Ινστιτούτο Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων, Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, 2

Transcript

1 ΣΕΝΑΡΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΑΠΟΘΕΜΑΤΟΣ ΞΙΦΙΑ Τσερπές Γ. 1, Τζανάτος Ε. 1, Περιστεράκη Π. 1, Placenti V. 2, Kell L. 3 1 Ινστιτούτο Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων, Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, gtserpes@her.hcmr.gr 2 ARGO SRL, Via S. Leonardo (Trav. Migliaro), 84131, Salerno, Italy, placenti@irepa.org 3 CEFAS, Lowestoft Laboratory, Pakefield Road, Lowestoft, Suffolk, NR33 0HT, UK, laurence.kell@cefas.co.uk Περίληψη Στην παρούσα εργασία αξιολογήθηκαν μέσω προσομοιώσεων επτά διαχειριστικά σενάρια εκμετάλλευσης του μεσογειακού αποθέματος ξιφία. Τα σενάρια αφορούσαν εποχικές απαγορεύσεις της αλιείας την περίοδο εισόδου νέων ατόμων στο απόθεμα και μειώσεις της αλιευτικής ικανότητας (μέγεθος στόλου). Έγιναν εικοσαετείς προβλέψεις για τις επιπτώσεις των διαχειριστικών μέτρων στις εκφορτώσεις, την αναπαραγωγική βιομάζα του αποθέματος (ΑΒ), τα έσοδα και τα καθαρά κέρδη της αλιείας, θεωρώντας ότι η εισαγωγή νέων ατόμων στο απόθεμα (στρατολόγηση) είτε είναι σταθερή είτε εξαρτάται από την ΑΒ. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι με την εφαρμογή εποχικών απαγορεύσεων, οι εκφορτώσεις, η ΑΒ, τα έσοδα και το καθαρό κέρδος σταθεροποιούνται μετά από μία μεταβατική περίοδο σε υψηλότερα επίπεδα από αυτά που αναμένονται εάν ακολουθηθεί το σημερινό πρότυπο εκμετάλλευσης. Τα επίπεδα είναι υψηλότερα όσο χρονικά μεγαλύτερη είναι η απαγόρευση αλιείας. Ο στόχος επανάκαμψης του αποθέματος σε επίπεδα που προτείνονται από τη Διεθνή Επιτροπή για τη Διατήρηση των Τοννοειδών (ICCAT) επιτυγχάνεται μόνο με απαγορεύσεις διάρκειας μεγαλύτερης των τεσσάρων μηνών. Οι μειώσεις της αλιευτικής ικανότητας προκάλεσαν μικρές αλλαγές σε σχέση με την τρέχουσα κατάσταση. Λέξεις κλειδιά: μοντέλα, εκτίμηση, πρόβλεψη, Μεσόγειος Θάλασσα. MANAGEMENT SCENARIOS FOR THE MEDITERRANEAN SWORDFISH FISHERIES Tserpes G. 1, Tzanatos E. 1, Peristeraki P. 1, Placenti V. 2, Kell L. 3 1 Institute of Marine Biological Resources,Hellenic Centre for Marine Research, gtserpes@her.hcmr.gr 2 ARGO SRL, Via S. Leonardo (Trav. Migliaro), 84131, Salerno, Italy, placenti@irepa.org 3 CEFAS, Lowestoft Laboratory, Pakefield Road, Lowestoft, Suffolk, NR33 0HT, UK, laurence.kell@cefas.co.uk Abstract The current study attempts to evaluate a series of management scenarios for the Mediterranean swordfish fishery through simulations that project spawning stock biomass (SSB) levels, landings, as well as gross and net income of the fishery. The examined scenarios considered seasonal fishery closures during the recruitment period and fleet capacity reductions assuming that future recruitment levels are either constant or depend on the stock size. Results showed that fishery closures are beneficial for all examined parameters and the longer the closure, the higher the long term gains are. The aim of stock rebuilding to optimum exploitation levels is achieved only through closures longer than four months. Fleet reduction scenarios resulted in minor changes in relation to the status