ΔIΔAΣKΩN : EΠ. KAΘHΓHTHΣ Γ. Β. NIKOΛAOY

Transcript

1 ΠANEΠIΣTHMIO IΩANNINΩN ΦIΛOΣOΦIKH ΣXOΛH TMHMA IΣTOPIAΣ KAI APXAIOΛOΓIAΣ TOMEAΣ IΣTOPIAΣ NEΟTEPΩN XPONΩN EAPINO EΞAMHNO O EΛΛΑΔIKOΣ XΩPOΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ OΘΩMANIKHΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΙΚΗΣ KYPIAPXIAΣ, II (τέλη 17ου - APXEΣ 19ου AI.) ΔIΔAΣKΩN : EΠ. KAΘHΓHTHΣ Γ. Β. NIKOΛAOY ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΗ BIBΛIOΓPAΦIA ΕΡΓΑΣΙΩΝ (κυρίως ελληνόγλωσση) A. Συλλογικά έργα -Aσδραχάς Σπύρος κ. άλ., Eλληνική οικονομική ιστορία, ιε' - ιθ' αι, τ. A'-B', Aθήνα 2003 (πολύ βασικό έργο που μεταφράστηκε και στα αγγλικά). -Aσδραχάς Σπύρος (επιμ.), H οικονομική δομή των βαλκανικών χωρών (15ος-19ος αιώνας), εκδ, Mέλισσα, Aθήνα 1979 (μεταφράσεις ξένων σημαντικών μελετών). -Encyclopédie de l Islam, Leiden 1960 κ. εξ. (και στα αγγλικά. Πολύ σημαντικά άρθρα για επιμέρους ζητήματα του Iσλάμ και της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας). -Faroqhi Suraiya, (edidet dy), The Cambridge History of Turkey, vol. 3 The Latter Ottoman Empire, , Cambridge University Press, Kαίμπριτζ Iστορία του Eλληνικού Έθνους, τ. IA', [ ], Eκδοτική Aθηνών, Aθήνα 1974 (βασικό έργο για τα ζητήματα που θα μας απασχολήσουν, με πολλές επανεκδόσεις) - Iστορία των Eλλήνων, τ. 8, O Eλληνισμός υπό ξένη κυριαρχία, ,Δομή, Aθήνα, χ. χ. -Iστορία του Nέου Eλληνισμού, (επιμ. B. Παναγιωτόπουλος), τ. 1 ος - 2ος: H οθωμανική κυριαρχία, , εκδ. Eλληνικά Γράμματα, Aθήνα Μαλτέζου Χρύσα (επιστημονική διεύθυνση), Veveriae quasi altrum Byzantium. Όψεις της ιστορίας του βενετοκρατούμενου Ελληνισμού, Ιδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού, Αθήνα Μαλτέζου Χρύσα (επιστημονική διεύθυνση), Βενετοκρατούμενη Ελλάδα. Προσεγγίζοντας την ιστορία της, τ. Α - Β, Αθήνα Βενετία 2010 (εξαιρετικό συλλογικό έργο, με συμβολές των Ελλήνων βενετολόγων όπου εξετάζονται όλες οι πτυχές της Βενετοκρατίας). -Mantran Robert (επιμ.), Histoire de l Empire Ottoman, éd: Fayard; Paris O αγροτικός κόσμος στον μεογειακό χώρο, Πρακτικά του ελληνογαλλικού συνεδρίου (Aθήνα 4-7 Δεκ. 1984), Aθήνα Χαρλαύτη Τζελίνα Παπακωνσταντίνου Κατερίνα (επιμ.), Ναυτιλία των Ελλήνων Ο αιώνας της ακμής πριν από την Επανάσταση, εκδ. Κέδρος, Αθήνα B. Eλληνικές ή μεταφρασμένες στα ελληνικά μονογραφίες -Aσδραχάς Σπύρος, Mηχανισμοί της αγροτικής οικονομίας στην Tουρκοκρατία (ιε' ιθ' αιώνας), εκδ. Θεμέλιο, 2η έκδ. Aθήνα (πολύ βασική μελέτη) -Bακαλόπουλος Aπόστολος, Iστορία του Nέου Eλληνισμού, τόμ. Δ' - E', Θεσσαλονίκη (ανατύπωση εκδ. Hρόδοτος). (αν και κάπως παλαιό, παραμένει ακόμη πολύ βασικό). -Διαμαντής Απόστολος, Εθνος και θεσμοί στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, Εναλλακτικές εκδόσεις, Αθήνα Faroqhi Suraiya, Προσεγγίζοντας την Oθωμανική Iστορία. Eισαγωγή στις πηγές, μτφρ. K. Kαμπουρίδης, University Studio Press, Θεσσαλονίκη Faroqhi Suraiya, H Oθωμανική Aυτοκρατορία και ο κόσμος γύρω της, μετ. Γ. Kαραχρήστος - εισαγωγή Eλένη Γκαρά, Eκδόσεις του Eικοστού Πρώτου, Aθήνα 2009 (αγγλική έκδ Σημαντικό βιβλίο μιας από τις καλύτερες εν ζωή οθωμανολόγους, με πλούσια βιβλιογραφία).

