερες λεπτοµέρειες που σχετίζονται µε την προστασία συγκεκριµένων κατηγοριών δεδοµένων π.χ. αρχεία τηλεπικοινωνιακών οργανισµών, αστυνοµίας και πιστωτικών καρτών. Γ. Αυτορρύθµιση (Self-regulation) Στο µοντέλο αυτό οι εταιρείες και η οργανισµοί που εκπροσωπούν την βιοµηχανία δηµιουργούν κώδικες δεοντολογίας και δεσµεύονται για την τήρησή τους. Παραταύτα, σε πολλές χώρες, ανάµεσά τους και οι ΗΠΑ, οι προσπάθειες αυτορρύθµισης δεν έχουν τα αναµενόµενα αποτελέσµατα. Τα κύρια προβλήµατα αυτού του µοντέλου είναι η έλλειψη επάρκειας και η αδυναµία επιβολής των κωδικών δεοντολογίας. Το µοντέλο αυτό προωθείται κυρίως από τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας και της Σιγκαπούρης.. Τεχνολογικό µοντέλο (Technological model) Με την ανάπτυξη των ΠΣ, υπάρχει µεταφορά της ευθύνης της προστασίας των δεδοµένων από τους οργανισµούς που τα συλλέγουν προς τους πολίτες (ιδιοκτήτες τους), δίνοντας τη δυνατότητα στους χρήστες του ιαδικτύου και ορισµένων άλλων εφαρµογών, να µπορούν να Σελ 27

28 προµηθευθούν προγράµµατα τα οποία παρέχουν ποικιλία στην προστασία και την ασφάλεια των επικοινωνιών. Τέτοια εργαλεία είναι η κρυπτογραφία, οι ανώνυµοι εξυπηρέτες ηλεκτρονικού ταχυδροµείου, οι αντιπρόσωποι, το ψηφιακό χρήµα και οι έξυπνες κάρτες. Η προβληµατική που αναπτύσσεται γύρω από αυτό το µοντέλο σχετίζεται µε την ασφάλεια και την αξιοπιστία των εργαλείων αυτών. Το µοντέλο του γενικού ρυθµιστικού πλαισίου και της αυτορρύθµισης είναι τα µοντέλα ιδιωτικότητας που κυριαρχούν στη διεθνή νοµική σκηνή της προστασίας δεδοµένων. Το τοµεακό και τεχνολογικό µοντέλο συνυπάρχουν, συνήθως, µε ένα από τα βασικά [ΕΡΙ01] Το δικαίωµα στην ιδιωτικότητα Το δικαίωµα της ιδιωτικότητας έχει αναγνωρισθεί από τα αρχαία χρόνια. Πολλές αναφορές στην ιδιωτικότητα περιέχει η Βίβλος [HIX-87]. Ο Εβραϊκός νόµος αναγνωρίζει το δικαίωµα της ελευθερίας από παρακολούθηση. Η ιδιωτικότητα προστατευόταν στην Αρχαία Ελλάδα αλλά και την αρχαία Κίνα. Στα 1890 οι Αµερικάνοι δικηγόροι Samuel Warren και Louis Brandeis έγραψαν µια πρωτοποριακή εργασία για το δικαίωµα της ιδιωτικότητας περιγράφοντας την ως το δικαίωµα αυτοπροσδιορισµού του ατόµου [SAM-90]. Στα χρόνια που ακολούθησαν, η όψη αυτή της ιδιωτικότητας έγινε ευρέως γνωστή στις ΗΠΑ και ενσωµατώθηκε στο κοινό νοµικό κώδικα της χώρας. Το σηµείο αναφοράς για την µοντέρνα όψη της ιδιωτικότητας βρίσκεται στην Οικουµενική ιακήρυξη των ικαιωµάτων του Ανθρώπου στα 1948 η οποία προστατεύει κυρίως την εδαφική ιδιωτικότητα και την ιδιωτικότητα των επικοινωνιών. Γράφει το άρθρο 12 της ιακήρυξης [ΗΕΘ-48]: Κανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεµβάσεις στην ιδιωτική του ζωή, την οικογένεια, την κατοικία ή την αλληλογραφία του, ούτε προσβολές της τιµής και της υπόληψής του. Καθένας έχει το δικαίωµα να τον προστατεύουν οι νόµοι από επεµβάσεις και προσβολές αυτού του είδους. Η ιδιωτικότητα αναγνωρίζεται ως δικαίωµα σε πληθώρα συµφωνιών. Η ιεθνής Συµφωνία για τα Πολιτικά ικαιώµατα (International Covenant on Civil and Political Rights, ICCPR), η Σύµβαση για τους Μετανάστες Εργάτες του Οργανισµού Ηνωµένων Εθνών και η Σύµβαση για την Προστασία του Παιδιού του Οργανισµού Ηνωµένων Εθνών είναι µερικές από αυτές. Σε περιφερειακό επίπεδο, διάφορες συµφωνίες προβλέπουν την εφαρµογή των παραπάνω δικαιωµάτων. Για παράδειγµα στο άρθρο 8 της Σύµβασης για την Προάσπιση των ικαιωµάτων του Ανθρώπου και των Θεµελιωδών Ελευθεριών του 1950, αναγράφεται ότι [ΕΕΑ-93]: (1) Παν πρόσωπο δικαιούται τον σεβασµό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής του, της κατοικίας του και της αλληλογραφίας του. (2) εν επιτρέπεται να υπάρξει επέµβαση δηµόσιας αρχής στην άσκηση Σελ 28

A Technological Infrastructure for Adequate Data Protection on the Internet. Moulinos Konstantinos

A Technological Infrastructure for Adequate Data Protection on the Internet. Moulinos Konstantinos A Technological Infrastructure for Adequate Data Protection on the Internet Moulinos Konstantinos December 2003 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗ για την απόκτηση Διδακτορικού

Διαβάστε περισσότερα

Στόχος της παρουσίασης

Στόχος της παρουσίασης Τεχνολογίες ιαχείρισης Ταυτότητας ρ. Κωνσταντίνος Μουλίνος Αρχή Προστασίας Προσωπικών εδοµένων Στόχος της παρουσίασης Να δοθεί ορισµός της ψηφιακής ταυτότητας Να δοθούν παραδείγµατα (paradigms) διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

Επιτροπή Συντονισμού της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης

Επιτροπή Συντονισμού της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Επιτροπή Συντονισμού της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Σχέδιο Κειμένου Βασικών Αρχών και Κατευθύνσεων Εθνική Στρατηγική για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση 22 Μαΐου 2013 1 "Δεν μπορεί να υπάρξει διοικητική μεταρρύθμιση

