ΑΝΑΛΥΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ

Transcript

1 ΑΝΑΛΥΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Η Ανάλυση των Χρηµατοοικονοµικών Καταστάσεων αποτελεί ένα σύστηµα πληροφόρησης, το οποίο αντλεί τα δεδοµένα του, από τις δηµοσιευµένες χρηµατοοικονοµικές καταστάσεις και άλλες πηγές, δηµιουργεί πληροφόρηση µε την µελέτη, αξιολόγηση και ερµηνεία των σχέσεων και τάσεων µεταξύ των διαφόρων χρηµατοοικονοµικών δεδοµένων που γίνεται µε ποσοτικά και ποιοτικά µέσα, αλλά και παρέχει πληροφόρηση σε κάθε ενδιαφερόµενο άτοµο ή φορέα, όπως στους φορείς της επιχείρησης (ιδιοκτήτες, µέτοχοι, διοίκηση), στους πιστωτές, στους χρηµατοδοτικούς οργανισµούς, στους πιθανούς επενδυτές, στις φορολογικές και άλλες αρχές καθώς και στις επαγγελµατικές ενώσεις των επιχειρήσεων. Οι πληροφορίες που θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν για την πραγµατοποίηση µιας χρηµατοοικονοµικής ανάλυσης-µελέτης διακρίνονται στις εξής κατηγορίες 1. Χρηµατοοικονοµικές πληροφορίες: δηλαδή πληροφορίες που είναι δυνατό να ληφθούν από πηγές, όπως είναι οι ετήσιες εκθέσεις πεπραγµένων, στις οποίες περιλαµβάνονται οι κύριες χρηµατοοικονοµικές καταστάσεις, διάφορες λογιστικές καταστάσεις, ενοποιηµένα περιγραφικά ενηµερωτικά κείµενα (prospectuses), ενοποιηµένα χρηµατοοικονοµικά στοιχεία, προβλέψεις χρηµατοοικονοµικών αναλυτών, ετήσιοι προϋπολογισµοί και επενδυτικά προγράµµατα, κ.λ.π. 2. Μη Χρηµατοοικονοµικές πληροφορίες: όπως είναι π.χ. στατιστικά στοιχεία, σχετικά µε την παραγωγή και τη ζήτηση των προϊόντων της επιχείρησης, αλλά και γενικότερα στοιχεία, πού αφορούν ολόκληρο τον κλάδο, στον οποίο ανήκει η επιχείρηση. 3. ιάφορες πληροφορίες: όπως είναι π.χ. οι εκθέσεις λογιστικών ελέγχων, οι αποφάσεις διοικήσεων, οι εκθέσεις αναλυτών και ορκωτών ελεγκτών, τα άρθρα και τα σχόλια που δηµοσιεύονται στον οικονοµικό τύπο, οι ανεξάρτητες αξιολογήσεις, κ.α.

2 Χρήσιµες Πληροφορίες για Οικονοµικές Καταστάσεις Χρηµατοοικονοµικές Καταστάσεις Ισολογισµός Κατάσταση Αποτελεσµάτων Χρήσης Κατάσταση Ταµειακών Ροών Σηµειώσεις Επιχειρηµατικές Πληροφορίες Ετήσια Έκθεση Συνοδευτική των Οικονοµικών Καταστάσεων Ιστορικοί είκτες και Τάσεις Μη οικονοµικές πληροφορίες Άλλοι τρόποι επικοινωνίας από την επιχείρηση ιαδίκτυο εξαµηνιαίες και τετραµηνιαίες καταστάσεις Επιστολή στους µετόχους ελτία τύπου Πληροφορίες για την Αγορά Εκθέσεις αναλυτών Κλαδικός περιοδικός τύπος, οικονοµικές εφηµερίδες, στατιστικές α) Επενδυτές - Μέτοχοι: Οι επενδυτές, που κατά κανόνα είναι και µέτοχοι µιας επιχειρήσεως, είναι εκείνοι που δίνουν τα επιχειρηµατικά κεφάλαια, τα οποία εκτίθενται σε πολλούς και ποικίλους κινδύνους. Τα κεφάλαια αυτά αποτελούν την ασπίδα προστασίας των δανειακών κεφαλαίων της επιχειρήσεως. Οι Επενδυτές-Μέτοχοι αποβλέπουν στη λήψη κάποιου ποσού από τη διανοµή των κερδών (µέρισµα), εφόσον η επιχείρηση είναι κερδοφόρα και αφού προηγουµένως εξυπηρετηθούν οι ανειστές της, στην πιθανή λήψη κάποιων δικαιωµάτων από τη διανοµή αποθεµατικών της εταιρείας και στην αυξηµένη τιµή που ελπίζουν ότι θα έχουν οι τίτλοι (µετοχές) στην αγορά, ώστε να πραγµατοποιήσουν κέρδη κεφαλαίου. Έχοντας επενδύσει κεφάλαια στην επιχείρηση, οι Μέτοχοι ενδιαφέρονται για την όλη δραστηριότητά της, την κερδοφόρα δυναµικότητά της, την οικονοµική της κατάσταση και τη διάρθρωση των κεφαλαίων της, δεδοµένου ότι για την εκτίµηση της αξίας των µετοχών µιας επιχειρήσεως είναι απαραίτητα όλα αυτά τα στοιχεία. Παράλληλα ενδιαφέρονται και για τη σπουδαιότητά της µέσα στον κλάδο, για τα µελλοντικά της κέρδη και την εξέλιξή τους διαχρονικά. Οµοίως πρέπει να συνεκτιµήσουν και άλλους παράγοντες, που έµµεσα επηρεάζουν τη δραστηριότητα της επιχειρήσεως, όπως η γενική οικονοµική κατάσταση, η θέση που κατέχει ο κλάδος µέσα στην όλη οικονοµία, η ανταγωνιστικότητα των προϊόντων της και η ποιότητα και ικανότητα της διοικήσεώς της. β) ανειστές-πιστωτές της επιχείρησης: ανειστές µιας επιχειρήσεως είναι όλοι εκείνοι που µε τη µία ή την άλλη µορφή δανείζουν σε αυτήν κεφάλαια. 2

3 Μια µορφή δανεισµού αποτελεί και η πίστωση που δίνεται από τους προµηθευτές πρώτων υλών και εµπορευµάτων ή από πρόσωπα που παρέχουν υπηρεσίες στην επιχείρηση. Οι τελευταίοι αυτοί αναµένουν την πληρωµή τους σε βραχύ σχετικά χρονικό διάστηµα και συνήθως δεν λαµβάνουν τόκο για τις πιστώσεις που παρέχουν στην επιχείρηση. Μια επιχείρηση µπορεί επίσης να δανείζεται βραχυπρόθεσµα κεφάλαια και από διάφορες άλλες πηγές, όπως βραχυπρόθεσµες πιστώσεις των προµηθευτών της, δάνεια από τράπεζες και άλλους πιστωτικούς οργανισµούς, προβαίνοντας έτσι σε άντληση των απαραιτήτων κεφαλαίων. Τα δανειακά αυτά κεφάλαια, η επιχείρηση, έχει συγκεκριµένη υποχρέωση να τα εξυπηρετήσει (µε την καταβολή των τόκων) και να τα επιστρέψει, ανεξάρτητα από την οικονοµική της κατάσταση και τα οικονοµικά της αποτελέσµατα. Βέβαια, στην περίπτωση που η δραστηριότητα της επιχειρήσεως περιορίζεται και αυτή πραγµατοποιεί ζηµίες, τότε αυξάνονται οι κίνδυνοι που αντιµετωπίζουν οι ανειστές της, τόσο για τη λήψη των τόκων όσο και για την επιστροφή των δανειακών τους κεφαλαίων. Η διαφορετική θέση των ανειστών-πιστωτών µιας επιχειρήσεως σε σύγκριση µε τη θέση των Επενδυτών-Μετόχων, έχει ως αποτέλεσµα το διαφορετικό τρόπο αναλύσεως των οικονοµικών στοιχείων της από καθένα απ αυτούς. Όπως ήδη αναφέραµε, ο Επενδυτής- Μέτοχος ενδιαφέρεται, κυρίως, για τις προοπτικές και την κερδοφόρα δυναµικότητα της επιχειρήσεως, διότι εκεί στηρίζει όλες τις προσδοκίες του. Οι ανειστές-πιστωτές, από την άλλη πλευρά, δίνουν µεγαλύτερη έµφαση στην ασφάλεια που τους παρέχεται, τόσο για τους τόκους όσο και για την επιστροφή των κεφαλαίων τους. Γι αυτό οι τελευταίοι δίνουν βαρύτητα στην πραγµατική αξία των περιουσιακών στοιχείων της επιχειρήσεως καθόσον, πολλές φορές, αυτά αποτελούν ασφάλεια. Σε περίπτωση παροχής βραχυχρόνιων δανείων στην επιχείρηση, οι ανειστές ενδιαφέρονται κυρίως για τη βραχυχρόνια οικονοµική κατάσταση της επιχείρησης το βαθµό ρευστότητας των κυκλοφοριακών στοιχείων της και την ταχύτητα κυκλοφορίας τους. Αντίθετα, οι µακροχρόνιοι ανειστές επιδιώκουν µια πιο λεπτοµερή ανάλυση των στοιχείων, η οποία περιλαµβάνει προβλέψεις των µελλοντικών εισροών κεφαλαίων, της οικονοµικής θέσεως της επιχειρήσεως κάτω από ορισµένες προϋποθέσεις, της ικανότητάς της να διατηρήσει αυτήν την οικονοµική κατάσταση κάτω και από διαφορετικές οικονοµικές συνθήκες και τέλος τη δυναµικότητα των κερδών της, και αυτό επειδή, τα προ αποσβέσεων κέρδη µιας επιχειρήσεως αποτελούν, την κύρια και πιο επιθυµητή πηγή εξυπηρέτησης και εξόφλησης των δανειακών της κεφαλαίων. γ) ιοίκηση της επιχείρησης: Η οικονοµική ανάλυση των στοιχείων µιας επιχειρήσεως αποτελεί το κυριότερο εργαλείο στα χέρια της ιοικήσεώς της. Αυτό συµβαίνει επειδή οι διοικούντες ενδιαφέρονται για τον προσδιορισµό της οικονοµικής της κατάστασης, την κερδοφόρα δυναµικότητά της και τη µελλοντική της εξέλιξη. εδοµένου ότι οι διοικούντες µια επιχείρηση συνδέονται άµεσα µε αυτή και µπορούν να κάνουν συνεχή χρήση των βιβλίων της, βρίσκονται σε πλεονεκτικότερη θέση σε σύγκριση 3

