συγκυρία & επιχειρήσεις

Transcript

1 Μηνιαίο δελτίο οικονομικής δραστηριότητας Εγρήγορση για να αποφευχθεί 12 Σεπτεμβρίου 2016 ένας νέος κύκλος στασιμότητας στην οικονομία Μιχάλης Μασουράκης Chief Economist Ε: Τ: Μιχάλης Μητσόπουλος Senior Advisor Ε: Τ: Θανάσης Πρίντσιπας Associate Advisor Ε: Τ: σελ. Βασικοί δείκτες 2 ΑΕΠ 3 Οικονομικό κλίμα 4 Οικονομική συγκυρία 5 Απασχόληση 6 Τιμές - Αμοιβές 7 Χρηματοδότηση 8 Δημοσιονομικά στοιχεία 9 Ανταγωνιστικότητα 10 Περιβάλλον 11 Γεωργία κτηνοτροφία 12 Βιομηχανία 13 Κατασκευές 15 Αγορά ακινήτων 16 Λιανικό εμπόριο 17 Υπηρεσίες 18 Εξαγωγές 19 Τουρισμός 20 Μεταφορές 21 Ναυτιλία 22 Οι απόψεις στην παρούσα έκθεση είναι των συγγραφέων και όχι απαραίτητα του ΣΕΒ. Ο ΣΕΒ δεν φέρει καμία ευθύνη για την ακρίβεια ή την πληρότητα των πληροφοριών που περιλαμβάνει η έκθεση. Σε ύφεση παρέμεινε η ελληνική οικονομία το Β 3μηνο του 2016, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, για 4 ο συνεχόμενο 3μηνο. Ο ρυθμός μείωσης του ΑΕΠ διαμορφώθηκε στο -0,9%, έναντι -1,0% το προηγούμενο 3μηνο και +0,8% το αντίστοιχο 3μηνο πέρυσι. Συνολικά κατά το Α 6μηνο του 2016 η ύφεση (-1% έναντι +0,6% πέρυσι) αποτυπώνεται στην πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης (-1,4% έναντι +1,2% πέρυσι) και του όγκου των λιανικών πωλήσεων (- 3,6% έναντι +0,3% πέρυσι), καθώς και την εξασθένιση των εξαγωγών αγαθών χωρίς πετρελαιοειδή (-1,4% έναντι +14,3% πέρυσι) και των τουριστικών αφίξεων κατά -1,6% έναντι αύξησης +20,8% πέρυσι (μολονότι οι αφίξεις της τελευταίας στιγμής δείχνουν Μεταβολή ιδιωτικής κατανάλωσης, τιμών, λιανικών πωλήσεων και ποσοστό ανεργίας (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2016) θετικές τάσεις τους μήνες Ιούλιο Αύγουστο). Αντίθετα, η βιομηχανία δείχνει να κινείται πιο δυναμικά, με την παραγωγή στη μεταποίηση να κινείται σε θετικό έδαφος (+4,3% το Α 6μηνο του 2016), ενώ μικτές είναι οι τάσεις στους δείκτες οικονομικού κλίματος. Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία: Ο δείκτης οικονομικού κλίματος κατέγραψε μικρή βελτίωση τον Αύγουστο του 2016 (στις 92,5 μονάδες, έναντι 90,9 τον Ιούλιο του 2016), παραμένοντας στο χαμηλό επίπεδο του α εξαμήνου του Η βελτίωση προέρχεται από όλους τους τομείς και σχετίζεται κυρίως με περισσότερο αισιόδοξες προβλέψεις για την παραγωγή και τις πωλήσεις, χωρίς όμως ταυτόχρονα να ενισχύονται οι προβλέψεις για αύξηση της απασχόλησης. Η βιομηχανική παραγωγή σημείωσε άνοδο τον Ιούλιο του 2016 (+4,1%), ενώ συνολικά κατά το διάστημα Ιαν Ιουλ 2016 εμφανίζει αύξηση +2,3%, κυρίως ως αποτέλεσμα της ενίσχυσης της παραγωγής στη μεταποίηση χωρίς τα πετρελαιοειδή (+3,8%) και ιδίως στους κλάδους τροφίμων (+4,5%), χημικών (+8%), μη μεταλλικών ορυκτών (+13,9%) και βασικών μετάλλων (+3,8%). Παράλληλα, τον Αύγουστο του 2016 ο Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών (PMI) στη μεταποίηση εισήλθε σε επίπεδο (οριακής) ανάπτυξης (στις 50,4 μονάδες από 48,7 τον προηγούμενο μήνα) με ιδιαίτερα αισθητή αύξηση παραγγελιών και προσλήψεων που σχετίζονται με εξαγωγές, παρά τη συνεχιζόμενη συμπίεση των περιθωρίων κέρδους. Το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε περαιτέρω τον Ιούνιο του 2016 στο 23,4% (από 24,9% τον Ιούνιο του 2015 και 23,6% τον Μάιο του 2016), ενώ το ισοζύγιο ροών μισθωτής απασχόλησης το διάστημα Ιαν Ιουλ ήταν θετικό κατά 253 χιλ. θέσεις, γεγονός το οποίο οφείλεται κυρίως στις προσλήψεις εποχικών υπαλλήλων σε ξενοδοχεία και εστίαση. Παράλληλα, η πτώση του ποσοστού ανεργίας επηρεάζεται έως ένα βαθμό από τη μείωση του εργατικού δυναμικού λόγω μετανάστευσης ή συνταξιοδότησης, καθώς επίσης και από τις προσλήψεις με συμβάσεις ορισμένου χρόνου στο δημόσιο. Έτσι, δεν είναι βέβαιο το κατά πόσο θα μπορέσει να συνεχιστεί η μείωση της ανεργίας, δεδομένης και της αύξησης του αριθμού των ανέργων που αναζητούν εργασία όπως αποτυπώνεται στα στοιχεία του ΟΑΕΔ τον Ιούνιο ( άτομα) και τον Ιούλιο ( άτομα). Ωστόσο, οι παραπάνω θετικές εξελίξεις συμπληρώνονται από: Την επιδείνωση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης τον Αύγουστο του 2016 (στις -70,1 μονάδες, έναντι -69,2 τον προηγούμενο μήνα), η οποία παρουσιάζει μια τάση έντονης υποχώρησης από τον Φεβρουάριο του 2015 και μετά, με την απαισιοδοξία των νοικοκυριών κυρίως αναφορικά με την