quo situation. Keywords: modeling, assessment, prediction, Mediterranean Sea. 1. Εισαγωγή Η αλιευτική παραγωγή ξιφία (Xiphias gladius) στη Μεσόγειο είναι σχετικά σταθερή κατά την τελευταία δεκαετία καθώς και η είσοδος νέων ατόμων στο απόθεμα (στρατολόγηση) (Anonymous 2007). Οι εκτιμήσεις του αποθέματος όμως δείχνουν ότι η αναπαραγωγική του βιομάζα (ΑΒ) είναι σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από αυτά της δεκαετίας του 1980 καθώς και από τα σημεία αναφοράς που υποστηρίζουν ορθολογική εκμετάλλευση, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε μελλοντική κατάρρευση του αποθέματος. (Anonymous 2007). Ο ξιφίας αλιεύεται στη Μεσόγειο με παραγάδια αφρού και παρασυρόμενα δίχτυα. Η διαχείριση του αποθέματος γίνεται ουσιαστικά σε εθνικό επίπεδο, μέσω τεχνικών μέτρων, δεδομένου ότι η Διεθνής Επιτροπή για τη Διατήρηση των Τόννοειδών (International Commission for the Conservation -885-

2 9 th Symposium on Oceanography & Fisheries, Proceedings, Volume ΙΙ of Atlantic Tunas ICCAT) δεν έχει προτείνει παμμεσογειακά μέτρα παρά μόνον το κλείσιμο της αλιείας το 2008 για ένα μήνα κατά την περίοδο της στρατολόγησης. Επιπλέον το ICCAT ζήτησε την αξιολόγηση των επιπτώσεων του μέτρου (Anonymous 2007). Στην παρούσα εργασία επιχειρείται μία αξιολόγηση του προαναφερθέντος καθώς και άλλων διαχειριστικών μέτρων μέσω προσομοιώσεων που εκτιμούν τα μελλοντικά επίπεδα βιολογικών, αλιευτικών και οικονομικών παραμέτρων. Πίνακας 1: Διαχειριστικά σενάρια που προσομοιώθηκαν και οι αντίστοιχες μεταβολές στην αλιευτική προσπάθεια και θνησιμότητα που υποτέθηκαν σε σχέση με το σενάριο αναφοράς. Η μείωση της αλιευτικής θνησιμότητας για τις ηλικίες >0 θεωρήθηκε ανάλογη της μείωσης της αλιευτικής προσπάθειας. Οι υποθέσεις βασίστηκαν στα δεδομένα αλιευτικής παραγωγής και προσπάθειας του ICCAT. Όνομα σεναρίου Μείωση αλιευτικής προσπάθειας Μείωση αλιευτικής θνησιμότητας ατόμων ηλικίας-0 Μείωση αλιευτικής θνησιμότητας ατόμων άλλων ηλικιών 1. Σημερινή κατάσταση Απαγόρευση ενός μήνα 5% 25% 5% 3. Απαγόρευση δύο μηνών 10% 50% 10% 4. Απαγόρευση τεσσάρων μηνών 20% 90% 20% 5. Απαγόρευση έξι μηνών (όλη την περίοδο ένταξης στο απόθεμα) 40% 100% 40% 6. Μείωση συνολικής χωρητικότητας 7. Μείωση συνολικής χωρητικότητας και απαγόρευση ενός μήνα Για τα έτη 2-5: 5% ανά έτος 5% και για έτη 2-5: 5% ανά έτος Ανάλογη με τη μείωση του στόλου Ανάλογη με τη μείωση του στόλου + 25% Ανάλογη με τη μείωση του στόλου Ανάλογη με τη μείωση του στόλου + 5% 2. Μεθοδολογία Η ηλικιακή δομή, οι παράμετροι αύξησης και φυσικής θνησιμότητας του πληθυσμιακού μοντέλου που προσομοιώθηκε βασίστηκε στις εκτιμήσεις του ICCAT για το έτος 2005 (Anonymous 2007). Για την ετήσια στρατολόγηση έγιναν δύο διαφορετικές υποθέσεις: α) θεωρήθηκε σταθερή, με μια τυχαία 30% διακύμανση γύρω από τη μέση τιμή της τελευταίας δεκαετίας, β) θεωρήθηκε συνάρτηση της βιομάζας του αποθέματος και υπολογίστηκε από το μοντέλο Beverton-Holt (Beverton & Holt 1957), υποθέτοντας επίσης ένα 30% τυχαίο σφάλμα. Εξετάστηκαν επτά διαχειριστικά σενάρια και πραγματοποιήθηκαν προβλέψεις ΑΒ, αλιευτικής παραγωγής, εσόδων και καθαρών κερδών για 20 χρόνια (Πίν. 1). Το σενάριο σημερινής κατάστασης αποτελεί το σενάριο αναφοράς και