Διαβάστε περισσότερα

2018 / 19 ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

2018 / 19 ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 2018 / 19 ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 2 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΙΣΧΥΕΙ ΚΑΤΑ ΤΟ ΜΕΡΟΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΙΣΧΥΟΥΝ ΤΟ ΔΕΠΠΣ

Διαβάστε περισσότερα

Η συμβολή στην επιτυχία ενός οργανισμού, παρουσιάζοντας σχετικά δεδομένα με τη χρήση τεχνικών 2Δ ή 3Δ τεχνολογίας. Αρμοδιότητα

Η συμβολή στην επιτυχία ενός οργανισμού, παρουσιάζοντας σχετικά δεδομένα με τη χρήση τεχνικών 2Δ ή 3Δ τεχνολογίας. Αρμοδιότητα Σχεδιαστής Ψηφιακών Κινούμενων Σχεδίων ή Digital Animator 1. Περιγραφή Ρόλου Τίτλος Προφίλ Σχε Σχεδιαστής Ψηφιακών Κινούμενων Σχεδίων ή Digital Animator Γνωστό και ως Ειδικός Σχεδιασμού 2Δ- 3Δ γραφικών,

Διαβάστε περισσότερα

Γουλή Ευαγγελία. 1. Εισαγωγή. 2. Παρουσίαση και Σχολιασµός των Εργασιών της Συνεδρίας

Γουλή Ευαγγελία. 1. Εισαγωγή. 2. Παρουσίαση και Σχολιασµός των Εργασιών της Συνεδρίας 1. Εισαγωγή Σχολιασµός των εργασιών της 16 ης παράλληλης συνεδρίας µε θέµα «Σχεδίαση Περιβαλλόντων για ιδασκαλία Προγραµµατισµού» που πραγµατοποιήθηκε στο πλαίσιο του 4 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου «ιδακτική

Διαβάστε περισσότερα

Security & Privacy. Overview

Security & Privacy. Overview Security & Privacy Καλλονιά Χρήστος Overview Βασικές Έννοιες ενός Πληροφοριακού Συστήματος Ασφάλεια Πληροφοριακών Συστημάτων Βασικές Ιδιότητες Ασφάλειας Ασφάλεια vs Ιδιωτικότητα Βασικές Αρχές Ιδιωτικότητας

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων Δικτυοκεντρικών Ψηφιακών Συστημάτων και Υπηρεσιών Τηλεπικοινωνιακών Συστημάτων και Δικτύων Πτυχίο Ψηφιακά Συστήμα- τα

Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων Δικτυοκεντρικών Ψηφιακών Συστημάτων και Υπηρεσιών Τηλεπικοινωνιακών Συστημάτων και Δικτύων Πτυχίο Ψηφιακά Συστήμα- τα 2 Πρόλογος Το Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς καλύπτει δύο σημαντικούς κλάδους της Ψηφιακής Οικονομίας και της Κοινωνίας της Γνώσης: τον κλάδο των Δικτυοκεντρικών Ψηφιακών Συστημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιαστής Ιστοσελίδων

Σχεδιαστής Ιστοσελίδων Σχεδιαστής Ιστοσελίδων 1. Περιγραφή Ρόλου Τίτλος Προφίλ Σχεδιαστής Ιστοσελίδων Γνωστό και ως Συνοπτική Ένας σχεδιαστής ιστοσελίδων κατασκευάζει και ενημερώνει ιστοσελίδες ως προς τη σχεδίαση και τη διαμόρφωση

Διαβάστε περισσότερα

2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες 2.2.2 Ιστορική εξέλιξη τον µάνατζµεντ.

2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες 2.2.2 Ιστορική εξέλιξη τον µάνατζµεντ. 2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες Έχει παρατηρηθεί ότι δεν υπάρχει σαφής αντίληψη της σηµασίας του όρου "διοίκηση ή management επιχειρήσεων", ακόµη κι από άτοµα που

Διαβάστε περισσότερα

«Η εξέλιξη της Ηλεκτρονικής ιακυβέρνησης, η προσαρµογή και η εφαρµογή της στην Ελληνική Πραγµατικότητα»

«Η εξέλιξη της Ηλεκτρονικής ιακυβέρνησης, η προσαρµογή και η εφαρµογή της στην Ελληνική Πραγµατικότητα» Πανεπιστήµιο Πειραιά, Τµήµα Βιοµηχανικής ιοίκησης & Τεχνολογίας «Η εξέλιξη της Ηλεκτρονικής ιακυβέρνησης, η προσαρµογή και η εφαρµογή της στην Ελληνική Πραγµατικότητα» Τί είναι το e-government Είναι η

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ 2013

ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ 2013 ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ 2013 Βασικές Νομοθετικές & Θεσμικές παρεμβάσεις (Οικονομική Διαχείριση) Θέμης Λιακόπουλος Σύμβουλος Επιχειρησιακής Ανάπτυξης OTS. Βασικές Νομοθετικές & Θεσμικές παρεμβάσεις (Οικονομική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙ ΡΟΥΝ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙ ΡΟΥΝ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙ ΡΟΥΝ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Με την ολοένα και ταχύτερη ανάπτυξη των τεχνολογιών και των επικοινωνιών και ιδίως τη ραγδαία, τα τελευταία

Διαβάστε περισσότερα

ΤοδιαδίκτυοστηνΕλλάδα: Εµπόδια και Προοπτικές

ΤοδιαδίκτυοστηνΕλλάδα: Εµπόδια και Προοπτικές Ι ΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ& ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH Τ. Καρατάσσου 11, 117 42 Αθήνα,, TηλT ηλ.: 210 92 11 200-10, Fax: 210 92 33 977, www.iobe.gr 11 T. Karatassou sou

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΤΙΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΤΙΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΤΙΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Το διαδίκτυο προσφέρει: Μετατροπή των δεδομένων σε ψηφιακή - ηλεκτρονική μορφή. Πρόσβαση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΘΕΣΗ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΟΜΕΑ

ΕΚΘΕΣΗ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΟΜΕΑ ΕΚΘΕΣΗ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΟΜΕΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ «Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών» ΑΝΑΘΕΤΟΥΣΑ ΑΡΧΗ: ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ. Στόχοι

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ. Στόχοι ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ Στόχοι Τι είναι ένα πληροφοριακό σύστηµα; Ποιος είναι ο ρόλος των πληροφοριακών συστηµάτων στο σύγχρονο επιχειρηµατικό περιβάλλον; Οι βασικές προκλήσεις στην διοίκηση Π.Σ.