οικονομικής τους κατάσταση αλλά και της εξέλιξη της ανεργίας να διευρύνεται. Τη συνεχή πτώση των λιανικών πωλήσεων (μείωση του δείκτη όγκου εξαιρουμένων των καυσίμων -1,5% τον Ιούνιο του 2016 και -2,2% το Α 6μηνο του έτους), με απώλειες σε όλες τις κατηγορίες καταστημάτων με εξαίρεση τα πολυκαταστήματα και τα είδη ένδυσης και υπόδησης (+9,1% και +2,6% αντίστοιχα το Α 6μηνο του 2016). Την αποδυνάμωση των εξαγωγών αγαθών πλην πετρελαιοειδών από τον Μάιο του 2016 και μετά, οι οποίες, παρά την οριακή άνοδο του Ιουλίου 2016 (+0,7%), το διάστημα Ιαν Ιουλ 2016 εμφανίζουν πτώση -0,9% έναντι αύξησης +13,3% το αντίστοιχο διάστημα πέρυσι. Παρόλ αυτά, οι εξαγωγές αρκετών κατηγοριών προϊόντων εξακολουθούν να κινούνται σε θετικό έδαφος, ιδίως τα τρόφιμα (+8,9%), τα ποτά και ο καπνός (+11,3%), τα μηχανήματα (+4,2%) και τα διάφορα βιομηχανικά είδη (+7,4%), γεγονός το οποίο έχει συμβάλει και στην αύξηση της παραγωγής αυτών των προϊόντων το Α 6μηνο του Τη μείωση των εισπράξεων από τουρισμό και μεταφορές (-5,8% και -44,1% αντίστοιχα το Α 6μηνο του 2016), γεγονός το οποίο οφείλεται κυρίως στο ότι μεγάλο μέρος των σχετικών συναλλαγών πραγματοποιείται εκτός του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Την πτώση των τουριστικών αφίξεων το Α 6μηνο του 2016 (-1,6%), αν και τα στοιχεία τόσο του Υπουργείου Ναυτιλίας για την ακτοπλοϊκή κίνηση, όσο και του ΣΕΤΕ για τις αεροπορικές αφίξεις, δείχνουν αύξηση (+6,9% το διάστημα Ιαν Αυγ 2016 και +6,4% το διάστημα Ιαν Ιουλ 2016 αντίστοιχα), λόγω των κρατήσεων της τελευταίας στιγμής. Οι παραπάνω μικτές τάσεις, είναι αποτέλεσμα έως ένα μεγάλο βαθμό της γενικής καθυστέρησης που παρατηρείται στην εφαρμογή του προγράμματος προσαρμογής και της εξάντλησης των αντοχών της ιδιωτικής οικονομίας από την τάση υπερφορολόγησης που έχει εδραιωθεί. Την ίδια ώρα, η παραμονή του ρυθμού μείωσης του ΑΕΠ κοντά στο -1% από το Δ 3μηνο του 2015 καταδεικνύει τον κίνδυνο ενός νέου κύκλου στασιμότητας που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία και την ανάγκη άμεσης εφαρμογής μέτρων για την τόνωσή της, καθώς η ανάπτυξη δεν μπορεί να προκύψει αυτόματα χωρίς ενεργές πολιτικές μείωσης της φορολογίας και στήριξης των ιδιωτικών επενδύσεων.

2 Βασικοί οικονομικοί δείκτες Οικονομικό κλίμα 2015/2014 Δεκ / Δεκ 2016/2015 Αυγ / Αυγ Οικονομικό κλίμα 87,6 / 99,6 92,5 / 76,1 Καταναλωτική εμπιστοσύνη -61,1 / -53,9-70,1 / -64,8 % που προβλέπει επιδείνωση της οικονομικής τους κατάστασης 60% / 63% 77% / 71% % που προβλέπει επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της χώρας 80% / 66% 82% / 72% % που θεωρεί απίθανο να αποταμιεύσει 90% / 91% 78% / 75% % που προβλέπει αύξηση της ανεργίας 80% / 66% 80% / 77% Απασχόληση, Ανεργία, Μισθοί, Τιμές Περίοδος Απασχόληση (μεταβολή περιόδου, εποχικά προσαρμοσμένα στοιχεία) άτομα άτομα άτομα Ιαν Ιουν Απασχόληση (μεταβολή μήνα, εποχικά προσαρμοσμένα στοιχεία) άτομα άτομα άτομα Ιούνιος Εγγεγραμμένοι άνεργοι (μεταβολή περιόδου) άτομα άτομα άτομα Ιαν Ιουλ Εγγεγραμμένοι άνεργοι (μεταβολή μήνα) άτομα άτομα άτομα Ιούλιος Καθαρές προσλήψεις (μεταβολή περιόδου) άτομα άτομα άτομα Ιαν Ιουλ Καθαρές προσλήψεις (μεταβολή μήνα) άτομα άτομα άτομα Ιούλιος Ποσοστό ανεργίας (εποχικά προσαρμοσμένα στοιχεία) 26,7% 24,9% 23,4% Ιούνιος Μέσο ποσοστό περιόδου (εποχικά προσαρμοσμένα στοιχεία) 27,0% 25,4% 23,8% Ιαν Ιουν Δείκτης μισθών (σύνολο οικονομίας, σταθερές τιμές, με εποχ. διόρθωση) -1,0% 2,7% 1,6% Α 3μηνο Μέσο ποσοστό περιόδου (σταθερές τιμές, με εποχ. διόρθωση) 1,1% 1,3% - Ιαν Δεκ Δείκτης Τιμών Καταναλωτή -0,3% -1,5% -0,9% Αύγουστος Μέσο ποσοστό περιόδου -1,2% -2,3% -0,9% Ιαν Αυγ ΑΕΠ Μεταβολή 2015/2014 Μεταβολή 2016/2015 Περίοδος 2016/2015 A 3μηνο Β 3μηνο ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές) 0,6% -1,0% Ιαν Ιουν -1,0% -0,9% Ιδιωτική κατανάλωση 1,2% -1,4% Ιαν Ιουν -1,0% -1,7% Επενδύσεις σε κατοικίες -20,9% -20,3% Ιαν Ιουν -17,1% -23,5% Επενδύσεις σε κατασκευές (πλην κατοικιών) -11,3% 5,6% Ιαν Ιουν 4,0% 7,1% Επενδύσεις σε μηχανολογικό εξοπλισμό (περιλ. οπλικά συστήματα) 16,2% -1,6% Ιαν Ιουν -2,8% -0,5% Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών 2,6% -11,4% Ιαν Ιουν -11,5% -11,4% Εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών 2,8% -9,6% Ιαν Ιουν -11,9% -7,1% Βασικοί βραχυχρόνιοι