Βρυξέλλες, COM(2014) 442 final

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2014) 442 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠHΣ Προς μια ακμάζουσα οικονομία βασιζόμενη στα δεδομένα {SWD(2014) 214 final} EL EL

2 1. Εισαγωγή Τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου 2013 επικεντρώθηκαν στην ψηφιακή οικονομία, την καινοτομία και τις υπηρεσίες ως κινητήριες δυνάμεις για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Στα συμπεράσματα αυτά διατυπώθηκε επίσης έκκληση για ανάληψη δράσης από την ΕΕ, ώστε να δημιουργηθεί το κατάλληλο πλαίσιο συνθηκών για μια ενιαία αγορά στον τομέα της υπολογιστικής μεγάλων συνόλων δεδομένων και της υπολογιστικής νέφους. Η παρούσα ανακοίνωση ανταποκρίνεται στην έκκληση αυτή σκιαγραφώντας τα χαρακτηριστικά της μελλοντικής οικονομίας που βασίζεται στα δεδομένα και παραθέτοντας ορισμένα επιχειρησιακά συμπεράσματα για τη στήριξη και την επιτάχυνση της μετάβασης προς την εν λόγω οικονομία. Ορίζει επίσης τις δραστηριότητες που πρέπει να πραγματοποιηθούν στον τομέα του υπολογιστικού νέφους τόσο στην παρούσα φάση όσο και στο μέλλον 1. Στην παρούσα ανακοίνωση αξιοποιούνται τα αποτελέσματα διαφόρων διαβουλεύσεων 2 και οι συναφείς νομοθετικές προτάσεις που έχουν ήδη υποβληθεί, όπως η νομοθετική πρόταση για την μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ για την προστασία των προσωπικών δεδομένων και η πρόταση για την ασφάλεια των δικτύων και των πληροφοριών 3. Παγκόσμιο πλαίσιο και έκκληση για ανάληψη δράσης Είμαστε μάρτυρες μιας νέας βιομηχανικής επανάστασης, η οποία καθοδηγείται από τα ψηφιακά δεδομένα, την υπολογιστική και την αυτοματοποίηση. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες, οι βιομηχανικές διαδικασίες και η έρευνα οδηγούν στη συλλογή και επεξεργασία δεδομένων σε πρωτοφανή κλίμακα, με αποτέλεσμα την προώθηση νέων προϊόντων και υπηρεσιών, καθώς και νέων επιχειρηματικών διαδικασιών και επιστημονικών μεθοδολογιών. Τα σύνολα δεδομένων που προκύπτουν είναι τόσο μεγάλα και σύνθετα ώστε καθίσταται δυσχερής η επεξεργασία τέτοιων «μαζικών δεδομένων» με τη χρήση των υφιστάμενων εργαλείων και μεθόδων διαχείρισης δεδομένων. Παράλληλα, τα τεχνολογικά επιτεύγματα παρέχουν νέους τρόπους αντιμετώπισης των προκλήσεων αυτών. Για παράδειγμα, το υπολογιστικό νέφος παρέχει τη δυνατότητα χρήσης της υπολογιστικής ευρείας κλίμακας ως υπηρεσίας στο πλαίσιο της οικονομίας δεδομένων κατά τον ίδιο τρόπο με τον οποίο οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρισμού προμηθεύουν με ηλεκτρική ενέργεια τη μεταποιητική βιομηχανία. Η αξία της τεχνολογίας και των υπηρεσιών μαζικών δεδομένων αναμένεται να αυξηθεί παγκοσμίως στο ποσό των 16,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2015, παρουσιάζοντας σύνθετο ρυθμό ετήσιας ανάπτυξης της τάξης του 40%, ήτοι περίπου το επταπλάσιο του αντίστοιχου συνολικού ποσοστού για την αγορά της τεχνολογίας πληροφοριών και Το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που συνοδεύει την παρούσα ανακοίνωση περιλαμβάνει στοιχεία σχετικά με την εφαρμογή της ευρωπαϊκής στρατηγικής για το υπολογιστικό νέφος, COM(2012) 529. Π.χ. COM(2012) 10 final, COM(2012) 11 final και COM(2013) 48 final. 2

3 επικοινωνιών (ΤΠΕ). Από μελέτη που εκπονήθηκε πρόσφατα διατυπώθηκε η πρόβλεψη ότι, μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο αριθμός του εξειδικευμένου προσωπικού στον τομέα των μαζικών δεδομένων που απασχολείται σε μεγαλύτερες εταιρείες θα αυξηθεί κατά περισσότερο από 240% στη διάρκεια της επόμενης πενταετίας 4. Η παγκόσμια αυτή τάση παρουσιάζει τεράστιες δυνατότητες σε διάφορους τομείς, οι οποίοι εκτείνονται από την υγεία, την επισιτιστική ασφάλεια, το κλίμα και την αποδοτικότητα των πόρων έως την ενέργεια, τα ευφυή συστήματα μεταφορών και τις έξυπνες πόλεις, δυνατότητες που η Ευρώπη δεν έχει την πολυτέλεια να αφήσει ανεκμετάλλευτες. Ωστόσο, η ευρωπαϊκή ψηφιακή οικονομία αφομοιώνει με βραδείς ρυθμούς την επανάσταση των δεδομένων σε σύγκριση με τις ΗΠΑ και χαρακτηρίζεται επίσης από έλλειψη συγκρίσιμης βιομηχανικής ικανότητας. Η χρηματοδότηση της έρευνας και καινοτομίας (Ε&Κ) στον τομέα των δεδομένων στην ΕΕ είναι ανεπαρκής και οι αντίστοιχες δραστηριότητες παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ασυντόνιστες. Στον τομέα των δεδομένων διαπιστώνεται έλλειψη εμπειρογνωμόνων ικανών να μετουσιώσουν τα τεχνολογικά επιτεύγματα σε απτές επιχειρηματικές ευκαιρίες. Ο σύνθετος χαρακτήρας του ισχύοντος νομικού πλαισίου, σε συνδυασμό με την ανεπαρκή πρόσβαση σε μεγάλα σύνολα δεδομένων και στις κατάλληλες υποδομές, δημιουργούν φραγμούς στην είσοδο των ΜΜΕ και παρεμποδίζουν την καινοτομία. Ως εκ τούτου, στην Ευρώπη ο αριθμός επιτυχημένων εταιρειών δεδομένων είναι μικρότερος από ό,τι στις ΗΠΑ, όπου μείζονες παράγοντες έχουν αναγνωρίσει την ανάγκη επένδυσης σε εργαλεία, συστήματα και νέες διαδικασίες που βασίζονται στα δεδομένα. Ωστόσο, σημαντικές νέες ευκαιρίες προσφέρονται σε αρκετούς τομείς από τους τομείς της υγείας και των έξυπνων εργοστασίων μέχρι τον τομέα της γεωργίας, στους οποίους η εφαρμογή των εν λόγω μεθόδων βρίσκεται σε εμβρυϊκό στάδιο και δεν έχουν εμφανιστεί ακόμη κυρίαρχοι παράγοντες παγκόσμιας εμβέλειας. Η επιταχυνόμενη ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών, η οποία καθοδηγείται από την ανάγκη εκσυγχρονισμού, περιστέλλει τις δαπάνες και παρέχει καινοτόμες υπηρεσίες, ανοίγοντας επίσης τον δρόμο για περαιτέρω ευκαιρίες βελτιστοποίησης της αποθήκευσης, μεταφοράς, επεξεργασίας και ανάλυσης δεδομένων. Ταυτόχρονα, η αναφορά περιπτώσεων χρήσης παρόμοιων τεχνολογιών για σκοπούς παρακολούθησης, από φορείς του δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα, εγείρει ανησυχίες και περιορίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών και των οργανισμών στην ψηφιακή οικονομία. Η Επιτροπή ανέκαθεν ελάμβανε πολύ σοβαρά υπόψη αυτές τις ανησυχίες, και θα συνεχίσει να τις αντιμετωπίζει με τη θέσπιση αποτελεσματικών κανόνων για την προστασία των δεδομένων και την ασφάλεια των δικτύων και των πληροφοριών, στηρίζοντας τις ασφαλείς τεχνολογίες και ενημερώνοντας τους πολίτες σχετικά με τους τρόπους μείωσης της πειρατείας και των κινδύνων που σχετίζονται με την ασφάλεια. Η εξασφάλιση υψηλού επιπέδου εμπιστοσύνης είναι ουσιώδους σημασίας για την οικονομία που βασίζεται στα δεδομένα «Big Data Analytics An assessment of demand for labour and skills, », έκθεση της e-skills UK που καταρτίστηκε για λογαριασμό της SAS UK. Βλέπε επίσης την κοινή ανακοίνωση JOIN(2013) 1 με τίτλο «Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο: για έναν ανοικτό, ασφαλή και προστατευμένο κυβερνοχώρο», της 7ης 3

