Ειδική έκθεση: εκπαίδευσης στην Ευρώπη. Η δομή της τριτοβάθμιας 2006/07. Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ειδική έκθεση: εκπαίδευσης στην Ευρώπη. Η δομή της τριτοβάθμιας 2006/07. Ευρωπαϊκή Επιτροπή"

Transcript

1 Ειδική έκθεση: Η δομή της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη 2006/07 Η δομή της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη Ευρωπαϊκή Επιτροπή

2 EURYDICE Ειδική έκθεση: Η δομή της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη 2006/07 Οι εθνικές εξελίξεις στο πλαίσιο της Διαδικασίας της Μπολόνιας ΕΥΡΥΔΙΚΗ Δίκτυο ενημέρωσης για την εκπαίδευση στην Ευρώπη

3 Το παρόν έγγραφο δημοσιεύεται από την Ευρωπαϊκή Μονάδα Ευρυδίκη με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Γενική Διεύθυνση Εκπαίδευσης και Πολιτισμού). Διατίθεται στα αγγλικά (Focus on the Structure of Higher Education in Europe 2006/07. National Trends in the Bologna Process), τα γαλλικά (Focus sur les structures de l enseignement supérieur en Europe 2006/2007. Évolutions nationales dans le cadre du Processus de Bologne) και στα γερμανικά (Im Blickpunkt: Strukturen des Hochschulbereichs in Europa 2006/07. Nationale Entwicklungen im Rahmen des Bologna-Prozesses). ISBN Το έγγραφο διατίθεται επίσης και στο Διαδίκτυο ( Η σύνταξη του κειμένου ολοκληρώθηκε το Μάρτιο του Eurydice, 2007 Επιτρέπεται η μερική αναπαραγωγή του περιεχομένου της παρούσας έκδοσης, εκτός από εμπορικούς σκοπούς, υπό τον όρο ότι πριν από το σχετικό απόσπασμα θα υπάρχει πλήρης αναφορά «Ευρυδίκη, δίκτυο ενημέρωσης για την εκπαίδευση στην Ευρώπη» και στη συνέχεια η ημερομηνία έκδοσης του εγγράφου. Οι αιτήσεις για έγκριση αναπαραγωγής ολόκληρου του κειμένου πρέπει να υποβάλλονται στην Ευρωπαϊκή Μονάδα Ευρυδίκη. Φωτογραφία εξωφύλλου: Gaetan Bally / Keystone / Corbis, Brussels, Belgium EURYDICE European Unit Avenue Louise 240 B-1050 Brussels Tel Fax info@eurydice.org Internet: Τυπώθηκε στο Βέλγιο

4 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μπορούν αναμφίβολα να θεωρηθούν ως η κύρια πηγή για την παραγωγή και τη διάδοση νέων γνώσεων. Συμβάλλουν καθοριστικά στην επίτευξη του στόχου να καταστεί η Ευρώπη η πλέον ανταγωνιστική στον κόσμο και δυναμική οικονομία που βασίζεται στη γνώση. Η Διαδικασία της Μπολόνιας εξυπηρετεί αυτόν τον στόχο μέσω της δημιουργίας ενός Ευρωπαϊκού Χώρου Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης μέχρι το Τρία θέματα έχουν ζωτική σημασία για την προώθηση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης: η δημιουργία μεγαλύτερης αντιστοιχίας μεταξύ των διαφόρων εθνικών εκπαιδευτικών συστημάτων και τίτλων σπουδών της Ευρώπης η προώθηση της κινητικότητας των φοιτητών και ερευνητών η αναβάθμιση της ποιότητας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης για να υπάρξει πραγματική αριστεία. Μετά τη Διακήρυξη της Μπολόνιας το 1999, οι συμμετέχουσες χώρες έχουν λάβει πολλά σημαντικά μέτρα για να εκπληρωθούν οι βασικές προϋποθέσεις για τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Χώρου Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης μέσα στο προβλεφθέν χρονοδιάγραμμα. Η παρούσα έκδοση 2007 του Δικτύου Ευρυδίκη Ειδική έκθεση: Η δομή της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη Εθνικές εξελίξεις στο πλαίσιο της Διαδικασίας της Μπολόνιας εξετάζει την πρόοδο που σημειώθηκε στην εφαρμογή του συστήματος τριών κύκλων σπουδών, του συστήματος ECTS και του Παραρτήματος Διπλώματος καθώς και τις προσπάθειες των χωρών να δημιουργήσουν εθνικά πλαίσια ακαδημαϊκών προσόντων, κοινά διπλώματα και αποτελεσματικούς μηχανισμούς διασφάλισης της ποιότητας. Αυτή η δημοσίευση είναι μια πολύτιμη συμβολή για την απογραφή των πεπραγμένων της Διαδικασίας της Μπολόνιας. Όπως και οι προηγούμενες εκδόσεις, το έγγραφο αυτό περιέχει συγκριτική επισκόπηση των βασικών επιτευγμάτων της διαδικασίας μαζί με περιγραφές της κατάστασης σε κάθε χώρα και με διαγράμματα που παρουσιάζουν την εθνική διάρθρωση των συστημάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης κατά το τρέχον στάδιο μεταρρυθμίσεων, μετά την υπουργική σύνοδο της Βρέμης του Με ικανοποίηση διαπιστώνω ότι η έκδοση δεν περιορίζεται στις 31 χώρες μέλη του Δικτύου Ευρυδίκη, αλλά καλύπτει και τις 45 χώρες που έχουν υπογράψει τη Διακήρυξη της Μπολόνιας. Η αποφασιστικότητά μας να υιοθετήσουμε μια πραγματικά ευρωπαϊκή προσέγγιση αποδεικνύεται από το γεγονός ότι έχουν συμπεριληφθεί πληροφορίες για τις περιφέρειες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και για διάφορες χώρες οι οποίες καλύπτονται από την Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονικών Σχέσεων. Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά την Ευρωπαϊκή Μονάδα και τις Εθνικές Μονάδες του Δικτύου Ευρυδίκη για την άριστη συνεργασία τους για την παραγωγή αυτής της έκδοσης. Είμαι πεπεισμένος ότι η Ειδική έκθεση: Δομή της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη Εθνικές εξελίξεις στο πλαίσιο της Διαδικασίας της Μπολόνιας θα δώσει στους αναγνώστες μια καλύτερη εικόνα για τις μέχρι σήμερα επιτυχίες της διαδικασίας, αλλά και για τις προκλήσεις που βρίσκονται ακόμη μπροστά μας για τη μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ján Figel Επίτροπος αρμόδιος για θέματα Εκπαίδευσης, Κατάρτισης, Πολιτισμού και Νεολαίας 3

5

6 ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ζητήσει από το Δίκτυο Ευρυδίκη να υποβάλει έκθεση σχετικά με τη δομή και τις εθνικές πολιτικές για τη τριτοβάθμια εκπαίδευση στο πλαίσιο της Διαδικασίας της Μπολόνιας. Πέρα από τα θέματα που καλύπτονταν από την προηγούμενη έκδοση αυτής της δημοσίευσης του 2005 (ιδίως η διάρθρωση των σπουδών σε τρεις κύκλους, το σύστημα ECTS, το Παράρτημα Διπλώματος και η διασφάλιση της ποιότητας), η έκδοση του 2007 παρέχει περισσότερες πληροφορίες για τα προγράμματα διδακτορικών σπουδών, τα μέτρα αναγνώρισης των τίτλων σπουδών και τους εθνικούς οργανισμούς διασφάλισης της ποιότητας. Όπως και οι εκδόσεις του 2003 και του 2005, οι οποίες είχαν προετοιμαστεί ενόψει των συνόδων των αρμόδιων υπουργών για την τριτοβάθμια εκπαίδευση στο Βερολίνο και το Μπέργκεν, η παρούσα έκδοση συντάχτηκε ενόψει της υπουργικής συνόδου του Λονδίνου, στις Μαΐου 2007, με αντικείμενο συζήτησης τη Διαδικασία της Μπολόνιας. Για δεύτερη φορά, το Δίκτυο Ευρυδίκη υλοποίησε την εργασία που του ανατέθηκε σε συνεργασία με την Ομάδα Παρακολούθησης της Διαδικασίας της Μπολόνιας (BFUG), από την οποία οι Υπουργοί Παιδείας ζήτησαν να παρουσιάσει αναλυτική έκθεση αξιολόγησης σχετικά με την υλοποίηση της Διαδικασίας της Μπολόνιας για τη σύνοδό τους στο Λονδίνο. Σε κάθε στάδιο, από την προετοιμασία του ερωτηματολογίου για τη συλλογή πληροφοριών από εθνικές πηγές μέχρι την ολοκλήρωση της συγκριτικής μελέτης, υπήρξε στενή συνεργασία με την ομάδα εργασίας της BFUG η οποία είναι υπεύθυνη για την Έκθεση Απογραφής. Η διαδικασία αυτή είχε στόχο να αποφευχθεί ενδεχόμενη επικάλυψη προσπαθειών και να εξασφαλιστεί ότι τα δεδομένα που περιέχονται στις δύο εκθέσεις είναι όσο το δυνατό περισσότερο συμπληρωματικά και συμβατά μεταξύ τους. Παρόλα αυτά, η κάθε έκθεση έχει διαφορετικό στόχο, εφόσον η έκθεση της BFUG αφορά την αξιολόγηση της εφαρμογής και τη διατύπωση συστάσεων, ενώ η παρούσα ειδική έκθεση του Δικτύου Ευρυδίκη αναλύει την πολυμορφία των καταστάσεων και τα κοινά χαρακτηριστικά τους στις διάφορες χώρες. Αν και στο Δίκτυο Ευρυδίκη συμμετέχουν 31 χώρες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιθυμούσε η ανάλυση που επεξεργαζόταν το Δίκτυο να καλύψει τις 45 χώρες οι οποίες έχουν υπογράψει τη Διακήρυξη της Μπολόνιας. Στάλθηκαν ερωτηματολόγια για συλλογή πληροφοριών σε όλους τους εθνικούς αντιπροσώπους, συμπεριλαμβανομένων και των αντιπροσώπων των 14 πρόσθετων χωρών. Δύο από αυτούς (του Αζερμπαϊτζάν και της Ουκρανίας) δεν ήταν σε θέση να παράσχουν τις απαραίτητες πληροφορίες για τις περιγραφές και τα διαγράμματα της χώρας τους. Όμως, αποφασίστηκε (σε συμφωνία με την BFUG) να περιληφθούν οι χώρες αυτές στη συγκριτική ανάλυση με βάση τις πληροφορίες οι οποίες είχαν παρασχεθεί για την Έκθεση Απογραφής. Με εξαίρεση αυτές τις δύο χώρες, τα στοιχεία που περιέχονται στην παρούσα έκθεση (και ιδίως στη συγκριτική επισκόπηση) βασίζονται στις περιγραφές της χώρας και τα διαγράμματα τα οποία κοινοποιήθηκαν και ελέγχθηκαν είτε από τις εθνικές ομάδες του Δικτύου Ευρυδίκη είτε από τους εθνικούς αντιπροσώπους των άλλων συμβαλλόμενων χωρών οι οποίες δεν συμμετέχουν στο Δίκτυο Ευρυδίκη. Η συλλογή και ο συνακόλουθους έλεγχος των πληροφοριών πραγματοποιήθηκαν σε όλες τις χώρες από τον Απρίλιο του 2006 μέχρι τις αρχές Μαρτίου Για τις 31 χώρες που συμμετέχουν στο Δίκτυο εφαρμόστηκαν οι συνήθεις διαδικασίες του Δικτύου για τον έλεγχο και την επίσημη έγκριση των δεδομένων. Με τη βοήθεια της γραμματείας της BFUG, πραγματοποιήθηκε ο έλεγχος των στοιχείων από άλλες εθνικές πηγές και του τρόπου ερμηνείας τους στις υπόλοιπες χώρες. Εντούτοις, τα στοιχεία για τα εκπαιδευτικά συστήματα σε αυτή την ομάδα των χωρών πρέπει να αντιμετωπιστούν με τη δέουσα προσοχή, διότι το Δίκτυο Ευρυδίκη δεν είχε επαρκή γνώση προηγουμένως. Η κεντρική θέση των μονάδων του Δικτύου Ευρυδίκη στις χώρες μέλη, στις περισσότερες περιπτώσεις αποτελούν οργανικές μονάδες των υπουργείων παιδείας, δηλώνει ότι το δίκτυο αυτό χρησιμοποιεί κυρίως επίσημες πληροφορίες διοικητικού χαρακτήρα (νομοθετικές διατάξεις, κανονισμούς, 5

7 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ: Η ΔΟΜΗ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 2006/07 συστάσεις κλπ.). Συνεπώς, η αναλυτική εργασία του δικτύου παρουσιάζει στοιχεία για τις προθέσεις των αρμόδιων φορέων ως προς τη λήψη αποφάσεων και όχι κατ ανάγκη για την υλοποίηση αυτών των στοιχείων στην πράξη και τα αποτελέσματά τους. Αυτό πρέπει να είναι απολύτως σαφές όσον αφορά την παρούσα έκθεση η οποία ασχολείται και με τις διαδικασίες που εφαρμόζονται με ενιαίο τρόπο και με ένα επίπεδο εκπαίδευσης που χαρακτηρίζεται από μεγάλη αυτονομία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων του και για το οποίο είναι πρακτικά δύσκολο να γίνει συλλογή πληροφοριών σε κεντρικό επίπεδο. Ελπίζουμε ότι η παρούσα έκθεση θα συμβάλει στην καλύτερη κατανόηση των διαρθρωτικών αλλαγών που συμβαίνουν σήμερα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ευρώπη. Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά τις εθνικές μονάδες του Δικτύου Ευρυδίκη και τους αντιπροσώπους των δώδεκα συμπληρωματικών χωρών με τους οποίους συνεργαστήκαμε στενά, διότι μας έδωσαν ουσιαστικές πληροφορίες και κατέβαλαν κάθε δυνατή προσπάθεια να τηρήσουν ένα αυστηρό χρονοδιάγραμμα. Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε τα μέλη της Γραμματείας της BFUG και της Ομάδας Εργασίας της Έκθεσης απογραφής για τη συνεργασία τους και τις εποικοδομητικές συζητήσεις. Η παρούσα μελέτη εντάσσεται σε ένα σύνολο εκδόσεων που πραγματοποίησε το Δίκτυο Ευρυδίκη το 2007, οι οποίες αφορούν τις διάφορες αλληλοσυνδεόμενες πτυχές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Οι άλλες εκδόσεις είναι το Ευρωπαϊκό Γλωσσάριο για την εκπαίδευση, Τόμος 5. Φορείς λήψης αποφάσεων, συμβουλευτικοί, επιχειρησιακοί και ρυθμιστικοί φορείς τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (Φεβρουάριος 2007), Αριθμοί κλειδιά για την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ευρώπη (Ιούνιος 2007) και μελέτη για τη διακυβέρνηση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (προγραμματίζεται για τα τέλη του 2007). Patricia Wastiau-Schlüter Προϊσταμένη της Ευρωπαϊκής Μονάδας Ευρυδίκη 6

