Σ.Δ.Η. ΑΝΑΣΟΛΗΚΖ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ & ΘΡΑΚΖ ΥΟΛΖ ΗΟΗΚΖΖ & ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ. Πηπρηαθή Δξγαζία

Transcript

1 Σ.Δ.Η. ΑΝΑΣΟΛΗΚΖ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ & ΘΡΑΚΖ ΥΟΛΖ ΗΟΗΚΖΖ & ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ Πηπρηαθή Δξγαζία ΔΜΠΔΙΡΙΚΗ ΓΙΔΡΔΤΝΗΗ ΣΗ ΥΔΗ ΑΝΔΡΓΙΑ ΚΑΙ ΠΛΗΘΧΡΙΜΟΤ ΦΟΗΣΖΣΡΗΑ :ΥΡΗΣΟΦΟΡΗΓΟΤ ΥΡΗΣΗΝΑ ΤΠΔΤΘ. ΚΑΘΖΓ.: ΑΡΖΓΗΑΝΝΗΓΖ ΛΑΕΑΡΟ ΚΑΒΑΛΑ 2015

2 ΚΑΣΑΣΑΖ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑΣΧΝ ΚΑΗ ΥΖΜΑΣΧΝ ρήκα 1. Τπόδειγμα IS-LM ελ.50 χιμα 2 Ζ θακπχιε is (ηζνξξνπία ζηελ αγνξά ελ.51 αγαζψλ) χιμα 3 Μεηαβνιή καθξνρξφληαο θακπχιεο Phillips ελ.54 χιμα 4 Μεηαβνιή βξαρπρξφληαο θακπχιεο Phillips ελ.54 Γηάγξακκα 1. Ζιηθηαθέο νκάδεο εξσηψκελσλ ελ.59 Γηάγξακκα 2. Μνξθσηηθφ επίπεδν εξσηψκελσλ ελ.59 Γηάγξακκα 3. Μνξθσηηθφ επίπεδν γνληψλ εξσηψκελσλ ελ.60 Γηάγξακκα 4. Γλψζεηο αγγιηθψλ ελ.61 Γηάγξακκα 5. Γλψζεηο πιεξνθνξηθήο ελ.61 Γηάγξακκα 6. Καηά πφζν πηζηεχεηε φηη ηα πξνζφληα ζαο ελ.62 επαξθνχλ ψζηε λα αληαπνθξηζείηε ζηηο αλάγθεο θαη ηηο απαηηήζεηο ησλ εξγνδνηψλ ζαο; Γηάγξακκα 7. Οηθνγελεηαθή θαηάζηαζε ελ.62 Γηάγξακκα 8. Πφζνη έρνπλ παηδηά ελ.63 Γηάγξακκα 9. Πφζν ζεκαληηθφ ξφιν πηζηεχεηε φηη παίδεη ν ελ.63 ηφπνο θαηνηθίαο ζαο ζε ζρέζε κε ην φηη δελ εξγάδεζηε; Γηάγξακκα 10. Θα εγθαηαιείπαηε πνηέ ηνλ ηφπν θαηνηθίαο πξνθεηκέλνπ λα έρεηε πεξηζζφηεξεο πηζαλφηεηεο λα εξγαζηείηε; ελ.64 Γηάγξακκα 11, Αηηίεο αλεξγίαο ζην παξφλ δηάζηεκα ελ.65 Γηάγξακκα 12. Υξφλνο αλαδήηεζεο εξγαζίαο, πφζνο ρξφλνο ελ.66 ερεη πεξάζεη απφ ηε ηειεπηαία θνξά πνπ εξγαζηήθαηε Γηάγξακκα 13. Πνην ήηαλ ην επάγγεικα ησλ ζεκεξηλψλ ελ.67 αλέξγσλ Γηάγξακκα 14. ε πνηα ειηθία εξγαζηήθαηε πξψηε θνξά ελ.68 Γηαγξακκα15. Δπαγγέικαηα γνλέσλ άλεξγσλ ελ.68 Γηάγξακκα 16. Δηήζην νηθνγελεηαθφ εηζφδεκα ελ.69 Γηάγξακκα 17 Καιχπηνληαη νη αλάγθεο κε ην παξφλ ελ.69 εηζφδεκα? Γηάγξακκα 18. Πσο θαιχπηνληαη νη αλάγθεο ησλ αλέξγσλ ελ.70 Διάγραμμα 19. Σα ψϊνια φτιάχνουν τθ κακι διάκεςθ ; ελ.71 Διάγραμμα 20. Πεγαίλσ γηα ςψληα φηαλ ππάξρνπλ εθπηψζεηο ελ.71 Διάγραμμα 21. Ση πνζφ μνδεχεηε γηα ηηο αγνξέο ζαο γηα έλα κήλα; ελ.72

3 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ Πεξίιεςε Κεθάιαην 1.Δηζαγσγε Κεθάιαην 2.Βηβιηνγξαθηθε αλαζθφπεζε 2.1.νξηζκνο ηεο αλεξγίαο 2.2.Απαζρνιεζε θαη εξγαηηθφ δπλακηθφ 2.3.Σαμηλνκήζεηο ηεο αλεξγίαο ει.4 ει.4-5 ει.6 ει.7-10 ει Μέηξεζε θαη πνζνζηφ αλεξγίαο ει Κφζηνο θαη κέηξα θαηαπνιέκεζεο ηεο αλεξγίαο ει Αηηίεο αλεξγίαο ει πλέπεηεο αλεξγίαο ει Πιεζσξηζκφο θαη πνζνηηθή ζεσξία ηνπ ρξήκαηνο ει Σαμηλνκήζεηο ηνπ πιεζσξηζκνχ ει Μέηξεζε ηνπ πιεζσξηζκνχ ει Κφζηε πιεζσξηζκνχ ει Μεηξα θαηαπνιέκεζεο πιεζσξηζκνχ Κακπχιε Phillips Σν βξαβείν λφκπει θαη ε θακπχιε Phillips ει ει Σν ππφδεηγκα is-lm ει Ζ θακπχιε is (ηζνξξνπία ζηελ αγνξά αγαζψλ) ει Ζ θακπχιε lm (ηζνξξνπία ζηελ αγνξά ρξήκαηνο ει Μαθξνρξφληα θαη βξαρπρξφληα θακπχιε Phillips ει Κεθάιαην 3 Μεζνδνινγία έξεπλαο ει Κεθάιαην 4 Απνηειέζκαηα Κεθάιαην 5 πκπεξάζκαηα Κεθάιαην 6 Βηβιηνγξαθία Κεθάιαην 7 Παξάξηεκα ει ει ει ει.78-85

4 ΠΔΡΙΛΗΦΗ Ζ ζρέζε κεηαμχ αλεξγίαο θαη πιεζσξηζκνχ είλαη έλα ζέκα πνπ έρεη πξνζειθχζεη ηελπξνζνρή ησλ νηθνλνκνιφγσλ ηα ηειεπηαία ρξφληα πεξηζζφηεξν απφ θάζε άιιεπεξίνδν κεηαπνιεκηθά. Μείδνλνο ζεκαζίαο είλαη, επνκέλσο, ε δηεξεχλεζε ηνπ θαηάπφζν επεξεάδεη ε κεηαβνιή ηεο κίαο κεηαβιεηήο ηηο ηηκέο ηεο άιιεο. θνπφο ηεοπξνηεηλφκελεο πηπρηαθήο εξγαζίαο είλαη λα παξνπζηάζεη, φζν ην δπλαηφλπιεξέζηεξα, ηηο έλλνηεο ηεο αλεξγίαο θαη ηνπ πιεζσξηζκνχ. Δηδηθφηεξα, ζηελ εξγαζία απηή, αξρηθά παξνπζηάδεηαη ε έλλνηα ηεο αλεξγίαο,παξαζέηνληαο ηα είδε ηεο, ηνλ ηξφπν ππνινγηζκνχ θαη ην θπζηθφ πνζνζηφ ηεο,θαζψο θαη ην θφζηνο θαη ηα κέηξα θαηαπνιέκεζεο ηεο αλεξγίαο. Καηφπηλ,αλαπηχζζεηαη ε έλλνηα ηνπ πιεζσξηζκνχ, αλαθέξνληαο ηελ πνζνηηθή ζεσξία ηνπρξήκαηνο, ηα είδε, ηε κέηξεζε θαη ην θφζηνο ηνπ πιεζσξηζκνχ θαη ηα κέηξααληηπιεζσξηζηηθήο πνιηηηθήο. ηε ζπλέρεηα, γίλεηαη κηα πξνζπάζεηα ζπζρέηηζεο ηεοαλεξγίαο θαη ηνπ πιεζσξηζκνχ. Παξνπζηάδεηαη ην κνληέιν IS-LM, πνπ νξίδεη ηε ζέζεθαη ηελ θιίζε ηεο θακπχιεο ζπλνιηθήο δήηεζεο θαη παξαζέηνληαη νη έλλνηεο ηεοζπλνιηθήο πξνζθνξάο θαη δήηεζεο θαη ε ηζνξξνπία ηνπο ζηε καθξνρξφληα πεξίνδν.έπεηηα, αλαπηχζζεηαη ε έλλνηα ηεο θακπχιεο Phillips,αλαθέξνληαο ηελ αληίζηνηρεκαθξνρξφληα θαη βξαρπρξφληα θακπχιε. ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1. ΔΙΑΓΧΓΗ Ζ αλεξγία θαη ν πιεζσξηζκφο απνηεινχλ ηηο ζπνπδαηφηεξεο καθξννηθνλνκηθέο κεηαβιεηέο πνπ θαζνξίδνπλ ηηο ζπλζήθεο ηζνξξνπίαο ζηελ νηθνλνκία κηαο ρψξαο. Όηαλ ε αλεξγία είλαη ζε πςειά επίπεδα ζεκαίλεη φηη ππάξρνπλ αξθεηνί άλζξσπνί, νη νπνίνη, ελψ είλαη ηθαλνί λα εξγαζηνχλ, δελ κπνξνχλ λα βξνπλ ηελ θαηάιιειε απαζρφιεζε. Σν θαηλφκελν απηφ δεκηνπξγεί πνιηηηθά θαη θνηλσληθά πξνβιήκαηα ηα νπνία δπζρεξαίλνπλ ηελ νηθνλνκηθή ιεηηνπξγία κηαο ρψξαο. Δπηπξφζζεηα, ε αλεξγία

5 δεκηνπξγεί θαη ςπρνινγηθά πξνβιήκαηα. Ο άλεξγνο, δειαδή ν ηθαλφο λα εξγαζζείάλζξσπνο, πνπ δελ βξίζθεη απαζρφιεζε, δηαηξέρεη θίλδπλν δηαηάξαμεο ηεο ζσκαηηθήοθαη ηεο πλεπκαηηθήο ηνπ πγείαο, θαζψο ηνπ ζηεξείηαη έλα απφ ηα βαζηθά ηνπδηθαηψκαηα πνπ είλαη ε εξγαζία. Καηά αλάινγν ηξφπν, ν πιεζσξηζκφο, ν νπνίνο νξίδεηαη σο ε ζπλερήο άλνδνο ηνπγεληθνχ επηπέδνπ ηηκψλ, δεκηνπξγεί νηθνλνκηθά πξνβιήκαηα, δεδνκέλνπ φηη νη πνιίηεοκηαο ρψξαο ράλνπλ ζηαδηαθά ηελ αγνξαζηηθή ηνπο δχλακε. Σν θαηλφκελν απηφ κπνξείλα επηθέξεη αθφκα άγρνο θαη αβεβαηφηεηα ζηνπο πνιίηεο γηα ηελ νηθνλνκηθή ηνπο εμέιημε. Έηζη, ε αληηκεηψπηζή ηνπο ζπληζηά δχν απφ ηηο βαζηθφηεξεο επηδηψμεηο ηεο αθνινπζνχκελεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο νπνηαζδήπνηε θπβέξλεζεο, ζε νπνηαδήπνηερψξα. Δηδηθφηεξα, ζην ακέζσο επφκελν θεθάιαην γίλεηαη κηα πξνζπάζεηα εηζαγσγήο ζην ζέκα ηεο εξγαζίαο. Αξρηθά παξνπζηάδεηαη ε έλλνηα ηεο αλεξγίαο, παξαζέηνληαο ηα είδε ηεο, ηνλ ηξφπν ππνινγηζκνχ θαη ην θπζηθφ πνζνζηφ ηεο, θαζψο θαη ην θφζηνο θαη ηα κέηξα θαηαπνιέκεζεο ηεο αλεξγίαο. Καηφπηλ, αλαπηχζζεηαη ε έλλνηα ηνπ πιεζσξηζκνχ, αλαθέξνληαο ηελ πνζνηηθή ζεσξία ηνπ ρξήκαηνο, ηα είδε, ηε κέηξεζε θαη ην θφζηνο ηνπ πιεζσξηζκνχ θαη ηα κέηξα αληηπιεζσξηζηηθήο πνιηηηθήο.

6 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΚΟΠΗΗ 2.1.ΟΡΙΜΟ ΣΗ ΑΝΔΡΓΙΑ χκθσλα κε ηελ Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ (ΔΔΓ) πνπ πξαγκαηνπνίεζε ζηε ρψξα καο ε Δζληθή ηαηηζηηθή Τπεξεζία ηεο Διιάδνο (ΔΤΔ) νξίδνληαη σο άλεξγνη ηα άηνκα ειηθίαο 15 εηψλ θαη άλσ, πνπ ζπγθεληξψλνπλ ηηο παξαθάησ πξνυπνζέζεηο: 1. δελ εξγάδνληαη, δειαδή δελ εξγάζηεθαλ νχηε κία ψξα ηελ ηειεπηαία εκεξνινγηαθή εβδνκάδα πξηλ απφ ηελ εκέξα ηεο έξεπλαο νχηε είραλ κία εξγαζία απφ ηελ νπνία απνπζίαδαλ πξνζσξηλά ιφγσ αζζέλεηαο, άδεηαο ηαμηδηνχ αλαςπρήο, απεξγίαο, θαηξηθψλ ζπλζεθψλ, επηζθεπήο κεραλεκάησλ ή θαηαζηήκαηνο. 2. δεηνχλ εξγαζία, είηε σο κηζζσηνί, είηε γηα λα αξρίζνπλ κία δηθή ηνπο απαζρφιεζε, 3. είλαη δηαζέζηκα θαη κπνξνχλ λα αλαιάβνπλ ακέζσο ηελ εξγαζία πνπ ηπρφλ ζα έβξηζθαλ (κέζα ζε δχν εβδνκάδεο), 4. είραλ θάλεη (ζηε δηάξθεηα ησλ ηεζζάξσλ εβδνκάδσλ πξηλ απφ ηελ Έξεπλα)θάπνηεο ζπγθεθξηκέλεο ελέξγεηεο γηα λα βξνπλ εξγαζία (π.ρ. γξάθηεθαλ ζε Γξαθεία Απαζρφιεζεο ηνπ ΟΑΔΓ, απεπζχλζεθαλ ζε εξγνδφηεο ή ζε γλσζηνχο ηνπο, παξαθνινπζνχζαλ αγγειίεο ζε εθεκεξίδεο).δπνκέλσο σο αλεξγία νξίδεηαη ε θαηάζηαζε φζσλ πξνζθέξνληαη γηα εξγαζία θαη δε βξίζθνπλ απαζρφιεζε έλαληη ακνηβήο, αλάινγε κε ηελ εηδίθεπζε θαη ηηο επαγγεικαηηθέο δεμηφηεηεο πνπ δηαζέηνπλ. Να ζεκεησζεί φηη ν άλεξγνο δηαθέξεη απφ ηνλ άεξγν, θαζψο ν άεξγνο φρη κφλν δελ έρεη απαζρφιεζε, αιιά θαη δελ ελδηαθέξεηαη λα απνθηήζεη. Δπηζεο κε καζεκαηηθνχο Όξνπο ε αλεξγία νξίδεηαη σο ην πειίθν ησλ αλέξγσλ κηαο πεξηνρήο πξνο ην ζπλνιηθφ εξγαηηθφ δπλακηθφ ζε απηήλ.δθθξάδεηαη σο πνζνζηφ επί ηεο εθαηφ ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ηεο ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρήο.

7 2.2.ΑΠΑΥΟΛΗΗ ΚΑΙ ΔΡΓΑΣΙΚΟ ΓΤΝΑΜΙΚΟ Απφ ηελ έλαξμε ηζρχνο ηεο ζπλζήθεο ηνπ Άµζηεξληαµ (Μάηνο 1999), µε ηελ νπνία πξνζηέζεθε έλαο λένο ηίηινο VIII γηα ηελ «απαζρφιεζε» ζηε ζπλζήθε γηα ηελ Δπξσπατθή Κνηλφηεηα, ε πξνψζεζε ελφο πςεινχ επηπέδνπ απαζρφιεζεο ζπγθαηαιέγεηαη κεηαμχ ησλ ζηφρσλ ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο.Ζ απαζρφιεζε είλαη µηα ζπκπιεξσκαηηθήαξκνδηφηεηα ησλ θξαηψλ - µειψλ πνπ απνζθνπεί θπξίσο ζηελ εθπφλεζε κηαο επξσπατθήο ζηξαηεγηθήο γηα ηελ απαζρφιεζε (ΔΑ). Ζ ΔΑ ζρεδηάζηεθε µε ζηφρν λα απνηειέζεη ην θχξην µέζν θαζνδήγεζεο θαη λα εμαζθαιίζεη ην ζπληνληζµφ ησλ πξνηεξαηνηήησλ ηεο πνιηηηθήο γηα ηελ απαζρφιεζε, ηηο νπνίεο αθνινπζνχλ ηα θξάηε - µέιε ζε επξσπατθφ επίπεδν. Ο λένο ηίηινο VIII γηα ηελ απαζρφιεζε πξνβιέπεη επίζεο ηε δεκηνπξγία µηαο επηηξνπήο απαζρφιεζεο µε ζπκβνπιεπηηθφ ραξαθηήξα, ε νπνία απνζθνπεί λα δηεπθνιχλεη ηηο εξγαζίεο ηεο Έλσζεο φζνλ αθνξά ηελ ελίζρπζε ηνπ ζπληνληζµνχ ησλ εζληθψλ πνιηηηθψλ ζε ζέµαηα απαζρφιεζεο θαη αγνξάο εξγαζίαο. ε επξσπατθφ επίπεδν, ηα θχξηα φξγαλα ζηνλ ηνµέα ηεο απαζρφιεζεο είλαη: ην επξσπατθφ παξαηεξεηήξην γηα ηελ απαζρφιεζε, ην δίθηπν EURES.¹ Απαζρφιεζε είλαη ε επίζεκε νλνκαζία ηεο κηζζσηήο εξγαζίαο. Απνηειεί δειαδή ζχκβαζε κεηαμχ δχν κεξψλ, ηνπ εξγνδφηε θαη ηνπ εξγαδφκελνπ. Οη ζρέζεηο κεηαμχ εξγνδνηψλ θαη εξγαδνκέλσλ, ηα δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο ηνπο, νη θαλφλεο πγηεηλήο θαη αζθαιείαο, ην θαζεζηψο ζπλδηθαιηζηηθψλ νξγαλψζεσλ θαη ειεπζεξηψλ ηνπο, θαη γεληθά νη θαλφλεο πνπ εθαξκφδνληαη ζηελ παξνρή εμαξηεκέλεο εξγαζίαο ξπζκίδνληαη απφ ην εξγαηηθφ δίθαην. Δθηφο απφ ηνλ θιάδν ηνπ δηθαίνπ ε έλλνηα ηεο απαζρφιεζεο κειεηάηαη επίζεο απφ ηελ νηθνλνκηθή επηζηήκε.² Βέβαηα δελ ζέινπλ φινη λα εξγαζηνχλ.σν ζχλνιν φζσλ ζέινπλ λα εξγαζηνχλ νλνκάδνπκε εξγαηηθφ δπλακηθφ. Σν εξγαηηθφ δπλακηθφ απνηειείηαη απφ φζνπο εξγάδνληαη ε έρνπλ δειψζεη φηη αλαδεηνχλ εξγαζία. Πνζνζηφ ζπκκεηνρήο είλαη ην πνζνζηφ ηνπ πιεζπζκνχ πνπ

8 βξίζθεηαη ζε ειηθία εξγαζίαο θαη αλήθεη ζην εξγαηηθφ δπλακηθφ.σν πνζνζηφ αλεξγίαο είλαη ην πνζνζηφ ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ πνπ δελ εξγάδεηαη,αιιά έρεη δειψζεη φηη αλαδεηά εξγαζία.³ χκθσλα κε ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή,ν ζπλεζέζηεξνο ηχπνο ζπκβάζεσλ απαζρφιεζεο γηα κηζζσηνχο είλαη ε ζχκβαζε ανξίζηνπ ρξφλνπ πιήξνπο απαζρφιεζεο. χκβαζε εξγαζίαο ανξίζηνπ ρξφλνπ ππάξρεη, φηαλ ε ρξνληθή δηάξθεηά ηεο δελ θαζνξίδεηαη, αιιά νχηε απφ ην είδνο θαη ην ζθνπφ απηήο ζπλάγεηαη. Ζ κεξηθή απαζρφιεζε είλαη ζρεηηθά πεξηνξηζκέλε, ζε ζχγθξηζε κε άιιεο ρψξεο ηεο Δ.Δ. πλήζεο είλαη ε επνρηθή απαζρφιεζε ζε ηνπξηζηηθέο πεξηνρέο θαη ζε επαγγέικαηα πνπ έρνπλ άκεζε ζρέζε κε ηνλ ηνπξηζκφ.δξγάηεο θαη ηερλίηεο, ηδηαίηεξα ζηνλ νηθνδνκηθφ θαη γεσξγηθφ ηνκέα ακείβνληαη κε βάζε ην εκεξνκίζζην θαη ζε εβδνκαδηαία βάζε.ηθαλφο αξηζκφο επαγγεικαηηψλ, φπσο π.ρ. κεραληθνί, απαζρνινχληαη ζηνλ ίδην εξγνδφηε φρη σο κηζζσηνί αιιά κε έθδνζε απνδείμεσλ παξνρήο ππεξεζηψλ.πρλά ππάξρνπλ θαη ζπκβάζεηο εξγαζίαο νξηζκέλνπ ρξφλνπ, φηαλ ζπκθσλήζεθε ξεηψο ή ζησπεξψο νξηζκέλε δηάξθεηα ρξφλνπ εξγαζίαο (ι.ρ. 6 κήλεο, 1 έηνο θιπ), ή κέρξη ηελ επέιεπζε νξηζκέλνπ γεγνλφηνο ή πξνθχπηεη πξνθαλψο απηή απφ ην είδνο θαη ηε θχζε ηεο εξγαζίαο γηα ηελ νπνία έρεη πξνζιεθζεί ν κηζζσηφο (φπσο ι.ρ. γίλεηαη γηα ζπκβάζεηο επνρηαθήο εξγαζίαο ή γηα ηελ εθηέιεζε ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίαο). Γειαδή φηαλ ζπκθσλείηαη ξεηψο ή ζησπεξψο νξηζκέλν ρξνληθφ ζεκείν ιήμεσο ηεο εξγαζίαο. Ο Νφκνο 2639/98 νξηνζεηεί ηηο απαηηνχκελεο πξνυπνζέζεηο πξνθεηκέλνπ λα εληάμεη νξηζκέλεο κνξθέο εξγαζίαο ζηηο ιεγφκελεο άηππεο κνξθέο απαζρφιεζεο, πνπ απνηεινχλ θαη απηέο λνκνζεηηθά πξνζηαηεπκέλεο κνξθέο εξγαζίαο, νη νπνίεο φκσο δελ πξέπεη λα ππνθξχπηνπλ ζχκβαζε εμαξηεκέλεο εξγαζίαο. Οη πξνυπνζέζεηο απηέο είλαη νη εμήο: 1) Τπνρξέσζε έγγξαθεο ζχκβαζεο εξγαζίαο 2) Καηάζεζε αληηγξάθνπ ζχκβαζεο εξγαζίαο ζηελ αξκφδηα Δπηζεψξεζε Δξγαζίαο θαη ζηνλ αξκφδην ΟΑΔΓ, απφ ηνλ εξγνδφηε κέζσ ειεθηξνληθήο ππνβνιήο ησλ εληχπσλ απηψλ ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ ΟΑΔΓ.

