Περιεχόµενα. Βασικές αρχές αντικειµενοστρεφούς. Κεφάλαιο 1 Αντικείµενα και κλάσεις Κεφάλαιο 2 Κατανόηση των ορισµών κλάσεων...

Transcript

1

2

3 Περιεχόµενα Πρόλογος Πρόλογος για τον διδάσκοντα Καθοδηγούµενη ξενάγηση Κατάλογος των έργων που εξετάζονται αναλυτικά στο βιβλίο Ευχαριστίες Μέρος 1 Βασικές αρχές αντικειµενοστρεφούς προγραµµατισµού Κεφάλαιο 1 Αντικείµενα και κλάσεις Αντικείµενα και κλάσεις ηµιουργία αντικειµένων Κλήση µεθόδων Παράµετροι Τύποι δεδοµένων Πολλά στιγµιότυπα Κατάσταση Τι είναι ένα αντικείµενο; Αλληλεπίδραση αντικειµένων Πηγαίος κώδικας Ένα άλλο παράδειγµα Επιστρεφόµενες τιµές Αντικείµενα ως παράµετροι Σύνοψη Κεφάλαιο 2 Κατανόηση των ορισµών κλάσεων Μηχανές εισιτηρίων Εξέταση της συµπεριφοράς µιας απλοϊκής µηχανής εισιτηρίων Εξέταση του ορισµού µιας κλάσης... 67

4 8 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΕΦΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΕ JAVA 2.3 Πεδία, µέθοδοι, και κατασκευαστές Πεδία Κατασκευαστές Μεταβίβαση δεδοµένων µέσω παραµέτρων Ανάθεση Μέθοδοι πρόσβασης Μέθοδοι µετάλλαξης Εκτύπωση από µεθόδους Σύνοψη της απλοϊκής µηχανής εισιτηρίων Σκέψεις για τη σχεδίαση της µηχανής εισιτηρίων Πώς γίνονται επιλογές: η εντολή συνθήκης Ένα επιπλέον παράδειγµα εντολής συνθήκης Τοπικές µεταβλητές Πεδία, παράµετροι, και τοπικές µεταβλητές Σύνοψη της βελτιωµένης µηχανής εισιτηρίων Επαναληπτικές ασκήσεις Εξέταση ενός γνωστού παραδείγµατος Σύνοψη Κεφάλαιο 3 Αλληλεπίδραση αντικειµένων Το παράδειγµα του ρολογιού Αφαίρεση και δοµοστοιχειοποίηση Αφαίρεση στις εφαρµογές οµοστοιχειοποίηση στο παράδειγµα του ρολογιού Υλοποίηση της απεικόνισης του ρολογιού Σύγκριση διαγραµµάτων κλάσεων και διαγραµµάτων αντικειµένων Θεµελιώδεις τύποι και τύποι αντικειµένων Ο πηγαίος κώδικας της ClockDisplay Η κλάση NumberDisplay Συνένωση αλφαριθµητικών Ο τελεστής modulo Η κλάση ClockDisplay ηµιουργία αντικειµένων από αντικείµενα Ύπαρξη πολλών κατασκευαστών Κλήσεις µεθόδων Εσωτερικές κλήσεις µεθόδων Εξωτερικές κλήσεις µεθόδων Σύνοψη της απεικόνισης του ρολογιού...133