Διαβάστε περισσότερα

GET-UP ] Συνοπτική έκθεση σχετικά με τα ερωτηματολόγια

GET-UP ] Συνοπτική έκθεση σχετικά με τα ερωτηματολόγια Πράσινο Πρόγραμμα Κατάρτισης Επιχειρηματικότητας (GET-UP) O 5 - Πράσινη επιχειρηματικότητα στην Ευρώπη - Συγκριτική προοπτική GET-UP ] Συνοπτική έκθεση σχετικά με τα ερωτηματολόγια Με την παρούσα έκθεση

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Βασίλης Κόμης, Επίκουρος Καθηγητής Ερευνητική Ομάδα «ΤΠΕ στην Εκπαίδευση» Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ (Ιδιωτικότητα)

ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ (Ιδιωτικότητα) ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ (Ιδιωτικότητα) Καλλονιάτης Χρήστος Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου http://www.ct.aegean.gr/people/kalloniatis

Διαβάστε περισσότερα

συναντήσεις εργασίας εκτέλεση ρόλου διευθυντή σεμινάρια σύνταξη γραπτής εργασίας τελικό σεμινάριο έκθεση αξιολόγηση

συναντήσεις εργασίας εκτέλεση ρόλου διευθυντή σεμινάρια σύνταξη γραπτής εργασίας τελικό σεμινάριο έκθεση αξιολόγηση 1.ΟΜΑ ΙΚΗ ΜΕΘΟ ΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Στη οµαδική µέθοδο οι µαθητές θα γνωρίσουν την οργάνωση και τον τεχνολογικό εξοπλισµό των βιοµηχανικών µονάδων, τις πρώτες ύλες που χρησιµοποιούν, τις διαδικασίες παραγωγής των

Διαβάστε περισσότερα

(Spin-off και Spin-out)»

(Spin-off και Spin-out)» ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ EΙ ΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΡΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΤΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ, ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Μάθηση και γνώση: μια συνεχής και καθοριστική αλληλοεπίδραση Αντώνης Λιοναράκης Στην παρουσίαση που θα ακολουθήσει θα μιλήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 21

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 21 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, η ραγδαία αύξηση της διαθεσιμότητας των παρεχόμενων πληροφοριών σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας (επαγγελματικούς και μη), σε συνδυασμό

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικές εφαρµογής τεχνικών µέτρων οδικής ασφάλειας χαµηλού κόστους στο αστικό οδικό δίκτυο της Ελλάδας

Πρακτικές εφαρµογής τεχνικών µέτρων οδικής ασφάλειας χαµηλού κόστους στο αστικό οδικό δίκτυο της Ελλάδας Εταιρεία Υποστήριξης Θυµάτων Τροχαίων Ατυχηµάτων (ΕΥΘΥΤΑ) Συνέδριο Τροχαία ατυχήµατα και ευάλωτοι χρήστες της οδικής κυκλοφορίας Ιωάννινα, 13-15 Οκτωβρίου 2000 Πρακτικές εφαρµογής τεχνικών µέτρων οδικής

Διαβάστε περισσότερα

Έκδοσης 2005 Π. Κεντερλής

Έκδοσης 2005 Π. Κεντερλής Σύστημα «Ηλέκτρα» Το Σύστημα «Ηλέκτρα» αποτελεί μια ολοκληρωμένη διαδικτυακή εφαρμογή διαχείρισης πληροφοριών μαθημάτων και χρηστών. Αναπτύχθηκε εξολοκλήρου από τον εργαστηριακό συνεργάτη Παναγιώτη Κεντερλή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΝ» Ποσοστό στη.. του Μέτρου. Ποσό (σε ΕΥΡΩ)

ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΝ» Ποσοστό στη.. του Μέτρου. Ποσό (σε ΕΥΡΩ) ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΛΤΙΟ ΜΕΤΡΟΥ 7.2 «ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΝ» Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΜΕΤΡΟΥ Κ.Π.Σ. 2000-2006 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕΤΡΟ Αγροτική Ανάπτυξη Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου

Διαβάστε περισσότερα

Τµήµα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τοµέας ηµοσίου ικαίου Συνταγµατικό ίκαιο Αθήνα, ΤΟ ΣΛΟΒΕΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1991 ΚΑΙ

Τµήµα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τοµέας ηµοσίου ικαίου Συνταγµατικό ίκαιο Αθήνα, ΤΟ ΣΛΟΒΕΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1991 ΚΑΙ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Νοµικό Τµήµα Τµήµα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τοµέας ηµοσίου ικαίου Συνταγµατικό ίκαιο Αθήνα, 11 2 2004 Υπό : Ευσταθίας Αγγελοπούλου ΤΟ ΣΛΟΒΕΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1991 ΚΑΙ Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΤΟΥ ΕΚΚΕ ΜΕ ΤΙΤΛΟ: «TO ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. WORLD INTERNET PROJECT GREECE»

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΤΟΥ ΕΚΚΕ ΜΕ ΤΙΤΛΟ: «TO ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. WORLD INTERNET PROJECT GREECE» ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΤΟΥ ΕΚΚΕ ΜΕ ΤΙΤΛΟ: «TO ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. WORLD INTERNET PROJECT GREECE» Οι επιπτώσεις της χρήσης των online τεχνολογιών, σε σχέση με τη συμπεριφορά, τις στάσεις και τις αντιλήψεις

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνο Παπαδάτο Εµπορικό ιευθυντή ENCODE. 15 Σεπτεµβρίου 2009

Κωνσταντίνο Παπαδάτο Εµπορικό ιευθυντή ENCODE. 15 Σεπτεµβρίου 2009 Κωνσταντίνο Παπαδάτο Εµπορικό ιευθυντή ENCODE 15 Σεπτεµβρίου 2009 Το Προφίλ της ENCODE Το Πρότυπο PCI DSS Μεθοδολογία / Φάσεις Έργου Συµµετοχή Εµπορικών Επιχειρήσεων Οφέλη Συµµόρφωσης H ENCODE, αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος Οι ικανοί αναγνώστες χρησιμοποιούν πολλές στρατηγικές (συνδυάζουν την