δείκτες Μεταβολή 2015/2014 Μεταβολή 2016/2015 Περίοδος Μεταβολή 2016/2015 Περίοδος Βιομηχανική παραγωγή -0,3% 2,3% Ιαν Ιουλ 4,1% Ιούλιος Μεταποίηση (χωρίς πετρελαιοειδή) 1,5% 3,8% Ιαν Ιουλ 9,8% Ιούλιος Παραγωγή στις κατασκευές 1,3% - Ιαν Δεκ -9,3% Α 3μηνο Κτίρια 9,2% - Ιαν Δεκ -1,9% Α 3μηνο Έργα πολιτικού μηχανικού -4,2% - Ιαν Δεκ -15,5% Α 3μηνο Ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα (όγκος σε μ 3 ) 7,2% -22,2% Ιαν Ιουν -26,1% Ιούνιος Λιανικές πωλήσεις (όγκος) -1,4% -5,4% Ιαν Ιουν -5,2% Ιούνιος Χωρίς καύσιμα και λιπαντικά αυτοκινήτων 0,6% -3,2% Ιαν Ιουν -2,3% Ιούνιος Άδειες κυκλοφορίας αυτοκινήτων 18,5% 13,0% Ιαν Αυγ 14,1% Αύγουστος Έσοδα δημοσίου από τέλη κινητής τηλεφωνίας -6,2% 5,6% Ιαν Μάι 120,7% Μάιος Εξαγωγές αγαθών χωρίς πετρελαιοειδή (ΕΛΣΤΑΤ, σε τρεχ. τιμές) 13,3% -0,9% Ιαν Ιουλ 0,7% Ιούλιος Τουρισμός εισπράξεις 9,5% -5,8% Ιαν Ιουν -5,4% Ιούνιος Μεταφορές εισπράξεις 2,8% -44,1% Ιαν Ιουν -35,7% Ιούνιος Λοιπές υπηρεσίες* εισπράξεις -5,4% -23,7% Ιαν Ιουν 2,6% Ιούνιος Εισερχόμενη ταξιδιωτική κίνηση (ταξιδιώτες) 20,8% -1,6% Ιαν Ιουν -2,0% Ιούνιος Οικονομικές Προβλέψεις ΕΕ (Άνοιξη 2016) Ελλάδα Ευρωζώνη Πραγματική μεταβολή ΑΕΠ (% μεταβολή) 0,7-0,2-0,3 2,7 0,9 1,7 1,6 1,9 Ιδιωτική κατανάλωση (% μεταβολή) 0,5 0,3-0,4 1,8 0,8 1,7 1,8 1,5 Δημόσια κατανάλωση (% μεταβολή) -2,6 0,0-0,5-0,1 0,8 1,3 1,4 1,2 Επενδύσεις παγίου κεφαλαίου (% μεταβολή) -2,8 0,7-0,9 11,6 1,3 2,9 2,9 3,8 Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών (% μεταβολή) 7,5-3,8 0,5 4,2 4,1 5,2 3,5 4,7 Εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών (% μεταβολή) 7,7-6,9-0,1 3,8 4,5 6,0 4,6 5,3 Δείκτης τιμών καταναλωτή (% μεταβολή) -1,4-1,1-0,3 0,6 0,4 0,0 0,2 1,4 Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (% του ΑΕΠ) -3,0-0,2 0,6 1,3 3,0 3,6 3,7 3,6 Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης (% του ΑΕΠ) -3,6-7,2-3,1-1,8-2,6-2,1-1,9-1,6 Ακαθάριστο χρέος Γενικής Κυβέρνησης (% του ΑΕΠ) 180,1 176,9 182,8 178,8 94,4 92,9 92,2 91,1 * περιλαμβάνονται δραστηριότητες κατασκευαστικών επιχειρήσεων στο εξωτερικό, εξαγωγές λογισμικού, τεχνολογίας κλπ Πηγή: ΙΟΒΕ, ΕΛΣΤΑΤ, ΤτΕ, Υπ. Απασχόλησης, DG ECFIN, ΕΕ 2

3 ΑΕΠ Μεταβολή ΑΕΠ (εποχικά διορθωμένα στοιχεία) και οικονομικό κλίμα (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2016, ΕΕ-DG ECFIN, Αυγ. 2016) Ιδιωτική κατανάλωση, λιανικές πωλήσεις, καταναλ. εμπιστοσύνη (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2016, ΕΕ-DG ECFIN, Αυγ. 2016) Σε ύφεση παρέμεινε η ελληνική οικονομία το Β 3μηνο του 2016 (-0,9%, έναντι -1,0% το προηγούμενο 3μηνο και +0,8% το αντίστοιχο 3μηνο πέρυσι) για 4 ο συνεχόμενο 3μηνο, κυρίως λόγω της μείωσης της ιδιωτικής κατανάλωσης και των εξαγωγών. Κατά το Α 6μηνο του 2016 η ύφεση διαμορφώθηκε στο -1,0%. Επενδύσεις (ΕΛΣΤΑΤ, B 3μηνο 2016) Η ιδιωτική κατανάλωση υποχώρησε κατά -1,7% το Β 3μηνο του 2016, έναντι -1% το προηγούμενο 3μηνο και +1,6% το αντίστοιχο 3μηνο του 2015, ακολουθώντας τη σημαντική υποχώρηση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και των λιανικών πωλήσεων. Καθαρές εξαγωγές (ΕΛΣΤΑΤ, B 3μηνο 2016) Η συμβολή των επενδύσεων σε πάγια ήταν θετική κατά το Β 3μηνο του 2016, καθώς αυξήθηκαν κατά 7,0%, κυρίως λόγω των επενδύσεων σε μεταφορές και οπλικά συστήματα (+31,9%) και σε κατασκευές πλην κατοικιών (+7,1%). Μεταβολή αμοιβών και παραγωγικότητας (Eurostat, 2015) Οι συνολικές εξαγωγές μειώθηκαν κατά -11,4% το Β 3μηνο του 2016, ενώ οι εισαγωγές κατά -7,1%. Η πτώση των εξαγωγών οφείλεται στην υποχώρηση των εξαγωγών υπηρεσιών κατά -25,1%, ενώ οι εξαγωγές αγαθών σημείωσαν άνοδο +2,3%. Συμβολή στην αύξηση του ΑΕΠ (σε τιμές 2010) (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2016) Από το 2010 η μείωση της παραγωγικότητας περιορίζεται, ενώ το 2013 και 2014 σημειώθηκε θετική μεταβολή. Η ταχύτερη μείωση των ονομαστικών αμοιβών από το 2011 και μετά συνέβαλλε στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, ενώ το 2015 η εικόνα αυτή δείχνει να αντιστρέφεται. Η μείωση του ΑΕΠ κατά -0,9% το Β 3μηνο του 2016 οφείλεται κυρίως στην υποχώρηση της ιδιωτικής κατανάλωσης (συμβολή στη μεταβολή του ΑΕΠ κατά -1,7%) και των εξαγωγών (συμβολή στη μεταβολή του ΑΕΠ κατά -3,4%), ενώ θετική ήταν η συμβολή των επενδύσεων σε πάγια (+0,8%). 3