5 Περιεχόµενα Ένα επιπλέον παράδειγµα αλληλεπίδρασης αντικειµένων Το παράδειγµα του συστήµατος αλληλογραφίας Η λέξη-κλειδί this Χρήση αποσφαλµατωτή Καθορισµός σηµείων διακοπής Βηµατική εκτέλεση Βηµατική εκτέλεση µεθόδων εκ των έσω Επανεξέταση της κλήσης µεθόδων Σύνοψη Κεφάλαιο 4 Οµαδοποίηση αντικειµένων Οµαδοποίηση αντικειµένων σε συλλογές ευέλικτου µεγέθους Ένα προσωπικό σηµειωµατάριο Μια πρώτη µατιά σε κλάσεις βιβλιοθήκης Παράδειγµα χρήσης µιας βιβλιοθήκης οµές αντικειµένων µε συλλογές Γενικές κλάσεις Αρίθµηση µέσα σε συλλογές Αφαίρεση στοιχείου από συλλογή Επεξεργασία ολόκληρων συλλογών Ο βρόχος for-each Ο βρόχος while Εκτέλεση επαναλήψεων σε µια συλλογή Σύγκριση προσπέλασης µε δείκτη και χρήση επαναλήπτη Σύνοψη του παραδείγµατος µε το σηµειωµατάριο Ένα άλλο παράδειγµα: Ένα σύστηµα δηµοπρασιών Η κλάση Lot Η κλάση Auction Ανώνυµα αντικείµενα Χρήση συλλογών Σύνοψη συλλογών ευέλικτου µεγέθους Συλλογές σταθερού µεγέθους Αναλυτής αρχείων καταγραφής ήλωση µεταβλητών πίνακα ηµιουργία αντικειµένων πίνακα Χρήση αντικειµένων πίνακα Ανάλυση του αρχείου καταγραφής Ο βρόχος for Σύνοψη...191

6 10 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΕΦΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΕ JAVA Κεφάλαιο 5 Πιο εξελιγµένη συµπεριφορά Τεκµηρίωση για κλάσεις βιβλιοθήκης Το σύστηµα TechSupport Εξέταση του συστήµατος TechSupport Ανάγνωση του κώδικα Ανάγνωση της τεκµηρίωσης κλάσεων Σύγκριση διασυνδέσεων και υλοποίησης Χρήση µεθόδων µιας κλάσης βιβλιοθήκης Έλεγχος ισότητας αλφαριθµητικών Προσθήκη τυχαίας συµπεριφοράς Η κλάση Random Τυχαίοι αριθµοί σε ένα περιορισµένο εύρος Παραγωγή τυχαίων απαντήσεων Ανάγνωση τεκµηρίωσης για παραµετροποιηµένες κλάσεις Πακέτα και εισαγωγή (συµπερίληψη) Χρήση χαρτών για συσχετίσεις Η έννοια του χάρτη Χρήση HashMap Χρήση χάρτη για το σύστηµα TechSupport Χρήση συνόλων ιαίρεση αλφαριθµητικών Ολοκλήρωση του συστήµατος TechSupport Γραφή τεκµηρίωσης κλάσεων Χρήση του javadoc στο BlueJ Στοιχεία της τεκµηρίωσης κλάσεων Σύγκριση των λέξεων-κλειδιών public και private Απόκρυψη πληροφοριών Ιδιωτικές µέθοδοι και δηµόσια πεδία Εύρεση πληροφοριών για τις κλάσεις από τις διασυνδέσεις τους Μεταβλητές και σταθερές κλάσεων Η λέξη-κλειδί static Σταθερές Σύνοψη Κεφάλαιο 6 Αντικείµενα µε καλή συµπεριφορά Εισαγωγή Έλεγχος και αποσφαλµάτωση Έλεγχος µονάδων στο BlueJ Χρήση παραθύρων επιθεώρησης Σύγκριση θετικού και αρνητικού ελέγχου...250

7 Περιεχόµενα Αυτοµατοποίηση ελέγχων Έλεγχος παλινδρόµησης Αυτοµατοποιηµένη εξέταση αποτελεσµάτων ελέγχου Καταγραφή ενός ελέγχου Σύνολα προκαθορισµένων αντικειµένων ελέγχου οµοστοιχειοποίηση και διασυνδέσεις Ένα σενάριο αποσφαλµάτωσης Χρήση σχολίων και στυλ κώδικα Μη αυτόµατες περιηγήσεις Μια µη αυτόµατη περιήγηση υψηλού επιπέδου Έλεγχος κατάστασης µε µια περιήγηση Προφορικές περιηγήσεις Εντολές εκτύπωσης Ενεργοποίηση ή απενεργοποίηση των πληροφοριών αποσφαλµάτωσης Επιλογή µιας στρατηγικής ελέγχου Αποσφαλµατωτές Εφαρµογή των τεχνικών Σύνοψη Κεφάλαιο 7 Σχεδίαση κλάσεων Εισαγωγή Το παράδειγµα του παιχνιδιού world-of-zuul Εισαγωγή στις έννοιες της σύζευξης και της συνοχής Ύπαρξη πανοµοιότυπων τµηµάτων κώδικα Επεκτάσεις Η εργασία Εύρεση του σχετικού πηγαίου κώδικα Σύζευξη Χρήση ενθυλάκωσης για χαλάρωση της σύζευξης Σχεδίαση καθοδηγούµενη από αρµοδιότητες Αρµοδιότητες και σύζευξη Τοπικότητα των αλλαγών Έµµεση σύζευξη Πρόβλεψη πιθανών αλλαγών Συνοχή Συνοχή µεθόδων Συνοχή κλάσεων Συνοχή µε σκοπό την αναγνωσιµότητα Συνοχή µε σκοπό την επαναχρησιµοποίηση...312