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος Οι ικανοί αναγνώστες χρησιμοποιούν πολλές στρατηγικές (συνδυάζουν την 1 ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος Οι ικανοί αναγνώστες χρησιμοποιούν πολλές στρατηγικές (συνδυάζουν την παλαιότερη γνώση τους, σημειώνουν λεπτομέρειες, παρακολουθούν

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ. Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στη Διοίκηση Επιχειρήσεων

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ. Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στη Διοίκηση Επιχειρήσεων ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στη Διοίκηση Επιχειρήσεων Ερωτήσεις Στόχοι 1 ου Μαθήµατος Ø Ποιες είναι οι προκλήσεις στον εργασιακό χώρο σήµερα; Ø Πώς είναι οι οργανισµοί στο νέο

Διαβάστε περισσότερα

ιπλωµατική εργασία: Νικόλαος Ματάνας Επιβλέπων Καθηγήτρια: Μπούσιου έσποινα

ιπλωµατική εργασία: Νικόλαος Ματάνας Επιβλέπων Καθηγήτρια: Μπούσιου έσποινα ιπλωµατική εργασία: Νικόλαος Ματάνας Επιβλέπων Καθηγήτρια: Μπούσιου έσποινα ΤµήµαΕφαρµοσµένης Πληροφορικής Πανεπιστήµιο Μακεδονίας Θεσσαλονίκη Ιούνιος 2006 εισαγωγικού µαθήµατος προγραµµατισµού υπολογιστών.

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες για τη διδασκαλία µαθηµάτων Πληροφορικής του Ενιαίου Λυκείου

Οδηγίες για τη διδασκαλία µαθηµάτων Πληροφορικής του Ενιαίου Λυκείου Οδηγίες για τη διδασκαλία µαθηµάτων Πληροφορικής του Ενιαίου Λυκείου Εγγραφο Γ2/4769/4-9-1998 ΣΧΕΤ. 2794/23-6-98 έγγραφο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Σας αποστέλλουµε οδηγίες για τη διδασκαλία των µαθηµάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ Σ ΕΠ «ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΕΡΓΩΝ»

ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ Σ ΕΠ «ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΕΡΓΩΝ» Σελ.: 1 Από: 8 ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ Σ ΕΠ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΕΡΓΩΝ ( Π.3.3) 1. ΣΚΟΠΟΣ Σκοπός της παρούσας διαδικασίας είναι η περιγραφή της µεθοδολογίας που ακολουθείται για τον καθορισµό των απαιτήσεων, σχεδιασµού

Διαβάστε περισσότερα

Διαφάνεια Μέρος 3 Υλοποίηση. Κεφάλαιο 10 Διαχείριση αλλαγών

Διαφάνεια Μέρος 3 Υλοποίηση. Κεφάλαιο 10 Διαχείριση αλλαγών Διαφάνεια 10.1 Μέρος 3 Υλοποίηση Κεφάλαιο 10 Διαχείριση αλλαγών Διαφάνεια 10.2 Διδακτικά πορίσματα Οι διάφορες αλλαγές που απαιτούνται για την υλοποίηση του ηλεκτρονικού εμπορίου Δημιουργία ενός περιγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ & ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΙΩΑΝΝΗ Δ. ΙΓΓΛΕΖΑΚΗ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ & ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΙΩΑΝΝΗ Δ. ΙΓΓΛΕΖΑΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ & ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΙΩΑΝΝΗ Δ. ΙΓΓΛΕΖΑΚΗ Εισαγωγή Το πρόβλημα της διαχείρισης της ασφάλειας πληροφοριών αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα για τα σύγχρονα πληροφοριακά συστήματα, καθώς

Διαβάστε περισσότερα

Αναστασία Φύλλα, Συνάντηση εργασίας ομάδας Ια5 Ebusiness Forum. Είναι γεγονός ότι η ολοένα και πιο διαδεδομένη ψηφιοποίηση των πληροφοριών έχει

Αναστασία Φύλλα, Συνάντηση εργασίας ομάδας Ια5 Ebusiness Forum. Είναι γεγονός ότι η ολοένα και πιο διαδεδομένη ψηφιοποίηση των πληροφοριών έχει Ομιλία 22/10/2007 Αναστασία Φύλλα, Συνάντηση εργασίας ομάδας Ια5 Ebusiness Forum Είναι γεγονός ότι η ολοένα και πιο διαδεδομένη ψηφιοποίηση των πληροφοριών έχει επιφέρει και την συνεπακόλουθη μεταβολή

Διαβάστε περισσότερα

Όμως πώς θα ορίζαμε την έννοια πληροφορία; Πώς την αντιλαμβανόμαστε;

Όμως πώς θα ορίζαμε την έννοια πληροφορία; Πώς την αντιλαμβανόμαστε; 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η πληροφορία αποτελεί το βασικό εργαλείο άσκησης της ιατρικής επιστήμης. Η διάγνωση, η θεραπεία, η πρόληψη και η διοίκηση της υγείας βασίζονται στην απόκτηση, διαχείριση και επεξεργασία της

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νοµικών Θεµάτων 26.4.2012 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ (0046/2012) Αφορά: Αιτιολογηµένη γνώµη του γερµανικού Οµοσπονδιακού Συµβουλίου (Bundesrat) σχετικά µε την πρόταση

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ. Μαρούσι, 26/1/2017 ΑΠ.: 796/10 ΑΠΟΦΑΣΗ. Ανασυγκρότηση της Μονάδας ιαχείρισης Έργων (Μ Ε) της ΕΕΤΤ

ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ. Μαρούσι, 26/1/2017 ΑΠ.: 796/10 ΑΠΟΦΑΣΗ. Ανασυγκρότηση της Μονάδας ιαχείρισης Έργων (Μ Ε) της ΕΕΤΤ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ Μαρούσι, 26/1/2017 ΑΠ.: 796/10 ΑΠΟΦΑΣΗ Ανασυγκρότηση της Μονάδας ιαχείρισης Έργων (Μ Ε) της ΕΕΤΤ Η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδροµείων (ΕΕΤΤ) Έχοντας υπόψη: 1. Τις διατάξεις:

Διαβάστε περισσότερα

Ποιοι είμαστε//υπηρεσίες

Ποιοι είμαστε//υπηρεσίες Ποιοι είμαστε//υπηρεσίες Η First Call S.A. ιδρύθηκε το 2002, έχοντας ως στρατηγικό της στόχο την ταχύτατη ανάπτυξη στον χώρο της διαχείρισης ληξιπρόθεσμων οφειλών για λογαριασμό τραπεζικών ιδρυμάτων, τηλεπικοινωνιακών