αντιστοιχεί στην απουσία κεντρικής διαχείρισης της αλιείας ξιφία στη Μεσόγειο. Τέσσερα από τα σενάρια αφορούσαν απαγόρευση της αλιείας σε όλη τη Μεσόγειο στην περίοδο της στρατολόγησης. Εξετάστηκε επίσης ένα σενάριο μείωσης του μεγέθους του αλιευτικού στόλου 5% ετησίως για μια τετραετία καθώς και ένα σενάριο-συνδυασμός του προηγούμενου με απαγόρευση αλιείας για ένα μήνα. Σε κάθε σενάριο θεωρήθηκε ότι η διαχειριστική πρακτική έχει επιπτώσεις α) στη συνολική αλιευτική προσπάθεια και β) στα επίπεδα της αλιευτικής θνησιμότητα ανά ηλικία σε σχέση με την κατάσταση αναφοράς. Τα οικονομικά στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν αφορούσαν τη μέση τιμή πώλησης (ανά Kg) ξιφία από τον αλιέα το 2007, διαφοροποιημένη ανά μέγεθος ψαριού, καθώς και το μέσο λειτουργικό κόστος της αλιείας ανά ημέρα. Τα οικονομικά στοιχεία συλλέχθηκαν από την ελληνική και ιταλική αλιεία που μαζί συγκεντρώνουν ποσοστό μεγαλύτερο του 60% της συνολικής μεσογειακής παραγωγής (Anonymous 2007) και θεωρήθηκε ότι οι οικονομικές παράμετροι παραμένουν σταθερές κατά την εξεταζόμενη περίοδο. Οι προσομοιώσεις των διαχειριστικών σεναρίων έγιναν στο περιβάλλον της FLR (Fisheries Library in R, Kell et al., 2007) και κάθε σενάριο προσομοιώθηκε 100 φορές χρησιμοποιώντας τις κλασσικές πληθυσμιακές εξισώσεις

3 Εικ. 1: Εκτιμήσεις εκφορτώσεων ανά σενάριο με 50% διαστήματα εμπιστοσύνης για την περίοδο πρόβλεψης. Οι τιμές για τα έτη πριν από το 2006 προέρχονται από τη βάση δεδομένων του ICCAT. Η ετήσια στρατολόγηση έχει θεωρηθεί εξαρτημένη από την αναπαραγωγική βιομάζα. Εικ. 2: % διαφορά των διαμέσων τιμών των εξετασθέντων σεναρίων από το σενάριο αναφοράς (σημερινή κατάσταση) μετά τη μεταβατική περίοδο σταθεροποίησης (τελευταία 10 έτη). Η ετήσια στρατολόγηση έχει θεωρηθεί εξαρτημένη από την αναπαραγωγική βιομάζα (ΑΒ)

4 9 th Symposium on Oceanography & Fisheries, Proceedings, Volume ΙΙ Εικ. 3: % διαφορά των διαμέσων τιμών των εξετασθέντων σεναρίων από το σενάριο αναφοράς (σημερινή κατάσταση) μετά τη μεταβατική περίοδο σταθεροποίησης (τελευταία 10 έτη). Η ετήσια στρατολόγηση έχει θεωρηθεί ανεξάρτητη της αναπαραγωγικής βιομάζας (ΑΒ). 3. Αποτελέσματα Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα μοντέλα που υποθέτουν σταθερή στρατολόγηση ήταν πιο συντηρητικά στις εκτιμήσεις των επιπτώσεων των διαχειριστικών μέτρων από τα μοντέλα που υποθέτουν συσχέτιση αναπαραγωγικής βιομάζας - στρατολόγησης. Σε όλα τα σενάρια παρουσιάστηκε κατ αρχήν μείωση των εκφορτώσεων οι οποίες όμως σταδιακά αυξήθηκαν και σταθεροποιήθηκαν σε υψηλότερες τιμές. Ενδεικτικά, παρουσιάζονται οι προβλέψεις τεσσάρων σεναρίων στην Εικόνα 1. Στα σενάρια απαγόρευσης αλιείας οι τιμές στις οποίες σταθεροποιήθηκαν τελικά οι εκφορτώσεις, η ΑΒ, τα έσοδα και το κέρδος σε σχέση με το σενάριο αναφοράς ήταν μεγαλύτερες όσο μεγαλύτερη ήταν η περίοδος απαγόρευσης με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση της ΑΒ που αυξήθηκε ακόμη και 140% μετά την εφαρμογή εξάμηνης απαγόρευσης (Εικ. 2, 3). Το σενάριο μείωσης χωρητικότητας καθώς και αυτό όπου συνδυάζεται η μείωση χωρητικότητας με την απαγόρευση ενός μήνα αλιείας έδωσαν αποτελέσματα ανάλογα με αυτά της απαγόρευσης δύο και τεσσάρων μηνών αντίστοιχα. 