8 12 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΕΦΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΕ JAVA 7.12 Αναπαραγοντοθέτηση Αναπαραγοντοθέτηση και έλεγχοι Ένα παράδειγµα αναπαραγοντοθέτησης Αναπαραγοντοθέτηση µε σκοπό την ανεξαρτησία από τη γλώσσα Απαριθµητοί τύποι Περαιτέρω χαλάρωση της σύζευξης στη διασύνδεση διαταγών Οδηγίες σχεδίασης Εκτέλεση χωρίς το BlueJ Μέθοδοι κλάσεων Η µέθοδος main Περιορισµοί των µεθόδων κλάσεων Σύνοψη Μέρος 2 οµές εφαρµογών Κεφάλαιο 8 Βελτίωση δοµής µε κληρονοµικότητα Το παράδειγµα/έργο DOME Κλάσεις και αντικείµενα της εφαρµογής DoME Ο πηγαίος κώδικας της εφαρµογής DoME Ανάλυση της εφαρµογής DoME Χρήση της κληρονοµικότητας Ιεραρχίες κληρονοµικότητας Η κληρονοµικότητα στην Java Κληρονοµικότητα και δικαιώµατα πρόσβασης Κληρονοµικότητα και αρχικοποίηση DoME: προσθήκη άλλων τύπων µέσων ψυχαγωγίας Πλεονεκτήµατα της κληρονοµικότητας (µέχρι τώρα) Ορισµός υποτύπων Υποκλάσεις και υποτύποι Υποτύποι και εντολές ανάθεσης Υποτύποι και µεταβίβαση παραµέτρων Πολυµορφικές µεταβλητές Προσαρµογή τύπου Η κλάση Object Αυτόµατη πλαισίωση και κλάσεις περιτύλιξης Ιεραρχία συλλογών Σύνοψη...367

9 Περιεχόµενα 13 Κεφάλαιο 9 Περισσότερα για την κληρονοµικότητα Το πρόβληµα: η µέθοδος print της εφαρµογής DοME Στατικός και δυναµικός τύπος Κλήση της µεθόδου print από την κλάση Database Υποσκέλιση υναµική αναζήτηση µεθόδων Κλήση της super σε µεθόδους Πολυµορφισµός µεθόδων Μέθοδοι της κλάσης Object: tostring Προστατευµένη πρόσβαση Ένα επιπλέον παράδειγµα κληρονοµικότητας µε υποσκέλιση Σύνοψη Κεφάλαιο 10 Άλλες τεχνικές αφαίρεσης Προσοµοιώσεις Η προσοµοίωση παρακολούθησης πληθυσµών αλεπούδων και κουνελιών Το έργο foxes-and-rabbits Η κλάση Rabbit Η κλάση Fox Η κλάση Simulator: διευθέτηση Η κλάση Simulator: ένα βήµα της προσοµοίωσης Ενέργειες για τη βελτίωση της προσοµοίωσης Αφηρηµένες κλάσεις Η υπερκλάση Animal Αφηρηµένες µέθοδοι Αφηρηµένες κλάσεις Περισσότερες αφηρηµένες µέθοδοι Πολλαπλή κληρονοµικότητα H κλάση Actor Ευελιξία µέσω της αφαίρεσης Επιλεκτική σχεδίαση Ορατοί συµµετέχοντες: πολλαπλή κληρονοµικότητα ιασυνδέσεις Η διασύνδεση Actor Πολλαπλή κληρονοµικότητα διασυνδέσεων ιασυνδέσεις ως τύποι ιασυνδέσεις ως προδιαγραφές Ένα επιπλέον παράδειγµα διασυνδέσεων Αφηρηµένη κλάση ή διασύνδεση; Σύνοψη της κληρονοµικότητας Σύνοψη...436