Διαβάστε περισσότερα

Φόρμα Επικοινωνίας ΠΡΟΟΙΜΙΟ

Φόρμα Επικοινωνίας ΠΡΟΟΙΜΙΟ ΠΡΟΟΙΜΙΟ Η Πολιτική Προστασίας των Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα καλύπτει και αφορά τις προϋποθέσεις συλλογής και διαχείρισης των προσωπικών στοιχείων των αναγνωστών / επισκεπτών / χρηστών / μελών από

Διαβάστε περισσότερα

Δείκτης Ψηφιακής Ωριμότητας

Δείκτης Ψηφιακής Ωριμότητας Δείκτης Ψηφιακής Ωριμότητας από την Accenture υπό την αιγίδα του Καθοδηγώντας τον ψηφιακό μετασχηματισμό Ένας νέος τρόπος για ηγέτες κυβερνήσεων και επιχειρήσεων για να κατανοήσουν, να μετρήσουν και να

Διαβάστε περισσότερα

Καθορισµός κριτηρίων αξιολόγησης Περιγραφή και βαθµονόµηση κριτηρίων. 1. Εισαγωγή

Καθορισµός κριτηρίων αξιολόγησης Περιγραφή και βαθµονόµηση κριτηρίων. 1. Εισαγωγή Καθορισµός κριτηρίων αξιολόγησης Περιγραφή και βαθµονόµηση κριτηρίων 1. Εισαγωγή Για την επιτυχή εφαρµογή της πολυκριτηριακής ανάλυσης, είναι απαραίτητο αφενός µεν να εξετασθεί ένας ικανός και αναγκαίος

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στο ίκαιο των Πληροφοριακών Συστημάτων, των Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και του ιαδικτύου Α.Μ 30437. Χριστίνα Θεοδωρίδου 2

Εισαγωγή στο ίκαιο των Πληροφοριακών Συστημάτων, των Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και του ιαδικτύου Α.Μ 30437. Χριστίνα Θεοδωρίδου 2 Α.Μ 30437 Χριστίνα Θεοδωρίδου 2 Περιεχόμενα Περιεχόμενα... 3 1. Εισαγωγή... 7 2. Θέματα νομικής ορολογίας... 9 2.1. Η νομική έννοια του διαδικτύου και του κυβερνοχώρου... 9 2.2. Το πρόβλημα της νομικής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΠΗΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΝAOME1372 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 10 ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Βιοµηχανική ιδιοκτησία & παραγωγή καινοτοµίας Ο ρόλος του µηχανικού

Βιοµηχανική ιδιοκτησία & παραγωγή καινοτοµίας Ο ρόλος του µηχανικού Βιοµηχανική ιδιοκτησία & παραγωγή καινοτοµίας Ο ρόλος του µηχανικού ρ. Σπύρος Ι. Κιαρτζής Πρόεδρος Μόνιµης Επιτροπής Βιοµηχανίας & Νέων Υλικών ΤΕΕ/ΤΚΜ Καινοτοµία & Κοινωνία της Γνώσης Το τρίπτυχο καινοτοµία,

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 1: Πώς να διδάξεις ηλικιωμένους για να χρησιμοποιήσουν τη ψηφιακή τεχνολογία. Ημερομηνία: 15/09/2017. Intellectual Output:

Ενότητα 1: Πώς να διδάξεις ηλικιωμένους για να χρησιμοποιήσουν τη ψηφιακή τεχνολογία. Ημερομηνία: 15/09/2017. Intellectual Output: Τίτλος: Εταίρος: Ενότητα 1: Πώς να διδάξεις ηλικιωμένους για να χρησιμοποιήσουν τη ψηφιακή τεχνολογία SOSU Oestjylland Ημερομηνία: 15/09/2017 Intellectual Output: IO3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ψυχολογικές Πτυχές...2

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τμήμα Ιατρικών εργαστηρίων & Προσχολικής Αγωγής Συντονίστρια: Επίκουρη Καθηγήτρια, Ελένη Μουσένα [Σύγχρονες Τάσεις στην Παιδαγωγική Επιστήμη] «Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΟ3019 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Γ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ... ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ν. ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥ... ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... V VII ΧXI ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Ι. Ορισµός του δικαίου της πληροφορικής... 1 ΙΙ.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ Β ΣΕ Ε Σ Ι ΟΜΕΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ Β ΣΕ Ε Σ Ι ΟΜΕΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΒΑΣΕΙΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ Βασικές Έννοιες - εδοµένα { Νίκος, Μιχάλης, Μαρία, Θάλασσα, Αυτοκίνητο }, αριθµοί, π.χ. {1, 2, 3, 5, 78}, συµβολοσειρές (strings) π.χ. { Κώστας, 5621, ΤΡ 882, 6&5 #1, +

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΛΤΙΟ ΜΕΤΡΟΥ 4.5: «Κατάρτιση Ανθρώπινου υναµικού του. του Τοµέα επικοινωνιών» 4.5 «Κατάρτιση Ανθρώπινου υναµικού

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΛΤΙΟ ΜΕΤΡΟΥ 4.5: «Κατάρτιση Ανθρώπινου υναµικού του. του Τοµέα επικοινωνιών» 4.5 «Κατάρτιση Ανθρώπινου υναµικού : «Κατάρτιση Ανθρώπινου υναµικού του Τοµέα επικοινωνιών» Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΜΕΤΡΟΥ ΚΠΣ 2000-2006 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Κοινωνία της Πληροφορίας 4. «Επικοινωνίες» ΜΕΤΡΟ 4.5 «Κατάρτιση

Διαβάστε περισσότερα

Μετάφραση και δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας (DGT/2013/TIPRs)

Μετάφραση και δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας (DGT/2013/TIPRs) Μετάφραση και δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας (DGT/2013/TIPRs) Τελική έκθεση Ιούλιος 2014 ΣΥΝΟΨΗ Σκοπός της μελέτης αυτής είναι να παρουσιάσει ορισμένα από τα κυριότερα ζητήματα που αφορούν τα δικαιώματα

Διαβάστε περισσότερα

2. Σκοπός και οµή του ιδακτορικού Προγράµµατος

2. Σκοπός και οµή του ιδακτορικού Προγράµµατος Οδηγός ιδακτορικών Σπουδών Στο Τµήµα λειτουργούν, από το 1985, µεταπτυχιακές σπουδές διδακτορικής βαθµίδας. Με τη νοµοθεσία που ισχύει σήµερα, µε αίτησή τους οι απόφοιτοι του Μ.Π.Σ. µπορούν να συνεχίσουν