4 Προκειμένου να είναι σε θέση να αξιοποιήσει τις εν λόγω ευκαιρίες και να είναι παγκοσμίως ανταγωνιστική στην οικονομία των δεδομένων, η ΕΕ πρέπει: να στηρίξει εμβληματικές πρωτοβουλίες στον τομέα των δεδομένων οι οποίες θα είναι ικανές να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα, την ποιότητα των δημόσιων υπηρεσιών και τη ζωή των πολιτών. Οι εμβληματικές πρωτοβουλίες μεγιστοποιούν τον αντίκτυπο της χρηματοδότησης της ΕΕ στο εσωτερικό οικονομικών τομέων στρατηγικής σημασίας. Στους δυνητικούς τομείς συμπεριλαμβάνονται ο τομέας της υγείας (εξατομικευμένη ιατρική), η ενοποιημένη διαχείριση των μεταφορών και της εφοδιαστικής για ολόκληρες περιφέρειες, η διαχείριση των αλυσίδων εφοδιασμού με τρόφιμα με τη δυνατότητα ανίχνευσης των ειδών διατροφής από το αγρόκτημα στο πιάτο κ.λπ. να αναπτύξει τις δικές της τεχνολογίες γενικής εφαρμογής, υποκείμενες υποδομές και δεξιότητες, ιδίως προς όφελος των ΜΜΕ να εξασφαλίσει την ευρεία ανταλλαγή, χρήση και ανάπτυξη των δικών της πόρων δημόσιων δεδομένων και υποδομών ερευνητικών δεδομένων να επικεντρώσει τη δημόσια Ε&Κ στους τεχνολογικούς, νομικούς και άλλους φραγμούς να μεριμνήσει ώστε το συναφές νομικό πλαίσιο και οι σχετικές πολιτικές, οι οποίες αφορούν, για παράδειγμα, τη διαλειτουργικότητα, την προστασία των δεδομένων, την ασφάλεια και τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας (ΔΔΙ), να ευνοούν τον τομέα των δεδομένων, ούτως ώστε να παρέχεται ασφάλεια ρυθμιστικού πλαισίου για τις επιχειρήσεις και να εξασφαλίζεται η εμπιστοσύνη των καταναλωτών στις τεχνολογίες δεδομένων να ολοκληρώσει το ταχύτερο δυνατόν τις νομοθετικές διαδικασίες σχετικά με τη μεταρρύθμιση του ενωσιακού πλαισίου για την προστασία των δεδομένων και την ασφάλεια των δικτύων και των πληροφοριών και να στηρίξει την ανταλλαγή πληροφοριών και τη συνεργασία μεταξύ των αρμόδιων αρχών επιβολής του νόμου (π.χ. για την προστασία των δεδομένων, την προστασία των καταναλωτών και την ασφάλεια των δικτύων) να επιταχύνει την ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης και των δημόσιων υπηρεσιών με σκοπό την αύξηση της αποδοτικότητάς τους και να κάνει χρήση των δημόσιων συμβάσεων με σκοπό τη μεταφορά των αποτελεσμάτων των τεχνολογιών δεδομένων στην αγορά. Η κατάρτιση σχεδίου συντονισμένης δράσης με τη συμμετοχή των κρατών μελών και της ΕΕ μπορεί να εξασφαλίσει το πεδίο εφαρμογής και την κλίμακα που απαιτούνται για την υλοποίηση των αναγκαίων δράσεων, όπως η ανάπτυξη ικανοτήτων συνδεσιμότητας, αποθήκευσης και υπερυπολογιστικής παγκόσμιου κύρους για τον τομέα των δεδομένων ή ο εντοπισμός τομέων στρατηγικής σημασίας για την Ένωση στους οποίους μπορούν να σημειωθούν επιτεύγματα. Φεβρουαρίου 2013, στην οποία καθορίζονται οι «απαιτούμενες δράσεις [ ], έτσι ώστε το διαδικτυακό περιβάλλον της ΕΕ να καταστεί το ασφαλέστερο παγκοσμίως» (σ. 3). 4