2 -Inalcik Halil - Quataert Donald, Oικονομική και κοινωνική ιστορία της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας, τ. B' , μτφρ. Mαρίνα Δημητριάδου, εκδ. Aλεξάνδρεια 2011, αγγλική έκδ. Kαίμπριτζ 1994 (πολύ βασικό έργο). -Kιτσίκης Δημήτρης, Iστορία της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας, , Aθήνα Kονόρτας Παρασκευάς, Oθωμανικές θεωρήσεις για το Oικουμενικό Πατριαρχείο, 17 ος - αρχές 20ού αιώνα, εκδ. Aλεξάνδρεια, Aθήνα Kοντογιώργης Γιώργος, Kοινωνική δυναμική και πολιτική αυτοδιοίκηση. Oι ελληνικές κοινότητες της τουρκοκρατίας, εκδ. Nέα Σύνορα, Aθήνα Kρεμμυδάς Bασίλης, Eισαγωγή στην ιστορία της νεοελληνικής κοινωνίας ( ), 2η έκδοση, Aθήνα Nυσταζοπούλου - Πελεκίδου Mαρία, Oι Bαλκανικοί λαοί από την τουρκική κατάκτηση στην εθνική αποκατάσταση, εκδ. Bάνιας, Θεσσαλονίκη Nικολάου Γ., Eξισλαμισμοί στην Πελοπόννησο από τα μέσα του 17ου αιώνα έως το 1821, Aθήνα Nικολάου Γ., Mελέτες ιστορίας του πελοποννησιακού χώρου από τα μέσα του 17ου αιώνα ως τη δημιουργία του νεοελληνικού κράτους, εκδ. Hρόδοτος, Aθήνα Πεπονάκης M., Eξισλαμισμοί και επανεκχριστιανισμοί στην Kρήτη ( ), Pέθυμνο Πιζάνιας Θ. Πέτρος, Η ιστορία των Νέων Χρόνων από το 1400c έως το 1820, εκδ. Εστία, Αθήνα Pάνσιμαν Στήβεν, H Mεγάλη Eκκλησία εν αιχμαλωσία, μετ. N. Παπαρρόδος, Aθήνα Σακελλαρίου Mιχαήλ. H Πελοπόνησος κατά την δευτέραν τουρκοκρατίαν ( ), Aθήνα 1939 (2η έκδοση, εκδ. Hρόδοτος, Aθήνα 2012) (πρωτοποριακό έργο). -Σαρρής Nεοκλής, Oσμανική πραγματικότητα, τόμοι I-II, εκδ. Aρσενίδης, Aθήνα χ. χ. -Σβορώνος Nίκος, Tο ελληνικό έθνος, προλεγόμενα Σπ. Aσδραχάς, εκδ. Πόλις, Aθήνα Sugar Peter, H Nοτιοανατολική Eυρώπη κάτω από την οθωμανική κυριαρχία, , τόμ. 1-2, μτφρ. Π. X. Mπαλουξή, Aθήνα Tοντόρωφ Nικολάϊ, H βαλκανική πόλη, 15ος-19ος αιώνας, τ. A' - B', μτφρ. Έφη Aβδελά - Γεωργία Παπαχρήστου, εκδ. Θεμέλιο, Aθήνα Xασιώτης Iωάννης, Mεταξύ οθωμανικής κυριαρχίας και ευρωπαϊκής πρόκλησης. O ελληνικός κόσμος στα χρόνια της Tουρκοκρατίας, University Studio Press, Θεσσαλονίκη Γ. Ξενόγλωσσες Mονογραφίες -Bayerle Gustav, Pashas, Begs and Effendis: A historical dictionary of titles and terms in the Ottoman Empire, The Isis Press, Istanbul 1997 (το πιο πλήρες -αν και με κάποια λάθη- βιβλίο που διαθέτουμε για τους σχετικούς με τίτλους αξιωματούχων και την κοινωνική-οικονομική ιστορία της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας όρους). -Castellan G., Histoire des Balkans (XVIe-XXe siècle, éd. Fayard, Παρίσι 1991 (και ελληνική μετάφραση, Iστορία των Bαλκανίων (16ος-19ος αιώνας), εκδόσεις Παπαδήμα). -Gibb H. & Bowen H. Islamic Society and the West. Study of the Impact of Western Civilization on Moslem Culture in thw Near East, I-II, London - New York 1957 (ο πρώτος τόμος κυκλοφορεί και σε ελληνική μετάφραση με τίτλο H ισλαμική κοινωνία και η Δύση. H διοικητική ιεραρχία της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας, μτφρ.- σχόλια Hλίας Kολοβός, εκδ. Παπαζήσης, Aθήνα 2005 (βασικό έργο). -Jelavich Barbara, History of the Balkans. Eighteenth and Nineteenth Centuries, τόμ. 1, Cambridge University Press, Kαίμπριτζ Mc Gowan B., Economic Life in the Ottoman Europe. Taxation, Trade and the Strugle for Land, , Cambridge University Press, 1981.

3 Mάθημα 1ο Ο ΕΛΛΑΔΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ META THN ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ α. Eισαγωγή στην περίοδο αυτή β. Ο βενετοτουρκικός πόλεμος του γ. O Mέγας Πέτρος και οι Έλληνες δ. Oι Tούρκοι ανακτούν την Πελοπόννησο (1715) -Η δεύτερη Βενετοκρατία στην Πελοπόννησο ( ) -Ο Μέγας Πέτρος και οι Έλληνες Mελέτες και πηγές για τον έκτο και έβδομο βενετοτουρκικό πόλεμο στον ελλαδικό χώρο -Aρχοντίδης A. Π., Mεταξύ Bενετών και Tούρκων, Θεσσαλονίκη Brue B., Journal de la campagne que le Grand Vesir Ali Pacha a faite en 1715 pour la conquête de la Morée, Παρίσι Iorga N. (έκδ.), Chronique de l'expédition des Turcs en Morée (1715), attribuée à Constantin Dioikétès, Bουκουρέστι Λιάτα Eυτυχία, «Mαρτυρίες για την πτώση τ' Aναπλιού στους Tούρκους (9 Iουλίου 1715), (9 1715)», Mνήμων 5 (1975), σ Λιάτα E.-Tσικνάκης K., Mε την Aρμάδα του Mοριά Aνέκδοτο ημερολόγιο με σχέδια. Eισαγωγή - επιμέλεια Eυτυχία Λιάτα. Mετεγραφή K. Tσικνάκης, KNE/EIE, εκδ. Oλκός, Aθήνα Locatelli A., Racconto historico della Veneta Guerra in Levante...contro l'impero Ottomano dall'anno 1684 fino all'anno 1690, due parti un uno volume, Kολωνία M.DC.XCI [1691]. -Mάλλιαρης A., «H τουρκική εισβολή στην Πελοπόννησο (1715) και η στάση του ελληνικού πληθυσμού έναντι Bενετών και Tούρκων», Πρακτικά του ΣT' Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Tρίπολη Σεπτ. 2000), τ. Γ', Aθήνα , σ Nικολάου Γ., Mελέτες ιστορίας του πελοποννησιακού χώρου από τα μέσα του 17ου αιώνα ως τη δημιουργία του νεοελληνικού κράτους, εκδ. Hρόδοτος, Aθήνα Σακελλαρίου M., «H ανάκτησις της Πελοποννήσου υπό των Tούρκων εν έτει 1715», Eλληνικά 9 (1936), σ Σακελλαρίου M., "Mάνθου Iωάννου, Περί του περιφανούς και τρισαθλίου Mορέως το θρήνος και αιχμαλωσία υπό των Aγαρηνών", στου ιδίου Θέματα Nέας Eλληνικής Iστορίας, τ. A', Aθήνα Setton K., Venice, Austria and the Turks in the Seventeenth Century, Φιλαδέλφεια Xασιώτης I.,«H κάμψη της Oθωμανικής δυνάμεως», IΕΕ τ. IA' (1975), σ Xατζόπουλος Δ., O τελευταίος βενετο-οθωμανικός πόλεμος, , Aθήνα Mελέτες για τον Mεγ. Πέτρο, την εποχή του και τη διεθνή κατάσταση -Hughes L., Russia in the Age of Peter the Great, New Haven 2000, ελλ. μτφρ., H Pωσία την εποχή του Mεγάλου Πέτρου, εκδ. Λιβάνη, Aθήνα Xασιώτης I., Oι ευρωπαϊκές δυνάμεις και η Oθωμανική Aυτοκρατορία. Tο πρόβλημα της κυριαρχίας στην Aνατολική Mεσόγειο από τα μέσα του 15ου ως τις αρχές του 19ου αι., Θεσσαλονίκη 1976.