4 µε τις δύο προηγούµενες κατηγορίες ενδιαφεροµένων. Συγκεκριµένα, η ανάλυση αυτών µπορεί να προχωρήσει σε µεγαλύτερο βάθος και να περιλάβει τη συστηµατική µελέτη των αριθµοδεικτών, που προκύπτουν από τις σχέσεις των διαφόρων οικονοµικών της στοιχείων και την τάση τους, ώστε να είναι δυνατός ο έγκαιρος εντοπισµός και η αντιµετώπιση τυχόν προβληµάτων. Εποµένως, η ιοίκηση στοχεύει κυρίως στο να ασκεί έλεγχο και στο να παρατηρεί την επιχείρηση από τη σκοπιά των εκτός αυτής τρίτων, δηλαδή των ανειστών και των Επενδυτών-Μετόχων. Η συνεχής παρατήρηση και ανάλυση του µεγέθους των µεταβολών των οικονοµικών στοιχείων και των αριθµοδεικτών οδηγεί τη ιοίκηση στη εξαγωγή πολυτίµων συµπερασµάτων σχετικά µε την οικονοµική κατάσταση και τη δραστηριότητα της επιχείρησης και την καθιστά ικανή να προβαίνει στη λήψη των κατάλληλων µέτρων για την αντιµετώπιση τυχόν δυσµενών συνθηκών. δ) Αναλυτές σε περιπτώσεις Εξαγοράς ή Συγχώνευσης επιχειρήσεων: Όταν πρόκειται για Εξαγορά µιας επιχειρήσεως από άλλη ή για Συγχώνευση δύο ή περισσοτέρων επιχειρήσεων, οι Αναλυτές που επεξεργάζονται τα στοιχεία έχουν παρόµοιους σκοπούς µε εκείνους των Επενδυτών-Μετόχων. Στις περιπτώσεις αυτές όµως, θα πρέπει η ανάλυση να προχωρήσει στην εκτίµηση και των άυλων περιουσιακών στοιχείων των επιχειρήσεων, όπως είναι η φήµη και πελατεία, καθώς και στον υπολογισµό των υποχρεώσεών τους, διότι όλα αυτά τα στοιχεία περιλαµβάνονται στο προϊόν της Εξαγοράς ή της Συγχωνεύσεως. Εποµένως, η πραγµατοποιούµενη από τους ειδικούς ανάλυση των οικονοµικών στοιχείων είναι πολύτιµη για τον προσδιορισµό της οικονοµικής και λειτουργικής αξίας των επιχειρήσεων που συγχωνεύονται ή της επιχείρησης που εξαγοράζεται. ε) Ελεγκτές Λογιστικών Καταστάσεων Εποπτικές Αρχές: Η κύρια δραστηριότητα των Ελεγκτών επικεντρώνεται στον έλεγχο των οικονοµικών στοιχείων των επιχειρήσεων και στην τελική διατύπωση (Έκθεση )των πορισµάτων τους σχετικά µε την ακρίβεια των στοιχείων αυτών. Ένας από τους βασικούς στόχους των Ελεγκτών θεωρείται, ο εντοπισµός ηθεληµένων ή µη σφαλµάτων και ατασθαλιών, τα οποία, αν δεν επισηµανθούν και δεν αναφερθούν, δίνουν µια εσφαλµένη εικόνα για την επιχείρηση, πράγµα που είναι αντίθετο µε τις γενικά παραδεκτές αρχές της Λογιστικής. Η ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων µε τον υπολογισµό ορισµένων αριθµοδεικτών και η παρακολούθηση των µεταβολών των οικονοµικών στοιχείων µιας επιχειρήσεως και των τάσεών τους διαχρονικά αποτελούν τα κύρια µέσα στο έργο των ελεγκτών, και αυτό επειδή, τυχόν σηµαντικά λάθη και ατασθαλίες επηρεάζουν την εικόνα της οικονοµικής θέσης και τα αποτελέσµατα µιας επιχειρήσεως. Τελικά, η όλη ανάλυση αποτελεί συνολικό έλεγχο της ορθότητας των λογιστικών καταστάσεων. 4

5 στ) Λοιπές Οµάδες Ενδιαφεροµένων: Η ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων χρησιµοποιείται και από άλλες οµάδες ενδιαφεροµένων, οι οποίοι, ανάλογα µε το σκοπό που επιδιώκουν, δίνουν και ανάλογη έµφαση στα διάφορα επιµέρους στοιχεία. Έτσι, είναι δυνατόν να ενδιαφέρονται για την ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων οι εφοριακοί - ελεγκτές σε µια φάση ελέγχου των εσόδων του κράτους από φόρους των επιχειρήσεων. Επίσης, οι συνδικαλιστικές ενώσεις των εργαζοµένων µπορούν να κάνουν χρήση των µεθόδων αναλύσεως των λογιστικών καταστάσεων για να αξιολογήσουν την οικονοµική θέση της επιχειρήσεως, προκειµένου να υπογράψουν µε αυτή συλλογική σύµβαση εργασίας και να προσπαθήσουν να επιτύχουν καλύτερους όρους αµοιβών και εργασίας για τα µέλη τους. Πέραν αυτών. και πελάτες της επιχειρήσεως µπορούν να χρησιµοποιούν την ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων προκειµένου να προσδιορίσουν την κερδοφόρα δυναµικότητα αυτής, την απόδοση των κεφαλαίων της και αλλα συναφή στοιχεία, µε σκοπό την προσφορότερη συνεργασία και την επίτευξη καλύτερων τιµών και όρων συναλλαγής. Οι κυριότερες µέθοδοι που χρησιµοποιούνται στην ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων µπορούν να διακριθούν στις εξής κατηγορίες: Στην Οριζόντια ή ιαχρονική µέθοδος Ανάλυσης η οποία περιλαµβάνει την κατάταξη των στοιχείων των λογιστικών καταστάσεων κατά κατηγορίες για µια σειρά ετών καθώς και τον υπολογισµό των αριθµοδεικτών τάσεων Όµως, για να είναι δυνατή η σύγκριση των λογιστικών στοιχείων διαχρονικά πρέπει οι Συγκριτικές Καταστάσεις να πληρούν τις εξής προϋποθέσεις: 1. Η ταξινόµηση των στοιχείων να είναι οµοιόµορφη σε όλες τις περιόδους στις οποίες αναφέρονται. 2.. Στις ίδιες επιµέρους οµάδες στοιχείων να είναι ενταγµένα τα ίδια στοιχεία. 3.. Να τηρούνται οι ίδιες λογιστικές αρχές σε όλη την υπό εξέταση περίοδο. Σε περίπτωση που υπάρχει κάποια αλλαγή θα πρέπει να σηµειώνεται, ώστε, να λαµβάνεται υπόψη από τον αναλυτή. 4. Να καταγράφονται τυχόν µεταβολές στις συνθήκες ή στη φύση των στοιχείων. Στο µέτρο που οι παραπάνω προϋποθέσεις δεν τηρούνται, οι συγκρίσεις µπορεί να δώσουν παραπλανητική εικόνα και να οδηγήσουν σε εσφαλµένα συµπεράσµατα. Στη ιαστρωµατική Ανάλυση ή Κάθετη Ανάλυση, η οποία περιλαµβάνει την κατάρτιση των λογιστικών καταστάσεων σε ποσοστά επί τοις εκατό και τον υπολογισµό ορισµένων αριθµοδεικτών. Οι καταστάσεις αυτές λέγονται και Καταστάσεις Κοινού Μεγέθους, διότι κάθε στοιχείο του Ισολογισµού διαιρείται µε το σύνολο του Ενεργητικού ή του Παθητικού, ενώ κάθε στοιχείο της Κατάστασης Αποτελεσµάτων Χρήσης διαιρείται µε το σύνολο των 5