8 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος 3 Προεισαγωγικό σημείωμα 5 Περιεχόμενα 7 Εισαγωγή 9 Ιστορική επισκόπηση της Διαδικασίας της Μπολόνιας 11 Συγκριτική ανάλυση 15 Τμήμα A: Εισαγωγή της διάρθρωσης των σπουδών σε τρεις κύκλους 15 Τμήμα B: Ο τρίτος κύκλος σπουδών Διδακτορικό 21 Τμήμα Γ: Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Μεταφοράς και Συσσώρευσης Ακαδημαϊκών Μονάδων (ECTS) 25 Τμήμα Δ: Το Παράρτημα Διπλώματος 29 Τμήμα E: Άλλα μέτρα για την προώθηση της αναγνώρισης των τίτλων σπουδών 33 Τμήμα ΣΤ: Εθνικοί Οργανισμοί Διασφάλισης της Ποιότητας 37 Τμήμα Ζ: Τμήμα H: Σύστημα εσωτερικής και εξωτερικής διασφάλισης της ποιότητας 47 Παρακολούθηση της υλοποίησης της Διαδικασίας της Μπολόνιας 58 Οδηγός ανάγνωσης των διαγραμμάτων 62 Διαγράμματα και περιγραφές των εθνικών συστημάτων AD Ανδόρα 64 AL Αλβανία 66 AM Αρμενία 72 AT Αυστρία 76 BA Βοσνία Ερζεγοβίνη 82 BE de Βέλγιο Γερμανόφωνη Κοινότητα 87 BE fr Βέλγιο Γαλλόφωνη Κοινότητα 90 BE nl Βέλγιο Φλαμανδική Κοινότητα 96 BG Βουλγαρία 100 CH Ελβετία 105 CY Κύπρος 113 CZ Τσεχική Δημοκρατία 118 DE Γερμανία 124 DK Δανία 130 EE Εσθονία 135 EL Ελλάδα 140 ES Ισπανία 145 FI Φινλανδία 152 FR Γαλλία 159 GE Γεωργία 165 HR Κροατία 171 HU Ουγγαρία 176 IE Ιρλανδία 181 7

9 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ: Η ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 2006/07 Διαγράμματα και περιγραφές των εθνικών συστημάτων IS Ισλανδία 187 IT Ιταλία 191 LI Λιχτενστάιν 199 LT Λιθουανία 202 LU Λουξεμβούργο 208 LV Λετονία 211 MD Μολδαβία 216 ME Μαυροβούνιο 222 MK Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία Μακεδονίας 228 MT Μάλτα 235 NL Κάτω Χώρες 240 NO Νορβηγία 245 PL Πολωνία 250 PT Πορτογαλία 256 RO Ρουμανία 260 RS Σερβία 268 RU Ρωσία 273 SE Σουηδία 279 SI Σλοβενία 284 SK Σλοβακία 289 TR Τουρκία 294 UK-ENG/WLS/NIR 299 Ηνωμένο Βασίλειο Αγγλία, Ουαλία και Βόρεια Ιρλανδία UK-SCT Ηνωμένο Βασίλειο Σκωτία 306 VA Αγία Έδρα 310 Γλωσσάριο 315 Κωδικοί χώρας 315 Ορισμοί 316 Παράρτημα 321 Παράρτημα1: Ονομασία του ανεξάρτητου εθνικού (ή περιφερειακού) φορέα διασφάλισης της ποιότητας και συμμετοχή στο ENQA, 2006/ Παράρτημα 2: Εθνικές στατιστικές 326 Ευχαριστίες 343 8

10 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στόχος αυτής της έκδοσης είναι να παρουσιάσει την δομή της δημόσιας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στις 45 χώρες που συμμετέχουν στη Διαδικασία της Μπολόνιας κατά το έτος αναφοράς 2006/07 Αυτό το κείμενο χωρίζεται σε δύο κύρια μέρη. Το πρώτο μέρος περιέχει συγκριτική ανάλυση των βασικών τάσεων και σημαντικών στοιχείων που συνδέονται με την υλοποίηση της διαδικασίας της Μπολόνιας. Στα στοιχεία αυτά περιλαμβάνονται η ύπαρξη συστήματος τριών κύκλων σπουδών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, η υιοθέτηση ή η γενικευμένη εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Συστήματος Μεταφοράς και Συσσώρευσης Ακαδημαϊκών Μονάδων (ECTS) και η θέσπιση του παραρτήματος διπλώματος, τα κίνητρα για την εφαρμογή των προαναφερθέντων τριών στοιχείων, η δημιουργία ενός εθνικού πλαισίου τίτλων σπουδών και κοινών/διπλών διπλωμάτων καθώς και η εφαρμογή μέτρων διασφάλισης της ποιότητας. Πριν από τη συγκριτική ανάλυση υπάρχει σύντομη ιστορική επισκόπηση της διαδικασίας της Μπολόνιας η οποία καταγράφει τα βασικά συμπεράσματα των συνόδων των υπουργών παιδείας της ΕΕ που πλαισιώνουν τη διαδικασία της Μπολόνιας. Το δεύτερο μέρος του κειμένου αποτελείται από αναλυτικές περιγραφές των εθνικών συστημάτων της κάθε συμβαλλόμενης χώρας, οι οποίες παρουσιάζουν μια γενική εικόνα των εθνικών μεταρρυθμίσεων ή των ισχυουσών ρυθμίσεων που συνδέονται με τη διαδικασία της Μπολόνιας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αναφέρονται και άλλες ιδιαίτερα σημαντικές μεταρρυθμίσεις που θεσπίστηκαν ανεξάρτητα από τη διαδικασία της Μπολόνιας ή συμπληρωματικά προς αυτήν. Στις περιπτώσεις που δεν έχουν ακόμη τεθεί σε εφαρμογή μεταρρυθμίσεις, αναφέρεται η ημερομηνία της τελευταίας μεταρρύθμισης ή τα βασικά στοιχεία του εθνικού διαλόγου που βρίσκεται σε εξέλιξη. Κάθε περιγραφή εθνικού συστήματος συνοδεύεται με διάγραμμα χώρας το οποίο παρουσιάζει τα προγράμματα και τα πλέον διαδεδομένα διπλώματα που χορηγούν τα πανεπιστήμια ή άλλα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ΙΤΕ). Οι ονομασίες των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και των διπλωμάτων αναγράφονται στη γλώσσα τους. Παρουσιάζονται επίσης οι βασικοί τομείς σπουδών, η διάρκεια των προγραμμάτων σπουδών και οι διαδικασίες επιλογής για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση που εφαρμόζονται σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο ή σε επίπεδο εκπαιδευτικού ιδρύματος. Ακόμη, με βάση το σύστημα ταξινόμησης ISCED 1997, τα διαγράμματα δείχνουν καθαρά αν η διάρθρωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης βασίζεται σε τρεις κύριους κύκλους σπουδών, σύμφωνα με τις συστάσεις της διαδικασίας της Μπολόνιας. Ο ορισμός ISCED περιέχεται στο γλωσσάριο στο τέλος του κειμένου. Οι περιγραφές των εθνικών συστημάτων και τα διαγράμματα παρουσιάζονται με βάση την αλφαβητική σειρά των κωδικών των χωρών οι οποίοι αναφέρονται επίσης στο γλωσσάριο. Η κατάταξη αυτή έχει στόχο να παρουσιάζονται οι χώρες με την ίδια ακριβώς σειρά σε όλες τις γλωσσικές εκδοχές αυτής της έκδοσης. Στο τέλος του κειμένου υπάρχουν επίσης το γλωσσάριο με τους κωδικούς και τις συντομογραφίες χωρών και με τους ορισμούς των συνηθέστερων όρων και παράρτημα που περιέχει τις εθνικές στατιστικές εφόσον είναι διαθέσιμες παρουσιάζοντας το βαθμό υλοποίησης των διαφόρων μέτρων. 9

11

12 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΜΠΟΛΟΝΙΑΣ Η διαδικασία της Μπολόνιας είναι το προϊόν μιας σειράς συνόδων των αρμόδιων υπουργών για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, στις οποίες ελήφθησαν πολιτικές αποφάσεις για τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Χώρου Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης μέχρι το Από το 1998, πραγματοποιήθηκαν σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις πέντε σύνοδοι υπουργών που κατέγραψαν τη διαδικασία της Μπολόνιας: στο Παρίσι (στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης), τη Μπολόνια, την Πράγα, το Βερολίνο και το Μπέργκεν. Η επόμενη συνεδρίαση θα πραγματοποιηθεί το Μάιο του 2007 στο Λονδίνο. Η Διακήρυξη της Σορβόννης (1998) Οι βασικές έννοιες της διαδικασίας της Μπολόνιας ανάγονται στην κοινή Διακήρυξη της Σορβόννης για την εναρμόνιση της δομής του Ευρωπαϊκού Συστήματος Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, η οποία υπεγράφη το Μάιο του 1998 από τους Υπουργούς Παιδείας τεσσάρων χωρών: της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Τα Διακήρυξης της Σορβόννης εστιαζόταν στους εξής στόχους: Τη βελτίωση της διεθνούς διαφάνειας των σπουδών και την αναγνώριση των πτυχίων μέσω της σταδιακής μετάβασης σε ένα κοινό πλαίσιο προσόντων και κύκλων σπουδών Τη διευκόλυνση της κινητικότητας των φοιτητών και διδασκόντων στον ευρωπαϊκό χώρο και την ένταξή τους στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας Τον καθορισμό ενός ενιαίου συστήματος σπουδών σε προπτυχιακό επίπεδο (δίπλωμα bachelor) και μεταπτυχιακό επίπεδο (διπλώματα master και διδακτορικό). Η Διακήρυξη της Μπολόνιας (1999) Η Διακήρυξη της Μπολόνιας σχετικά με τον Ευρωπαϊκό Χώρο Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, που εμπνεόταν σε μεγάλο βαθμό από τη Διακήρυξη της Σορβόννης, υπεγράφη τον Ιούνιο του 1999 από τους αρμόδιους υπουργούς τριτοβάθμιας εκπαίδευσης 29 ευρωπαϊκών χωρών. Η διακήρυξη αυτή αποτέλεσε και το βασικό κείμενο που χρησιμοποιούν οι συμβαλλόμενες χώρες για τη δημιουργία του γενικού πλαισίου για τον εκσυγχρονισμό και τη μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης η διαδικασία μεταρρύθμισης αποκαλείται Διαδικασία της Μπολόνιας. Οι χώρες που υπέγραψαν τη διακήρυξη το 1999 ήταν τα τότε 15 κράτη μέλη της ΕΕ, τρεις χώρες ΕΖΕΣ (Ισλανδία, Νορβηγία και Ελβετία) και 11 υποψήφιες για ένταξη στην ΕΕ χώρες (Βουλγαρία, Τσεχική Δημοκρατία, Εσθονία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία και Σλοβενία). Στη σύνταξη της διακήρυξης συμμετείχαν επίσης διεθνείς οργανισμοί όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συμβούλιο της Ευρώπης και ενώσεις πανεπιστημίων, πρυτάνεων και ευρωπαίων φοιτητών. Στη Διακήρυξη της Μπολόνιας αποτυπώνεται η πρόθεση των υπουργών: Να υιοθετήσουν σύστημα ευανάγνωστων και συγκρίσιμων τίτλων σπουδών Να εφαρμόσουν ένα σύστημα που βασίζεται σε δύο κύριους κύκλους σπουδών Να θεσπίσουν σύστημα ακαδημαϊκών μονάδων (όπως το ECTS) Να στηρίξουν την κινητικότητα των φοιτητών, των διδασκόντων και των ερευνητών Να προωθήσουν την ευρωπαϊκή συνεργασία για τη διασφάλιση της ποιότητας Να προωθήσουν την ευρωπαϊκή διάσταση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ανάπτυξη προγραμμάτων σπουδών και συνεργασία μεταξύ των ιδρυμάτων). 11

13 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ: Η ΔΟΜΗ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 2006/07 Η διακήρυξη της Μπολόνιας διατυπώνει και τον στόχο να βελτιωθεί η διεθνής ανταγωνιστικότητα του ευρωπαϊκού συστήματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και τονίζει την ανάγκη να εξασφαλιστεί η ελκυστικότητα αυτού του συστήματος σε όλο τον κόσμο. Το Ανακοινωθέν της Πράγας (2001) Τον Μάιο του 2001 οργανώθηκε η σύνοδος της Πράγας για να αξιολογηθεί η μέχρι τότε πρόοδος (ιδίως με βάση τις εθνικές εκθέσεις) και να καθοριστούν οι βασικές προτεραιότητες της διαδικασίας της Μπολόνιας τα επόμενα χρόνια. Έλαβαν μέρος 33 χώρες η Κροατία, η Κύπρος, το Λιχτενστάιν και η Τουρκία συμμετείχαν ως νέα μέλη. Οι υπουργοί παιδείας αποφάσισαν επίσης να συσταθεί ομάδα παρακολούθησης για τη συνέχιση της διαδικασίας της Μπολόνιας (BFUG). Η BFUG αποτελείται από εκπροσώπους όλων των συμβαλλόμενων χωρών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και η προεδρία της ασκείται από την προεδρεύουσα χώρα της ΕΕ. Το Συμβούλιο Υπουργών, η Ευρωπαϊκή Ένωση Πανεπιστημίων (EUA), η Ευρωπαϊκή Ένωση Ιδρυμάτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (EURASHE) και οι Εθνικές Ενώσεις Φοιτητών της Ευρώπης (ESIB) συμμετέχουν στις εργασίες της ως παρατηρητές. Το ανακοινωθέν της Πράγας έδωσε έμφαση σε τρία στοιχεία της Διαδικασίας της Μπολόνιας: την προώθηση της δια βίου μάθησης τη συμμετοχή των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και των φοιτητών την ενίσχυση της ελκυστικότητας του Ευρωπαϊκού Χώρου Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης-. Το Ανακοινωθέν του Βερολίνου (2003) Η Διάσκεψη του Βερολίνου, που πραγματοποιήθηκε το Σεπτέμβριο του 2003, αποτέλεσε σημαντικό βήμα στην εξέλιξη της διαδικασίας της Μπολόνιας. Με την είσοδο επτά νέων συμβαλλόμενων χωρών (Αλβανία, Ανδόρα, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Αγία Έδρα, Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Ρωσία, Σερβία και Μαυροβούνιο), ο αριθμός των χωρών αυξήθηκε σε 40. Το ανακοινωθέν του Βερολίνου έδωσε νέα δυναμική στη διαδικασία της Μπολόνιας, καθορίζοντας συγκεκριμένες προτεραιότητες για τα δύο επόμενα έτη: ανάπτυξη συστημάτων διασφάλισης της ποιότητας σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο και σε επίπεδο εκπαιδευτικών ιδρυμάτων έναρξη της εφαρμογής του συστήματος δύο κύκλων σπουδών αναγνώριση διπλωμάτων και περιόδων σπουδών, περιλαμβανομένης της αυτόματης και δωρεάν χορήγησης σε όλους τους πτυχιούχους του Παραρτήματος Διπλώματος από το 2005 επεξεργασία ενός γενικού πλαισίου ακαδημαϊκών προσόντων για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης Εισαγωγή στη διαδικασία του διδακτορικού επιπέδου ως τρίτου κύκλου σπουδών προώθηση στενότερων δεσμών μεταξύ του Ευρωπαϊκού Χώρου Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας. Με το Ανακοινωθέν του Βερολίνου, οι υπουργοί ανέθεσαν στην BFUG να συντάξει αναλυτικές εκθέσεις σχετικά με την πρόοδο της υλοποίησης των ενδιάμεσων προτεραιοτήτων και την οργάνωση μιας διαδικασίας αξιολόγησης πριν την επόμενη υπουργική διάσκεψη του Το Ευρωπαϊκό Κέντρο της Ουνέσκο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση (Unesco- CEPES) συμμετείχε στην εργασία της BFUG ως συμβουλευτικό μέλος. 12