9 Σέηνηαο κνξθήο εξγαζία απνηεινχλ ε παξνρή ππεξεζηψλ ή έξγνπ γηα νξηζκέλν ή αφξηζην ρξφλν, ηδίσο ζηηο πεξηπηψζεηο ακνηβήο θαηά κνλάδα εξγαζίαο (θαζφλ), ηειεξγαζίαο, θαη νίθνλ απαζρφιεζεο θ.ιπ..ηελ θαηεγνξία ησλ άηππσλ κνξθψλ απαζρφιεζεο δελ εκπίπηνπλ φζνη απαζρνινχκελνη πξνζθέξνπλ ηελ εξγαζία ηνπο απνθιεηζηηθά ή θαηά θχξην ιφγν ζηνλ ίδην εξγνδφηε. Πην ζπγθεθξηκέλα, ε απαζρφιεζε δηαθξίλεηαη ζε πιήξεο απαζρφιεζε,κεξηθή απαζρφιεζε θαη απηναπαζρφιεζε. Πιήξεο / θαλνληθή απαζρφιεζε ππάξρεη φηαλ ζπκθσλείηαη παξνρή εξγαζίαο πνπ θαιχπηεη ην σξάξην πιήξνπο απαζρνιήζεσο πνπ ηζρχεη ζηελ επηρείξεζε, ην νπνίν κπνξεί λα πξνθχπηεη απφ ηε ζρεηηθή πιινγηθή χκβαζε Δξγαζίαο, ηνλ Καλνληζκφ Δξγαζίαο, ηηο αηνκηθέο ζπκβάζεηο εξγαζίαο, ηελ επηρεηξεζηαθή ζπλήζεηα,θ.α. Δλψ κεξηθήαπαζρφιεζεέρνπκε φηαλ θαηά ηελ θαηάξηηζε ηεο ζχκβαζεο εξγαζίαο ή θαηά ηε δηάξθεηά ηεο ν εξγνδφηεο θαη ν κηζζσηφο κπνξνχλ κε έγγξαθε αηνκηθή ζχκβαζε λα ζπκθσλήζνπλ, εκεξήζηα ή εβδνκαδηαία ή δεθαπελζήκεξε ή κεληαία εξγαζία, γηα νξηζκέλν ή αφξηζην ρξφλν, ε νπνία ζα είλαη κηθξφηεξεο δηάξθεηαο απφ ηελ θαλνληθή, δειαδή ηελ πιήξε απαζρφιεζε (κεξηθή απαζρφιεζε). Ζ ζπκθσλία απηή, εθφζνλ κέζα ζε νθηψ (8) εκέξεο απφ ηελ θαηάξηηζή ηεο δελ γλσζηνπνηεζεί ζηελ νηθεία Δπηζεψξεζε Δξγαζίαο, ηεθκαίξεηαη (καρεηφ ηεθκήξην) φηη θαιχπηεη ζρέζε εξγαζίαο κε πιήξε απαζρφιεζε. Αλ ε κεξηθή απαζρφιεζε έρεη θαζνξηζηεί κε εκεξήζην σξάξην κηθξφηεξεο δηάξθεηαο απφ ην θαλνληθφ, ε παξνρή ηεο ζπκθσλεκέλεο εξγαζίαο ησλ κεξηθψο απαζρνινχκελσλ πξέπεη λα είλαη ζπλερφκελε θαη λα παξέρεηαη κία θνξά ηελ εκέξα.αλ παξαζηεί αλάγθε γηα πξφζζεηε εξγαζία πέξα απφ ηε ζπκθσλεζείζα, ν κεξηθψο απαζρνινχκελνο εξγαδφκελνο έρεη ππνρξέσζε λα ηελ παξάζρεη, αλ είλαη ζε ζέζε λα ην θάλεη θαη ε άξλεζή ηνπ ζα ήηαλ αληίζεηε κε ηελ θαιή πίζηε. Ο κεξηθψο απαζρνινχκελνο κπνξεί λα αξλεζεί ηελ παξνρή εξγαζίαο πέξα ηεο ζπκθσλεκέλεο, φηαλ απηή ε πξφζζεηε εξγαζία ιακβάλεη ρψξα θαηά ζπλήζε ηξφπν (άξζξν 17, Ν.3899/2010). Σέινο,απηναπαζρφιεζε έρνπκε φηαλ έλα άηνκν εξγάδεηαη γηα ηνλ εαπηφ ηνπ,αληί λα εξγάδνληαη γηα έλαλ εξγνδφηε πνπ πιεξψλεη έλα κηζζφ ή εκεξνκίζζην. Έλαο απηναπαζρνινχκελνο θεξδίδεη ην εηζφδεκά ηνπο κέζσ ηεο δηεμαγσγήο θεξδνθφξσλ δξαζηεξηνηήησλ απφ κηα εκπνξηθή ή επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα πνπ ιεηηνπξγνχλ

10 άκεζα. Δίλαη ζεκαληηθφ λα ζεκεησζεί φηη είλαη απηναπαζρνινχκελνη είλαη κηα δηαθνξεηηθή θαηάζηαζε απφ φ, ηη απιά λα είλαη ηδηνθηήηεο κηαο επηρείξεζεο. Έλαο ηδηνθηήηεο επηρείξεζεο είλαη θάπνηνο πνπ θαηέρεη κηα εηαηξεία, αιιά δελ ιεηηνπξγεί κε ηε ιεηηνπξγία εκέξα κε ηελ εκέξα ηεο επηρείξεζεο. Αληίζεηα, έλα πξφζσπν πνπ είλαη απηναπαζρνινχκελνη θαηέρεη ηε δηθή ηνπο επηρείξεζε, ηεο νπνίαο είλαη θαη ν θχξηνο ή κνλαδηθφο θνξέαο. Δπηπιένλ, ππάξρνπλ ζπρλά δηαθνξεηηθνί θνξνιφγεζεο πνπ ζρεηίδνληαη κε επηπηψζεηο είλαη απηναπαζρνινχκελνη ζε ζρέζε κε έλα θαλνληθφ ππάιιειν ή έλαλ ηδηνθηήηε επηρείξεζεο. ¹Θεζκηθφ πιαίζην,δζληθή λνκνζεζία, ²Οξηζκφο αλζξψπηλνπδπλακηθνχ, el.wikipedia.org/wiki/ ³ David Begg,S.Fischer,R.Dornbush.<<ΔΗΑΓΧΓΖ ΣΖΝ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ >>Σφκνο Β, Αλεξγία, Κεθ.27,ει ΣΑΞΙΝΟΜΗΔΙ ΣΗ ΑΝΔΡΓΙΑ Μπνξνχκε λα ηαμηλνκήζνπκε ηελ αλεξγία κε βάζε ηέζζεξηο νκάδεο θξηηεξίσλ, δειαδή αλάινγα κε ηα αίηηα πνπ ηελ πξνθαινχλ, ηηο πνιηηηθέο πνπ ηελ αληηκεησπίδνπλ, ην ρξφλν πνπ δηαξθεί θαη ηελ νκάδα ζηελ νπνία αλήθεη ν άλεξγνο. Με βάζε ηα αίηηα : Με βάζε ηα αίηηα πνπ ηελ πξνθαινχλ ε αλεξγία ρσξίδεηαη ζε εθνχζηα,αθνχζηα, αλεξγία ηξηβήο, δηαξζξσηηθή, θπθιηθή θαη επνρηαθή αλεξγία. Δθνχζηα αθνχζηα αλεξγία Δθνχζηα άλεξγνο είλαη εθείλνο ν νπνίνο, ελψ ηνπ έρεη πξνζθεξζεί κηα εξγαζία πνπ κπνξεί λα αλαιάβεη, ζπλερίδεη λα ςάρλεη γηα κηα θαιχηεξε επθαηξία (θαιχηεξε δνπιεηά κε πςειφηεξν κηζζφ), ρσξίο λα απνδερηεί ηελ πξνζθνξά πνπ ηνπ έγηλε, επηιέγεη δειαδή λα παξακείλεη άλεξγνο γηα έλα ρξνληθφ δηάζηεκα. Ζ αλεξγία απηή είλαη απνηέιεζκα ππνινγηζκνχ ησλ εξγαδφκελσλ θαη φρη εμαλαγθαζκνχ ηνπο. Αληίζεηα, έλαο άλεξγνο είλαη αθνχζηα άλεξγνο φηαλ, ελψ ζα ήηαλ πξφζπκνο λα εξγαζηεί ζε κηα εξγαζία γηα ηελ νπνία έρεη ηα θαηάιιεια πξνζφληα, κε ηνλ ηξέρνληα κηζζφ ή θαη κε ρακειφηεξν κηζζφ, δελ κπνξεί λα βξεη κηα ηέηνηα δνπιεηά. Αλεξγία ηξηβήο¹

11 Αλεξγία ηξηβήο είλαη εθείλε ε νπνία νθείιεηαη ζηελ αδπλακία ηεο αγνξάο εξγαζίαο λα απνξξνθήζεη άκεζα αλέξγνπο, παξφηη ππάξρνπλ θελέο ζέζεηο εξγαζίαο, γηα ηηο νπνίεο νη άλεξγνη έρνπλ ηα απαξαίηεηα πξνζφληα θαη επαγγεικαηηθή εμεηδίθεπζε. Ζ αλεξγία ηξηβήο νθείιεηαη ζηελ αδπλακία ησλ εξγαηψλ λα εληνπίδνπλ ακέζσο ηηο επηρεηξήζεηο κε ηηο θελέο ζέζεηο θαη ζηελ αδπλακία ησλ επηρεηξήζεσλ λα εληνπίζνπλ ηνπο άλεξγνπο εξγάηεο. Δπίζεο κπνξεί λα νθείιεηαη ζηε γεσγξαθηθή απφζηαζε κεηαμχ ηεο πεξηνρήο φπνπ ππάξρεη αλεξγία θαη απηήο φπνπ ππάξρνπλ θελέο ζέζεηο εξγαζίαο. Γεληθφηεξα νθείιεηαη ζηελ έιιεηςε ελφο απνηειεζκαηηθνχ ζπζηήκαηνο πιεξνθνξηψλ γηα χπαξμε αλέξγσλ θαη επηρεηξήζεσλ κε θελέο ζέζεηο εξγαζίαο. Γηαξζξσηηθή αλεξγία Γηαξζξσηηθή αλεξγία έρνπκε φηαλ ζε κηα νηθνλνκία ππάξρνπλ άλεξγνη θαη θελέο ζέζεηο εξγαζίαο, αιιά νη άλεξγνη δελ κπνξνχλ λα απαζρνιεζνχλ ζηηο ππάξρνπζεο θελέο ζέζεηο, επεηδή ππάξρεη αλαληηζηνηρία αλάκεζα ζηα πξνζφληα θαη ηελ εηδίθεπζε ησλ αλέξγσλ θαη ζ' απηά πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ θάιπςε ησλ θελψλ ζέζεσλ. Γηα παξάδεηγκα, είλαη δπλαηφλ ζε κηα νηθνλνκία λα ππάξρεη αλεξγία κεραληθψλ θαη έιιεηςε ινγηζηψλ, ή λα ππάξρεη αλεξγία γηα ηνπο βηνκεραληθνχο εξγάηεο θαη έιιεηςε μελνδνρεηαθψλ ππαιιήισλ. Ζ δηαξζξσηηθή αλεξγία νθείιεηαη ζε ηερλνινγηθέο κεηαβνιέο, νη νπνίεο δεκηνπξγνχλ λέα επαγγέικαηα θαη αρξεζηεχνπλ άιια, θαη ζε αιιαγέο ζηε δηάξζξσζε ηεο δήηεζεο, νη νπνίεο απμάλνπλ ηε δήηεζε νξηζκέλσλ πξντφλησλ θαη ηαπηφρξνλα κεηψλνπλ ηε δήηεζε άιισλ. Όπσο είλαη θαλεξφ, ε δηαξζξσηηθή αλεξγία δεκηνπξγείηαη απφ ηε δπζαλαινγία πξνζθνξάο θαη δήηεζεο ησλ δηάθνξσλ εηδηθεχζεσλ. Ζ κείσζή ηεο απαηηεί επαλεθπαίδεπζε ησλ αλέξγσλ, ψζηε λα απνθηήζνπλ ηηο εηδηθεχζεηο ζηηο νπνίεο ππάξρεη έιιεηςε. Γηαθνξεηηθά, ε δηαξζξσηηθή αλεξγία κπνξεί λα είλαη κεγάιεο δηάξθεηαο. Κπθιηθή ή θευλζηαλή αλεξγία ή αλεξγία ιφγσ έιιεηςεο δήηεζεο ² Ζ αλεξγία ιφγσ αλεπαξθνχο δήηεζεο, νλνκαδφκελε θαη θευλζηαλή αλεξγία, είλαη εθείλε πνπ πξνέξρεηαη απφ ηελ πηψζε ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζηηο θάζεηο ηεο θαζφδνπ θαη ηεο χθεζεο ηνπ νηθνλνκηθνχ θχθινπ. Πξφθεηηαη, δειαδή, γηα αδπλακία ηεο ζπλνιηθήο δήηεζεο ηεο νηθνλνκίαο λα απνξξνθήζεη ηε ζπλνιηθή πξνζθνξά εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Ζ αλεξγία απηή έρεη θπθιηθφ ραξαθηήξα, δειαδή

12 επαλαιακβάλεηαη, θαη ε δηάξθεηα ηεο εμαξηάηαη απφ ηε δηάξθεηα ηνπ νηθνλνκηθνχ θχθινπ. Δπνρηαθή αλεξγία Δπνρηαθή αλεξγία είλαη ε αλεξγία εθείλε πνπ νθείιεηαη ζην ρακειφηεξν επίπεδν νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο πνπ ζπκβαίλεη ζε νξηζκέλνπο θιάδνπο ηεο νηθνλνκίαο ζπγθεθξηκέλεο επνρέο ηνπ ρξφλνπ. Με βάζε ηηο πνιηηηθέο πνπ ηελ αληηκεησπίδνπλ Ζ ηαμηλφκεζε βάζε ησλ αηηηψλ πνπ πξνθαινχλ ηελ αλεξγία δελ δίλεη ζαθή εκπεηξηθά ζηνηρεία, ε αλεξγία ηαμηλνκείηαη θαη κε βάζε ηηο πνιηηηθέο πνπ ηελ αληηκεησπίδνπλ. Σα θξηηήξηα ηαμηλφκεζεο είλαη βέβαηα δηαθνξεηηθά, αιιά νη θαηεγνξίεο ζηηο νπνίεο δηαθξίλεηαη ε αλεξγία είλαη θνηλέο: Κπθιηθή αλεξγία Δίλαη έλα κέξνο ηεο ζπλνιηθήο αλεξγίαο πνπ κπνξεί λα αθαληζηεί κε ηελ αχμεζε ηεο ζπλνιηθήο δήηεζεο, ρσξίο λα δεκηνπξγεί κε απνδεθηέο επηπινθέο κε ηνπο άιινπο ζηφρνπο ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο, θαη ρσξίο λα απμάλεη ην ξπζκφ πιεζσξηζκνχ πέξα απφ έλα κέγηζην απνδεθηφ φξην. Γηαζξσηηθή αλεξγία ³ Γηαξζξσηηθή αλεξγία είλαη ε αλεξγία εθείλε πνπ κπνξεί λα κεησζεί κε δηαξζξσηηθά κέηξα, δειαδή αλ εθαξκνζηνχλ πνιηηηθέο, νη νπνίεο έρνπλ σο απνηέιεζκα κεγαιχηεξν αηνκηθφ θαη θνηλσληθφ φθεινο ζε ζρέζε κε ην θφζηνο εθαξκνγήο ηνπο. Αλεξγία ηξηβήο Δίλαη εθείλε ε κνξθή αλεξγίαο, ηελ νπνία, απηνί πνπ ζρεδηάδνπλ ηελ πνιηηηθή θξίλνπλ φηη δελ πξέπεη λα κεησζεί. Καη απηφ γηαηί ε κείσζε ηεο ζπλεπάγεηαη ζεκαληηθφ θφζηνο ηφζν ζε λνκηζκαηηθή ζηαζεξφηεηα φζν θαη ζε ζρέζε κε ην αηνκηθφ θαη θνηλσληθφ φθεινο. Με βάζε ην ρξφλν πνπ δηαξθεί Με βάζε ηε δηάξθεηα ε αλεξγία δηαθξίλεηαη ζε βξαρπρξφληα θαη καθξνρξφληα ή ρξφληα αλεξγία.

13 Χο ηε δεθαεηία ηνπ 1980, βξαρπρξφληα ήηαλ ε αλεξγία πνπ δηαξθνχζε ιηγφηεξν απφ έμη κήλεο, ελψ ε καθξνρξφληα πεξηζζφηεξν απφ έμη κήλεο. Μεηά, φκσο, ηε 13ε πλδηάζθεςε ησλ ηαηηζηηθνιφγσλ ηεο Δξγαζίαο, ην 1982, ην φξην ηεο καθξνρξφληαο αλεξγίαο επεθηάζεθε ζηνπο 12 κήλεο. Ζ επέθηαζε απηή, φκσο, δεκηνχξγεζε νξηζκέλα πξνβιήκαηα, θαη έηζη, ηειηθά δεκηνπξγήζεθε ν παξαθάησ πίλαθαο ηαμηλφκεζεο ηεο αλεξγίαο κε βάζε ηε δηάξθεηά ηεο. Με βάζε ηελ νκάδα ζηελ νπνία αλήθεη ν άλεξγνο Όηαλ αλαθεξφκαζηε ζηε ηαμηλφκεζε κε βάζε ηελ νκάδα ζηελ νπνία αλήθεη ν άλεξγνο ελλννχκε, ην ηξφπν κε ηνλ νπνίν επηκεξίδεηαη ε αλεξγία ησλ θνηλσληθψλ νκάδσλ πνπ απνηεινχλ ην εξγαηηθφ δπλακηθφ. Τπάξρνπλ δπν θαηεγνξίεο θξηηεξίσλ, θξηηήξηα πνπ βαζίδνληαη ζηα πξνζσπηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ αηφκσλ πνπ απνηεινχλ ηελ νκάδα, φπσο ην θχιν, ε θπιή, ε εζληθφηεηα, ε ειηθία, ε νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε, ην επίπεδν εθπαίδεπζεο, ε εξγαζηαθή έληαμε θαη ε εξγαζηαθή εκπεηξία, θαζψο θαη, θξηηήξηα πνπ βαζίδνληαη ζε νηθνλνκηθά θνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά, ηνπ εξγαζηαθνχ πεξηβάιινληνο ή ηεο πεξηνρήο θαηνηθίαο ησλ αλέξγσλ, φπσο ε γεσγξαθηθή θαηαλνκή ηεο αλεξγίαο, ε αλεξγία ησλ αζηηθψλ θέληξσλ θαη ε αλεξγία ζπγθεθξηκέλσλ θιάδσλ ή επαγγεικάησλ. ¹,², Απφ ην βηβιίν «Αξρέο Οηθνλνκηθήο Θεσξίαο» ηεο Γ ηάμεο Δληαίνπ Λπθείνπ ησλ Ληαλνχ Θ., Παπαβαζηιείνπ Α. θαη Υαηδεαλδξένπ Α. έθδνζε ³, Απφζηνινο Γεδνπζνπνπινο,Ζ θξίζε ζηελ αγνξά εξγαζίαο, Σφκνο α, Θεσξίεο ηεο αλεξγίαο, Μέξνο 1, Κεθάιαην 2,Δθδφζεηο ηππσζεησ - Γ. Γαξδαλνο ΜΔΣΡΗΗ ΚΑΙ ΠΟΟΣΟ ΑΝΔΡΓΙΑ Ο ΟΑΔΓ, πνπ ζεσξείηαη ν θαηεμνρήλ αξκφδηνο θνξέαο θαηαγξαθήο ησλ ζηνηρείσλ ηεο απαζρφιεζεο, αληιεί ηηο πιεξνθνξίεο γηα ην κέγεζνο ηεο αλεξγίαο, απφ δχν πεγέο: Πξψην, απφ ηηο δειψζεηο ησλ απνιπφκελσλ κηζζσηψλ, νη νπνίνη ππνβάιινπλ ζηα αξκφδηα ηκήκαηα ηα ζρεηηθά έγγξαθα, γηαηί δηθαηνχληαη λα εηζπξάμνπλ ηελ επηδφηεζε (πξφθεηηαη γηα ηηο θαηαγγειίεο ζπκβάζεσλ εξγαζίαο απφ ηνπο εξγνδφηεο)

14 θαη δεχηεξν, απφ κηα άιιε θαηεγνξία, θπξίσο λέσλ αηφκσλ, πνπ αλαδεηνχλ ηελ πξψηε εκθάληζή ηνπο ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαη νη νπνίνη ζπεχδνπλ ζηηο ππεξεζίεο ηνπ ΟΑΔΓ γηα λα εγγξαθνχλ ζηνπο πίλαθεο ησλ αλέξγσλ, κε ηελ ειπίδα φηη ζα ππάξμεη κηα ελδερφκελε επθαηξία-πξφηαζε απαζρφιεζεο. Σν πνζνζηφ ηεο αλεξγίαο κπνξεί λα δηαθέξεη απφ πεξίνδν ζε πεξίνδν, θαζψο κεηαβάιιεηαη ην απφιπην κέγεζνο ηεο αλεξγίαο ή ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ή θαη ησλ δχν (αιιά κε δηαθνξεηηθφ ξπζκφ). Πνζνζηφ αλεξγίαο =αξηζκφοαλέξγσλ/εξγαηηθφ δπλακηθφ *100 Σν θπζηθφ πνζνζηφ αλεξγίαο είλαη ε αλαπφθεπθηε αλεξγία πνπ, θαηά κία άπνςε,νθείιεηαη ζε πξνζηξηβέο θαη πεξηιακβάλεη κφλν ηελ εθνχζηα αλεξγία.γηα ην θπζηθφπνζνζηφ αλεξγίαο ππάξρνπλπνηθίινηνξηζκνί,φπσο : 1) Σν θπζηθφπνζνζηφ αλεξγίαο είλαη ην επίπεδναλεξγίαο πνπ νξίδεηαηαπφ ηα πξαγκαηηθάκεγέζε 2) Δίλαη ην επίπεδν αλεξγίαο φπνπ ν πξαγκαηηθφο θαη ν πξνζδνθψκελνοξπζκφο πιεζσξηζκνχ είλαη κεδέλ. 3) Μφλν φηαλ πξνζδνθψκελνο θαη πξαγκαηηθφοπιεζσξηζκφο είλαη κεδέλνξίδεηαη ην θπζηθφπνζνζηφ αλεξγίαο. 4) Ο ζπληειεζηήο ηνπ πξνζδνθψκελνππιεζσξηζκνχ ζηελ θακπχιε Phillips¹. ¹, ΘΔΧΡΗΔ ΣΖ ΑΝΔΡΓΗΑ,ΜΔΡΟ 3 ν ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1. Α.Γεδνπζφπνπινο 2.5 ΚΟΣΟ ΚΑΙ ΜΔΣΡΑ ΚΑΣΑΠΟΛΔΜΗΗ ΣΗ ΑΝΔΡΓΙΑ Σα θφζηε ηεο αλεξγίαο δηαθξίλνληαη ζε: αηνκηθφ, νηθνλνκηθφ θαη θνηλσληθφ θφζηνο. ε αηνκηθφ επίπεδν, ηα άηνκα πνπ είλαη ζχκαηα ηεο αλεξγίαο βηψλνπλ ην κεγάιν πξφβιεκα ηεο επηβίσζεο θαη ηεο θάιπςεο ησλ ζηνηρεησδψλ αλαγθψλ (ηξνθή, έλδπζε, ζπίηη, θηι). Σα άηνκα απηά δηαθαηέρνληαη απφ ζπλαηζζήκαηα κνλαμηάο, άγρνπο θαη

