ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΤΟΥΣ ΗΜΟΥΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ Επιβλέπων: ρ. Γ. Ε. Τσαντόπουλος Καστοριά 2006

2 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση II ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ...ΙV ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ...VII ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ...VIII ΕΙΣΑΓΩΓΗ...1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ & ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Τοπική Αυτοδιοίκηση και περιβάλλον Η Περιβαλλοντική Ενηµέρωση σε τοπικό επίπεδο Η Περιβαλλοντική Ενηµέρωση σε παγκόσµιο επίπεδο Ο ρόλος των ηµοσίων Σχέσεων στην Περιβαλλοντική Ενηµέρωση...5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ Περιοχή έρευνας & Μέγεθος δείγµατος Σκοπός της έρευνας Ερωτηµατολόγιο Μεθοδολογία επεξεργασίας στοιχείων...14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Ανάλυση γενικών στοιχείων της έρευνας Στόχοι των ήµων σχετικά µε την Περιβαλλοντική Ενηµέρωση ραστηριότητες και συνεργασία των ήµων µε φορείς που έχουν σχέση µε το περιβάλλον Χαρακτηρισµός Περιβαλλοντικής Ενηµέρωσης και περιβαλλοντικά προβλήµατα Μέσα επικοινωνίας Ανάλυση ατοµικών χαρακτηριστικών των ηµάρχων και των υπευθύνων Τύπου και ηµοσίων Σχέσεων και Περιβάλλοντος Συσχετισµός ύπαρξης τµήµατος Τύπου και ηµοσίων Σχέσεων µα άλλες παραµέτρους Συσχετισµός ύπαρξης τµήµατος ή µεµονωµένου ατόµου που ασχολείται µε θέµατα περιβάλλοντος µε άλλες παραµέτρους...44

3 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση III ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...57 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ...60 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...64

4 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση IV ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1. Κατανοµή των δήµων που συµµετείχαν στην έρευνα κατά νοµό...15 Πίνακας 2. Κατανοµή των δήµων που έχουν τµήµα που να ασχολείται µε τον Τύπο και τις ηµόσιες Σχέσεις...16 Πίνακας 3. Κατανοµή των δήµων που έχουν τµήµα ή άτοµο που να ασχολείται µε θέµατα που έχουν σχέση µε το περιβάλλον...16 Πίνακας 4. Κατανοµή των στόχων των δήµων όσο αφορά την περιβαλλοντική ενηµέρωση...17 Πίνακας 5. Κατανοµή των δήµων ανάλογα µε το χαρακτηρισµό των αποτελεσµάτων κάθε δραστηριότητας...19 Πίνακας 6. Κατανοµή των δήµων ανάλογα µε το βαθµό ικανοποίησης µε τους συνεργαζόµενους φορείς...20 Πίνακας 7. Κατανοµή των δήµων ανάλογα µε το κυριότερο πρόβληµα που έχει σχέση µε το περιβάλλον...24 Πίνακας 8. Κατανοµή των δήµων ανάλογα µε ποια Μ.Μ.Ε. χρησιµοποιούν για την προβολή των ενεργειών τους για την προστασία του περιβάλλοντος...25 Πίνακας 9. Κατανοµή των δήµων ανάλογα µε τη συχνότητα που αποστέλλονται δελτία τύπου προς τα Μ.Μ.Ε. για την προστασία του περιβάλλοντος...26 Πίνακας10. Σχέση ύπαρξης τµήµατος δηµοσίων σχέσεων και νοµού...32 Πίνακας 11. Σχέση ύπαρξης τµήµατος δηµοσίων σχέσεων και διοργάνωσης εκδηλώσεων το τελευταίο εξάµηνο...33 Πίνακας 12. Σχέση ύπαρξης τµήµατος δηµοσίων σχέσεων και διοργάνωσης χορηγιών το τελευταίο εξάµηνο...33 Πίνακας 13. Σχέση ύπαρξης τµήµατος δηµοσίων σχέσεων και διοργάνωσης συνεντεύξεων τύπου το τελευταίο εξάµηνο...34 Πίνακας 14. Σχέση ύπαρξης τµήµατος δηµοσίων σχέσεων και διοργάνωσης έκδοσης εντύπων το τελευταίο εξάµηνο...35 Πίνακας 15. Σχέση ύπαρξης τµήµατος δηµοσίων σχέσεων και συχνότητα χρήσης τοπικών εφηµερίδων...36 Πίνακας 16. Σχέση ύπαρξης τµήµατος δηµοσίων σχέσεων και συχνότητα χρήσης εφηµερίδων πανελλήνιας εµβέλειας...37

5 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση V Πίνακας 17. Σχέση ύπαρξης τµήµατος δηµοσίων σχέσεων και συχνότητα χρήσης ραδιοφώνου...38 Πίνακας 18. Σχέση ύπαρξης τµήµατος δηµοσίων σχέσεων και συχνότητα χρήσης τοπικών καναλιών...39 Πίνακας 19. Σχέση ύπαρξης τµήµατος δηµοσίων σχέσεων και συχνότητα χρήσης καναλιών πανελλήνιας εµβέλειας...40 Πίνακας 20. Σχέση ύπαρξης τµήµατος δηµοσίων σχέσεων και συχνότητα χρήσης internet...41 Πίνακας 21. Σχέση ύπαρξης τµήµατος δηµοσίων σχέσεων και συχνότητα αποστολής δελτίων τύπου που να έχουν σχέση µε το περιβάλλον...42 Πίνακας 22. Σχέση ύπαρξης τµήµατος δηµοσίων σχέσεων και ο βαθµός σηµαντικότητας της περιβαλλοντικής ενηµέρωσης ως ανάδειξη της δηµοτικής αρχής...43 Πίνακας 23. Σχέση ύπαρξης τµήµατος περιβαλλοντικών θεµάτων και οι στόχοι του δήµου όσο αφορά την περιβαλλοντική ενηµέρωση...44 Πίνακας 24. Σχέση ύπαρξης τµήµατος περιβαλλοντικών θεµάτων και ύπαρξη προγράµµατος για την επίτευξη των δραστηριοτήτων περιβαλλοντικής ενηµέρωσης...45 Πίνακας 25. Σχέση ύπαρξης τµήµατος περιβαλλοντικών θεµάτων και ύπαρξη χρηµατοδότησης κάποιων προγραµµάτων τα οποία είχαν σχέση µε το περιβάλλον...46 Πίνακας 26. Σχέση ύπαρξης τµήµατος περιβαλλοντικών θεµάτων και εφαρµογή δραστηριοτήτων ανακύκλωσης από το δήµο...47 Πίνακας 27. Σχέση ύπαρξης τµήµατος περιβαλλοντικών θεµάτων και εφαρµογή δραστηριοτήτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης από το δήµο...48 Πίνακας 28. Σχέση ύπαρξης τµήµατος περιβαλλοντικών θεµάτων και εφαρµογή δραστηριοτήτων εθελοντισµού για την προστασία του περιβάλλοντος από το δήµο...49 Πίνακας 29. Σχέση ύπαρξης τµήµατος περιβαλλοντικών θεµάτων και ύπαρξη συνεργασίας µε περιβαλλοντικές οργανώσεις...50

6 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση VI Πίνακας 30. Σχέση ύπαρξης τµήµατος περιβαλλοντικών θεµάτων και ύπαρξη συνεργασίας µε υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩ Ε...51 Πίνακας 31. Σχέση ύπαρξης τµήµατος περιβαλλοντικών θεµάτων και ύπαρξη συνεργασίας µε δασικές υπηρεσίες...52 Πίνακας 32. Σχέση ύπαρξης τµήµατος περιβαλλοντικών θεµάτων και ύπαρξη συνεργασίας µε την πρωτοβάθµια εκπαίδευση...53 Πίνακας 33. Σχέση ύπαρξης τµήµατος περιβαλλοντικών θεµάτων και ύπαρξη συνεργασίας µε την δευτεροβάθµια εκπαίδευση...54 Πίνακας 34. Σχέση ύπαρξης τµήµατος περιβαλλοντικών θεµάτων και ο βαθµός σηµαντικότητας της περιβαλλοντικής ενηµέρωσης ως ανάδειξη της δηµοτικής αρχής...55 Πίνακας 35. Σχέση ύπαρξης τµήµατος περιβαλλοντικών θεµάτων και ο χαρακτηρισµός παροχής οικονοµικών κονδυλίων από τη δηµοτική αρχή για την περιβαλλοντική ενηµέρωση...56

7 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση VII ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Σχήµα1. Εφαρµογή δραστηριοτήτων...17 Σχήµα2. Συνεργασία µε φορείς...19 Σχήµα 3. Χαρακτηρισµός Περιβαλλοντικής Ενηµέρωσης...22 Σχήµα 4. Ύπαρξη περιβαλλοντικών προβληµάτων...23 Σχήµα 5. Φύλο ηµάρχου...27 Σχήµα 6. Μορφωτικό επίπεδο ηµάρχων...27 Σχήµα7. Ηλικιακές κλάσεις ηµάρχων...28 Σχήµα 8. Φύλο υπευθύνων Τύπου & ηµοσίων Σχέσεων...28 Σχήµα 9. Μορφωτικό επίπεδο υπευθύνων Τύπου & ηµοσίων Σχέσεων...29 Σχήµα 10. Ηλικιακές κλάσεις υπευθύνων Τύπου & ηµοσίων Σχέσεων...29 Σχήµα 11. Φύλο υπευθύνων Περιβαλλοντικών Θεµάτων...30 Σχήµα 12. Μορφωτικό επίπεδο υπευθύνων Περιβαλλοντικών Θεµάτων...30 Σχήµα 13. Ηλικιακές κλάσεις υπευθύνων Περιβαλλοντικών Θεµάτων...31