5 Με την αξιοποίηση των υπό εξέλιξη τομεακών δραστηριοτήτων που συμβάλλουν ήδη στη διαμόρφωση μιας οικονομίας που βασίζεται στα δεδομένα, για παράδειγμα στον τομέα των πολυτροπικών μεταφορών, η παρούσα ανακοίνωση αποσκοπεί στην έναρξη διαλόγου με το Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς, συμπεριλαμβανομένου του δικτύου εθνικών ψηφιακών συντονιστών 6, με θέμα την κατάρτιση του προαναφερόμενου σχεδίου δράσης. Για τον προσανατολισμό του διαλόγου αυτού, στην παρούσα ανακοίνωση περιγράφονται τα χαρακτηριστικά της οικονομίας που βασίζεται στα δεδομένα και παρουσιάζεται συνοπτικά δέσμη αρχικών δράσεων που θα συνδράμουν στην εδραίωση της οικονομίας αυτής στην Ευρώπη. 2. Τα δεδομένα βρίσκονται στο επίκεντρο της μελλοντικής οικονομίας και κοινωνίας της γνώσης Οι τρόποι παραγωγής, συλλογής, επεξεργασίας και χρήσης των ψηφιακών δεδομένων αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς. Για παράδειγμα, οι κατασκευαστές συλλέγουν και επεξεργάζονται δεδομένα με σκοπό τη βελτιστοποίηση της ροής υλικών και αγαθών, ενώ τα νέα αγαθά και οι νέες υπηρεσίες στηρίζονται όλο και περισσότερο στην ανάλυση ενσωματωμένων δεδομένων (π.χ. συστήματα αποφυγής συγκρούσεων). Σύμφωνα με το πρότυπο ISO/IEC , τα δεδομένα αποτελούν «επανερμηνεύσιμη παρουσίαση πληροφορίας κατά τυποποιημένο τρόπο κατάλληλο για επικοινωνία, διερμηνεία ή επεξεργασία». Τα δεδομένα μπορούν είτε να δημιουργούνται από ανθρώπους είτε να παράγονται από μηχανήματα/αισθητήρες, συχνά ως «υποπροϊόντα». Παραδείγματα: γεωχωρικές πληροφορίες, στατιστικά στοιχεία, μετεωρολογικά δεδομένα, ερευνητικά δεδομένα κ.λπ. Υπό την προϋπόθεση ότι τηρούνται οι κανόνες για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (κατά περίπτωση), τα δεδομένα, αφού καταγραφούν, μπορούν να χρησιμοποιηθούν περαιτέρω πολλές φορές, χωρίς απώλεια της αξιοπιστίας τους. Η δημιουργία αυτής της συγκεντρωτικής αξίας συνιστά τον πυρήνα της έννοιας της αξιακής αλυσίδας των δεδομένων. Για παράδειγμα, οι συγκεντρωτικές πληροφορίες θέσης από κινητά τηλέφωνα στα αυτοκίνητα μπορούν να χρησιμοποιηθούν περαιτέρω για την παροχή πληροφοριών σχετικά με την οδική κυκλοφορία σε πραγματικό χρόνο. Ο όρος «μαζικά δεδομένα» αναφέρεται σε μεγάλα σύνολα διαφορετικών τύπων δεδομένων που παράγονται με υψηλές ταχύτητες από πολλά και διαφορετικά είδη πηγών. Για τον χειρισμό των σημερινών συνόλων δεδομένων που χαρακτηρίζονται από υψηλό βαθμό διαφοροποίησης και παράγονται σε πραγματικό χρόνο απαιτούνται νέα εργαλεία και νέες μέθοδοι, όπως ισχυροί επεξεργαστές, λογισμικά προγράμματα και αλγόριθμοι 7. Εν γένει, η ανάλυση των δεδομένων 8 συνεπάγεται βελτίωση των αποτελεσμάτων, των διαδικασιών και των αποφάσεων. Συνδράμει στην παραγωγή νέων ιδεών και λύσεων ή στην πρόβλεψη μελλοντικών συμβάντων με μεγαλύτερη ακρίβεια. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας Το εν λόγω δίκτυο θα δημιουργηθεί σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου Εργαλεία που βαίνουν πέραν των παραδοσιακών εργαλείων «εξόρυξης δεδομένων» που είναι σχεδιασμένα για τον χειρισμό κυρίως στατικών συνόλων δεδομένων χαμηλού βαθμού διαφοροποίησης και μικρής κλίμακας, συχνά δε με μη αυτοματοποιημένο τρόπο. Η ανάλυση δεδομένων μπορεί να περιλαμβάνει τόσο πραγματικά «μαζικά δεδομένα» όσο και πληθώρα άλλων συνόλων δεδομένων («μικρά σύνολα δεδομένων»). 5

6 αναδιαμορφώνονται ολόκληροι επιχειρηματικοί κλάδοι μέσω της συστηματικής αξιοποίησης της ανάλυσης δεδομένων 9. Ο όρος «καινοτομία που στηρίζεται στα δεδομένα» αναφέρεται στην ικανότητα των επιχειρήσεων και των φορέων του δημόσιου τομέα να κάνουν χρήση των πληροφοριών που προέρχονται από βελτιωμένες αναλύσεις δεδομένων με σκοπό την ανάπτυξη βελτιωμένων υπηρεσιών και αγαθών που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή των πολιτών και των οργανισμών, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ 10. Προκειμένου να διευκολυνθεί η αξιοποίηση αυτή και να μειωθεί το κόστος των συναλλαγών, είναι σκόπιμο να υπάρχουν κατά το δυνατόν λιγότεροι περιορισμοί και περισσότερη εναρμόνιση των κανόνων σχετικά με την περαιτέρω χρήση των δεδομένων. Απηχώντας την προγενέστερη πολιτική της Επιτροπής στον τομέα των ανοιχτών δεδομένων 11, ο «Χάρτης των ανοιχτών δεδομένων» που εξέδωσε η ομάδα G8 το 2013 ενσωματώνει την αρχή των «εξ ορισμού ανοιχτών δεδομένων» και τονίζει την ανάγκη καθιέρωσης της δυνατότητας για ελεύθερη και απρόσκοπτη περαιτέρω χρήση των δεδομένων τόσο από τους ανθρώπους όσο και από μηχανήματα. Ο όρος «ανοιχτά δεδομένα» αναφέρεται σε ένα υποσύνολο δεδομένων, δηλαδή σε δεδομένα τα οποία τίθενται δωρεάν στη διάθεση όλων για περαιτέρω χρήση τόσο για εμπορικούς όσο και για μη εμπορικούς σκοπούς. Η ύπαρξη συνόλων δεδομένων, είτε είναι κατανεμημένα σε διάφορες τοποθεσίες και πηγές είτε είναι ανοιχτά ή περιορισμένης πρόσβασης, και περιλαμβάνουν ενδεχομένως δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα τα οποία χρήζουν ειδικής προστασίας, εγείρει νέες προκλήσεις για τις υποκείμενες υποδομές. Η ανάλυση δεδομένων προϋποθέτει ένα ασφαλές και αξιόπιστο περιβάλλον, το οποίο παρέχει τη δυνατότητα υλοποίησης πράξεων σε ολόκληρο το φάσμα των διαφόρων υποδομών, πλατφορμών και υπηρεσιών υπολογιστικής νέφους και υψηλών επιδόσεων (highperformance computing-(hpc)) 12. Η καινοτομία που στηρίζεται στα δεδομένα προσφέρει τεράστιες ευκαιρίες για νέες θέσεις εργασίας. Πλην όμως, απαιτεί τη συγκρότηση διεπιστημονικών ομάδων με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων υψηλής ειδίκευσης στους τομείς της ανάλυσης δεδομένων, της νοημοσύνης των μηχανών και της απεικόνισης δεδομένων, καθώς και την πρόβλεψη συναφών νομικών πτυχών, όπως είναι η κυριότητα των δεδομένων, οι περιορισμοί της άδειας χρήσης και η προστασία των δεδομένων. Η κατάρτιση επαγγελματιών στον τομέα των δεδομένων οι οποίοι δύνανται να εκπονούν διεξοδικές θεματικές αναλύσεις, να αξιοποιούν τα ευρήματα των μηχανών, να αντλούν στοιχεία από τα δεδομένα και να τα χρησιμοποιούν για τη βελτίωση των διαδικασιών λήψης αποφάσεων, είναι καίριας σημασίας παράγοντας. Τα πρόγραμμα της ΕΕ «Ορίζοντας 2020» (H2020) και τα εθνικά προγράμματα χρηματοδότησης στον τομέα της Ε&Κ μπορούν να αντιμετωπίσουν τις σχετικές τεχνικές προκλήσεις, οι οποίες εκτείνονται από τη δημιουργία και την ενεργοποίηση δεδομένων μέσω Οι επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν «διαδικασίες λήψης αποφάσεων που βασίζονται στα δεδομένα» παρουσιάζουν αύξηση της παραγωγικότητάς τους κατά 5-6%, O. Teme/J. Polonetsky, «Big Data for All: Privacy and User Control in the Age of Analytics», Northwestern Journal of Technology and Intellectual Property, «Data-Driven Innovation A Guide for Policymakers: Understanding and Enabling the Economic and Social Value of Data», SIIA White Paper, Ανοιχτά δεδομένα Κινητήρας καινοτομίας, οικονομικής μεγέθυνσης και διακυβέρνησης με διαφάνεια, COM(2011) 882 οδηγία 2013/37/ΕΕ. Πληροφορική υψηλών επιδόσεων: η θέση της Ευρώπης στον παγκόσμιο ανταγωνισμό, COM(2012) 45. 6