14 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΜΠΟΛΟΝΙΑΣ Το Ανακοινωθέν του Μπέργκεν (2005) Μέχρι το Μάιο του 2005, οι συμμετέχουσες χώρες στη Διαδικασία της Μπολόνιας αυξήθηκαν σε 45 με την ένταξη της Αρμενίας, του Αζερμπαϊτζάν, της Γεωργίας, της Μολδαβίας και της Ουκρανίας. Πραγματοποιήθηκε στο Μπέργκεν σύνοδος των υπουργών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης για να συζητήσουν τα ενδιάμεσα αποτελέσματα της διαδικασίας της Μπολόνιας. Η BFUG υπέβαλε την έκθεση απογραφής που της είχε ανατεθεί για τη συγκεκριμένη διάσκεψη. Στη Διάσκεψη του Μπέργκεν εγκρίθηκαν επίσης τα πρότυπα και οι κατευθυντήριες γραμμές για την αξιολόγηση της ποιότητας στον Ευρωπαϊκό Χώρο Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση για την Διασφάλιση της Ποιότητας στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (ENQA), το Πανευρωπαϊκό Όργανο της Διεθνούς Εκπαίδευσης και η Ένωση των Συνομοσπονδιών Βιομηχανιών και Εργοδοτών της Ευρώπης (UNICE) συμμετείχαν στις εργασίες της BFUG ως συμβουλευτικά μέλη. Από το Μπέργκεν στο Λονδίνο (2007) Η επόμενη υπουργική σύνοδος, στις 17 και 18 Μαΐου 2007 στο Λονδίνο, θα εξετάσει τις πρόσφατες εξελίξεις της διαδικασίας της Μπολόνιας στις διάφορες συμβαλλόμενες χώρες. Στην ανακοίνωση με τίτλο Από το Μπέργκεν στο Λονδίνο Η συνεισφορά της ΕΕ, του Ιανουαρίου 2006, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τόνισε ότι έπρεπε να δοθεί βαρύτητα στην πραγματική εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων της διαδικασίας της Μπολόνιας. Το έγγραφο επιβεβαίωσε ότι η διαδικασία της Μπολόνιας είχε υπερβεί το μέσο της διαδρομής της και ότι, εφόσον οι μεταρρυθμίσεις έχουν πλέον θεσπιστεί και ενσωματωθεί στις εθνικές νομοθεσίες, πρέπει να αποτελέσουν μέρος της πραγματικότητας της καθημερινής ζωής των φοιτητών και των διδασκόντων στα Πανεπιστήμια. Ακόμη, η Επιτροπή επισήμανε ότι οι αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση της Ευρώπης προσέλκυσαν την παγκόσμια προσοχή και, κατά συνέπεια, την ανάγκη επεξεργασίας μιας εξωτερικής στρατηγικής. Στο Ανακοινωθέν του Μπέργκεν, οι υπουργοί περιέλαβαν και νέες προτεραιότητες για το 2007: την ενίσχυση της κοινωνικής διάστασης και άρση των εμποδίων στην κινητικότητα την εφαρμογή των προτύπων και κατευθυντήριων γραμμών για τη διασφάλιση της ποιότητας, όπως πρότεινε η έκθεση της ENQA την εφαρμογή εθνικών πλαισίων τίτλων σπουδών την απονομή και αναγνώριση κοινών διπλωμάτων τη δημιουργία ευκαιριών για ευέλικτα συστήματα μάθησης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, περιλαμβανομένων των διαδικασιών για την αναγνώριση προηγούμενων γνώσεων. 13

15 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ: Η ΔΟΜΗ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 2006/07 ΧΡΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΜΠΟΛΟΝΙΑΣ Κοινό πλαίσιο προσόντων Ένα κοινό σύστημα δύο κύκλων σπουδών Κινητικότητα φοιτητών και διδασκόντων Ευανάγνωστοι και συγκρίσιμοι τίτλοι σπουδών Σύστημα Ακαδημαϊκών Μονάδων (ECTS) Κινητικότητα Ερευνητών Ευρωπαϊκή Συνεργασία για τη Διασφάλιση της Ποιότητας Ευρωπαϊκή διάσταση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης Δια βίου μάθηση Συμμετοχή των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και των φοιτητών Προώθηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης Διασφάλιση της ποιότητας σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο και σε επίπεδο ιδρυμάτων Εισαγωγή διδακτορικού επιπέδου ως τρίτου κύκλου σπουδών Αναγνώριση διπλωμάτων και περιόδων σπουδών (Παράρτημα Διπλώματος) Ευρωπαϊκό Πλαίσιο προσόντων Στενότερες συνδέσεις μεταξύ εκπαίδευσης και έρευνας Ενίσχυση της κοινωνικής διάστασης Πρότυπα και κατευθυντήριες γραμμές για τη διασφάλιση της ποιότητας Εθνικά πλαίσια προσόντων Απονομή και αναγνώριση κοινών διπλωμάτων Ευέλικτα συστήματα μάθησης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση Διακήρυξη της Σορβόννης Διακήρυξη της Μπολόνιας Ανακοινωθέν της Πράγας Ανακοινωθέν του Βερολίνου Ανακοινωθέν του Μπέργκεν Διάσκεψη του Λονδίνου 14

16 ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΜΗΜΑ A: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΕ ΤΡΕΙΣ ΚΥΚΛΟΥΣ Η τριτοβάθμια εκπαίδευση σε τρεις κύκλους σπουδών: ένα σύστημα που υιοθέτησαν όλες σχεδόν οι συμβαλλόμενες χώρες Οι αρμόδιοι για την τριτοβάθμια εκπαίδευση υπουργοί των συμβαλλόμενων χωρών της Διακήρυξης της Μπολόνιας συμφώνησαν ότι είναι ανάγκη να τεθεί σε εφαρμογή ένα περισσότερο εναρμονισμένο και «ευανάγνωστο» σύστημα για δημιουργηθεί μέχρι το 2010 ο Ευρωπαϊκός Χώρος Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Στην τελευταία τους σύνοδο το Μάιο του 2005, οι υπουργοί διαπίστωσαν με ικανοποίηση ότι είχε ήδη δημιουργηθεί σε ευρεία κλίμακα ένα σύστημα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε τρεις κύκλους (bachelor/- master/διδακτορικό). Με την έναρξη του ακαδημαϊκού έτους 2006/07, υπήρχε ήδη σε όλες σχεδόν τις συμβαλλόμενες χώρες σύστημα δομημένο σε τρεις κύκλους σπουδών. Μόνο τρεις χώρες ή περιοχές δεν είχαν θέσει ακόμη σε εφαρμογή αυτό το σύστημα. Στην Ανδόρα, η εισαγωγή ενός συστήματος τριών κύκλων σπουδών αποτελεί αντικείμενο δημόσιου διαλόγου. Στη γερμανόφωνη κοινότητα του Βελγίου δεν είναι δυνατόν να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή ένα σύστημα τριών κύκλων, διότι η παροχή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι πολύ περιορισμένη σε αυτή την περιοχή. Ωστόσο, το Autonome Hochschule θα απονέμει διπλώματα bachelor την περίοδο 2007/08. Στη Σουηδία (όπου το σύστημα των τριών κύκλων εφαρμόζεται μόνο σε ορισμένα προγράμματα) ο νόμος που θα θεσπίζει αυτό το σύστημα θα τεθεί σε εφαρμογή τον Ιούλιο του Ένα σύστημα τριών κύκλων υπήρχε ήδη (τουλάχιστον σε ορισμένους τομείς σπουδών) σε πολλές χώρες πριν από την υπογραφή της Διακήρυξης της Μπολόνιας το Οι υπόλοιπες χώρες θέσπισαν το σύστημα αυτό μετά την ένταξή τους στη διαδικασία της Μπολόνιας, το διάστημα από 1999 έως Ένα μεταβατικό στάδιο ορισμένων ετών είναι ακόμη απαραίτητο σε πολλές χώρες Στην Πολωνία και τη Σλοβενία, όπου το σύστημα των τριών κύκλων σπουδών υπήρχε ήδη πριν τη Διακήρυξη της Μπολόνιας, υλοποιήθηκαν προσφάτως οι απαραίτητες προσαρμογές και επεκτάσεις του συστήματος. Στην Πολωνία, ένας κανονισμός, ο οποίος εκδόθηκε το 2006 και βασίζεται στον νέο νόμο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση του 2005, απαιτεί από όλα τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης να θεσπίσουν προγράμματα σπουδών δύο κύκλων στους περισσότερους τομείς σπουδών. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές αρχίζουν να ισχύουν από το ακαδημαϊκό έτος 2007/08. Στη Σλοβενία, ο νέος νόμος που θεσπίζει τις απαραίτητες αλλαγές του προηγούμενου συστήματος τριών κύκλων τέθηκε σε εφαρμογή το Το προηγούμενο σύστημα θα έχει αντικατασταθεί πλήρως την περίοδο 2009/10. Στις περισσότερες χώρες που έθεσαν σε εφαρμογή το νέο σύστημα των τριών κύκλων σπουδών μετά την υπογραφή της Διακήρυξης της Μπολόνιας, η μετάβαση από το ένα σύστημα στο άλλο γίνεται σταδιακά, με παράλληλη εφαρμογή των δύο συστημάτων για διάστημα αρκετών ετών, μέχρι να αποφοιτήσουν οι φοιτητές που εισήχθησαν με το προηγούμενο σύστημα. Στην Κροατία, τη Μολδαβία και τη Ρουμανία, όλα τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης υποχρεώθηκαν εκ του νόμου να θέσουν σε λειτουργία σύστημα τριών κύκλων με την έναρξη του ακαδημαϊκού έτους 2005/06. Το νέο σύστημα θεσπίστηκε στην Ουγγαρία το έτος 2006/07. Ορισμένες χώρες ή περιοχές έχουν θέσει προθεσμία για την πλήρη αντικατάσταση του προηγούμενου συστήματος. Στη γαλλόφωνη κοινότητα του Βελγίου, στη Γεωργία και την Ελβετία, η σταδιακή εισαγωγή του νέου συστήματος θα συνεχιστεί μέχρι την περίοδο 2007/08 και στη φλαμανδική κοινότητα του Βελγίου μέχρι την περίοδο 2009/10 (για τις σπουδές ιατρικής μέχρι το 2010/11). Στη Γαλλία η μεταρρύθμιση του συστήματος licence/master/doctorat (LMD) θα εφαρμοστεί σε όλα τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και στους περισσότερους τομείς σπουδών μέχρι το 2010 (ορισμένα τμήματα, κυρίως στις σχολές της ιατρικής και στα πολυτεχνία, εξακολουθούν να βασίζονται στο σύστημα του ενός κύκλου σπουδών μακράς διάρκειας). Στην Πορτογαλία και τη Σερβία, το νέο σύστημα τέθηκε για πρώτη φορά σε εφαρμογή το ακαδημαϊκό έτος 2006/07 και εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί μέχρι το

17 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ: Η ΔΟΜΗ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 2006/07 Στην Τσεχική Δημοκρατία, το προηγούμενο σύστημα εξακολουθεί να εφαρμόζεται μέχρι να λήξει η διάρκεια διαπίστευσης των προγραμμάτων από το 2004/05, ωστόσο, οι περισσότεροι νέοι φοιτητές έχουν εισαχθεί σε προγράμματα πρώτου κύκλου σπουδών (bachelor). Διάγραμμα A1: Βαθμός εφαρμογής του συστήματος τριών κύκλων σύμφωνα με τη Διαδικασία της Μπολόνιας (2006/07) Η Αυστρία και η Γερμανία εξακολουθούν να προσφέρουν στους φοιτητές τους τη δυνατότητα να παρακολουθούν είτε τα προ της μεταρρύθμισης προγράμματα μακράς διάρκειας είτε τα προγράμματα των τριών κύκλων σπουδών που βασίζονται στο πρότυπο της Μπολόνιας. Στην Αυστρία, μόνο τα νέα προγράμματα σπουδών που εισήχθησαν από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα μετά την έκδοση του νόμου του 2002 για την τριτοβάθμια εκπαίδευση πρέπει να είναι διαρθρωμένα σε τρεις κύκλους ο νόμος δεν ορίζει ημερομηνία για την αντικατάσταση των παλαιών προγραμμάτων σπουδών με το νέο σύστημα. Στη Γερμανία, τον Ιούνιο του 2003 τέθηκε σε εφαρμογή το «σύστημα 10 θέσεων για τα προγράμματα σπουδών Bachelor και Master», το οποίο προβλέπει την εφαρμογή των δύο πρώτων κύκλων σπουδών μέχρι το 2010 (κατά προτίμηση σε εθνική κλίμακα). Στην Ισπανία, όλα τα υφιστάμενα προγράμματα σπουδών Diplomado, Licenciado και Doctor θα αντικατασταθούν από το νέο σύστημα σε όλους τους τομείς σπουδών και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα από το 2008/09 η πλήρης εφαρμογή του συστήματος προβλέπεται έως το Στη Ρωσία, κάθε ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι ελεύθερο να αποφασίσει αν θα εφαρμόζει τη διάρθρωση σπουδών Bachelor/ Master. Σήμερα οι περισσότεροι φοιτητές παρακολουθούν προγράμματα σπουδών μακράς διαρκείας και λαμβάνουν διπλώματα ειδίκευσης. Η παραδοσιακή οργάνωση των προγραμμάτων διδακτορικών σπουδών δεν έχει τροποποιηθεί λόγω της Διαδικασίας της Μπολόνιας. Πλήρης εφαρμογή (πριν ή μετά τη Μπολόνια) σε όλους σχεδόν όλους τους τομείς σπουδών Εκτενής, αλλά σταδιακή εισαγωγή/τρέχουσες προσαρμογές ή επεκτάσεις Μερική / περιορισμένη εφαρμογή Δεν υφίσταται σύστημα τριών κύκλων Πηγή: Ευρυδίκη. Συμπληρωματικές σημειώσεις (Διάγραμμα A1) Ανδόρα: Η εισαγωγή του συστήματος των τριών κύκλων αποτελεί αντικείμενο δημόσιου διαλόγου. Αζερμπαϊτζάν: Ποσοστό άνω του 90% των προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών είναι εγγεγραμμένοι σε προγράμματα σπουδών πρώτου και δεύτερου κύκλου δεν υπήρξε μεταρρύθμιση των διδακτορικών προγραμμάτων βάσει της διαδικασίας της Μπολόνιας. 16