8 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση VIII ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ EREC: European Renewable Energy ΥΠΕΧΩ Ε: Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και ηµοσίων Έργων ΜΜΕ: Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας SPSS: ΠΕΕΚΠΕ: Statistical Package for Social Sciences Πανελλήνια Ένωση Εκπαιδευτικών για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

9 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο Harrison (1993) ορίζει την Περιβαλλοντική Επικοινωνία, ως την ανοιχτή αµφίδροµη ανταλλαγή ανάµεσα σε µέρη (parties) που ενδιαφέρονται για ένα συγκεκριµένο περιβαλλοντικό θέµα. Σηµαντικό ρόλο στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση του κοινού παίζει η µετατροπή της περιβαλλοντικής πληροφορίας σε αποτελεσµατική γνώση ή αλλιώς από πληροφορία για κατανάλωση σε πληροφορία για χρήση. Η Περιβαλλοντική Ενηµέρωση από τα Μ.Μ.Ε. δεν πρέπει να περιορίζεται στην απλή µετάδοση πληροφοριών γύρω από τα περιβαλλοντικά θέµατα, αλλά να παρουσιάζει στο κοινό τη πραγµατική κοινωνικοοικονοµική και οικολογική πλευρά των περιβαλλοντικών προβληµάτων και τους δυνατούς τρόπους δράσης για την επίλυση τους. Έτσι, οι πολίτες είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τη κρισιµότητα των προβληµάτων αυτών και να κινητοποιηθούν υπέρ τους. Στόχος της παρούσας έρευνας είναι η µελέτη της Περιβαλλοντικής Ενηµέρωσης και το πώς οι ηµόσιες Σχέσεις µπορούν να φανούν χρήσιµες για την περαιτέρω εφαρµογή της. Πιο συγκεκριµένα το αντικείµενο µελέτης είναι το κατά πόσο η Περιβαλλοντική Ενηµέρωση χρησιµοποιείται από την Τοπική Αυτοδιοίκηση της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας. Για την ύπαρξη ολοκληρωµένων αποτελεσµάτων συντάχθηκε ένα ερωτηµατολόγιο που απεστάλη σε όλους τους ήµους της περιφέρειας µε σκοπό να µελετηθεί κατά πόσο η έννοια της Περιβαλλοντικής Ενηµέρωσης υφίσταται και εφαρµόζεται στα όρια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τι προσπάθειες γίνονται για την προβολή της. Από τα αποτελέσµατα της έρευνας µπορεί να διαπιστωθεί ποια είναι η ανταπόκριση του κοινού σε διάφορες ενέργειες που γίνονται από την Τοπική Αυτοδιοίκηση και έχουν σαν στόχο την Περιβαλλοντική Ενηµέρωση. Αξιοσηµείωτο στην έρευνα που διεξήχθη είναι το ποιοι και µε ποιο τρόπο ασχολούνται µε την περιβαλλοντική ενηµέρωση και πως κρίνουν οι ίδιοι τα αποτελέσµατα των ενεργειών τους. Πρέπει να τονιστεί επίσης ότι µέσα από την έρευνα δόθηκε η δυνατότητα στους ερωτώµενους- υπεύθυνους για θέµατα που έχουν σχέση µε το περιβάλλον- να προτείνουν και αυτοί διάφορες ενέργειες οι οποίες θα µπορέσουν να δώσουν στο κοινό να καταλάβει την έννοια και τη χρησιµότητα της Περιβαλλοντικής Ενηµέρωσης.

10 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ & ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ. 1.1 Τοπική Αυτοδιοίκηση και περιβάλλον Mέσω της έρευνας που διεξήχθη στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας θα επιχειρηθεί παρακάτω η ανάλυση των αποτελεσµάτων µέσα από το πρίσµα της επιστήµης των ηµοσίων Σχέσεων και της Επικοινωνίας. Στόχος είναι η αποσαφήνιση κάποιων εννοιών και η προσπάθεια ανάλυσης του πως µπορεί η επιστήµη της επικοινωνίας να βοηθήσει στην ανάπτυξη της Περιβαλλοντικής Ενηµέρωσης (Sharpe, 2000: ). Η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι ένας θεσµός που δηµιουργήθηκε λόγω της αναγκαιότητας των πολιτών να οργανώνουν και να επικοινωνούν καλύτερα µε τους αρµόδιους της περιοχής τους. Η τοπική αυτοδιοίκηση είναι αυτή που µπορεί να γνωρίζει τους στόχους, τα προβλήµατα και τον τρόπο αντιµετώπισής τους. Είναι ο µοναδικός θεσµός που βρίσκεται τόσο κοντά στον πολίτη και δεν κάνει την επικοινωνία µε αυτόν τελείως απρόσωπη. Ένα µέρος των υποχρεώσεων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι και αυτό της προστασίας του περιβάλλοντος και της περιβαλλοντικής ενηµέρωσης. Θα µπορούσε κανείς να πει ότι ο ρόλος της αυτός είναι ίσως ένας από τους πιο σηµαντικούς µια και στη περίπτωση αυτή η επικοινωνία είναι αµφίδροµη και αυτό έχει σαν αποτέλεσµα την βέλτιστη επαφή µε το κοινό και τα προβλήµατά του. Ο πολίτης από την πλευρά του έρχεται σε συχνή επαφή µε την Τοπική Αυτοδιοίκηση και η πληροφόρησή του είναι ευκολότερη (Οικοενηµέρωση από τη περιβαλλοντική πρωτοβουλία Μαγνησίας, 2005). Όσο τώρα αφορά στα περιβαλλοντικά προβλήµατα, η ενηµέρωση των πολιτών γίνεται ευκολότερα από την Τοπική Αυτοδιοίκηση παρά από έναν απρόσωπο επίσηµο φορέα που είναι αρµόδιος για θέµατα περιβάλλοντος και απευθύνεται σε ένα τεράστιο κοινό χωρίς ουσιαστικά αποτελέσµατα. Η τοπική αυτοδιοίκηση είναι εκ των πραγµάτων ευκολότερο να ενηµερώσει τους πολίτες για θέµατα που αφορούν το περιβάλλον ( να τους τα αναλύσει, να τους προτείνει λύσεις ή βοήθεια αν χρειαστεί. Επίσης όπως ήδη προαναφέρθηκε η επικοινωνία είναι άµεση και αµφίδροµη (Windahl & Signitzer with Olson, 1998:31-32,67). Η Τοπική Αυτοδιοίκηση σε θέµατα περιβάλλοντος που ενδεχοµένως χρειάζεται η συµµετοχή των πολιτών µπορεί πιο άνετα να κάνει «επίκληση στο συναίσθηµά» τους και να τους

11 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση 3 πείσει να βοηθήσουν, µιας και έχουν συχνότερη και καλύτερη επικοινωνία από οποιοδήποτε απρόσωπο φορέα που σχετίζεται µε θέµατα περιβάλλοντος. Η οικολογική σκέψη και συνείδηση στους πολίτες είναι πιο εύκολο να αποκτηθεί αν το κίνητρο δίνεται από κάποιον φορέα ο οποίος βρίσκεται «µέσα στο πρόβληµα». Τα περιβαλλοντικά προβλήµατα δεν µπορούν να επιλυθούν µόνο µε µεµονωµένες προσπάθειες, είναι προβλήµατα που χρίζουν οµαδικής συνεργασίας ειδάλλως δεν µπορούν να υπάρξουν λύσεις σε αυτά. 1.2 Η Περιβαλλοντική Ενηµέρωση σε τοπικό επίπεδο Τα περιβαλλοντικά προβλήµατα στη σύγχρονη εποχή µπορεί µεν να διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή αλλά ωστόσο σε επίπεδο παγκόσµιας κλίµακας (Ξενάκη, 2004: σελ. Ν37) είναι τα ίδια. Παρακάτω θα γίνει µια σύντοµη ανάλυση των κυριότερων περιβαλλοντικών προβληµάτων ( «Οικολογία και εκπαίδευση») που απασχολούν την ελληνική επικράτεια και κατ επέκταση και την Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας. Μέσω της έρευνας η οποία διεξήχθη φαίνεται ότι η χρήση φυτοφαρµάκων είναι από τα πιο έντονα προβλήµατα που οι Τοπικές Αυτοδιοικήσεις κάθε περιοχής προσπαθούν να το επιλύσουν. Βοήθεια σε αυτή τους την προσπάθεια προσφέρουν οι διάφορες κοινοτικές οδηγίες περί χρήσης αγροχηµικών όπως η 91/414/ΕΟΚ (Επίσηµη Εφηµερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων,2001) περί του καθορισµού της µέγιστης περιεκτικότητας για τα κατάλοιπα φυτοφαρµάκων, και η 98/100/ΕΚ (Επίσηµη Εφηµερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, 1998) περί αναγνωρίσεως προστατευόµενων περιοχών που είναι εκτεθειµένες σε ιδιαίτερους φυτοϋγειονοµικούς κινδύνους στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Σύµφωνα µε έρευνες της ευρωπαϊκής στατιστικής υπηρεσίας, η Ελλάδα έρχεται πρώτη σε νιτρικά κατάλοιπα σε πολλά κηπευτικά προϊόντα. Ένα εξίσου σηµαντικό περιβαλλοντικό πρόβληµα είναι η ποιότητα της ατµόσφαιρας, που όπως θα σηµειωθεί και στη συνέχεια της ανάλυσης των στοιχείων της έρευνας, αυτό είναι κάτι που στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας απασχολεί κυρίως τις περιοχές που βρίσκονται κοντά σε εργοστάσια της ΕΗ. Για την Τοπική Αυτοδιοίκηση αυτών των περιοχών αποτελεί πρωταρχικό στόχο η επίλυση του προβλήµατος της ατµοσφαιρικής ρύπανσης (europa.eu.int/comm./environment/statistics_en.htm).