15 αλαζθάιεηαο, θαζψο δελ ηθαλνπνηνχλ ηελ έκθπηε ηάζε πνπ έρνπλ φινη νη άλζξσπνη γηα δεκηνπξγία θαη επνηθνδφκεζε. Σν νηθνλνκηθφ θφζηνο ηεο αλεξγίαο είλαη πξνθαλέο,απφ ηε ζηηγκή πνπ νη άλεξγνη, δελ απαζρνινχληαη, ζπληζηνχλ αδξαλείο παξαγσγηθνχο ζπληειεζηέο. Έηζη, ππάξρεη κηθξφηεξε εθξνή (κηθξφηεξε παξαγσγή πξντφληνο), θαη ζπλεπψο κηθξφηεξα θέξδε. Σν θνηλσληθφ θφζηνο ηεο αλεξγίαο εθδειψλεηαη κε ηε δηάιπζε ηεο νηθνγέλεηαο, ηελ πεξηζσξηνπνίεζε ηνπ αηφκνπ θαη ηε δηάξξεμε ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο, ην πςειφ ςπρνινγηθφ θφζηνο πνπ αληηκεησπίδνπλ νη άλεξγνη θαζψο θαη ηελ απαμίσζε ησλ επαγγεικαηηθψλ ηθαλνηήησλ ησλ αλέξγσλ ιφγσ ηεο κε ζπκκεηνρήο ηνπο ζηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία. Αλ θαη ην κε κεηξήζηκν θφζηνο δελ κπνξεί λα πξνζδηνξηζηεί πνζνηηθά, δε ζεκαίλεη θαζφινπ πσο είλαη ακειεηέν. Σνπλαληίνλ, έρνπλ γίλεη πνιιέο πξνζπάζεηεο πξνζδηνξηζκνχ ηνπ, αιιά επί ηνπ παξφληνο ε ΔΔΔ ζα επηθεληξσζεί ζηελ εθηίκεζε ηνπ κεηξήζηκνπ θφζηνπο αλεξγίαο, θαη κάιηζηα, πξνο απνθπγή αξλεηηθψλ ζρνιίσλ, ηνπ ειάρηζηνπ «θφζηνπο αλεξγίαο». Σν θφζηνο ηεο αλεξγίαο είλαη κεγάιν θαη πνιχπιεπξν. Γηα ην ιφγν απηφ ε θαηαπνιέκεζε ηεο αλεξγίαο θξίλεηαη έλα ζέκα κε επηηαθηηθφ θαη αλαγθαίνραξαθηήξα, ηφζν γηα ηελ πξνζσξηλή νηθνλνκηθή αλαθνχθηζε ησλ αλέξγσλ φζν θαη γηα λα ηνπο δψζεη ην θίλεηξν θαη ηε δπλαηφηεηα γηα λα ςάμνπλ γηα κηα θαιή επθαηξία απαζρφιεζήο ηνπο. Σα κέηξα πνπ παίξλνπλ νη δηάθνξεο θπβεξλήζεηο γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο αλεξγίαο είλαη δχν γεληθψλ θαηεγνξηψλ, δειαδή κέηξα αχμεζεο ηεο ζπλνιηθήο δήηεζεο θαη κέηξα επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο θαη επαλεθπαίδεπζεο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Σα κέηξα αχμεζεο ηεο ζπλνιηθήο δήηεζεο είλαη δεκνζηνλνκηθά θαη λνκηζκαηηθά. Σα δεκνζηνλνκηθά κέηξα πεξηιακβάλνπλ θπξίσο αχμεζε ησλ θξαηηθψλ δαπαλψλ γηα δεκφζηα έξγα θαη πξνψζεζε κεγάισλ επελδπηηθψλ έξγσλ. θνπφο απηψλ ησλ έξγσλ είλαη ε άκεζε αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ησλ εηζνδεκάησλ. Σα λνκηζκαηηθά κέηξα απνβιέπνπλ ζηε κείσζε ηνπ επηηνθίνπ, κε ζθνπφ ηελ ελίζρπζε ησλ ηδησηηθψλ επελδχζεσλ, ηεο παξαγσγήο θαη, ζπλεπψο ηεο απαζρφιεζεο. Σα δεκνζηνλνκηθά θαη ηα λνκηζκαηηθά κέηξα απνβιέπνπλ ζηελ αχμεζεο ηεο ζπλνιηθήο δήηεζεο θαη, ζπλεπψο, ζηε κείσζε ηεο αλεξγίαο πνπ νθείιεηαη ζηελ αλεπάξθεηα ηεο δήηεζεο, δειαδή ηεο θευλζηαλήο αλεξγίαο.

16 Σα κέηξα επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο θαη επαλεθπαίδεπζεο έρνπλ ζθνπφ λα δηεπθνιχλνπλ ηνπο αλέξγνπο ζηελ απφθηεζε επαγγεικαηηθψλ γλψζεσλ θαη εηδηθεχζεσλ, νη νπνίεο είλαη απαξαίηεηεο ή ρξήζηκεο, πξνθεηκέλνπ λα απαζρνιεζνχλ ζηηο ππάξρνπζεο θελέο ζέζεηο εξγαζίαο. Δίλαη θαλεξφ φηη ηα κέηξα έρνπλ ζηφρν ηε κείσζε ηεο δηαξζξσηηθήο αλεξγίαο. Δηδηθφηεξα, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή, ζηελ έθζεζή ηεο γηα ηελ απαζρφιεζε, δηαβεβαηψλεη φηη νη θελέο ζέζεηο εξγαζίαο ζηελ ΔΔ αλέξρνληαη ζε ηέζζεξα εθαηνκκχξηα. Αλ ππνινγηζηεί φηη νη άλεξγνη ελ ζπλφισ είλαη πεξίπνπ 24 εθαηνκκχξηα, ηφηε, αλ θαιπθζνχλ νη θελέο ζέζεηο, ζεκαίλεη φηη απνθαηαζηάζεθε επαγγεικαηηθά ν έλαο ζηνπο ηέζζεξηο αλέξγνπο! Έηζη, απφιπηε πξνηεξαηφηεηα είλαη ν ζπληνληζκφο ηεο φιεο πξνζπάζεηαο λα θαηαπνιεκεζεί ε αλεξγία κέζσ δξάζεσλ θαη κέηξσλ. Σν επξσπατθφ ζρέδην απνβιέπεη: - ηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ θαη εμεηδηθεπκέλσλ κνξθψλ απαζρφιεζεο - ηελ ππνζηήξημε ηεο απηναπαζρφιεζεο θαη - ηελ άξζε ησλ εκπνδίσλ γηα εχξεζε δνπιεηάο ζε άιιεο ρψξεο ηεο Έλσζεο πγθεθξηκέλα, ζρεδηάδεηαη: - Ζ επηδφηεζε επηρεηξήζεσλ γηα ηε δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο - Ζ κεηαθνξά ηνπ θνξνινγηθνχ βάξνπο - ρσξίο επηβάξπλζε ζηνλ πξνυπνινγηζκφ - απφ θφξνπο ζηελ εξγαζία ζε πεξηβαιινληηθνχο θφξνπο - Ζ εθκεηάιιεπζε θαη αμηνπνίεζε θιάδσλ κε κεγάιε δπλακηθή θαη πξννπηηθή, φπσο ε πξάζηλε νηθνλνκία, φπνπ εθηηκάηαη φηη ζα κπνξνχζαλ λα δεκηνπξγεζνχλ 20 εθαηνκκχξηα ζέζεηο εξγαζίαο κέρξη ην 2020, κε ηαπηφρξνλε ελίζρπζε θαη αλάπηπμε «πξάζηλσλ» δεμηνηήησλ - Ζ βειηίσζε ζην ζρεδηαζκφ γηα ην εξγαηηθφ δπλακηθφ ζηνλ θιάδν ηεο πγείαο - Ζ δεκηνπξγία εξγαζηαθψλ επθαηξηψλ ζε ππεξεζίεο θνηλσληθήο κέξηκλαο θαη θαη νίθνλ βνήζεηαο - Ζ ζέζπηζε αμηνπξεπψλ κηζζψλ θαη ε απνθπγή ησλ παγίδσλ ρακειψλ κηζζψλ

17 - Ζ κεγαιχηεξε επέλδπζε ζε δεμηφηεηεο, ψζηε λα αληηκεησπηζηεί ην ράζκα κεηαμχ ησλ αγνξψλ εξγαζίαο ζηελ Δπξψπε - Ο έιεγρνο απφ ηηο Βξπμέιιεο ζηα θξάηε-κέιε ηνπ βαζκνχ εθαξκνγήο ησλ Δζληθψλ ρεδίσλ Απαζρφιεζεο ΑΙΣΙΔ ΑΝΔΡΓΙΑ Γηα λα θαηαιάβνπκε ηηο αηηίεο ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο αλεξγίαο ζα πξέπεη λα μεθαζαξίζνπκε κηα ζεηξά απφ δεηήκαηα: Υαξαθηεξηζηηθφ ηνπ θεθαιαηνθξαηηθνχ ηξφπνπ παξαγσγήο ζε ζρέζε κε ηνπο πξνεγνχκελνπο είλαη ν ρσξηζκφο ηνπ άκεζνπ παξαγσγνχ απφ ηα κέζα παξαγσγήο, αθνχ δελ είλαη ν ίδηνο ηδηνθηήηεο ησλ κέζσλ παξαγσγήο. Σν γεγνλφο απηφ κεηαηξέπεη ηελ ηθαλφηεηα πξνο εξγαζία δειαδή ηελ εξγαηηθή δχλακε ζε εκπφξεπκα. Βαζηθφο λφκνο ηνπ θαπηηαιηζηηθνχ λφκνπ παξαγσγήο είλαη ε ζπζζψξεπζε θεθαιαίνπ. Γειαδή ν λφκνο ηεο κεηαηξνπήο ηεο ππεξαμίαο ζε θαπηηαιηζηηθφ θέξδνο. Απηφο ζε θάζε μερσξηζηφ θιάδν ηεο νηθνλνκίαο έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ηεο Οξγαληθήο χλζεζεο ηνπ Κεθαιαίνπ, δειαδή ηελ αχμεζε ηνπ κέξνπο ηνπ ρξεκαηηθνχ θεθαιαίνπ πνπ δαπαλάηαη ζε ζηαζεξφ θεθάιαην (κεραλέο, θηίξηα, πξψηεο χιεο θ.ιπ.) ζε ζρέζε κε ην κεηαβιεηφ θεθάιαην (κηζζνί θ.ιπ.) Σα παξαπάλσ ζηνηρεία έρνπλ ηα εμήο απνηειέζκαηα: Ζ εξγαηηθή δχλακε ζαλ εκπφξεπκα πνπ είλαη, ζεκαίλεη φηη κπνξεί λα έρεη ηελ ηχρε θάζε εκπνξεχκαηνο. Άξα κπνξεί θαη λα κέλεη απνχιεηε. Αθνχ απμάλεηαη ε Οξγαληθή χλζεζε ηνπ Κεθαιαίνπ, απμάλεηαη ε ηάζε ε «λεθξή εξγαζία» δειαδή ε εξγαζία πνπ είλαη ελζσκαησκέλε ζηα κέζα παξαγσγήο (κεραλήκαηα, θηίξηα θ.ιπ.) λα εθηνπίδεη ηελ «δσληαλή εξγαζία». Ζ επηδήηεζε απφ ηνπο θαπηηαιηζηέο ηεο κέγηζηεο ππεξαμίαο αιιά θαη ν αληαγσληζκφο κεηαμχ ηνπο, ηνπο ππνρξεψλεη αληηθεηκεληθά ζε απηή ηε θαηεχζπλζε.

18 Ο κεραληζκφο ηεο θεθαιαηνθξαηηθήο παξαγσγήο θαη ζπζζψξεπζεο πξνζαξκφδεη δηαξθψο ηνλ αξηζκφ ησλ εξγαηψλ, ΜΟΝΟ γηα ηηο αλάγθεο αμηνπνίεζεο ηνπο απφ ην θεθάιαην. Δκθαλίδεηαη πιεφλαζκα ηεο εξγαηηθήο δχλακεο φρη ζε ζρέζε κε ηηο αλάγθεο ηεο παξαγσγήο αιιά ζε ζρέζε κε ηηο αλάγθεο ηνπ θεθαιαίνπ. Ζ εληαηηθνπνίεζε ηεο παξαγσγήο, ε αχμεζε ηνπ εξγάζηκνπ ρξφλνπ, ε ππεξβνιηθή εξγαζία ελφο κέξνπο ηεο εξγαηηθήο ηάμεο έρεη ζαλ απνηέιεζκα λα απμάλεηαη ν αξηζκφο ηεο εθεδξείαο ηεο, ελψ αληίζεηα ε απμεκέλε πίεζε πνπ ε εθεδξεία αζθεί κε ην ζπλαγσληζκφ ηεο κε ηνπ ήδε απαζρνινχκελνπο εξγάηεο, ηνπο ππνρξεψλεη λα εξγάδνληαη ππεξβνιηθά. Ζ αλεξγία είλαη απνηέιεζκα αιιά θαη πξνυπφζεζε ηεο θαπηηαιηζηηθήο παξαγσγήο. Ζ αλεξγία βξίζθεηαη ζην ππξήλα ηεο βαζηθήο αληίζεζεο θεθαιαίνπ εξγαζίαο. Οη αθνινπζνχκελεο αληηαλαπηπμηαθέο θαη πεξηνξηζηηθέο νηθνλνκηθέο πνιηηηθέο φπσο απηέο θαηεπζχλνληαη απφ ηα θξηηήξηα ηνπ πκθψλνπ ηαζεξφηεηαο. Ο πεξηνξηζκφο ησλ δεκφζησλ δαπαλψλ θαη ε πνιηηηθή γηα ηελ κείσζε ηνπ πιεζσξηζκνχ θαη ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο νδεγνχλ ζηνλ πεξηνξηζκφ ησλ επελδχζεσλ θαη ηελ κε αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο. Ζ κνλφπιεπξε πξνζπάζεηα επίηεπμεο απφ ηα θξάηε κέιε ηεο Δ.Δ ησλ φξσλ ζχγθιηζεο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ έιιεηςε αλαθνξψλ γηα θνηλσληθά θξηηήξηα αλάπηπμεο νδήγεζε ζε πνιηηηθέο πεξηνξηζκνχ ηεο ελεξγνχ δήηεζεο θαη επνκέλσο θαη ηεο απαζρφιεζεο. Αθφκε νη πνιηηηθέο απηέο κέζα ζε πεξηφδνπο παξαηεηακέλεο ιηηφηεηαο θξίλνληαη θνηλσληθά άδηθεο αθνχ έρνπλ ζην ζηφραζηξν θπξίσο ηνπο κηζζσηνχο θαη φρη ηνπο εηζνδεκαηίεο. Ζ δξακαηηθή ελίζρπζε ηεο ρξεκαηηζηεξηαθήο νηθνλνκίαο εηο βάξνο ηεο πξαγκαηηθήο, έρεη σο απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ησλ πνζνζηψλ αλεξγίαο. Ζ αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο ζην βαζκφ πνπ ηα νθέιε πνπ πξνθχπηνπλ απφ απηφ σθεινχλ σο επί ησλ πιείζησλ ηα ηζρπξά νηθνλνκηθά θέληξα.

19 Έλαο άιινο ιφγνο γηα ηελ αχμεζε ηεο αλεξγίαο είλαη ε ζπλερήο πξνζπάζεηα ησλ εξγνδνηψλ γηα κεγηζηνπνίεζε ησλ θεξδψλ ηνπο κέζσ ηνπ πεξηνξηζκνχ ηνπ εξγαζηαθνχ θφζηνπο θαη επνκέλσο ηελ αχμεζε ησλ απνιχζεσλ Σέινο, ην πνιχ ρακειφ πνζνζηφ επαλεπέλδπζεο ησλ επηρεηξεκαηηθψλ θεξδψλ πξάγκα πνπ ζεκαίλεη φηη ηα θέξδε ησλ επηρεηξεκαηηψλ δελ δεκηνπξγνχλ ζέζεηο εξγαζίαο. Ζ λενθιαζηθή ζεσξία, ε νπνία νπζηαζηηθά ζπληζηά ηελ θπξίαξρε άπνςε, ζεσξεί φηη νη θξίζεηο ηνπ θαπηηαιηζηηθνχ ζπζηήκαηνο νθείινληαη ζηε δξάζε νξηζκέλσλ παξαγφλησλ, νη νπνίνη ππνηίζεηαη φηη παξεκπνδίδνπλ ηελ απξφζθνπηε ιεηηνπξγία ησλ «λφκσλ ηεο αγνξάο». Καηά ζπλέπεηα, ηζρπξίδεηαη ε ελ ιφγσ ζεσξία, αλ αθεζνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ «ειεχζεξα» νη λφκνη ηεο αγνξάο ηφηε ην θαπηηαιηζηηθφ νηθνλνκηθφ ζχζηεκα ζα ηείλεη εγγελψο ζε κία θαηάζηαζε ηζνξξνπίαο (Θ. Μαξηφιεο, 1997). Όκσο, ε αλαπνηειεζκαηηθφηεηα ησλ κέρξη ηψξα πνιηηηθψλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο αλεξγίαο ζέηνπλ, πιένλ, ζε ακθηζβήηεζε θαη ζε έληνλε θξηηηθή ηηο απφςεηο ηεο λενθιαζηθήο ζεσξίαο γηα ηελ απαζρφιεζε θαη ηελ αλεξγία. Δμεηάδνληαο, ινηπφλ, ηνλ βαζηθφ λφκν ηεο «ειεχζεξεο» αγνξάο πνπ ηζρπξίδεηαη φηη ε ζρέζε πξνζθνξάο θαη δήηεζεο θαζνξίδεη ηελ απαζρφιεζε, κπνξνχκε λα παξαηεξήζνπκε ηα εμήο: 1) Δμαηηίαο ησλ καθξνρξφλησλ πεξηνξηζηηθψλ νηθνλνκηθψλ πνιηηηθψλ πνπ εθαξκφδνληαη απφ φιεο ηηο αλαπηπγκέλεο ρψξεο, κεηψλεηαη ζπλερψο ε δήηεζε πξντφλησλ εθφζνλ πεξηνξίδεηαη ην εηζφδεκα ησλ εξγαδνκέλσλ, ην νπνίν είλαη ε θχξηα θαηαλαισηηθή βάζε. Έηζη, πνιιέο επηρεηξήζεηο αληηδξψληαο ζ' απηή ηελ θξίζε κεηψλνπλ ηελ παξαγσγή ηνπο, κε απνηέιεζκα ηελ πηψζε ηεο παξαγσγηθφηεηάο ηνπο άξα θαη ηεο αληαγσληζηηθφηεηάο ηνπο, γηαηί έλα κεγάιν κέξνο ηνπ παξαγσγηθνχ δπλακηθνχ ηνπο παξακέλεη αλαμηνπνίεην, επεηδή αθξηβψο ε δηάζεζε ησλ πξντφλησλ ηνπο εκπνδίδεηαη απφ ηελ θζίλνπζα αγνξαζηηθή δχλακε ησλ εξγαδνκέλσλ, ιφγσ ηεο κεησκέλεο δήηεζεο.

20 2) Τπάξρνπλ, πιένλ, ζε ππεξεπάξθεηα πνιιά αγαζά εμαηηίαο ηεο απμεκέλεο πξνζθνξάο, ε νπνία πξνέξρεηαη απφ ηελ θξίζε ππεξζπζζψξεπζεοππεξπαξαγσγήο θαη ηε κεησκέλε δήηεζε. ηα πιαίζηα, ινηπφλ, κηαο ηέηνηαο αλαδήηεζεο ζρεηηθά κε ηνπο πξνζδηνξηζηηθνχο παξάγνληεο ηεο θξίζεο θαη ηεο πςειήο αλεξγίαο ζηελ Διιάδα, ην θείκελν απηφ πξηλ πεξηγξάςεη ηελ εμέιημε ηεο αλεξγίαο ζα επηρεηξήζεη αλαθνξά ζηελ ζεσξία ηεο θξίζεο ππεξζπζζψξεπζεο ηνπ θεθαιαίνπ φπσο απηή έρεη δηαηππσζεί απφ ηνλ Καξι Μαξμ ζηνλ ηξίην ηφκν ηνπ Κεθαιαίνπ. 1 Ζ ππεξζπζζψξεπζε θεθαιαίνπ ζηελ Διιάδα, φπσο θαη ζηηο άιιεο ρψξεο ηνπ ΟΟΑ, είλαη παξαγσγή κέζσλ παξαγσγήο πνπ δελ κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ ζαλ κέζα παξαγσγήο θέξδνπο, παξά κφλν κε ζπγθξηηηθά κεησκέλν πνζνζηφ θέξδνπο. Γειαδή, πιεζαίλεη ην θεθάιαην πνπ θάζεηαη ρσξίο λα κπαίλεη ζηελ παξαγσγή, γηαηί ην πνζνζηφ θέξδνπο είλαη ζρεηηθά κηθξφ. «Τπεξπαξαγσγή θεθαιαίνπ δελ ζεκαίλεη πνηέ θάηη άιιν απφ ππεξπαξαγσγή κέζσλ παξαγσγήο - κέζσλ εξγαζίαο θαη κέζσλ ζπληήξεζεο - πνπ κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ ζαλ θεθάιαην, δειαδή πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο εξγαζίαο κε έλα δνζκέλν βαζκφ εθκεηάιιεπζεο»(κ.μάξμ, 1978, ζει.323). Με άιια ιφγηα, ζηηο θξίζεηο ππεξζπζζψξεπζεο ην θεθάιαην γίλεηαη «αλίθαλν λα εθκεηαιιεχεηαη ηελ εξγαζία ζην βαζκφ εθείλν ηεο εθκεηάιιεπζεο πνπ απαηηεί ε πγηήο', νκαιή' αλάπηπμε...», πξάγκα ην νπνίν «πξνθαιεί δηαηαξαρέο θαη ζηακαηήκαηα ηεο θεθαιαηνθξαηηθήο δηαδηθαζίαο παξαγσγήο, θξίζεηο, θαηαζηξνθή θεθαιαίσλ». Καηά ζπλέπεηα, «δελ απνηειεί αληίθαζε ην γεγνλφο, φηη ε ππεξπαξαγσγή απηή θεθαιαίνπ ζπλνδεχεηαη απφ έλα ιίγν-πνιχ ζεκαληηθφ ζρεηηθφ ππεξπιεζπζκφ. Οη ίδηεο ζπλζήθεο πνπ αλέβαζαλ ηελ παξαγσγηθή δχλακε ηεο εξγαζίαο, αχμεζαλ ηε κάδα ησλ παξαγκέλσλ εκπνξεπκάησλ, δηεχξπλαλ ηηο αγνξέο, επηηάρπλαλ ηε ζπζζψξεπζε ηνπ θεθαιαίνπ, θαη ζαλ κάδα, θαη ζαλ αμία, θαη κείσζαλ ην πνζνζηφ θέξδνπο, απηέο νη ίδηεο ζπλζήθεο δεκηνχξγεζαλ θαη δεκηνπξγνχλ ζπλερψο έλα ζρεηηθφ ππεξπιεζπζκφ, έλαλ ππεξπιεζπζκφ απφ εξγάηεο, πνπ δελ ρξεζηκνπνηείηαη απφ ην πιενλάδνλ θεθάιαην, εμαηηίαο ηνπ ρακεινχ βαζκνχ εθκεηάιιεπζεο ηεο εξγαζίαο, κε ηνλ νπνίν κφλν ζα κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηεζεί, ή ηνπιάρηζηνλ εμαηηίαο ηνπ ρακειφηεξνπ πνζνζηνχ θέξδνπο,