6 Πωλήσεων. Οι Καταστάσεις Κοινού Μεγέθους διευκολύνουν τις συγκρίσεις µεταξύ των στοιχείων µιας επιχείρησης για µια σειρά ετών, καθώς και τις συγκρίσεις µεταξύ επιχειρήσεων, διαφορετικού όµως µεγέθους. Επίσης, οι Καταστάσεις αυτές εκφράζουν τη σχετική σπουδαιότητα κάθε στοιχείου σε σχέση µε το σύνολο στο οποίο αναφέρονται. 3. Στην Ανάλυση µε Αριθµοδείκτες Η ανάλυση των Οικονοµικών Καταστάσεων µε τη χρήση Αριθµοδεικτών (Financial Ratio Analysis) αποτελεί µια εξολοκλήρου αξιολόγηση της Οικονοµικής Θέσης και των προοπτικών µιας επιχείρησης. Το είδος αυτό της ανάλυσης παρέχει µια πολύ σηµαντική µέθοδο ερµηνείας των σχέσεων µεταξύ των διαφόρων στοιχείων-δεδοµένων των λογιστικών καταστάσεων. «Αριθµοδείκτης είναι η απλή σχέση ενός κονδυλίου του ισολογισµού ή της κατάστασης αποτελεσµάτων χρήσης προς ένα άλλο και εκφράζεται µε απλή µαθηµατική µορφή (κλάσµα, άθροισµα, διαφορά)». Οι Αριθµοδείκτες συνεπώς βασίζονται, στη σύγκριση των κονδυλίων, η οποία προσφέρει πολύ καλύτερη πληροφόρηση από την απλή παράθεση των µεγεθών στις Οικονοµικές Καταστάσεις. Η σύγκριση, µάλιστα, των αντίστοιχων δεικτών οµοειδών επιχειρήσεων και η διαχρονική παρακολούθησή τους µεγαλώνει ακόµη περισσότερο τη χρησιµότητα των δεικτών και παρουσιάζει την εικόνα των επιχειρήσεων σε σχέση µε τους άµεσους ανταγωνιστές τους. Πόσο όµως τα αναγραφόµενα λογιστικά µεγέθη των Χρηµατοοικονοµικών Καταστάσεων ανταποκρίνονται στην πραγµατική τους αξία; Υπάρχουν κάποια στοιχεία που θα πρέπει να προσέξει ο ενδιαφερόµενος αναλυτής ώστε να περιορίσει πιθανόν λάθος εκτιµήσεις; Ο υπολογισµός των Αριθµοδεικτών τυπικά φαντάζει εύκολος, η ερµηνεία τους όµως παρουσιάζει δυσκολίες και αυτό γιατί οι Αριθµοδείκτες παρέχουν µόνον ενδείξεις για την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσει ο αναλυτής και για τα ερωτήµατα που πρέπει να θέσει. Τα παραδείγµατα λογιστικών «ατασθαλιών» µεγάλων επιχειρήσεων και η ανάγκη προσδιορισµού λογαριασµών των οικονοµικών καταστάσεων χρήζουν ιδιαίτερης και έντονης προσοχής από τους οικονοµικούς αναλυτές αφού οι δείκτες σπάνια δίνουν συγκεκριµένες και σαφείς απαντήσεις. Ο Αριθµοδείκτης όπως ήδη ορίσαµε αποτελεί µία σχέση µεταξύ δυο µεγεθών που µπορούν να παρασταθούν είτε σαν λόγος αυτών είτε σαν εκατοστιαία αναλογία αυτών. Ο Αριθµοδείκτης εποµένως είναι µια σχέση µεταξύ δυο χαρακτηριστικών-δεδοµένων της επιχείρησης, ενδεικτική της καθαρής θέσης, του δυναµικού, της δραστηριότητας ή της αποδοτικότητας αυτής. Σχέση ενδεικτική διότι από δυο δεδοµένα παρέχεται ένα νέο στοιχείο. 6

7 Είναι αυτονόητο λοιπόν ότι ο Αριθµοδείκτης θα είναι χωρίς αξία αν τα µεγέθη από τα οποία αποτελείται έχουν επιλεγεί εσφαλµένα. Πράγµατι δεν αρκεί να συνδυάσουµε δυο οποιαδήποτε µεγέθη για να έχουµε ένα ενδιαφέρον νέο στοιχείο, αλλά θα πρέπει να υπάρχει και µία λογική συσχέτιση µεταξύ των δύο όρων του Αριθµοδείκτη. Ένα από τα µειονεκτήµατα των αριθµοδεικτών που πρέπει να προσεχθεί είναι και η ανεπαρκής εκτίµηση του παράγοντα χρόνου. Και αυτό γιατί τα συγκρινόµενα µεγέθη είναι επιδεκτικά συχνών µεταβολών σε µεγάλη αναλογία. Οι αριθµοδείκτες πρέπει να υπολογίζονται σε χρονικές στιγµές κανονικά κατανεµηµένες. Σύγκριση τους µέσα στο χρόνο επιτρέπει την παρακολούθηση της εξέλιξης της επιχείρησης ενώ για την πραγµατοποίηση συγκρίσεων µεταξύ περισσότερων επιχειρήσεων, οι αριθµοδείκτες είναι περισσότερο αντικειµενικοί όταν υπολογίζονται κατά την ίδια χρονική στιγµή του κύκλου εκµετάλλευσης. Οι αριθµοδείκτες αναφέρονται συνηθέστερα σε παρωχηµένες καταστάσεις, δεν εξηγούν µια εξέλιξη, απλά την επισηµαίνουν. Πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι µε τους δείκτες γίνεται εκτίµηση της φερεγγυότητας και της ποιότητας της διαχείρισης των επιχειρήσεων του ίδιου κλάδου. Ένα ακόµη στοιχείο που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι η εύκολη µορφοποίηση των χρηµατοοικονοµικών δεικτών αφού είναι προϊόν επεξεργασίας λογιστικών και αριθµητικών δεδοµένων που περιλαµβάνονται στις νόµιµα δηµοσιευµένες οικονοµικές εκθέσεις των επιχειρήσεων. Η πλέον διαδεδοµένη οµαδοποίησή τους- βάσει της πληροφόρησης που παρέχουνπεριλαµβάνει τις ακόλουθες πέντε κατηγορίες δεικτών: 1. Αριθµοδείκτες ρευστότητας (Liquidity ratios). 2. Αριθµοδείκτες δραστηριότητας (Activity ratios). 3. Αριθµοδείκτες αποδοτικότητας (Profitability ratios). 4. Αριθµοδείκτες διάρθρωσης κεφαλαίων και βιωσιµότητας (Financial structure and viability ratios). 5. Επενδυτικοί αριθµοδείκτες (Investment ratios). 7

8 Οι Αριθµοδείκτες Ρευστότητας (Liquidity Ratios). Οι δείκτες που αφορούν τη ρευστότητα της επιχείρησης είναι οι πλέον χρησιµοποιούµενοι για τον προσδιορισµό της βραχυχρόνιας οικονοµικής της θέσης. Οι Αριθµοδείκτες Ρευστότητας αλλά και ραστηριότητας χρησιµοποιούνται για την αξιολόγηση της ικανότητας µιας επιχείρησης να ανταποκρίνεται στις βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις της. Είναι φανερό ότι η επιχείρηση πρέπει να είναι σε θέση να εξοφλεί τους βραχυπρόθεσµους πιστωτές, τους προµηθευτές και τους τρέχοντες λογαριασµούς της, να καταβάλλει τους µισθούς, τους οφειλόµενους τόκους και τα µερίσµατα και γενικότερα να διατηρεί συνθήκες χρηµατοοικονοµικής διαχείρισης που της εξασφαλίζουν ευνοϊκή πιστοληπτική κατάσταση καθώς και να εξασφαλίζει τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για να διατηρεί µια υγιή πιστοληπτική ικανότητα. Όλοι οι αριθµοδείκτες που σχετίζονται µε τη ρευστότητα µιας επιχείρησης αφορούν τα κεφάλαια κίνησης ή µέρος αυτών, διότι το κεφάλαιο κίνησης είναι εκείνο που χρησιµοποιείται για την εξόφληση των παραπάνω υποχρεώσεων της επιχείρησης. Αριθµοδείκτης Κυκλοφοριακής Ρευστότητας (Working Capital Ratio or Current Ratio): Ο είκτης Κυκλοφοριακής Ρευστότητας που καλείται και ως «είκτης Γενικής Ρευστότητας» βρίσκεται αν διαιρέσουµε το κυκλοφορούν ενεργητικό προς τις τρέχουσες (βραχυπρόθεσµες) υποχρεώσεις. Ο σχετικός τύπος που χρησιµοποιείται είναι ο εξής: είκτης Κυκλοφοριακής Ρευστότητας = Αποθέµατα + Απαιτήσεις + ιαθέσιµα Βραχυπρόθεσµες Υποχρεώσεις Τα αποθέµατα, οι απαιτήσεις και τα χρηµατικά διαθέσιµα όπως γνωρίζουµε αποτελούν το Κυκλοφοριακό Ενεργητικό (Current Assets) ενώ οι Βραχυπρόθεσµες Υποχρεώσεις (Current Liabilities) αποτελούνται από τους πληρωτέους λογαριασµούς, τα πληρωτέα γραµµάτια, τις βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις από µακροπρόθεσµα δάνεια, τους οφειλόµενους τόκους και διάφορα οφειλόµενα έξοδα, όπως π.χ. είναι οι µισθοί. Ο δείκτης κυκλοφοριακής ρευστότητας είναι ο δείκτης που χρησιµοποιείται συνήθως προκειµένου να αξιολογηθεί η ικανότητα της επιχείρησης να αντιµετωπίζει τις βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις της από περιουσιακά στοιχεία που θα µπορούσαν να ρευστοποιηθούν εντός της περιόδου στην οποία αναφέρονται οι συγκεκριµένες υποχρεώσεις. Στην ουσία ο δείκτης αυτός δηλώνει «πόσες φορές» καλύπτονται οι βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις της επιχείρησης από το κυκλοφορούν ενεργητικό της. 8