12 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση 4 Σύµφωνα µε µελέτες ιδιαίτερα σηµαντικό πρόβληµα είναι η ανεξέλεγκτη ταφή τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων σε διάφορες περιοχές της χώρας, και έχει σαν αποτέλεσµα µια τεράστια περιβαλλοντική επιβάρυνση. Με βάση την οδηγία του άρθρου 16 της οδηγίας 78/319/ΕΟΚ (Επίσηµη Εφηµερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων,1978), τα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης λαµβάνουν τα αναγκαία µέτρα για να εξασφαλίζεται η συλλογή και διάθεση των χρησιµοποιηµένων ορυκτελαίων χωρίς να προκύπτει για τον άνθρωπο και το περιβάλλον ζηµία που θα µπορούσε να αποφευχθεί. Ένα περιβαλλοντικό πρόβληµα το οποίο είναι πολύ έντονο σε αρκετές περιοχές της χώρα είναι αυτό της ρύπανσης των υπόγειων υδροφορέων ( από διάφορα αστικά λύµατα. Αυτό εµφανίζεται πολύ έντονα σε διάφορους υδροβιότοπους όπως επίσης σε λίµνες και ποτάµια. Πολύ έντονο είναι το πρόβληµα στις λίµνες Κορώνεια και Βόλβη όπου οι εκεί τοπικές αρχές προσπαθούν να βρουν λύσεις. 1.3 Η Περιβαλλοντική Ενηµέρωση σε παγκόσµιο επίπεδο Σε παγκόσµιο επίπεδο τα περιβαλλοντικά προβλήµατα είναι λίγο πολύ τα ίδια ( ήµας, 2005: D7), ωστόσο οι τοπικές αρχές των περιοχών µέσω της Περιβαλλοντικής Ενηµέρωσης προσπαθούν να δώσουν λύσεις σε αυτά. Σε αυτό το σηµείο καλή θα ήταν η αναφορά σε περιοχές του Michigan (Michigan Environmental Briefing Book : 5-7, 19-29) και του Illinois των Ηνωµένων Πολιτειών (Illinois Environmental Briefing Book : 4-18, 32-40), όπου οι τοπικές αρχές εκδίδουν ετησίως ενηµερωτικά δελτία περιβαλλοντικής ενηµέρωσης και τα διανέµουν στους κατοίκους των περιοχών µε σκοπό την ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση σε θέµατα και προβλήµατα που έχουν σχέση µε το περιβάλλον. Στο Michigan Environmental Briefing Book ( ) αναφέρεται ότι τα κυριότερα περιβαλλοντικά προβλήµατα που αφορούν την περιοχή είναι η µόλυνση της ατµόσφαιρας και των υδάτων λόγω χρήσης χηµικών ουσιών και αστικών λυµάτων. Ένα εξίσου σηµαντικό σηµείο που έχει να κάνει µε την ευαισθητοποίηση του κοινού είναι η προστασία του περιβάλλοντος και η ορθολογική χρήση αυτού. Τα αποτελέσµατα που υπόσχεται το Συµβούλιο Περιβάλλοντος της περιοχής είναι η δηµόσια υγεία, η οποία βέβαια θα επιτευχθεί µόνο αν ακολουθηθούν κατά γράµµα οι οδηγίες που δίδονται. Επίσης υπάρχουν πολλές οµοιότητες µε το προηγούµενο µε τη διαφορά ότι σε αυτό εκτός από τη µόλυνση της ατµόσφαιρας και των υδάτων γίνεται

13 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση 5 πολύ έντονη αναφορά στην ορθολογική χρήση της γης. Η ανεξέλεγκτη υλοτοµία ή χρήση φυτοφαρµάκων αναφέρουν οι συγγραφείς ότι έχουν τραγικά αποτελέσµατα για την δηµόσια υγεία. 1.4 Ο ρόλος των ηµοσίων Σχέσεων στην Περιβαλλοντική Ενηµέρωση Στα δύο προηγούµενα παραδείγµατα περιβαλλοντικής ενηµέρωσης που αναφέραµε είναι πολύ σηµαντικό να τονίσουµε πόσο χρήσιµο θεωρείται το management και οι ηµόσιες Σχέσεις σε θέµατα που έχουν να κάνουν µε το περιβάλλον και την επίλυση προβληµάτων που σχετίζονται µε αυτό. Οι ηµόσιες Σχέσεις µπορούν να παίξουν καταλυτικό ρόλο στην ενηµέρωση, ευαισθητοποίηση και επίλυση όλων αυτών. Παρόλα αυτά η δουλεία των επαγγελµατιών των δηµοσίων σχέσεων χρήζει ιδιαίτερης προσοχής διότι το περιβάλλον είναι ένας τοµέας που όλοι µεν συµφωνούν στο να µην υπάρχουν προβλήµατα, ωστόσο η αγορά και ο τρόπος ζωής αναγκάζουν τον κόσµο να βλάπτει το περιβάλλον και κατ επέκταση και την δηµόσια υγεία. Ένα εξίσου σηµαντικό ζήτηµα που αφορά τους επικοινωνιολόγους είναι η ενηµέρωση του κοινού για τις πηγές εναλλακτικής ενέργειας που δε βλάπτουν το περιβάλλον. Η δηµιουργία τέτοιου είδους οργανώσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει επανειληµµένως βοηθήσει και αρκετές προσπάθειες της τοπικής αυτοδιοίκησης προκειµένου να γίνει σωστή εκµετάλλευση των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας. Η EREC (European Renewable Energy Council) είναι η επικεφαλής οργάνωση της κύριας ευρωπαϊκής βιοµηχανίας ανανεώσιµης µορφής ενέργειας και των ερευνητικών ενώσεων που έχουν σχέση µε τους ενεργούς τοµείς φωτοβολταϊκών, αέρα, υδρενέργειας, βιοµάζας και ηλιακής θερµότητας. Η EREC είναι δεσµευµένη στους ακόλουθους στόχους: Παροχή πληροφοριών και κατάρτιση των πηγών ανανεώσιµης µορφής ενέργειας Παροχή πληροφοριών και γνωµοδοτήσεων σε τοπικό περιφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο στους πολιτικούς ιθύνοντες για τις ανανεώσιµες µορφές ενέργειας ηµοσίευση υλικού πληροφοριών. (φυλλάδια, διδακτικό υλικό, εγχειρίδια, κλπ...) για τις πηγές ανανεώσιµων µορφών ενέργειας.

14 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση 6 Στόχος τους είναι επίσης να ενθαρρύνουν τις µελέτες για τα οικονοµικά, τις τεχνικές και τη δυνατότητα πραγµατοποίησης στον τοµέα των πηγών ανανεώσιµων µορφών ενέργειας για τις ενώσεις µελών, τις εξωτερικές οργανώσεις, καθώς επίσης και τα δηµόσια και ιδιωτικά ιδρύµατα. Συνεργασία µε τις οργανώσεις ανανεώσιµων µορφών ενέργειας από όλο τον κόσµο και ιδιαίτερα σε τοπικό επίπεδο. 4Προώθηση των ευρωπαϊκών εξαγωγών του εξοπλισµού και των προϊόντων, και προώθηση επίσης της βιοµηχανικής προστασίας των ευρωπαϊκών τεχνολογιών ανανεώσιµων µορφών ενέργειας στην παγκόσµια αγορά. Ενίσχυση των πρωτοβουλιών εξαγωγής και να προαγωγής του εµπορίου, και γενική βοήθεια στις ενώσεις, τα µέλη οµοσπονδίας EREC και του κόσµου ανανεώσιµων µορφών ενέργειας. ιεύρυνση των βιοµηχανικών υπηρεσιών εξαγωγής µε τις εµπορικές δηµοσιεύσεις, τους εµπορικούς δείκτες και τα σεµινάρια, κλπ... Η έννοια της οµάδας πίεσης όπως δίνεται από τον Μαυρογορδάτο, (2001: ) είναι µια οµάδα οργανωµένη για την προάσπιση συµφερόντων µε άσκηση πίεσης στην εξουσία. Οι οµάδες πίεσης που έχουν δηµιουργηθεί για ζητήµατα που έχουν σχέση µε το περιβάλλον είναι πολλές και η καθεµιά έχει πολύ ξεκάθαρους και συγκεκριµένους στόχους. Στην Ελλάδα η πρώτη οµάδα πίεσης που είχε σχέση µε το περιβάλλον ήταν το 1982 η Ορνιθολογική Εταιρία ( Συµπερασµατικά πρέπει να τονιστεί ότι η ύπαρξη των οµάδων πίεσης έχει ορισµένα θετικά αποτελέσµατα στην προσπάθεια της Περιβαλλοντικής Ενηµέρωσης γιατί µέσω αυτών ασκείται οργανωµένη πίεση στην εξουσία είτε αυτή είναι σε διεθνές, κρατικό ή τοπικό επίπεδο. Η Περιβαλλοντική Ενηµέρωση είναι ένα τεράστιο ζήτηµα που µπορεί κανείς να το εξετάσει από τη δική του σκοπιά. Στόχος µας είναι να συσχετίσουµε την περιβαλλοντική ενηµέρωση µε την επικοινωνία. Αρχικά θα πρέπει να εντοπιστούν τα προβλήµατα επικοινωνίας που υπάρχουν όσον αφορά την περιβαλλοντική ενηµέρωση. Το επικοινωνιακό πρόβληµα εντοπίζεται από δύο σηµεία, το πρώτο είναι αν το πρόβληµα οφείλεται στην έλλειψη επικοινωνίας και το δεύτερο είναι αν το πρόβληµα µπορεί να επιλυθεί µε τη βοήθεια της επικοινωνίας. Για να καταφέρουν να εντοπιστούν πιθανές λύσεις στο πρόβληµα της Περιβαλλοντικής Ενηµέρωσης είναι αρχικά να βρεθούν οι σκοποί και τα µέσα του