Διαβάστε περισσότερα

Διαπιστώσεις & Συμπεράσματα της Ομάδας Εργασίας Ε2

Διαπιστώσεις & Συμπεράσματα της Ομάδας Εργασίας Ε2 ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ε2 : «Ηλεκτρονικές Υπογραφές & Ηλεκτρονικά Πιστοποιητικά Ταυτοποίησης» (Τεχνική & Νομική Ανάλυση) Μέρος E: Διαπιστώσεις & Συμπεράσματα της Ομάδας Εργασίας Ε2 Παρουσίαση Χρήστος Σιουλής (

Διαβάστε περισσότερα

...στις µέρες µας, όσο ποτέ άλλοτε, οι χώρες καταναλώνουν χρόνο και χρήµα στη µέτρηση της απόδοσης του δηµόσιου τοµέα...(oecd)

...στις µέρες µας, όσο ποτέ άλλοτε, οι χώρες καταναλώνουν χρόνο και χρήµα στη µέτρηση της απόδοσης του δηµόσιου τοµέα...(oecd) Κατηγορία Καλύτερης Εφαρµογής 4-delta: ηµιουργία & ιαχείριση ιαδικασιών Αξιολόγησης στο ηµόσιο τοµέα Χονδρογιάννης Θεόδωρος Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Αλεξόπουλος Χαράλαµπος Πανεπιστήµιο

Διαβάστε περισσότερα

Μαρία Φιλιοπούλου. Η ταυτότητα της έρευνας

Μαρία Φιλιοπούλου. Η ταυτότητα της έρευνας Στοιχεία για τον σχεδιασµό και την υλοποίηση της έρευνας «Ανίχνευση των Εκπαιδευτικών & Επιµορφωτικών Αναγκών των Συνδικαλιστικών Στελεχών που εκπροσωπούν Εργαζόµενους στο ηµόσιο» Μαρία Φιλιοπούλου Η ταυτότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ σε περίπτωση που οι πιστωτικές μονάδες απονέμονται σε διακριτά μέρη του

Διαβάστε περισσότερα

Περίληψη Λαμπρόπουλος

Περίληψη Λαμπρόπουλος Περίληψη Λαμπρόπουλος 1. Αντικείμενο και Περιγραφή της Διατριβής H διδακτορική διατριβή με τίτλο «Σχεδιασμός και υλοποίηση συστήματος διαχείρισης και ενοποίησης διαφορετικών ταυτοτήτων χρηστών σε δίκτυα

Διαβάστε περισσότερα

"Η ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ΝΟΜΙΚΕΣ ΠΤΥΧΕΣ."

Η ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ΝΟΜΙΚΕΣ ΠΤΥΧΕΣ. "Η ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ΝΟΜΙΚΕΣ ΠΤΥΧΕΣ." Διπλωματική Εργασία ΡΑΠΤΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: ΕΥΓΕΝΙΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΙΓΥΠΤΙΑΔΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, Προγράμματα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΘΕΜΑ: ΘΕΣΜΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Η διπλωµατική εργασία στο τµήµα μηχανικών σχεδίασης προϊόντων και συστημάτων Η ιπλωµατική Εργασία ( Ε) εκπονείται από τους τελειόφοιτους του Τμήματος προκειμένου να αποκτήσουν

Διαβάστε περισσότερα

Η Ασφάλεια Πληροφοριών στο χώρο της Εκκαθάρισης των Χρηµατιστηριακών Συναλλαγών

Η Ασφάλεια Πληροφοριών στο χώρο της Εκκαθάρισης των Χρηµατιστηριακών Συναλλαγών Η Ασφάλεια Πληροφοριών στο χώρο της Εκκαθάρισης των Χρηµατιστηριακών Συναλλαγών Η πρόκληση & η πρακτική προσέγγιση Η Προστασία της Κρίσιµης Υποδοµής της Χώρας Αθήνα 14 Μαΐου 2003 Παναγιώτης Ηλιόπουλος,

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 1: Πώς να διδάξεις ηλικιωμένους για να χρησιμοποιήσουν τη ψηφιακή τεχνολογία

Ενότητα 1: Πώς να διδάξεις ηλικιωμένους για να χρησιμοποιήσουν τη ψηφιακή τεχνολογία Ενότητα 1: Πώς να διδάξεις ηλικιωμένους για να χρησιμοποιήσουν τη ψηφιακή τεχνολογία Μαθησιακά Αποτελέσματα Ο εκπαιδευτής θα πρέπει: Να είναι ικανός να αναγνωρίζει τί βοηθά στη διατήρηση της μάθησης και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. που συνοδεύει την

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. που συνοδεύει την EL EL EL ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, 28.10.2009 SEC(2009) 1433 τελικό ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ που συνοδεύει την ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) Αναστασία Λύρα Προϊσταμένη Τμήμα Διεθνών Συνεργασιών & Δημοσίων Σχέσεων

Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) Αναστασία Λύρα Προϊσταμένη Τμήμα Διεθνών Συνεργασιών & Δημοσίων Σχέσεων Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) Αναστασία Λύρα Προϊσταμένη Τμήμα Διεθνών Συνεργασιών & Δημοσίων Σχέσεων Ενημέρωση χρηστών και συνδρομητών για την προστασία του απορρήτου των επικοινωνιών

Διαβάστε περισσότερα

Προσωπικά Δεδομένα. στο νέο ρυθμιστικό πλαίσιο. Σπύρος Τάσσης.

Προσωπικά Δεδομένα. στο νέο ρυθμιστικό πλαίσιο. Σπύρος Τάσσης. Προσωπικά Δεδομένα στο νέο ρυθμιστικό πλαίσιο Προσωπικά Δεδομένα Η αντιμετώπιση των ζητημάτων της ιδιωτικότητας θα πρέπει να γίνεται με τρόπο ρεαλιστικό και χωρίς δογματισμό. Αναμφισβήτητη η αναγκαιότητα

Διαβάστε περισσότερα

Το περιβάλλον ως σύστηµα

Το περιβάλλον ως σύστηµα Το περιβάλλον ως σύστηµα Σύστηµα : ηιδέατουστηθεώρησητουκόσµου Το σύστηµα αποτελεί θεµελιώδη έννοια γύρω από την οποία οργανώνεται ο τρόπος θεώρησης του κόσµου και των φαινοµένων που συντελούνται µέσα

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας PYS623 / Νομικά και Ηθικά Θέματα στην Υγεία