21 πνπ ζα απφθεξε ε ρξεζηκνπνίεζή ηνπο κε ηνλ δνζκέλν βαζκφ εθκεηάιιεπζεο»(κ.μάξμ, 1978, ζει ). Οη ζπλέπεηεο ηεο θξίζεο ππεξζπζζψξεπζεο είλαη νη εμήο: ζηαζηκφηεηα ή πεξηνξηζκφο ηεο παξαγσγήο, θαηαζηξνθή ηνπ πιενλάδνληνο θεθαιαίνπ, αλεξγία. Έηζη, δεκηνπξγνχληαη νη ζπλζήθεο (ζηε βάζε ηεο θαηαζηξνθήο ηνπ πιενλάδνληνο θεθαιαίνπ), κέζα απφ ηηο νπνίεο ζα απνθηήζεη μαλά ην πνζνζηφ θέξδνπο έλα ηθαλνπνηεηηθφ επίπεδν. Ζ αλεξγία, ινηπφλ, είλαη ζπλέπεηα ηεο θξίζεο ππεξζπζζψξεπζεο θεθαιαίνπ. Οη επηρεηξήζεηο παξάγνπλ, εμαηηίαο ηνπ αληαγσληζκνχ, πνιχ πεξηζζφηεξα απφ απηά πνπ ε αγνξά κπνξεί λα θαηαλαιψζεη. Έηζη, αξρίδεη λα ππάξρεη αλαζηνιή ησλ επελδχζεσλ, βίαηεο παχζεηο ηεο θεθαιαηνθξαηηθήο δηαδηθαζίαο παξαγσγήο θαη απαμίσζε θεθαιαίνπ, κε ζπλέπεηα ηελ αχμεζε ηεο αλεξγίαο. Σν θεθάιαην, βέβαηα, απφ ηε κεξηά ηνπ, πξνζπαζεί κε θάζε ηξφπν λα κεηψζεη ην θφζηνο ηεο θξίζεο ππεξζπζζψξεπζεο θαη/άξα λα κεηψζεη ην θφζηνο ησλ παξαγφκελσλ πξντφλησλ, εηζάγνληαο θαηλνχξγηεο θαη πην ζχγρξνλεο κεραλέο, νη νπνίεο κε ηε ζεηξά ηνπο αληηθαζηζηνχλ έλα ζεκαληηθφ αξηζκφ εξγαηψλ. Καηά ζπλέπεηα, ε ζηαζεξή ηερλνινγηθή πξφνδνο, θαζψο ν εμνξζνινγηζκφο ηεο παξαγσγήο (ζπγθεληξψζεηο, ζπγρσλεχζεηο θηι), κέζσ ησλ νπνίσλ επηρεηξείηαη ε έμνδνο απφ ηελ θξίζε, νδεγνχλ ζε θαηάξγεζε ζέζεσλ απαζρφιεζεο. Γηφηη, νη νηθνλνκηθέο αλαηαξαρέο πνπ πξνθιήζεθαλ απφ ηελ θαπηηαιηζηηθή αλαδηάξζξσζε ηεο βηνκεραλίαο, άθεζαλ πνιινχο κε ιίγεο ειπίδεο γηα λα βξνπλ εξγαζία ζην κέιινλ. Όκσο, απηή ε εμαηξεηηθά ζεκαληηθή αχμεζε ηεο αλεξγίαο αληαλαθιά θαη ηελ φμπλζε ησλ θαπηηαιηζηηθψλ αληηζέζεσλ. Δίλαη δεκέλε κε ηελ πνιηηηθή ηεο αλαδηάξζξσζεο ηνπ παξαγσγηθνχ κεραληζκνχ (πνπ ζπλνδεχεηαη απφ κηα ζεηξά ξηδηθέο αιιαγέο είηε ζηα κέζα παξαγσγήο, είηε ζηελ νξγάλσζε ηεο εξγαζίαο), ε νπνία ζπλδέεηαη κε ηελ έληαζε ηνπ αληαγσληζκνχ αλάκεζα ζηα κεκνλσκέλα θεθάιαηα (κέζσ ηεο αλάπηπμεο ηεο ηερλνινγίαο) γηα ην πνηνο ζα θεξδίζεη ην κεγαιχηεξν θνκκάηη ηεο αγνξάο απφ ηε κηα κεξηά θαη αλάκεζα ζην θεθάιαην θαη

22 ηελ εξγαζία γηα ηελ αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ ηεο εθκεηάιιεπζεο (ε νπνία ζα νδεγήζεη ζηελ αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ θέξδνπο) απφ ηελ άιιε ΤΝΔΠΔΙΔ ΑΝΔΡΓΙΑ ην χληαγκα ηεο Διιάδαο (άξζξν 22, παξ.1) πξνβιέπεηαη ξεηά «Ζ εξγαζία απνηειεί δηθαίσκα θαη πξνζηαηεχεηαη απφ ην θξάηνο, πνπ κεξηκλά γηα ηε δεκηνπξγία ζπλζεθψλ απαζρφιεζεο φισλ ησλ πνιηηψλ θαη γηα ηελ εζηθή θαη πιηθή εμχςσζε ηνπ εξγαδφκελνπ αγξνηηθνχ θαη αζηηθνχ πιεζπζκνχ» θαη ζηελ Οηθνπκεληθή Γηαθήξπμε ησλ Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ αλαθέξεηαη φηη «φινη έρνπλ δηθαίσκα ζηελ εξγαζία». Ζ εμαζθάιηζε εξγαζίαο, ε ζεκαληηθφηεηα θαη ε αμηνπξεπήο ακνηβή ηεο έρνπλ κπεη ζην θαηαιπηηθφ ζηφραζηξν λενθηιειεχζεξσλ πνιηηηθψλ κε πξφζρεκα ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ηεο παξαγσγήο σο κνλαδηθνχ αλαγθαζηηθνχ ζπληειεζηή αλάπηπμεο. Σν θφζηνο ηεο εξγαζίαο, φκσο, επζχλεηαη κεξηθά γηα ηελ πεξηνξηζκέλε αληαγσληζηηθφηεηα πνπ ζπλδέεηαη θπξίσο κε ηηο δηεξγαζίεο ηεο παγθνζκηνπνίεζεο, κε ηελ έιιεηςε ζεκαληηθψλ επελδχζεσλ, κε ηελ αλαλέσζε ή θαζπζηέξεζε ηεο ζχγρξνλεο ηερλνινγίαο, κε ηελ έιιεηςε νξγάλσζεο ηεο παξαγσγήο, κε ηε ζέζε ηεο ρψξαο ζηνλ παγθφζκην θαηακεξηζκφ ηεο εξγαζίαο, κε ην είδνο ησλ παξαγφκελσλ αγαζψλ, κε ηηο επηηαγέο ησλ κλεκνλίσλ. Ζ εξγαζία φκσο είλαη έλα απφ ηα πην ζεκαληηθά θνηλσληθά αγαζά πνπ θαζνξίδεη ηελ νκαιή θνηλσληθή καο ελζσκάησζε, ηελ ςπρηθή καο ηζνξξνπία θαη γεληθά ηνλ ηξφπν θαη ηελ πνηφηεηα ηεο δσήο καο. Οξηζκέλνη κειεηεηέο, φκσο, βιέπνπλ ηελ εξγαζία σο θαηαλαγθαζκφ θαη πεγή αιινηξίσζεο θαη, εηδηθφηεξα, ηε κηζζσηή εξγαζία σο βάζε ηεο εθκεηάιιεπζεο αλζξψπνπ απφ άλζξσπν θαη απηφ κπνξεί λα ζπκβεί, φηαλ ν εξγαδφκελνο αηζζάλεηαη φηη ε εξγαζία ηνπ δελ είλαη εμαξηεκέλε, θαζφινπ δεκηνπξγηθή, νχηε παξαγσγηθή, νχηε ηθαλνπνηεί θάπνηα θνηλσληθή ή θαη πξνζσπηθή ηνπ αλάγθε. Ζ ζχγρξνλε θνηλσλία δηέξρεηαη ζνβαξή νηθνλνκηθή θξίζε κε απνηέιεζκα ν ελεξγφο πιεζπζκφο λα κέλεη βξαρππξφζεζκα ή καθξνπξφζεζκα άλεξγνο, λα εηεξν- ή ππναπαζρνιείηαη, λα βηψλεη ηε δηαξθψο απμαλφκελε ππνβάζκηζε ηεο εξγαζίαο ηνπ,

23 λα απεηινχληαη φια ηα εξγαζηαθά ηνπ δηθαηψκαηα, λα αληηκεησπίδεη πιήξε επηζθάιεηα θαη πξνζσξηλφηεηα ζηε ζέζε εξγαζίαο ηνπ. Οη νηθνλνκηθέο επηπηψζεηο γηα ην άηνκν είλαη ε πιήξεο ή κεξηθή απψιεηα εηζνδήκαηνο, ε ζηέξεζε βαζηθψλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ. Οη ζπλέπεηεο είλαη ζνβαξφηεξεο, αλ ην άηνκν είλαη καθξνπξφζεζκα άλεξγν, αλ δελ έρεη άιινπο πφξνπο, αλ είλαη πνιχ λέν ή ειηθησκέλν, αλ είλαη αλεηδίθεπην ή αλεθπαίδεπην, αλ αλήθεη ζε κνλνγνλετθφ λνηθνθπξηφ ή ζε επάισηεο θνηλσληθέο νκάδεο, αλ δελ δηθαηνχηαη επηδφκαηα ή άιιε πξνλνηαθή ζηήξημε. Σα άηνκα απηά απεηινχληαη πεξηζζφηεξν κε θνηλσληθφ απνθιεηζκφ θαη πεξηζσξηνπνίεζε. Κνηλσληθά ε αλεξγία πξνθαιεί πνιιέο δεκνγξαθηθέο αιινηψζεηο, έρεη αιπζηδσηέο θνηλσληθέο επηπηψζεηο θαη δηάθνξεο κνξθέο θνηλσληθήο παζνγέλεηαο ή παξαβαηηθφηεηαο. Οη λένη άλεξγνη θαηαδηθάδνληαη ην ιηγφηεξν ζε παζεηηθφηεηα, θνηλσληθή απνκφλσζε, θαη κνλαμηά, αιιά θαη ζε πνιιέο θαηαλαισηηθέο θη άιιεο ζηεξήζεηο ή αληηθνηλσληθέο ζπκπεξηθνξέο. Οη ζνβαξφηεξεο ελδείμεηο γηα αλάπηπμε θάπνηαο νξγαληθήο ή ςπρηθήο δηαηαξαρήο είλαη ε έληνλε αλεζπρία, ε ρακειή απηνεθηίκεζε, ην άγρνο, ην αίζζεκα απφξξηςεο, ν θφβνο θαη ε αγσλία, νη ηάζεηο απνκφλσζεο θη απνπξνζαλαηνιηζκνχ, ζπλαηζζήκαηα απνγνήηεπζεο θη απειπηζίαο γηα κηα δσή ρσξίο λφεκα πνπ κπνξεί λα νδεγήζεη αθφκα θαη ζε πξάμεηο απειπηζίαο θη απηνθαηαζηξνθήο (θ. Παπατσάλλνπ, 1987, ζζ. 40). Οη λένη θαηαδηθάδνληαη ζε παζεηηθφηεηα, απνκφλσζε θαη κνλαμηά. Φπρνζσκαηηθά ν άλεξγνο έρεη ηελ αίζζεζε φηη δελ είλαη ρξήζηκνο θαζψο δελ κπνξεί λα πξνζθέξεη ζηα άηνκα ηεο νηθνγέλεηαο ηνπ, φηη είλαη αδχλακνο θη αλίθαλνο. Απνκαθξχλεηαη απφ ην δσηηθφ ηνπ ρψξν, ηα εξγαζηαθά δίθηπα ηεο δσήο ηνπ, απνκνλψλεηαη θαη παζεηηθνπνηείηαη, αιινηξηψλεηαη θη απνγνεηεχεηαη. Οξγαληθέο θαη ςπρνινγηθέο επηπηψζεηο αλαιπηηθφηεξα: Όιεο ζρεδφλ νη έξεπλεο δείρλνπλ ηνλ αληίθηππν ησλ νηθνλνκηθψλ πθέζεσλ ζηελ ςπρηθή πγεία. Δξεπλεηηθά δεδνκέλα απνδεηθλχνπλ φηη ππάξρεη πςειφο δείθηεο ζπζρεηηζκνχ κεηαμχ αλεξγίαο θαη ςπρηαηξηθήο ζπκπησκαηνινγίαο. Έλα κεγάιν εχξνο κειεηψλ (Colledge & Bartolomew 1980, Finlay-Jones et al 1981, Jackson &Warr 1984) έδεημαλ φηη 25-50% ησλ αλέξγσλ παξνπζηάδνπλ ζπκπηψκαηα ςπρηθήο

24 δηαηαξαρήο. Δπίζεο, έξεπλεο δείρλνπλ φηη φζν κεγαιχηεξε είλαη ε δηάξθεηα ηεο αλεξγίαο ηφζν κεγαιχηεξε είλαη ε πηζαλφηεηα εκθάληζεο ςπρνινγηθψλ πξνβιεκάησλ. Ο εξεπλεηήο Warr (1985) ζε κηα ζπγθξηηηθή κειέηε κεηαμχ νκάδσλ εξγαδνκέλσλ θαη αλέξγσλ βξήθε φηη νη άλεξγνη παξνπζίαδαλ πεξηζζφηεξν άγρνο, θαηάζιηςε, λεπξσηηθή ζπκπεξηθνξά, ιηγφηεξεο δηάξθεηαο θαη ρακειφηεξεο πνηφηεηαο χπλνπ ( Σν άηνκν πνπ ράλεη ή δελ βξίζθεη δνπιεηά βηψλεη κηα απψιεηα θαη δηαλχεη κηα πεξίνδν πέλζνπο, αληίζηνηρνπ κε απηνχ ηεο απψιεηαο ελφο νηθείνπ θαη αγαπεκέλνπ ηνπ πξνζψπνπ. Θξελεί, φρη κφλν γηα ηελ απψιεηα ή αλππαξμία ηεο ίδηαο ηεο εξγαζίαο θαη ηεο αζθάιεηαο πνπ ηνπ παξείρε, αιιά θαη γηα έλα κεγάιν θνκκάηη ηεο ελήιηθεο ηαπηφηεηάο ηνπ θαη ηεο απηνεηθφλαο ηνπ πνπ θαζνξηδφηαλ απφ ηελ εξγαζηαθή ζέζε πνπ θαηείρε. Δπίζεο, πελζεί γηα ηελ απψιεηα ειέγρνπ ζηε δσή ηνπ, θαζψο καδί κε ηε δνπιεηά ηνπ ράλεη θαη ηελ νηθνλνκηθή ηνπ αλεμαξηεζία θαη ηε δπλαηφηεηα ηνπ γηα αμηνπξεπή δηαβίσζε. ην πξψην ζηάδην ηεο απψιεηαο, ην άηνκν βηψλεη κηα θξίζε, ελψ ζπγρξφλσο παξακέλεη αδξαλέο θαη αλίθαλν λα αληηδξάζεη αθφκα θαη ζπλαηζζεκαηηθά. ην δεχηεξν ζηάδην επέξρεηαη ε θάζε ηεο άξλεζεο θαη ηαπηφρξνλα έλα αίζζεκα αηζηνδνμίαο, θαηά ην νπνίν ην άηνκν δελ κπνξεί λα ζπλεηδεηνπνηήζεη ηη έρεη ζπκβεί, ελψ δηαηεξεί αθφκα ηελ ηαπηφηεηα θαη ηελ απηνεηθφλα ηνπ ζαλ λα κελ έρεη αιιάμεη θάηη. Δλψ, αξρηθά, θαηά ην δεχηεξν ζηάδην, ληψζεη θάπνηα αηζηνδνμία, θαζψο πεξλάεη ν θαηξφο, ν άλεξγνο αξρίδεη λα ζπλεηδεηνπνηεί ηελ πξαγκαηηθφηεηα θαη αηζζάλεηαη ζπκφ πξνο θάζε θαηεχζπλζε. Μπνξεί λα ζπκψλεη κε ηνλ εαπηφ ηνπ, κε εθείλνπο πνπ ηνλ απέιπζαλ, κε ηνπο πνιηηηθνχο, κε ηελ θνηλσλία. Ζ ζιίςε, ε απαηζηνδνμία θαη ηειηθά ε θαηάζιηςε εκθαλίδνληαη ζην ηξίην ζηάδην κεηά απφ κεξηθέο εβδνκάδεο ή κήλεο επίκνλεο αλαδήηεζεο εξγαζίαο. Σν άγρνο γηα ην κέιινλ θαη ε νηθνλνκηθή αλαζθάιεηα θπξηαξρνχλ. Όζν κεγαιχηεξν είλαη ην δηάζηεκα ηεο αλεξγίαο θαη ηεο αλαγθαζηηθήο αδξάλεηαο, ηφζν πεξηζζφηεξν θινλίδεηαη ε απηνπεπνίζεζή ηνπ αλέξγνπ θαη βηψλεη έληνλε απηνακθηζβήηεζε.

25 Οη αξλεηηθέο ζθέςεηο ζπρλά νδεγνχλ ζε αδηέμνδν. Μηα ζθέςε ή κηα ζεηξά ζθέςεσλ ζρεηηθά κε ηελ θαηάζηαζε πνπ βηψλεη ηνπ θαξθψλεηαη ζην κπαιφ. Ο λνπο ηνπ ζνιψλεη, αηζζάλεηαη αβνήζεηνο. Φφβνο, ζιίςε ηνλ θαηαθιχδνπλ. Αξλεηηθέο ζθέςεηο επαλαιακβάλνληαη κέζα ηνπ αζηακάηεηα θαη αλεμέιεγθηα. Αηζζάλεηαη ελνρέο θαη απνγνήηεπζε πνπ δελ κπνξεί λα είλαη δπλαηφο, δεκηνπξγηθφο θαη ραξνχκελνο ( Οη καθξνρξφληα άλεξγνη είλαη πνιχ πηζαλφ λα εθδειψζνπλ ην έληνλν άγρνο πνπ βηψλνπλ θαη ζε ςπρνζσκαηηθφ επίπεδν. Δμαληινχληαη γξήγνξα, δελ κπνξνχλ λα ζπγθεληξσζνχλ, είλαη επεξέζηζηνη θαη ν χπλνο ηνπο επεξεάδεηαη, κε απνηέιεζκα λα θνηκνχληαη πνιχ πεξηζζφηεξν ή ιηγφηεξν απφ φηη ζπλήζσο. Σν ζψκα αληηδξά κε εθίδξσζε, δχζπλνηα, θαη κπτθή έληαζε. Δπίζεο, έρεη παξαηεξεζεί ε αχμεζε θαξδηαγγεηαθψλ παζήζεσλ ζε άηνκα πνπ είλαη ηδηαίηεξα αγρψδε. Σν δηαξθέο άγρνο θαη ε επεξρφκελε θφπσζε κεηψλνπλ ηελ ηθαλφηεηα ηνπ νξγαληζκνχ λα ακπλζεί. Σν απνηέιεζκα είλαη δηάθνξεο ζσκαηηθέο αζζέλεηεο. Όηαλ νη θαηαζηάζεηο πνπ πξνθαινχλ ην άγρνο δηαησλίδνληαη, ηφηε ην αλζξψπηλν ζψκα δηαηεξείηαη ζε κηα θαηάζηαζε ζπλαγεξκνχ πνπ καθξνπξφζεζκα θζείξεη ηνλ νξγαληζκφ ( απφ Γξεγφξεο Πνηακηάλνο, Διεπζεξνηππία, 5/01/2009).. Ζ ζσκαηνπνίεζε ηνπ άγρνπο κπνξεί λα εθδεισζεί κε πνιιά θαη δηαθνξεηηθά ζπκπηψκαηα. Έρεη αλαθεξζεί ζε επηζηεκνληθά άξζξα, φηη ην άγρνο ην νπνίν πξνθαιεί ελεξγνπνίεζε ηνπ ζπκπαζεηηθνχ ζπζηήκαηνο κπνξεί λα πξνθαιέζεη αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ ζψκαηνο, ε νπνία έξρεηαη θπξίσο σο απνηέιεζκα ηεο ηαρπθαξδίαο ( Ο θίλδπλνο θιεηζίκαηνο ελφο λαππεγείνπ ζην Μάικν ηεο νπεδίαο, πξνθάιεζε άγρνο ζηνπο εξγαδφκελνπο κε επηπηψζεηο ζηελ πγεία ηνπο. Σν κέγεζνο ησλ επηπηψζεσλ εμαξηηφηαλ απφ ηηο πξννπηηθέο ηεο κειινληηθήο νηθνλνκηθήο ηνπο εμαζθάιηζεο. Οη άλδξεο εξγαδφκελνη άλσ ησλ 58 εηψλ, πνπ είραλ ηε δπλαηφηεηα λα πεξάζνπλ κε επλντθέο ξπζκίζεηο ζε πξφσξε ζπληαμηνδφηεζε, δελ παξνπζίαδαλ ρεηξνηέξεπζε ηεο ςπρηθήο ηνπο πγείαο, ελψ απφ ηηο κεηξήζεηο ηεο ζσκαηηθήο ηνπο πγείαο παξαηεξήζεθε κηθξή αχμεζε (θαηά 9 mg/100ml) ηεο ρνιεζηεξφιεο ηνπ αίκαηνο (Ηαηξνλεη, 2007).

26 Ο θφβνο γηα ην πφζν ζα κείλεη ζε απηή ηελ θαηάζηαζε θαη ην αίζζεκα απνηπρίαο, επεηδή δελ κπνξεί πηα λα απηνζπληεξεζεί είλαη ηδηαίηεξα έληνλα. Απηή ε θάζε είλαη θαη ε πην επηθίλδπλε, θαζψο ην άηνκν κπνξεί πξαγκαηηθά λα βπζηζηεί ζηε κειαγρνιία θαη λα αλαπηχμεη θιηληθή θαηάζιηςε ( Πνιιέο έξεπλεο δείρλνπλ ηε ζπζρέηηζε κεηαμχ ηεο νηθνλνκηθήο αλέρεηαο θαη ηεο θαηάζιηςεο. Μηα κειέηε απφ ηε Υηιή βξήθε ηζρπξή ζρέζε κεηαμχ απφηνκεο κείσζεο ηνπ εηζνδήκαηνο θαη εκθάληζεο ςπρηαηξηθψλ δηαηαξαρψλ, κε ηε κείσζε ηνπ εηζνδήκαηνο λα ιακβάλεη ρψξα ζε δηάζηεκα 6 κελψλ πξηλ απφ ηελ εθδήισζε ζπκπησκάησλ. Ζ θαηάζιηςε είλαη κηα επίθνβε εμέιημε ηεο καθξνρξφληαο αλεξγίαο. Γηαθέξεη απφ ηε ζπλαηζζεκαηηθή αληίδξαζε ζηελ απψιεηα πνπ αλαθέξζεθε παξαπάλσ, δηφηη πηα ην άηνκν ράλεη θάζε ειπίδα θη έρεη αξλεηηθή εηθφλα γηα ηνλ εαπηφ ηνπ, γηα ηνλ θφζκν θαη γηα ην κέιινλ. Ζ θαηάζιηςε θαζηζηά ην άηνκν αδχλακν λα αληηκεησπίζεη ηελ πξαγκαηηθφηεηα, θιείλεηαη ζηνλ εαπηφ ηνπ θαη κπνξεί λα πεξλάεη πνιιέο ψξεο αθφκα θαη ζην θξεβάηη, ρσξίο λα θάλεη ηίπνηα. Ζ ζνβαξφηεξε επηπινθή ηεο θαηάζιηςεο, βέβαηα, είλαη ε απηνθηνλία (www. prosarmogi.gr). Δξεπλεηηθά δεδνκέλα απνδεηθλχνπλ φηη ππάξρεη πςειφο δείθηεο ζπζρεηηζκνχ κεηαμχ αλεξγίαο θαη ςπρηαηξηθήο ζπκπησκαηνινγίαο. Έλα κεγάιν εχξνο κειεηψλ (Colledge & Bartolomew 1980, Finlay-Jones et al 1981, Jackson &Warr 1984) έδεημαλ φηη 25-50% ησλ αλέξγσλ παξνπζηάδνπλ ζπκπηψκαηα ςπρηθήο δηαηαξαρήο. Δπίζεο, έξεπλεο δείρλνπλ φηη φζν κεγαιχηεξε είλαη ε δηάξθεηα ηεο αλεξγίαο ηφζν κεγαιχηεξε είλαη ε πηζαλφηεηα εκθάληζεο ςπρνινγηθψλ πξνβιεκάησλ. Ο εξεπλεηήο Warr (1985) ζε κηα ζπγθξηηηθή κειέηε κεηαμχ νκάδσλ εξγαδνκέλσλ θαη αλέξγσλ βξήθε φηη νη άλεξγνη παξνπζίαδαλ πεξηζζφηεξν άγρνο, θαηάζιηςε, λεπξσηηθή ζπκπεξηθνξά, ιηγφηεξεο δηάξθεηαο θαη ρακειφηεξεο πνηφηεηαο χπλνπ ( Ζ ρακειή απηνεθηίκεζε, πνπ ζπλνδεχεη ηνλ άλεξγν ηνλ νδεγεί ζε αξλεηηθά ζπλαηζζήκαηα. Έξεπλα ηνπ Δ.Π.Η.Φ.Τ ηνπ Παλ/κίνπ Αζήλαο (2011) έδεημε φηη έλαο ζηνπο δχν Έιιελεο αηζζάλεηαη κειαγρνιηθφο ή πεζκέλνο θαζεκεξηλά γηα 2 ηνπιάρηζην πξνεγνχκελεο απφ ηελ έξεπλα εβδνκάδεο (εθεκ.διεπζεξνηππία 5/10/2011). Απφ ην κπαιφ ηνπ ελφο ζηνπο πέληε Έιιελεο πνπ βξίζθνληαη ζε κεγάιε νηθνλνκηθή δπζρέξεηα πεξλνχλ θαη ζθέςεηο απηνθηνλίαο (htpp://