15 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση 7 προβλήµατος. Ο κύριος σκοπός είναι η τοπική αυτοδιοίκηση να βοηθήσει στην ενηµέρωση των πολιτών σε θέµατα που έχουν σχέση µε το περιβάλλον. Ένας από τους στόχους των δηµοσίων σχέσεων είναι να εντοπιστούν τα µέσα µε τα οποία µπορεί να επιτευχθεί ο κύριος σκοπός. Από την έρευνα που διεξήχθη γίνεται µε µια µατιά κατανοητό ότι σε αρκετές περιπτώσεις η Τοπική Αυτοδιοίκηση ενηµερώνει µε ελλιπή ή λάθος τρόπο τους πολίτες σε θέµατα που έχουν σχέση µε το περιβάλλον και αυτό έχει σαν αποτέλεσµα και το µη ικανοποιητικό feedback που λαµβάνει η ίδια από αυτούς. Στην περίπτωση της Περιβαλλοντικής Ενηµέρωσης η βοήθεια των ηµοσίων Σχέσεων είναι πολύ συγκεκριµένη και µπορούν να κατευθύνουν την Τοπική Αυτοδιοίκηση στον σωστό τρόπο προσέγγισης των πολιτών σε θέµατα που αφορούν το περιβάλλον. Σύµφωνα µε έρευνα που διεξήχθη σε ευρωπαϊκό επίπεδο µε θέµα το «Επιστηµονικό Προφίλ του Ευρωπαίου» που δηµοσιεύτηκε στο ΒήµαScience (Τσώλη, 2005: σελ, 3) τα αποτελέσµατα έδειξαν ότι το 47% των Ευρωπαίων ενδιαφέρονται για θέµατα περιβάλλοντος. Οι εξελίξεις στα περιβαλλοντικά ζητήµατα είναι οι µόνες από όλους τους επιστηµονικούς τοµείς που εµφανίζουν πτώση ενδιαφέροντος. Μόλις, το 15% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι γνωρίζει καλά τα θέµατα της ατµοσφαιρικής ρύπανσης. Σε ότι αφορά τη χώρα µας µπορεί η Έλληνες να δηλώνουν από τους καλύτερα ενηµερωµένους σε θέµατα που έχουν σχέση µε το περιβάλλον, αλλά το πρώτο ερώτηµα που τίθεται είναι πως ακριβώς το καταφέρνουν αυτό, δεδοµένου ότι το 44% δεν διαβάζει ποτέ άρθρα που έχουν σχέση µε το περιβάλλον. Είναι επίσης απορίας άξιον πως γίνεται έξι στους δέκα ερωτώµενους να απαντούν ότι περιστασιακά συζητούν για επιστηµονικά θέµατα µε τους φίλους τους. Οι ηµόσιες Σχέσεις µπορούν να βοηθήσουν την τοπική αυτοδιοίκηση σε κάποιες ενέργειες όπως η αποσαφήνιση κάποιων ορισµών και προβληµάτων που έχουν σχέση µε το περιβάλλον. Η ύπαρξη ορισµένων δραστηριοτήτων από την τοπική αυτοδιοίκηση όπως ανακύκλωση, εθελοντισµού και λοιπά βοηθούν στην πληροφόρηση των πολιτών. Οι εκδηλώσεις, χορηγίες, συνεντεύξεις τύπου, έκδοση εντύπων είναι εξίσου σηµαντικές για να µάθουν οι πολίτες ποια είναι τα περιβαλλοντικά προβλήµατα που απασχολούν την περιοχή τους. Ένα από τα πιο σηµαντικά, ίσως το σηµαντικότερο, που αφορά τις δηµόσιες σχέσεις είναι η ορθή χρήση των µέσων µαζικής επικοινωνίας (Kruman Η., 1998: ). Στην σύγχρονη εποχή τα ΜΜΕ έχουν πρόσβαση στα περισσότερα τµήµατα του

16 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση 8 κοινού µε αποτέλεσµα να γίνονται από τα πιο σηµαντικά µέσα επικοινωνίας της τοπικής αυτοδιοίκησης, στην προκειµένη περίπτωση, µε τους πολίτες. Στόχος της έρευνας είναι να εξετάσουµε και το πώς τα µέσα µαζικής επικοινωνίας µπορούν να λειτουργήσουν σαν «περιβαλλοντικοί εκπαιδευτές». Πέρα από την ορθή χρήση των ηµοσίων Σχέσεων, σηµαντικό ρόλο στην προστασία του περιβάλλοντος παίζει η συµµετοχή των πολιτών. Αυτή µπορεί να επιτευχθεί µε διάφορους τρόπους µιας και αποτελεί ένα κοινωνικό ζήτηµα. Η προστασία του περιβάλλοντος επειδή καθορίζει την ζωή των πολιτών τα κίνητρα τα οποία πρέπει να τους δοθούν πρέπει να βασίζονται σε αυτό. Σε µια τοπική κοινωνία δηµιουργούνται «οµάδες συµφερόντων» και υπάρχει η δυνατότητα καλύτερης γνώσης της φύσης και επίλυσης των προβληµάτων. Οι πολίτες θα πρέπει να συµµετέχουν στη διαδικασία επίλυσης των προβληµάτων µε δικιά τους επιθυµία ώστε να είναι πιο αποτελεσµατικοί και οι λύσεις που θα δίνονται µε τη βοήθεια της συµµετοχής τους να είναι οι καλύτερες δυνατές. Πολλές έρευνες σύµφωνα µε τον Brohman έχουν δείξει ότι όταν η δράση των πολιτών επιβάλλεται από εξωτερικούς παράγοντες οι πιθανότητες επίλυσης των προβληµάτων είναι απειροελάχιστες. Η συµµετοχή λοιπόν των πολιτών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και επίλυσης προβληµάτων που καθορίζουν τη ζωή τους, όπως είναι τα περιβαλλοντικά προβλήµατα, είναι πολυσύνθετη και περιλαµβάνει πολλές διαστάσεις. Παρακάτω θα γίνει µια προσπάθεια ανάλυσης των παραµέτρων αυτών. Η πολυπλοκότητα και ιδιαιτερότητα των περιβαλλοντικών προβληµάτων στην προκειµένη περίπτωση δείχνουν την ανάγκη συµµετοχής των πολιτών στην επίλυσή τους (Brohman, 1996: ). Η πολιτική που ακολουθείται από τους επίσηµους φορείς, στην προκειµένη περίπτωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, µπορεί να δώσει κίνητρα συµµετοχής ή αποθάρρυνσης αντίστοιχα στους πολίτες για την επίλυση περιβαλλοντικών, και όχι µόνο, προβληµάτων. Η συµµετοχή βέβαια εξαρτάται από πολλά πράγµατα όπως τα συναισθήµατα, η µόρφωση, το επάγγελµα, η ηλικία, η κοινωνική και πολιτισµική ταυτότητα του κάθε πολίτη ξεχωριστά. Οι πολίτες µπορεί να µην έχουν τη δυνατότητα να οργανώσουν και να ενεργήσουν µεµονωµένα στην επίλυση των περιβαλλοντικών προβληµάτων αλλά βοηθούν στην ουσιαστική διαδικασία επίλυσης, µε την καθοδήγηση, βοήθεια και συµµετοχή των επίσηµων αρµόδιων φορέων που στην προκειµένη περίπτωση µπορεί να είναι περιβαλλοντικές οργανώσεις, υπηρεσίες του Υ.ΠΕ.ΧΩ. Ε, δασικές υπηρεσίες κλπ. Οι πολίτες εµφανίζονται πιο πρόθυµοι να