Διάταξη Θεματικής Ενότητας PYS623 / Νομικά και Ηθικά Θέματα στην Υγεία Διάταξη Θεματικής Ενότητας PYS623 / Νομικά και Ηθικά Θέματα στην Υγεία Σχολή ΣΟΕΔ Σχολή Οικονομικών Επιστημών και Διοίκησης Πρόγραμμα Σπουδών PYS Πολιτική Υγείας και Σχεδιασμός Υπηρεσιών Υγείας Θεματική

Διαβάστε περισσότερα

10 Πρακτικές οδηγίες. ανάρτησης φωτογραφιών και videoµε µαθητές στους δικτυακούς τόπους των σχολικών µονάδων. 1 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ - 2013

10 Πρακτικές οδηγίες. ανάρτησης φωτογραφιών και videoµε µαθητές στους δικτυακούς τόπους των σχολικών µονάδων. 1 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ - 2013 1 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ - 2013 10 Πρακτικές οδηγίες ανάρτησης φωτογραφιών και videoµε µαθητές στους δικτυακούς τόπους των σχολικών µονάδων kfytros@aegean.gr L/O/G/O Εικόνα «Ως εικόνα νοείται τόσο η

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα 18/ 10/ 2001

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα 18/ 10/ 2001 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα 18/ 10/ 2001 ΥΠ.ΕΣ...Α Αριθµ.Πρωτ. / ΙΑ Π/A1/22123 Γ.Γ. ΗΜΟΣΙΑΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΓΕΝ. /ΝΣΗ ΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ /ΝΣΗ ΑΠΛΟΥΣΤΕΥΣΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΕΘΟ ΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Η προστασία των προσωπικών δεδομένων των ανηλίκων στον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων

Η προστασία των προσωπικών δεδομένων των ανηλίκων στον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων Η προστασία των προσωπικών δεδομένων των ανηλίκων στον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων Ευγενία Αλεξανδροπούλου-Αιγυπτιάδου Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Διευθύντρια Διιδρυματικού Μεταπτυχιακού

Διαβάστε περισσότερα

Νέες Τεχνολογίες Επικοινωνίας και Τηλεργασία: : Κατάσταση και Προοπτικές στην Ελλάδα

Νέες Τεχνολογίες Επικοινωνίας και Τηλεργασία: : Κατάσταση και Προοπτικές στην Ελλάδα Νέες Τεχνολογίες Επικοινωνίας και Τηλεργασία: : Κατάσταση και Προοπτικές στην Ελλάδα Οµάδα Εργασίας Γ2 Συντονιστές: Νατάσα Κωνσταντέλου, Ερευνήτρια ' ΕΠΙΣΕΥ- ΕΜΠ Αγγελική Πουλυµενάκου, Επικ. Καθηγήτρια,

Διαβάστε περισσότερα

ΓΚΠΔ GDPR H σημασία του Data Protection Impact Assessment «Πρακτικά και εφαρμοστικά ζητήματα του Κανονισμού GDPR: Η επόμενη μέρα» ΣΕΒ 7/2/2018

ΓΚΠΔ GDPR H σημασία του Data Protection Impact Assessment «Πρακτικά και εφαρμοστικά ζητήματα του Κανονισμού GDPR: Η επόμενη μέρα» ΣΕΒ 7/2/2018 ΓΚΠΔ GDPR H σημασία του Data Protection Impact Assessment «Πρακτικά και εφαρμοστικά ζητήματα του Κανονισμού GDPR: Η επόμενη μέρα» ΣΕΒ 7/2/2018 Δικηγόρος LLM Προσωπικά Δεδομένα Η αντιμετώπιση των ζητημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές Αρχές Λειτουργίας

Βασικές Αρχές Λειτουργίας Βασικές Αρχές Λειτουργίας Επιτροπής Ελέγχου 21 Ιανουαρίου 2009 PwC Περιεχόμενα Αρμοδιότητες Επιτροπής Ελέγχου - Παρακολούθηση της διαδικασίας ετοιμασίας των οικονομικών καταστάσεων - Καθήκοντα της ΕΕ αναφορικά

Διαβάστε περισσότερα

1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο 1.2 Η Επιχείρηση

1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο 1.2 Η Επιχείρηση http://www.economics.edu.gr 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ 1.2 Η Επιχείρηση : σχολικό βιβλίο 1.2.1 Εισαγωγικές έννοιες Η επιχείρηση αποτελεί ένα στοιχείο της κοινωνίας µας, το ίδιο σηµαντικό

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογία Επικοινωνιών Τεχνολογικής Κατεύθυνσης (Β Ημερησίου και Γ Εσπερινού Γενικού Λυκείου)

Τεχνολογία Επικοινωνιών Τεχνολογικής Κατεύθυνσης (Β Ημερησίου και Γ Εσπερινού Γενικού Λυκείου) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΤΜΗΜΑ Α Βαθμός Ασφαλείας: Να διατηρηθεί

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγικό Σχεδιασµό Πληροφοριακών Συστηµάτων

Στρατηγικό Σχεδιασµό Πληροφοριακών Συστηµάτων Μέθοδοι και Τεχνικές για τον Στρατηγικό Σχεδιασµό Πληροφοριακών Συστηµάτων (SISP) Στρατηγική και Διοίκηση Πληροφοριακών Συστηµάτων Μάθηµα 2 No 1 Δοµή της Παρουσίασης l 1. Εισαγωγή l 2. Μεθοδολογία SISP

Διαβάστε περισσότερα

Ομάδα Εργασίας ΣΤ 1. Εισαγωγές Παρατηρήσεις

Ομάδα Εργασίας ΣΤ 1. Εισαγωγές Παρατηρήσεις Ομάδα Εργασίας ΣΤ 1 Ανάλυση και Επίδραση του υπό διαμόρφωση Νέου Θεσμικού Πλαισίου στη Δικτυακή Οικονομία και στη διάθεση & προσφορά Νέων Υπηρεσιών- Εφαρμογών Εισαγωγές Παρατηρήσεις - Γενικές παρατηρήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Η αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και

Η αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και Η αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση Μένη Τσιτουρίδου Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης Παιδαγωγική Σχολή Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγός. Σχολιασμού. Διπλωματικής Εργασίας

Οδηγός. Σχολιασμού. Διπλωματικής Εργασίας ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης: «Σπουδές στην Εκπαίδευση» Οδηγός Σχολιασμού Διπλωματικής Εργασίας (βιβλιογραφική σύνθεση) ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: «ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

µ : µ µ µ. µ / µ. µ, µ µ. µ µ. µ µ,. µ µ µ, µµ.