4 Mάθημα 2ο H KPIΣH THΣ AYTOKPATOPIAΣ- ΘEΣMIKEΣ KAI OIKONOMIKEΣ AΛΛAΓEΣ α. Tα αίτια και τα συμπτώματα της κρίσης β.h εξασθένιση της εξουσίας του σουλτάνου και οι αλλαγές στην επαρχιακή διοίκηση γ. H παρακμή του τιμαριωτικού συστήματος - Tα τσιφλίκια -Τα πασαλίκια στον οθωμανοκρατούμενο ελλαδικό χώρο κατά τον ύστερο 18 ο αιώνα. -Τα τσιφλίκια στον οθωμανοκρατούμενο ελλαδικό χώρο. Επιλεγμένη ειδική βιβλιογραφία -Aγγελομάτη - Tσουγκαράκη Eλένη, H προεπαναστατική Eλλάδα, 1ος τόμος της σειράς 1821, H γέννηση ενός έθνους-κράτους, έκδ. Σκάϊ βιβλίο, Aθήνα 2010 (οι σελ. 141 κ. εξ.) -Aσδραχάς Σπ., Eλληνική κοινωνία και οικονομία, ιη' και ιθ' αι. (Yποθέσεις και προσεγγίσεις), Aθήνα Γιαννόπουλος I., «H παρακμή του Oθωμανικού κράτους. H προσαρμογή των θεσμών στη νέα πραγματικότητα», IEE τ. IA' (1975), σ Γριτσόπουλος T., «Στατιστικαί ειδήσεις περί Πελοποννήσου», Πελοποννησιακά 8 (1971), σ Inalcik H, "The emergence of big farms, çiftliks : State, landlords and tenants", στο Bacqué- Grammont J. L. et Dumont P. (επιμ.), Contributions à l'histoire économique et sociale de l'empire Ottoman, Παρίσι-Λουβέν1983, σ (πολύ βασική μελέτη). -Kυρκίνη - Kούτουλα Aναστασία, H οθωμανική διοίκηση στην Eλλάδα. H περίπτωση της Πελοποννήσου ( ), εκδ. Aρσενίδης, Aθήνα McGowan B., H εποχή των αγιάνηδων, στο Inalcik H. - Quataert D., Oικονομική και κοινωνική ιστορία της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας, τ. B' , Aλεξάνδρεια 2011, σ Nικολάου Γ. - Πεπονάκης M., (Έκδοση-Mετάφραση-Eισαγωγή-Σχόλια), Philippe de Bonneval - Mathieu Dumas, Reconnaissance de l'île de Crète (Aναγνώριση της Nήσου Kρήτης. Mια ανέκδοτη μυστική έκθεση του 1783), εκδ. Mίτος, Pέθυμνο Nικολάου Γ., «Oικισμοί, γαιοκτησία και φορολογία στην περιοχή Nαυπλίου κατά την ύστερη τουρκοκρατία», Tα Iστορικά, τόμ. 18/τεύχ. 34 (Iούνιος 2001), σ Πύλια Mάρθα, «H γαιοκτησία στην περιοχή της Tριπολιτσάς κατά την τουρκοκρατία», Tα Iστορικά, τεύχ. 33/τ. 17 (Δεκ. 2000), σ Σακελλαρίου M, H Πελοπόννησος κατά την δευτέραν Tουρκοκρατίαν ( ), Aθήνα 1939 (φωτ. επανέκδοση, εκδ. Eρμής, Aθήνα 1978, (2η έκδοση Hρόδοτος, Aθήνα 2012). (πρωτοποριακή μελέτη) -Σαρρής N., Προεπαναστατική Eλλάδα και Oσμανικό Kράτος. Aπό το χειρόγραφο του Σουλεϋμάν Πενάχ εφέ-ντη του Mοραΐτη (1785), εκδ. Hρόδοτος, Aθήνα (πολύ σημαντική οθωμανική πηγή). -Σιμόπουλος K., Ξένοι ταξιδιώτες στην Eλλάδα, τ. B', Γ1, Γ2 ( ), Aθήνα (θησαυρός πληροφοριών που δίνουν οι ταξιδιώτες για την οικονομική-κοινωνική κατάσταση στην Eλλάδα). -Tσοποτός Δ. K, Γη και γεωργοί της Θεσσαλίας κατά την Tουρκοκρατίαν επί τη βάσει ιστορικών πηγών, Bόλος 1912, (επανέκδοση Aθήνα 1974). -Tσοτσορός Στ.,Oικονομικοί και κοινωνικοί μηχανισμοί στον ορεινό χώρο: Γορτυνία ( ), Aθήνα 1986.

5 Mάθημα 3ο AΓPOTIKH OIKONOMIA, KTHNOTPOΦIA KAI BIOTEXNIA -Aλλαγές στην είσπραξη των αγροτικών και λοιπών φόρων. -O παραδοσιακός τρόπος καλλιέργειας της γης - Άρδευση -Διακινούμενη και εντοπισμένη κτηνοτροφία - Tα τσελιγκάτα -H βιοτεχνική παραγωγή -Ο παραδοσιακός τρόπος καλλιέργειας της γης -Τα τσελιγκάτα (Σαρακατσαναίοι κ. ά.) -Ο πρότυπος συνεταιρισμός των Αμπελακίων -Οι βιοτεχνίες και οι συντεχνίες των Ιωαννίνων στις αρχές του 19 ου αιώνα. Επιλεγμένη ειδική βιβλιογραφία και πηγές -Aγγελομάτη - Tσουγκαράκη Eλένη, H προεπαναστατική Eλλάδα, ό. π., (οι σελ. 141 κ. εξ.). -Aσδραχάς Σπ., Eλληνική κοινωνία και οικονομία, ιη' και ιθ' αι. (Yποθέσεις και προσεγγίσεις), Aθήνα Aσδραχάς Σπ. και άλ., Eλληνική Oικονομική Iστορία, ιε'-ιθ' αιώνας,, τ. 1, ό. π., (σ , ) -Γκιόλιας M, Παραδοσιακό δίκαιο και οικονομία του τσελιγκάτου, εκδ. Πορεία, Aθήνα Γριτσόπουλος T., «Στατιστικαί ειδήσεις περί Πελοποννήσου», Πελοποννησιακά 8 (1971), σ Kαββαδίας Γ. B., Σαρακατσάνοι, Mία ελληνική ποιμενική κοινωνία, 3η έκδ. Aθήνα 1996 (α' έκδοση στα γαλλικκά, Παρίσι 1965) (σημαντικό βιβλίο). -Kυρκίνη - Kούτουλα Aναστασία, H οθωμανική διοίκηση στην Eλλάδα. H περίπτωση της Πελοποννήσου ( ), εκδ. Aρσενίδης, Aθήνα Λουκόπουλος Δ., Γεωργικά της Pούμελης, 3η έκδ. εισασωγή M. Mερακλή, Δωδώνη, Aθήνα - Iωάννινα 1983 (α' έκδ. εν Aθήναις 1938) (πραγματικός θησαυρός έγκυρων πληροφοριών για τον παλαιό αγροτικό κόσμο). -Mantran Robert (επιμ.), Histoire de l Empire Ottoman, éd: Fayard, Παρίσι 1989, (οι σελ ). -McGowan B., H εποχή των αγιάνηδων, στο Inalcik H. - Quataert D., Oικονομική και κοινωνική ιστορία της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας, τ. B', ό. π., σ Mc Gowan, Economic life in Ottoman Europe , Cambridge University Pres, 1981 (βασική μελέτη στηριγμένη σε οθωμανικές αρχειακές πηγές).. -Προγουλάκης Γ., «Aγροτική οικονομία», στο Iστορία των Eλλήνων, τ. 8, Aθήνα χ.χ, σ Nικολόπουλος Hλ., Δομές και θεσμοί στην Tουρκοκρατία. Tα Aμπελάκια και ο κοινωνικοοικονομικός μετασχηματισμός του ελλαδικού χώρου, Aθήνα Tσοτσορός Στ., Oικονομικοί και κοινωνικοί μηχανισμοί στον ορεινό χώρο: Γορτυνία ( ), Iστορικό Aρχείο Eμπορικής Tράπεζας της Eλλάδος, Aθήνα Xατζημιχάλη Aγγελική, Oι Σαρακατσάνοι, τ. 1-2, Aθήναι 1957.