4. Συζήτηση Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι χρειάζονται πολύμηνες απαγορεύσεις αλιείας (τετράμηνη και μεγαλύτερης διαρκείας) προκειμένου να βελτιωθεί σημαντικά (>20-30%) η αναπαραγωγική βιομάζα τού αποθέματος. Δεδομένου μάλιστα ότι τα σημερινά της επίπεδα εκτιμάται ότι είναι τουλάχιστον 50-60% χαμηλότερα από αυτά που υποστηρίζουν ορθολογική εκμετάλλευση του αποθέματος (Anonymous, 2007), μόνο ο εξάμηνος περιορισμός της αλιείας θα οδηγούσε σε ανάκαμψη του αποθέματος. Βραχυπρόθεσμα οι εκφορτώσεις και τα εισοδήματα θα μειωθούν, αλλά μετά την παρέλευση της μεταβατικής περιόδου θα είναι σημαντικά μεγαλύτερα από τα σημερινά. Οι περιορισμένες χρονικές απαγορεύσεις, όπως αυτή του ενός μήνα που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 2008, δεν αναμένεται να αποφέρουν ουσιαστικά οφέλη. Αντίθετα, μείωση του στόλου κατά 20%, ειδικά σε συνδυασμό με μια μικρή χρονική απαγόρευση αλιείας θα είχε σημαντικά θετικά αποτελέσματα τόσο από βιολογικής όσο και από οικονομικής άποψης. Με δεδομένη τη σχετικά χαμηλή επιλεκτικότητα ως προς το μέγεθος των αλιευομένων ατόμων των αλιευτικών εργαλείων -888-

5 που χρησιμοποιούνται για την αλιεία του ξιφία, η εφαρμογή ορισμένων διαχειριστικών μέτρων, όπως το ελάχιστο μέγεθος πρώτης αλιείας έχει αποδειχθεί μη πρακτική (Anonymous 2007), ενώ χωρικές απαγορεύσεις της αλιείας δεν είναι δυνατό να στοιχειοθετηθούν καθώς οι μελέτες που αφορούν τα σημαντικά ενδιαιτήματα του είδους είναι περιορισμένες (Rey 1988; Cavallaro et al., 1991; Tserpes et al., 2001; Tserpes et al., 2008). Δεδομένου ότι η εφαρμογή ποσοστώσεων έχει θεωρηθεί προβληματική (Anonymous 2007), οι χρονικοί περιορισμοί της αλιείας φαίνεται να αποτελούν την καλύτερη διαχειριστική λύση. 5. Ευχαριστίες Η μελέτη αυτή πραγματοποιήθηκε με την οικονομική υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα πλαίσια του προγράμματος EFIMAS (STREP Project ). 6. Βιβλιογραφικές Αναφορές Anonymous, ICCAT Mediterranean swordfish stock assessment session. SCRS/2007/016. Beverton, R.J.H. & Holt, S.J., On the dynamics of exploited fish populations. Ministry of Agriculture, Fisheries and Food, London, 533 pp. Cavallaro, G., Potoschi, A. & Cefali, A., Fertility gonad-somatic index and catches of eggs and larvae of Xiphias gladius L in the southern Tyrrhenian Sea. ICCAT Collective Volume of Scientific Papers, 35: Kell, L.T., Mosqueira, L., Grosjean, P., Fromentin, J.-M., Garcia, D., Hillary, R., Jardim, E., Mardle, S., Pastoors, M.A., Poos, J.J., Scott, F. & Scott, R.D., FLR: an open-source framework for the evaluation and development of management strategies. ICES Journal of Marine Science, 64: Rey, J.C., Comentarios sobre las areas de reproduccion del pez espada (Xiphias gladius) en el Atlantico y Mediterraneo. ICCAT Collective Volume of Scientific Papers, 27: Tserpes, G., Peristeraki, P. & Somarakis, S., On the reproduction of swordfish (Xiphias gladius L.) in the eastern Mediterranean. ICCAT Collective Volume of Scientific Papers, 52: Tserpes, G., Peristeraki, P & Valavanis, V. D., Distribution of swordfish in the eastern Mediterranean, in relation to environmental factors and the species biology. Hydrobiologia, 612 (1):