17 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση 9 συµµετάσχουν στην επίλυση των προβληµάτων όταν γνωρίζουν ότι οι ενέργειες τους µπορούν να έχουν αντίκτυπο στις τελικές διοικητικές αποφάσεις από τους επίσηµους φορείς. Το αποτέλεσµα της προσπάθειας των πολιτών για την επίλυση ενός προβλήµατος που αποτελεί κοινωνικό ζήτηµα θα πρέπει να ικανοποιεί το µεγαλύτερο ποσοστό πολιτών και η διαδικασία συµµετοχής να έχει επιτύχει ένα σύνολο κοινωνικών στόχων (Beierle, 1998: και Beierle, 1999: ). Ένας κοινωνικός στόχος, και ίσως ο σηµαντικότερος, είναι η εκπαίδευση και πληροφόρηση του κοινού. Στην περίπτωση της Περιβαλλοντικής Ενηµέρωσης οι πολίτες µπορούν να ενηµερωθούν και να συµµετάσχουν στην επίλυση περιβαλλοντικών προβληµάτων µέσω της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης η οποία τα τελευταία χρόνια άρχισε να εφαρµόζεται από την πρωτοβάθµια εκπαίδευση και να συνεχίζει και σε µεγαλύτερες ηλικίες, προσφέροντας χρήσιµες πληροφορίες και γνώσεις για τα περιβαλλοντικά προβλήµατα και την επίλυσή τους. Ένας επιπλέον κοινωνικός στόχος σύµφωνα µε τον Beierle (1998) είναι η ενσωµάτωση των αξιών των πολιτών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Στη περίπτωση της Περιβαλλοντικής Ενηµέρωσης αυτό σηµαίνει ότι οι αρµόδιοι φορείς θα πρέπει να συµµετέχουν ενεργά στη διαδικασία επίλυσης περιβαλλοντικών προβληµάτων µέσω κάποιων ενεργειών. Οι ενέργειες αυτές µπορεί να είναι έρευνες στις οποίες θα συµµετέχουν, θα απαντούν και θα προτείνουν λύσεις οι ίδιοι οι πολίτες. Μια επιπλέον ενέργεια είναι η διοργάνωση ενηµερωτικών συνεδρίων ή ηµερίδων τα οποία θα είναι ανοιχτά στην ενεργή συµµετοχή και παρακολούθηση από τους πολίτες. Τρίτο κοινωνικό στόχο αποτελεί η βελτίωση της ουσιώδους ποιότητας των αποφάσεων που σηµαίνει ότι οι απόψεις των πολιτών για περιβαλλοντικά προβλήµατα που υφίστανται στις περιοχές που ζουν, θα λαµβάνονται σοβαρά υπόψη από τους αρµόδιους περιβαλλοντικούς φορείς. Τέταρτος κοινωνικός στόχος είναι η ενίσχυση εµπιστοσύνης στους θεσµούς µιας και η έννοια τους σε µια χώρα παίζει ιδιαίτερα σηµαντικό ρόλο για τους πολίτες. Στην περίπτωση των περιβαλλοντικών προβληµάτων τα πράγµατα γίνονται πιο πολύπλοκα γιατί δεν εστιάζονται σε µια µόνο περιοχή, όπως λ.χ. το πρόβληµα της τρύπας του όζοντος που απασχολεί όλη της υφήλιο και που οι θεσµοί του κάθε κράτους ενοποιούνται προκειµένου το έντονο αυτό περιβαλλοντικό πρόβληµα να λυθεί. Οι πολίτες θα πρέπει να έχουν εµπιστοσύνη στους θεσµούς ενός κράτους για να µπορούν να υπάρξουν συλλογικές προσπάθειες για λύσεις στα προβλήµατα που υφίστανται. Η εµπιστοσύνη αυτή κερδίζεται από τους πολίτες, αφού πρώτα η ίδια η πολιτεία δείχνει να τους σέβεται και να τους τηρεί. Με αυτόν τον τρόπο δίνεται

18 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση 10 κίνητρο στους ίδιους τους πολίτες να δείχνουν εµπιστοσύνη στους θεσµούς που διέπουν την κοινωνία που ζουν. Ένας εξίσου κοινωνικός στόχος που πρέπει να επιτευχθεί για να υπάρξει µεγαλύτερο ποσοστό συµµετοχής των πολιτών στην διαδικασία επίλυσης περιβαλλοντικών, και όχι µόνο προβληµάτων είναι η ελάττωση των συγκρούσεων που µπορεί να δηµιουργηθούν είτε µεταξύ πολιτών, είτε µεταξύ πολιτών και πολιτείας. Αυτή η παράµετρος έχει τις εξής λύσεις, πρωτίστως την ίση συµµετοχή και ανταπόκριση των πολιτών απέναντι στα προβλήµατα και δευτερευόντως στην περίπτωση που αυτό δεν είναι εφικτό η πολιτεία θα πρέπει να λαµβάνει υπόψη της τις λύσεις που προτείνει η πλειοψηφία των πολιτών για να υπάρχουν το δυνατό λιγότερες συγκρούσεις. Ο τελευταίος σύµφωνα µε τον Beierle (1998) κοινωνικός στόχος είναι η απόδοση (cost- effectiveness) που ουσιαστικά είναι το πέρασµα από τη θεωρία στην πράξη. Η απόδοση έχει να κάνει επίσης και µε τα αποτελέσµατα των ενεργειών για την επίλυση των προβληµάτων, όπως επίσης και το κατά πόσο οι ενέργειες που έγιναν ήταν προκαθορισµένες να γίνουν από την αρχή του σχεδιασµού επίλυσης του προβλήµατος. Τέλος, η απόδοση έχει να κάνει µε τη σωστή επιλογή του κατάλληλου µηχανισµού συµµετοχής πολιτών, αυτόν δηλαδή που θα έχει λιγότερο χρηµατικό κόστος, λιγότερη χρονική διάρκεια και µεγαλύτερη συµµετοχή. Συµπερασµατικά, η συµµετοχή των πολιτών στην προστασία του περιβάλλοντος είναι ένα θέµα µείζονος σηµασίας µιας και χωρίς αυτούς δεν µπορεί να δοθεί ολοκληρωτική λύση. Η κάθε τοπική κοινωνία έχει τη δυνατότητα να γνωρίζει καλύτερα ποια περιβαλλοντικά προβλήµατα απασχολούν τη περιοχή και µπορεί να καθοδηγήσει και να προτείνει λύσεις επίλυσής τους. Ωστόσο, για να υπάρξει συµµετοχή των πολιτών σε αυτή τη διαδικασία θα πρέπει πρωτίστως να υπάρχει από την πλευρά της Τοπικής Αυτοδιοίκησης πληροφόρηση, επικοινωνία και ουσιαστικό δικαίωµα συµµετοχής στους πολίτες. Το σηµαντικότερο κίνητρο που µπορεί να δοθεί στους πολίτες είναι ότι το περιβάλλον αποτελεί έναν ζωτικό χώρο γι αυτούς και η συµµετοχή τους στην προστασία του είναι η πιο σηµαντική. Παρακάτω θα δοθεί η δυνατότητα εξέτασης και ανάλυσης ορισµένων προσπαθειών που έχει κάνει η Τοπική Αυτοδιοίκηση σχετικά µε τη συµµετοχή των πολιτών σε διαδικασίες επίλυσης περιβαλλοντικών προβληµάτων. Θα εξεταστεί επίσης το ποσοστό συµµετοχής των πολιτών και σε τι είδους ενέργειες όπως επίσης

19 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση 11 και θα επιχειρηθεί µια ανάλυση των λόγων για τους οποίους µπορεί να µη συµµετέχουν σε τέτοιου είδους διαδικασίες. Ένας πάντως από τους βασικότερους λόγους είναι η µη ύπαρξη σωστής επικοινωνίας µεταξύ πολιτών και Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Καϊτανίδη, 2004: Ν37) Ο βασικότερος στόχος της παρακάτω έρευνας είναι ο εντοπισµός των προβληµάτων και οι προτάσεις ενδεχόµενων λύσεων που θα έχουν και σαν αντίκτυπο την λύση των περιβαλλοντικών προβληµάτων στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας.