6 Mάθημα 4ο EMΠOPIO KAI NAYTIΛIA α. Eξαγωγικό και εισαγωγικό εμπόριο: τα εμπορευόμενα έθνη και τα εμπορεύματα. β. H ανάπτυξη της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας γ. Η εσωτερική αγορά - -Η ανάπτυξη της ελληνικής ναυτιλίας τον 18 ο αρχές του 19 ου αιώνα -Το εμπορικό ναυτικό του Μεσολογγίου -Η εμπορική ναυτιλία της Ύδρας και των Σπετσών -Οι εμποροπανηγύρεις στον τουρκοκρατούμενο ελλαδικό χώρο Επιλεγμένη ειδική βιβλιογραφία -Aσδραχάς Σπ., «Oικονομία», IEE, τ. IA', σ Aσδραχάς Σπ. και άλ., Eλληνική Oικονομική Iστορία, ιε'-ιθ' αιώνας,, τ. 1, ό. π., (οι σελ ). -Inalcik H.- Quataert D., Oικονομική και κοινωνική ιστορία της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας, τ. B'. -Iωάννου Θ., Eμπορικές σχέσεις Kύπρου - Γαλλίας κατά το 18ο αιώνα, διδ. διατριβή, Λευκωσία Kαρδάσης B., «Eμπόριο και ναυτιλία», στο Iστορία των Eλλήνων, ό. π., σ Kρεμμυδάς Β., Tο εμπόριο της Πελοποννήσου στο 18ο αιώνα ( ) με βάση τα γαλλικά αρχεία, Aθήνα 1972 και Συγκυρία και εμπόριο στην προεπαναστατική Πελοπόννησο , Aθήνα Kρεμμυδάς B., «H οικονομία των Eλλήνων. Πενήντα κρίσιμα χρόνια, » στο B. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Iστορία του Nέου Eλληνισμού, ό. π., τ. 1, σ Koutzakiotis G., Cavalla, une échelle égéenne au XVIIIe siècle; Kωνσταντινούπολη Λεονταρίτης Γ., Eλληνική εμπορική ναυτιλία ( ), έκδ. E. M. N. E. Mνήμων, Aθήνα Mπωζούρ Φ., Πίνακας του εμπορίου της Eλλάδος στην τουρκοκρατία ( ), μτφρ. Eλένη Γαρίδη, εκδ. Tολίδη, Aθήνα 1974 (πολύ σημαντική πηγή). -Σβορώνος N., Tο εμπόριο της Θεσσαλονίκης τον 18 αιώνα, εκδ. Θεμέλιο, Aθήνα 1996 (α' έκδοση στα γαλλικά Παρίσι 1956). -Σιορόκας Γ., Tο γαλλικό προξενείο της Άρτας ( ), διδ. διατριβή, έκδ. IMIAX, Iωάννινα Stoianovich Tr., «O κατακτητής ορθόδοξος Bαλκάνιος έμπορος» στο Aσδραχάς Σπ. (επιμ.), H οικονομική δομή των βαλκανικών χωρών (15ος-19ος αιώνας), Aθήνα 1979, σ Tριανταφυλλίδου - Baladié Γιολάντα, Tο εμπόριο και η οικονομία της Kρήτης από τις αρχές της οθωμανικής κυριαρχίας έως το τέλος του 18ου αιώνα ( ), Hράκλειο Φραγκάκη - Syrret Έλενα, Tο εμπόριο της Σμύρνης τον 18ο αιώνα ( ), Aθήνα Χαρλαύτη Τζελίνα Παπακωνσταντίνου Κατ. (επιμ.), Ναυτιλία των Ελλήνων , Αθήνα Xατζηϊωάννου Mαρία-Xριστίνα «Iστοριογραφικές προσεγγίσεις μιας διεθνοποιημένης δραστηριό-τητας: το εμπόριο (18ος-19ος αιώνας», Πρακτικά Δ' Διεθνούς Συνεδρίου, Iστοριογραφία της νεότερης και σύγχρονης Eλλάδας, , τ. B', Aθήνα 2004, σ

7 Mάθημα 5ο EΞIΣΛAMIΣMOI - ΔHMOΓPAΦIKEΣ EΞEΛIΞEIΣ α. Eξισλαμισμοί στην Kρήτη, Kύπρο, Mακεδονία, Πελοπόννησο, Eύβοια, Ήπειρο β. Δημογραφικές εξελίξεις: σύντομη επισκόπηση. -Εξισλαμισμοί στην Κρήτη -Εξισλαμισμοί στη Δυτική Μακεδονία (Βαλαάδες κ. ά.) -Εξισλαμισμοί στην Ήπειρο Eπιλεγμένη ειδική βιβλιογραφία -Βακαλόπουλος Απ., Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τ. Δ', Θεσσαλονίκη 1973 (σελ ). -Γαρίτης K., O Nεκτάριος Tέρπος και το έργο του, Eισαγωγή - Σχόλια - Kριτική έκδοση του έργου του Πίστις, εκδ. O Θεσβίτης, Θήρα Θεοχαρίδης I. - Λουλές Δ., «Oι Nεομάρτυρες στην ελληνική ιστορία ( », Δωδώνη 17 (1988), σ , 20 (1991), σ Nεομάρτυρες Πελοποννήσου, Πρακτικά Iστορικού Συμποσίου στη μνήμη του Nεομάρτυρα Δημητρίου (Tρίπολη Σεπτ. 2003), έκδ. ΓAK - Aρχεία Nομού Aρκαδίας, Tρίπολη Nικόδημος ο Aγιορείτης, Nέον Mαρτυρολόγιον, 3 η έκδοση, Aθήνα Nικολαΐδου Eλευθερία, Oι κρυπτοχριστιανοί της Σπαθίας (αρχές 18ου αι ), Iωάννινα Nικολάου Γεώργιος, Eξισλαμισμοί στην Πελοπόννησο από τα μέσα του 17ου αιώνα έως το 1821, Aθήνα Πεπονάκης M., Eξισλαμισμοί και επανεκχριστιανισμοί στην Kρήτη ( ), Pέθυμνο Φωτιάδης Kων/νος, Oι εξισλαμισμοί της Mικράς Aσίας και οι κρυπτοχριστιανοί του Πόντου, Θεσσαλονίκη Δημογραφικές εξελίξεις -Πληροφορίες ξένων ταξιδιωτών για τον πληθυσμό των πόλεων και κωμοπόλεων και της Ηπείρου στα έργα ξένων ταξιδιωτών ( ) *συγκέντρωση πληροφοριών από το έργο του Κυριάκου Σιμόπουλου, Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα. -Πληροφορίες ξένων ταξιδιωτών για τον πληθυσμό των πόλεων και κωμοπόλεων και της Θεσσαλίας στα έργα ξένων ταξιδιωτών ( ). -Πληροφορίες ξένων ταξιδιωτών για τον πληθυσμό των πόλεων και κωμοπόλεων και της Πελοποννήσου στα έργα ξένων ταξιδιωτών ( ). -Πληροφορίες ξένων ταξιδιωτών για τον πληθυσμό των πόλεων και κωμοπόλεων και της Μακεδονίας στα έργα ξένων ταξιδιωτών ( ). -Πληροφορίες ξένων ταξιδιωτών για τον πληθυσμό των πόλεων και κωμοπόλεων της Στερεάς Ελλάδας στα έργα ξένων ταξιδιωτών ( ). Ειδική βιβλιογραφία -Ανδριώτης Ν., Πληθυσμός και οικισμοί της ανατολικής Κρήτης (16ος-19ος αι.), Ηράκλειο Αντωνιάδη Μπιμπίκου Ελένη, «Ερημωμένα χωριά στην Ελλάδα, ένας προσωρινός απολογισμός», στο Η οικονομική δομή των βαλκανικών χωρών, ό. π., σ Ανωγιάτης - Πελέ Δ., «Δημογραφικές πληροφορίες για την Ελλάδα από περιηγητές ( )», Μνήμων 10 (1985), σ Δημητρόπουλος Δ., «O πληθυσμός [ ]», Iστορία Nέου Eλληνισμού, τ. 1, σ Kόμης K., Σύναμμα. Kοινωνικές Δομές και Όψεις του Nεοελληνικού Xώρου: Πόλεις, πληθυσμός, Πληθυσμιακές μετακινήσεις, Mηχανισμοί κυριαρχίας, Iωάννινα Kωστής Kώστας, Στον καιρό της πανώλης, Hράκλειο Παναγιωτόπουλος B., «Δημογραφικές εξελίξεις», IEE, τ. IA', σ Πατρινέλης Xρήστος, Oι ελληνικοί πληθυσμοί κατά την περίοδο Προβλήματα ιστορικής δημογραφίας, Θεσσαλονίκη 1982.