9 Εξετάζοντας τη σηµασία που έχει η τιµή του δείκτη κυκλοφοριακής ρευστότητας, συµπεραίνουµε ότι εάν η τιµή του δείκτη είναι µεγαλύτερη από τη µονάδα, αυτό σηµαίνει ότι η αξία του κυκλοφορούντος ενεργητικού είναι µεγαλύτερη από τις βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις και, εποµένως, η εξεταζόµενη επιχείρηση έχει βραχυπρόθεσµη ρευστότητα. Σηµειώνεται οτι όσο η τιµή του δείκτη είναι µεγαλύτερη από τη µονάδα, τόσο το περιθώριο ασφαλείας για την αντιµετώπιση των βραχυπρόθεσµων υποχρεώσεων της επιχείρησης θεωρείται µεγαλύτερο. Όµως, ένας δείκτης κυκλοφοριακής ρευστότητας µεγαλύτερος του απαιτούµενου, είναι ενδεχόµενο να µην αποτελεί βέλτιστη λύση, διότι µπορεί να είναι το αποτέλεσµα της διατήρησης περισσοτέρων ταµειακών ρευστών ή αποθεµάτων ή της χορήγησης µεγάλων πιστώσεων προς τους πελάτες, κ.λπ. Από την άλλη πλευρά, εάν η τιµή του δείκτη είναι µικρότερη από τη µονάδα, αυτό σηµαίνει ότι η επιχείρηση είναι ενδεχόµενο να αντιµετωπίσει προβλήµατα στην εξόφληση των υποχρεώσεών της, λόγω της έλλειψης βραχυπρόθεσµης ρευστότητας. Τέλος, στην περίπτωση που η τιµή του δείκτη κυκλοφοριακής ρευστότητας είναι γύρω από τη µονάδα, η επιχείρηση θεωρείται ότι έχει οριακή βραχυπρόθεσµη ρευστότητα. Η διαφορά µεταξύ του κυκλοφορούντος ενεργητικού και των βραχυπρόθεσµων υποχρεώσεων αποτελεί ως γνωστό το «Κεφάλαιο Κίνησης» που διαθέτει η επιχείρηση. Ως απόλυτο µέγεθος το Κεφάλαιο Κίνησης δεν εµφανίζει µε σαφήνεια τις συνθήκες και τον βαθµό βραχυπρόθεσµης ρευστότητας που έχει η επιχείρηση. Βεβαίως, όταν εξετάζουµε µια συγκεκριµένη επιχείρηση, όσο µεγαλύτερο είναι το Κεφάλαιο Κίνησης, τόσο καλύτερες είναι συνήθως οι συνθήκες βραχυπρόθεσµης ρευστότητας. Αξίζει να σηµειωθεί επίσης ότι η τιµή του δείκτη κυκλοφοριακής ρευστότητας επηρεάζεται από τη µέθοδο αποτίµησης των αποθεµάτων που χρησιµοποιεί η επιχείρηση. Έτσι, εάν π.χ. η επιχείρηση χρησιµοποιεί τη µέθοδο LIFO, τότε τα αποθέµατα, κάτω από συνθήκες πληθωρισµού, εµφανίζονται στον ισολογισµό µε χαµηλότερη αξία και, εποµένως, ο δείκτης λαµβάνει µικρότερη τιµή. Εξάλλου, ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται στην περίπτωση που συγκρίνεται ο βαθµός κυκλοφοριακής ρευστότητας δύο επιχειρήσεων, οι οποίες εφαρµόζουν διαφορετικές µεθόδους αποτίµησης των αποθεµάτων τους, π.χ. η µία εφαρµόζει LIFO, ενώ η άλλη εφαρµόζει FIFO. Κάτω από συνθήκες πληθωρισµού, ένα τµήµα της διαφοράς στους δείκτες κυκλοφοριακής ρευστότητας είναι ενδεχόµενο να οφείλεται στις διαφορετικές µεθόδους αποτίµησης των αποθεµάτων που οι επιχειρήσεις αυτές εφαρµόζουν. 9

10 Αριθµοδείκτης Πραγµατικής Ρευστότητας (Quick Assets Ratio, or Liquidity or Acid Test Ratio). Ο συγκεκριµένος δείκτης που αποκαλείται και «είκτης Άµεσης Ρευστότητας» αλλά και ως είκτης Ειδικής Ρευστότητας», υπολογίζεται µε το λόγο του Κυκλοφορούν Ενεργητικού (Current Assets) πλην των Αποθεµάτων (Stocks) προς τις Βραχυπρόθεσµες Υποχρεώσεις (Current Liabilities). είκτης Πραγµατικής Ρευστότητας = Κυκλοφορούν Ενεργητικό - Αποθέµατα Βραχυπρόθεσµες Υποχρεώσεις Ο δείκτης αυτός λαµβάνει υπόψη του τα ταχέως ρευστοποιήσιµα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης (µετρητά + τραπεζικές καταθέσεις + χρεόγραφα + απαιτήσεις ) ενώ δεν λαµβάνει υπόψη του τα στοιχεία εκείνα που δεν είναι µετατρέψιµα εύκολα και γρήγορα σε ρευστά (Αποθέµατα). O δείκτης δηλώνει «πόσες φορές» καλύπτονται οι βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις της επιχείρησης από τα ταχέως ρευστοποιήσιµα περιουσιακά της στοιχεία. Σηµειώνεται ότι τα Αποθέµατα δε µπορούν συνήθως να ρευστοποιηθούν εύκολα και µάλιστα χωρίς ζηµία. Έτσι, η οµαλή ρευστοποίηση των αποθεµάτων σχετίζεται περισσότερο µε το ρυθµό παραγωγής και πωλήσεων της επιχείρησης και όχι µε την άµεση διάθεσή τους. Για το λόγο αυτό η αξιολόγηση της ικανότητας της επιχείρησης να εξοφλεί τις βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις της χωρίς να συνυπολογίζεται η δυνατότητα ρευστοποίησης αποθεµάτων της είναι ιδιαίτερα χρήσιµη. Η τιµή του είκτη Πραγµατικής Ρευστότητας θεωρείται ικανοποιητική όταν είναι τουλάχιστον ίση µε τη µονάδα. Συµπερασµατικά οι δύο παραπάνω Αριθµοδείκτες δείχνουν την ικανότητα µιας επιχείρησης να ανταποκρίνεται στις τρέχουσες υποχρεώσεις της. Αυτό γίνεται αν η επιχείρηση διαθέτει επαρκή ρευστά διαθέσιµα, κάτι που επιτυγχάνεται µέσω της καθηµερινής µετατροπής των αποθεµάτων σε πωλήσεις, των πωλήσεων σε απαιτήσεις και των απαιτήσεων σε µετρητά, όπως φαίνεται και στο Σχήµα που ακολουθεί. Η ύπαρξη επαρκούς ρευστότητας σε µια επιχείρηση έχει επίδραση στα κέρδη της, διότι αν τα κυκλοφοριακά της στοιχεία δεν µετατρέπονται εύκολα σε µετρητά ή αν δεν υπάρχουν επαρκή ρευστά διαθέσιµα, τότε η επιχείρηση δεν θα είναι σε θέση να εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της. Έτσι, η µη εκπλήρωση των υποχρεώσεών της θα έχει ως αποτέλεσµα τη 10

11 δυσφήµισή της, τη µείωση της εµπιστοσύνης των συναλλασσόµενων µε αυτήν και, πιθανώς, την κήρυξή της σε κατάσταση πτώχευσης. Οι περισσότερες επιχειρήσεις φροντίζουν να διατηρούν πλεόνασµα κυκλοφοριακών στοιχείων ανάλογο προς τις τρέχουσες υποχρεώσεις τους, ώστε να µπορούν να τις εξοφλούν κανονικά. Η τοποθέτηση κεφαλαίων σε κυκλοφοριακά στοιχεία δεν αποτελεί κατά κανόνα παραγωγική επένδυση και, ως εκ τούτου, η διατήρηση υπερβολικά υψηλών κυκλοφοριακών στοιχείων ενδέχεται να µειώσει την κερδοφόρα δυναµικότητα της επιχείρησης. Στο ίδιο αποτέλεσµα µπορεί όµως να οδηγήσει και η ανεπάρκεια κυκλοφοριακών στοιχείων, διότι η αδυναµία εκπλήρωσης των υποχρεώσεων οδηγεί σε οικονοµικό κλονισµό, µε καταστρεπτικές συνέπειες για την επιχείρηση. Πάντως, για κάθε επιχείρηση υπάρχει ένα άριστο ύψος κυκλοφοριακών στοιχείων και τρεχουσών υποχρεώσεων. Ο υπολογισµός των αριθµοδεικτών ρευστότητας αποτελεί πολύτιµη βοήθεια για τη διοίκηση µιας επιχείρησης, διότι της επιτρέπει να ελέγξει κατά ποιον τρόπο απασχολούνται µέσα στην επιχείρηση τα κεφάλαια κίνησής της. Έτσι, είναι δυνατόν να δοθούν απαντήσεις στα ερωτήµατα που σχετίζονται µε τη δυνατότητα της επιχείρησης να ανταποκριθεί στις τρέχουσες υποχρεώσεις της. Εκτός από αυτό. ελέγχεται αν και κατά πόσο γίνεται η κατάλληλη χρησιµοποίηση των Κεφαλαίων Κίνησης της επιχείρησης, αν τα κεφάλαια αυτά είναι επαρκή σε σύγκριση µε τις εργασίες της, ή αν υπολείπονται έναντι των κανονικών, οπότε τίθεται πρόβληµα ρευστών. Τέλος, η παρακολούθηση των αριθµοδεικτών ρευστότητας, διαχρονικά, παρέχει τη δυνατότητα του να διαπιστωθεί αν υπάρχει βελτίωση, ή όχι, της τρέχουσας οικονοµικής κατάστασης της επιχείρησης. Σε γενικές γραµµές, για να θεωρηθεί ότι µια επιχείρηση βρίσκεται σε καλή Οικονοµική κατάσταση από άποψη κεφαλαίων κίνησης, θα πρέπει να µπορεί: Να ανταποκρίνεται στις καθηµερινές απαιτήσεις των βραχυχρόνιων δανειστών της και να είναι σε θέση να εξοφλεί τις ληξιπρόθεσµες υποχρεώσεις της. Να εκτελεί απρόσκοπτα τις εργασίες της και να µπορεί να εκµεταλλεύεται τυχόν παρουσιαζόµενες ευκαιρίες. Να ανταποκρίνεται στην εξόφληση των απαιτητών τόκων και µερισµάτων των µετόχων της. Καλή οικονοµική κατάσταση υπάρχει σε µια επιχείρηση όταν οι τρέχουσες δραστηριότητές της, εκτός από τη χρησιµοποίηση των κυκλοφοριακών στοιχείων. χρηµατοδοτούνται και από τους βραχυχρόνιους πιστωτές. Έτσι, αν αγοράζονται προϊόντα µε πίστωση και στη συνέχεια ρευστοποιούνται µέσα στα χρονικά όρια των πιστώσεων, τότε η επιχείρηση µπορεί να λειτουργεί µε τις διευκολύνσεις των πιστωτών της. Στην περίπτωση αυτή, οι επενδυτές-µέτοχοι. ενώ 11