10 14 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΕΦΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΕ JAVA Κεφάλαιο 11 ηµιουργία διασυνδέσεων χρήστη µε γραφικά Εισαγωγή Συστατικά στοιχεία µιας διασύνδεσης, διάταξη, και χειρισµός συµβάντων Οι βιβλιοθήκες AWT και Swing Το παράδειγµα ImageViewer Τα πρώτα πειράµατα: δηµιουργία πλαισίου Προσθήκη απλών στοιχείων Προσθήκη µενού Χειρισµός συµβάντων Κεντρική λήψη συµβάντων Εσωτερικές κλάσεις Ανώνυµες εσωτερικές κλάσεις ImageViewer 1.0: η πρώτη πλήρης έκδοση Κλάσεις επεξεργασίας εικόνων Προσθήκη της εικόνας ιάταξη Ένθετοι αποδέκτες Φίλτρα εικόνων Πλαίσια διαλόγου ImageViewer 2.0: βελτίωση της δοµής του προγράµµατος ImageViewer 3.0: περισσότερα στοιχεία διασύνδεσης Κουµπιά Περιγράµµατα Περισσότερες επεκτάσεις Ένα ακόµα παράδειγµα: SoundPlayer Σύνοψη Κεφάλαιο 12 Χειρισµός σφαλµάτων Το έργο address-book Αµυντικός προγραµµατισµός Αλληλεπίδραση πελάτη-διακοµιστή Έλεγχος ορισµάτων Αναφορά σφαλµάτων διακοµιστή Ειδοποίηση του χρήστη Ειδοποίηση του αντικειµένου-πελάτη Αρχές παραγωγής εξαιρέσεων Παραγωγή µιας εξαίρεσης Κλάσεις εξαιρέσεων Το αποτέλεσµα µιας εξαίρεσης Ανέλεγκτες εξαιρέσεις Αποτροπή δηµιουργίας αντικειµένων...513

11 Περιεχόµενα Χειρισµός εξαιρέσεων Ελεγµένες εξαιρέσεις: ο όρος throws Σύλληψη εξαιρέσεων: η εντολή try Παραγωγή και σύλληψη πολλών εξαιρέσεων ιάδοση εξαίρεσης Το τµήµα finally Ορισµός νέων κλάσεων εξαιρέσεων Χρήση ισχυρισµών Έλεγχοι εσωτερικής συνέπειας Η εντολή assert Οδηγίες για τη χρήση των ισχυρισµών Ισχυρισµοί και το πλαίσιο ελέγχου µονάδων του BlueJ Ανάκαµψη από σφάλµατα και αποφυγή σφαλµάτων Ανάκαµψη από σφάλµατα Αποφυγή σφαλµάτων Περιπτωσιολογική µελέτη: είσοδος/έξοδος κειµένου Αναγνώστες, γραφείς και ρεύµατα Το έργο address-book-io Έξοδος κειµένου µε την κλάση FileWriter Είσοδος κειµένου µε την κλάση FileReader Scanner: ανάγνωση εισόδου από το τερµατικό Σειριοποίηση αντικειµένων Σύνοψη Κεφάλαιο 13 Σχεδίαση εφαρµογών Ανάλυση και σχεδίαση Η µέθοδος ρήµατος/ουσιαστικού Το παράδειγµα του συστήµατος κρατήσεων θέσεων κινηµατογράφου Εντοπισµός κλάσεων Χρήση καρτών CRC Σενάρια Σχεδίαση κλάσεων Σχεδίαση διασυνδέσεων κλάσεων Σχεδίαση διασύνδεσης χρήστη Τεκµηρίωση Συνεργασία Κατασκευή πρωτοτύπου Εξέλιξη του λογισµικού Μοντέλο καταρράκτη Επαναληπτική ανάπτυξη...558