7 δικτύων, την τεχνολογία για την αποθήκευση και την επικοινωνία έως την ανάλυση ευρείας κλίμακας, τα προηγμένα εργαλεία λογισμικού και την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο. Τέλος, σημαντική είναι η παροχή στήριξης για την τόνωση της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας ανά τομέα. 3. Στροφή προς μια οικονομία της ΕΕ που βασίζεται στα δεδομένα Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της οικονομίας που βασίζεται στα δεδομένα θα είναι η δημιουργία οικοσυστήματος το οποίο θα αποτελείται από διάφορους τύπους παραγόντων που θα αλληλεπιδρούν μεταξύ τους σε μια ενιαία ψηφιακή αγορά, με αποτέλεσμα τη δημιουργία περισσότερων επιχειρηματικών ευκαιριών και την αύξηση των διαθέσιμων γνώσεων και κεφαλαίων, ιδίως για τις ΜΜΕ, καθώς και την αποτελεσματικότερη τόνωση της έρευνας και της καινοτομίας στους αντίστοιχους τομείς. Η ακμάζουσα οικονομία που βασίζεται στα δεδομένα θα παρουσιάζει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: 3.1. Διαθεσιμότητα αξιόπιστων και διαλειτουργικών συνόλων δεδομένων υψηλής ποιότητας και κατάλληλων υποδομών (1) Τα σύνολα δεδομένων αυτά καθαυτά: υψηλής ποιότητας δεδομένα που χαρακτηρίζονται από αξιοπιστία και προέρχονται από μεγάλα σύνολα δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων των ανοιχτών δεδομένων (π.χ. δεδομένα γεωσκόπησης και άλλα γεωχωρικά δεδομένα, γλωσσικοί πόροι, επιστημονικά δεδομένα, δεδομένα του τομέα μεταφορών, δεδομένα υγειονομικής περίθαλψης, χρηματοοικονομικά δεδομένα, ψηφιοποίηση πολιτιστικών αγαθών) τα οποία είναι ευρέως διαθέσιμα για νέα προϊόντα δεδομένων. Κανένας ακατάλληλος περιορισμός δεν παρεμποδίζει τη ροή δεδομένων μεταξύ των διαφόρων τομέων, γλωσσών και συνόρων στο εσωτερικό της ενιαίας ψηφιακής αγοράς. Οι χρήστες εμπιστεύονται σε ικανοποιητικό βαθμό την τεχνολογία, τη συμπεριφορά των παρόχων και τους κανόνες στους οποίους υπόκεινται (2) η απαιτούμενη ευελιξία για τη χρήση των συνόλων δεδομένων: τυποποιημένοι και κοινοί μορφότυποι και πρωτόκολλα για τη συγκέντρωση και την επεξεργασία των δεδομένων από διαφορετικές πηγές με συνεκτικό και διαλειτουργικό τρόπο σε όλους τους τομείς και τις κάθετες αγορές (ενέργεια, μεταφορές, περιβάλλον, έξυπνες πόλεις, εμπόριο λιανικής πώλησης, ασφάλεια κ.λπ.) και (3) επαρκείς υποδομές, πόροι και υπηρεσίες: διαδικτυακές πύλες ανοιχτών δεδομένων και ερευνητικές υποδομές οι οποίες υποστηρίζουν την καινοτομία που στηρίζεται στα δεδομένα, με βάση το διαδίκτυο υψηλών ταχυτήτων και τη διαθεσιμότητα μεγάλων και ευέλικτων υπολογιστικών πόρων (ιδίως υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων, υποδομών και υπηρεσιών δικτύου και υπολογιστικού νέφους, καθώς και στατιστικής υποδομής) Βελτιωμένες συνθήκες πλαισίου που διευκολύνουν τη δημιουργία αξίας από τα σύνολα δεδομένων (1) Επαρκής βάση δεξιοτήτων: μικρές και μεγάλες εταιρείες και πανεπιστήμια συνεργάζονται για την κατάρτιση επαρκούς αριθμού εμπειρογνωμόνων πεδίου ούτως ώστε να ανταποκριθούν στην έντονη ζήτηση της αγοράς εργασίας. Προς τον σκοπό αυτό απαιτείται αποτελεσματική, αποδοτική και γόνιμη ανταλλαγή ταλέντων και δεξιοτήτων για τη γεφύρωση των διαφόρων τομέων και 7