µ : µ µ µ. µ / µ. µ, µ µ. µ µ. µ µ,. µ µ µ, µµ. µ : µ µ µ. µ / µ. µ, µ µ. µ µ. µ µ,. µ µ µ, µµ. µ µ : µ µ µ µ. µ µµ, µ. µ µµ µ µ µ µ., µ µ µ µ 2005 µ µµ µ µ µ µ., µ µ µ µ µ µ µ µ µ µ µ µ µ µ µ opusmagnum µ µ / 1997-2005 ISBN: 960-538-562-7 : 37/3 Copyright

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στα. Λογιστικά Πληροφοριακά Συστήματα 4. Στοιχεία Μηχανογραφημένης Λογιστικής. Στόχοι Παράδοσης. Εισαγωγή στα

Εισαγωγή στα. Λογιστικά Πληροφοριακά Συστήματα 4. Στοιχεία Μηχανογραφημένης Λογιστικής. Στόχοι Παράδοσης. Εισαγωγή στα Στόχοι Παράδοσης Στοιχεία Μηχανογραφημένης Λογιστικής Οι στόχοι της παράδοσης είναι: Κατανόηση του τρόπου μετασχηματισμού των Λογιστικών Πληροφοριών στα πλαίσια ενός Λογιστικού Πληροφοριακού Συστήματος.

Διαβάστε περισσότερα

Κώδικας Ανθρωπίνων ικαιωµάτων & Κοινωνικών Αρχών Οµίλου ΟΤΕ

Κώδικας Ανθρωπίνων ικαιωµάτων & Κοινωνικών Αρχών Οµίλου ΟΤΕ Κώδικας Ανθρωπίνων ικαιωµάτων & Κοινωνικών Αρχών Οµίλου ΟΤΕ Η δέσµευσή µας για το σεβασµό και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και των κοινωνικών αρχών, όπου δραστηριοποιείται ο Όµιλος ΟΤΕ: Ο Όµιλος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νοµικών Θεµάτων 26.4.2012 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ (0047/2012) Θέµα: Αιτιολογηµένη γνώµη του Γερµανικού Οµοσπονδιακού Συµβουλίου (Bundesrat) σχετικά µε την πρόταση

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτική Προστασίας των Προσωπικών Δεδομένων και Ασφαλείας

Πολιτική Προστασίας των Προσωπικών Δεδομένων και Ασφαλείας Πολιτική Προστασίας των Προσωπικών Δεδομένων και Ασφαλείας Η προστασία και ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων και των πληροφοριών υγείας είναι πρωταρχικής σημασίας για την εταιρεία Outcome Sciences, Inc.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΚΙΝ ΥΝΟΣ. Ανάπτυξη Ολοκληρωµένου Συστήµατος Μέτρησης και ιαχείρισης Πιστωτικού Κινδύνου

ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΚΙΝ ΥΝΟΣ. Ανάπτυξη Ολοκληρωµένου Συστήµατος Μέτρησης και ιαχείρισης Πιστωτικού Κινδύνου ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΚΙΝ ΥΝΟΣ Ανάπτυξη Ολοκληρωµένου Συστήµατος Μέτρησης και ιαχείρισης Πιστωτικού Κινδύνου 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η µέτρηση και διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου για τις Επιχειρήσεις αλλά και τα Χρηµατοπιστωτικά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΙΟΙΚΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΙΟΙΚΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΙΟΙΚΗΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΙΟΙΚΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Θεοδοσίου Κοσµά Τσιάκη

Θεοδοσίου Κοσµά Τσιάκη ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Η ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΙΑ ΩΣ ΤΥΠΙΚΗ ΜΕΘΟ ΟΣ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΛΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ Θεοδοσίου Κοσµά Τσιάκη ιδακτορική ιατριβή Υποβληθείσα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΣΤΙΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΣΤΙΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΣΤΙΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΥΓΕΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Σύγχρονη Νοσοκομειακή μονάδα, αντιλαμβανόμενη την πολυπλοκότητα των λειτουργιών, την πολυμορφία των δραστηριοτήτων,

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 5: Η κοινωνική διάσταση της καινοτομίας ως μοχλός της αειφορίας Αφροδίτη Παπαδάκη-Κλαυδιανού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΑΣ ΜΕ ΑΡΙΘΜΟ ΔΔ-...

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΑΣ ΜΕ ΑΡΙΘΜΟ ΔΔ-... ΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΙΚΤΥΟΥ ΙΑΝΟΜΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Α.Ε. ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΑΣ ΜΕ ΑΡΙΘΜΟ ΔΔ-... ΕΡΓΟ: «Πιλοτικό Σύστηµα Τηλεµέτρησης και ιαχείρισης της Ζήτησης Παροχών Ηλεκτρικής Ενέργειας Οικιακών

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρησιακή Στρατηγική. Αριστοµένης Μακρής

Επιχειρησιακή Στρατηγική. Αριστοµένης Μακρής Στρατηγική Εφαρµογή ιαχείριση κατά την καθηµερινή λειτουργία Ή στραβός είναι ο γιαλός ή στραβά αρµενίζουµε Μέτρηση και αξιολόγηση απόδοσης 1. Πρωταρχικά πρέπει να καθοριστούν τα επιθυµητά επίπεδα απόδοσης

Διαβάστε περισσότερα

Αικατερίνη Τσούμα Ερευνήτρια Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ)

Αικατερίνη Τσούμα Ερευνήτρια Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΜΕΣΗ ΙΑΧΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ Αικατερίνη Τσούμα Ερευνήτρια Κέντρου Προγραμματισμού

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενο του μαθήματος

Περιεχόμενο του μαθήματος ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Απαιτήσεις Λογισμικού Περιπτώσεις χρήσης Δρ Βαγγελιώ Καβακλή Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας Πανεπιστήμιο Αιγαίου Εαρινό Εξάμηνο 2012-2013 1 Περιεχόμενο του μαθήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ. Η ιστοσελίδα της Βιβλιοθήκης

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ. Η ιστοσελίδα της Βιβλιοθήκης Ί ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστηµίου Κρήτης λειτουργεί από το 1997. Βασικός στόχος της είναι η ανάπτυξη των συλλογών και των υπηρεσιών της έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στα προγράµµατα σπουδών και

Διαβάστε περισσότερα