27 Μειέηεο (Roy 1982, Robin et. al. 1986) έρνπλ δείμεη φηη πεξηζζφηεξνη άλεξγνη απηνθηνλνχλ ζε ζχγθξηζε κε ςπρηαηξηθνχο αζζελείο. Δπίζεο, ζε ςπρηαηξηθή θιηληθή ηνπ Δδηκβνχξγνπ, ην 62% δείγκαηνο αλδξψλ (ζχλνιν 501 άλδξεο) νη νπνίνη εμεηάζηεθαλ έπεηηα απφ απφπεηξα απηνθηνλίαο ήηαλ άλεξγνη. Ο Kessel et. al. (1975) αλαθέξνπλ ηα παξαθάησ ζηαηηζηηθά ζηνηρεία απφ ηελ πεξηνρή Victoria ηεο Απζηξαιίαο. Σν θαη ζε πιεζπζκφ αλά άλδξεο, νη απφπεηξεο απηνθηνλίαο ήηαλ Ζ θαηαλνκή απηψλ ησλ αλδξψλ πνπ απνπεηξάζεθαλ λα απηνθηνλήζνπλ ήηαλ σο εμήο: α)γηεπζπληέο θαη επαγγεικαηίεο: 21 άηνκα, β) Δηδηθεπκέλνη εξγάηεο: 109, γ) Αλεηδίθεπηνη εξγάηεο: 234, δ) Άλεξγνη: ( απφ Γξεγφξεο Πνηακηάλνο, Διεπζεξνηππία, 5/01/2009). Πξφζθαηε έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζε 26 ρψξεο ηεο ΔΔ, έδεημε φηη ε αχμεζε ηεο αλεξγίαο θαηά 1% ζπλνδεχεηαη απφ αχμεζε ησλ απηνθηνληψλ θαηά 0,79% θαη επίζεο παξάιιειε αχμεζε ησλ αλζξσπνθηνληψλ πεξίπνπ ζην ίδην πνζνζηφ. Ήδε, ην 2010 νη απηνθηνλίεο ζεκείσζαλ αχμεζε ζε ζρέζε κε ην 2009, κε πην επάισηε θνηλσληθή νκάδα ηνπο άλδξεο ειηθίαο εηψλ. Οη Stuckler et. al., (2009) κειέηεζαλ ζε 26 ρψξεο ηεο Δπξψπεο ηνλ ηξφπν πνπ νη νηθνλνκηθέο κεηαβνιέο επεξέαζαλ ηα πνζνζηά ζλεζηκφηεηαο ζηηο ρψξεο απηέο γηα ην δηάζηεκα , θαζψο θαη ηνλ ηξφπν πνπ νη θπβεξλήζεηο ζα κπνξνχζαλ λα πεξηζηείινπλ ηηο δπζκελείο επηπηψζεηο ηνπο. Βξήθαλ φηη γηα θάζε αχμεζε 1% ζηελ αλεξγία, ππήξρε αχμεζε 0,8% ζηηο απηνθηνλίεο, ζηηο ειηθίεο θάησ ησλ 65 εηψλ, θαζψο θαη αχμεζε 0,8% ζηηο αλζξσπνθηνλίεο. Δπίζεο, αχμεζε πάλσ απφ 3% ζηελ αλεξγία είρε αληίζηνηρα αθφκε κεγαιχηεξε επίδξαζε ζηηο απηνθηνλίεο (αχμεζε >4%), ζηηο ειηθίεο θάησ ησλ 65 εηψλ, θαζψο θαη ζηνπο ζαλάηνπο απφ ρξήζε αιθνφι ( Ζ αλάιπζε θαηά θχιν θαη ειηθηαθή νκάδα έδεημε φηη ε αχμεζε ηεο αλεξγίαο πξνθαιεί αχμεζε ηεο ζλεζηκφηεηαο απφ απηνθηνλίεο θαη ηζραηκηθή θαξδηνπάζεηα ζηνπο άλδξεο θάησ ησλ 60 εηψλ (Γ.Κπξηφπνπινο, ygeianet,28/7/ 2011). Οη Stuckler et al., κειέηεζαλ ζε 26 ρψξεο ηεο Δπξψπεο γηα ην δηάζηεκα , ηνλ ηξφπν πνπ νη νηθνλνκηθέο κεηαβνιέο επεξέαζαλ ηα πνζνζηά ζλεζηκφηεηαο ζηελ Δπξψπε θαηά ηηο ηειεπηαίεο ηξεηο δεθαεηίεο, θαζψο επίζεο θαη ηνλ ηξφπν πνπ νη θπβεξλήζεηο ζα κπνξνχζαλ λα πεξηζηείινπλ ηηο δπζκελείο επηπηψζεηο ηνπο. Βξήθαλ φηη γηα θάζε αχμεζε 1% ζηελ αλεξγία, ππήξρε αχμεζε 0,8% ζηηο απηνθηνλίεο, ζηηο ειηθίεο θάησ

28 ησλ 65 εηψλ, θαζψο θαη αχμεζε 0,8% ζηηο αλζξσπνθηνλίεο. Δπίζεο, αχμεζε πάλσ απφ 3% ζηελ αλεξγία είρε αληίζηνηρα αθφκε κεγαιχηεξε επίδξαζε ζηηο απηνθηνλίεο (αχμεζε >4%), ζηηο ειηθίεο θάησ ησλ 65 εηψλ, Έξεπλα ζε εξγαδφκελα άηνκα ζην Yale ησλ Ζ.Π.Α πνπ άξρηζε ην 1992 έδεημε φηη φζνη έραζαλ ηε δνπιεηά ηνπο κεηά ηελ ειηθία ησλ 50 εηψλ παξνπζίαζαλ δηπιάζην πνζνζηφ θαξδηαθψλ πξνζβνιψλ θαη εγθεθαιηθψλ επεηζνδίσλ ζε ζχγθξηζε κε απηνχο πνπ δηαηεξνχζαλ ηελ εξγαζία ηνπο, αθνχ ήηαλ δχζθνιν λα βξνπλ θαη αλάινγε απαζρφιεζε ζε απηή ηελ ειηθία (Medlook, 2011). Οη δπζκελείο επηπηψζεηο ζηελ πγεία θαηαλέκνληαη δηαθνξεηηθά ζηελ θνηλσληθή θιηκάθσζε. Σα άηνκα θαη νη νηθνγέλεηεο πνπ βξίζθνληαη ζε ρακειή ζέζε δηαηξέρνπλ δπν θνξέο κεγαιχηεξν θίλδπλν πξφσξνπ ζαλάηνπ θαη απμεκέλεο λνζεξφηεηαο, εμαηηίαο ηνπ πεξηνξηζκνχ ηνπ εηζνδήκαηνο, ηεο ειιηπνχο εθπαίδεπζεο, ηεο ππνβαζκηζκέλεο ηαηξηθήο πεξίζαιςεο, ηεο θαθήο πνηφηεηαο δηαηξνθήο θαη ζηέγαζεο θαη φια απηά ιεηηνπξγνχλ ζσξεπηηθά (Γ.Κπξηφπνπινο, ygeianet, 28/7/ 2011). Κνηλσληθφ- νηθνλνκηθέο επηπηψζεηο αλαιπηηθφηεξα: ε πεξηφδνπο πςειήο αλεξγίαο κεηψλεηαη ζεκαληηθά ην Αθαζάξηζην Δζληθφ Πξντφλ θαη επηβαξχλεηαη ην Κξάηνο θαη ηα αζθαιηζηηθά ηακεία, πνπ δελ εηζπξάηηνπλ εηζθνξέο, κε επηπιένλ επηδφκαηα αλεξγίαο. Μεηψλεηαη αλαπφθεπθηα ε αγνξαζηηθή δχλακε νηθνγελεηψλ αλέξγσλ κε κείσζε ηεο θαηαλάισζεο πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ, επνκέλσο ζπξξίθλσζε ηεο νηθνλνκίαο θαη αλαθχθισζε ηεο αλεξγίαο. Ζ επηκήθπλζε ησλ ζπνπδψλ, ε αλεξγία θαη ε θαζπζηέξεζε έληαμεο ζηελ απαζρφιεζε, νη απαηηήζεηο ηεο εξγνδνζίαο θαη ησλ ειεχζεξσλ επαγγεικάησλ γηα πιήξε αθνζίσζε ζηελ εξγαζία, νη ρακειέο απνδνρέο ζηνηρεηψδνπο δηαβίσζεο, νη δπζθνιίεο θαη ην άγρνο ζηελ άζθεζε ησλ επαγγεικάησλ, ε εξγαζηαθή αλαζθάιεηα, ηα εμαληιεηηθά σξάξηα εξγαζίαο θαη κεηαθηλήζεσλ, ν ζθιεξφο αληαγσληζκφο, ηδηαίηεξα κεηαμχ θαη εληφο πνιπεζληθψλ νκίισλ, απνξξνθνχλ φιε ηελ ελεξγεηηθφηεηα ησλ λέσλ θαη δελ ηνπο αθήλνπλ πεξηζψξην γηα θνηλσληθέο ζρέζεηο ή άιιεο δεκηνπξγηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Γελ ηνπο πεξηζζεχεη ρξφλνο γηα πξνζσπηθέο ζρέζεηο θαη δελ ππάξρεη δηάζεζε λα αζρνιεζνχλ κε ηελ ίδηα ηε δσή ηνπο.

29 Οη νηθνλνκηθέο επηπηψζεηο γηα ην άηνκν είλαη ε πιήξεο ή κεξηθή απψιεηα εηζνδήκαηνο, ε ζηέξεζε βαζηθψλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ. Οη κηζζνί θαζειψλνληαη ζε πνιχ ρακειά επίπεδα ζε πεξηφδνπο παξαηεηακέλεο αλεξγίαο. Οη ζπλέπεηεο είλαη ζνβαξφηεξεο, αλ ην άηνκν είλαη καθξνπξφζεζκα άλεξγν, αλ δελ έρεη άιινπο πφξνπο, αλ είλαη πνιχ λέν ή ειηθησκέλν, αλ είλαη αλεηδίθεπην ή αλεθπαίδεπην, αλ αλήθεη ζε κνλνγνλετθφ λνηθνθπξηφ ή ζε επάισηεο θνηλσληθέο νκάδεο, αλ δελ δηθαηνχηαη επηδφκαηα ή άιιε πξνλνηαθή ζηήξημε, αθφκα θαη αλ είλαη γπλαίθα, (Καξακεζίλε Μαξία, 2010), πνπ ζε ίζε εξγαζία κε ηνπο άληξεο ζπλαδέιθνπο ηεο έρεη ζπλήζσο ρακειφηεξεο απνδνρέο (Λπκπεξάθε Α., Πι. Σήληνο, 2010). Σα άηνκα απηά απεηινχληαη πεξηζζφηεξν κε θνηλσληθφ απνθιεηζκφ θαη πεξηζσξηνπνίεζε. Ζ θνηλσλία αληηκεησπίδεη ηνλ άλεξγν κε θαρππνςία, ζεσξεί φηη δελ δηαζέηεη πξνζφληα, δεμηφηεηεο θη εθπαίδεπζε, φηη αδηαθνξεί γηα ηελ εξγαζία θαη δελ επηδεηθλχεη ζνβαξφηεηα θαη ήζνο. Ο άλεξγνο θάησ απφ απηέο ηηο ζπλζήθεο πθίζηαηαη δηαξθή θνηλσληθφ ζηηγκαηηζκφ θαη πεξηθξφλεζε. Δίλαη εχθνιν πηα λα κεηαηίζεληαη νη επζχλεο γηα απηφ ην αδηέμνδν απφ ην θξάηνο ζην άηνκν θαη απηή ε κεηαζηξνθή δηαθαίλεηαη ζηελ Δπξσπατθή ζηξαηεγηθή γηα ηελ απαζρφιεζε, φπσο εθθξάζηεθε θαζαξά θαη ζηε χλνδν Κνξπθήο ηνπ Λνπμεκβνχξγνπ (1997). Σν άηνκν ζεσξείηαη φηη έρεη απνθιεηζηηθή επζχλε λα επηλνήζεη ηξφπνπο εμεχξεζεο θαη δηαζθάιηζεο ηεο εξγαζίαο ηνπ, λα αλαλεψλεη θαη λα απμάλεη δηα βίνπ ηηο γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο ηνπ, λα ζηξαθεί ζε άιιε εξγαζία, λα ζπκβηβαζηεί κε φηη ηνπ πξνζθέξεηαη, λα πεξηνξίζεη ζην ειάρηζην ηηο εξγαζηαθέο δηεθδηθήζεηο ηνπ. Να γίλεη πεηζήλην θη άβνπιν φξγαλν ζηνλ αδεθάγν θαπηηαιηζκφ θαη ζηε θεξδνζθνπηθή βνπιηκία ησλ εθθξαζηψλ ηνπ. Απηέο νη εμειίμεηο επλννχληαη θαη απφ ηε θαλεξή αλαμηνπηζηία ηνπ θξάηνπο θαη ησλ αλεπαξθψλ θη αλεχζπλσλ πνιηηηθψλ εθθξαζηψλ ηνπ πνπ αδπλαηνχλ λα αλαιάβνπλ ξπζκηζηηθφ ξφιν, απφ ηε δηάρπηε απαμίσζε ζεζκψλ θαη αμηψλ, απφ ηε δηαθζνξά, ηε δηαπινθή θη αλαμηνθξαηία ησλ θξαηηθψλ ιεηηνπξγψλ, απφ ηελ αδπλακία φζσλ δηαζέηνπλ εμνπζία θαη δχλακε λα δηαρεηξηζηνχλ απνηειεζκαηηθά ηε ζεκεξηλή νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή θξίζε. Σν θαηεζηεκέλν πειαηεηαθφ πνιηηηθφ ζχζηεκα έρεη ρξενθνπήζεη θαη είλαη αλάγθε θη ειπίδα λα επαλέιζνπλ ζηελ πνιηηηθή έληηκα, δξαζηήξηα θαη ηθαλά άηνκα πνπ έρνπλ βξεζεί, ρσξίο επζχλε ηνπο, ζην πεξηζψξην γηα πνιιέο δεθαεηίεο, ψζηε λα

30 δηακνξθψζνπλ λένπο εζληθνχο ζηφρνπο θαη λα εθαξκφζνπλ απνηειεζκαηηθέο αλαπηπμηαθέο ζηξαηεγηθέο δηεμφδνπ απφ ηελ θξίζε. ε έξεπλεο ηνπ ΔΚΚΔ ε νηθνλνκηθή αλέρεηα πνιιψλ, θαζψο ζηελ ειηθηαθή νκάδα (18-24) πνζνζηφ 38,9% θαη ζηελ ειηθηαθή νκάδα (25-34) πνζνζηφ 17,5% ησλ λέσλ απφ ην 2003 δνχζαλ θάησ απφ ηα φξηα ηεο θηψρεηαο (Ν.Μπνχδαο, 2005, ζ.101), είλαη έλαο πνιχ ζνβαξφο ιφγνο πνπ ηνπο εκπνδίδεη λα κπνπλ ζηε δσή, λα θάλνπλ νηθνγέλεηα, λα απνθηήζνπλ παηδηά. Οη άλεξγνη ην 2003 ήηαλ θησρνί ζε πνζνζηφ 31,42 %, (Μ. Κεηδεηδνπνχινπ, 2005, ζ. 61). Οη δείθηεο απηνί, φπσο δείρλνπλ θαη ηα επίζεκα ζηνηρεία ηεο ΔΤΔ, έρνπλ επηδεηλσζεί ηελ ηειεπηαία πεληαεηία δξακαηηθά. Οη ελέξγεηεο απηέο αλαβάιινληαη δηαξθψο θαη είλαη δηαπηζησκέλν φηη θαζπζηεξνχλ ή δελ νινθιεξψλνληαη (πκεσλίδνπ Υ., 1997). Ο αγψλαο γηα ηελ εμεχξεζε εξγαζίαο θαη ηελ θαξηέξα ηνχο απνξξνθά απνθιεηζηηθά. πρλά νη λένη, πηεδφκελνη θαη απφ ην πεξηβάιινλ θαη ηηο αλάγθεο ηνπο, ζέηνπλ σο θχξηα πξνηεξαηφηεηα ηελ αλάπηπμε κηαο αμηφινγεο θαξηέξαο παξακεξίδνληαο άιιεο ζνβαξέο αλζξψπηλεο θαη θνηλσληθέο αλάγθεο ηνπο. ε απηφ ζπληείλεη θαη ε παξέκβαζε ηεο νηθνγέλεηαο θαη νη πξαθηηθέο ηνπ ζρνιείνπ πνπ ζέινπλ ηνπο λένπο λα θάλνπλ ζπνπδέο πνπ ζα νδεγήζνπλ ζε κηα πξνβιέςηκα αμηφινγε θαξηέξα. Γελ πξφθεηηαη γηα κηα λέα δνγκαηηθή εζηθή κε έκθαζε ζηελ εγθξάηεηα θαη ηε ζθιεξή εξγαζία, φπσο ε πξνηεζηαληηθή εζηθή, πνπ αλέιπζε ηνλ πξνεγνχκελν αηψλα ν M.Weber, έλαο απφ ηνπο παηέξεο ηεο ζχγρξνλεο θνηλσληνινγίαο. Πξφθεηηαη γηα έλαλ θαηαλαγθαζκφ, θαζψο ε αλάπηπμε ζηαδηνδξνκίαο απαηηεί κεγάιεο ζπζίεο ιφγσ ησλ ζεκεξηλψλ δπζκελψλ ζπλζεθψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Ζ επηηπρία ζε απηφλ ηνλ ηνκέα ιεηηνπξγεί σο ππνθαηάζηαην ηεο θνηλσληθήο ηζνξξνπίαο θαη ηεο πξνζσπηθήο δσήο. Παξαηεξνχληαη επίζεο πνιιέο δεκνγξαθηθέο αιινηψζεηο, θαζψο νη λένη δηζηάδνπλ λα ζπλάςνπλ γάκνπο θαη λα απνθηήζνπλ παηδηά ρσξίο λα εμαζθαιίζνπλ ηηο ζηνηρεηψδεηο πξνυπνζέζεηο επηβίσζεο θαη θπξίσο ηελ εμαζθάιηζε αλεμάξηεηεο θαηνηθίαο. ε ελήιηθα δεπγάξηα μεθηλνχλ πξνβιήκαηα θαη ελδννηθνγελεηαθέο ζπγθξνχζεηο (πκεσλίδνπ, Υ., 1997, ζ.65). Ζ απνγνήηεπζε, ε πηθξία, ε αίζζεζε αληθαλφηεηαο ζπληήξεζεο ηνπ εαπηνχ ηνπο θαη άιισλ εμαξηεκέλσλ κειψλ έρνπλ θαη

31 επηπηψζεηο ζηελ νηθνγέλεηα ηνπο. Γεκηνπξγνχλ ακθηζπκηθά ζπλαηζζήκαηα ηνπ αλέξγνπ ζε ζρέζε κε ηελ νηθνγέλεηα ηνπ πνπ κπνξνχλ λα εθθξαζηνχλ κε ζπλερή εξεζηζηηθφηεηα, ζπγθξνχζεηο, ζεμνπαιηθέο δπζιεηηνπξγίεο θαη ηάζεηο θπγήο (E- Psycology.gr, Δξγαζηαθή Φπρνινγία). Οη γνλείο αδπλαηνχλ λα θαιχςνπλ πξφζζεηα έμνδα θαη δηαθφπηνληαη πνιιέο εμσζρνιηθέο δξαζηεξηφηεηεο ησλ παηδηψλ ηνπο. Δμαξηψληαη απφ παππνχδεο θαη γηαγηάδεο θη άηνκα πνπ θαιχπηνπλ θάπνηεο απφ ηηο αλειαζηηθέο ηνπο δαπάλεο. Αλαγθάδνληαη ζε πεξηνξηζκνχο ζηελ θνηλσληθφηεηα, ηελ ςπραγσγία, ηνλ αζιεηηζκφ, κε ηε ζπξξίθλσζε ηνπ εηζνδήκαηνο θαη ηελ απνκάθξπλζε ηνπο απφ εξγαζηαθά πεξηβάιινληα. Τπνβάιινληαη ζε θαηαλαισηηθέο ζηεξήζεηο, απαμίσζε ηεο πνιηηηθήο, αχμεζε ηεο παξαβαηηθφηεηαο θαη πεξηζσξηνπνίεζε (θ.παπατσάλλνπ, 1987, ζ.48) θαη, επίζεο, ζε δηαξθή αληαγσληζκφ γηα δηαξθή αλαδήηεζε εξγαζίαο πνπ ζα ηνπο εμαζθαιίζεη θάπνην βαζηθφ εηζφδεκα. Σα πξνβιήκαηα ησλ αλέξγσλ λέσλ είλαη ηδηαίηεξα απμεκέλα. Πνιινί λένη, θαη κάιηζηα πηπρηνχρνη, ην πην παξαγσγηθφ θαη ειπηδνθφξν δπλακηθφ ηεο ρψξαο, παξακέλνπλ κεηά ηηο ζπνπδέο ή κεηαλαζηεχνπλ ζε μέλεο ρψξεο γηα εμεχξεζε εξγαζίαο θαη θαιχηεξεο ακνηβέο ή αμηνπξεπείο ζπλζήθεο εξγαζίαο, θαζψο κεηψλνληαη δξακαηηθά θαη νη απνδνρέο θαη νη εξγαζηαθέο ηνπο δηεθδηθήζεηο. Ζ πιήξεο έληαμε ησλ πηπρηνχρσλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο κεηά ηελ απνθνίηεζε ηνπο γίλεηαη ζε 5-7 έηε, ελψ πνζνζηφ 33%, απφ απηνχο βξίζθεη ζρεηηθή εξγαζία κεηά απφ 12 κήλεο (Καξακεζίλε Μαξία, 2010). ηα άηνκα κε πςειέο δεμηφηεηεο, ηδηαίηεξα, παξαηεξείηαη κεγάιε αλαληηζηνηρία κεηαμχ δήηεζεο θαη πξνζθνξάο εξγαζίαο (Καηζαλέβαο Θ., Ζ.Ληβαλφο, 2005) εμαηηίαο ησλ ζπλζεθψλ εθπαίδεπζεο θαη αγνξάο εξγαζίαο. Γηα ηνπο αλέξγνπο γεληθά ππάξρεη πξφβιεκα γηα ηε ζπλέρηζε ηνπ δηθαηψκαηνο αζθάιηζεο ζχληαμεο θαη πγείαο. Δπίζεο, ηνπο αλέξγνπο ζπλνδεχεη θνηλσληθφο ζηηγκαηηζκφο, δηφηη ζπρλά θαηεγνξνχληαη σο ηεκπέιεδεο ή αδηάθνξνη ή αλίθαλνη γηα εξγαζία ή γεληθφηεξα απξνζάξκνζηνη. Όζνη έρνπλ κεησκέλα πξνζφληα ζηεξνχληαη πφξσλ αθφκα θαη γηα απφθηεζε πξφζζεησλ αληαγσληζηηθψλ πξνζφλησλ γηα εχξεζε εξγαζίαο. Απφ ζρεηηθέο έξεπλεο επηβεβαηψλεηαη φηη νη ζρνιηθέο επηδφζεηο ησλ παηδηψλ καθξνρξφληα αλέξγσλ ή παηδηψλ απφ θησρέο νηθνγέλεηεο ή ππνβαζκηζκέλσλ

32 πεξηνρψλ είλαη ρακειφηεξεο απφ εθείλεο ησλ άιισλ παηδηψλ (Δπηηξνπή Κνηλσληθήο Πξνζηαζίαο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο, 2011). Παξάιιεια, λέεο ηάζεηο ζηελ θαζεκεξηλή ζπκπεξηθνξά ησλ λέσλ, φπσο ε πνιχσξε πινήγεζε ζην δηαδίθηπν, ε δηζηαθηηθφηεηα ζηελ επηθνηλσλία θαη ηελ πξνζέγγηζε κεηαμχ ηνπο θαη κε ην άιιν θχιν, ε αδπλακία λα θαιχςνπλ ην θφζηνο ησλ βαζηθψλ εμφδσλ θαη ησλ ζπνπδψλ ηνπο, ε επηινγή αληηθνηλσληθψλ κνξθψλ δηαζθέδαζεο επηηείλνπλ ηνλ αηνκηθηζκφ θαη ηε κνλαρηθφηεηα. Οη θαηαρξήζεηο είλαη κηα ραξαθηεξηζηηθή ζπκπεξηθνξά ζηελ πξνζπάζεηα ηνπ αηφκνπ είηε λα γεκίζεη ην θελφ πνπ ληψζεη, είηε λα μεθχγεη απφ ηα πξνβιήκαηα. Έηζη, παξαηεξείηαη αχμεζε ηνπ θαπλίζκαηνο ή ηεο πξφζιεςεο αλζπγηεηλήο ηξνθήο, θαηάρξεζε αιθνφι θαη λαξθσηηθψλ, πξνζθφιιεζε ζηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή θαη ηελ ηειεφξαζε, θαζψο θαη ελαζρφιεζε κε ηνλ ηδφγν. Όζνλ αθνξά ηελ ηειεπηαία εζηζηηθή ζπκπεξηθνξά, νη παίρηεο απηνί δελ παίδνπλ γηα ηελ έμαςε ηνπ παηρληδηνχ, φπσο πνιινί εζηζκέλνη ζην ηδφγν, αιιά γηα ην θέξδνο ζε κηα πξνζπάζεηα λα ηνλψζνπλ ηελ απηνπεπνίζεζή ηνπο θαη λα δείμνπλ φηη αμίδνπλ ( Άιιε πηζαλή επίπησζε ηεο καθξνρξφληαο αλεξγίαο είλαη ε παξαβαηηθή ζπκπεξηθνξά. Άηνκα ηα νπνία είλαη απειπηζκέλα, αιιά παξάιιεια ληψζνπλ νξγή πξνο ηελ θνηλσλία θαη ηνπο ζπλαλζξψπνπο ηνπο, είλαη πηζαλφ λα νδεγεζνχλ ζε παξάλνκεο θαη βίαηεο ζπκπεξηθνξέο, είηε γηα λα εμαζθαιίζνπλ ηα αλαγθαία ηεο δσήο, είηε γηα λα εθηνλσζνχλ ή λα εθδηθεζνχλ ηελ θνηλσλία. Ζ παξαβαηηθφηεηα απμάλεηαη ζε απφιπηνπο αξηζκνχο, δηεπξχλεηαη ζε δηαθνξεηηθά πεξηζηαηηθά θαη εληείλεηαη ζε βαζκφ αγξηφηεηαο. Ζ ζηέξεζε ηεο εξγαζίαο επηδξά θαη ζηελ αηνκηθή ζπλείδεζε θαη ηηο ζπκπεξηθνξέο ησλ αλέξγσλ λέσλ «ν νξίδνληαο βίσζεο θη εκπεηξίαο ησλ λέσλ πνπ εκπεξηέρεηαη ζηελ ηζηνξηθή ηνπο βηνγξαθία θαη απνηειεί ηε βάζε ηεο θνηλσληθνπνίεζεο ηνπο, έρεη απνθαζηζηηθή ζεκαζία γηα ηελ αλάπηπμε θαη δηακφξθσζε ηεο θνηλσληθήο ηνπο ζπλείδεζεο» (θ. Παπατσάλλνπ, 1987, ζ. 42).