18 ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Αζερμπαϊτζάν και Ουκρανία: Τα στοιχεία προέρχονται από τις αντίστοιχες εθνικές εκθέσεις που υποβλήθηκαν στην BFUG για την Stocktaking Report 2007 (Έκθεση απογραφής). Βέλγιο (BE de): Το Autonome Hochschule θα απονέμει πτυχίο Barchelor από το 2007/08) Σλοβακία: Σύμφωνα με το νόμο του 2002 για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και μετά από επίσημη έγκριση της Επιτροπής Διαπίστευσης, μπορεί να παρέχεται για ειδικές περιπτώσεις η δυνατότητα συγχώνευσης των δύο πρώτων κύκλων σε έναν ενιαίο κύκλο σπουδών μακράς διάρκειας). Σουηδία: Το σύστημα των τριών κύκλων θα εισαχθεί με το νέο νόμο του Ιουλίου Ελβετία: Το σύστημα των τριών κύκλων θα εφαρμοστεί πλήρως το Διάγραμμα A2α: Τομείς σπουδών διαρθρωμένοι σε τρεις κύκλους ή ένα μόνο κύκλο μακράς διάρκειας (2006/07) Οι σπουδές ιατρικής και συναφών τομέων οργανώνονται σε ένα ενιαίο κύκλο σπουδών στις περισσότερες συμβαλλόμενες χώρες. Σε πολλές χώρες οι οποίες έχουν θεσπίσει ή εφαρμόσει το σύστημα των τριών κύκλων, ορισμένοι τομείς σπουδών εξακολουθούν να είναι διαρθρωμένοι σε ένα ενιαίο κύκλο σπουδών μακράς διάρκειας πέντε ή έξι ετών. Η ιατρική και οι συναφείς τομείς σπουδών αποτελούν τις συχνότερες εξαιρέσεις από το σύστημα των τριών κύκλων και οργανώνονται ως «σπουδές μακράς διάρκειας» σε περισσότερες από τις μισές χώρες (Διάγραμμα Α2). Οι ιατρικές σπουδές είναι διαρθρωμένες σε προγράμματα δύο ή τριών κύκλων σπουδών σε δέκα χώρες: Αρμενία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Ελλάδα, Ισλανδία, Ιρλανδία, Μάλτα, Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία Μακεδονίας, Μαυροβούνιο, Σερβία και Ηνωμένο Βασίλειο. Εντούτοις, η διάρκεια του πρώτου κύκλου σπουδών (επίπεδο bachelor) ιατρικής σε αυτές τις χώρες είναι πέντε έως έξι έτη. Μετά τη φοίτηση σε αυτά τα προγράμματα πρώτου κύκλου σπουδών, οι απόφοιτοι λαμβάνουν δίπλωμα που τους επιτρέπει να ασκήσουν τα αντίστοιχα επαγγέλματα, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις ενδέχεται να απαιτείται περαιτέρω «πρακτική» εξάσκηση. Οι απόφοιτοι έχουν τη δυνατότητα να εγγραφούν σε πρόγραμμα σπουδών δεύτερου κύκλου μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του πρώτου κύκλου. Όλοι οι τομείς σπουδών είναι διαρθρωμένοι σε τρεις κύκλους (περιλαμβάνεται μεταβατικό στάδιο: ορισμένοι τομείς σπουδών μπορεί να εξακολουθούν να είναι οργανωμένοι σε ένα μόνο κύκλο, παράλληλα με το νέο σύστημα των τριών κύκλων). Υπάρχει το σύστημα των τριών κύκλων, αλλά οι σπουδές ιατρικής παρέχονται μόνο σε ένα ενιαίο κύκλο. Υπάρχει το σύστημα των τριών κύκλων, οι ιατρικές σπουδές και τουλάχιστον ένας ακόμη τομέας σπουδών παρέχονται μόνο σε ένα ενιαίο κύκλο Υπάρχουν και οι τρεις κύκλοι σπουδών, τουλάχιστον ένας τομέας (όχι ιατρικές σπουδές) παρέχονται μόνο σε ένα ενιαίο κύκλο Δεν υπάρχει σύστημα τριών κύκλων Μη διαθέσιμα στοιχεία Πηγή: Ευρυδίκη. Επεξηγηματική σημείωση Υπάρχουν διάφοροι τύποι κύκλων ιατρικών σπουδών βλ. κείμενο. 17

19 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ: Η ΔΟΜΗ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 2006/07 Διάγραμμα A2β: Τομείς σπουδών αποκλειστικά δομημένοι σε σπουδές μακράς διάρκειας (εξαιρέσεις στην εφαρμογή του συστήματος των τριών κύκλων), 2006/07 AL AM AT BG CH CZ DE EE ES FI FR GE HR HU Ιατρική και συναφείς κλάδοι Αρχιτεκτονική Δίκαιο Σπουδές μηχανικών Θεολογία Τέχνες Άλλοι τομείς IS IT LT LV MD NO PL PT RO RS RU SI SK TR Ιατρική και συναφείς κλάδοι Αρχιτεκτονική Δίκαιο Σπουδές μηχανικών Θεολογία Τέχνες Άλλοι τομείς Πηγή: Ευρυδίκη. Συμπληρωματικές σημειώσεις (Διάγραμμα A2β) Ανδόρα, Βέλγιο (BE de) και Σουηδία: Δεν υπάρχει σύστημα τριών κύκλων σπουδών. Αζερμπαϊτζάν και Ουκρανία: Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία. Βέλγιο (BE fr και BE nl), Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κύπρος, Δανία, Ελλάδα, Αγία Έδρα, Ιρλανδία, Λιχτενστάιν, Λουξεμβούργο, ΠΓΔ Μακεδονίας, Μάλτα, Μαυροβούνιο, Κάτω Χώρες και Ηνωμένο Βασίλειο: Όλοι οι τομείς σπουδών είναι διαρθρωμένοι σε σύστημα τριών κύκλων. Συμπληρωματικές σημειώσεις (Διαγράμματα A2α και A2β) Αζερμπαϊτζάν και Ουκρανία: Τα στοιχεία προέρχονται από τις αντίστοιχες εθνικές εκθέσεις που υποβλήθηκαν στην BFUG για την Έκθεση απογραφής Κύπρος, Αγία Έδρα και Λιχτενστάιν: Υπάρχει σύστημα τριών κύκλων, αλλά ορισμένοι τομείς / κύκλοι σπουδών δεν παρέχονται οι φοιτητές πρέπει να μεταβούν στο εξωτερικό για να ολοκληρώσουν ορισμένα προγράμματα σπουδών. Εσθονία: Στην κατηγορία «Σπουδές μηχανικών», μόνο οι σπουδές πολιτικού μηχανικού παρέχονται ως ένας ενιαίος κύκλος σπουδών όλοι οι άλλοι τομείς είναι οργανωμένοι με βάση τη διάρθρωση των τριών κύκλων. Λουξεμβούργο: Προς το παρόν παρέχονται σπουδές μόνο πρώτου και δεύτερου κύκλου ο τρίτος κύκλος σπουδών θα εισαχθεί το Μάλτα: Τα προγράμματα σπουδών πρώτου κύκλου (επίπεδο bachelor) στους τομείς της λογιστικής, της αρχιτεκτονικής και της θεολογίας έχουν διάρκεια πέντε ετών, αλλά δεν θεωρούνται σπουδές «μακράς διάρκειας». Πολωνία: Και οι ακόλουθοι τομείς σπουδών θα συνεχίσουν να εξαιρούνται από το σύστημα των «δύο κύκλων»: 1) δραματικές σχολές 2) συντήρηση και αποκατάσταση έργων τέχνης 3) παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών και φωτογραφία και 4) ψυχολογία, για την οποία θα παρέχονται μόνο προγράμματα σπουδών ενός κύκλου και 5) σκηνοθεσία. Σε αυτούς τους τομείς σπουδών κάθε ίδρυμα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (ΙΚΕ) θα αποφασίζει αυτόνομα εάν τα προγράμματα σπουδών θα είναι διαρθρωμένα σε ένα μόνο ή σε δύο μόνο κύκλους σπουδών. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, τα προγράμματα σε αυτούς τους «εξαιρούμενους» τομείς σπουδών δεν θα επηρεαστούν από τη μεταρρυθμιστική διαδικασία. Σουηδία: Όλα τα προγράμματα σπουδών θα διαρθρωθούν σε τρεις κύκλους σπουδών από τον Ιούλιο του Οι σπουδές ιατρικής είναι οργανωμένες σύμφωνα με τη δομή που προβλέπει η διαδικασία της Μπολόνιας (bachelor/master) σε λίγες μόνο χώρες ή περιφέρειες: στη φλαμανδική και τη γαλλόφωνη κοινότητα του Βελγίου, τη Δανία και τις Κάτω Χώρες. Όμως, στις χώρες αυτές, οι κάτοχοι διπλώματος bachelor του πρώτου κύκλου σπουδών δεν μπορούν να ασκήσουν τα αντίστοιχα επαγγέλματα εάν δεν ολοκληρώσουν επιτυχώς τον δεύτερο κύκλο σπουδών (master). Στη Σουηδία, όπου το σύστημα των τριών κύκλων θα εισαχθεί από τον Ιούλιο του 2007, η μεταρρύθμιση θα επηρεάσει όλους τους τομείς σπουδών, περιλαμβανομένης της ιατρικής. Σε πολλές χώρες, οι σπουδές αρχιτεκτονικής, νομικής, μηχανικών και θεολογίας συχνά εξαιρούνται από το σύστημα των τριών κύκλων και εξακολουθούν να παρέχονται σε ένα μόνο κύκλο σπουδών (βλ. Διάγραμμα Α2β). Αρκετοί άλλοι τομείς σπουδών ενδέχεται επίσης να αποτελούν εξαιρέσεις και να μην περιλαμβάνονται στο σύστημα bachelor/master, όπως η παιδαγωγική στην Αυστρία, Εσθονία (δάσκαλοι των τάξεων 1-6) και τη Σλοβακία, οι καλλιτεχνικές σπουδές στην Αρμενία και ορισμένοι τομείς σπουδών στην Πολωνία, τη Νορβηγία και την Ισπανία. 18

20 ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Τα προγράμματα του επιπέδου ISCED 5B σπάνια είναι διαρθρωμένα σε κύκλους σπουδών bachelor/master Στις περισσότερες συμβαλλόμενες χώρες, η παροχή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης χωρίζεται σε προγράμματα ακαδημαϊκού/θεωρητικού χαρακτήρα (ISCED 5Α) και σε προγράμματα επαγγελματικών σπουδών πρακτικoύ προσανατολισμού (ISCED 5Β βλ. ορισμό ISCED 1997 στο Γλωσσάριο). Σε ορισμένες χώρες, τα προγράμματα των επιπέδων ISCED 5Α και 5Β παρέχονται από ιδρύματα διαφορετικών τύπων (πανεπιστημιακά και μη πανεπιστημιακά αντίστοιχα). Όμως, αυτός ο «δυαδικός» τύπος οργάνωσης αλλάζει όλο και πιο συχνά, πανεπιστημιακά και μη πανεπιστημιακά ιδρύματα παρέχουν προγράμματα σπουδών και των δύο επιπέδων. Ακόμη, παρατηρείται τάση εξομοίωσης ανάμεσα στα δύο επίπεδα σπουδών, όσον αφορά τα προγράμματα σπουδών, τον προσανατολισμό και τις αποκτούμενες γνώσεις. Έτσι, την περίοδο 2006/07, σε δεκατρείς χώρες (Αρμενία, Εσθονία, Φινλανδία, Γεωργία, Ελλάδα, Αγία Έδρα, Λιχτενστάιν, Λουξεμβούργο, Μολδαβία, Νορβηγία, Πολωνία, Πορτογαλία και Ρωσία) αναγνωρίζονται όλα τα προγράμματα σπουδών προπτυχιακής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ως επίπεδο ISCED 5Α, ακόμη και αν παρέχονται από μη πανεπιστημιακά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Με το νόμο του 2004, τα προγράμματα σπουδών του επιπέδου ISCED 5Β στη Ρουμανία θα αναδιοργανωθούν σε προγράμματα του επιπέδου ISCED 5Α από την περίοδο 2007/08. Στη Γεωργία, όπου όλα τα προγράμματα σπουδών αναγνωρίζονται ως προγράμματα του επιπέδου ISCED 5Α, τα προγράμματα ISCED 5Β θα διαχωριστούν από τα προγράμματα ISCED 5Α όταν τεθούν σε ισχύ οι τροποποιήσεις του νόμου περί επαγγελματικής εκπαίδευσης (αναμένονται το 2007/08 οι διατάξεις γι αυτή τη μεταβολή έχουν ήδη περιληφθεί στο νέο νόμο που ψηφίστηκε από το Κοινοβούλιο το Μάρτιο του 2007). Στην Πολωνία, τα προγράμματα τριετών σπουδών σε κολέγια (kolegia) τα οποία απονέμουν διπλώματα εκπαιδευτικών και καθηγητών ξένων γλωσσών κατατάσσονται στα προγράμματα του επιπέδου ISCED 5Β για τους σκοπούς της συλλογής στατιστικών δεδομένων σε διεθνές επίπεδο εντούτοις, η εθνική νομοθεσία δεν αναγνωρίζει αυτά τα προγράμματα σπουδών ως τριτοβάθμια εκπαίδευση. Γενικά, τα προγράμματα του επιπέδου ISCED 5Β δεν είναι οργανωμένα με βάση τη διάρθρωση bachelor/master. Ωστόσο, πέντε χώρες (Αλβανία, Βοσνία Ερζεγοβίνη, Κροατία, Ιταλία και Μαυροβούνιο) εφαρμόζουν το σύστημα των δύο κύκλων στα προγράμματα ISCED 5Β. Ο πρώτος κύκλος σπουδών των προγραμμάτων ISCED 5Β έχει διάρκεια δύο, τριών ή τεσσάρων ετών και παρέχει πρόσβαση σε πρόγραμμα σπουδών δεύτερου κύκλου ISCED 5Β, αλλά οι απόφοιτοι αυτών των προγραμμάτων δεν είναι άμεσα αποδεκτοί σε πρόγραμμα τρίτου κύκλου (διδακτορικές σπουδές). Στη Γαλλία, μετά τα προγράμματα ορισμένων τομέων σπουδών πρώτου κύκλου ISCED 5Β ακολουθεί και πρόγραμμα σπουδών δεύτερου κύκλου διάρκειας ενός έτους (που οδηγεί στην απόκτηση του διπλώματος licence professionnelle) εντούτοις, δεν υφίσταται διάρθρωση σπουδών του τύπου bachelor/master στο επίπεδο ISCED 5B. Οι απόφοιτοι των προγραμμάτων ISCED 5Β γίνονται συχνά δεκτοί σε προγράμματα σπουδών ISCED 5Α Σε όλες τις χώρες οι οποίες προσφέρουν προγράμματα σπουδών επαγγελματικής κατεύθυνσης του επιπέδου ISCED 5Β (με εξαίρεση την Ανδόρα, την Τσεχική Δημοκρατία, το Μαυροβούνιο και τη Σλοβακία), οι απόφοιτοι αυτού του επιπέδου σπουδών, πέρα από τη δυνατότητα ένταξής τους στην αγορά εργασίας, έχουν τη δυνατότητα να ενταχθούν σε πρόγραμμα σπουδών του επιπέδου ISCED 5Α, εφόσον υπάρχει τουλάχιστον μερική αναγνώριση των ακαδημαϊκών τους επιδόσεων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι απόφοιτοι των προγραμμάτων ISCED 5Β έχουν τη δυνατότητα να εισαχθούν απευθείας στο δεύτερο ή το τρίτο έτος προγράμματος σπουδών bachelor του επιπέδου ISCED 5Α, ή ακόμη και σε πρόγραμμα σπουδών master. Η δυνατότητα αυτή συχνά υπόκειται σε διαφορετικούς όρους, ανάλογα με τη χώρα ή το πρόγραμμα σπουδών και, σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι δυνατή μόνο εντός του ίδιου τομέα σπουδών. Στη γαλλόφωνη κοινότητα του Βελγίου, η πρόσβαση των αποφοίτων σπουδών ISCED 5Β σε πρόγραμμα σπουδών bachelor ή master ISCED 5A εξαρτάται είτε από την ολοκλήρωση ενός προγράμματος «μετάβασης» (passerelle) ή με βάση την επικύρωση των προσωπικών και επαγγελματικών επιδόσεων των φοιτητών. Στη Γαλλία, οι απόφοιτοι σπουδών ISCED 5Β μπορούν επίσης να γίνουν δεκτοί σε προγράμματα του επιπέδου ISCED 5Α βάσει ενός παρόμοιου προγράμματος «μετάβασης» και της αναγνώρισης των προηγούμενων σπουδών τους ακόμη, συνυπολογίζονται οι μονάδες ECTS και παρέχεται απαλλαγή από όλα ή από ορισμένα προγράμματα του επιπέδου ISCED 5Α (licence ή/και master). Στην φλαμανδική κοινότητα του Βελγίου, η 19