8 (2) στενή συνεργασία μεταξύ των φορέων: πανεπιστήμια/δημόσια ερευνητικά ιδρύματα και εταίροι από τον ιδιωτικό τομέα, ιδίως ΜΜΕ, συνεργάζονται στο πεδίο της Ε&Κ σε ολόκληρο το φάσμα των τομέων, μέσω της διευκόλυνσης της πρόσβασης στη γνώση και την τεχνολογία, καθώς και της μεταφοράς τους. Η εν λόγω συνεργασία μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα εξασφαλίζει τη διαθεσιμότητα και την περαιτέρω ανάπτυξη αξιόπιστων και κατάλληλων αλγορίθμων, εργαλείων και μεθόδων για την ανάλυση περιγραφικών και προγνωστικών δεδομένων, για την επεξεργασία, προσομοίωση και απεικόνιση δεδομένων, για την υποστήριξη της λήψης αποφάσεων, καθώς και για την ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων σε νέα προϊόντα Ευρύ φάσμα τομέων εφαρμογής στους οποίους ο βελτιωμένος χειρισμός μαζικών δεδομένων μπορεί να έχει καθοριστική σημασία (1) Συστήματα: συστήματα ΤΠΕ ικανά να εκτελούν λειτουργίες ανίχνευσης, ενεργοποίησης, υπολογισμού και επικοινωνίας, είναι ενσωματωμένα σε φυσικά αντικείμενα, συνδέονται μεταξύ τους μέσω του διαδικτύου και παρέχουν στους πολίτες και τις επιχειρήσεις ευρύ φάσμα καινοτόμων εφαρμογών και υπηρεσιών (έξυπνα συνδεδεμένα αντικείμενα) και (2) πρώιμοι αποδέκτες & καταλύτες: οι φορείς του δημόσιου τομέα λειτουργούν ως «πρωτοπόροι πελάτες» και διαμεσολαβητές για τις νέες υπηρεσίες δεδομένων και τα ψηφιακά αγαθά. Ο δημόσιος τομέας καλείται να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο όσον αφορά την υιοθέτηση υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους και άλλων νέων προσεγγίσεων, καθώς και τη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ. 4. Σχέδιο δράσης για την εδραίωση της μελλοντικής οικονομίας που βασίζεται στα δεδομένα Η πρόοδος όσον αφορά τη μετάβαση σε μια ακμάζουσα οικονομία που βασίζεται στα δεδομένα προϋποθέτει τη συγκρότηση κοινοτήτων και τη διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών πλαισίου Συγκρότηση κοινοτήτων 1. Ευρωπαϊκή σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για τα δεδομένα Κατά την άποψη της Επιτροπής, η στρατηγική συνεργασία μέσω της δημιουργίας συμβατικής σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (σσδιτ) 13 μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη μιας κοινότητας για τα δεδομένα και στην ενθάρρυνση της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών. Σε εναρμόνιση με τις αρχές που καθορίζονται στο πρόγραμμα H2020, η Επιτροπή εκτιμά ότι μια άρτια καθορισμένη σσδιτ θα μπορούσε να αποτελέσει τον πλέον αποδοτικό τρόπο υλοποίησης του προγράμματος H2020 στον συγκεκριμένο τομέα, ιδίως εάν ληφθούν υπόψη το απαιτούμενο εύρος του αντικτύπου, οι σχετικοί πόροι και η σημασία των μακροχρόνιων δεσμεύσεων. 13 Βλέπε άρθρο 25 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1291/2013 για τη θέσπιση του προγράμματος-πλαισίου «Ορίζων 2020». 8

9 Με τη δημιουργία σσδιτ κατοχυρώνεται η ανάληψη δεσμεύσεων εκ μέρους της Επιτροπής και του βιομηχανικού κλάδου για τη συμμετοχή τους σε δραστηριότητες Ε&Κ και εξασφαλίζεται ένα πολύτιμο φόρουμ συζητήσεων. Η σσδιτ καθοδηγεί τις δραστηριότητες Ε&Κ μέσω στρατηγικού θεματολογίου έρευνας και καινοτομίας, το οποίο πρέπει να συντονιστεί με τα θεματολόγια των κρατών μελών, εστιάζοντας το σύνολο των σχετικών προσπαθειών στις σημαντικότερες προκλήσεις και φραγμούς, μεγιστοποιώντας την αποδοτικότητα και αποφεύγοντας τις αλληλεπικαλύψεις. Στο πλαίσιο της σσδιτ για τα δεδομένα θα πρέπει να αναπτυχθούν κίνητρα για την ανταλλαγή συνόλων δεδομένων μεταξύ των εταίρων και μηχανισμοί για τη διευκόλυνση της μεταφοράς γνώσεων και τεχνολογίας. Θα πρέπει να προβλεφθεί η συνεργασία με πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα, ούτως ώστε οι σπουδαστές και οι ερευνητές να μπορούν να πειραματίζονται με ρεαλιστικά και μεγάλα σύνολα δεδομένων, προωθώντας παράλληλα τις ανταλλαγές μεταξύ των εξειδικευμένων επιστημόνων στον τομέα των δεδομένων και των εμπειρογνωμόνων στους τομείς της προστασίας και της ασφάλειας των δεδομένων. Ο βιομηχανικός κλάδος οργανώθηκε κατάλληλα με δική του πρωτοβουλία και βρίσκεται επί του παρόντος στο στάδιο της κατάρτισης πρότασης για τη δημιουργία σχετικής σσδιτ 14. Εφόσον αξιολογηθεί με θετικό πρόσημο, η σσδιτ θα μπορούσε να τεθεί σε εφαρμογή πριν από το τέλος του Ψηφιακή επιχειρηματικότητα και εκκολαπτήριο ανοιχτών δεδομένων Αναγνωρίζοντας το υψηλό δυναμικό των ψηφιακών τεχνολογιών για την τόνωση της επιχειρηματικής δράσης και τον μετασχηματισμό όλων των τύπων επιχειρήσεων στην Ευρώπη, η Επιτροπή εγκαινίασε μια στρατηγική για τη στήριξη της ψηφιακής επιχειρηματικότητας στην Ένωση 15. Στο ίδιο πνεύμα και στο πλαίσιο του προγράμματος H2020, η ανάπτυξη εκκολαπτηρίου ανοιχτών δεδομένων θα συνδράμει τις ΜΜΕ στη δημιουργία αλυσίδων εφοδιασμού που βασίζονται στα δεδομένα, θα προαγάγει συνθήκες ελεύθερης ή ισότιμης πρόσβασης σε πόρους δεδομένων, θα διευκολύνει την πρόσβαση στο υπολογιστικό νέφος, θα προωθήσει τη δημιουργία συνδέσεων με τοπικά εκκολαπτήρια δεδομένων σε ολόκληρη την Ευρώπη, ενώ θα βοηθήσει παράλληλα τις ΜΜΕ στην εξασφάλιση νομικών συμβουλών. 3. Ανάπτυξη βάσης δεξιοτήτων Η Επιτροπή θα σχεδιάσει ένα ευρωπαϊκό δίκτυο κέντρων ικανοτήτων με σκοπό την αύξηση του αριθμού των εξειδικευμένων επαγγελματιών στον τομέα των δεδομένων. Το δίκτυο αυτό θα συμπληρωθεί με την αναγνώριση νέων επαγγελμάτων και δεξιοτήτων σχετικών με τις ηλεκτρονικές υποδομές, σύμφωνα με την πρωτοβουλία «Μεγάλος συνασπισμός για τις ψηφιακές δεξιότητες και τις ψηφιακές θέσεις εργασίας»