4 Οικονομικό κλίμα Δείκτης οικονομικού κλίματος (DG ECFIN, Αυγ. 2016) Δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης (DG ECFIN, Αυγ. 2016) Μικρή βελτίωση σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα παρουσίασε τον Αύγουστο του 2016 ο δείκτης οικονομικού (στις 92,5 μονάδες, έναντι 90,9 τον Ιούλιο του 2016), παραμένοντας όμως σε χαμηλό επίπεδο. Η βελτίωση προέρχεται από όλους τους τομείς, με εξαίρεση την καταναλωτική εμπιστοσύνη. Δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στη βιομηχανία (DG ECFIN, Αυγ. 2016) Η καταναλωτική εμπιστοσύνη υποχώρησε για 2 ο συνεχόμενο μήνα τον Αύγουστο του 2016 (στις -70,1 μονάδες, έναντι -69,2 τον προηγούμενο μήνα) παρουσιάζοντας μια τάση έντονης επιδείνωσης από τον Φεβρουάριο του 2015 και μετά. Δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στο λιανικό εμπόριο (DG ECFIN, Αυγ. 2016) Συνεχίζουν να βελτιώνονται οι επιχειρηματικές προσδοκίες στη βιομηχανία τον Αύγουστο του Η βελτίωση προέρχεται κυρίως από αισιόδοξες προβλέψεις για την εξέλιξη της παραγωγής και των εξαγωγών, χωρίς όμως ταυτόχρονη πρόβλεψη για άνοδο της απασχόλησης. Δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στις υπηρεσίες (DG ECFIN, Αυγ. 2016) Οι επιχειρηματικές προσδοκίες στο λιανικό εμπόριο βελτιώνονται εκ νέου τον Αύγουστο του 2016, κυρίως ως αποτέλεσμα των θετικότερων προβλέψεων για τις παραγγελίες και τις πωλήσεις τους 3 προσεχείς μήνες, ενώ οι εκτιμήσεις για την εξέλιξη της απασχόλησης παραμένουν σχεδόν αμετάβλητες. Δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στις κατασκευές (DG ECFIN, Αυγ. 2016) Το ισοζύγιο θετικών αρνητικών απαντήσεων στον τομέα των υπηρεσιών περιορίστηκε στις -4 μονάδες, παρουσιάζοντας βελτίωση για 2 ο συνεχόμενο μήνα, με τις εκτιμήσεις για την τρέχουσα κατάσταση να κινούνται ελαφρά θετικά, ενώ οι προβλέψεις για τη βραχυπρόθεσμη εξέλιξη της ζήτησης και της απασχόλησης παραμένουν σχεδόν αμετάβλητες. Μικρή βελτίωση σημείωσαν οι προσδοκίες στις υπηρεσίες τον Αύγουστο του 2016, οι οποίες ωστόσο παραμένουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Παρά το ότι οι εκτιμήσεις για τη δραστηριότητα τους προσεχείς μήνες, οι θετικές προβλέψεις για την απασχόληση ενισχύονται. 4

5 Οικονομική συγκυρία Δείκτης υπευθύνων προμηθειών (PMI) στη μεταποίηση (Markit, Αυγ. 2016) Ετήσια % μεταβολή νέων αδειών κυκλοφορίας αυτοκινήτων (ΕΛΣΤΑΤ, Αυγ. 2016) Τον Αύγουστο 2016 ο δείκτης PMI δείχνει μια τάση παραπέρα βελτίωσης, εισερχόμενος σε επίπεδο (οριακής) ανάπτυξης με ιδιαίτερα αισθητή αύξηση παραγγελιών και προσλήψεων που σχετίζονται με εξαγωγές, παρά τη συνεχιζόμενη συμπίεση των περιθωρίων κέρδους. Αύξηση +14,1% σημείωσε ο αριθμός νέων αδειών κυκλοφορίας αυτοκινήτων τον Αύγουστο του 2016 και +13% συνολικά το διάστημα Ιαν Αυγ 2016, με τις θετικές προσδοκίες για τον τουρισμό να συμβάλλουν θετικά σε αυτή την εξέλιξη. Ποσοστό νοικοκυριών που εκτιμά ότι η οικονομική τους κατάσταση θα επιδεινωθεί το επόμενο 12μηνο (ΙΟΒΕ, Αυγ. 2016) Ποσοστό νοικοκυριών που εκτιμούν ότι η ανεργία θα αυξηθεί το επόμενο 12μηνο (ΙΟΒΕ, Αυγ. 2016) Εντείνεται η απαισιοδοξία των νοικοκυριών τον Αύγουστο του 2016, ενόψει της έναρξης καταβολής των δόσεων φόρου εισοδήματος και ΕΝΦΙΑ και έπειτα από την εφαρμογή των νέων ρυθμίσεων σχετικά με τις ασφαλιστικές εισφορές. Το ποσοστό αυτών που εκτιμά επιδείνωση της οικονομικής τους κατάστασης ανήλθε στο 77%, ξεπερνώντας το επίπεδο του Β 6μήνου Ποσοστό νοικοκυριών που θεωρεί απίθανο να αποταμιεύσει το επόμενο 12μηνο (ΙΟΒΕ, Αυγ. 2016) Οι καταναλωτές συνεχίζουν να εκτιμούν περαιτέρω χειροτέρευση της αγοράς εργασίας όπως εκφράζεται από τις προσδοκίες ανεργίας που ξεπερνούν εκ νέου τα υψηλά επίπεδα που είχαν προσεγγίσει μετά το καλοκαίρι του 2015, με το 80% των νοικοκυριών να προβλέπει άνοδο. Ποσοστό νοικοκυριών που θα προβεί σε πολύ λιγότερες σημαντικές αγορές το επόμενο 12μηνο (ΙΟΒΕ, Αυγ. 2016) Η απαισιοδοξία των νοικοκυριών αποτυπώνεται και στο ποσοστό αυτών που θεωρεί απίθανο να αποταμιεύσει, το οποίο αν και ελαφρά βελτιωμένο τον Αύγουστο του 2016, παραμένει σε υψηλό επίπεδο (78%), την ώρα που μόλις το 7% εκτιμά το αντίθετο. Η πρόθεση των νοικοκυριών για σημαντικές αγορές (έπιπλα, ηλεκτρικές συσκευές κλπ) εξασθένησε τον Αύγουστο του 2016 για 2 ο συνεχόμενο μήνα, με το ποσοστό αυτών που προβλέπουν μείωση των αγορών να ανέρχεται στο 55%, ενώ μόλις το 4% εκτιμά αύξηση. 5