33 Αλαξίζκεηεο έξεπλεο έρνπλ δείμεη ηηο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ηεο αλεξγίαο θη εξγαζηαθήο επηζθάιεηαο ζηελ θνηλσληθή ελζσκάησζε, ζηε ζσκαηηθή πγεία θαη ςπρηθή ηζνξξνπία ησλ αηφκσλ πνπ ηα πθίζηαληαη. Οη άλεξγνη θαηαιήγνπλ λα απνδέρνληαη νπνηαδήπνηε κνξθή θη είδνο εξγαζίαο κε νπνηαδήπνηε ακνηβή θαη κε δπζκελείο φξνπο εξγαζίαο, ζε νπνηνδήπνηε ρψξν αλεμάξηεηα ησλ πξνζφλησλ θη επηζπκηψλ ηνπο. Σν αξλεηηθφ απηφ θιίκα κεηαθέξεηαη θαη δειεηεξηάδεη φιεο ηηο εθδειψζεηο ηεο πξνζσπηθήο θαη ζπιινγηθήο ηνπο δσήο. Ζ θνηλσλία αληηκεησπίδεη ηνλ άλεξγν κε θαρππνςία, ζεσξεί φηη δελ δηαζέηεη πξνζφληα, δεμηφηεηεο θη εθπαίδεπζε, φηη αδηαθνξεί γηα ηελ εξγαζία θαη δελ επηδεηθλχεη ζνβαξφηεηα θαη ήζνο. Ο άλεξγνο θάησ απφ απηέο ηηο ζπλζήθεο πθίζηαηαη δηαξθή θνηλσληθφ ζηηγκαηηζκφ θαη πεξηθξφλεζε. Σν άηνκν έρεη απνθιεηζηηθή επζχλε λα επηλνήζεη ηξφπνπο εμεχξεζεο θαη δηαζθάιηζεο ηεο εξγαζίαο ηνπ, λα αλαλεψλεη θαη λα απμάλεη δηα βίνπ ηηο γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο ηνπ, λα ζηξαθεί ζε άιιε εξγαζία, λα ζπκβηβαζηεί κε φηη ηνπ πξνζθέξεηαη, λα πεξηνξίζεη ζην ειάρηζην ηηο εξγαζηαθέο δηεθδηθήζεηο ηνπ. Να γίλεη πεηζήλην θη άβνπιν φξγαλν ζηνλ αδεθάγν θαπηηαιηζκφ θαη ζηε θεξδνζθνπηθή βνπιηκία ησλ εθθξαζηψλ ηνπ. Απηέο νη εμειίμεηο επλννχληαη θαη απφ ηε θαλεξή αλαμηνπηζηία ηνπ θξάηνπο θαη ησλ αλεπαξθψλ θη αλεχζπλσλ πνιηηηθψλ εθθξαζηψλ ηνπ πνπ αδπλαηνχλ λα αλαιάβνπλ ξπζκηζηηθφ ξφιν, απφ ηε δηάρπηε απαμίσζε ζεζκψλ θαη αμηψλ, απφ ηε δηαθζνξά, ηε δηαπινθή θη αλαμηνθξαηία ησλ θξαηηθψλ ιεηηνπξγψλ, απφ ηελ αδπλακία φζσλ δηαζέηνπλ εμνπζία θαη δχλακε λα δηαρεηξηζηνχλ απνηειεζκαηηθά ηε ζεκεξηλή νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή θξίζε. Σν θαηεζηεκέλν πειαηεηαθφ πνιηηηθφ ζχζηεκα έρεη ρξενθνπήζεη θαη είλαη αλάγθε θη ειπίδα λα επαλέιζνπλ ζηελ πνιηηηθή έληηκνη, ζεκλνί θαη ηθαλνί πνπ έρνπλ βξεζεί ρσξίο επζχλε ηνπο ζην πεξηζψξην γηα πνιιέο δεθαεηίεο, ψζηε λα δηακνξθψζνπλ λένπο εζληθνχο ζηφρνπο θαη λα εθαξκφζνπλ απνηειεζκαηηθέο ζηξαηεγηθέο δηεμφδνπ απφ ηελ θξίζε. χκθσλα κε ηα παξαπάλσ νη ζπλέπεηεο ηεο αλεξγίαο είλαη νη εμήο:

34 Απνηειεί απψιεηα παξαγσγηθψλ δπλάκεσλ, δειαδή ηεο εξγαζίαο ησλ αλέξγσλ, ε νπνία ζα κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηεζεί ζηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία. εκαίλεη απψιεηα εηζνδήκαηνο γηα ηνλ άλεξγν θαη ηελ νηθνγέλεηα ηνπ. Δπηβαξχλεη ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ, ιφγσ ηεο παξνρήο ησλ επηδνκάησλ αλεξγίαο πξνο ηνπο αλέξγνπο. Οη άλεξγνη αδπλαηνχλ λα ηθαλνπνηήζνπλ ηηο βαζηθέο αλάγθεο ηνπο, φρη κφλν ηηο πιηθέο, αιιά θαη ηηο πλεπκαηηθέο. Ζ νηθνλνκηθή δπζπξαγία ηνπο σζεί ζηε κηδέξηα θαη ζηελ εμαζιίσζε. Οη δεκηνπξγηθέο ηνπ ηθαλφηεηεο κέλνπλ αλαμηνπνίεηεο, κε απνηέιεζκα ην άηνκν λα αηζζάλεηαη κεηνλεθηηθά απέλαληη ζ' απηνχο πνπ παξάγνπλ έξγν. Σν άγρνο θαη ε αλαζθάιεηα γηα ην κέιινλ αλαγθάδνπλ ην άηνκν λα ζπκβηβαζηεί κε εξγαζίεο άζρεηεο πξνο ηηο γλψζεηο θαη ηα ελδηαθέξνληα ηνπ θαη θαηψηεξεο ησλ δπλαηνηήησλ ηνπ. Ζ ζηέξεζε ηνπ δηθαηψκαηνο ηεο εξγαζίαο θινλίδεη ηελ εκπηζηνζχλε ηνπ αηφκνπ πξνο ηελ πνιηηεία θαη εληζρχεη ηελ αδηαθνξία γηα ηα θνηλσληθά θαη πνιηηηθά ηεθηαηλφκελα. Δμαηηίαο ηεο αλεξγίαο δηαησλίδνληαη νη αληζφηεηεο, θαιιηεξγείηαη ν θζφλνο θαη ην κίζνο ζηηο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο. Ζ πεξηζσξηνπνίεζε ησλ αλέξγσλ αλαπηχζζεη αηζζήκαηα απνθιεηζκνχ, πνπ κε ηε ζεηξά ηνπο δεκηνπξγνχλ αληηθνηλσληθέο εθδειψζεηο: βία, εγθιεκαηηθφηεηα, ξαηζηζκφ... Ζ απνγνήηεπζε πνπ πξνθαιείηαη απφ ηε δηάςεπζε ησλ νλείξσλ θαη ηε ζπλερή απφξξηςε νδεγεί πνιιά άηνκα ζε αλαδήηεζε ηξφπσλ θπγήο απφ ηε ζθιεξή πξαγκαηηθφηεηα: λαξθσηηθά, αιθννιηζκφο, απηνθηνλίεο ΠΛΗΘΧΡΙΜΟ ΚΑΙ ΠΟΟΣΙΚΗ ΘΔΧΡΙΑ ΣΟΤ ΥΡΗΜΑΣΟ Έλα απφ ηα κεγαιχηεξα θαη ζνβαξφηεξα καθξννηθνλνκηθά πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ πνιιέο ρψξεο ζηνλ πιαλήηε καο είλαη ν πιεζσξηζκφο, θαζψο δηαηαξάζζεη ζπλερψο ηηο δηεζλείο νηθνλνκηθέο ζρέζεηο θαη ζπλαιιαγέο. Γηα ην ιφγναπηφ, νη θπβεξλήζεηο αλά ηνλ θφζκν αθηεξψλνπλ αξθεηφ ρξφλν ζηελ εμεχξεζε

35 θαη ζηελ εθαξκνγή πνιηηηθψλ γηα ηελ αληηκεηψπηζή ηνπ θαη, ζπλεπψο, θξίλεηαη νπζηψδεο ε δηεξεχλεζή ηνπ θαηλνκέλνπ απηνχ ζηελ παξνχζα εξγαζία. Ο πιεζσξηζκφο νξίδεηαη σο ε ζπλερή αχμεζε ηνπ γεληθνχ επηπέδνπ ηηκψλ.γειαδή,κία θαη κνλαδηθή αχμεζε ησλ ηηκψλ ρσξίο ηάζε παξαπέξα απμήζεσο δε ζεσξείηαη πιεζσξηζκφο. Έλαο άιινο ηξφπνο νξηζκνχ ηνπ πιεζσξηζκνχ είλαη σο ε ζπλερήο πηψζε ηεο αμίαο ηνπ ρξήκαηνο¹.σν ρξήκα απνθηά αμία κε ηε ρξήζε ηνπ γηα αγνξάαγαζψλ θαη ππεξεζηψλ. Αλ ε ηηκή απηψλ ησλ αγαζψλ ή ππεξεζηψλ απμεζεί, ε πνζφηεηα απηψλ πνπ ζα αγνξαδφηαλ κε έλα ζπγθεθξηκέλν πνζφ ρξεκάησλ, δειαδή ε αγνξαζηηθή δχλακε ηνπ ρξήκαηνο, ζα κεησζεί. Όζνλ αθνξά ζηελ πνζνηηθή ζεσξία ηνπ ρξήκαηνο, απνηειεί ηελ εμήγεζε γηα ην πψο θαζνξίδεηαη ην επίπεδν ηηκψλ θαη πψο απηφ κπνξεί λα αιιάμεη κε ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ. Δίλαη, δειαδή, ε ζεσξία πνπ ππνζηεξίδεη φηη ε δηαζέζηκε πνζφηεηα ηνπ ρξήκαηνο θαζνξίδεη ην επίπεδν ηηκψλ θαη φηη ε αχμεζε ηεο δηαζέζηκεο πνζφηεηαο ηνπ ρξήκαηνο είλαη ε θχξηα αηηία ηνπ πιεζσξηζκνχ. Ζ πξψηε ζεσξία γηα ην ξφιν ηνπ ρξήκαηνο είλαη ε πνζνηηθή ζεσξία ρξήκαηνο (quantity theory of money) ².Γειαδή,ε πνζφηεηα ρξήκαηνο πνπ ππάξρεη ζηελ νηθνλνκία δηακνξθψλεη ηελ αμία ηνπ ρξήκαηνο. Ο πξσηαξρηθφο ιφγνο αλφδνπ ηνπ πιεζσξηζκνχ είλαη ε αχμεζε ηεο πνζφηεηαο ρξήκαηνο. Ζ πνζνηηθή ηαπηφηεηα κεηαηξέπεηαη ζε ζεσξία φηαλ γίλνπλ νη εμήο παξαδνρέο 1. Ζ θπθινθνξηαθή ηαρχηεηα είλαη ζηαζεξή (αιιάδεη καθξνρξφληα θαζψο αιιάδεη ε ηερλνινγία θαη νη ζπλήζεηεο) 2.Σν ζπλνιηθφ πξντφλ ηεο νηθνλνκίαο είλαη δεδνκέλν (ε νηθνλνκία ιεηηνπξγεί κε πιήξε απαζρφιεζε φισλ ησλ ζπληειεζηψλ παξαγσγήο) 3. Σν ρξήκα ιεηηνπξγεί ζαλ κέζν ζπλαιιαγήο θαη ε δήηεζή ηνπ δελ επεξεάδεηαη απφ θεξδνζθνπηθέο δξαζηεξηφηεηεο 4. Ζ πξνζθνξά ρξήκαηνο πξνζδηνξίδεηαη εμσγελψο απφ ηελ Κεληξηθή Σξάπεδα. Δπεηδή φκσο, ζχκθσλα κε ηνλ Fisher, ε ηαρχηεηα θπθινθνξίαο ηνπ ρξήκαηνο θαη ν φγθνο ζπλαιιαγψλ βξαρπρξφληα παξακέλνπλ ακεηάβιεηα, πξνθχπηεη ην ζπκπέξαζκα φηη ε κεηαβνιή ηεο πνζφηεηαο ηνπ ρξήκαηνο ζπλεπάγεηαη αλαινγηθή κεηαβνιή ζηηο ηηκέο.

36 Σν γεληθφ επίπεδν ηηκψλ εμεηάδεηαη απφ δχν πιεπξέο, είηε σο ηηκή ελφο θαιαζηνχαγαζψλ θαη ππεξεζηψλ είηε σο έλα κέηξν ηεο αμίαο ηνπ ρξήκαηνο. Ζ ζρέζε απηψλ ησλδχν είλαη αληίζηξνθε. Αλ P είλαη ην επίπεδν ηηκψλ, πνπ κεηξά ηηο ρξεκαηηθέο κνλάδεοπνπ ρξεηάδνληαη γηα λα αγνξάζνπκε έλα θαιάζη αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ, ηφηε1/p είλαη ε αμία ηνπ ρξήκαηνο κεηξεκέλε ζε αγαζά θαη ππεξεζίεο. Δπνκέλσο, φηαλαπμάλεηαη ην γεληθφ επίπεδν ηηκψλ (δειαδή φηαλ έρνπκε πιεζσξηζκφ), ε αμία ηνπ ρξήκαηνο κεηψλεηαη. Ζ αμία ηνπ ρξήκαηνο θαζνξίδεηαη απφ ηελ πξνζθνξά θαη ηε δήηεζε ρξήκαηνο. Σελπξνζθνξά ρξήκαηνο θαζνξίδεη ε θεληξηθή ηξάπεδα θαη ην ζχζηεκα εκπνξηθψληξαπεδψλ, ελψ ηε δήηεζε ρξήκαηνο ηελ επεξεάδεη ην κέζν επίπεδν ηηκψλ ζηελνηθνλνκία. ¹,Ληαλφο- Μπέλνο, φ.π., ζει.508 ², ΣΑΞΙΝΟΜΗΔΙ ΣΟΤ ΠΛΗΘΧΡΙΜΟΤ Οη νηθνλνκνιφγνη δηαθξίλνπλ δηάθνξα είδε πιεζσξηζκνχ πνπ αληηζηνηρνχλ ζε δηαθνξεηηθέο απφςεηο γηα ηα αίηηα πνπ ηνλ πξνθαινχλ. Έηζη έρνπκε ην πιεζσξηζκφ δήηεζεο, πιεζσξηζκφ θφζηνπο, εηζαγφκελν πιεζσξηζκφ, δηαξζξσηηθφ πιεζσξηζκφ,ηε δηάθξηζε ηνπ πιεζσξηζκνχ ζε αλνηρηφ θαη ζπκπηεζκέλν, θαη ζε πιεζσξηζκφ πνπ πξνέξρεηαη απφ ηηο πηέζεηο ησλ θνηλσληθψλ νκάδσλ. Πιεζσξηζκφο δήηεζεο Καηά ηελ άπνςε απηή ν πιεζσξηζκφο είλαη απνηέιεζκα ππεξβάιινπζαο δήηεζεο. Καζψο ε νηθνλνκία πιεζηάδεη ην επίπεδν ηεο πιήξνπο απαζρφιεζεο, αξρίδνπλ λα δεκηνπξγνχληαη ζηελφηεηεο ζηελ αγνξά νξηζκέλσλ παξαγσγηθψλ ζπληειεζηψλ, κε ζπλέπεηα ηελ αχμεζε ηεο ηηκήο ηνπο. Ζ αχμεζε ηεο ηηκήο ησλ παξαγσγηθψλ ζπληειεζηψλ πξνθαιεί αχμεζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο θαη, επνκέλσο, αχμεζε ηεο ηηκήο ησλ πξντφλησλ. Όηαλ ε νηθνλνκία θηάζεη ζην επίπεδν ηεο πιήξνπο απαζρφιεζεο, παξαπέξα αχμεζε ηεο ζπλνιηθήο δήηεζεο είλαη εμ νξηζκνχ πιεζσξηζηηθή, εθφζνλ δελ απμάλεηαη ε παξαγσγή.¹

37 Πιεζσξηζκφο Κφζηνπο Όηαλ ιέκε πιεζσξηζκφ θφζηνπο, ελλννχκε ηνλ πιεζσξηζκφ εθείλν πνπ δεκηνπξγείηαη απφ ηελ αχμεζε ζην θφζηνο παξαγσγήο, ησλ δηαθφξσλ πξντφλησλ (Αλαηίκεζε ησλ εηζαγφκελσλ πξψησλ πιψλ, αχμεζε ηνπ κηζζνχ ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, επηβνιή εκκέζσλ θφξσλ θιπ). Ζ αχμεζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο έρεη ζαλ ζπλέπεηα ηελ αχμεζε ησλ ηηκψλ ησλ πξντφλησλ πνπ παξάγνληαη, δειαδή αχμεζε ηνπ θφζηνπο δσήο. Ζ χςσζε απηή ησλ ηηκψλ ζα παξαθηλήζεη ηνπο εξγαδφκελνπο λ απαηηήζνπλ αχμεζε ησλ κηζζψλ ηνπο. Ζ αχμεζε ησλ κηζζψλ δεκηνπξγεί κεγαιχηεξν θφζηνο ζηελ παξαγσγή, ε νπνία κε ηελ ζεηξά ηεο λέα αχμεζε ζηηο ηηκέο θαη κηζζνχο θαη έηζη δεκηνπξγείηαη «ζπεηξνεηδήο αχμεζε ηηκψλ κηζζψλ», ε νπνία θάλεη εμαηξεηηθά δχζθνιν λα μεθαζαξίζνπκε αλ πξφθεηηαη γηα πιεζσξηζκφ δεηήζεσο ή γηα πιεζσξηζκφ θφζηνπο, ηδηαίηεξα φηαλ θαη νη δχν κνξθέο ηνπ πιεζσξηζκνχ ζπλππάξρνπλ. Αλ ε αχμεζε ησλ κηζζψλ είλαη αλάινγε κε ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγήο, ηφηε δελ πξνθχπηεη θαλέλα ζνβαξφ πξφβιεκα. Αλ φκσο ε αχμεζε ηεο ακνηβήο ηεο εξγαζίαο είλαη κεγαιχηεξε απφ ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγήο, ηφηε ην θφζηνο θαηά κνλάδα πξντφληνο απμάλεη, πξάγκα ην νπνίν ζα έρεη ζαλ απνηέιεζκα λα δεκηνπξγεζεί ην πιεζσξηζηηθφ ζπηξάι ζηελ δηαδηθαζία ηεο ζπλερνχο αχμεζεο ησλ κηζζψλ θαη ησλ ηηκψλ. Δηζαγφκελνο πιεζσξηζκφο Κάζε αλνηθηή νηθνλνκία, δέρεηαη επηδξάζεηο απφ εμσηεξηθνχο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηα καθξννηθνλνκηθά κεγέζε ηεο, κέζα απφ ηελ νηθνλνκηθή ζπλαιιαγή θαη ηελ εκπνξηθή δξαζηεξηφηεηα. Με απηφ ην ζθεπηηθφ, δελ ζα κπνξνχζακε λα απνκνλψζνπκε ηε δηακφξθσζε ηνπ εγρσξίνπ γεληθνχ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ απφ ηελ εκπνξηθή δξαζηεξηφηεηα πνπ δηελεξγείηαη κεηαμχ ησλ ρσξψλ. Δπνκέλσο, νη απμνκεηψζεηο ηνπ γεληθνχ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ ζε κηα ρψξα βξίζθνληαη ζε άκεζε ζπλάξηεζε κε ηε κεηαβνιή ησλ ηηκψλ ησλ εηζαγφκελσλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ. Βαζηθνί πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο ηνπ κεγέζνπο ηεο επίδξαζεο ζηηο εγρψξηεο ηηκέο είλαη ν βαζκφο εμάξηεζεο ηεο εζσηεξηθήο νηθνλνκίαο έλαληη ησλ εμσηεξηθψλ αγνξψλ θαζψο θαη ν βαζκφο επαηζζεζίαο ηνπ χςνπο ησλ εηζαγσγψλ ζε ζρέζε κε ηελ ηηκή ησλ πξντφλησλ, δειαδή ν βαζκφο ειαζηηθφηεηαο ηεο δήηεζεο ησλ εηζαγσγψλ (αιιά θαη ησλ εμαγσγψλ).