10 4. Εργαλείο παρακολούθησης της αγοράς δεδομένων Η Επιτροπή δημιουργεί επί του παρόντος ένα εργαλείο παρακολούθησης της αγοράς δεδομένων για τη μέτρηση των διαστάσεων και των τάσεων της ευρωπαϊκής αγοράς δεδομένων. Στο εργαλείο αυτό θα παρουσιάζονται επίσης οι σχέσεις μεταξύ των διαφόρων παραγόντων της ευρωπαϊκής οικονομίας δεδομένων. 5. Προσδιορισμός των τομεακών προτεραιοτήτων για την Ε&Κ Η Επιτροπή θα καλέσει τους ενδιαφερόμενους φορείς και τις ερευνητικές κοινότητες (π.χ. από τους τομείς της υγείας, της ενέργειας, του περιβάλλοντος, των κοινωνικών επιστημών και των επίσημων στατιστικών) να υποβάλουν προτάσεις εμβληματικών πρωτοβουλιών που μπορούν να αποφέρουν τα μέγιστα κοινωνικά και οικονομικά οφέλη και να προσελκύσουν τους απαιτούμενους χρηματοδοτικούς πόρους από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα Διαμόρφωση των συνθηκών πλαισίου Διαθεσιμότητα των δεδομένων και διαλειτουργικότητα 1. Ενίσχυση των πολιτικών ανοιχτών δεδομένων Προκειμένου να διευκολυνθεί η εφαρμογή της πολιτικής 17 και του νομικού πλαισίου 18 της ΕΕ για τα ανοιχτά δεδομένα, η Επιτροπή καταρτίζει κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις συνιστώμενες τυποποιημένες άδειες, τα σύνολα δεδομένων και τη χρέωση τελών για την περαιτέρω χρήση εγγράφων. Η Επιτροπή και άλλοι οργανισμοί της ΕΕ καθιστούν διαθέσιμα τα έγγραφά τους με τη μορφή ανοιχτών δεδομένων, μέσω της διαδικτυακής πύλης ανοιχτών δεδομένων της ΕΕ. Επιπλέον, μια πανευρωπαϊκή υποδομή ψηφιακών υπηρεσιών ανοιχτών δεδομένων στο πλαίσιο της διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη» θα λειτουργεί ως μονοθυριδική υπηρεσία για τα ανοιχτά δεδομένα σε ολόκληρη την ΕΕ 19. Στη δέσμη μέτρων της Επιτροπής για τις επιστημονικές πληροφορίες 20 περιλαμβάνονται μέτρα για την προώθηση των επιστημονικών ανακαλύψεων και της συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων επιστημονικών κλάδων και των γεωγραφικών συνόρων. Ο στόχος του περαιτέρω ανοίγματος των δεδομένων ώστε να εξασφαλίζεται η πρόσβαση σε αυτά και η περαιτέρω χρήση τους επιδιώκεται επίσης στο πλαίσιο διαφόρων πρωτοβουλιών της Επιτροπής που καλύπτουν ειδικά ανά τομέα δεδομένα (μεταφορές, περιβάλλον κ.λπ.), καθώς και μέσω της ελεύθερης πρόσβασης στα αποτελέσματα του προγράμματος Η Εργαλεία και μέθοδοι χειρισμού των δεδομένων COM(2011) 882 τελικό. Οδηγία 2013/37/ΕΕ. Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 2014/283 σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τα διευρωπαϊκά δίκτυα υποδομών των τηλεπικοινωνιών. Βελτίωση της πρόσβασης στις επιστημονικές πληροφορίες, COM(2012) 401 σύσταση της Επιτροπής για την πρόσβαση στις επιστημονικές πληροφορίες και τη διαφύλαξή τους, C(2012)

11 Προκειμένου να ενθαρρυνθεί η Ε&Κ στον τομέα των επιχειρηματικών πληροφοριών, των διαδικασιών υποστήριξης λήψης αποφάσεων και των συστημάτων που παρέχουν στήριξη στις ΜΜΕ και στους επιχειρηματίες του διαδικτύου, εξετάζονται στο πλαίσιο του προγράμματος H2020 εργαλεία λογισμικού και αλγόριθμοι για την ανάλυση περιγραφικών και προγνωστικών δεδομένων, την απεικόνιση δεδομένων, την τεχνητή νοημοσύνη και τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Άλλες θεματικές ενότητες περιλαμβάνουν την εξακρίβωση της δυνατότητας υλοποίησης και τη δημιουργία πρωτοτύπων για τους παράγοντες διευκόλυνσης υποδομών δεδομένων που βασίζονται στο υπολογιστικό νέφος (δηλαδή τη χρήση πλατφόρμας ως υπηρεσίας και τη χρήση λογισμικού ως υπηρεσίας) για εξαιρετικά μεγάλα και ανομοιογενή σύνολα δεδομένων, καθώς και δράσεις για τον χειρισμό μεγάλων και σύνθετων συστημάτων και υπηρεσιών που χαρακτηρίζονται από υψηλή ένταση δεδομένων. Τέλος, το πρόγραμμα H2020 θα προωθήσει τη δημιουργία και τη δικτύωση κέντρων ικανοτήτων για τη στήριξη των ΜΜΕ όσον αφορά την ανάπτυξη τεχνολογιών ή υπηρεσιών δεδομένων, την πρόσβαση σε αυτές και την αφομοίωσή τους στα προϊόντα, στις επιχειρηματικές διαδικασίες ή σε άλλες δραστηριότητες των ΜΜΕ. 3. Υποστήριξη νέων ανοιχτών προτύπων Τα ανοιχτά πρότυπα και η διαλειτουργικότητα των δεδομένων αποτελούν προτεραιότητες στο πλαίσιο διαφόρων πολιτικών της Επιτροπής. Το στοιχείο αυτό αντικατοπτρίζεται στις υπό εξέλιξη πρωτοβουλίες για τον καθορισμό προτύπων σε ενωσιακή κλίμακα σε σημαντικούς οικονομικούς τομείς, όπως στον τομέα των μεταφορών. Το πρόγραμμα ISA 22 διευκολύνει τη χρήση κοινών βασικών προτύπων δεδομένων από τις εθνικές διοικητικές αρχές. Προκειμένου να συνδράμει στη δημιουργία περιβάλλοντος ανταλλαγής ανοιχτών δεδομένων, η Επιτροπή θα παράσχει στήριξη για τη χαρτογράφηση των υφιστάμενων σχετικών προτύπων για σειρά τομέων μαζικών δεδομένων (π.χ. ευφυή δίκτυα, υγεία, μεταφορές, περιβάλλον, εμπόριο λιανικής πώλησης, κατασκευαστική βιομηχανία, χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες). Στο πλαίσιο των μελλοντικών δράσεων του προγράμματος H2020 θα προσδιοριστούν οι βιομηχανικοί κλάδοι των οποίων οι δραστηριότητες χαρακτηρίζονται από επαρκή βαθμό ομοιογένειας για την περαιτέρω ανάπτυξη συναφών προτύπων Κατάλληλες υποδομές για την εδραίωση μιας οικονομίας που βασίζεται στα δεδομένα 1. Υπολογιστικό νέφος Οι δράσεις της ευρωπαϊκής στρατηγικής για το υπολογιστικό νέφος όσον αφορά τη διαφάνεια των προτύπων, την εθελοντική πιστοποίηση σε ενωσιακή κλίμακα, τους ασφαλείς και δίκαιους συμβατικούς όρους και προϋποθέσεις για τους χρήστες υπολογιστικού νέφους και τη δημιουργία ευρωπαϊκής σύμπραξης για το υπολογιστικό νέφος (ECP) διευκολύνουν την ταχύτερη υιοθέτηση ενός αξιόπιστου υπολογιστικού νέφους το οποίο θα δώσει ώθηση στην οικονομία που βασίζεται στα δεδομένα