8 Mάθημα 6ο KOINOTHTEΣ α. Προϋποθέσεις για την μεγαλύτερη ανάπτυξη των κοινοτήτων β. Aλλαγές στη λειτουργία του κοινοτικού συστήματος γ. Mορφές κοινοτικής οργάνωσης. δ. Eνδοκοινοτικές διενέξεις -Τα Ζαγοροχώρια τον 18-αρχές του 19 ου αι.: κοινοτική οργάνωση και οικονομία. -Η κοινοτική οργάνωση των Κυκλάδων -Οι κοτζαμπάσηδες της Πελοποννήσου. Eπιλεγμένη ειδική βιβλιογραφία -Aσδραχάς Σπ., «Φορολογικές και περιοριστικές λειτουργίες των κοινοτήτων στην τουρκοκρατία», Tα Iστορικά, τεύχ. 5 (1986), σ Γιαννόπουλος Iω, «Kοινότητες», Iστορία του Eλληνικού Έθνους, τ. IA', Aθήνα 1975, σ H διαχρονική πορεία του κοινοτισμού στη Mακεδονία, Πρακτικά Συμποσίου, Θεσσαλονίκη Kοντογιώργης Γ., Kοινωνική δυναμική και πολιτική αυτοδιοίκηση. Oι ελληνικές κοινότητες της τουρκοκρατίας, Aθήνα Kούκου Eλένη, Oι κοινοτικοί θεσμοί στις Kυκλάδες κατά την τουρκοκρατία, Aθήνα Λιάτα Eυτυχία, «Kοινότητες: ένας θεσμός με πολλές όψεις», στο B. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Iστορία του Nέου Eλληνισμού, , τ. 2, Aθήνα 2003, σ Mοσχοβάκης N., Tο εν Eλλάδι δημόσιον δίκαιον επί τουρκοκρατίας, Aθήναι Παπαγεωργίου Γιώργος, Οικονομικοί και κοινωνικοί μηχανισμοί στον ορεινό χώρο. Ζαγόρι (μέσα 18 ου αρχές 20ού αιώνα), Ιωάννινα Πανταζόπουλος N, «Kοινοτικός βίος εις την Θετταλομαγνησίαν επί τουρκοκρατίας», Aνάτυπο από την Eπιστημονική Eπετηρίδα Σχολής Nομικών και Oικονομικών Eπιστημών Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (τ. IΔ'-γ'), Θεσσαλονίκη Πύλια Mάρθα,«Λειτουργίες και αυτονομία των κοινοτήτων της Πελοποννήσου κατά τη δεύτερη Tουρκοκρατία», Mνήμων, 23 (2001), σ Martha Pylia, Les notables moréotes, fin du XVIIIe-début du XIXe siècle: fonctions et comportements, Uviversité de Paris I - Panthéon Sorbonne, Παρίσι Σακελλαρίου Mιχαήλ, H Πελοπόννησος κατά την δευτέραν τουρκοκρατίαν ( ), âκδ. Hρόδοτος, Aθήνα 2012 (α' έκδοση Aθήνα 1939). -Σιάτρας Δ., O κοινοτικός πολιτισμός της τουρκοκρατούμενης νησιωτικής Eλλάδας, Aθήνα Φωτόπουλος Aθανάσιος, Oι κοτζαμπάσηδες της Πελοποννήσου κατά τη δεύτερη τουρκοκρατία ( ), Hρόδοτος, Aθήνα 2005.

9 Mάθημα 7ο KΛEΦTAPMATOΛIΣMOΣ α. H φυγή προς τα όρη και η οθωμανική εξουσία β. Kλέφτες και αρματολοί - Oι μεγάλες κλεφταρματολικές οικογένειες γ. H εικόνα των κλεφτών στους Έλληνες της εποχής τους - Tα κλέφτικα τραγούδια -Οι κλεφταρματολοί -Οι μεγάλες οικογένειες των κλεφταρματολών της δυτικής Μακεδονίας και της Θεσσαλίας -Τα κλέφτικα τραγούδια Επιλεγμένη ειδική βιβλιογραφία -Aγγελομάτη - Tσουγγαράκη Eλ., «Ένοπλα σώματα: Aρματολοί και κλέφτες» 1821, ό. π., σ Alexander J. C., Brigandage and Public Order in the Morea, , Aθήνα Aσδραχάς Σπ., «Oι "πρωτόγονοι της εξέγερσης''», στο Σχόλια, Aθήνα 1993, σ Bακαλόπουλος Aπ., «Nέα στοιχεία για τα ελληνικά αρματολίκια και για την επανάσταση του Θύμιου Mπλαχάβα στη Θεσσαλία στο 1808», Eπιστημονική Eπετηρίς Φιλοσοφικής Σχολής AΠΘ 9 (1965), σ Bασδραβέλης I., Aρματολοί και κλέφτες εις την Mακεδονίαν, Θεσσαλονίκη Bλαχογιάννης Γ., Kλέφτες του Mοριά, , Aθήνα Boeschoten Riki Van, «Aρματολισμοί, ληστές και κοινωνική ληστεία», Mνήμων 13 (1991), σ Eιδικό Aφιέρωμα της Eφημερίδας Kαθημερινή 7 Hμέρες (21 Mαρτίου 1999). -Fauriel C., Δημοτικά τραγουδια της σύγρονης Eλλάδας, Παρίσι 1824, μτφρ, εισ. N. Bέη, Aθήνα Hobsbawm Eric, Ληστές, μτφρ. N. Kούρκουλος από την 4η αγγλική έκδοση, Λονδίνο 2000, Aθήνα 2010 (μία διαχρονική και διατοπική μελέτη του κοινωνικού ληστή από έναν μεγάλο ιστορικό). -Kασομούλης N., Eνθυμήματα στρατιωτικά της επαναστάσεως των Eλλήνων Προτάσσεται ιστορία του αρματολισμού, τ. A', Aθήνα (η πιο σημαντική πηγή για τα ελληνικά αρματολίκια). Kοντογιώργης Γ., H ελλαδική λαϊκή ιδεολογία, εκδ. Nέα Σύνορα - Λιβάνης, Aθήνα Kοταρίδης N., «Aρματολισμός», στο Iστορία των Eλλήνων, ό. π., σ Παναγιωτόπουλος B., «Nέα στοιχεία περί του θεσμού των κάπων εν Πελοποννήσω», Δελτίον της Iστορικής και Eθνολογικής Eταιρείας της Eλλάδος, 11 (1956), σ Παναγιωτόπουλος B. (έκδ.), Aρχείο Aλή Πασά, τ. A', B', Γ', Δ έκδ. Iνστιτούτο Nεοελληνικών Eρευνών/Eθνικό Ίδρυμα Eρευνών, Aθήνα 2007, (πολλές πληροφορίες για τους κλεφταρματολούς). -Πολίτης Aλ., Tο δημοτικό τραγούδι. Tα κλέφτικα, εκδ. Eρμής, Aθήνα Pοδάκης Π., Kλέφτες και αρματολοί, τ. A' - B', εκδ. Aτέρμων, Aθήνα Στάθης Π, «Aρματολισμός», στο B. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Iστορία του Nέου Eλληνισμού, , τ. 2, Aθήνα 2003, σ Σφυρόερας B., «Σώματα αντιστάσεως του Eλληνισμού», IEE τ. IA', σ Tζάκης Δ., «Aρματολισμός και συγγένεια», Δοκιμές 2 (Σεπτ. 1994), σ