21 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ: Η ΔΟΜΗ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 2006/07 απευθείας πρόσβαση από τα προγράμματα σπουδών ISCED 5Β και 5Α στο επίπεδο σπουδών master 5A είναι δυνατή μόνο στον ίδιο τομέα σπουδών. Εάν οι φοιτητές μεταπηδήσουν σε άλλο τομέα σπουδών από το επίπεδο bachelor στο επίπεδο master, είναι υποχρεωμένοι να παρακολουθήσουν ένα πρόγραμμα «μετάβασης». Στην Κροατία, το κάθε εκπαιδευτικό ίδρυμα καθορίζει τις απαιτήσεις για τη δυνατότητα μετάβασης πτυχιούχων σπουδών ISCED 5Β σε προγράμματα bachelor ISCED 5Α. Στη Μάλτα, οι φοιτητές μπορούν να ενταχθούν σε πρόγραμμα σπουδών ISCED 5Α μετά από σπουδές ενός ή δύο ετών σε πρόγραμμα ISCED 5Β. Στην Ιταλία, ο νόμος ορίζει ότι τα πανεπιστήμια πρέπει να αναγνωρίζουν όλες τις επαγγελματικές γνώσεις ή/και δεξιότητες που έχουν αποκτηθεί προηγουμένως και να τις αναγνωρίζουν ως ακαδημαϊκές μονάδες πανεπιστημιακών σπουδών. Στην Ουγγαρία, οι απόφοιτοι προγραμμάτων ISCED 5Β έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν μέχρι εξήντα (60) ακαδημαϊκές μονάδες σε πρόγραμμα σπουδών bachelor ISCED 5Α (οι ακαδημαϊκές μονάδες του συστήματος ECTS που αποκτήθηκαν στο επίπεδο ISCED 5Β συνυπολογίζονται και παρέχουν δυνατότητα απαλλαγής από ορισμένα μαθήματα ή σεμινάρια του προγράμματος σπουδών ISCED 5Α). Όμως, για να γίνουν δεκτοί σε πρόγραμμα σπουδών ISCED 5Α, οι απόφοιτοι σπουδών ISCED 5Β πρέπει επίσης να υποβάλουν αίτηση μέσω της πάγιας διαδικασίας αιτήσεων μαζί με όλους τους άλλους υποψήφιους. Στις Κάτω Χώρες, το Σεπτέμβριο του 2006, τέθηκαν σε εφαρμογή πρότυπα σχέδια για την εισαγωγή των νέων προγραμμάτων σπουδών ISCED 5Β. Ο τίτλος σπουδών ISCED 5Β οδηγεί σε ένα συναφές δίπλωμα το οποίο παρέχει στους φοιτητές τη δυνατότητα να μεταφέρουν στο επίπεδο σπουδών 5Α μέχρι 120 ακαδημαϊκές μονάδες ECTS. Στην Πολωνία, οι υποψήφιοι που έχουν ολοκληρώσει πρόγραμμα σπουδών ISCED 5Β μπορούν να λάβουν δίπλωμα bachelor εφόσον περάσουν μια ειδική εξέταση. Στην Τουρκία, οι φοιτητές που ολοκληρώνουν ένα πρόγραμμα σπουδών ISCED 5Β μπορούν να εισαχθούν σε πρόγραμμα ISCED 5Α αφού λάβουν μέρος σε εξέταση που οργανώνεται από την κεντρική διοίκηση και παρακολουθήσουν μαθήματα «μετάβασης» διάρκειας μέχρι ενός έτους, μετά τα οποία μπορούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στο τρίτο έτος του προγράμματος σπουδών ISCED 5Α. ΤΜΗΜΑ B: Ο ΤΡΙΤΟΣ ΚΥΚΟΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ Στις δύο τελευταίες διασκέψεις που οργανώθηκαν στο πλαίσιο της διαδικασίας της Μπολόνιας, οι υπουργοί παιδείας των χωρών οι οποίες υπέγραψαν τη Διακήρυξη της Μπολόνιας τόνισαν την ανάγκη να υπάρξει μεγαλύτερη συνεργασία και αλληλεπίδραση μεταξύ του Ευρωπαϊκού Χώρου Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας και να θεωρηθούν οι διδακτορικές σπουδές τρίτος κύκλος της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Οι υπουργοί επεσήμαναν επίσης ότι ο συνήθης φόρτος εργασίας του τρίτου κύκλου σπουδών στις περισσότερες χώρες πρέπει να αντιστοιχεί σε σπουδές πλήρους φοίτησης τεσσάρων ετών και τόνισαν τη σημασία της εκπαίδευσης στην έρευνα ως αναπόσπαστο μέρος του τρίτου κύκλου σπουδών. Γενικά μόνο οι κάτοχοι διπλώματος master σπουδών του επιπέδου ISCED 5Α μπορούν να έχουν πρόσβαση στις διδακτορικές σπουδές Η πρόσβαση στις διδακτορικές σπουδές περιορίζεται γενικά σε υποψήφιους οι οποίοι έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς ένα πρόγραμμα σπουδών master δεύτερου κύκλου του επιπέδου ISCED 5Α ή έχουν ισοδύναμο τίτλο σπουδών (Διάγραμμα Β1). Εντούτοις, σε ορισμένες χώρες υπάρχουν και άλλα κριτήρια επιλογής που καθορίζονται σε εθνικό επίπεδο ή από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στη Ρουμανία, εκτός από το δίπλωμα master, όλοι οι υποψήφιοι πρέπει να κατέχουν και ειδικό πιστοποιητικό που να πιστοποιεί τη γνώση μιας ξένης γλώσσας. Η εισαγωγή σε προγράμματα διδακτορικών σπουδών υλοποιείται μέσω διαδικασίας επιλογής κατά την οποία ζητείται από τους υποψηφίους να υποβάλουν περίληψη της διδακτορικής τους διατριβής και να περάσουν από συνέντευξη. Στην Ισπανία, οι κάτοχοι διπλώματος master πρέπει επίσης να παρακολουθήσουν υποχρεωτικά πρόγραμμα θεωρητικών σπουδών πριν να ξεκινήσουν ατομική ερευνητική εργασία (Διάγραμμα Β2). 20

22 ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Διάγραμμα B1: Απαιτούμενα προσόντα για την εισαγωγή σε διδακτορικές σπουδές, 2006/07 Ουκρανία: Τα στοιχεία προέρχονται από την εθνική έκθεση που υποβλήθηκε στην BFUG για την Έκθεση απογραφής Σε έντεκα χώρες, οι περισσότερες από τις οποίες συμμετέχουν σε προγράμματα συνεργασίας της ΕΕ (Κύπρος, Γερμανία, Ελλάδα, Ισλανδία, Ιρλανδία, Μάλτα, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία, Ρωσία, Τουρκία και Ηνωμένο Βασίλειο), οι φοιτητές μπορούν να εισαχθούν σε πρόγραμμα διδακτορικών σπουδών, εάν διαθέτουν πιστοποιητικό επιτυχούς ολοκλήρωσης ενός προγράμματος σπουδών πρώτου κύκλου bachelor του επιπέδου ISCED 5Α. Γενικά, η δυνατότητα αυτή υπόκειται σε ορισμένες προϋποθέσεις. Στην Κύπρο, οι φοιτητές που έχουν ολοκληρώσει τον πρώτο κύκλο σπουδών μπορούν να εισαχθούν σε διδακτορικές σπουδές, αφού προηγουμένως παρακολουθήσουν θεωρητικά μαθήματα μεταπτυχιακού επιπέδου που αντιστοιχούν σε 60 ακαδημαϊκές μονάδες του συστήματος ECTS. Στη Γερμανία, οι φοιτητές με άριστες επιδόσεις μπορούν να εισαχθούν απευθείας σε προγράμματα διδακτορικών σπουδών μετά την απόκτηση του πτυχίου bachelor, εάν επιτύχουν σε μία ειδική θεματική εξέταση. Στην Ελλάδα, ο πρώτος τίτλος σπουδών (πτυχίο) είναι αρκετός για την πρόσβαση σε πρόγραμμα διδακτορικών σπουδών σε σχολές οι οποίες δεν παρέχουν προγράμματα σπουδών δεύτερου κύκλου. Στην Ιρλανδία, το κάθε AEΙ/ΤΕI έχει τη δυνατότητα να επιτρέπει σε φοιτητές να εισαχθούν απευθείας σε πρόγραμμα διδακτορικών σπουδών μετά την απόκτηση του διπλώματος bachelor. Απαιτείται δίπλωμα Master ή ισοδύναμος τίτλος σπουδών. Απαιτείται δίπλωμα Master ή ισοδύναμος τίτλος σπουδών, αλλά η πρόσβαση είναι δυνατή και για κατόχους διπλώματος Barchelor (ISCED 5Α) (με ορισμένες πρόσθετες προϋποθέσεις). Διδακτορικές σπουδές στο εξωτερικό Μη διαθέσιμα δεδομένα Πηγή: Ευρυδίκη. Συμπληρωματικές σημειώσεις (Διάγραμμα B1) Ελλάδα: Μόνο οι σχολές οι οποίες δεν προσφέρουν προγράμματα δεύτερου κύκλου σπουδών (αποκλειστικά για πρακτικούς λόγους) δέχονται φοιτητές χωρίς δεύτερο τίτλο σπουδών για διδακτορικές σπουδές. Λιχτενστάιν: Τα διπλώματα Master αποκτώνται κατά κύριο λόγο στο εξωτερικό. Λουξεμβούργο: Οι διδακτορικές σπουδές θα εισαχθούν το Ρουμανία: Τίτλος σπουδών bachelor που αποκτήθηκε πριν τεθεί σε ισχύ η νέα διάρθρωση σπουδών το 2005/06 παρέχει πρόσβαση σε πρόγραμμα διδακτορικών σπουδών. Στη Μάλτα και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι υποψήφιοι κάτοχοι διπλώματος Bachelor Upper Second Class μπορούν να εισαχθούν σε πρόγραμμα σπουδών master. Μετά από έρευνα πλήρους φοίτησης διάρκειας τουλάχιστον 15 μηνών, οι φοιτητές μπορούν να εισαχθούν σε πρόγραμμα σπουδών PhD και στην περίπτωση αυτή οι σπουδές του επιπέδου master προσμετρώνται ως τμήμα των διδακτορικών σπουδών. Στη Μάλτα, οι διατάξεις αυτές αναθεωρούνται από την περίοδο 2006/07. Εν τω μεταξύ στο Ηνωμένο Βασίλειο, σε ορισμένες περιπτώσεις, φοιτητές με καλούς βαθμούς στο δίπλωμα Honours bachelor μπορούν να εισαχθούν σε πρόγραμμα διδακτορικών σπουδών χωρίς να κατέχουν δίπλωμα master με την έγκριση του επόπτη διδακτορικών σπουδών. Στις Κάτω Χώρες, για την εισαγωγή σε προγράμματα διδακτορικών σπουδών απαιτείται πάντοτε εκ των προτέρων έγκριση του επόπτη καθηγητή και, σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, μπορούν να γίνουν δεκτοί φοιτητές με δίπλωμα bachelor. 21

Πανευρωπαϊκή έρευνα γνώμης σχετικά με την ασφάλεια και την υγεία στο χώρο εργασίας

Πανευρωπαϊκή έρευνα γνώμης σχετικά με την ασφάλεια και την υγεία στο χώρο εργασίας Πανευρωπαϊκή έρευνα γνώμης σχετικά με την ασφάλεια και την υγεία στο χώρο εργασίας Αποτελέσματα σε ολόκληρη την Ευρώπη και την Ελλάδα - Μάιος 2013 Αντιπροσωπευτικά αποτελέσματα σε 31 συμμετέχουσες Ευρωπαϊκές

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 7.7.2014 COM(2014) 448 final 2014/0207 (NLE) Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1340/2008 του Συμβουλίου, της 8ης Δεκεμβρίου 2008,

Διαβάστε περισσότερα

9475/10 ΑΙ/μκρ 1 DG C 1 A LIMITE EL

9475/10 ΑΙ/μκρ 1 DG C 1 A LIMITE EL ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 18 Μαΐου 2010 (20.05) (OR. en) 9475/10 COMPET 150 SOC 321 JUSTCIV 91 MI 136 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της : Γενικής Γραμματείας του Συμβουλίου προς : το Συμβούλιο Θέμα : Συμβούλιο