12 προσφέρουν µόνο το ελάχιστο απαιτούµενο ποσό για κεφάλαιο κίνησης, απολαµβάνουν και την απόδοση των κεφαλαίων των πιστωτών. Αριθµοδείκτης Ταµειακής Ρευστότητας Ο συγκεκριµένος δείκτης υπολογίζεται µε το λόγο του αθροίσµατος του ταµείου και των καταθέσεων όψεως προς τις Βραχυπρόθεσµες Υποχρεώσεις (Current Liabilities). είκτης ταµειακής Ρευστότητας = Ταµειακά διαθέσιµα Βραχυπρόθεσµες Υποχρεώσεις Ο δείκτης αυτός λαµβάνει υπόψη του τα ήδη ρευστοποιήσιµα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης (µετρητά + τραπεζικές καταθέσεις ) ενώ δεν λαµβάνει υπόψη του τα στοιχεία εκείνα που δεν είναι µετατρέψιµα εύκολα και γρήγορα σε ρευστά O δείκτης δηλώνει «πόσες φορές» καλύπτονται οι βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις της επιχείρησης από τα ρευστοποιήσιµα περιουσιακά της στοιχεία. Οι Αριθµοδείκτες ραστηριότητας (Activity Ratios). Συνδεδεµένοι µε τον βαθµό ρευστότητας µιας επιχείρησης είναι και οι αριθµοδείκτες δραστηριότητας, οι οποίοι συµπληρώνουν τους αριθµοδείκτες κυκλοφοριακής και πραγµατικής ρευστότητας. Ως εκ τούτου, για να είναι όσο το δυνατόν πληρέστερες οι πληροφορίες που µας δίνουν οι αριθµοδείκτες ρευστότητας, υπολογίζουµε και τους αριθµοδείκτες δραστηριότητας, οι οποίοι σχετίζονται µε την είσπραξη των απαιτήσεων, την πληρωµή των υποχρεώσεων καθώς και την ταχύτητα κυκλοφορίας των αποθεµάτων. Αριθµοδείκτης Ταχύτητας Είσπραξης Απαιτήσεων (Receivables Turnover Ratio). O συγκεκριµένος αριθµοδείκτης υπολογίζεται από το πηλίκο της διαίρεσης των πωλήσεων επί πιστώσει (annual credit sales) µιας επιχείρησης, µέσα στη χρήση, µε τον µέσο όρο των απαιτήσεών της (average receivables). Επειδή πολλές φορές δεν υπάρχουν στοιχεία για τις πωλήσεις επί πιστώσει καθώς και στοιχεία που να αναφέρονται στον µέσο όρο των προηγούµενων πιστώσεων, λαµβάνονται υπόψη οι καθαρές πωλήσεις της χρήσης και το σύνολο των απαιτήσεων, όπως εµφανίζονται στον Ισολογισµό στο τέλος της χρήσης. Ειδικότερα, για την περίπτωση των απαιτήσεων είναι προτιµότερο να λαµβάνουµε τον µέσο όρο των απαιτήσεων της αρχής και του τέλους της 12

13 χρήσης (Απαιτήσεις αρχής + Απαιτήσεις τέλους) / 2, διότι οι απαιτήσεις, όπως εµφανίζονται στον Ισολογισµό, δηλαδή στο τέλος της χρήσης, δεν δίνουν αντιπροσωπευτική εικόνα για το ύψος τους κατά τη διάρκεια της χρήσης. Στις απαιτήσεις περιλαµβάνοντα οι φορτωτικές εισπρακτέες, τα γραµµάτια ή οι συναλλαγµατικές καθώς και απαιτήσεις µε ανοικτούς λογαριασµούς. Για να υπάρξει µια πιο αντιπροσωπευτική εικόνα του µέσου όρου των απαιτήσεων, εφόσον υπάρχουν στοιχεία, είναι προτιµότερο ο υπολογισµός του µέσου όρου να αποτελεί το άθροισµα των απαιτήσεων στο τέλος κάθε µήνα και αυτό να διαιρείται µε τον αριθµό των µηνών της χρήσης. είκτης Ταχύτητας Είσπραξης Απαιτήσεων = Καθαρές Πωλήσεις Μέσος Όρος Απαιτήσεων Ο συγκεκριµένος δείκτης δείχνει πόσες φορές, κατά µεσο όρο, εισπράττονται κατά τη διάρκεια της λογιστικής χρήσης οι απαιτήσεις της επιχείρησης. Για να βρούµε τη µέση πραγµατική διάρκεια κατά την οποία δεσµεύονται τα κεφάλαια µιας επιχείρησης από τους πελάτες της, θα διαιρέσουµε το σύνολο των ηµερών του έτους (365 ηµέρες) µε τον αριθµοδείκτη ταχύτητας είσπραξης απαιτήσεων, δηλαδή: Μέση διάρκεια παραµονής των απαιτήσεων στην επιχείρηση = 365 ηµέρες είκτης Ταχύτητας Είσπραξης Απαιτήσεων Η µέση διάρκεια παραµονής των απαιτήσεων στην επιχείρηση αποτελεί το χρονικό διάστηµα κατά το οποίο η επιχείρηση περιµένει για να εισπράξει τις απαιτήσεις της, από τη στιγµή που πραγµατοποιήθηκε η πιστωτική πώληση µέχρι τη στιγµή που αυτή θα µετατραπεί σε µετρητά ή, το χρονικό διάστηµα κατά το οποίο παρέµειναν ανείσπρακτες οι απαιτήσεις στην επιχείρηση. Το χρονικό αυτό διάστηµα, αφενός, µετρά την αποτελεσµατικότητα της διοίκησης της επιχείρησης στην είσπραξη των απαιτήσεών της και αφετέρου, εκφράζει την πιστωτική της πολιτική. Η µέση διάρκεια παραµονής των απαιτήσεων στην επιχείρηση πρέπει να διατηρείται όσο γίνεται µικρότερη, όχι µόνο επειδή τα κεφάλαια που δεσµεύονται για τη χρηµατοδότηση των πωλήσεων έχουν κάποιο κόστος σε ευρώ, αλλά και επειδή έχουν και ένα κόστος ευκαιρίας, λόγω του ότι θα µπορούσαν να επενδυθούν αποδοτικά κάπου αλλού. Ο αριθµοδείκτης ταχύτητας είσπραξης απαιτήσεων παρέχει ένδειξη της ποιότητας και του βαθµού ρευστότητας των απαιτήσεων µιας επιχείρησης, καθώς και του βαθµού στον οποίο υπήρξε επιτυχής η διοίκησή της στην είσπραξη των απαιτήσεών της. Σχετικά µε την ποιότητα των απαιτήσεων θα πρέπει να επισηµάνουµε ότι θα πρέπει να παρακολουθείται η σχέση µεταξύ του ύψους των επισφαλών και του ύψους των συνολικών απαιτήσεων. Η αύξηση της σχέσης αυτής παρέχει διαχρονικά µία ένδειξη, ότι προοδευτικά αυξάνονται και οι δυσκολίες είσπραξης των απαιτήσεων της επιχείρησης. Αντίθετα, η µείωση της σχέσης αυτής διαχρονικά δείχνει βελτίωση των συνθηκών είσπραξης των απαιτήσεων της επιχείρησης. Όσο µεγαλύτερη είναι η ταχύτητα είσπραξης των 13