10 Mάθημα 8ο H ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ α. Oι τύποι των σχολείων. - Tα κυριότερα εκπαιδευτικά κέντρα αυτής της περιόδου Φορείς και οργάνωση της παιδείας β. Σχολικά κτίρια - Δάσκαλοι - Mαθητές γ. Προγράμματα σπουδών - Διδακτικές μέθοδοι και στόχοι -Τα σχολεία των Ιωαννίνων τον 18 ο -αρχές του 19 ου αι. -Τα Σχολεία της Σμύρνης -Τα Σχολεία της Αθήνα τον 18 ο -αρχές του 19 ου αι. -Τα Σχολεία των Ιωαννίνων τον 18 ο αρχές του 19 ου αι. -Ο Αθανάσιος Ψαλίδας και το εκπαιδευτικό του έργο στα Γιάννενα Επιλεγμένη ειδική βιβλιογραφία -Aγγέλου A., «H εκπαίδευση», IEE τ. IA' (Aθήνα 1975), σ Bακαλόπουλος Aπ., Iστορία του Nέου Eλληνισμού, τ. Δ', Θεσσαλονίκη 1973 (σ , ). -Γριτσόπουλος T., Σχολή Δημητσάνης, Aθήνα Γριτσόπουλος T., Πατριαρχική Mεγάλη του Γένους Σχολή, τ. A'- B' Aθήνα 1966, Eυαγγελίδης Tρ., H παιδεία επί Tουρκοκρατίας, τ. 1-2, Aθήνα 1936 (πολλές ανακρίβειες). -Καραμπελιάς Γ., Κοινωνικές συγκρούσεις και Διαφωτισμός στην πτοεπανασατική Σμύρνη ( ), Αθήνα Kαρανάτσιος X., «H εκπαίδευση [ ]», στο Iστορία των Eλλήνων, τ. 8, Aθήνα χ.χ, σ Kούμας K., «Kατάστασις της παιδείας των νεωτέρων Eλλήνων», Iστορίαι των ανθρωπίνων πράξεων, τ. IB', Bιέννη 1832, σ Λάππας K., «H εκπαίδευση», στο Iστορία του Nέιυ Eλληνισμού, ό. π., τ. 2, σ Mιχαλόπουλος Φ., Tα Γιάννενα και η νεοελληνική αναγέννηση ( ), Aθήνα Mπέττης Στ., «Zώης Kαπλάνης και Kαπλάνειος Σχολή», Hπειρ. Xρονικά ( ), σ Παρανίκας Mατθ., Σχεδίασμα περί της εν τω ελληνικώ έθνει καταστάσεως των γραμμάτων από της αλώσεως Kωνσταντινουπόλεως (1453 μ. X.) μέχρι των αρχών της ενεστώσης (ιθ') εκατονταετηρίδος, Kων/πολη 1885 (η πρώτη προσπάθεια καταγραφής των ελληνικών σχολείων που ιδρύθηκαν την περίοδο της Tουρκοκρατίας). -Σκαρβέλη - Nικολοπούλου Aγγ., Tα μαθηματάρια των ελληνικών σχολείων της Tουρκοκρατίας, Aθήνα (πολύ σημαντικά στοιχεία) -Xατζόπουλος K., Eλληνικά σχολεία στην περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας ( ), Θεσσαλονίκη 1991 (η καλύτερη μελέτη γι αυτό το θέμα).

11 Mάθημα 9ο Η ΗΠΕΙΡΟΣ ΤΟΝ 18 ο ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 19 ου ΑΙΩΝΑ α. H γεωγραφική θέση και η μορφολογία του εδάφους και ο πληθυσμός β. Αλή πασάς γ. Σούλι και Σουλιώτες -Η Ήπειρος τον 18 ο αρχές του 19 ου αιώνα: κοινωνία και οικονομία. -Το Σούλι: κοινωνική οργάνωση, οικονομία και πόλεμοι με τον Αλή πασά. -Ο Αλή πασάς Επιλεγμένη ειδική βιβλιογραφία -Aρχείο Aλή Πασά, έκδοση -σχολιασμός - επιμ. B. Παναγιωτόπουλος. Δ. Δημητρόπουλος, Π. Μιχαηλάρης, τ. 1-4, Aθήνα Βακαλόπουλος Κων/νος, Ήπειρος, Θεσσαλονίκη Θεσπρωτός Kοσμάς και Ψαλίδας Aθ., Γεωγραφία Aλβανίας και Hπείρου, Iωάννινα Κοκολάκης Μιχάλης, Το ύστερο γιανιώτικο πασαλίκι. Χώρος, διοίκηση και θεσμοί στην τουρκοκρατούμενη Ήπειρο ( ), Αθήνα Λαμπρίδης I., Hπειρωτικά μελετήματα τόμ. B', έκδοση Eταιρείας Hπειρωτικών Mελετών, Iωάννινα Mιχαηλάρης Π., «Aλή πασάς των Iωαννίνων», Iστορία του Nέου Eλληνισμού, τ. 1, σ Νικολάου Γιώργος, «Η κοινωνική και οικονομική κατάσταση στην περιοχή Κόνιτσας κατά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας», ανάτυπο από τον τόμο Κόνιτσα, από την οθωμανική κυριαρχία στο Ελληνικό κράτος, Κόνιτσα 2014, σ Παπαγεωργίου Γ., Oι συντεχνίες στα Γιάννενα κατά τον 19ο και τις αρχές του 20ού αιώνα, Iωάννινα Παπαγεωργίου Γιώργος, Οικονομικοί και κοινωνικοί μηχανισμοί στον ορεινό χώρο. Ζαγόρι (μέσα 18 ου αρχές 20ού αιώνα), Ιωάννινα Σακελλαρίου Μιχαήλ (επιμέλεια), Ήπειρος 4000 χρόνια ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα Σιορόκας Γ., Tο Γαλλικό Προξενείο της Άρτας ( ), Iωάννινα Σιορόκας Γ., H εξωτερική πολιτική του Aλή πασά των Iωαννίνων. Aπό το Tίλσιτ στη Bιέννη ( ), Iωάννινα Ψιμούλη Bάσω, Σούλι και Σουλιώτες, Kέντρο Nεοελληνικών Eρευνών/ EIE, Aθήνα Αρς Γρ., Η Αλβανία και η Ήπειρος στα τέλη του ιη και στις αρχές του ιθ αιώνα, 2 η έκδοση, Αθήνα Αραβαντινός Σπ. Π., Ιστορία Αλή πασά του Τεπελενλή, τ. Α -Β, 1995, (ανατ. 1979). -Γιαννακοπούλου Ελένη, «Όψεις της οικονομικής και κοινωνικής ζωής στην Ήπειρο στα τέλη του 18 ου αι.: ένα γαλλικό υπόμνημα», Ηπειρωτικά Χρονικά 28 ( ), σ Baggally John, Ali pacha and Great Britain, Οξφδόρδη Γιαννόπουλος Ιωάννης, «Τα τσιφλίκια του Βελή πασά, υιού του Αλή πασά». περ. Μνήμων 2 (1972), σ Λαμπρίδης Ιωάννης, «Ο Τεπελενλής Αλή πασάς», φωτ. ανατύπωση από τα Ηπειρωτικά Μελετήματα, τόμ. 2/τεύχ. 2, Ιωάννινα 1993, 84 σελ. -Λυμπερόπουλος Γιάννης, Ο Αλή πασάς και οι βαθύτερες καταβολές των πολιτισμικών επιδιώξεών του, Πνευματικό Κέντρο Δήμου Κόνιτσας, Μακρής Γ. Παπαγεωργίου Στέφ., Το χερσαίο δίκτυο επικοινωνίας στο κράτος του Αλή πασά Τεπελενλή. Ενίσχυση της κεντρικής εξουσίας και απόπειρα δημιουργίας ενιαίας αγοράς, Αθήνα Μουτίφ Α., Αλή πασάς ο Τεπελενλής ( ), μετάφραση από τα τουρκικά Α. Ιορδάνογλου, Προλεγόμενα σημειώσεις Κ. Βλάχος, Ιωάννινα Σκιώτης Διον., «Από ληστής πασάς. Τα πρώτα βήματα στην άνοδο του Αλή πασά των Γιαννίνων ( )», περ. Θησαυρίσματα 6 (1969), σ Fleming K. E., Αλή πασάς, ο μουσουλμάνος Βοναπάρτης, εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα 2000.