6 Απασχόληση Ποσοστό ανεργίας (εποχικά διορθωμένα στοιχεία) (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουν. 2016) Αριθμός ανέργων (εποχικά διορθωμένα στοιχεία) (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουν. 2016) Στο 23,4% διαμορφώθηκε το ποσοστό ανεργίας τον Ιούνιο του 2016, από 23,6% τον προηγούμενο μήνα και 24,9% τον αντίστοιχο μήνα του 2015 παρουσιάζοντας μικρή αλλά σταθερή μείωση. Το ποσοστό ανεργίας των νέων παρουσίασε επίσης μείωση αλλά παραμένει σε πολύ υψηλό επίπεδο (47,7%). Αριθμός ασφαλισμένων στο ΙΚΑ και βασικοί μισθοί (% μεταβολή με αντίστοιχο μήνα προηγ. έτους) (ΙΚΑ, Ιαν. 2015) Παρά τη συνεχή υποχώρηση του αριθμού των ανέργων, όπως καταγράφεται από την έρευνα εργατικού δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ, οι εγγεγραμμένοι άνεργοι στα μητρώα του ΟΑΕΔ παρουσιάζουν αύξηση τον Ιούνιο ( άτομα) και τον Ιούλιο ( άτομα). Ισοζύγιο ροών μισθωτής εργασίας (ΕΡΓΑΝΗ, Ιουλ. 2016) Ο αριθμός των ασφαλισμένων στο ΙΚΑ εξακολουθεί να αυξάνεται τον Ιανουάριο 2016 (+5,1%), αλλά ο ρυθμός ανόδου έχει εξασθενήσει σημαντικά από τον Ιούλιο του 2014 και μετά. Οι μέσες αποδοχές επίσης συνεχίζουν να μειώνονται (-1,9% τον Ιανουάριο του 2016) αλλά με μικρότερο ρυθμό. Ποσοστιαία κατανομή νέων προσλήψεων ανά είδος σύμβασης εργασίας (ΕΡΓΑΝΗ, Ιουλ. 2016) Θετικό κατά 253 χιλ. θέσεις ήταν το ισοζύγιο ροών μισθωτής απασχόλησης το διάστημα Ιαν Ιουλ 2016, γεγονός το οποίο οφείλεται κυρίως στις προσλήψεις εποχικών υπαλλήλων σε ξενοδοχεία και εστίαση. Αδήλωτη απασχόληση (ΑΡΤΕΜΙΣ, Νοε. 2015) Σεπ Νοε 2015 Ιαν - Νοε 2015 Νοε 2015 Επιχειρήσεις που ελέγχθηκαν Επιχειρήσεις με αδήλ. εργασία % παραβατικών επιχειρήσεων 14,6% 16,5% 14,7% Αριθμός εργαζομένων Αριθμός αδήλωτων εργαζομένων % αδήλωτων εργαζομένων* 5,3% 6,7% 5,7% Ποσά προστίμων ( εκατ.) 171,7 97,8 8,7 * σε σχέση με το σύνολο των εργαζομένων Σημαντική αύξηση σε σχέση με το 2009 παρουσιάζουν οι ελαστικές μορφές απασχόλησης (μερική και εκ περιτροπής), με αντίστοιχη μείωση του μεριδίου της πλήρους απασχόλησης στις νέες προσλήψεις. Θετικό, ωστόσο, είναι το γεγονός ότι το μερίδιο πλήρους απασχόλησης αυξήθηκε από 44% το 2015 σε 48% το πρώτο 7μηνο (Ιαν Ιουλ) του Στο 14,7% των ελεγχόμενων επιχειρήσεων εκτιμάται τον Νοέμβριο του 2015 το ποσοστό που απασχολούν αδήλωτους εργαζομένους (από 19% περίπου τον Απρίλιο του 2015), ενώ το ποσοστό της αδήλωτης απασχόλησης διαμορφώνεται στο 5,7% (από 9,7% τον Απρίλιο). 6

7 Τιμές - Αμοιβές Δείκτης τιμών καταναλωτή (ΕΛΣΤΑΤ, Αυγ. 2016) Πυρήνας πληθωρισμού (ΕΛΣΤΑΤ, Αυγ. 2016) Αρνητικός παρέμεινε ο πληθωρισμός τον Αύγουστο του 2016 (-0,9%) για 42 μήνα. Ο ρυθμός μείωσης των τιμών αναμένεται να αποδυναμωθεί τους επόμενους μήνες, δεδομένης της αύξησης του ΦΠΑ από 23% σε 24% τον Ιούλιο του 2016 και της εξασθένισης της επίδρασης των αυξήσεων του ΦΠΑ τον Αύγουστο του Δείκτης μισθών στο σύνολο της οικονομίας - % μεταβολή με αντίστοιχο 3μηνο προηγ. έτους (ΕΛΣΤΑΤ, Α 3μηνο 2016) Ο πυρήνας πληθωρισμού (ΕνΔΤΚ χωρίς διατροφή, ποτά, καπνό και ενέργεια) σημείωσε οριακή πτώση τον Αύγουστο του 2016 (-0,1%), με τις τιμές υπηρεσιών να καταγράφουν μικρή άνοδο (+0,2%), ενώ οι τιμές αγαθών συνέχισαν να μειώνονται (-1,8%). Δείκτης τιμών καταναλωτή βασικών ομάδων ειδών (ΕΛΣΤΑΤ, Αυγ. 2016) Περαιτέρω άνοδο σημείωσε ο δείκτης μισθών στο σύνολο της οικονομίας το Α 3μηνο του 2016 (+1,6% σε σταθερές τιμές). Ο δείκτης κινείται ανοδικά από το Γ 3μηνο του 2014, ενώ η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε το Δ 3μηνο του 2014 (+4,1%). Συνολικά κατά το 2015 οι μισθοί σε σταθερές τιμές σημείωσαν άνοδο +1,3%, ενώ σε τρέχουσες τιμές η μεταβολή είναι αρνητική (-0,5%). Δείκτης τιμών υλικών κατασκευής νέων κτιρίων κατοικιών % μεταβολή με αντίστοιχο μήνα προηγ. έτους (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουλ. 2016) Ο μέσος δείκτης Ιαν Ιουν 2016 υποχώρησε κατά -0,9%, κυρίως λόγω της πτώσης των τιμών στη στέγαση (-4,5%) και στις μεταφορές (-4%). Η άνοδος των τιμών στα τρόφιμα (+0,4%), τα ποτά/καπνό (+1,4%), την υγεία (+2,5%) και τα ξενοδοχεία εστιατόρια ( +2,6%) αντικατοπτρίζει την επίδραση την αύξησης του ΦΠΑ που επιβλήθηκε το καλοκαίρι του Δείκτης τιμών εισαγωγών στη βιομηχανία & τιμές πετρελαίου % μεταβολή με αντίστοιχο μήνα προηγ. έτους (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουν. 2016, FT, Αυγ. 2016) Οι τιμές υλικών κατασκευής νέων κτιρίων κατοικιών κινούνται πτωτικά από τον Ιανουάριο του 2013, ενώ τον Ιούλιο του 2016 κατέγραψαν μείωση -1,8%, κυρίως λόγω της υποχώρησης των τιμών καυσίμων μηχανημάτων (-5%), ηλεκτρολογικών υλικών (-3%) και υλικών ύδρευσης, θέρμανσης και αποχέτευσης (-2,9%). Ο ρυθμός μείωσης των τιμών εισαγωγών στη βιομηχανία περιορίστηκε αρκετά τον Ιούνιο του 2016 (-4,7% έναντι -10,5% τον Ιούνιο του 2016), όπως και ο ρυθμός υποχώρησης των τιμών πετρελαίου (-21,3% έναντι -43,8% τον Ιούνιο του 2015), η οποία αντικατοπτρίζεται στη μεγαλύτερη πτώση των τιμών εισαγωγών από χώρες εκτός Ευρωζώνης (-8,5%) έναντι της Ευρωζώνης (-0,7%). 7

8 Χρηματοδότηση ιδιωτικού τομέα Καθαρή ροή χρηματοδότησης μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις (ΤτΕ, Ιουλ. 2016) Καθαρή ροή χρηματοδότησης νοικοκυριά (ΤτΕ, Ιουλ. 2016) Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων ήταν μηδενικός, ενώ η μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησής τους ήταν αρνητική κατά 231 εκατ. ευρώ, έναντι θετικής καθαρής ροής 355 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Ροή καταθέσεων μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις (ΤτΕ, Ιουλ. 2016) Σε αρνητικό έδαφος παρέμεινε τον Ιούλιο του 2016 η καθαρή ροή χρηματοδότησης προς τα νοικοκυριά (- 226 εκατ. έναντι αρνητικής καθαρής ροής - 97 εκατ. τον προηγούμενο μήνα), ενώ ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής διαμορφώθηκε στο -2,8%. Ροή καταθέσεων νοικοκυριά (ΤτΕ, Ιουλ. 2016) Μετά την αύξηση των καταθέσεων των επιχειρήσεων τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2016, ενόψει καταβολής επιδομάτων αδείας και φόρων, ακολουθεί μια εύλογη υποχώρηση τον Ιούλιο (- 636 εκατ.). Πιστωτική επέκταση ανά επιχειρηματικό κλάδο (ΤτΕ, Ιουλ. 2016) ( εκατ.) Ιούλιος 2016 Υπόλοιπα %Δ (12μηνη) Σύνολο μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων ,0% Γεωργία ,6% Βιομηχανία ,1% Ορυχεία & Λατομεία ,3% Μεταποίηση ,5% Εμπόριο ,1% Τουρισμός ,9% Ναυτιλία ,2% Κατασκευές ,1% Ηλεκτρισμός Φ/Α Ύδρευση ,9% Αποθήκευση & Μεταφορές 820 0,7% Λοιποί κλάδοι ,2% Ασφαλιστικές και λοιπές χρηματ/κές επιχ ,4% Αμετάβλητο σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα το 2015 παρέμεινε τον Ιούλιο του 2016 το υπόλοιπο των δανείων στο σύνολο των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων ( 87,8 δισ.), με το εμπόριο και τον τουρισμό να σημειώνουν θετική μεταβολή (+1,1% και +0,9% αντίστοιχα), ενώ στη ναυτιλία και τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις καταγράφεται μείωση (-5,2% και -4,4% αντίστοιχα). Αντίθετα με τις επιχειρήσεις, οι καταθέσεις των νοικοκυριών σημείωσαν μικρή άνοδο τον Ιούλιο του 2016 (+ 242 εκατ.). Η χαλάρωση των capital controls αναμένεται να έχει περιορισμένη συμβολή στην αύξηση των καταθέσεων, δεδομένων των φορολογικών υποχρεώσεων των νοικοκυριών τους επόμενους μήνες. Πιστωτική επέκταση και επιτόκια (ΤτΕ, ECB, Ιουλ. 2016) Ελλάδα Ευρωζώνη Χορηγήσεις (% μεταβολή 12Μ - Ιουλ 16) -1,6% 3,9% Επιχειρήσεων 0,0% 1,3% Στεγαστικά -3,3% 2,3% Καταναλωτικά -1,0% 3,3% Επιτόκια χορηγήσεων (Ιουλ 16) Επιχειρήσεων 1 5,13% 1,88% Στεγαστικά 2 2,76% 1,82% Καταναλωτικά 3 7,95% 5,04% 1 Δάνεια από 250 χιλ. έως 1 εκατ. με κυμαινόμενο επιτόκιο και έως 1 έτος σταθερό 2 Κυμαινόμενο και έως 1 έτος σταθερό 3 Κυμαινόμενο Συνεχίζεται η απομόχλευση δανείων (deleveraging) τον Ιούλιο του 2016 με την ευρωζώνη να παρουσιάζει θετικούς ρυθμούς πιστωτικής επέκτασης από τον Μάρτιο του

9 Δημοσιονομικά στοιχεία Στοιχεία Κρατικού Προϋπολογισμού (Υπ. Οικ., Ιουλ. 2016) Ιανουάριος Ιούλιος ποσά σε εκατ % Δ Στόχος Δ με στόχο % Δ με στόχο Καθαρά έσοδα ΤΠ* ,2% ,8% Έσοδα ΠΔΕ ,6% ,8% Πρωτογενείς Δαπάνες ΤΠ ,1% ,2% Δαπάνες ΠΔΕ ,3% ,5% Πρωτογενές αποτέλεσμα ΚΠ* ,2% ,7% Ισοζύγιο ΚΠ* * Έχουν αφαιρεθεί 55 εκατ. έσοδα αποκρατικοποιήσεων, που έχουν αφαιρεθεί και από τον στόχο, και αντίστοιχα 210εκατ. το επίσης, έχουν αφαιρεθεί 291 εκατ. από ANFA/SMP όπως και πληρωμή 555 εκατ. από το ΤΧΣ για το 2015, και αντίστοιχα 375 ANFA/SMP για το 2016 καθώς και το μέρισμα της ΤτΕ, που είναι αυξημένο το 2016 στα περίπου 425 εκατ. ΤΠ: Τακτικός Προϋπολογισμός, ΚΠ: Κρατικός