20 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση 12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΡΕΥΝΑΣ - ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ 2.1 Περιοχή έρευνας & Μέγεθος είγµατος: Στόχος της έρευνας που διεξήχθη ήταν η µελέτη των κινήσεων της τοπικής αυτοδιοίκησης για την περιβαλλοντική ενηµέρωση. Πιο συγκεκριµένα η βοήθεια που µπορούν να προσφέρουν οι δηµόσιες σχέσεις στην τοπική αυτοδιοίκηση ώστε να γίνει σωστή πληροφόρηση και δραστηριοποίηση του κοινού γύρω από θέµατα που έχουν σχέση µε το περιβάλλον. Η περιοχή της έρευνας ήταν η Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας και αυτό έγινε για να συγκεκριµενοποιηθούν τα προβλήµατα περιοχών που είναι σε κοντινές αποστάσεις, έχουν αρκετές βιοµηχανικές περιοχές αλλά παράλληλα πλούσιο φυσικό περιβάλλον. Το ερωτηµατολόγιο στάλθηκε στους 43 δήµους της Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας και το ποσοστό συµµετοχής ήταν 86%. Η συγκεκριµένη περιφέρεια είναι µια από τις µικρότερες στη χώρα µας, και σε έκταση και σε πληθυσµό, αλλά η µοναδική ίσως που έχει τόσα πολλά ζητήµατα που να έχουν σχέση µε το περιβάλλον να την απασχολούν. Ένας επιπλέον λόγος επιλογής της συγκεκριµένης περιοχής έρευνας είναι ότι υπήρχε η δυνατότητα άµεσης επαφής µε άτοµα και φορείς οι οποίοι είναι αρµόδιοι για την περιβαλλοντική ενηµέρωση στην περιφέρεια. 2.2 Σκοπός της έρευνας: Σκοπός της έρευνας, ήταν να µελετηθεί η εφαρµογή των ηµοσίων Σχέσεων στον τοµέα της περιβαλλοντικής ενηµέρωσης, συγκεκριµένα από τους ήµους της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας. Οι στόχοι της συγκεκριµένης έρευνας στρέφονταν προς τρεις κατευθύνσεις. Σε πρώτο στάδιο, στόχος ήταν να µελετηθούν κατά πόσο οι δήµοι χρησιµοποιούν τις ηµόσιες Σχέσεις. εύτερον, η έρευνα στράφηκε προς την αξιολόγηση των προγενέστερων ενεργειών των δήµων που είχαν να κάνουν µε την περιβαλλοντική ενηµέρωση. Τρίτον, µελετήθηκαν τα βασικά χαρακτηριστικά της συµπεριφοράς των πολιτών. Με βάση τα αποτελέσµατα της έρευνας θα επιχειρηθεί παρακάτω η αξιολόγηση τους και θα ακολουθήσει κατάθεση κάποιων προτάσεων που θα µπορούσαν να εφαρµοστούν περαιτέρω από τους ήµους της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας.

21 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση Ερωτηµατολόγιο Για την πραγµατοποίηση της έρευνας σχεδιάστηκε ειδικό ερωτηµατολόγιο, το οποίο απευθυνόταν στους ήµους της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας (Λαµπίρη και Παπαχρήστου, 1995: , Κιόχος, 1997: , Javeau, 2000: ). Η έρευνα κράτησε δύο µήνες (Ιούνιος 2005 Ιούλιος 2005), σε πρώτη φάση τα ερωτηµατολόγια εστάλησαν µε fax σε όλους τους δήµους της περιφέρειας και σε δεύτερη φάση από όσους δήµους δεν ήρθε απάντηση έγινε τηλεφωνική ή προσωπική συνέντευξη. Το ερωτηµατολόγιο αποτελούνταν από 33 ερωτήσεις και µια ενηµερωτική επιστολή που εξηγούσε τους λόγους και τον σκοπό διεξαγωγής της έρευνας και απευθυνόταν στους αρµόδιους σε θέµατα περιβάλλοντος και επικοινωνίας κάθε δήµου. Το ερωτηµατολόγιο που συντάχθηκε αποτελούνταν από απλές και κατανοητές ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών και όχι ανάλυσης. Στόχος ήταν η λήψη των απαιτούµενων πληροφοριών χωρίς πλατειασµούς και περιττές ερωτήσεις. Πιο συγκεκριµένα εξετάστηκε το αν υπάρχει τµήµα στο δήµο που να ασχολείται µε το Τύπο και τις ηµόσιες Σχέσεις και αν υπάρχει τµήµα ή µεµονωµένο άτοµο στο δήµο που να ασχολείται µε θέµατα που έχουν σχέση µε την προστασία του περιβάλλοντος; Έπειτα εξετάστηκαν οι στόχοι του κάθε δήµου όσο αφορά την Περιβαλλοντική Ενηµέρωση, και το κατά πόσο αυτοί στηρίζονται σε κάποιο επίσηµο πρόγραµµα. Επίσης εξετάστηκε τον αν ο δήµος έχει εφαρµόσει κάποιες δραστηριότητες που να έχουν σχέση µε την περιβαλλοντική ενηµέρωση και πόσο αποτελεσµατικές ήταν. Ερωτήθηκαν επίσης µε ποιους φορείς συνεργάζονται ή έχουν συνεργαστεί για θέµατα περιβάλλοντος και κατά πόσο έµειναν ικανοποιηµένοι. Έντονο επίσης ενδιαφέρον η έρευνα έδειξε στο τι µέσα χρησιµοποιεί ο κάθε δήµος για την προβολή ενεργειών που έχουν σχέση µε το περιβάλλον και σε τι συχνότητα. Εξετάστηκε επίσης το κατά πόσο κρίνεται σηµαντική η περιβαλλοντική ενηµέρωση ως λειτουργία ανάδειξης της δηµοτικής αρχής. Τέλος, ζητήθηκε από τους ερωτώµενους να αναφέρουν πέντε πιθανά προβλήµατα που έχουν σχέση µε το περιβάλλον στο δήµο τους και τέλος συλλέχθηκαν κάποιες πληροφορίες για µερικά ατοµικά χαρακτηριστικά του δηµάρχου και αν υπάρχουν, του υπεύθυνου τύπου και του υπεύθυνου για την περιβαλλοντική ενηµέρωση.

22 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση Μεθοδολογία επεξεργασίας στοιχείων: Για την εξαγωγή των αποτελεσµάτων χρησιµοποιήθηκε η περιγραφική στατιστική για όλες τις µεταβλητές της έρευνας. Επίσης χρησιµοποιήθηκαν πίνακες διπλής εισόδου. Στους πίνακες αυτούς γίνεται κατανοµή συχνοτήτων των απαντήσεων ως προς δύο µεταβλητές. Στα αποτελέσµατα της έρευνας σε κάθε κελί ο πρώτος αριθµός αναφέρεται στην συχνότητα, ο δεύτερος στο ποσοστό επί της γραµµής, ο τρίτος στο ποσοστό επί της στήλης και ο τέταρτος επί του συνόλου.. Το στατιστικό πρόγραµµα που χρησιµοποιήθηκε για την εξαγωγή των αποτελεσµάτων ήταν το SPSS.

23 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση 15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ 3.1 Ανάλυση γενικών στοιχείων της έρευνας Τα αποτελέσµατα της έρευνας εστιάστηκαν κυρίως στην λειτουργία ή µη σε κάθε ήµο τµήµατος Τύπου και ηµοσίων Σχέσεων όπως επίσης και τµήµατος ή µεµονωµένου ατόµου που να ασχολείται µε θέµατα που έχουν σχέση µε το περιβάλλον. Στον Πίνακα 1 εξετάζεται το ποσοστό συµµετοχής των δήµων κάθε νοµού στο σύνολο της έρευνας. Έτσι, το µεγαλύτερο ποσοστό συµµετοχής εµφανίζεται από τους νοµούς Καστοριάς και Κοζάνης µε 32,4% και ακολουθούν η Φλώρινα (18,9%) και τα Γρεβενά (16,2%). Πίνακας 1. Κατανοµή των δήµων που συµµετείχαν στην έρευνα κατά νοµό ΝΟΜΟΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΠΟΣΟΣΤΟ % ΓΡΕΒΕΝΩΝ 6 16,2% ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 12 32,4% ΚΟΖΑΝΗΣ 12 32,4% ΦΛΩΡΙΝΑΣ 7 18,9% ΣΥΝΟΛΟ: % Ιδιαίτερα σηµαντικό είναι ότι οι νοµοί που έχουν τα µεγαλύτερα ποσοστά συµµετοχής είναι και αυτοί οι οποίοι έχουν τα κυριότερα περιβαλλοντικά προβλήµατα στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας, όπως έδειξε η έρευνα. Στο νοµό Καστοριάς ένα από τα κυριότερα περιβαλλοντικά προβλήµατα είναι η µόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα και κυρίως η λίµνη της Καστοριάς, ενώ στο νοµό Κοζάνης το κυριότερο πρόβληµα είναι η ατµοσφαιρική ρύπανση που προκαλούν τα εργοστάσια της.ε.η..

24 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση 16 Πίνακας 2. Κατανοµή των δήµων που έχουν τµήµα που να ασχολείται µε τον Τύπο και τις ηµόσιες Σχέσεις Ύπαρξη τµήµατος ηµοσίων Σχέσεων ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΠΟΣΟΣΤΟ % Ναι 18 48,6% Όχι 19 51,4% ΣΥΝΟΛΟ: % Στον παραπάνω πίνακα εµφανίζονται τα ποσοστά ύπαρξης τµήµατος στους ήµους που να ασχολείται µε τον Τύπο και τις ηµόσιες Σχέσεις. Το 48,6% απάντησε ότι υπάρχει τέτοιο τµήµα στο ήµο που εργάζεται, ενώ το 51,4% απάντησε ότι δεν υπάρχει τέτοιο τµήµα και ότι συνήθως για ζητήµατα επικοινωνίας υπάρχει ένας δηµοτικός υπάλληλος ή σύµβουλος ο οποίος και τα διαχειρίζεται. Πίνακας 3. Κατανοµή των δήµων που έχουν τµήµα ή άτοµο που να ασχολείται µε θέµατα που έχουν σχέση µε το περιβάλλον Υπάρχει τµήµατος ή µεµονωµένου ατόµου που ασχολείται µε περιβαλλοντικά θέµατα ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΠΟΣΟΣΤΟ % Ναι 23 62,2% Όχι 14 37,8% ΣΥΝΟΛΟ: % Ένα εξίσου σηµαντικό στοιχείο για τη διεξαγωγή της έρευνας ήταν η ύπαρξη τµήµατος ή ατόµου που να ασχολείται µε θέµατα που έχουν σχέση µε το περιβάλλον. Στον Πίνακα 3 εµφανίζονται αυτά τα ποσοστά, όπου παρατηρείται πως υπερτερεί το «ναι» µε ποσοστό 62,2% και ακολουθεί το «όχι» µε 37,8%. Σε αυτό το σηµείο πρέπει να σηµειωθεί ότι η ύπαρξη τµήµατος ή ατόµου που να ασχολείται µε περιβαλλοντικά θέµατα διευκόλυνε και την εν λόγω έρευνα γιατί έκανε πιο εύκολη την πρόσβαση σε στοιχεία και πληροφορίες που είχαν σχέση µε την Περιβαλλοντική Ενηµέρωση µιας και τα άτοµα αυτά βοήθησαν στην συλλογή