14 απαιτήσεων µιας επιχείρησης, τόσο µικρότερος είναι ο χρόνος δέσµευσης των κεφαλαίων και τόσο καλύτερη είναι η θέση της από άποψη χορηγούµενων πιστώσεων. Επιπλέον, µεγάλη ταχύτητα στην είσπραξη των απαιτήσεων σηµαίνει µικρότερη πιθανότητα ζηµιών από επισφαλείς πελάτες. Πάντως, είναι επιθυµητό να γίνεται σύγκριση του αριθµοδείκτη ταχύτητας είσπραξης απαιτήσεων µιας επιχείρησης µε τον αντίστοιχο αριθµοδείκτη του κλάδου στον οποίο αυτή ανήκει, καθώς και µε τις αντίστοιχες τιµές αυτού για µια σειρά προηγούµενων ετών. Ενδεχόµενη αύξηση της ταχύτητας είσπραξης των απαιτήσεων ενδέχεται να δείχνει βελτίωση της ικανότητας είσπραξής τους, ή αλλαγή στην πολιτική των χορηγούµενων πιστώσεων. Μεγάλες απαιτήσεις, οι οποίες συχνά παρουσιάζονται σε περιόδους οικονοµικής ύφεσης, παρέχουν την ένδειξη ότι η επιχείρηση ίσως αναγκάζεται να δανείζεται βραχυπρόθεσµα για να είναι σε θέση να εξοφλεί τις βραχυχρόνιες υποχρεώσεις της. Επίσης όσο µεγαλύτερες είναι οι απαιτήσεις µιας επιχείρησης σε σχέση µε τις καθαρές πωλήσεις της, τόσο µεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να εµφανιστούν αυξηµένες οι µη εισπραχθείσες ή οι καθυστερούµενες απαιτήσεις της. ιακυµάνσεις στον αριθµοδείκτη ταχύτητας είσπραξης απαιτήσεων, από χρόνο σε χρόνο, δείχνουν τις µεταβολές της πιστωτικής πολιτικής της επιχείρησης, ή τη µεταβολή της ικανότητάς της για είσπραξη των απαιτήσεών της. Επίσης, οι συγκρίσεις µεταξύ διάφορων επιχειρήσεων είναι επωφελείς, αρκεί να λαµβάνονται υπόψη οι ιδιοµορφίες καθεµιάς επιχείρησης, καθώς και το γεγονός ότι οι παρεχόµενες πιστώσεις προ τους πελάτες τους ποικίλλουν ανάλογα µε τον κλάδο στον οποίο καθεµιά ανήκει, ανάλογα µε το είδος του διατιθέµενου προϊόντος και το είδος της πελατείας τους. Αριθµοδείκτης Ταχύτητας Εξόφλησης Βραχυπρόθεσµων Υποχρεώσεων (Accounts Payable Turnover Ratio). Ο δείκτης ταχύτητας εξόφλησης βραχυπρόθεσµων υποχρεώσεων βρίσκεται αν διαιρέσουµε το σύνολο των αγορών (total purchases), εµπορευµάτων και άλλων προϊόντων που έγιναν µέσα στη χρήση, µε το µέσο ύψος των βραχυπρόθεσµων υποχρεώσεων (average accounts payable) µιας επιχείρησης (ανοικτοί λογαριασµοί προµηθευτών και γραµµάτια πληρωτέα), µε την προϋπόθεση ότι όλες οι αγορές γίνονται µε πίστωση. είκτης Ταχύτητας Εξόφλησης Βραχυπρόθεσµων Υποχρεώσεων = Αγορές Εµπορευµάτων Μέσο ύψος βραχυπρόθεσµων υποχρεώσεων Αν τώρα διαιρέσουµε τον αριθµό των ηµερών του έτους (365 ηµέρες) µε τον Αριθµοδείκτη ταχύτητας εξόφλησης βραχυπρόθεσµων υποχρεώσεων, τότε βρίσκουµε σε αριθµό ηµερών το χρονικό διάστηµα στο οποίο οι υποχρεώσεις της επιχείρησης παραµένουν απλήρωτες: 14

15 Μέση ιάρκεια απλήρωτων υποχρεώσεων της επιχείρησης = 365 ηµέρες είκτης ταχύτητας εξόφλησης βραχ. Υποχρ. Στην πράξη, επειδή το σύνολο των αγορών της χρήσης σπάνια δηµοσιεύεται, ή δεν δηµοσιεύεται καθόλου, πολλοί αναλυτές χρησιµοποιούν αντί αυτού το κόστος πωληθέντων της χρήσης (Cost of goods sold), αφού το προσαρµόσουν σύµφωνα µε τα στοιχεία εκείνα που δεν συνεπάγονται πραγµατική καταβολή µετρητών (π.χ. αποσβέσεις κ.λπ.), καθώς και µε τη µεταβολή του ύψους των αποθεµάτων. Όµως, το κόστος πωληθέντων ενδέχεται να περικλείει σηµαντικές δαπάνες που απαιτούν τη χρήση ρευστών, και το γεγονός αυτό ίσως να µειώνει την αξία υπολογισµού του αριθµοδείκτη. Στην περίπτωση αυτή, ο αριθµοδείκτης ταχύτητας εξόφλησης βραχυπρόθεσµων υποχρεώσεων υπολογίζεται από τη σχέση: είκτης Ταχύτητας Εξόφλησης Βραχυπρόθεσµων Υποχρεώσεων = Κόστος πωληθέντων Μέσο ύψος βραχυπρόθεσµων υποχρεώσεων Μέση ιάρκεια απλήρωτων υποχρεώσεων της επιχείρησης = 365 ηµέρες είκτης ταχύτητας εξόφλησης βραχ. Υποχρ. Ο παραπάνω αριθµοδείκτης δείχνει πόσες φορές µέσα στη χρήση ανανεώθηκαν οι πιστώσεις που δόθηκαν στην επιχείρηση ή, διαφορετικά, πόσες φορές το κόστος πωληθέντων καλύπτει τις βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις της επιχείρησης. Η παρακολούθηση του αριθµοδείκτη αυτού για µια σειρά ετών δείχνει την πολιτική της επιχείρησης ως προς τη χρηµατοδότηση των αγορών της. Ενδεχοµένη µεταβολή του αριθµοδείκτη διαχρονικά δείχνει ότι η επιχείρηση µεταβάλλει την πιστοληπτική της πολιτική. Αν τώρα θελήσουµε να συγκρίνουµε την ταχύτητα είσπραξης των απαιτήσεων µε την ταχύτητα εξόφλησης των βραχυπροθέσµων υποχρεώσεων και συµβεί η πρώτη να είναι µεγαλύτερη από τη δεύτερη, τότε αυτό θα σηµαίνει ότι οι υποχρεώσεις της επιχείρησης εξοφλούνται µε βραδύτερο ρυθµό απ ότι εισπράττονται οι απαιτήσεις της. Ως εκ τούτου, η επιχείρηση δεν χρειάζεται να διατηρεί µεγάλα ποσά σε κυκλοφοριακό στοιχεία, δεδοµένου ότι υφίσταται κάποια χρηµατοδότησή της από τους πιστωτές της. Η µέση διάρκεια παραµονής των υποχρεώσεων στην επιχείρηση, όπως υπολογίστηκε παραπάνω, ενδέχεται να µην αντιπροσωπεύει την πραγµατικότητα. Αυτό συµβαίνει επειδή ορισµένες υποχρεώσεις εξοφλούνται πολύ γρήγορα, ενώ άλλες παραµένουν απλήρωτες για µεγάλο χρονικό διάστηµα. Το αποτέλεσµα είναι, η µέση διάρκεια παραµονής των απλήρωτων υποχρεώσεων της επιχείρησης να επηρεάζεται από τις ακραίες αυτές τιµές, και εποµένως να µη διαφαίνεται η πραγµατική κατάσταση που υπάρχει στην επιχείρηση. 15

16 Ο καλύτερος τρόπος για να βρεθεί η µέση διάρκεια παραµονής των υποχρεώσεων στην επιχείρηση είναι η ιεράρχησή τους µε βάση τον χρόνο λήξης τους, εφόσον τα απαιτούµενα στοιχεία για τη σύνταξη µια τέτοιας κατάστασης είναι διαθέσιµα στον αναλυτή. Όµως, θα πρέπει να τονιστεί ότι οι «εξωτερικοί» αναλυτές δεν έχουν ποτέ στη διάθεσή τους τέτοια στοιχεία, και γι αυτό περιορίζονται στον υπολογισµό του αριθµοδείκτη ταχύτητας εξόφλησης βραχυπρόθεσµων υποχρεώσεων καθώς και της µέσης χρονικής περιόδου παραµονής των υποχρεώσεων στην επιχείρηση µε τους τρόπους που αναπτύχθηκαν παραπάνω. Προτού ολοκληρώσουµε το τµήµα αυτό της ανάλυσης, κρίνουµε σκόπιµο να αναφερθούµε και στον Αριθµοδείκτη Πληρωτέων Λογαριασµών προς Αποθέµατα που χρησιµοποιείται από πολλούς αναλυτές. Πρόκειται για έναν ιδιαίτερα σηµαντικό αριθµοδείκτη ειδικότερα για τις επιχειρήσεις διαρκών καταναλωτικών αγαθών. Ο συγκεκριµένος αριθµοδείκτης αυτός υπολογίζεται από τη σχέση: είκτης Πληρωτέων Λογαριασµών προς Αποθέµατα = Πιστωτικές Αγορές Ύψος Αποθεµάτων Ο συγκεκριµένος αριθµοδείκτης δείχνει το ποσοστό των αποθεµάτων που χρηµατοδοτείται από τους προµηθευτές της επιχείρησης. Η παρακολούθηση του αριθµοδείκτη αυτού για µια σειρά ετών δείχνει την πολιτική που ακολουθεί η επιχείρηση ως προς τις αγορές της, Μία απότοµη µείωση του συγκεκριµένου αριθµοδείκτη ενδέχεται να σηµαίνει ότι οι προµηθευτές της επιχείρησης άλλαξαν συµπεριφορά ή περιόρισαν την παροχή πιστώσεων προς την επιχείρηση. Αριθµοδείκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Αποθεµάτων (Stock Turnover Ratio). Η ικανότητα µιας επιχείρησης να πωλεί τα αποθέµατά της γρήγορα αποτελεί ένα ακόµη µέτρο του βαθµού χρησιµοποίησης των περιουσιακών της στοιχείων. Ο αριθµοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεµάτων βρίσκεται αν διαιρέσουµε το κόστος των πωληθέντων (cost of sales) προϊόντων ή εµπορευµάτων µιας επιχείρησης µε το µέσο απόθεµα (average stock) των προϊόντων της ή εµπορευµάτων της, δηλαδή: είκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Αποθεµάτων = Κόστος πωληθέντων Μέσος όρος αποθεµάτων Αν δεν είναι γνωστό στον εξωτερικό αναλυτή το κόστος των πωληθέντων, τότε για τον υπολογισµό της ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεµάτων χρησιµοποιείται η αξία των πωλήσεων που πραγµατοποιήθηκαν µέσα σε µια χρονική περίοδο. Ως µέσο απόθεµα λαµβάνεται το µέσο µηνιαίο απόθεµα σε τιµές πώλησης, δηλαδή το άθροισµα των µηνιαίων απογραφών εµπορευµάτων διαιρούµενο διά 12. Στην περίπτωση που ένας τέτοιος 16