Διαβάστε περισσότερα

Αριθµοί Κλειδιά στις Τεχνολογίες των Πληροφοριών και της Επικοινωνίας στα σχολεία στην Ευρώπη Έκδοση 2004

Αριθµοί Κλειδιά στις Τεχνολογίες των Πληροφοριών και της Επικοινωνίας στα σχολεία στην Ευρώπη Έκδοση 2004 ελτίο Τύπου Αριθµοί Κλειδιά στις Τεχνολογίες των Πληροφοριών και της Επικοινωνίας στα σχολεία στην Ευρώπη Έκδοση 24 Η ανάπτυξη της δυναµικής της τεχνολογίας των πολυµέσων και του ιαδικτύου για εκπαιδευτικούς

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Πολιτική και Οικονομία Υδατικών Πόρων

Περιβαλλοντική Πολιτική και Οικονομία Υδατικών Πόρων ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Περιβαλλοντική Πολιτική και Οικονομία Υδατικών Πόρων Ενότητα 5:Η Οδηγία Πλαίσιο για τα νερά WFD2000/60/ΕΚ Εφαρμογή Βασίλης Κανακούδης Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών

Διαβάστε περισσότερα

Έκθεση της ΕΕ για την εκπαίδευση: ικανοποιητική πρόοδος, χρειάζονται όµως περισσότερες προσπάθειες για να επιτευχθούν οι στόχοι

Έκθεση της ΕΕ για την εκπαίδευση: ικανοποιητική πρόοδος, χρειάζονται όµως περισσότερες προσπάθειες για να επιτευχθούν οι στόχοι IP/11/488 Βρυξέλλες, 19 Απριλίου 2011 Έκθεση της ΕΕ για την εκπαίδευση: ικανοποιητική πρόοδος, χρειάζονται όµως περισσότερες προσπάθειες για να επιτευχθούν οι στόχοι Βρυξέλλες, 19 Απριλίου Την τελευταία

Διαβάστε περισσότερα

Γάλα: τρία κράτη µέλη πρέπει να καταβάλουν εισφορές ύψους 19 εκατ. ευρώ για υπέρβαση των ποσοστώσεων γάλακτος

Γάλα: τρία κράτη µέλη πρέπει να καταβάλουν εισφορές ύψους 19 εκατ. ευρώ για υπέρβαση των ποσοστώσεων γάλακτος IP/10/1454 Βρυξέλλες, 29 Οκτωβρίου 2010 Γάλα: τρία κράτη µέλη πρέπει να καταβάλουν εισφορές ύψους 19 εκατ. ευρώ για υπέρβαση των ποσοστώσεων γάλακτος Η ανία, οι Κάτω Χώρες και η Κύπρος ήταν τα µόνα κράτη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΑΚΑ ΗΜΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ERASMUS. Κινητικότητα Προσωπικού

ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΑΚΑ ΗΜΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ERASMUS. Κινητικότητα Προσωπικού ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΑΚΑ ΗΜΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ERASMUS Κινητικότητα Προσωπικού Μπορούν να συμμετάσχουν μέλη του προσωπικού που είναι: Υπήκοοι χώρας που συμμετέχει στο πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης(LLP). Υπήκοοι

Διαβάστε περισσότερα

Πίνακας επιδόσεων της Ένωσης καινοτομίας για το 2014

Πίνακας επιδόσεων της Ένωσης καινοτομίας για το 2014 Πίνακας επιδόσεων της Ένωσης καινοτομίας για το 2014 Πίνακας επιδόσεων Ένωση Καινοτομίας για την έρευνα και την καινοτομία Σύνοψη Γλωσσική έκδοση ΕL Enterprise Enterprise and and Industry Industry Σύνοψη

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΜΕ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΗΣ ETUCE (Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Εκπαιδευτικών, τμήμα της EDUCATION INTERNATIONAL)

ΟΛΜΕ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΗΣ ETUCE (Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Εκπαιδευτικών, τμήμα της EDUCATION INTERNATIONAL) ΟΛΜΕ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΗΣ ETUCE (Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Εκπαιδευτικών, τμήμα της EDUCATION INTERNATIONAL) ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ (2012) ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ 55 συνδικαλιστικές

Διαβάστε περισσότερα

ιαβούλευση των ενδιαφεροµένων κατά τη χάραξη πολιτικής για τις µικρές επιχειρήσεις σε εθνικό/περιφερειακό επίπεδο

ιαβούλευση των ενδιαφεροµένων κατά τη χάραξη πολιτικής για τις µικρές επιχειρήσεις σε εθνικό/περιφερειακό επίπεδο ιαβούλευση των ενδιαφεροµένων κατά τη χάραξη πολιτικής για τις µικρές επιχειρήσεις σε εθνικό/περιφερειακό επίπεδο 01.06.2004-30.09.2004 Μέρος Ι Στοιχεία Χώρα AT - Αυστρία 1 (1.4) BE - Βέλγιο 4 (5.8) DE

Διαβάστε περισσότερα

Πλαίσια επαγγελματικών προσόντων: καταλύτες για τη δια βίου μάθηση Το νέο Ευρωπαϊκό περιβάλλον εκπαίδευσης και κατάρτισης

Πλαίσια επαγγελματικών προσόντων: καταλύτες για τη δια βίου μάθηση Το νέο Ευρωπαϊκό περιβάλλον εκπαίδευσης και κατάρτισης Πλαίσια επαγγελματικών προσόντων: καταλύτες για τη δια βίου μάθηση Το νέο Ευρωπαϊκό περιβάλλον εκπαίδευσης και κατάρτισης Αθήνα 18 Ιουνίου 2009, Διήμερη συνάντηση εργασίας του ΤΕΕ «Πιστοποίηση Επαγγελματικής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ Εθνική Πρόσκληση Υποβολής Αιτήσεων για Επισκέψεις Μελέτης 2012

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ Εθνική Πρόσκληση Υποβολής Αιτήσεων για Επισκέψεις Μελέτης 2012 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ------ ΙΔΡΥΜΑ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ (Ι.Κ.Υ.) ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ 27.4.2012 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 115/27 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 23ης Απριλίου 2012 σχετικά με τη δεύτερη δέσμη κοινών στόχων ασφαλείας για το σιδηροδρομικό σύστημα [κοινοποιηθείσα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ το 2013

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ το 2013 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ το 2013 Ατυχήματα στην Ελλάδα Σε 3.828 ανήλθε το 2013 ο αριθμός των ατυχημάτων από αυτοκίνητα με ξένες πινακίδες στην Ελλάδα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ 22.7.2010 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 189/19 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 19ης Ιουλίου 2010 σχετικά με τους κοινούς στόχους ασφάλειας που αναφέρονται στο άρθρο 7 της οδηγίας 2004/49/ΕΚ του Ευρωπαϊκού

Διαβάστε περισσότερα

ιαβούλευση των ενδιαφεροµένων κατά τη χάραξη πολιτικής για τις µικρές επιχειρήσεις σε εθνικό/περιφερειακό επίπεδο

ιαβούλευση των ενδιαφεροµένων κατά τη χάραξη πολιτικής για τις µικρές επιχειρήσεις σε εθνικό/περιφερειακό επίπεδο ιαβούλευση των ενδιαφεροµένων κατά τη χάραξη πολιτικής για τις µικρές επιχειρήσεις σε εθνικό/περιφερειακό επίπεδο 01/06/2004-30/09/2004 Μέρος Ι Στοιχεία Χώρα AT - Αυστρία 9 (4.5) BE - Βέλγιο 13 (6.5) DE

Διαβάστε περισσότερα

Φορολογική πολιτική και ανταγωνιστικότητα Νίκος Βέττας Γενικός Διευθυντής ΙΟΒΕ Καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών

Φορολογική πολιτική και ανταγωνιστικότητα Νίκος Βέττας Γενικός Διευθυντής ΙΟΒΕ Καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH Τ. Καρατάσου 11, 117 42 Αθήνα, Tηλ.: 210 92 11 200-10, Fax: 210 92 33 977, www.iobe.gr 11 T. Karatassou Str., 117

Διαβάστε περισσότερα

Υγεία: Προετοιµασία για τις διακοπές ταξιδεύετε πάντα µε την Ευρωπαϊκή Κάρτα σας Ασφάλισης Ασθένειας (EΚΑA)?

Υγεία: Προετοιµασία για τις διακοπές ταξιδεύετε πάντα µε την Ευρωπαϊκή Κάρτα σας Ασφάλισης Ασθένειας (EΚΑA)? MEMO/11/406 Βρυξέλλες, 16 Ιουνίου 2011 Υγεία: Προετοιµασία για τις διακοπές ταξιδεύετε πάντα µε την Ευρωπαϊκή Κάρτα σας Ασφάλισης Ασθένειας (EΚΑA)? Στις διακοπές να περιµένετε το απροσδόκητο. Σχεδιάζετε

Διαβάστε περισσότερα

Στοιχεία της Επίσκεψης Μελέτης ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ & ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ STUDY VISITS ΤΕΛΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Στοιχεία της Επίσκεψης Μελέτης ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ & ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ STUDY VISITS ΤΕΛΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ------ ΙΔΡΥΜΑ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ (Ι.Κ.Υ.) ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτικές Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος

Πολιτικές Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος Πολιτικές Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος Μισσός Βλάσης Ερευνητής του Παρατηρητηρίου Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων του ΙΝΕ ΓΣΕΕ, phd student Χαρακτηριστικά των σχημάτων ΕΕΕ στις χώρες τις Ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

Η Κοινή Γεωργική Πολιτική σε αριθμούς

Η Κοινή Γεωργική Πολιτική σε αριθμούς Η Κοινή Γεωργική Πολιτική σε αριθμούς Οι πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζουν τα βασικά στατιστικά δεδομένα σε πολλούς τομείς σχετικά με την Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) και, συγκεκριμένα: τη γεωργική

Διαβάστε περισσότερα

Η Διεθνής Κινητικότητα στο πλαίσιο του Erasmus+

Η Διεθνής Κινητικότητα στο πλαίσιο του Erasmus+ Η Διεθνής Κινητικότητα στο πλαίσιο του Erasmus+ Αθήνα, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, 5 Δεκεμβρίου 2014 Αθανάσιος Καυκαλίδης Υπεύθυνος για τη Διεθνή Κινητικότητα & τις Κεντρικές Δράσεις ΕRASMUS + Τομέας Ανώτατης

Διαβάστε περισσότερα

EURYDICE Διασφάλιση Ποιότητας στην Κατάρτιση των Εκπαιδευτικών στην Ευρώπη

EURYDICE Διασφάλιση Ποιότητας στην Κατάρτιση των Εκπαιδευτικών στην Ευρώπη EURYDICE Διασφάλιση Ποιότητας στην Κατάρτιση των Εκπαιδευτικών στην Ευρώπη Ευρυδίκη Το δίκτυο πληροφοριών για την εκπαίδευση στην Ευρώπη Το παρόν έγγραφο εκδίδεται από την Ευρωπαϊκή Μονάδα Ευρυδίκη με

Διαβάστε περισσότερα

Η Κοινή Γεωργική Πολιτική σε αριθμούς

Η Κοινή Γεωργική Πολιτική σε αριθμούς Η Κοινή Γεωργική Πολιτική σε αριθμούς Οι πίνακες που ακολουθούν δείχνουν τα βασικά στατιστικά δεδομένα σε πολλούς τομείς σχετικά με την κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ), και συγκεκριμένα: τη γεωργική βιομηχανία

Διαβάστε περισσότερα

Η Κοινή Γεωργική Πολιτική σε αριθμούς

Η Κοινή Γεωργική Πολιτική σε αριθμούς Η Κοινή Γεωργική Πολιτική σε αριθμούς Οι πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζουν τα βασικά στατιστικά δεδομένα σε πολλούς τομείς σχετικά με την Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) και, συγκεκριμένα: τη γεωργική

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Πανεπιστημιακός Χάρτης Erasmus Erasmus Charter for Higher Education 2014-2020 3 βασικές δράσεις (Key Actions) KA1 Μαθησιακή Κινητικότητα των Aτόμων ΚΑ2 Συνεργασία για Καινοτομία και Ανταλλαγή Καλών Πρακτικών

Διαβάστε περισσότερα

Το έγγραφο αυτό συνιστά βοήθημα τεκμηρίωσης και δεν δεσμεύει τα κοινοτικά όργανα

Το έγγραφο αυτό συνιστά βοήθημα τεκμηρίωσης και δεν δεσμεύει τα κοινοτικά όργανα 2002L0004 EL 01.01.2007 002.001 1 Το έγγραφο αυτό συνιστά βοήθημα τεκμηρίωσης και δεν δεσμεύει τα κοινοτικά όργανα B ΟΔΗΓΙΑ 2002/4/ΕΚ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 30ής Ιανουαρίου 2002 περί της εγγραφής σε μητρώα

Διαβάστε περισσότερα

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (Μη νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (Μη νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ 4.10.2014 L 290/1 II (Μη νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 1044/2014 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 3ης Οκτωβρίου 2014 σχετικά με τον καθορισμό, για το 2014, δημοσιονομικών ανώτατων

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΡΑ ΦΟΙΤΗΣΗΣ ΣΤΟΝ 2 Ο ΚΥΚΛΟ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΔΙΔΑΚΤΡΑ ΦΟΙΤΗΣΗΣ ΣΤΟΝ 2 Ο ΚΥΚΛΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΑΛΤΑ Πηγή: Ευρυδίκη (2011a, 2012) ΔΙΔΑΚΤΡΑ ΦΟΙΤΗΣΗΣ ΣΤΟΝ 2 Ο ΚΥΚΛΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Ποσοστό φοιτητών που πληρώνουν δίδακτρα για φοίτηση στον 2 o κύκλο σπουδών 13,8% Κανένας δεν πληρώνει ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ 31,0% Όλοι πληρώνουν

Διαβάστε περισσότερα

The Industrial Sector in Greece: the next day

The Industrial Sector in Greece: the next day The Industrial Sector in Greece: the next day Νίκος Βέττας Γενικός Διευθυντής Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (IOBE) Καθηγητής Οικονομικών Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών nvettas@aueb.gr American

Διαβάστε περισσότερα

Αναλυτικότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα θα βρείτε στον σύνδεσμο:

Αναλυτικότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα θα βρείτε στον σύνδεσμο: Προκήρυξη θέσεων κινητικότητας φοιτητών/τριών για σπουδές στο εξωτερικό μέσω του Προγράμματος ERASMUS +, για το Τμήμα για το ακαδημαϊκό έτος 2019-2020 Το πρόγραμμα Erasmus+/Σπουδές επιχορηγεί την κινητικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Τάσεις και προοπτικές στην ελληνική οικονομία