25 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση 17 πληροφοριών για την τελική εξαγωγή στατιστικών στοιχείων που έχουν να κάνουν µε το αντικείµενο της έρευνας. 3.2 Στόχοι των ήµων σχετικά µε την Περιβαλλοντική Ενηµέρωση Για την Περιβαλλοντική Ενηµέρωση είναι ιδιαίτερα σηµαντική η ύπαρξη από πλευράς Τοπικής Αυτοδιοίκησης συγκεκριµένων στόχων. Αν οι στόχοι αυτοί προχωρούν προς µια συγκεκριµένη κατεύθυνση τότε η ευαισθητοποίηση και η συµµετοχή των πολιτών στην επίλυση των περιβαλλοντικών προβληµάτων γίνεται ευκολότερη. Στον Πίνακα 4 οι υπεύθυνοι του κάθε ήµου κλήθηκαν να απαντήσουν ποιοι είναι οι στόχοι τους για την Περιβαλλοντική Ενηµέρωση, το µεγαλύτερο ποσοστό (81,1%) απάντησε ότι είναι η βελτίωση της υπάρχουσας εικόνας ενός µόλις το 5,4% έκρινε ότι η εικόνα του ήµου σχετικά µε την Περιβαλλοντική Ενηµέρωση είναι ικανοποιητική και στόχος είναι η διατήρησή της. Πίνακας 4. Κατανοµή των στόχων των δήµων όσο αφορά την περιβαλλοντική ενηµέρωση ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΠΟΣΟΣΤΟ % ιατήρηση της υπάρχουσας 2 5,4% εικόνας Στόχοι του δήµου για την Βελτίωση της υπάρχουσας 30 81,1% Περιβαλλοντική Ενηµέρωση εικόνας Αλλαγή της υπάρχουσας 3 8,1% εικόνας Κανένα από τα παραπάνω 2 5,4% ΣΥΝΟΛΟ: %

26 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση ραστηριότητες και συνεργασία των ήµων µε φορείς που έχουν σχέση µε το περιβάλλον Σηµαντικό ρόλο στην Περιβαλλοντική Ενηµέρωση παίζει η συνεργασία µεταξύ της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και αρµόδιων φορέων σε περιβαλλοντικά θέµατα όπως επίσης και η εφαρµογή ορισµένων δραστηριοτήτων που θα βοηθήσουν τους πολίτες να ενηµερωθούν και να συµβάλουν στην επίλυση των περιβαλλοντικών προβληµάτων. ΣΧΗΜΑ 1. Εφαρµογή ραστηριοτήτων 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 42,30% 23,10% 34,60% ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Στο Σχήµα 1 παρατηρείται η ποσοστιαία κατανοµή των δήµων ανάλογα µε το αν έχουν συµµετάσχει σε εφαρµογή διαφόρων δραστηριοτήτων. Το 42,3% δήλωσε ότι συµµετείχε σε εκδηλώσεις που είχαν σχέση µε την ανακύκλωση, το 34,6% σε εκδηλώσεις περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και το 23,1% σε εθελοντισµού για την προστασία του περιβάλλοντος. Στο συγκεκριµένο σχήµα φαίνεται ότι η ανακύκλωση είναι µια από τις πιο διαδεδοµένες ενέργειες που έχουν να κάνουν µε την προστασία του περιβάλλοντος.

27 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση 19 Πίνακας 5. Κατανοµή των ήµων ανάλογα µε το χαρακτηρισµό των αποτελεσµάτων κάθε δραστηριότητας Καθόλου Λίγο Αρκετά Πολύ ΣΥΝΟΛΟ: ικανοποιητικά ικανοποιητικά ικανοποιητικά ικανοποιητικά Ανακύκλωσης 13,6% 27,3% 40,9% 18,2% 100% Αποτελέσµατα δραστηριοτήτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Εθελοντισµού για την προστασία του περιβάλλοντος 8,3% 8,3% 41,7% 41,7% 100% - 27,8% 61,1% 11,1% 100% Στην περίπτωση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης το ίδιο ποσοστό δήµων (41,7%) απάντησε ότι έµεινε αρκετά ή και πολύ ικανοποιηµένο από τα αποτελέσµατα της δραστηριότητας ενώ το 8,3% είναι αυτό που δήλωσε καθόλου ή και λίγο ικανοποιηµένο. Ο εθελοντισµός για την προστασία του περιβάλλοντος άφησε το µεγαλύτερο ποσοστό (61,1%) των δήµων αρκετά ικανοποιηµένο ενώ κανένας δεν έκρινε τα αποτελέσµατα καθόλου ικανοποιητικά. ΣΧΗΜΑ 2 Συνεργασία µε φορείς 18,8% 13,5% 17,7% Περιβαλλοντικές Οργανώσεις Υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩ Ε ασικές Υπηρεσίες 17,7% 32,3% Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση ευτεροβάθµια Εκπαίδευση Μια κατηγορία που αποτέλεσε θέµα µελέτης ήταν ο βαθµός συνεργασίας των ήµων µε φορείς, για θέµατα που έχουν σχέση µε το περιβάλλον. Στο σχήµα,

28 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση 20 παρατηρείται η ποσοστιαία κατανοµή των δήµων ανάλογα µε ποιους φορείς έχουν συνεργαστεί για περιβαλλοντικά θέµατα. Το µεγαλύτερο ποσοστό 32,3% καταλαµβάνει η συνεργασία των ήµων της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας µε τις ασικές Υπηρεσίες της κάθε Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης. Αµέσως µετά ακολουθεί µε ποσοστό 18,8% η συνεργασία µε τη ευτεροβάθµια Εκπαίδευση, ενώ ακολουθούν µε ποσοστό 17,7% έκαστος η συνεργασία µε Υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩ Ε και την Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση. Τέλος µόλις το 13,5% των ήµων έχει συνεργαστεί µε Περιβαλλοντικές Οργανώσεις, ποσοστό που δηλώνει ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση πιθανών δεν έχει την απαραίτητη πληροφόρηση που απαιτείται για να γνωρίζει το έργο των περιβαλλοντικών οργανώσεων ή οι περιβαλλοντικές οργανώσεις δεν δρουν στις συγκεκριµένες περιοχές. Ένας στόχος της περιβαλλοντικής επικοινωνίας µπορεί να είναι να έρθουν σε επαφή για να υπάρχει η δυνατότητα µελλοντικής συνεργασίας µε φορείς οργανώσεις και υπηρεσίες που έχουν σχέση µε το περιβάλλον (Žiga, 1997: 89-95). Πίνακας 6. Κατανοµή των δήµων ανάλογα µε το βαθµό ικανοποίησης µε τους συνεργαζόµενους φορείς Βαθµός ικανοποίησης µε συνεργαζόµενους φορείς Καθόλου ικανοποιητι Λίγο ικανοποιητι Αρκετά ικανοποιητι Πολύ ικανοποιητι ΣΥΝΟΛΟ κή κή κή κή Περιβαλλοντικές Οργανώσεις ,2% 30,8% 100% Υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩ Ε - 5,9% 70,6% 23,5% 100% ασικές Υπηρεσίες - 3,2% 71,0% 25,8% 100% Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση - 5,9% 58,8% 35,3% 100% ευτεροβάθµια Εκπαίδευση - 11,1% 55,6% 33,3% 100% Στον πίνακα, έχει γίνει κατανοµή των ήµων ανάλογα µε το βαθµό ικανοποίησής τους µε τους συνεργαζόµενους φορείς. Όσο αφορά τις Περιβαλλοντικές Οργανώσεις, αρκετά ικανοποιητική έκρινε τη συνεργασία το 69,2% των ήµων που

29 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση 21 συνεργάστηκαν µε αυτές, ενώ το 30,8% δήλωσε πολύ ικανοποιηµένο. Σχετικά, µε τη συνεργασία µε Υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩ Ε το 5,9% δήλωσε λίγο ικανοποιηµένο από τη συνεργασία, το 70,6% αρκετά ικανοποιηµένο και τέλος το 23,5% πολύ ικανοποιηµένο. Η συνεργασία µε τις ασικές Υπηρεσίες, όπου το µεγαλύτερο ποσοστό των δήµων έχει συνεργαστεί, µόλις το 3,2% δήλωσε λίγο ικανοποιηµένο από τη συνεργασία, ενώ το 71% δήλωσε αρκετά ικανοποιηµένο και το 25,8 πολύ ικανοποιηµένο. Τέλος η συνεργασία µε την Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση και ευτεροβάθµια Εκπαίδευση κατά βάση κρίθηκε αρκετά ικανοποιητική από την Τοπική Αυτοδιοίκηση αφού για την Πρωτοβάθµια το ποσοστό είναι 58,8% και την ευτεροβάθµια 55,6%. Αξίζει να σηµειωθεί ότι στη συγκεκριµένη ερώτηση κανένας ήµος δεν απάντησε ότι η συνεργασία δεν υπήρξε ικανοποιητική, όπως επίσης ότι και τα ποσοστά των δήµων που έµειναν λίγο ικανοποιηµένοι από τη συνεργασία τους µε τους φορείς για θέµατα που έχουν σχέση µε το περιβάλλον ήταν µικρά.