38 Γηαξζξσηηθφο πιεζσξηζκφο Πξνθχπηεη απφ ηελ αλειαζηηθφηεηα ηεο πξνζθνξάο θαη απφ δηαξζξσηηθέο αθακςίεο (φπσο π.ρ. ε αλεπάξθεηα ησλ ζπζηεκάησλ κάξθεηηλγθ θαη δηαλνκήο) ζηνπο βηνκεραληθνχο θιάδνπο ηεο νηθνλνκίαο. Πξφθεηηαη γηα κηα κνξθή ηνπ πιεζσξηζκνχ δήηεζεο πνπ κπνξεί λα ζπλππάξρεη κε ζεκαληηθή παξαγσγηθή ηθαλφηεηα ηεο νηθνλνκίαο θαη αλεξγία. Πιεζσξηζκφο ιφγσ πηέζεσλ θνηλσληθψλ νκάδσλ ε απηφ ην είδνο πιεζσξηζκνχ νη αληηδξάζεηο ησλ θνηλσληθψλ νκάδσλ εμαηηίαο ησλ κεηαηνπίζεσλ ηνπ πξαγκαηηθνχ ηνπο εηζνδήκαηνο πνπ πξνθιήζεθαλ απφ ην αξρηθφ πιεζσξηζηηθφ ζνθ θαζνξίδνπλ ηε δηαηήξεζε ή επηδείλσζε ηνπ αξρηθνχ πιεζσξηζκνχ. Αλνηρηφο θαη ζπκπηεζκέλνο πιεζσξηζκφο Ζ δηαθνξά ηνπ αλνηρηνχ κε ηνπ ζπκπηεζκέλνπ πιεζσξηζκνχ είλαη φηη ζηνλ αλνηθηφ πιεζσξηζκφ νη ηηκέο απμάλνληαη ειεχζεξα, ελψ ζην ζπκπηεζκέλν νη ηηκέο θαζνξίδνληαη κε ηε ρξεζηκνπνίεζε δηαθφξσλ εηδψλ ειέγρσλ. Με βάζε ηελ έληαζή ηνπ, δειαδή βάζεη ηνπ ξπζκνχ αχμεζεο ησλ ηηκψλ, ν πιεζσξηζκφο δηαθξίλεηαη ζε έξπσλ ή ζπξφκελν, ηξέρσλ θαη ππεξπιεζσξηζκφ ή θαιπάδσλ πιεζσξηζκφ. Ο έξπσλ πιεζσξηζκφο είλαη κνξθή ηνπ πιεζσξηζκνχ κηθξήο έληαζεο πνπ ε αχμεζε ησλ ηηκψλ δελ είλαη κεγαιχηεξε απφ 4,5% ην ρξφλν. Ο ηξέρσλ πιεζσξηζκφο αλαθέξεηαη ζηελ αχμεζε ηνπ γεληθνχ επηπέδνπ ηηκψλ κε πςεινχο ξπζκνχο, δειαδή παξαηεξείηαη κεγαιχηεξε αχμεζε απφ ηνλ έξπνληα πιεζσξηζκφ θαη θαζίζηαηαη απαξαίηεηε ε εθαξκνγή ζηαζεξνπνηεηηθήο πνιηηηθήο. Ο θαιπάδσλ πιεζσξηζκφο είλαη ν πιεζσξηζκφο πνπ ηνλ ραξαθηεξίδεη ζπλερήο θαη απφηνκε αχμεζε ησλ ηηκψλ, ε νπνία απνηειεί ην ζχλζεκα γηα αχμεζε ησλ ακνηβψλ θαη ηνπ θφζηνπο ζηελ παξαγσγή, ε νπνία πάιη πξνθαιεί λέα θαη κεγαιχηεξε χςσζε ησλ ηηκψλ. Δίλαη θαηλφκελν πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ αδηάθνπν θπλεγεηφ κηζζψλ ηηκψλ θεξδψλ θαη έρεη ζαλ ζπλέπεηα ηελ ηέιεηα πηψζε ηεο αμίαο ηνπ ρξήκαηνο θαη δεκηνπξγεί ηελ ηάζε ηεο απαιιαγήο απφ απηφ, κε αληάιιαγκα νπνηνδήπνηε αγαζφ. ηελ πεξίπησζε ηνπ θαιπάδνληνο πιεζσξηζκνχ, ζπκβαίλεη απνδηνξγάλσζε ηεο παξαγσγήο θαη ηεο θνηλσληθήο αθφκε ηάμεο. Με ηελ πηψζε ηεο αμίαο ηνπ ρξήκαηνο ν πινχηνο κεγάισλ νκάδσλ ηνπ πιεζπζκνχ εμαθαλίδεηαη ηειείσο. Οη νθεηιέηεο

39 θαηαδηψθνπλ ηνπο δαλεηζηέο ησλ γηα ηελ εμφθιεζε ησλ ρξεψλ ησλ κε ρξήκα ρσξίο αμία. Οη θεξδνζθφπνη απνθηνχλ κεγάια θέξδε. Σέινο κε βάζε ηηο θάζεηο ηνπ νηθνλνκηθνχ θχθινπ, ν πιεζσξηζκφο ρσξίδεηαη ζε πιεζσξηζκφ θαηά ηελ πεξίνδν ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο ή κεγέζπλζεο θαη ζε πιεζσξηζκφ θαηά ηελ πεξίνδν ηεο χθεζεο. ¹,Γξ. Θενραξνχια, Μαγνπιά Αξρέο νηθνλνκηθήο ζεσξίαο, Γ' Δληαίνπ Λπθείνπ. Αζήλα, Ο.Δ.Γ.Β. ²,ηεξηψηεο Κίκσλαο, Ο Πιεζσξηζκφο, Δθδφζεηο κπίιηαο «Σν Οηθνλνκηθφ», Αζήλα 1986, ζει ΜΔΣΡΗΗ ΣΟΤ ΠΛΗΘΧΡΙΜΟΤ Γηα ηε κέηξεζε ηνπ πιεζσξηζκνχ, ιακβάλνληαη ππφςε φια ηα αγαζά θαη νη ππεξεζίεο πνπ θαηαλαιψλνπλ ηα λνηθνθπξηά, φπσο: είδε θαζεκεξηλήο ρξήζεο (π.ρ. ηξφθηκα, εθεκεξίδεο θαη βελδίλε) δηαξθή αγαζά (π.ρ. είδε έλδπζεο, ειεθηξνληθνί ππνινγηζηέο θαη πιπληήξηα) ππεξεζίεο (π.ρ. θνκκσηήξηα, αζθάιεηεο θαη ελνηθηαδφκελεο θαηνηθίεο) Ο πιεζσξηζκφο κεηξηέηαη κε ηελ παξαηήξεζε ηεο αιιαγήο ζηελ ηηκή ελφο κεγάινπ αξηζκνχ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ ζε κηα νηθνλνκία (ζπλήζσο βαζηζκέλε ζηα ζηνηρεία πνπ ζπιιέγνληαη απφ ηηο θπβεξλεηηθέο αληηπξνζσπείεο, αλ θαη ηα εξγαηηθά ζπλδηθάηα θαη ηα επηρεηξεζηαθά πεξηνδηθά έρνπλ θάλεη επίζεο απηήλ ηελ εξγαζία). Οη ηηκέο ησλ αγαζψλ θαη ησλ ππεξεζηψλ ζπλδπάδνληαη γηα λα δψζνπλ ην α δείθηεο ηηκψλ κέηξεζε επίπεδν κέζσλ ηηκψλ, ε κέζε ηηκή ελφο ζπλφινπ πξντφλησλ. Απηή ε ηηκή ξπζκίδεηαη έπεηηα γηα ηηο αιιαγέο ζην ειινρεχνλ θαιάζη ησλ αγαζψλ, κηα δηαδηθαζία απνθαινχκελε εδνληθή ξχζκηζε, παξαδείγκαηνο ράξηλ, εάλ ην πξφηππν βάζεσλ ελφο απηνθηλήηνπ αλεβαίλεη ζηελ ηηκή, αιιά πεξηιακβάλεη ηνλ θιηκαηηζκφ, πνην πνζνζηφ ηεο αχμεζεο ηηκψλ είλαη πιεζσξηζηηθφ, θαη πφζν πξέπεη λα κεηξεζεί γηα ην λέν ραξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα πνπ κεξηθνί θαηαλαισηέο κπνξνχλ, ή κελ κπνξέζηε, ζειήζηε.

40 πνζνζηφ πιεζσξηζκνχ είλαη ην πνζνζηφ πνζνζηνχ αχμεζεο ζε απηφλ ηνλ δείθηε ελψ ην επίπεδν ηηκψλ λα δεη φπσο κεηξψληαο κέγεζνο απφ έλα κπαιφλη, ν πιεζσξηζκφο αλαθέξεηαη αχμεζε ζην κέγεζφο ηνπ. Γελ ππάξρεη νχηε έλα αιεζηλφ κέηξν ηνπ πιεζσξηζκνχ, επεηδή ε αμία ηνπ πιεζσξηζκνχ ζα εμαξηεζεί απφ ην βάξνο πνπ δίλεηαη ζε θάζε αγαζφ ζην δείθηε, φπσο θαη ηελ έθηαζε ηνπ εμέηαζεο ηεο νηθνλνκηθήο πεξηνρήο. Σα παξαδείγκαηα ησλ θνηλψλ κέηξσλ ηνπ πιεζσξηζκνχ πεξηιακβάλνπλ: Γείθηεο Σηκψλ Καηαλαισηή (ΓΣΚ). θνπφο ηνπ Γείθηε απηνχ είλαη ε κέηξεζε ηνπ γεληθνχ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ, ησλ αγαζψλ θαη ησλ ππεξεζηψλ πνπ πξνκεζεχεηαη ην κέζν λνηθνθπξηφ. Ο Γείθηεο απηφο, πξνζαξκνζκέλνο ζηηο πξφζθαηεο θαηαλαισηηθέο δαπάλεο ησλ ηδησηηθψλ λνηθνθπξηψλ ηεο Υψξαο, απεηθνλίδεη αθξηβέζηεξα ηε δηαρξνληθή εμέιημε ησλ κεηαβνιψλ ησλ ηηκψλ ησλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ, πνπ ζπλζέηνπλ ην «θαιάζη» αγνξψλ ηνπ κέζνπ λνηθνθπξηνχ.σα αγαζά θαη νη ππεξεζίεο ηνπ ΓΣΚ θαηαλέκνληαη ζε 12 θαηεγνξίεο θαη ηαμηλνκνχληαη βάζε ηεο θσδηθνπνίεζεο COICOP (φπσο απηή έρεη θαζνξηζηεί απφ ηελ Δπξσπατθή ηαηηζηηθή Τπεξεζία): 1. Σξφθηκα θαη κε αιθννινχρα πνηά 2. Αιθννινχρα πνηά θαη θαπλφο 3. Δίδε έλδπζεο θαη ππφδεζεο 4. ηέγαζε, χδξεπζε, ειεθηξηζκφο θαη ζέξκαλζε 5. Δπίπισζε, νηθηαθφο εμνπιηζκφο 6. Τγεία 7. Μεηαθνξέο 8. Δπηθνηλσλίεο 9. Αλαςπρή θαη πνιηηηζκφο

41 10. Δθπαίδεπζε 11. Δζηηαηφξηα θαη μελνδνρεία 12. Άιια αγαζά θαη ππεξεζίεο Γεσγξαθηθή θαη πιεζπζκηαθή θάιπςε ηνπ ΓΣΚ O ΓTK, φπσο πξναλαθέξζεθε, αλαθέξεηαη ζην ζχλνιν Xψξαο, θαιχπηνληαο (ρσξίο δηάθξηζε) ηηο αζηηθέο, ηηο εκηαζηηθέο θαη ηηο αγξνηηθέο πεξηνρέο. Χο πξνο ηελ πιεζπζκηαθή θάιπςε ηνπ Γείθηε, απφ ηελ πιεπξά ησλ ζηαζκίζεσλ, θαιχπηνληαη κφλν ηα ηδησηηθά λνηθνθπξηά, ελψ εμαηξνχληαη ηα ζπιινγηθά λνηθνθπξηά (γεξνθνκεία, νηθνηξνθεία θιπ.) θαη νη μέλνη επηζθέπηεο (ηνπξίζηεο) ζηε Υψξα. Γείθηεο ηηκψλ δηάζεζεο ζηελ θαηαλάισζε Ο δείθηεοαπηφο κεηξά ηελ ηηκή κηαο επηινγήο ησλ αγαζψλ πνπ αγνξάδνληαη απφ έλαλ "ραξαθηεξηζηηθφ θαηαλαισηή". ε πνιιά βηνκεραληθά έζλε, νη annualised αιιαγέο πνζνζηνχ ζε απηνχο ηνπο δείθηεο είλαη ν ζπλεζέζηεξα αλαθεξφκελνο αξηζκφο πιεζσξηζκνχ. Απηά ηα κέηξα ρξεζηκνπνηνχληαη ζπρλά ζηηο δηαπξαγκαηεχζεηο ακνηβψλ θαη κηζζψλ, δεδνκέλνπ φηη νη ππάιιεινη επηζπκνχλ λα πξέπεη νλνκαζηηθφο λα πιεξψζνπλ ηηο απμήζεηο πνπ ίζεο ή ππεξβαίλνπλ ην πνζνζηφ αχμεζεο ηνπ ΓΣΚ. Μεξηθέο θνξέο, νη ζπκβάζεηο εξγαζίαο πεξηιακβάλνπλ θπιηφκελεο ζθάιεο θφζηνπο δσήο, ή ξπζκίζεηο, πνπ ππνλνεί νλνκαζηηθφ πιεξψζηε ηηο απμήζεηο εκθαλίδεηαη απηφκαηα ιφγσ ζηηο απμήζεηο ΓΣΚ, ζπλήζσο ζε έλα πηφ αξγφ πνζνζηφ απφ ηνλ πξαγκαηηθφ πιεζσξηζκφ (θαη κεηά απφ ηνλ πιεζσξηζκφ έρεη εκθαληζηεί). Ο Γείθηεο Σηκψλ Παξαγσγνχ (ΓΣΠ) κεηξά ηηο κεηαβνιέο ησλ ηηκψλ πνπ απνιακβάλνπλ νη εγρψξηνη παξαγσγνί γηα ηα πξντφληα ηνπο. Ζ δηαθνξά ηνπ δείθηε απηνχ κε ην ΓΣΚ έγθεηηαη ζην φηη νη επηδνηήζεηο ηηκψλ, ηα θέξδε θαη νη θφξνη κπνξεί λα θάλνπλ ην πνζφ πνπ ιακβάλεη ν παξαγσγφο λα δηαθέξεη απφ απηφ πνπ πιεξψλεη ν θαηαλαισηήο. Ο δείθηεο ρνλδξηθψλ ηηκψλ κέηξα ηελ αιιαγή ζηελ ηηκή κηαο επηινγήο αγαζψλ ζην ρνλδξηθφ εκπφξην (πξηλ απφ ηνπο θφξνπο επί ησλ πσιήζεσλ). Ο Γείθηεο Σηκψλ Δκπνξεπκάησλ κεηξάεη ηελ κεηαβνιή ησλ ηηκψλ θάπνησλ ζπγθεθξηκέλσλ επηιεγκέλσλ εκπνξεπκάησλ. Γεληθά, νη Γείθηεο Σηκψλ

42 Δκπνξεπκάησλ αμηνινγνχληαη κε βάζε ηε ζρεηηθή ζεκαληηθφηεηα ησλ ζπζηαηηθψλεκπνξεπκάησλ βάζε ησλ νπνίσλ θαηαξηίδνληαη. Απνπιεζσξηζηήο Αθαζάξηζηνπ Δζληθνχ Πξντφληνο (ΑΔΠ) Ο απνπιεζσξηζηήο ηνπ ΑΔΠ παξέρεη κηα ελαιιαθηηθή ιχζε γηα ην Γείθηε Σηκψλ Καηαλαισηή (ΓΣΚ). Ο δείθηεο ηηκψλ θαηαλαισηή βαζίδεηαη ζε έλα θαιάζη αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ, ελψ ν απνπιεζσξηζηήο ηνπ ΑΔΠ ελζσκαηψλεη ην ζχλνιν ησλ ηειηθψλ πξντφλησλ πνπ παξάγνληαη απφ κηα νηθνλνκία. Απηφ επηηξέπεη ην ΑΔΠ κε κεγαιχηεξε αθξίβεηα ζπιιάβεη ηηο επηπηψζεηο ηνπ πιεζσξηζκνχ, δεδνκέλνπ φηη δελ πεξηνξίδνληαη ζε έλα κηθξφηεξν ππνζχλνιν ησλ εκπνξεπκάησλ. Τπάξρνπλ φκσο ηξεηο πνιχ ζεκαληηθέο δηαθνξέο κεηαμχ ηνπο : Ο ΓΣΚ πκπεξηιακβάλεη κφλν θαηαλαισηηθά αγαζά πκπεξηιακβάλεη εηζαγφκελα αγαζά Τπνινγίδεηαη ρξεζηκνπνηψληαο έλα ζηαζεξφ θαιάζη ηεο λνηθνθπξάο Δλψ ν απνπιεζσξηζηήο GDP πκπεξηιακβάλεη φια ηα αγαζά πνπ παξάγνληαη εγρψξηα Γελ ζπκπεξηιακβάλεη εηζαγφκελα αγαζά Τπνινγίδεηαη ρξεζηκνπνηψληαο ηα ηξέρνληα αγαζά ΚΟΣΗ ΠΛΗΘΧΡΙΜΟΤ Σν θφζηνο ηνπ πιεζσξηζκνχ δηαθξίλεηαη ζε νηθνλνκηθφ θαη θνηλσληθφ. Απφ νηθνλνκηθήο άπνςεο, ν πιεζσξηζκφο είλαη έλα θαηλφκελν πνπ δηαηαξάζζεη ηελ νκαιή ιεηηνπξγία ηνπ νηθνλνκηθνχ ζπζηήκαηνο θαη αζθεί ζεκαληηθέο επηδξάζεηο ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο. Ο πιεζσξηζκφο πιήηηεη θαη επλνεί: α) ηαζεξά ρξεκαηηθά εηζνδήκαηα.

43 Δίλαη θαλεξφ φηη ν πιεζσξηζκφο πιήηηεη φια ηα άηνκα πνπ ην ρξεκαηηθφ ηνπο εηζφδεκα είλαη ζηαζεξφ ή απμάλεηαη κε ξπζκφ κηθξφηεξν απφ ην ξπζκφ ηνπ πιεζσξηζκνχ, γηαηί ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε κεηψλεηαη ην πξαγκαηηθφ ηνπο εηζφδεκα θαη, θαηά ζπλέπεηα, ην βηνηηθφ ηνπο επίπεδν. Σα άηνκα απηά είλαη νη ζπληαμηνχρνη, νη κηζζσηνί θαη γεληθά νη ππάιιεινη, πνπ ν κηζζφο ηνπο δελ αλαπξνζαξκφδεηαη ζπρλά. Αληίζεηα, ν πιεζσξηζκφο επλνεί, ή ηνπιάρηζηνλ δελ πιήηηεη, ηα άηνκα πνπ ην εηζφδεκά ηνπο πξνέξρεηαη απφ θέξδε, γηαηί ηα θέξδε ζπλήζσο απμάλνληαη καδί κε ηνλ πιεζσξηζκφ β)απνηακηεπηέο Ο πιεζσξηζκφο κεηψλεη ηελ αμία ησλ απνηακηεχζεσλ. Σα άηνκα πνπ πιήηηνληαη πεξηζζφηεξν είλαη νη κηθξνί απνηακηεπηέο πνπ δελ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα έγθαηξεο θαη αζθαινχο επέλδπζεο ησλ ρξεκάησλ ηνπο. Δίλαη θαλεξφ φηη ν πιεζσξηζκφο απνηειεί αληηθίλεηξν γηα απνηακίεπζε. Έηζη, ζε πεξηφδνπο έληνλνπ πιεζσξηζκνχ απμάλεηαη ε θαηαλάισζε θαη κεηψλεηαη ε απνηακίεπζε Γαλεηζηέο θαη ρξεψζηεο Ο πιεζσξηζκφο ηείλεη λα επλνεί απηνχο πνπ δαλείδνληαη θαη λα δεκηψλεη απηνχο πνπ δαλείδνπλ. Άιιεο επηπηψζεηο απφ ηα θφζηε ηνπ πιεζσξηζκνχ είλαη : Η δηεζλήο αληαγσληζηηθφηεηα, δηφηη έλα ζρεηηθά πςειφηεξν πνζνζηφ πιεζσξηζκνχ ζα θάλεη ηα βξεηαληθά πξντφληα ιηγφηεξν αληαγσληζηηθά, νδεγψληαο ζε πηψζε ησλ εμαγσγψλ. Χζηφζν, απηφ κπνξεί λα αληηζηαζκηζηεί απφ ηε κείσζε ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο. Αιιά, εάλ κηα ρψξα είλαη ζε επξψ (π.ρ. Διιάδα, Ηξιαλδία θαη Ηζπαλία) δελ κπνξνχλ λα ππνηηκεζνχλ. Χο εθ ηνχηνπ, ν πςειφο πιεζσξηζκφο κπνξεί λα είλαη επηδήκηνο, δεδνκέλνπ φηη νδεγεί ζε κείσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο. Κφζηνο κελνχ, απηφ είλαη ην θφζηνο ηεο αιιαγήο ησλ ηηκνθαηαιφγσλ. Όηαλ ν πιεζσξηζκφο είλαη πςειφο, νη ηηκέο πξέπεη λα αιιάδνπλ ζπρλά πξάγκα πνπ ζπλεπάγεηαη έλα θφζηνο. Χζηφζν, ε ζχγρξνλε ηερλνινγία έρεη βνεζήζεη λα κεηψζεη ην θφζηνο. Σέινο,ζχκθσλα κε ηε δεκνζηνλνκηθή Drag,ην πνζνζηφ ηνπ θφξνπ ζα απμεζεί αλ ππάξρεη πιεζσξηζκφο γηαηί κε ηελ αχμεζε ησλ κηζζψλ έρνπκε θαη πςεινθνξν εηζνδήκαηνο.

44 Απφ θνηλσληθήο πιεπξάο ν πιεζσξηζκφο πξνθαιεί ζχγρπζε θαη αβεβαηφηεηα,δηφηη απφ ηνλ πιεζσξηζκφ θεξδίδνπλ ηα άηνκα ησλ νπνίσλ ηα εηζνδήκαηα απμάλνληαη γξεγνξφηεξα απφ ηελ αχμεζε ηνπ γεληθνχ επηπέδνπ ηηκψλ, ελψ ράλνπλ εθείλα ησλ νπνίσλ ηα εηζνδήκαηα απμάλνληαη πην αξγά απφ ηνλ πιεζσξηζκφ. Ο πιεζσξηζκφο επηδξά θαη ζεηηθά ζε θάπνηνπο ηνκείο φπσο,ζην δεκφζηνηνκέα πνπ απνηειεί ζεκαληηθή πεγή δεκνζίσλ εζφδσλ. Σέινο, ην θφζηνο ηεο µείσζεο δηαθξάηεζεο ρξεµαηηθψλ δηαζεζίµσλ είλαη γλσζηφ κεηαθνξηθά σο «θφζηνο ζφιαο παπνπηζηψλ» (shoe-leathercost), επεηδή ην λα πεγαίλεη θαλείο πην ζπρλά ζηελ ηξάπεδα γηα αλαιήςεηο θζείξεη γξεγνξφηεξα ηηο ζφιεο ησλ παπνπηζηψλ ηνπ ΜΔΣΡΑ ΚΑΣΑΠΟΛΔΜΗΗ ΠΛΗΘΧΡΙΜΟΤ Σν θαηλφκελν ηνπ πιεζσξηζκνχ ζεσξείηαη έλα απφ ηα πην ζπρλά πξνβιήκαηα ησλ ζχγρξνλσλ νηθνλνκηψλ. Σα κέηξα πνπ ζπλήζσο ιακβάλνληαη γηα αληηκεηψπηζε ηνπ είλαη ηα εμήο: Μέηξα Γεκνζηνλνκηθήο θαη Ννκηζκαηηθήο Πνιηηηθήο. Μέηξα αχμεζεο ηεο Παξαγσγηθφηεηαο θαη ηεο Παξαγσγήο. Μέηξα εηζνδεκαηηθήο πνιηηηθήο(πάγσκα κηζζψλ, θαζνξηζκφο αλψηαησλ ηηκψλ πσιήζεσλ). Όζνλ αθνξά ην πιεζσξηζκφ δήηεζεο,(διδ. ε άλνδνο ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ είλαη απνηέιεζκα ηνπ γεγνλφηνο φηη ε ππεξβάιινπζα δήηεζε ππεξβαίλεη ην επίπεδν ηεο πιήξνπο απαζρφιεζεο, ηφηε ε ζπγθξάηεζε ησλ ηηκψλ επηβάιιεη πεξηνξηζκφ ζηελ ππεξβάιινπζα δήηεζε) ηφηε ηα κέηξα πνπ κπνξνπλ λα ιεηθζνπλ είλαη,ε κείσζε δεκνζίσλ δαπαλψλ κε ακεηάβιεηνπο ηνπο θφξνπο, αχμεζε θφξσλ κε ακεηάβιεηεο ηηο δεκφζηεο δαπάλεο ή κείσζε δεκνζίσλ δαπαλψλ θαη ηζφπνζε κείσζε θφξσλ. Δάλ ζεσξεζεί φηη ν δεκφζηνο ηνκέαο είλαη ν θχξηνο ππεχζπλνο ησλ πιεζσξηζηηθψλ πηέζεσλ ηφηε ζα πξέπεη λα δνζεί έκθαζε ζηε κείσζε ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ, ελψ αλ είλαη ηα λνηθνθπξηά ηφηε ζα επηιεγεί ε αχμεζε ησλ θφξσλ, ε νπνία ζα νδεγήζεη ζε κείσζε ηνπ δηαζέζηκνπ εηζνδήκαηνο θαη απνδπλάκσζε ηεο δήηεζεο.