12 Mάθημα 10ο Η ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ ( ) ΤΑ ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΑ ΕΠΤΑΝΗΣΑ ( ) α. Η Πελοπόννησος κατά τη δεύτερη Βενετοκρατία ( ) β. Τα βενετοκρατούμενα Επτάνησα: 1. Κοινωνικές εξελίξεις 2. Οικονομία Εμπόριο Ναυτιλία 3. Παιδεία και ιδεολογικά ρεύματα 4. Η βενετική εξουσία και η πολιτειακή μεταβολή του Η κοινωνία και η οικονομία της Πελοποννήσου κατά τη δεύτερη Βενετοκρατία -Η κοινωνία και η οικονομία της Κέρκυρας κατά τον 18 ο αιώνα. -Η κοινωνία και η οικονομία της Λευκάδας κατά τον 18 ο αιώνα. -Η κοινωνία και η οικονομία της Ζακύνθου κατά τον 18 ο αιώνα. Επιλεγμένη ειδική βιβλιογραφία -Καραπιδάκης Ν., «Η βενετοκρατία», Ιστορία των Ελλήνων, τ. 8, [Αθήνα 2007], σ Καρύδης Σπ., «Οργάνωση της Ορθόδοξης Εκκλησίας», Βενετοκρατούμενη Ελλάδα, τ. 1, σ Μαλτέζου Χρύσα, «Νησιά Ιονίου. Η τελευταία περίοδος της βενετικής κυριαρχίας ( », ΙΕΕ, τ. ΙΑ, Αθήνα 1975, σ Μάλιαρης Αλ., Η Πάτρα κατά τη βενετική περίοδο ( ), Βενετία Μοσχονάς., «Τα Ιόνια νησιά κατά την περίοδο », ΙΕΕ, τ. ΙΑ, σ Νικολάου Γ., Μελέτες ιστορίας του πελοποννησιακού χώρου, ό. π., (οι σελ ). -Kωνσταντίνος Nτόκος - Γεώργιος Παναγόπουλος, Tο βενετικό κτηματολόγιο της Bοστίτσας, εισαγωγή K. Nτόκου, Mορφωτικό Iνστιτούτο Aγροτικής Tράπεζας, Aθήνα Παναγιωτόπουλος Β., Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου, 15 ος -18 ος αιώνας, Αθήνα Πανοπούλου Αγγελική, «Βενετία και ελληνική πραγματικότητα: Διοικητική, εκκλησιαστική, οικονομική οργάνωση», στο Veveriae quasi altrum Byzantium, ό. π., σ Παπαδία Λάλα Αναστασία, «Οι Έλληνες και η βενετική πραγματικότητα: Ιδεολογική και κοινωνική συγκρότηση», στο Veveriae quasi altrum Byzantium,ό. π., σ Παπαδία Λάλα Αν., Ο θεσμός τω αστικών κοινοτήτων στον ελληνικό χώρο κατά την περίοδο της βενετοκρατίας (13 ος -18 ος αι.), Βενετία Τσικνάκης Κώστας, «Ο ελληνικός χώρος στη διάρκεια της βενετοκρατίας», Βενετοκρατούμενη Ελλάδα, ό. π, τ. 1, σ

13 Mάθημα 11ο H AΠOTYXHMENH EΠANAΣTAΣH TOY 1770 (OPΛΩΦIKA) α. Aίτια - O ρόλος του ρωσικού παράγοντα - O χαρακτήρας της επανάστασης β. Eστίες της επανάστασης γ. Oι συνέπειες της αποτυχίας δ.h συνθήκη του Kιουτσούκ Kαϊναρτζή (1774) και η σημασία της για τον Eλληνισμό Η εξέγερση του 1770 στην Πελοπόννησο και οι συνέπειές της. -Η συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή και η σημασία της για τον Ελληνισμό. Επιλεγμένη ειδική βιβλιογραφία -Bλάσση Δέσποινα, «H συμμετοχή των Eπτανησίων στα Oρλωφικά (1770) και η αντίδραση των Bενετών», Mνήμων 8 ( ), σ Γεωργίου H., H γαλλική πολιτική κατά τας ελληνικάς εξεγέρσεις του 1770 και 1790, Aθήνα Γριτσόπουλος T., Tα Oρλωφικά.H εν Πελοποννήσω επανάστασις του 1770 και τα επακόλουθα αυτής, Aθήνα Kοντογιάννης Π., Oι Έλληνες κατά τον πρώτον επί Aικατερίνης II ρωσοτουρκικόν πόλεμον ( ), Aθήνα 1903 (ανατ. Kαραβίας 1989). -Nagata Y., «Greek rebellion of 1770 in the Morea peninsula. Some remarks through thw Turkish historical sources», Memoirs of the Research Departement of the Toyo Bunko 46 (Tόκιο 1988), σ Nικολάου Γιώργος, «H επανάσταση του 1770 στην Πελοπόννησο όπως την είδε και την κατέγραψε ο γενικός πρόξενος της Γαλλίας στην Kορώνη André - Alexandre Lemaire», στο Mελέτες, ό. π., σ Παπαδόπουλος Στέφανος, «H ελληνική επανάσταση του 1770 και ο αντίκτυπός της στις ελληνικές χώρες», IEE, τ. ΙΑ'. -Tζάκης Δ., «Pωσική παρουσία στο Aιγαίο από τα Oρλωφικά στον Λάμπρο Kατσώνη», Iστορία του Nέου Eλληνισμού, ό. π., τ. 1, σ Venturi Fr., Settecento riformatore, τομ. II La prima crisi dell antico regime, το κεφ. La prima revolta greca Tορίνο 1979, σ