12 Το συμβούλιο διεύθυνσης της ECP δημοσίευσε πρόσφατα την έκθεσή του με τίτλο «Trusted Cloud Europe» (TCE) 23. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας που διενεργήθηκε μετέπειτα, διαπιστώνεται ότι απαιτείται συνεπής υποστήριξη του οράματος για την εδραίωση αξιόπιστου υπολογιστικού νέφους στην Ευρώπη με βάση την ταχεία έγκριση των γενικών κανονιστικών ρυθμίσεων για την προστασία των δεδομένων στην Ευρώπη και τη δημιουργία αποτελεσματικών μηχανισμών για τη διασφάλιση της ευρωπαϊκής «κυριαρχίας των δεδομένων» στο υπολογιστικό νέφος. Σε συνέχεια των ανωτέρω, η Επιτροπή σχεδιάζει να ανταποκριθεί στην έκθεση TCE, κινώντας διαδικασία διαβούλευσης σχετικά με μια δέσμη μέτρων πολιτικής, τα οποία θα συνδυάζουν ρυθμιστικές επιλογές με επιλογές συρρύθμισης με γνώμονα την αγορά, έως το έτος Παράλληλα, οι μελλοντικές δράσεις του προγράμματος H2020 στον τομέα της Ε&Κ θα αποσκοπούν στη βέλτιστη χρήση και διάρθρωση των λύσεων υπολογιστικού νέφους για την ανάλυση δεδομένων και την εξασφάλιση προηγμένων υποδομών και υπηρεσιών «Establishing a Trusted Cloud Europe: A policy vision document by the Steering Board of the European Cloud Partnership», Βλέπε ήδη ενδεικτικά πρωτοβουλία «Cloud for Science» των ESA, CERN, EMBL και άλλων οργανισμών. 12

13 2. Ηλεκτρονικές υποδομές και υπολογιστική υψηλών επιδόσεων Η πρόσβαση του βιομηχανικού κλάδου, των ΜΜΕ και της ακαδημαϊκής κοινότητας στις βέλτιστες εγκαταστάσεις και υπηρεσίες υπερυπολογιστικής εξασφαλίζεται ήδη στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας PRACE 25, η οποία συνιστά μια παγκόσμιου κύρους υποδομή υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων (HPC) για τον τομέα της έρευνας. Οι περαιτέρω δράσεις θα περιλαμβάνουν τη δημιουργία κέντρων αριστείας όσον αφορά την εφαρμογή HPC για την αντιμετώπιση επιστημονικών, βιομηχανικών ή κοινωνιακών προκλήσεων μέσω της υφιστάμενης σσδιτ σχετικά με την υπολογιστική υψηλών επιδόσεων 26. Στήριξη θα παρασχεθεί επίσης για την ανάπτυξη των τεχνολογιών υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων επόμενης γενιάς ως βασικού οριζόντιου παράγοντα διευκόλυνσης για προηγμένες εφαρμογές μοντελοποίησης, προσομοίωσης και μαζικών δεδομένων 27. Δεδομένης της επείγουσας ανάγκης για παροχή ικανοτήτων υπολογιστικής σε χιλιάδες ερευνητές σε ολόκληρη την Ευρώπη, θα παρασχεθεί επίσης στήριξη σε βασικούς παράγοντες διευκόλυνσης για την καθιέρωση του ψηφιακού Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (EΧΕ) 28, όπως η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία υπολογιστικού πλέγματος. 3. Δίκτυα/ Ευρυζωνικά δίκτυα /Δίκτυα 5G Οι εργασίες της υπό εξέλιξη σσδιτ σχετικά με τα δίκτυα 5G 29 αφορούν τις τεχνολογικές βάσεις του κινητού διαδικτύου του μέλλοντος και πλαισιώνουν ρυθμιστικές και χρηματοδοτικές πρωτοβουλίες 30 που σχεδιάστηκαν για να ενθαρρύνουν τις ιδιωτικές επενδύσεις σε ευρυζωνικές υποδομές. Η σσδιτ στηρίζει επίσης την εξέλιξη των βασικών δικτύων αυξάνοντας την ικανότητά τους να διαχειρίζονται μεγάλο αριθμό δεδομένων. 4. Το Ίντερνετ των πραγμάτων (IoT) 31 Θα χρηματοδοτηθούν διάφορα έργα ευρείας κλίμακας με σκοπό την αντιμετώπιση των ζητημάτων διαθεσιμότητας, ποιότητας και διαλειτουργικότητας που ανακύπτουν όσον αφορά τα δεδομένα τα οποία συλλέγονται με τη βοήθεια των έξυπνων συνδεδεμένων αντικειμένων και άλλων τεχνολογιών του IoT. 5. Υποδομές δημόσιων δεδομένων html. Μια ενισχυμένη σύμπραξη του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας για αριστεία και ανάπτυξη, COM(2012) Όπως η δέσμη μέτρων για την επίτευξη μιας συνδεδεμένης ηπείρου ( και το σκέλος των τηλεπικοινωνιών της διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη» ( Το Ίντερνετ των πραγμάτων (IoT) είναι μια δυναμική παγκόσμια υποδομή δικτύου, στην οποία φυσικά και εικονικά «αντικείμενα» κάθε είδους επικοινωνούν μεταξύ τους και ενοποιούνται απρόσκοπτα. 13

14 Η Επιτροπή θα επιδιώξει να εξασφαλίσει τη στήριξη των κρατών μελών για τη δημιουργία διασυνδεδεμένου δικτύου εγκαταστάσεων επεξεργασίας δεδομένων, μέσω της σύνδεσης περιφερειακών κέντρων δεδομένων και κατάλληλων υποδομών, ούτως ώστε να αξιοποιηθούν τα πλεονεκτήματα των συνεργειών και να βελτιωθεί η αποδοτικότητα, ιδίως για τις ΜΜΕ, τους ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς οργανισμούς, και τον δημόσιο τομέα. Με την ενίσχυση του δικτύου GÉANT 32, η Επιτροπή θα επενδύσει επίσης στη δημιουργία συνδέσεων με τρίτες χώρες και ιδίως με χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου. 32 Πανευρωπαϊκό δίκτυο δεδομένων για την ερευνητική και εκπαιδευτική κοινότητα, 14