30 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση Χαρακτηρισµός Περιβαλλοντικής Ενηµέρωσης και περιβαλλοντικά προβλήµατα Ένας βασικός παράγοντας που µπορεί να δώσει κίνητρο στους πολίτες να ασχοληθούν µε την Περιβαλλοντική Ενηµέρωση είναι η ύπαρξη περιβαλλοντικών προβληµάτων στην περιοχή που κατοικούν. Αρµόδια όµως να δηµιουργήσει οµάδα και να προτείνει λύσεις σε αυτά τα προβλήµατα είναι η Τοπική Αυτοδιοίκηση. ΣΧΗΜΑ 3 Χαρακτηρισµός Περιβαλλοντικής Ενηµέρωσης 60,00% 40,00% 54,10% 40,50% 20,00% 2,70% 2,70% 0,00% Πολύ σηµαντική Μέτρια σηµαντική Λίγο σηµαντική Ελάχιστα σηµαντική Σε µια ερώτηση στην οποία κλήθηκαν να απαντήσουν οι υπεύθυνοι των ήµων που συµµετείχαν στην έρευνα ήταν αυτή του πως χαρακτηρίζεται η περιβαλλοντική ενηµέρωση ως λειτουργία ανάδειξης της δηµοτικής αρχής. Στο Σχήµα 3 παρατηρείται ότι το 54,1% απάντησε ότι κρίνει πολύ σηµαντική την περιβαλλοντική ενηµέρωση ως ανάδειξη της δηµοτικής αρχής ενώ ακολουθούν µε ποσοστό 40,5% αυτή που την κρίνουν µέτρια σηµαντική και τέλος µε ποσοστό 5,4% οι δήµοι που την κρίνουν λίγο ή ελάχιστα σηµαντική.

31 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση 23 ΣΧΗΜΑ 4 Ύπαρξη περιβαλλοντικών προβληµάτων 83,80% ΝΑΙ ΌΧΙ 16,20% Στο Σχήµα 4 εµφανίζεται η ποσοστιαία κατανοµή των ήµων στην ερώτηση αν υπάρχουν περιβαλλοντικά προβλήµατα που να απασχολούν τη δηµοτική αρχή και να ζητούν άµεση επίλυση. Το 83,8% των ήµων απάντησε «ναι» και µόλις το 16,2% «όχι». Οι περισσότεροι ήµοι (τουλάχιστον στις τηλεφωνικές συνεντεύξεις) παρατήρησαν στην συγκεκριµένη ερώτηση ότι δεν υπάρχει η δυνατότητα από τους ίδιους να επιλύσουν κάποια περιβαλλοντικά προβλήµατα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα είναι οι ήµοι που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από τα εργοστάσια της ΕΗ στο νοµό Κοζάνης και δεν έχουν την δικαιοδοσία και την εξειδίκευση να επιλύσουν τα περιβαλλοντικά προβλήµατα που προκαλούνται από τα εργοστάσια όπως είναι η ατµοσφαιρική ρύπανση. Αρµόδια για την προστασία του περιβάλλοντος είναι η ίδια η επιχείρηση. Σε αυτή τη περίπτωση θα πρέπει να υπάρξει από την Πολιτεία η κατάλληλη ρύθµιση που να επιτρέπει και στην τοπική αυτοδιοίκηση να συµµετέχει ενεργά στην επίλυση αυτών των προβληµάτων και παράλληλα να υπάρχει ενηµέρωση και στους πολίτες για το πώς µπορούν και οι ίδιοι να συνεισφέρουν σε αυτό(buysse & Verbeke, 2003: ).

32 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση 24 Πίνακας 7. Κατανοµή των δήµων ανάλογα µε το κυριότερο πρόβληµα που έχει σχέση µε το περιβάλλον ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΠΟΣΟΣΤΟ % Χωµατερές 10 27,0% Κυριότερα περιβαλλοντικά προβλήµατα Βιολογικός Καθαρισµός 7 18,9% Φυτοφάρµακα 3 8,2% Ατµοσφαιρική Ρύπανση 7 18,9% Ρύπανση των Υδάτων 4 10,8% εν υπάρχουν προβλήµατα 6 16,2% ΣΥΝΟΛΟ: % Παραπάνω στον Πίνακα 7 εξετάζονται τα κυριότερα περιβαλλοντικά προβλήµατα στους ήµους της Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας. Το µεγαλύτερο ποσοστό (27,0%) απάντησε ότι το κυριότερο πρόβληµα είναι οι χωµατερές, ακολουθούν µε ποσοστό 18,9% έκαστος ο βιολογικός καθαρισµός και η ατµοσφαιρική ρύπανση, ενώ το 10,8% αναφέρθηκε στη ρύπανση των υδάτων. 3.5 Μέσα Επικοινωνίας Στη σύγχρονη εποχή τα Μ.Μ.Ε. έχουν τη δυνατότητα να επηρεάζουν τη συµπεριφορά των ατόµων, να «κατασκευάσουν» και να προωθήσουν ιδέες. Τα µηνύµατα διαχέονται σε πολλές κατευθύνσεις και σε διαφορετικά είδη κοινού ((McQuail, 1994: ) έχοντας κατά κύριο λόγο σκοπό να παρακινήσουν προς µια κοινωνική αλλαγή. Στη ιακήρυξη της Τιφλίδας (1977) διατυπώνεται ότι:«η περιβαλλοντική εκπαίδευση πρέπει να παρέχεται σε όλες τις ηλικίες και τα επίπεδα τόσο της τυπικής, όσο και της άτυπης εκπαίδευσης. Τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας φέρουν τη µεγάλη ευθύνη να θέσουν τους τεράστιους πόρους τους στην υπηρεσία

33 Τοπική Αυτοδιοίκηση & Περιβαλλοντική Ενηµέρωση 25 αυτής της εκπαιδευτικής αποστολής» (Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε., Ελληνική Εταιρεία για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Κληρονοµιάς, 1999, τ.2). Στην περίπτωση της περιβαλλοντικής ενηµέρωσης η τοπική αυτοδιοίκηση µέσω της ορθής χρήσης των µέσων επικοινωνίας µπορεί να επηρεάσει το άτοµο να αποκτήσει «περιβαλλοντική συνείδηση». Στην έρευνα που διεξήχθη µια κατηγορία που αποτέλεσε θέµα µελέτης ήταν αυτή της συχνότητας χρήσης ορισµένων µέσων επικοινωνίας. Οι ήµοι που συµµετείχαν στην έρευνα απάντησαν ότι δεν υπάρχει ακόµα η κατάλληλη εξειδίκευση (Bučar M., 1997: ) στο κοινό για να είναι σε θέση να ενηµερώνεται για ενέργειες της τοπικής αυτοδιοίκησης µέσω internet ή γενικότερα µε χρήση νέων τεχνολογιών πληροφόρησης και επικοινωνίας. Ωστόσο και η τοπική αυτοδιοίκηση δεν έχει ακόµα τα µέσα και τις γνώσεις για να χρησιµοποιεί νέους τρόπους πληροφόρησης του κοινού (Dimopoulos & Koulaidis, 2003: ). Πίνακας 8. Κατανοµή των δήµων ανάλογα µε ποια Μ.Μ.Ε. χρησιµοποιούν για την προβολή των ενεργειών τους για την προστασία του περιβάλλοντος Καθόλου Σπάνια Συχνά Πολύ συχνά ΣΥΝΟΛΟ Τοπικές εφηµερίδες 13,6% 18,9% 45,9% 21,6% 100% Χρήση Μ.Μ.Ε. Εφηµερίδες πανελλήνιας εµβέλειας 73,0% 18,9% 5,4% 2,7% 100% Ραδιόφωνο 29,7% 24,4% 32,4% 13,5% 100% Τοπικά κανάλια 29,7% 16,2% 40,6% 13,5% 100% Κανάλια πανελλήνιας εµβέλειας 73,0% 18,9% 5,4% 2,7% 100% Internet 70,3% 16,2% 10,8% 2,7% 100% Στον Πίνακα 8 εξετάζεται η ποσοστιαία συχνότητα χρήσης µέσων επικοινωνίας από τους ήµους για θέµατα που έχουν σχέση µε το περιβάλλον. Παρατηρείται ότι πολύ συχνά οι ήµοι χρησιµοποιούν τις τοπικές εφηµερίδες (21,6%), το ραδιόφωνο(13,5%) και τα τοπικά κανάλια (13,5%) µε το επιχείρηµα κατά βάση ότι το κοινό στο οποίο απευθύνονται είναι πιο προσβάσιµο από αυτά τα µέσα επικοινωνίας. Αξίζει να σηµειωθεί ότι η χρήση internet κατέχει ένα από τα