45 Σέινο, ζηελ πεξίπησζε ησλ επηρεηξήζεσλ σο θαηαιιειφηεξν κέηξν θξίλεηαη ε αχμεζε ησλ θφξσλ επί ησλ θεξδψλ.¹ Δλψ αλ είλαη πιεζσξηζκφο θφζηνπο,ηφηε, ε αληηπιεζσξηζηηθή πνιηηηθή δελ ζα πξέπεη λα απνβιέπεη ζηε κείσζε ηεο δήηεζεο αιιά ζηε ζπγθξάηεζε ησλ ζηνηρείσλ ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο θαη γεληθφηεξα ησλ ζηνηρείσλ εθείλσλ πνπ δηακνξθψλνπλ ηελ ηειηθή ηηκή ηνπ πξντφληνο ζηνλ θαηαλαισηή θη απηφ γηαηί ε κείσζε ησλ ζηνηρείσλ θφζηνπο νδεγεί ζίγνπξα ζηε κείσζε ησλ ηηκψλ αιιά θαη ζηελ αχμεζε ηεο παξαγσγήο, ελψ αληίζεηα ε απνδπλάκσζε ηεο δήηεζεο πηζαλφλ λα κεηψζεη ηηο ηηκέο, αιιά ζίγνπξα κεηψλεη θαη ηελ παξαγσγή. Ζ δεκνζηνλνκηθή, ζπλεπψο, παξέκβαζε κπνξεί λα επηθεληξσζεί ζηε κείσζε ησλ θφξσλ (δεδνκέλνπ φηη φινη νη θφξνη ηειηθά κεηαθπιίνληαη ζηηο ηηκέο), ησλ επηηνθίσλ (θφζηνο θεθαιαίνπ) θαη ζηε ρξεκαηνδφηεζε κε δεκφζηεο δαπάλεο πξνγξακκάησλ εθαξκνζκέλεο έξεπλαο θαη πξνψζεζεο ησλ ζχγρξνλσλ ηερλνινγηψλ, ηα νπνία ζα νδεγήζνπλ ζε αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο ηεο εξγαζίαο-θεθαιαίνπ θαη ζε ζπγθξάηεζε ηεο αχμεζεο ησλ ηηκψλ. Ζ παξεκβαηηθή απηή δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή ζεσξείηαη απνηειεζκαηηθή ηδίσο εάλ ν βαζκφο ηεο παξανηθνλνκίαο, ηεο θνξνδηαθπγήο θαη ηεο ειαζηηθφηεηαο ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ είλαη ρακειφο. Σα κέηξα λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο απνηεινχλ φξγαλα λνκηζκαηηθνχ ειέγρνπ. Σα φξγαλα ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο πνπ βξίζθνληαη ζηε δηάζεζε ηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο κπνξνχλ λα εληαρζνχλ ζε δχν κεγάιεο θαηεγνξίεο: ηνπο άκεζνπο ειέγρνπο θαη ηνπο ειέγρνπο πνπ βαζίδνληαη ζηελ αγνξά. Οη άκεζνη έιεγρνη πεξηιακβάλνπλ κέηξα φπσο νη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο δαλεηζκνχ πνπ επηβάιινληαη αλά ηξάπεδα ή θιαδηθή βάζε, νη δηνηθεηηθνί έιεγρνη γηα ην επίπεδν ησλ επηηνθίσλ θαη ην πεξηζψξην κεηαμχ ησλ επηηνθίσλ ηεο ιηαληθήο θαη ηεο ρνλδξηθήο ηξαπεδηθήο., νη πνζνζηψζεηο ζηελ αλαπξνεμφθιεζε ηνπ ραξηνθπιαθίνπ ησλ ηξαπεδψλ θαη ε εζηθή πεηζψ. Οη άκεζνη έιεγρνη ρξεζηκνπνηνχληαλ θάπνηε επξχηαηα αιιά απφ ηε δεθαεηία ηνπ 70 θαη κεηά έρνπλ γίλεη παξσρεκέλνη θαη έρνπλ ηελ ηάζε λα είλαη αλαπνηειεζκαηηθνί εμαηηίαο ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο απνδηακεζνιάβεζεο, ηεο παξάθακςεο δειαδή ησλ ηξαπεδψλ θαη ηεο αλαδήηεζεο θεθαιαίσλ απφ κέξνπο ησλ δαλεηδφκελσλ κέζσ άιισλ κέζσλ (δαλεηζηέο, ηξάπεδεο ηνπ εμσηεξηθνχ, άιια ρξεκαηννηθνλνκηθά ηδξχκαηα). Οη έιεγρνη πνπ βαζίδνληαη ζηελ αγνξά πεξηιακβάλνπλ ηηο παξεκβάζεηο ζηελ αλνηρηή

46 αγνξά, ην πξνεμνθιεηηθφ επηηφθην θαη ηα ππνρξεσηηθά απνζεκαηηθά. ηηο βηνκεραληθέο ρψξεο, νη παξεκβάζεηο ζηελ αλνηρηή αγνξά ρξεζηκνπνηνχληαη εθηελψο θαη είλαη ην πην απνηειεζκαηηθφ κέζν ηεο ζπκπιήξσζεο ή ηεο απφζπξζεο ηεο ξεπζηφηεηαο απφ ην ζχζηεκα.. Ζ ζπλεζέζηεξε κέζνδνο επηξξνήο ησλ ιεηηνπξγηψλ ηεο αλνηρηήο αγνξάο είλαη κέζσ ησλ ζπκθσληψλ επαλαγνξάο (repos). Σα repos πεξηιακβάλνπλ ηελ αγνξά θηλεηψλ αμηψλ απφ ηελ θεληξηθή ηξάπεδα κε έλα ζπκβφιαην ην νπνίν πξνβιέπεη ηελ εθ λένπ πψιεζή ηνπο ζε κία ζπγθεθξηκέλε ηηκή ή ζε κηα δεδνκέλε κειινληηθή εκεξνκελία. Σα αληίζηξνθα repos (reserverepos) πεξηιακβάλνπλ ηελ πψιεζε πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ απφ ηελ θεληξηθή ηξάπεδα. Σν πξνεμνθιεηηθφ επηηφθην είλαη ην επηηφθην ζην νπνίν ε θεληξηθή ηξάπεδα πξνζθέξεη ξεπζηφηεηα ζηηο εκπνξηθέο ηξάπεδεο. Ζ αχμεζε ηνπ πξνεμνθιεηηθνχ επηηνθίνπ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αχμεζε ηνπ θφζηνπο δαλεηζκνχ γηα ηηο ηξάπεδεο αλαγγέιεη θαη πξνεηδνπνηεί ηελ αγνξά γηα ηελ άπνςε ηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο ζρεηηθά κε ηελ θαηάζηαζε ξεπζηφηεηαο θαη ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο παξεκβάζεηο ζηελ αλνηρηή αγνξά κεηαθέξεηαη ζε άιια κέξε ηνπ ζπζηήκαηνο. Ζ θεληξηθή ηξάπεδα κπνξεί λα επεξεάζεη άκεζα ηελ ξεπζηφηεηα επηβάιινληαο ειάρηζηα ππνρξεσηηθά απνζεκαηηθά ζηηο εκπνξηθέο ηξάπεδεο, φκσο νη αιιαγέο ησλ απνζεκαηηθψλ απηψλ κπνξεί λα είλαη δαπαλεξέο θαη λα πξνθαιέζνπλ αλαζηάησζε ζηηο ηξάπεδεο ή λα ελζαξξχλνπλ ηελ απνδηακεζνιάβεζε.² Δπηζεο, - θαιχηεξε βαζηθή εθπαίδεπζε, εηδηθφηεξα επίιπζε πξνβιεκάησλ θαη πξνζαξκνζηηθφηεηα, - δηεπθφιπλζε ηεο κεηάβαζεο απφ ηε ζρνιηθή εθπαίδεπζε ζηελ εξγαζηαθή απαζρφιεζε, - ζπκκεηνρή ηνπ εξγνδφηε, - ζπλερή θαηάξηηζε. - Πεξηζζφηεξν επέιηθηεο αγνξέο, ηδίσο εξγαζίαο θαη λνκνζεζία. Απηφ ζεκαίλεη ηελ εθ λένπ ζεψξεζε φινπ ηνπ θάζκαηνο ησλ ηνκέσλ πνπ επεξεάδνπλ ηε ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο εξγαζίαο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο εξγαηηθήο λνκνζεζίαο, ηεο θνξνινγίαο, ηεο πνιηηηθήο γηα ηελ θνηλσληθή αζθάιηζε, νχησο ψζηε λα εμαζθαιηζηεί φηη:

47 - ε επίηεπμε ησλ ζηφρσλ δηθαηνζχλεο δελ επεξεάδεη αξλεηηθά ηε ιεηηνπξγία ησλ αγνξψλ εξγαζίαο, - ε εξγαηηθή λνκνζεζία, νη ζηεγαζηηθέο ξπζκίζεηο ή άιινπ είδνπο πνιηηηθέο δελ απνηεινχλ πεξηνξηζκφ γηα ηελ θηλεηηθφηεηα ησλ εξγαδνκέλσλ, - πξφθεηηαη λα εμαιεηθζνχλ ηα εκπφδηα γηα έλα πεξηζζφηεξν επέιηθην σξάξην απαζρφιεζεο. - Σελ αλάιεςε πεξηζζφηεξν ελεξγψλ πνιηηηθψλ φζνλ αθνξά ηελ αγνξά εξγαζίαο. Οη πνιηηηθέο απηέο πξέπεη λα απεπζχλνληαη ζε ζπγθεθξηκέλεο νκάδεο (καθξνρξφληνη θαη λένη άλεξγνη), γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο ηνπ απνθιεηζκνχ θαη ηελ απνθπγή ηεο κειινληηθήο εκθάληζεο πιεζσξηζηηθψλ πηέζεσλ. - Σελ πιήξε εθκεηάιιεπζε ηεο δπλαηφηεηαο δεκηνπξγίαο ζέζεσλ απαζρφιεζεο απφ ηηο ΜΜΔ. - Σελ πξνψζεζε κέηξσλ θηιεπζεξνπνίεζεο ζε πξνζηαηεπφκελνπο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ, ελδερνκέλσο, ησλ ειεπζεξίσλ επαγγεικάησλ. - Σελ βειηίσζε ηεο ρξεζηκνπνίεζεο ηεο εξγαζίαο σο ζπληειεζηνχ παξαγσγήο κε ηε κείσζε ηνπ κε κηζζνινγηθνχ θφζηνπο, ηδηαίηεξα επί ησλ ρακειφκηζζσλ νη νπνίνη ζίγνληαη ζε κεγαιχηεξν βαζκφ. - Σηο κηζζνινγηθέο πνιηηηθέο, νη νπνίεο εθηφο απφ ην φηη πξέπεη λα είλαη ζχκθσλεο κε ηνπο ζηφρνπο απφ πιεπξάο πιεζσξηζκνχ, ζα πξέπεη λα ζπκβάιινπλ ζηε δεκηνπξγία επλντθφηεξσλ ζπλζεθψλ γηα κεγαιχηεξεο επελδχζεηο θαη απμεκέλε απαζρφιεζε. ¹, ², ΚΔΦΑΛΑΗΟ 13 «Ζ ΚΑΣΑΝΟΖΖ ΣΧΝ ΔΠΗΣΟΚΗΧΝ ΚΑΗ ΣΖ ΝΟΜΗΜΑΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ» DERMOT McALEESE: «Οηθνλνκηθή γηα Δπηρεηξεζηαθέο πνπδέο» ΝΟΜΗΜΑΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ( )

48 2.13. ΚΑΜΠΤΛΗ PHILLIPS ΣΟ ΒΡΑΒΔΙΟ ΝΟΜΠΔΛ ΚΑΙ Η ΚΑΜΠΤΛΗ PHILLIPS Σν βξαβείν Nobel Οηθνλνκίαο γηα ην 2006 έιαβε ν EdmundPhillips ηνπ Παλεπηζηήκηνπ Columbia γηα ηε ζπκβνιή ηνπ ζηελ έξεπλα ηεο ζρέζεο κεηαμχ αλεξγίαο θαη πιεζσξηζκνχ ή αιιηψο ηεο θακπχιεο Phillips. Ζ Βαζηιηθή Αθαδεκία ηεο νπεδίαο ρνξήγεη ην βξαβείν γηα ηελ θξηηηθή πνπ αζθήζεθε ζηελ θευλζηαλε πνιηηηθή γηα δεχηεξε θνξά. Ζ πξψηε θνξά ήηαλ ζηνλ MiltonFriedman ην Βιέπνπκε φηη ε Βαζηιηθή Αθαδεκία αζρνιήζεθε δπν θνξέο ζρεηηθά κε ηελ Κευλζηαλε πνιηηηθή θαη εηδηθφηεξα κε ηελ θακπχιε Phillips. Μεηά ηνλ πφιεκν παξαηεξήζεθε φηη ζε πνιιέο πξνεγκέλεο νηθνλνκίεο, φηαλ ε αλεξγία ππνρσξνχζε, ν πιεζσξηζκφο αλεξρφηαλ θαη αληίζηξνθα. ηε δεθαεηία ηνπ '50 θαη ηνπ '60 νη πνιηηηθνί ρξεζηκνπνίεζαλ ηνλ ζπζρεηηζκφ γηα λα δηακνξθψζνπλ απνδεθηά επίπεδα αλεξγίαο θαη πιεζσξηζκνχ, πξνζαξκφδνληαο ηε θνξνινγία, ηηο δεκφζηεο δαπάλεο θαη ηα επηηφθηα. ηελ αλαθνίλσζή ηεο ε Βαζηιηθή Αθαδεκία επεζήκαλε φηη «ην έξγν ηνπ Edmund Phillips ζηε δεθαεηία ηνπ '60 θαηέδεημε φηη ν πιεζσξηζκφο δελ εμαξηάηαη κφλνλ απφ ηελ αλεξγία, αιιά θαη απφ ηηο πξνζδνθίεο επηρεηξήζεσλ θαη εξγαδνκέλσλ γηα ηηο απμήζεηο ηηκψλ θαη κηζζψλ θαη απηή ε ζέζε έγηλε απνδεθηή απ' φινλ ηνλ θφζκν». Με ηνλ ηξφπν απηφ ν θ. Phillips ακθηζβήηεζε ηελ αληίζηξνθε ζρέζε πιεζσξηζκνχ θαη αλεξγίαο, ηε ιεγφκελε Κακπχιε Phillips. Σν επηρείξεκά ηνπ ήηαλ φηη αλεμαξηήησο επηπέδνπ αλεξγίαο, εάλ εξγαδφκελνη θαη εηαηξείεο πξνβιέπνπλ άλνδν ηνπ πιεζσξηζκνχ, ζα απαηηήζνπλ πςειφηεξνπο κηζζνχο θαη ζα ζέζνπλ πςειφηεξεο ηηκέο αληηζηνίρσο, νπφηε νη πξνζδνθίεο ηνπο ζα επαιεζεπηνχλ αθ' εαπηνχ. Δπηπιένλ, ν Ακεξηθαλφο νηθνλνκνιφγνο έδεημε φηη ππάξρεη έλα αθξηβέζηαην επίπεδν ηζνξξνπίαο ηεο αλεξγίαο, ζην νπνίν νη επηρεηξήζεηο απμάλνπλ ηνπο κηζζνχο ζην ίδην πνζνζηφ πνπ αλακέλεηαη λα απμεζνχλ θαηά κέζν φξν νη κηζζνί ζηελ νηθνλνκία γεληθά. Σα ζπκπεξάζκαηα απηά άζθεζαλ ζεκαληηθή επηξξνή ζηηο θεληξηθέο ηξάπεδεο θαη ζηε ιήςε απνθάζεσλ.

49 Αθφκα, φπσο πξνζέζεζε ε Αθαδεκία Δπηζηεκψλ, ην έξγν ηνπ βξαβεπζέληνο νηθνλνκνιφγνπ ζπλέβαιε ζε κεγάιν βαζκφ ζηελ θαηαλφεζε ηεο αλφδνπ θαη ηνπ πιεζσξηζκνχ θαη ηεο αλεξγίαο ηε δεθαεηία ηνπ '70. Πέξαλ ησλ επξχηαησλ εξεπλεηηθψλ ηνπ ελδηαθεξφλησλ θαη ηεο ζπγγξαθηθήο ηνπ εξγαζίαο, ν EdmundPhillipsδηεηέιεζε επί ηξηεηία αλψηαηνο ζχκβνπινο ηνπ Δζληθνχ πκβνπιίνπ Δξεπλψλ ηεο Ηηαιίαο ζηελ εθπφλεζε ηνπ έξγνπ «Ζ Ηηαιία ζηελ Δπξψπε». Δπηπιένλ, κεηαμχ άιισλ, ππήξμε κέινο ηεο Οηθνλνκηθήο Δπηηξνπήο πκβνχισλ ζηελ Δπξσπατθή Σξάπεδα Αλαζπγθξφηεζεο θαη Αλάπηπμεο θαη εθπφλεζε ζρεδφλ ζην ζχλνιφ ηεο ηελ Δηήζηα Οηθνλνκηθή Έθζεζε ηνπ ηδξχκαηνο γηα ην Δπίζεο, ν θ. Phillips δηεηέιεζε ζχκβνπινο ηνπ ακεξηθαληθνχ ππνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ, ηεο Δπηηξνπήο Οηθνλνκηθψλ Τπνζέζεσλ ηεο Γεξνπζίαο θαη ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ησλ ΖΠΑ. ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ '80, φηαλ ν δηαπξεπήο παλεπηζηεκηαθφο δηαηχπσζε ηε ζεσξία γηα ηνπο παξάγνληεο θαζνξηζκνχ ηεο θπζηνινγηθήο αλεξγίαο, ε ζεσξία απηή ζπλέβαιε ζην λα ζπλδεζεί ε νηθνλνκηθή θάκςε ηεο δεθαεηίαο ηνπ '80 κε ηε δηεζλή άλνδν ησλ επηηνθίσλ, ηε δξαζηηθή κεηάβαζε ζε πην ζπγθξαηεκέλε αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο ζηελ Δπξψπε θαη ηελ αλάπηπμε ηνπ θξάηνπο θνηλσληθήο πξφλνηαο εηδηθά ζηε Γεξαηά Ήπεηξν. Σέινο, κεηά ηελ θαηάξξεπζε ηνπ θνκκνπληζκνχ, ν βξαβεπζείο νηθνλνκνιφγνο δηεξεχλεζε ηε ιεηηνπξγία θαη ηελ απφδνζε ησλ ζεζκψλ ηνπ θαπηηαιηζηηθνχ ζπζηήκαηνο ΣΟ ΤΠΟΓΔΙΓΜΑ IS-LM Σν ππφδεηγκα IS/LM απεηθνλίδεη ηε ζρέζε κεηαμχ ησλ επηηνθίσλ (φπνπ κε ην φξν επηηφθην ελλνείηαη εδψ ην "κέζν" επηηφθην ησλ νκνινγηαθψλ ρξενγξάθσλ, φρη ησλ θαηαζέζεσλ) θαη ηνπ παξαγφκελνπ πξντφληνο ηφζν ζηελ αγνξά αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ (ηε ιεγφκελε "πραγματική οικονομία") φζν θαη ζηελ αγνξά ρξήκαηνο. Αλαπηχρζεθε αξρηθά απφ ηνλ John R. Hicks σο κηα πξνζπάζεηα "νεοκλασσικήςκεϋνσιανής σύνθεσης". Ζ θακπχιε IS αληηπξνζσπεχεη ηελ πξαγκαηηθή νηθνλνκία (παξαγσγή πξντφλησλ, παξνρή ππεξεζηψλ). Μείσζε ησλ επηηνθίσλ απμάλεη ηελ παξαγσγή. Ζ θακπχιε IS είλαη θζίλνπζα. Ζ θακπχιε LM αληηπξνζσπεχεη ηελ επίδξαζε ηνπ ρξεκαηννηθνλνκηθνχ ηνκέα, θαη είλαη αχμνπζα (βι. ζρήκα 1).

50 (ζρήκα 1) Σν ππφδεηγκα IS/LM είλαη έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα εξγαιεία ηεο ζχγρξνλεο καθξννηθνλνκηθήο ζεσξίαο, παξφηη δελ είλαη ρσξίο πξνβιήκαηα ζην θαηά πφζν είλαη απηνζπλεπέο ή θαη θαηά πφζν είλαη αξθεηά αθξηβέο. Γηα δηάθνξνπο ιφγνπο, νη αγνξέο κπνξεί λα κελ ηζνξξνπνχλ, ε πξαγκαηηθή πξνζθνξά κπνξεί λα απνθιίλεη απφ ηε δήηεζε, νη αγνξέο δελ εθθαζαξίδνπλ "απηφκαηα", θαη νη θακπχιεο IS/LM πνπ απεηθνλίδνπλ ηε "γεληθή ηζνξξνπία" φισλ ησλ αγνξψλ (πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ θαη ρξήκαηνο) δελ είλαη παξά έλα ππφδεηγκα (κνληέιν). Μηα άιιε βάζηκε θξηηηθή (Pasinetti, 1974) αθνξά ηε ρξνληθή εμάξηεζε ησλ κεγεζψλ πνπ πεξηγξάθεη ε IS/LM, θαζψο ε ηνκή ησλ δχν θακππιψλ ππνλνεί ταστότρονη ηζνξξνπία. ηελ πξαγκαηηθφηεηα φκσο, θαη επίζεο ζχκθσλα κε ηελ πεξηγξαθή ηνπ Keynes, πξφθεηηαη γηα κηα αλαδξνκηθή ρξνληθή αθνινπζία δηαδνρηθψλ θαη ελαιιαζζφκελσλ απνθάζεσλ ζηελ "αγνξά θεθαιαίσλ" θαη ζηελ "αγνξά αγαζψλ". Σν επηηφθην θαζνξίδεηαη απφ απνθάζεηο ραξηνθπιαθίνπ ζηελ αγνξά ρξήκαηνο, θαη θαηφπηλ κε θάπνηα βέβαηα ρξνληθή πζηέξεζε θαζνξίδνληαη νη απνθάζεηο γηα επελδχζεηο θαη ην ζπλνιηθφ πξντφλ ζηελ πξαγκαηηθή νηθνλνκία, ην νπνίν πάιη εθ λένπ θαζνξίδεη θαηνπηλέο απνθάζεηο ραξηνθπιαθίνπ, θ.ά.. H IS/LM δηδάζθεηαη ζε φια ηα πξνπηπρηαθά καζήκαηα καθξννηθνλνκηθήο, θαη είλαη πνιχ ρξήζηκε γηα ηε γεληθή θαηαλφεζε, αιιά γηα λα γίλνπλ πνζνηηθέο πξνβιέςεηο κε πξαθηηθή ρξεζηκφηεηα ρξεηάδνληαη ιεπηνκεξέζηεξα θαη πην πνιχπινθα κνληέια, ηα νπνία λα ελζσκαηψλνπλ θαη εκπεηξηθά (νηθνλνκεηξηθά) δεδνκέλα, ρξνληθέο παξακέηξνπο θαη άιιεο παξακέηξνπο.