17 υπολογισµός είναι εξαιρετικά δύσκολος, λαµβάνεται ο µέσος όρος των αποθεµάτων αρχής και τέλους χρήσης. Επίσης: Στα αποθέµατα προϊόντων περιλαµβάνονται τόσο τα έτοιµα προϊόντα όσο και οι πρώτες ύλες και τα ηµικατεργασµένα προϊόντα. Πρέπει να σηµειωθεί ότι το µέσο απόθεµα προϊόντων, όπως υπολογίζεται, θα πρέπει να είναι αντιπροσωπευτικό µέγεθος των υπαρχόντων αποθεµάτων κατά τη διάρκεια µιας χρήσης διαφορετικά, χρειάζονται πρόσθετες πληροφορίες. Για τον υπολογισµό του παραπάνω αριθµοδείκτη χρησιµοποιείται το µέσο απόθεµα, διότι το ύψος των αποθεµάτων στο τέλος της χρήσης, όπως εµφανίζεται στον ισολογισµό του τέλους της χρήσης, δεν δίνει αντιπροσωπευτική εικόνα του πραγµατικού ύψους τους κατά τη διάρκεια της χρήσης. Κι αυτό γιατί είναι δυνατόν τα αποθέµατα που εµφανίζονταν στο τέλος της χρήσης να µην είναι αυτά που συνήθως διατηρούνται καθ όλη τη διάρκειά της. Εκτός αυτού, εξετάζοντας τα αποθέµατα µιας δεδοµένης χρονικής στιγµής, αυτά ενδέχεται να εµφανίζονται αυξηµένα ή ελαττωµένα, ανάλογα µε τις επικρατούσες οικονοµικές συνθήκες της αγοράς. Έτσι, στην περίπτωση αυτή, η ταχύτητα κυκλοφορίας αποθεµάτων θα είναι διαφορετική από εκείνη που θα εκδηλωνόταν υπό κανονικές συνθήκες. Ο αριθµοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεµάτων δείχνει πόσες φορές ανανεώθηκαν τα αποθέµατα µια επιχείρησης, σε σχέση µε τις πωλήσεις της µέσα στη χρήση. Αν διαιρέσουµε τον αριθµό των ηµερών του έτους (365) µε τον αριθµοδείκτη ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεµάτων τότε θα υπολογίσουµε σε αριθµό ηµερών τον χρόνο κατά τον οποίο παρέµειναν τα αποθέµατα στην επιχείρηση ωσότου πουληθούν ή διαφορετικά, τον αριθµό των ηµερών που απαιτούνται προκειµένου να ανανεωθούν τα αποθέµατα της επιχείρησης. Ο αριθµός παραµονής των αποθεµάτων της επιχείρησης δίνεται από τη σχέση: Αριθµός Παραµονής Αποθεµάτων στην επιχ/ση = 365 ηµέρες είκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Αποθεµάτων Γενικά, όσο µεγαλύτερος είναι ο αριθµοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεµάτων, τόσο πιο αποτελεσµατικά λειτουργεί η επιχείρηση. Για το λόγο αυτόν οι καλά οργανωµένες επιχειρήσεις, εκτός εάν αναµένεται αύξηση των τιµών τω προϊόντων τους, προσπαθούν να διατηρούν το ελάχιστο ποσό αποθεµάτων που χρειάζονται. Με αυτόν τον τρόπο ελαχιστοποιούν το ύψος των τόκων των κεφαλαίων που δεσµεύουν για τα αποθέµατα, εξοικονοµούν δηλαδή δαπάνες αποθήκευσης και µειώνουν τον κίνδυνο µη πώλησής τους λόγω αλλοίωσης ή λόγω αλλαγής των προτιµήσεων των καταναλωτών. Στην περίπτωση που δεν είναι γνωστό το κόστος πωληθέντων, ο αριθµοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεµάτων και ο µέσος χρόνος παραµονής των αποθεµάτων στην επιχείρηση υπολογίζονται και µε βάση το ύψος των καθαρών πωλήσεων της χρήσης. 17

18 είκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Αποθεµάτων = Καθαρές πωλήσεις (Αρχικό Απόθεµα + Απόθεµα Τέλους Χρήσης/2 Αριθµός Παραµονής Αποθεµάτων στην επιχ/ση = 365 ηµέρες είκτης Ταχύτητας Κυκλοφορίας Αποθεµάτων Η πραγµατική αξία του παραπάνω αριθµοδείκτη µπορεί να φανεί µόνο από τη µελέτη της εξέλιξής του διαχρονικά, καθώς και από τη σύγκρισή του µε τον αντίστοιχο αριθµοδείκτη οµοειδών επιχειρήσεων, ή µε τον αριθµοδείκτη του κλάδου στον οποίο ανήκει η επιχείρηση. Θα πρέπει όµως να τονιστεί ότι στις περιπτώσεις αυτές είναι σηµαντικό να έχουµε συγκρίσιµα στοιχεία που να προκύπτουν από τη χρησιµοποίηση της ίδιας µεθόδου αποτίµησης των αποθεµάτων. Κι αυτό γιατί η εκάστοτε ακολουθούµενη µέθοδος αποτίµησης επηρεάζει το ύψος των αποθεµάτων που κατέχει η επιχείρηση. Πάντως µια διαφορά στην ταχύτητα κυκλοφορίας αποθεµάτων µεταξύ επιχειρήσεων του ίδιου κλάδου ενδέχεται να οφείλεται σε διαφοροποιήσεις όχι µόνο του τρόπου αποτίµησης των αποθεµάτων, αλλά και της ακολουθούµενης πολιτικής πωλήσεων, της ικανότητας της διοίκησης στη διάθεση των προϊόντων της, καθώς και των µεθόδων ελέγχου του ύψους των αποθεµάτων. Ο αριθµοδείκτης αυτός θα πρέπει να συγκρίνεται µε τον αντίστοιχο παλαιότερων χρήσεων, προκειµένου να προσδιοριστεί αν υπάρχει ή όχι, κάποια µη οµαλή εξέλιξη στην οικονοµική κατάσταση της επιχείρησης. Έτσι, αν προκύψει ότι ο αριθµοδείκτης ταχύτητας αποθεµάτων µιας επιχείρησης παρουσιάζει συνεχή σχεδόν µείωση, σε µια περίοδο κατά την οποία σε άλλες οµοειδείς επιχειρήσεις παρουσιάζεται αύξηση, τότε υπάρχει ένδειξη ότι συµβαίνει κάτι που δεν είναι ενθαρρυντικό, που µπορεί να οφείλεται ή σε υπέραποθεµατοποίηση ή σε χαµηλές πωλήσεις σε σχέση µε το ύψος των διατηρούµενων αποθεµάτων. Μία χωρίς λόγο αύξηση του αριθµοδείκτη αυτού µπορεί να θεωρηθεί κακή ένδειξη και ίσως ως αντανάκλαση κάποιας µείωσης στη ζήτηση των προϊόντων της συγκεκριµένης επιχείρησης. Λαµβάνοντας υπόψη τον αριθµό των ηµερών που απαιτούνται για την πώληση των αποθεµάτων (µε βάση τον αριθµοδείκτη ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεµάτων) και τον αριθµό των ηµερών κατά τις οποίες παραµένουν ανείσπρακτες οι απαιτήσεις στην επιχείρηση (µε βάση τον αριθµοδείκτη ταχύτητας είσπραξης απαιτήσεων), µπορεί να προσδιοριστεί η συνολική περίοδος που απαιτείται από τη στιγµή που εισέρχονται τα αποθέµατα στην επιχείρηση µέχρι τη στιγµή που θα εισπραχθούν οι απαιτήσεις από την πώλησή τους. Η συνολική αυτή περίοδος βρίσκεται αν προσθέσουµε τον αριθµό των ηµερών (κατά µέσο όρο) που απαιτούνται για να πουληθούν τα αποθέµατα, µε τον αριθµό των ηµερών που απαιτούνται για να εισπραχθούν οι απαιτήσεις από αυτά. 18