15 Ρυθμιστικά ζητήματα 1. Προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και προστασία των καταναλωτών Το θεμελιώδες δικαίωμα της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα εφαρμόζεται στα μαζικά δεδομένα στις περιπτώσεις που τα εν λόγω δεδομένα είναι προσωπικού χαρακτήρα, δεδομένου ότι η επεξεργασία των δεδομένων πρέπει να συμμορφώνεται με το σύνολο των ισχυόντων κανονισμών για την προστασία των δεδομένων. Η δέσμη μέτρων για τη μεταρρύθμιση της προστασίας των δεδομένων που εξέδωσε η Επιτροπή αποσκοπεί στη διαμόρφωση ενιαίου, σύγχρονου, ισχυρού, συνεκτικού και ολοκληρωμένου πλαισίου για την προστασία των δεδομένων στην ΕΕ. Με την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών σε ένα αξιόπιστο ψηφιακό περιβάλλον, καθώς και με τη βελτίωση της ασφάλειας δικαίου, θα δημιουργηθεί το απαραίτητο ρυθμιστικό πλαίσιο για την ανάπτυξη καινοτόμων και βιώσιμων προϊόντων και υπηρεσιών δεδομένων. Μετά την έγκριση της δέσμης μέτρων για τη μεταρρύθμιση της προστασίας των δεδομένων, η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη και τους ενδιαφερόμενους φορείς ώστε να εξασφαλιστεί η παροχή επαρκούς καθοδήγησης στις επιχειρήσεις, και ειδικότερα στις ΜΜΕ, ιδίως όσον αφορά ζητήματα όπως η ανωνυμοποίηση των δεδομένων και η χρήση ψευδωνύμων, η ελαχιστοποίηση των δεδομένων, η ανάλυση κινδύνου για τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, καθώς και τα εργαλεία και οι πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της ευαισθητοποίησης των καταναλωτών. Η Επιτροπή θα στηρίξει επίσης ενεργά τις δραστηριότητες Ε&Κ για την εξεύρεση συναφών τεχνικών λύσεων που θα βελτιώνουν «ήδη από τον σχεδιασμό» την προστασία της ιδιωτικής ζωής. Βάσει των ανωτέρω, τα ψηφιακά εργαλεία έχουν τις απαιτούμενες δυνατότητες ώστε να συνδράμουν τους χρήστες στην εξασφάλιση καλύτερου ελέγχου και μεγαλύτερης ασφάλειας για τα δεδομένα τους. Η Επιτροπή θα κινήσει διαδικασία διαβούλευσης σχετικά με την έννοια των τεχνολογιών υπολογιστικού νέφους που υπόκεινται στον έλεγχο των χρηστών για την αποθήκευση και τη χρήση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα («χώροι δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα»), και θα στηρίξει τον τομέα της Ε&Κ για τον σχεδιασμό εργαλείων που θα βοηθούν τους χρήστες να επιλέγουν τις πολιτικές ανταλλαγής δεδομένων που ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες τους. Θα στηρίξει επίσης έργα που αποβλέπουν στον περιορισμό των παραβιάσεων προσωπικών δεδομένων και στην εξασφάλιση της χρήσης των δεδομένων κατά τρόπους συμβατούς με εκείνους με τους οποίους συνελλέγησαν. Η οριζόντια νομοθεσία που αφορά τους καταναλωτές και τη διάθεση προϊόντων στην αγορά ισχύει και για τα προϊόντα που βασίζονται στη τεχνολογία μαζικών δεδομένων. Η Επιτροπή θα μεριμνήσει ώστε οι καταναλωτές, οι προμηθευτές και οι χρήστες να λαμβάνουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες, να μην εκτίθενται σε κίνδυνο παραπλάνησης, στηρίζονται σε δίκαιες συμβάσεις, ιδίως όσον αφορά τη χρήση των δεδομένων που συλλέγονται και αφορούν τους ίδιους. Τα μέτρα αυτά θα οικοδομήσουν το κλίμα εμπιστοσύνης που είναι αναγκαίο για να αξιοποιηθούν πλήρως οι δυνατότητες της οικονομίας που στηρίζεται σε δεδομένα. 2. Άντληση δεδομένων Η Επιτροπή διερευνά επί του παρόντος τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να βελτιωθεί, μεταξύ άλλων σε σχέση με τις συναφείς πτυχές των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, η καινοτομία που στηρίζεται στα δεδομένα βάσει της άντλησης δεδομένων, συμπεριλαμβανομένης της συγκέντρωσης κειμένων. 15

16 Η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη τις πρωτοβουλίες των κρατών μελών που διευκολύνουν τις δραστηριότητες αυτές εφαρμόζοντας τις προβλεπόμενες εξαιρέσεις (ή επανεξετάζοντας την εφαρμογή αυτών) δυνάμει του ισχύοντος πλαισίου για τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας. 3. Ασφάλεια Η Επιτροπή θα διερευνήσει το πλαίσιο των κινδύνων ασφαλείας που συνδέονται με τα μαζικά δεδομένα και θα προτείνει μέτρα διαχείρισης και μετριασμού των κινδύνων, συμπεριλαμβανομένης της έκδοσης κατευθυντήριων γραμμών, π.χ. σχετικά με τις ορθές πρακτικές για την ασφαλή αποθήκευση δεδομένων, με σκοπό την παγίωση μιας νοοτροπίας ασφάλειας σε πολλούς τομείς της κοινωνίας και την παροχή συνδρομής για τον εντοπισμό των επιθέσεων στον κυβερνοχώρο και την καλύτερη αντιμετώπισή τους. Η Επιτροπή θα στηρίξει επίσης τον τομέα της Ε&Κ, ούτως ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος παραβιάσεων των δεδομένων και της συγκεκαλυμμένης χρήσης των συνόλων δεδομένων για παράνομους σκοπούς. 16

17 4. Κυριότητα/μεταφορά δεδομένων Σε αρκετούς τομείς οι απαιτήσεις σχετικά με τη θέση των δεδομένων περιορίζουν τη διασυνοριακή ροή των πληροφοριών και συνιστούν φραγμό στη δημιουργία ενιαίας αγοράς για το υπολογιστικό νέφος και τα μαζικά δεδομένα. Η Επιτροπή θα μελετήσει τους εν λόγω φραγμούς και θα εξετάσει το ενδεχόμενο ανάληψης μελλοντικών δράσεων πολιτικής, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη την έκθεση σχετικά με την εδραίωση ενός αξιόπιστου υπολογιστικού νέφους στην Ευρώπη και τις συστάσεις που διατυπώθηκαν από τη σύμπραξη για το ευρωπαϊκό υπολογιστικό νέφος. Επιπλέον, η Επιτροπή θα δρομολογήσει διαβούλευση και θα συγκροτήσει ομάδα εμπειρογνωμόνων για την αξιολόγηση της ανάγκης παροχής καθοδήγησης σχετικά με συγκεκριμένα ζητήματα που αφορούν την κυριότητα δεδομένων και την ευθύνη παροχής δεδομένων, ειδικότερα για τα δεδομένα που συγκεντρώνονται μέσω της τεχνολογίας IoT. 5. Συμπεράσματα Η εδραίωση μιας ακμάζουσας οικονομίας που βασίζεται στα δεδομένα θα συμβάλει στην ευημερία των πολιτών, καθώς και στην κοινωνικοοικονομική πρόοδο μέσω νέων επιχειρηματικών ευκαιριών και πιο καινοτόμων δημόσιων υπηρεσιών. Η οικονομία αυτή θα ανθήσει στο πλαίσιο μιας ευρωπαϊκής ενιαίας ψηφιακής αγοράς που θα διέπεται από σύγχρονους και καινοτόμους κανόνες. Οι προβλεπόμενες δράσεις, εφόσον υλοποιηθούν, θα έχουν ως αποτέλεσμα την επιτάχυνση της καινοτομίας, την αύξηση της παραγωγικότητας και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας στον τομέα των δεδομένων σε ολόκληρο το φάσμα της οικονομίας, καθώς και στην παγκόσμια αγορά, με την Ευρώπη να διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο. Η Επιτροπή θα προβεί σε περαιτέρω διαβουλεύσεις με το Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, τα κράτη μέλη και όλους τους σχετικούς ενδιαφερόμενους φορείς για την κατάρτιση αναλυτικότερου, πολυεπίπεδου και τεκμηριωμένου σχεδίου δράσης, με σκοπό την επίτευξη προόδου για τη μετάβαση στην οικονομία του μέλλοντος που βασίζεται στα δεδομένα και την αντιμετώπιση των μελλοντικών κοινωνιακών προκλήσεων της Ευρώπης. 17