12 16 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΕΦΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΕ JAVA 13.7 Χρήση προτύπων σχεδίασης οµή ενός προτύπου Πρότυπο Decorator Πρότυπο Singleton Μέθοδος Factory Πρότυπο Observer Σύνοψη των προτύπων Σύνοψη Κεφάλαιο 14 Μια περιπτωσιολογική µελέτη Η περιπτωσιολογική µελέτη Η περιγραφή του προβλήµατος Ανάλυση και σχεδίαση Εντοπισµός κλάσεων Χρήση καρτών CRC Σενάρια Σχεδίαση κλάσεων Σχεδίαση διασυνδέσεων κλάσεων Συνεργάτες Υλοποίηση διάρθρωσης Έλεγχος Ορισµένες εκκρεµότητες Αναδροµική ανάπτυξη Βήµατα ανάπτυξης Ένα πρώτο στάδιο Έλεγχος του πρώτου σταδίου Ένα επόµενο στάδιο ανάπτυξης Άλλες ιδέες για ανάπτυξη Επαναχρησιµοποίηση Ένα ακόµα παράδειγµα Ένα βήµα πιο πέρα Παραρτήµατα Α Χρήση έργων του BlueJ Β Τύποι δεδοµένων της Java Γ οµές ελέγχου της Java Τελεστές Ε Εκτέλεση της Java χωρίς το BlueJ ΣΤ ιευθέτηση του BlueJ Ζ Χρήση του αποσφαλµατωτή Η Εργαλεία JUnit για έλεγχο µονάδων...621

13 Περιεχόµενα 17 Θ Javadoc Ι Οδηγός στυλ προγραµµατισµού Κ Σηµαντικές κλάσεις βιβλιοθήκης Ευρετήριο

14

15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Οµαδοποίηση αντικειµένων Βασικές έννοιες κεφαλαίου: συλλογές (collections) βρόχοι (loops) επαναλήπτες (iterators) πίνακες (arrays) οµές της Java που παρουσιάζονται στο κεφάλαιο: ArrayList, Iterator, βρόχος while, null, προσαρµογή τύπου, ανώνυµα αντικείµενα, πίνακας, βρόχος for, βρόχος for-each, τελεστής ++ ArrayList 4.1 Οµαδοποίηση αντικειµένων σε συλλογές µεταβλητού µεγέθους

16 148 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΕΦΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΕ JAVA 4.2 Ένα προσωπικό σηµειωµατάριο

17 Κεφάλαιο 4 Οµαδοποίηση αντικειµένων 149 Άσκηση 4.1 Ανοίξτε το έργο notebook1 στο περιβάλλον του BlueJ και δηµιουργήστε ένα αντικεί- µενο Notebook. Αποθηκεύστε µερικές σηµειώσεις σε αυτό είναι απλά αλφαριθµητικά και έπειτα ελέγξτε αν ο αριθµός των σηµειώσεων που επιστρέφεται από τη µέθοδο numberofnotes συµφωνεί µε τον αριθµό των σηµειώσεων που πραγµατικά αποθηκεύσατε. Όταν χρησιµοποιήσετε τη µέθοδο shownote, θα χρειαστεί να χρησιµοποιήσετε ως τιµή παραµέτρου το 0 (µηδέν) για να τυπωθεί η πρώτη σηµείωση, το 1 (ένα) για να τυπωθεί η δεύτερη σηµείωση, κ.ο.κ. Θα εξηγήσουµε τον λόγο γι αυτή την αρίθµηση στη συνέχεια. Έννοια: Οι συλλογές είναι αντικείµενα που µπορούν να αποθηκεύουν οποιονδήποτε αριθµό άλλων αντικειµένων. 4.3 Μια πρώτη µατιά σε κλάσεις βιβλιοθήκης new Notebook ArrayList java.util ArrayList Παράδειγµα χρήσης µιας βιβλιοθήκης Notebook ArrayList