19 Από τη µελέτη τόσο του χρονικού διαστήµατος που µεσολαβεί από την αγορά των εµπορευµάτων µέχρι την είσπραξη των απαιτήσεων από την πώλησή τους, όσο και της ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεµάτων και της είσπραξης απαιτήσεων, µπορούν να προσδιοριστούν τυχόν διαφορές µεταξύ επιχειρήσεων, καθώς και διαφορές της ίδιας της επιχείρησης διαχρονικά. Έτσι, µπορεί να αξιολογηθεί η αποτελεσµατικότητα της διοίκησής της ως προς τις πωλήσεις, την πιστωτική της πολιτική καθώς και την πολιτική είσπραξης των απαιτήσεών της. Εµπορικός Κύκλος Λειτουργικός Κύκλος Η περίοδος πώλησης των αποθεµάτων συν την περίοδο είσπραξης των απαιτήσεων παρέχουν την περίοδο µετατροπής των αποθεµάτων σε διαθέσιµα, η οποία είναι γνωστή και ως λειτουργικός κύκλος (operating cycle). Ο λειτουργικός κύκλος µείον την περίοδο πληρωµής των προµηθευτών µας δίνει τον εµπορικό κύκλο (trading cycle) όσο µεγαλύτερος ο εµπορικός κύκλος τόσο µεγαλύτερες απαιτήσεις σε κεφάλαια κίνησης απαιτούνται. Άρα µας ενδιαφέρει ο εµπορικός κύκλος να είναι όσο πιο µικρός γίνεται Οι Αριθµοδείκτες Αποδοτικότητας (Profitability Ratios). Οι είκτες Αποδοτικότητας ή Οικονοµικής Απόδοσης χρησιµοποιούνται προκειµένου να προσδιοριστεί η αποδοτικότητα µιας επιχείρησης, δηλαδή η ικανότητά της να επιτυγχάνει ικανοποιητικά κέρδη. Η αποδοτικότητα µιας επιχείρησης συνδέεται στενά µε τη ρευστότητά της, διότι τα κέρδη δηµιουργούν τελικά ταµειακές ροές Η αποδοτικότητα θεωρείται ως το καθαρό αποτέλεσµα πληθώρας οικονοµικών αποφάσεων στα πλαίσια της λειτουργίας µιας επιχείρησης. Οι αντιλήψεις της διαχείρισης για το οικονοµικό περιβάλλον, ο ανταγωνισµός στον κλάδο των επιχειρήσεων, η αγορά των παραγόµενων προϊόντων και οι αποφάσεις που σχετίζονται µε τη διάρθρωση του ενεργητικού και του παθητικού της επιχείρησης, είναι στοιχεία τα οποία επηρεάζουν την κερδοφορία της. Για τον λόγο αυτό η αξιολόγηση της αποδοτικότητας µιας επιχείρησης είναι πολύ σηµαντική τόσο για τους επενδυτές όσο και για τους πιστωτές της. Το οικονοµικό αποτέλεσµα (κέρδη) δεδοµένης χρήσης ισούται όπως είναι γνωστό, µε τη θετική διαφορά µεταξύ των εσόδων και των εξόδων που πραγµατοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της χρήσης αυτής. Στην ουσία οι δείκτες αποδοτικότητας εµφανίζουν τα συνδυασµένα αποτελέσµατα επιχειρηµατικών και χρηµατοδοτικών γεγονότων που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια της χρήσης αυτής. Η οικονοµική απόδοση αξιολογείται συνήθως σε συνδυασµό είτε µε το µέγεθος των εσόδων από πωλήσεις είτε µε το µέγεθος των επενδυµένων συνολικών ή ιδίων κεφαλαίων. Οι δείκτες που υπολογίζονται στην πρώτη περίπτωση λέγονται είκτες Μικτού ή Καθαρού Περιθωρίου, ενώ στη δεύτερη περίπτωση λέγονται είκτες Απόδοσης Συνολικών ή Ιδίων 19

20 Κεφαλαίων. Αναλυτικότερα, οι κυριότεροι αριθµοδείκτες αποδοτικότητας είναι οι ακόλουθοι: Αριθµοδείκτης Μικτού Περιθωρίου (Gross Margin Ratio) ή Μικτού Κέρδους (Gross Profit Ratio) Πρόκειται για έναν πολύ σηµαντικό αριθµοδείκτη αξιολόγησης της αποδοτικότητας, της λειτουργικής αποτελεσµατικότητας καθώς και της πολιτικής των τιµών µιας επιχείρησης. Ο δείκτης αυτός µας πληροφορεί για την ικανότητα που διαθέτει η επιχείρηση να καλύψει τα λειτουργικά και άλλα έξοδα, µε τα µικτά κέρδη της, και, κατ' επέκταση, να επιτύχει ικανοποιητικό εισόδηµα. Ο δείκτης µικτού περιθωρίου ή µικτού κέρδους απεικονίζει το ποσοστιαίο µέγεθος που προκύπτει από τη διαίρεση του µικτών κερδών της χρήσεως (Gross Profitς) προς τις καθαρές πωλήσεις της (Net Sales). Το µικτό κέρδος είναι το οικονοµικό εκείνο περιθώριο µε το οποίο κάθε οικονοµική µονάδα καλύπτει το λειτουργικό της κόστος που δεν απορροφάτε από το κόστος παραγωγής, τους τόκους των δανειακών κεφαλαίων και των ιδίων κεφαλαίων, την αυτοχρηµατοδότηση νέων επενδύσεων αναγκαίων για τη συνέχιση της δραστηριότητάς της, την πληρωµή των φόρων που αναλογούν στα αποτελέσµατά της και τη διάθεση κερδών. είκτης Μικτού Κέρδους = 100 X Μικτά Κέρδη χρήσης Καθαρές Πωλήσεις χρήσης (τοις µετρητοίς + µε πίστωση) Όσο µεγαλύτερο είναι το ποσοστιαία αποτέλεσµα του συγκεκριµένου αριθµοδείκτη τόσο καλύτερη από άποψη κερδών θεωρείται η οικονοµική θέση της επιχείρησης επειδή µπορεί να αντιµετωπίσει, χωρίς δυσκολία, µια ενδεχόµενη αύξηση του κόστους των πωλούµενων προϊόντων της. Εξάλλου ένας υψηλός δείκτης µικτού κέρδους δείχνει την ικανότητα της διοίκησης µιας επιχείρησης να επιτυγχάνει φθηνές αγορές και να πωλεί σε υψηλές τιµές. Οποιαδήποτε επιχείρηση, για να θεωρηθεί επιτυχηµένη, θα πρέπει να έχει ένα αρκετά υψηλό ποσοστό µικτού κέρδους, που να της επιτρέπει να καλύπτει τα λειτουργικά και άλλα έξοδά της και συγχρόνως να της αφήνει ένα ικανοποιητικό καθαρό κέρδος σε σχέση µε τις πωλήσεις και τα ίδια κεφάλαια που απασχολεί. Όσο µεγαλύτερο είναι το ποσοστιαία αποτέλεσµα του συγκεκριµένου αριθµοδείκτη τόσο καλύτερη από άποψη κερδών θεωρείται η οικονοµική θέση της επιχείρησης επειδή µπορεί να αντιµετωπίσει, χωρίς δυσκολία, µια ενδεχόµενη αύξηση του κόστους των πωλούµενων προϊόντων της. Γενικά, µπορούµε να πούµε ότι η επίδραση από µια ενδεχόµενη αύξηση του κόστους των πωληθέντων θα είναι λιγότερο δυσµενής στην επιχείρηση εκείνη που έχει υψηλό αριθµοδείκτη µεικτού κέρδους, απ ότι θα είναι σε µια άλλη µε χαµηλό τον σχετικό αριθµοδείκτη. 20

21 Εξάλλου ένας υψηλός δείκτης µικτού κέρδους δείχνει την ικανότητα της διοίκησης µιας επιχείρησης να επιτυγχάνει φθηνές αγορές και να πωλεί σε υψηλές τιµές. Αντίθετα, ένας χαµηλός αριθµοδείκτης µικτού κέρδους δείχνει µια κακή πολιτική της διοίκησης στον τοµέα των αγορών και των πωλήσεων. Το γεγονός αυτό οδηγεί σε στασιµότητα των πωλήσεων, µε αποτέλεσµα να µην πραγµατοποιούνται αγορές σε µεγάλες ποσότητες, που θα µπορούσαν να επιτευχθούν µε χαµηλές τιµές. Είναι όµως δυνατόν µια επιχείρηση να έχει θέσει σκόπιµα ένα χαµηλό περιθώριο κέρδους, προκειµένου να επιτύχει αύξηση του όγκου των πωλήσεων, ή αύξηση των πωλήσεων ενός νέου προϊόντος της, ώστε να διευρύνει τη δυναµική παρουσία της στην αγορά. ηλαδή µολονότι ένας υψηλός αριθµοδείκτης µικτού κέρδους φαίνεται από πρώτη άποψη ότι είναι προτιµητέος, εντούτοις θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και άλλοι παράγοντες. Για παράδειγµα, µια επιχείρηση µε χαµηλό περιθώριο κέρδους µπορεί να εφαρµόζει µια δυναµική πολιτική πωλήσεων, κατά την οποία να πραγµατοποιεί υψηλά κέρδη λόγω του µεγάλου όγκου των πωλήσεων, αντισταθµίζοντας έτσι το χαµηλό περιθώριο κέρδους της. Αντίθετα, µια επιχείρηση µε υψηλό περιθώριο κέρδους µπορεί να είναι µια καθετοποιηµένη επιχείρηση, οπότε το συνολικό κέρδος όλων των επιµέρους διαδικασιών επιτυγχάνεται µε βάση την τιµή πώλησης των έτοιµων προϊόντων της. Μια επιχείρηση που βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο της παραγωγικής διαδικασίας θα έχει ένα πολύ µικρότερο περιθώριο κέρδους, εφόσον δεν συνυπολογίζει τα κέρδη των προηγούµενων σταδίων. Τέλος, θα πρέπει να διευκρινίσουµε ότι ένας χαµηλός αριθµοδείκτης µπορεί να παρέχει ένδειξη ότι η επιχείρηση έχει κάνει επενδύσεις που δεν δικαιολογούνται από τον όγκο των πωλήσεών της, µε αποτέλεσµα να έχει αυξηµένο κόστος παραγωγής των προϊόντων της. Αριθµοδείκτης Καθαρού Περιθωρίου ή Καθαρού Κέρδους (Net Profit Margin Ratio). Ο Αριθµοδείκτης Καθαρού Περιθωρίου δείχνει το ποσοστό του καθαρού κέρδους που επιτυγχάνει µια επιχείρηση από τις πωλήσεις της, δηλαδή δείχνει το κέρδος από τις λειτουργικές της δραστηριότητες. Με άλλα λόγια, ο αριθµοδείκτης αυτός δηλώνει το ποσοστό κέρδους που µένει στην επιχείρηση µετά την αφαίρεση από τις καθαρές πωλήσεις του κόστους πωληθέντων και των λοιπών εξόδων. Ο Αριθµοδείκτης Καθαρού Κέρδους βρίσκεται αν διαιρέσουµε τα καθαρά λειτουργικά κέρδη (Net Profits) µιας περιόδου µε το σύνολο των καθαρών πωλήσεων (Net Sales) της ίδιας περιόδου, δηλαδή: είκτης Καθαρού Περιθωρίου ή Καθαρού Κέρδους = 100 X Καθαρά Λειτουργικά Κέρδη Χρήσεως Καθαρές Πωλήσεις Χρήσεως 21