Τάσεις και προοπτικές στην ελληνική οικονομία ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH 1 Τσάμη Καρατάσου 11, 117 42 Αθήνα, Tηλ.: 21 92 11 2-1, Fax: 21 92 33 977, www.iobe.gr 11 Tsami Karatassou, 117 42

Διαβάστε περισσότερα

A8-0061/19. Santiago Fisas Ayxelà Πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης για τα έτη 2020 έως 2033 COM(2016)0400 C8-0223/ /0186(COD)

A8-0061/19. Santiago Fisas Ayxelà Πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης για τα έτη 2020 έως 2033 COM(2016)0400 C8-0223/ /0186(COD) 8.6.2017 A8-0061/19 Τροπολογία 19 Petra Kammerevert εξ ονόματος της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας Έκθεση Santiago Fisas Ayxelà Πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης για τα έτη 2020 έως 2033 COM(2016)0400

Διαβάστε περισσότερα

(2011/431/EE) (8) Για να είναι επιλέξιμες για χρηματοδοτική συμμετοχή, οι

(2011/431/EE) (8) Για να είναι επιλέξιμες για χρηματοδοτική συμμετοχή, οι L 188/50 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 19.7.2011 ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 11ης Ιουλίου 2011 περί χρηματοδοτικής συμμετοχής της Ένωσης στα προγράμματα των κρατών μελών για τον έλεγχο,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟς ΜΙΑ ΕΥΡΩΠΗ ΠΟΛΛΩΝ ΤΑΧΥΤΗΤΩΝ: ΤΙ ΘΕΣΗ ΕΧΟΥΝ ΤΑ ΔΥΤΙΚΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ; Αντώνιος Κάργας, Μεταπτυχιακός Φοιτητής

ΠΡΟς ΜΙΑ ΕΥΡΩΠΗ ΠΟΛΛΩΝ ΤΑΧΥΤΗΤΩΝ: ΤΙ ΘΕΣΗ ΕΧΟΥΝ ΤΑ ΔΥΤΙΚΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ; Αντώνιος Κάργας, Μεταπτυχιακός Φοιτητής ΠΡΟς ΜΙΑ ΕΥΡΩΠΗ ΠΟΛΛΩΝ ΤΑΧΥΤΗΤΩΝ: ΤΙ ΘΕΣΗ ΕΧΟΥΝ ΤΑ ΔΥΤΙΚΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ; Αντώνιος Κάργας, Μεταπτυχιακός Φοιτητής Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΟΜΙΛΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΡΑΣΜΟΣ+ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2015-2016

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΟΜΙΛΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΡΑΣΜΟΣ+ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2015-2016 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΟΜΙΛΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΡΑΣΜΟΣ+ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2015-2016 ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΓΙΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΑΙΤΗΣΗΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΤΗΤΑΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ERASMUS+ TRAINEESHIPS 2017-2018 ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ MOΡΙΑΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ Το Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

Προγράμματα διαλόγου για νέους

Προγράμματα διαλόγου για νέους Προγράμματα διαλόγου για νέους Ποιος είναι ο στόχος αυτής της δράσης; Η δράση αυτή προωθεί την ενεργό συμμετοχή των νέων στον δημοκρατικό βίο και ενθαρρύνει τη συζήτηση γύρω από ζητήματα και προτεραιότητες

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΘΕΜΑΤΟΦΥΛΑΚΑΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΥΝΟΨΗ

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΘΕΜΑΤΟΦΥΛΑΚΑΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΘΕΜΑΤΟΦΥΛΑΚΑΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΥΝΟΨΗ Μη κράτος μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης (Λευκορωσία) ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ ΕΔΡΑ ΚΑΙ ΓΡΑΦΕΙΑ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Αζερμπαϊτζάν, Αλβανία, Ανδόρα, Αρμενία,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΘΕΜΑΤΟΦΥΛΑΚΑΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΥΝΟΨΗ

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΘΕΜΑΤΟΦΥΛΑΚΑΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΘΕΜΑΤΟΦΥΛΑΚΑΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΥΝΟΨΗ GRE ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ Αζερμπαϊτζάν, Αλβανία, Ανδόρα, Αρμενία, Αυστρία, Βέλγιο, Βοσνία Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Γεωργία, Δανία,

Διαβάστε περισσότερα

Η διαδικασία Μπολόνια

Η διαδικασία Μπολόνια ΗδιαδικασίαΜπολόνια Προςένα«ΕυρωπαϊκόΧώρο ΑνώτατηςΕκπαίδευσης» Η συγκεκριμένη παρουσίαση έχει ως στόχο μια πρώτη επαφή με την Διαδικασία της Μπολόνιακαιταστάδιατηςγιατην δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Χώρου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2014-2015 ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΓΙΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ

ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2014-2015 ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΓΙΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2014-2015 ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΓΙΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΓΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΕ ΙΔΡΥΜΑΤΑ-ΕΤΑΙΡΟΥΣ ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΩΣΗ ΜΕ ΑΡΧΕΙΟ. ΦΑΣΗ 1η

ΗΛΩΣΗ ΜΕ ΑΡΧΕΙΟ. ΦΑΣΗ 1η ΗΛΩΣΗ ΜΕ ΑΡΧΕΙΟ Το σύστηµα της ηλεκτρονικής υποβολής υποστηρίζει την εισαγωγή στοιχείων από εξωτερικό αρχείο. Ο σκοπός της εισαγωγής στοιχείων από αρχείο είναι η αποφυγή πολλαπλών πληκτρολογήσεων αν τα

Διαβάστε περισσότερα

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 25 Ιουλίου 2016 (OR. en)

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 25 Ιουλίου 2016 (OR. en) Conseil UE Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 25 Ιουλίου 2016 (OR. en) 11432/16 LIMITE PUBLIC POLGEN 92 JUR 361 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ Θέμα: ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την τροποποίηση της

Διαβάστε περισσότερα

Πανευρωπαϊκή δημοσκόπηση σχετικά με την επαγγελματική υγεία και ασφάλεια Αντιπροσωπευτικά αποτελέσματα στα 27 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Πανευρωπαϊκή δημοσκόπηση σχετικά με την επαγγελματική υγεία και ασφάλεια Αντιπροσωπευτικά αποτελέσματα στα 27 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης Πανευρωπαϊκή δημοσκόπηση σχετικά με την επαγγελματική υγεία και ασφάλεια Αντιπροσωπευτικά αποτελέσματα στα 2 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης Πακέτο που περιλαμβάνει τα αποτελέσματα για την Ευρώπη των

Διαβάστε περισσότερα

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 73/20 15.3.2019 ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) 2019/410 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 29ης Νοεμβρίου 2018 για τον καθορισμό εκτελεστικών τεχνικών προτύπων όσον αφορά τις λεπτομέρειες και τη δομή των πληροφοριών που

Διαβάστε περισσότερα

ΧΩΡΙΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ /ΑΥΞΗΣΕΙΣ ΜΕΙΩΣΕΙΣ ΚΕ.ΜΕ.ΤΕ-ΟΛΜΕ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012

ΧΩΡΙΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ /ΑΥΞΗΣΕΙΣ ΜΕΙΩΣΕΙΣ ΚΕ.ΜΕ.ΤΕ-ΟΛΜΕ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012 ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΟΛΜΕ - ΟΛΜΕ ΟΙ ΜΙΣΘΟΙ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΓΙΑ ΤΟ 2011-2012 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012 ΟΙ ΜΙΣΘΟΙ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 10 Νοεμβρίου 2016 (OR. en)

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 10 Νοεμβρίου 2016 (OR. en) Conseil UE Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 10 Νοεμβρίου 2016 (OR. en) Διοργανικός φάκελος: 2016/0186 (COD) 13660/16 LIMITE ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: CULT 101 AELE 77 EEE 41 CODEC 1506

Διαβάστε περισσότερα

(Γνωστοποιήσεις) ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

(Γνωστοποιήσεις) ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ 3.7.2009 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης C 151/25 V (Γνωστοποιήσεις) ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Πρόσκληση υποβολής προτάσεων Πρόγραμμα Πολιτισμός (2007-2013) Υλοποίηση των δράσεων του προγράμματος:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. έκθεσης της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. έκθεσης της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 17.5.2017 COM(2017) 242 final ANNEX 1 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ της έκθεσης της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την επανεξέταση της πρακτικής εφαρμογής

Διαβάστε περισσότερα

Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας ΜΟΝΑΔΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΓΝΩΜΗΣ 15/09/2008 ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ 2009

Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας ΜΟΝΑΔΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΓΝΩΜΗΣ 15/09/2008 ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ 2009 Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας ΜΟΝΑΔΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΓΝΩΜΗΣ 15/09/2008 ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ 2009 Τακτικό Ευρωβαρόμετρο (EB 69) - Άνοιξη 2008 Πρώτα ανεπεξέργαστα αποτελέσματα: Ευρωπαϊκός μέσος όρος

Διαβάστε περισσότερα

ημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

ημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης ημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΑΙΤΗΣΗΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΤΗΤΑΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ERASMUS+ TRAINEESHIPS 2016-2017 ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ MOΡΙΑΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ Το Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ

ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ Γραφείο Erasmus Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ Ημ/νία: 20/05/2014 Αρ. Πρωτοκ.: 548 Κτίριο Α, Κωστακιοί, 471 00 Άρτα Τηλ. Επικοινωνίας: 26810 50544 e-mail: erasmus @ teiep. gr ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

10329/17 ΘΚ/μκρ 1 DRI

10329/17 ΘΚ/μκρ 1 DRI Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 20 Ιουνίου 2017 (OR. en) Διοργανικός φάκελος: 2016/0186 (COD) 10329/17 ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Θέμα: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου CODEC

Διαβάστε περισσότερα

Ανακοίνωση Αποτελεσμάτων Διεθνών Ερευνών

Ανακοίνωση Αποτελεσμάτων Διεθνών Ερευνών Ανακοίνωση Αποτελεσμάτων Διεθνών Ερευνών Δημοσιογραφική Διάσκεψη 07 Δεκεμβρίου 2016 Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Διεθνές Πρόγραμμα για την Αξιολόγηση των

Διαβάστε περισσότερα

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 11.5.2016 L 121/11 ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) 2016/699 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 10ης Μαΐου 2016 σχετικά με τον καθορισμό, για το 2016, των δημοσιονομικών ανώτατων ορίων για ορισμένα καθεστώτα άμεσης στήριξης

Διαβάστε περισσότερα

Αριθμοί-Κλειδιά της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην Ευρώπη - 2007

Αριθμοί-Κλειδιά της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην Ευρώπη - 2007 ελτίο Τύπου Αριθμοί-Κλειδιά της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην Ευρώπη - 2007 Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ευρώπη πραγματοποιούνται μεγάλες αλλαγές που αφορούν στην καθιέρωση μέχρι το έτος 2010 ενός

Διαβάστε περισσότερα

ANNEX ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. σύστασης του Συμβουλίου

ANNEX ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. σύστασης του Συμβουλίου ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 22.5.2018 COM(2018) 270 final ANNEX ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ της σύστασης του Συμβουλίου σχετικά με την προώθηση της αυτόματης αμοιβαίας αναγνώρισης των πτυχίων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

ενιαίο Τμήμα στην παρούσα πρόσκληση) 1 Τα τρία νέα Τμήματα που προήλθαν από την κατάτμηση του Τμήματος ΚΔΠΕ θεωρούνται ως ένα

ενιαίο Τμήμα στην παρούσα πρόσκληση) 1 Τα τρία νέα Τμήματα που προήλθαν από την κατάτμηση του Τμήματος ΚΔΠΕ θεωρούνται ως ένα ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Πρόσκληση υποβολής αιτήσεων Κινητικότητα Προσωπικού με σκοπό τη Διδασκαλία ή τη συνδυασμένη περίοδο Διδασκαλίας και Επιμόρφωσης (STΑ) στο πλαίσιο του Erasmus+ για το 2018/2019 Σας γνωρίζουμε

Διαβάστε περισσότερα

Μετακίνηση Φοιτητών σε Πανεπιστήμια του Εξωτερικού με το Πρόγραμμα ΕΡΑΣΜΟΣ 2014-2015

Μετακίνηση Φοιτητών σε Πανεπιστήμια του Εξωτερικού με το Πρόγραμμα ΕΡΑΣΜΟΣ 2014-2015 ΦΟΙΤΗΤΕΣ Μετακίνηση Φοιτητών σε Πανεπιστήμια του Εξωτερικού με το Πρόγραμμα ΕΡΑΣΜΟΣ 2014-2015 Oι θέσεις που υπάρχουν για μετακίνηση φοιτητών του Τμήματός μας σε Πανεπιστήμια του εξωτερικού στο πλαίσιο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ Προεκλογική έρευνα Πρώτο κύμα Πρώτα αποτελέσματα: Ευρωπαϊκός μέσος όρος και σημαντικές εθνικές τάσεις

ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ Προεκλογική έρευνα Πρώτο κύμα Πρώτα αποτελέσματα: Ευρωπαϊκός μέσος όρος και σημαντικές εθνικές τάσεις Γενική Διεύθυνση Επικοινωνία Διεύθυνση Γ Σχέσεις με τους πολίτες ΜΟΝΑΔΑ «ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΓΝΩΜΗΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ 2009 27/05/2009 Προεκλογική έρευνα Πρώτο κύμα Πρώτα αποτελέσματα:

Διαβάστε περισσότερα

(Γνωστοποιήσεις) ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

(Γνωστοποιήσεις) ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ 7.6.2008 C 141/27 V (Γνωστοποιήσεις) ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Πρόσκληση υποβολής προτάσεων 2008 Πρόγραμμα Πολιτισμός (2007-2013) Υλοποίηση των δράσεων του προγράμματος: πολυετή σχέδια συνεργασίας

Διαβάστε περισσότερα

10671/16 ΔΠ/νικ 1 DPG

10671/16 ΔΠ/νικ 1 DPG Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 27 Ιουνίου 2016 (OR. en) 10671/16 CO EUR-PREP 30 POLGEN 71 AG 11 ECOFIN 657 UEM 260 SOC 436 COMPET 398 ENV 455 EDUC 247 RECH 242 ENER 265 JAI 621 EMPL 289 ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΟ ΜΗΧΑΝΙΚΟ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

ΜΙΑ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΟ ΜΗΧΑΝΙΚΟ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών Καλογιάννη Ευτυχία ΜΙΑ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΟ ΜΗΧΑΝΙΚΟ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Αγρ. Τοπογράφος Μηχ. ΕΜΠ, MSc Γεωπληροφορική ΕΜΠ, MSc Geomatics TUDelft Μαγγίνα Κωνσταντίνα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 28.3.2019 COM(2019) 157 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την πορεία της προσχώρησης των κρατών μελών στη Διεθνή σύμβαση του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού

Διαβάστε περισσότερα

Ενημερωτική συνάντηση Δευτέρα 05 Δεκεμβρίου 2016

Ενημερωτική συνάντηση Δευτέρα 05 Δεκεμβρίου 2016 Ενημερωτική συνάντηση Δευτέρα 05 Δεκεμβρίου 2016 Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Διεθνές Πρόγραμμα για την Αξιολόγηση των Μαθητών H μεγαλύτερη διεθνής έρευνα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΗΣ ΕΔΡΑΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ - Διαβούλευση που οργανώνει η Γενική Διεύθυνση "MARKT"

ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΗΣ ΕΔΡΑΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ - Διαβούλευση που οργανώνει η Γενική Διεύθυνση MARKT ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΗΣ ΕΔΡΑΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ - Διαβούλευση που οργανώνει η Γενική Διεύθυνση "MARKT" Εισαγωγή Αρχική παρατήρηση: Το παρακάτω έγγραφο συντάχθηκε από τις

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ-ΜΕΛΗ ΤΗΣ Ε.Ε: ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ-ΜΕΛΗ ΤΗΣ Ε.Ε: ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ-ΜΕΛΗ ΤΗΣ Ε.Ε: ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Ενότητα Α: Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ: ΤΑΣΕΙΣ,

Διαβάστε περισσότερα

Πανευρωπαϊκή δημοσκόπηση σχετικά με την επαγγελματική υγεία και ασφάλεια Αντιπροσωπευτικά αποτελέσματα στα 27 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Πανευρωπαϊκή δημοσκόπηση σχετικά με την επαγγελματική υγεία και ασφάλεια Αντιπροσωπευτικά αποτελέσματα στα 27 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης Πανευρωπαϊκή δημοσκόπηση σχετικά με την επαγγελματική υγεία και ασφάλεια Αντιπροσωπευτικά αποτελέσματα στα 2 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης Πακέτο που περιλαμβάνει τα αποτελέσματα για την Ευρώπη των

Διαβάστε περισσότερα

«Πρόγραμμα Erasmus+»

«Πρόγραμμα Erasmus+» «Πρόγραμμα Erasmus+» Πρόγραμμα Erasmus ΠEΜΠΤΗ 21 ΜΑΙΟΥ 2018 Τετάρτη 22 Ιανουαρίου 2014 Τμήματα Καρδίτσας / ΤΕΙ Θεσσαλίας ΤΕΙ Λάρισας - Γραφείο Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Αχιλλέας ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ Αχιλλέας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ΕΘΝΙΚΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ERASMUS

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ΕΘΝΙΚΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ERASMUS ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΔΡΥΜΑ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ (Ι.Κ.Υ.) ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 24.5.2013 COM(2013) 303 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΠΟ ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2000/30/EΚ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 7.7.2015 L 176/29 ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) 2015/1089 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 6ης Ιουλίου 2015 σχετικά με τον καθορισμό, για το 2015, των δημοσιονομικών ανώτατων ορίων για ορισμένα καθεστώτα άμεσης στήριξης

Διαβάστε περισσότερα

Γενικό ποσοστό απασχόλησης ισοδύναμου πλήρως απασχολούμενου πληθυσμού - σύνολο

Γενικό ποσοστό απασχόλησης ισοδύναμου πλήρως απασχολούμενου πληθυσμού - σύνολο απασχολούμενου πληθυσμού - σύνολο Περιγραφή δείκτη και πηγή πληροφοριών Το γενικό ποσοστό απασχόλησης ισοδύναμου πλήρως απασχολούμενου πληθυσμού υπολογίζεται με τη διαίρεση του αριθμού του ισοδύναμου πλήρως

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Δείκτης Ανεργίας για το μήνα Νοέμβριο 2015 στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (28) και της Ευρωζώνης (19) - Στοιχεία της Eurostat

ΘΕΜΑ: Δείκτης Ανεργίας για το μήνα Νοέμβριο 2015 στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (28) και της Ευρωζώνης (19) - Στοιχεία της Eurostat ΠΕΤΡΑΚΗ 8 Τ.Κ. 105 63 - ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ: 210.32.59.170 - FAX: 210.32.59.169 ΘΕΜΑ: Δείκτης Ανεργίας για το μήνα Νοέμβριο στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (28) και της Ευρωζώνης (19) - Στοιχεία της Eurostat Ο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΜΙΣΘΟΙ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΓΙΑ ΤΟ 2011-2012

ΟΙ ΜΙΣΘΟΙ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΓΙΑ ΤΟ 2011-2012 ΟΙ ΜΙΣΘΟΙ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΓΙΑ ΤΟ 2011-2012 ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΟΙ ΜΙΣΘΟΙ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 254/73

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 254/73 26.9.2009 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 254/73 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΚ) αριθ. 889/2009 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 25ης Σεπτεμβρίου 2009 για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009 του Συμβουλίου και

Διαβάστε περισσότερα

ημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

ημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης ημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΑΙΤΗΣΗΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΤΗΤΑΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ERASMUS+ TRAINEESHIPS 2015-2016 ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ MOΡΙΑΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ Το Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

ERASMUS Διαδικασία Υποβολής Αιτήσεων για το Πρόγραμμα ERASMUS+ για Σπουδές Ακαδημαϊκού Έτους ERASMUS +

ERASMUS Διαδικασία Υποβολής Αιτήσεων για το Πρόγραμμα ERASMUS+ για Σπουδές Ακαδημαϊκού Έτους ERASMUS + ERASMUS + 2017-2018 1 ERASMUS + Κινητικότητα φοιτητών για Σπουδές Διαδικασία Υποβολής Αιτήσεων για το Πρόγραμμα ERASMUS+ για Σπουδές Ακαδημαϊκού Έτους 2017-2018 Πανεπιστημίου Πειραιώς Προθεσμία Υποβολής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ. στην. πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. σχετικά με τη θέσπιση του Προγράμματος Στήριξης Μεταρρυθμίσεων

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ. στην. πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. σχετικά με τη θέσπιση του Προγράμματος Στήριξης Μεταρρυθμίσεων ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 31.5.2018 COM(2018) 391 final ANNEXES 1 to 3 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ στην πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου του Συμβουλίου σχετικά με τη θέσπιση του Προγράμματος Στήριξης

Διαβάστε περισσότερα

Επισυνάπτεται για τις αντιπροσωπίες έγγραφο σχετικά με το ανωτέρω θέμα όπως εγκρίθηκε από το Συμβούλιο ΔΕΥ στις 20 Ιουλίου 2015.

Επισυνάπτεται για τις αντιπροσωπίες έγγραφο σχετικά με το ανωτέρω θέμα όπως εγκρίθηκε από το Συμβούλιο ΔΕΥ στις 20 Ιουλίου 2015. Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 22 Ιουλίου 2015 (OR. en) 11130/15 ASIM 62 RELEX 633 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Αντιπροσωπίες αριθ. προηγ. εγγρ.: 10830/2/15

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ΕΘΝΙΚΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ΕΘΝΙΚΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ------ ΙΔΡΥΜΑ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ (Ι.Κ.Υ.) ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. για τον καθορισμό της σύνθεσης της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. για τον καθορισμό της σύνθεσης της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 11.6.2014 COM(2014) 227 final 2014/0129 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τον καθορισμό της σύνθεσης της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής EL EL ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ. Βρυξέλλες, 14 Απριλίου 2014

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ. Βρυξέλλες, 14 Απριλίου 2014 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Βρυξέλλες, 14 Απριλίου 2014 Συντονισμένη δράση για την επιβολή της νομοθεσίας οδηγεί σε μεγαλύτερη συμμόρφωση με τα δικαιώματα των καταναλωτών στους δικτυακούς τόπους εμπορίας

Διαβάστε περισσότερα

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ & ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΕΤΡΑΚΗ 16 Τ.Κ ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ.: FAX:

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ & ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΕΤΡΑΚΗ 16 Τ.Κ ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ.: FAX: ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ & ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΕΤΡΑΚΗ 16 Τ.Κ. 105 63 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ.: 210.32.59.198 FAX: 210.32.59.229 ΘΕΜΑ: Έκδοση από τη Eurostat του Δείκτη Όγκου στο Λιανικό Εμπόριο,

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, η κομισιόν και οι λειτουργίες τους. Κωνσταντίνα Μαυροειδή

Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, η κομισιόν και οι λειτουργίες τους. Κωνσταντίνα Μαυροειδή Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, η κομισιόν και οι λειτουργίες τους Κωνσταντίνα Μαυροειδή Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο ονομάζεται το εκλεγμένο κοινοβουλευτικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εκλέγεται

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΟΔΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΥΣ

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΟΔΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΥΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΟΔΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΥΣ Κ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ, Γ. ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ Π. ΕΥΓΕΝΙΚΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ 3 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Οδοποιίας Αθήνα, Σύνοψη 1

Διαβάστε περισσότερα

Η προοπτικές μεταρρύθμισης της ΚΑΠ :

Η προοπτικές μεταρρύθμισης της ΚΑΠ : Η προοπτικές μεταρρύθμισης της ΚΑΠ : Θέματα για συζήτηση μετά το 2013 Τάσος Χανιώτης Διευθυντής Διεύθυνση Οικονομικών Αναλύσεων, Προοπτικών και Αξιολογήσεων Γενική Διεύθυνση Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

Συνεχιζόμενη εκπαίδευση και δια βίου μάθηση στην Ε.Ε: θεώρηση των θεσμών και των πρακτικών στις χώρες μέλη

Συνεχιζόμενη εκπαίδευση και δια βίου μάθηση στην Ε.Ε: θεώρηση των θεσμών και των πρακτικών στις χώρες μέλη ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠANEΠΙΣΤΗMIO ΘEΣΣΑΛΟNIKHΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ TOMEAΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Γ. Κ. Ζαρίφης (208θ, ΠκΦ, τηλ: 2310997893, e mail: gzarifis@edlit.auth.gr) Π 1810

Διαβάστε περισσότερα

Σχέδιο κινητικότητας προσωπικού οργανισμών εκπαίδευσης ενηλίκων

Σχέδιο κινητικότητας προσωπικού οργανισμών εκπαίδευσης ενηλίκων Σχέδιο κινητικότητας προσωπικού οργανισμών εκπαίδευσης ενηλίκων Το συγκεκριμένο σχέδιο κινητικότητας μπορεί να περιλαμβάνει μία ή περισσότερες από τις εξής δραστηριότητες: Κινητικότητα προσωπικού: ανάθεση

Διαβάστε περισσότερα

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΜΕΡΙΣΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΚΑΤΑΒΑΛΛΟΥΝ ΗΜΕΔΑΠΕΣ Α.Ε. ΣΕ ΑΛΛΟΔΑΠΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕ ΤΑ ΟΠΟΙΑ Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΧΕΙ ΣΥΝΑΨΕΙ Σ.Α.Δ.

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΜΕΡΙΣΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΚΑΤΑΒΑΛΛΟΥΝ ΗΜΕΔΑΠΕΣ Α.Ε. ΣΕ ΑΛΛΟΔΑΠΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕ ΤΑ ΟΠΟΙΑ Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΧΕΙ ΣΥΝΑΨΕΙ Σ.Α.Δ. ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΜΕΡΙΣΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΚΑΤΑΒΑΛΛΟΥΝ ΗΜΕΔΑΠΕΣ Α.Ε. ΣΕ ΑΛΛΟΔΑΠΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕ ΤΑ ΟΠΟΙΑ Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΧΕΙ ΣΥΝΑΨΕΙ Σ.Α.Δ.Φ. ΤΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ Δ.Ο.Σ. (Α ) Σελίδα

Διαβάστε περισσότερα

Οι Ευρωπαϊκές πολιτικές ανάπτυξης των επαγγελματικών προσόντων.

Οι Ευρωπαϊκές πολιτικές ανάπτυξης των επαγγελματικών προσόντων. Οι Ευρωπαϊκές πολιτικές ανάπτυξης των επαγγελματικών προσόντων. Το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Επαγγελματικών Προσόντων Θεσσαλονίκη, 8 Μαϊου 2009 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop, Senior expert, qualifications and learning

Διαβάστε περισσότερα

Γενικό ποσοστό συμμετοχής στην αγορά εργασίας πληθυσμού χρονών - σύνολο

Γενικό ποσοστό συμμετοχής στην αγορά εργασίας πληθυσμού χρονών - σύνολο πληθυσμού 15-64 χρονών - σύνολο Περιγραφή δείκτη και πηγή πληροφοριών Το γενικό ποσοστό συμμετοχής στην αγορά εργασίας πληθυσμού 15-64 χρονών υπολογίζεται με τη διαίρεση του αριθμού του οικονομικά ενεργού

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ ΠΟΥ ΠΡΟΕΡΧΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΠΗΓΕΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΟ ΣΥΜΒΑΛΛΟΜΕΝΗΣ ΧΩΡΑΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ ΠΟΥ ΠΡΟΕΡΧΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΠΗΓΕΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΟ ΣΥΜΒΑΛΛΟΜΕΝΗΣ ΧΩΡΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ ΠΟΥ ΠΡΟΕΡΧΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΠΗΓΕΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΟ ΣΥΜΒΑΛΛΟΜΕΝΗΣ ΧΩΡΑΣ Για τη φορολογική μεταχείριση των συντάξεων που προέρχονται από πηγές Ελλάδας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΟΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Τέρμα Μαγνησίας, 62124,

Διαβάστε περισσότερα

(2010/711/ΕΕ) (11) Για να είναι επιλέξιμες για χρηματοδοτική συμμετοχή, οι

(2010/711/ΕΕ) (11) Για να είναι επιλέξιμες για χρηματοδοτική συμμετοχή, οι 25.11.2010 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 309/7 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 23ης Νοεμβρίου 2010 περί συμπληρωματικής χρηματοδοτικής ενίσχυσης από την Ένωση το 2010 στις δαπάνες που πραγματοποιούνται

Διαβάστε περισσότερα

1 Business Europe (2014), Future of Social Europe. Challenges and the Way Ahead Lapeyre J. (2015),

1 Business Europe (2014), Future of Social Europe. Challenges and the Way Ahead Lapeyre J. (2015), Κοινωνικός διάλογος και συμμετοχή των εργαζομένων Ο κοινωνικός διάλογος αποτελεί συστατικό στοιχείο για το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο και για τη σωστή λειτουργία της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς.

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3940, 31/12/2004. Ο ΠΕΡΙ ΕΓΓΡΑΦΗΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΩΝ (ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΟΣ) (Αρ.2) ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ 2004

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3940, 31/12/2004. Ο ΠΕΡΙ ΕΓΓΡΑΦΗΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΩΝ (ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΟΣ) (Αρ.2) ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ 2004 Ο ΠΕΡΙ ΕΓΓΡΑΦΗΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΩΝ (ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΟΣ) (Αρ.2) ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ 2004 Για σκοπούς καλύτερης εφαρμογής των πράξεων της Ευρωπαϊκής Κοινότητας με τίτλο - (α) «Οδηγία 78/686/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 25ης Ιουλίου

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η ανάπτυξη του

Διαβάστε περισσότερα