18 150 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΕΦΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΕ JAVA Κώδικας 4.1 Η κλάση Notebook import java.util.arraylist; /** * Κλάση διατήρηση λίστα για οποιονδήποτε αριθµό σηµειώσεων. * Οι σηµειώσει αριθµούνται για εξωτερική αναφορά από το χρήστη. * Σε αυτή την έκδοση, οι αριθµοί των σηµειώσεων ξεκινάνε από το 0. * David J. Barnes and Michael Kölling */ public class Notebook { // Αποθηκευτικό χώρο για οποιονδήποτε αριθµό σηµειώσεων. private ArrayList<String> notes; /** * Εκτέλεση οποιασδήποτε ενέργεια αρχικοποίηση απαιτείται για το * σηµειωµατάριο. */ public Notebook() { notes = new ArrayList<String>(); } /** * Αποθήκευση µια νέα σηµείωση στο σηµειωµατάριο. note Η σηµείωση που πρόκειται να αποθηκευτεί. */ public void storenote(string note) { notes.add(note); } /** Ο τρέχων αριθµό σηµειώσεων στο σηµειωµατάριο. */ public int numberofnotes() { return notes.size(); } /** * Εµφάνιση σηµείωση. notenumber Ο αριθµό τη σηµείωση που θα εµφανιστεί. */

19 Κεφάλαιο 4 Οµαδοποίηση αντικειµένων 151 } public void shownote(int notenumber) { if(notenumber < 0) { // Αυτό δεν είναι έγκυρο αριθµό σηµείωση, // οπότε να µη γίνει καµία ενέργεια. } else if(notenumber < numberofnotes()) { // Αυτό είναι έγκυρο αριθµό σηµείωση, // οπότε µπορεί να τυπωθεί. System.out.println(notes.get(noteNumber)); } else { // Αυτό δεν είναι έγκυρο αριθµό σηµείωση, // οπότε να µη γίνει καµία ενέργεια. } } import java.util.arraylist; ArrayList java.util ArrayList Notebook notes private ArrayList<String> notes; String <String> ArrayList String ArrayList<String> notes Array- List<String> notes

20 152 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΕΦΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΕ JAVA notes = new ArrayList<String>(); ArrayList ArrayList add size get storenote numberofnotes add ArrayList size 4.4 οµές αντικειµένων µε συλλογές ArrayList Notebook Εικόνα 4.1 Ένα αντικείµενο Notebook που περιέχει δύο σηµειώσεις

21 Κεφάλαιο 4 Οµαδοποίηση αντικειµένων 153 ArrayList size Εικόνα 4.2 Ένα αντικείµενο Notebook που περιέχει τρεις σηµειώσεις Notebook ArrayList<String> ArrayList ArrayList

22 154 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΕΦΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΕ JAVA ArrayList Notebook numberofnotes ArrayList notes 4.5 Γενικές κλάσεις notes ArrayList<String> ArrayList ArrayList ArrayList ArrayList private ArrayList<Person> members; private ArrayList<TicketMachine> mymachines;

23 Κεφάλαιο 4 Οµαδοποίηση αντικειµένων 155 members ArrayList Person mymachines ArrayList TicketMachine ArrayList- <Person> ArrayList<TicketMachine> Άσκηση 4.2 Γράψτε την εντολή δήλωσης ενός ιδιωτικού (private) πεδίου µε όνοµα library που µπορεί να αποθηκεύσει µια ArrayList. Τα στοιχεία της ArrayList είναι τύπου Book. ArrayList 4.6 Αρίθµηση µέσα σε συλλογές ArrayList shownote ArrayList get shownote [0 (size-1)] get get Παγίδα Αν δεν είστε προσεκτικοί, µπορεί να προσπαθήσετε να προσπελάσετε ένα στοιχείο συλλογής που είναι εκτός των επιτρεπτών ορίων της ArrayList. Όταν γίνει αυτό, θα εµφανιστεί ένα µήνυµα λάθους. Ένα τέτοιο σφάλµα ονοµάζεται index-out-of-bounds (δείκτης εκτός ορίων). Στην Java θα δείτε ένα µήνυµα IndexOutOfBoundsException (εξαίρεση δείκτη εκτός ορίων).

24