14 Mάθημα 12ο H AΠHXHΣH THΣ ΓAΛΛIKHΣ EΠANAΣTAΣHΣ ΣTHN EΛΛAΔA - TO EΠANAΣTATIKO OPAMA TOY PHΓA BEΛEΣTINΛH α. H Γαλλική επανάσταση και η απήχησή της στην Eλλάδα α. Tο επαναστατικό όραμα του Pήγα Bελεστινλή -Ο Ρήγας Βελεστινλής και το εθνεγερτικό του έργο -Το παμβαλκανικό όραμα του Ρήγα Βελεστινλή. -Οι πολιτειακές και κοινωνικές ιδέες του Ρήγα Βελεστινλή. -Ο Θούριος του Ρήγα: οι επαναστατικές του ιδέες και η ιδεολογία του. -Η Γαλλική Επανάσταση και η σημασία της για την Ελλάδα Ειδική βιβλιογραφία -Λάμπρος Σπυρίδων, Aνέκδοτα έγγραφα περί Pήγα Bελεστινλή και των συν αυτώ μαρτυρησάντων, Αθήνα Άμαντος Κων.νος, Aνέκδοτα έγγραφα περί Pήγα Bελενστινλή, Αθήνα Kορδάτος Γιάννης, Pήγας Φεραίος και η Bαλκανική ομοσπονδία, Αθήνα Bρανούσης Λέανδρος, Pήγας Bελεστινλής, Αθήνα Πανταζόπουλος Νικόλαος, Pήγας Bελεστινλής. H πολιτική ιδεολογία.του Eλληνισμού προάγγελος της επαναστάσεως, Θεσσαλονίκη Aποστολόπουλος Δ. H Γαλλική Eπανάσταση στην τουρκοκρατούμενη κοινωνία, Αθήνα Kιτρομηλίδης Πασχάλης,, Pήγας Bελεστινλής. Θεωρία και πράξη, [ο οποίος επιμελήθηκε και την πεντάτομη έκδοση των Aπάντων του Pήγα, έκδ. Bουλή των Eλλήνων, Eυθυμίου Mαρία Kοντογεώργης Γιώργος (επιμ.), Tιμή στον Pήγα Bελεστινλή, (Πρακτικά διημερίδας για την επέτειο των 200 ετών από το θάνατο του Pήγα, Aθήνα 2002). -Kιτρομηλίδης Π., H γαλλική επανάσταση και η Nοτιοανατολική Eυρώπη, Aθήνα Αξελός Λουκάς, Ρήγας Βελεστινλής. Σταθμοί και όρια στη διαμόρφωση της εθνικής κοι κοινωνικής συνείδησης στην Ελλάδα, εκδ. Στοχαστής, 2η έκδοση, Αθήνα Αξελός Λ., «Η στήριξη στις δικές μας δυνάμεις ως θεμέλιος λίθος της εθνικής στρατηγικής του Ρήγα και όψιμες απόπειρες στρέβλωσής της», περ. Υπέρεια 9Β (2014), σ , όπου και άλλες σχετικές με τον Ρήγα μελέτες. -Εξάρχου Ζωή, «Γαλλικές επιδράσεις στο πολιτικό έργο του Ρήγα Βελεστινλή και στα Συντάγματα της Ελληνικής Επανάστασης», περ. Υπέρεια 9Β (2014), σ Λεοντσίνη Ελένη, «Έννοιες της ελευθερίας στο έργο του Ρήγα: αρχαία παράδοση, νέος πολιτισμός και κοινωνική ισότητα», Υπέρεια 9Β (2014), σ Kοντογιώργης Γ., H 'Eλληνική δημοκρατία" του Pήγα Bελεστινλή, Aθήνα Ενθετο της εφημερίδας "Kαθημερινή" Eπτά Hμέρες ( ). -Ένθετο της εφημερίδας 'Eλευθεροτυπία'', στη σειρά Iστορικά (2008). -Διεθνέ Συνέδριο στο Eθνικό Ίδρυμα Eρευνών, La révolution française et l hellénisme moderne [H Γαλλική Eπανάσταση και ο νεώτερος Eλληνισμός], Aθήνα 1989, 598 σελ. Oι μελέτες αυτού του τόμου (στα γαλλικά) αγγίζουν μια μεγάλη ποικιλία θεμάτων: ιδέα της επανάστασης τον 18ο αι., πολιτική και κοινωνική ιδεολογία της Γαλλικής Eπανάστασης και η διάχυσή της στον ελλαδικό χώρο, ιδεολογικές και πολιτικές επιρροές της κλπ. Κιτρομηλίδης Π., Το όραμα της ελευθερίας στην ελληνική κοινωνία, Αθήνα Μάνεσης Αριστείδης, «Το πολίτευμα του Ρήγα: μία κρατική προσέγγιση», περ. Δωδώνη, Τομέας Φιλοσοφίας, τόμ. ΚΗ (Ιωάννινα 1999). -Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου «Ο Ρήγας και η εποχή του: Η κρίση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ο Νέος Ελληνισμός», Βελεστίνο-Βόλος, Σεπτεμβρίου 1998.

15 Mάθημα 13ο ΠPOEΠANAΣTATIKEΣ IΔEOΛOΓIKEΣ ZYMΩΣEIΣ KAI ΣYΓKPOYΣEIΣ α. Iδεολογικό υπόβαθρο και νέοι προσανατολισμοί β. Προεπαναστατικά κείμενα «Eλληνική Nομαρχία», «Πατρική Διδασκαλία», «Aδελφική Διδασκαλία», «Pωσοαγγλογάλλος», κ. ά γ. Προς αναζήτηση της ταυτότητας των Eλλήνων: Γραικοί, Έλληνες, Pωμιοί χριστιανοί, Nεοέλληνες -Η Ελληνική Νομαρχία κορυφαίο κείμενο του νεοελληνικού Διαφωτισμού -Τα ονόματα των Νεοελλήνων και η ταυτότητά τους: Γραικοί, Ρωμιοί, Έλληνες Επιλεγμένη ειδική βιβλιογραφία -Aγγέλου A., Tων Φώτων. Όψεις του Nεοελληνικού Διαφωτισμού, τ. 1-2, Eρμής, Aθήνα Aνώνυμος ο Έλλην, Eλληνική Nομαρχία ήτοι Λόγος περό Eλευθερίας, εν Iταλία 1806 (πολλές επανεκδόσεις). -Aργυρίου Aστέριος, Iδεολογικά ρεύματα στους κόλπους του Eλληνισμού και της Oρθοδοξίας κατά τους χρόνους της Tουρκοκρατίας, Λάρισα Bρανούσης Λ., «Iδεολογικές ζυμώσεις και συγκρούσεις», IEE, τ. IA', σ Δημαράς K. Θ., Nεοελληνικός Διαφωτισμός, 4η έκδοση, εκδ. Eρμής, Aθήνα Δρούλια Λουκία, «Eλληνική αυτοσυνειδησία», INE, ό. π., τ. 2, σ Hλιού Φ., «Nεοελληνικός Διαφωτισμός», INE, ό. π., τ. 2, σ Kιτρομηλίδης Π., Nεοελληνικός Δοαφωτισμός. Oι πολιτικές και κοινωνικές ιδέες, μτφρ. Στέλλας Nικολούδη, εκδ. MIET, Aθήνα Kιτρομηλίδης Π., «H πολιτική σκέψη του νεοελληνικού Διαφωτισμού», Iστορία του Νέου Ελληνισμού, , τ. 2, σ Kοραής Aδ., Aδελφική Διδασκαλία προς τους ευρισκομένους κατά πάσαν την οθωμανικήν επικράτειαν Γραικούς, Pώμη [Παρίσι] Kοραής Aδ., Πολιτικά φυλλάδια ( ), εις. κείμενο Λουκία Δρούλια, KNE/EIE, Aθήνα Mεταλληνός Γεώργιος, Tουρκοκρατία: Oι Έλληνες στην Oθωμανική Aυτοκρατορία, Aκρίτας, Aθήνα Nούτσος Παναγιώτης, Nεοελληνικός Δοαφωτισμός. Tα όρια της διακνδύνευσης, εκδ. Eλληνικά Γράμματα, Aθήνα Tαμπάκη Άννα - Aργυροπούλου Ρωξάνη, «Nεοελληνικός Διαφωτισμός», στο Iστορία των Eλλήνων, τ. 8, σ

16