Προϋπολογισμός, ΠΔΕ: Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων Το διάστημα Ιαν Ιουλ 2016 χαρακτηρίζεται από τη συγκράτηση τόσο των δαπανών όσο και των εσόδων δημοσίων επενδύσεων. Οι πρωτογενείς δαπάνες παραμένουν κάτω του στόχου, ενώ τα έσοδα μετά από επιστροφές και μαζί με τα έκτακτα κινούνται άνω του στόχου. Ωστόσο, τον Ιούλιο του 2016 παρά τις αυξήσεις φόρων τα έσοδα παρέμειναν στα ίδια επίπεδα με αυτά του Ιουλίου Στοιχεία Γενικής Κυβέρνησης (Υπ. Οικ., Ιουλ. 2016) Ιανουάριος - Ιούλιος εκατ Δ% Νομικά πρόσωπα Ίδια έσοδα ,8% Μεταβιβάσεις (καθαρές) ,6% Δαπάνες ,6% Έλλειμμα (-) προ μεταβιβάσεων ,3% Ασφαλιστικά ταμεία Ίδια έσοδα ,1% Μεταβιβάσεις (καθαρές) ,7% Δαπάνες ,7% Έλλειμμα (-) προ μεταβιβάσεων ,0% Τοπική αυτοδιοίκηση Ίδια έσοδα ,1% Μεταβιβάσεις (καθαρές) ,5% Δαπάνες ,2% Έλλειμμα (-) προ μεταβιβάσεων ,4% Τον Ιούλιο το ταμειακό πρωτογενές αποτέλεσμα της γενικής κυβέρνησης διαμορφώθηκε σε 4 δισ., με τη βελτίωση σε σύγκριση με το 2015 να υποχωρεί από τα 3 δισ. περίπου στα 2,5 δισ. κυρίως λόγω της απότομης βελτίωσης του ταμειακού πλεονάσματος του Ιουλίου 2015, λόγω στάσης πληρωμών του κράτους εν μέσω επιβολής των capital controls. Ληξιπρόθεσμες οφειλές Δημοσίου προς ιδιώτες (Υπ. Οικ., Ιουλ. 2016) Στοιχεία Τακτικού Προϋπολογισμού (Υπ. Οικ., Ιουλ. 2016) Ιανουάριος - Ιούλιος ποσά σε εκατ % Δ Δ σε εκατ. Έσοδα Φόροι ,4% Φόροι εισοδήματος ,0% 292 Φόροι περιουσίας ,4% 35 ΦΠΑ ,1% 850 Φόροι κατανάλωσης ,3% 217 Φόροι ΠΟΕ ,0% 89 Δαπάνες Πρωτογενείς δαπάνες ΤΠ ,1% 881 Αποδοχές ,6% -182 Συντάξεις ,6% -22 Επιχορηγήσεις νοσοκομείων ,0% 649 Επιχορηγήσεις ΟΚΑ ,8% 52 Έσοδα ΠΔΕ ,6% 12 Δαπάνες ΠΔΕ ,3% 507 Πρωτογενές αποτέλεσμα ΓΚ ,2% -7 Καθαρά έσοδα τακτικού προϋπολογισμού (Υπ. Οικ., Ιουλ. 2016) Μέχρι τον Ιούλιο του 2016 καταγράφεται σταθερή πορεία των φόρων κατανάλωσης και ενίσχυση των εσόδων από ΦΠΑ, ως αποτέλεσμα της αύξησης των συντελεστών που αντισταθμίζουν τη στασιμότητα εσόδων στον φόρο εισοδήματος και περιουσίας, καθώς αναμένεται η πληρωμή των εκκαθαριστικών και η βεβαίωση του αυξημένου ΕΝΦΙΑ. Νέες ληξιπρόθεσμες οφειλές ιδιωτών προς το Δημόσιο (Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων, Ιουν. 2016) Οι οφειλές του κράτους προς την ιδιωτική οικονομία υποχωρούν τον Ιούλιο 2016 κατά 351 εκατ., διατηρώντας την αύξηση από το Δεκέμβριο 2015 ουσιαστικά σταθερή σε 898 εκατ. Από το Δεκέμβριο του 2015 προστίθενται και οι μη εκκαθαρισμένες επιστροφές φόρων. Τον Ιούνιο του 2016 καταγράφεται μικρή αύξηση των ληξιπρόθεσμων μη φορολογικών υποχρεώσεων των ιδιωτών προς το κράτος, την ώρα όμως που η δημιουργία νέων φορολογικών ληξιπρόθεσμων οφειλών διατηρείται σε μειωμένα μεν αλλά μη αμελητέα επίπεδα. 9

10 Ανταγωνιστικότητα World Bank - Doing Business 2016: κατάταξη ανάμεσα σε 189 χώρες (Μικρότερο = καλύτερο) Την 60 η θέση (από 189 χώρες) κατέλαβε η Ελλάδα στο Doing Business 2016, 2 θέσεις χαμηλότερα από πέρυσι. Ως προβληματικά πεδία αναφέρονται η λειτουργία της δικαιοσύνης, οι συναλλαγές ακινήτων, η λήψη δανείων και η επίλυση χρεοκοπίας. OECD 2013: κατάταξη ανάμεσα σε 31 χώρες (Μικρότερο = καλύτερο) Για το 2013 καταγράφεται η ισχυρή ρύθμιση της αγοράς από τον κρατικό έλεγχο, τα υψηλά εμπόδια σε επιχειρηματικότητα και η αυστηρή ρύθμιση των χερσαίων μεταφορών και της αγοράς ενέργειας. World Economic Forum 2015/2016 βαθμολογία ανά περιοχή (Μικρότερο = χειρότερο) Σύνοψη διαφορετικών δεικτών, 42 χώρες* (Μικρότερο = καλύτερο) Α/Α* Χώρα CPI PMR NETW IMD GCI DB 1 Δανία Αγγλία Γερμανία Ολλανδία Καναδάς Αυστραλία Σουηδία Νέα Ζηλανδία Φινλανδία Νορβηγία Αυστρία Ελβετία Ιαπωνία Ιρλανδία Βέλγιο Ισλανδία Εσθονία Λουξεμβούργο Πορτογαλία Ισπανία Λιθουανία Γαλλία Τσεχία Κορέα Χιλή Σλοβακία Πολωνία Ιταλία Ουγγαρία Ισραήλ Λετονία Ρουμανία Σλοβενία Βουλγαρία Κίνα Μεξικό Τουρκία Ελλάδα Κροατία Βραζιλία Νότια Αφρική Ινδία Επιλογή χωρών που είναι κοινές στους παραπάνω δείκτες. CPI Δείκτης διαφθοράς διεθνούς διαφάνειας PMR Δείκτης ρύθμισης αγορών προϊόντων ΟΟΣΑ NETW Δείκτης ρύθμισης αγορών δικτύων ΟΟΣΑ IMD Δείκτης ανταγωνιστικότητας IMD GCI Δείκτης παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας WEF DB Δείκτης Doing Business Παγκόσμιας Τράπεζας Α/Α* Μέσος όρος κατάταξης ερευνών Ανταγωνιστικότητα τιμών κόστους: πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία (Eurostat, Δ 3μηνο 2015) Για το 2015/16 τις χαμηλότερες βαθμολογίες συγκεντρώνουν η ανάπτυξη αγοράς χρήματος, το μακροοικονομικό περιβάλλον, η καινοτομία, η αναποτελεσματική λειτουργία των αγορών και οι αδύναμοι θεσμοί. Στα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα περιλαμβάνεται η υγεία και πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ενώ μέτριες επιδόσεις παρουσιάζουν οι υποδομές και η τεχνολογική ετοιμότητα. Τα τελευταία πέντε χρόνια η Ελλάδα έχει ανακτήσει σημαντικό μέρος της ανταγωνιστικότητας σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες με βάση τον δείκτη πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας (real effective exchange rate). 10

11 Περιβάλλον Εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (σε CO2 ισοδύναμα, 1990 = 100) (Eurostat, 2014) Εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ανά τομέα (Eurostat, 2013) Αυξητική τάση μέχρι το 2008 παρουσίασαν οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου στην Ελλάδα, αντίθετα με την ΕΕ-28 όπου ο σχετικός δείκτης εμφανίζει σταθερά καθοδική πορεία. Από το 2008 έως το 2014 ο δείκτης μειώνεται και στην Ελλάδα, γεγονός το οποίο σχετίζεται με την ύφεση της οικονομίας. Περιβαλλοντικοί φόροι (% επί των συνολικών φόρων και κοινωνικών εισφορών) (Eurostat, 2014) Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα παρουσιάζουν μείωση από το 2008 έως το 2013, κυρίως λόγω της μείωσης της οικονομικής δραστηριότητας, με το μεγαλύτερο μέρος από αυτές προέρχονται από την παραγωγή ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου. Συμμετοχή των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στη συνολική κατανάλωση ενέργειας (Eurostat, 2014) Αυξητική τάση παρουσιάζουν οι περιβαλλοντικοί φόροι ως ποσοστό των συνολικών φόρων και κοινωνικών εισφορών. Στο 9,5% το 2014 με το μεγαλύτερο μέρος αυτών να προέρχεται από την ενέργεια. Eco Innovation Index (EU Eco Innovation Observatory, 2015) Στο 15,3% ανήλθε η συμμετοχή των ΑΠΕ στη συνολική κατανάλωση ενέργειας το 2014, λίγο χαμηλότερα από τον μέσο όρος της ΕΕ-28 (16%). Ο στόχος για την Ελλάδα είναι το ποσοστό αυτό να φτάσει το 18% μέχρι το Παραγωγή αποβλήτων ανά τομέα 2012, Kg κατά κεφαλή (Eurostat, 2012) Παρά τη βελτίωση που έχει σημειωθεί σε σύγκριση με το 2010, το 2015 η Ελλάδα βρίσκεται αρκετά χαμηλότερα από το μέσο όρο της ΕΕ-28 στην κατάταξη με βάση τον δείκτη Eco-Innovation Index της ΕΕ, ο οποίος συντίθεται από 16 δείκτες που σχετίζονται με την εφαρμογή καινοτομιών για την προστασία του περιβάλλοντος και τη διασφάλιση βιώσιμης ανάπτυξης. Η Ελλάδα εμφανίζει ιδιαίτερα σημαντικές αποκλίσεις, σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ- 28, στα κατά κεφαλή απόβλητα στους κλάδους Ορυχεία & Λατομεία (περιλαμβάνουν την εξόρυξη λιγνίτη) και παραγωγής Ηλεκτρισμού & Φ/Α. 11

12 Γεωργία - Κτηνοτροφία Γεωργικοί δείκτες τιμών (% ετήσια μεταβολή) (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουν. 2016) Ακαθάριστη προστιθέμενη αξία και απασχολούμενοι στον πρωτογενή τομέα (Eurostat, Β 3μηνο 2016) Από το φθινόπωρο του 2014 έως και το τέλος του 2015 οι τιμές αγροτικών προϊόντων κινήθηκαν ανοδικά, σε αντίθεση με τις τιμές των εισροών οι οποίες υποχωρούν για σχεδόν 3 έτη, επηρεάζοντας θετικά το αγροτικό εισόδημα. Η εικόνα αυτή αντιστράφηκε το διάστημα Ιαν Μάι 2016, ενώ τον Ιούνιο του 2016 οι τιμές αγροτικών προϊόντων σημείωσαν εκ νέου οριακή άνοδο (+0,4%). Επενδύσεις στη γεωργία (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2016) Από το 2009 η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία του αγροτικού τομέα έχει αυξηθεί σημαντικά, ενώ ο αριθμός των απασχολουμένων μειώθηκε σημαντικά τη διετία και από τότε παραμένει περίπου στο ίδιο επίπεδο. Η εξέλιξη αυτή υποδηλώνει αύξηση της παραγωγικότητας του τομέα. Εξαγωγές αγροτικών προϊόντων - % μεταβολή με αντίστοιχο μήνα προηγ. έτους (ΕΛΣΤΑΤ, Eurostat, Ιουλ. 2016) Αύξηση για 2 ο συνεχόμενο 3μηνο σημείωσαν οι επενδύσεις σε αγροτικά προϊόντα το Β 3μηνο του 2016 (+4,2% συνολικά κατά το Α 6μηνο), έπειτα από τέσσερα 3μηνα σημαντικής υποχώρησης (-30,3% συνολικά το 2015). Σε τρέχουσες τιμές, το ύψος των επενδύσεων ανήλθε σε 20 εκατ., έναντι 18 εκατ. το αντίστοιχο 3μηνο του Τα 10 αγροτικά προϊόντα με τις μεγαλύτερες εισαγωγές το 2015 (Eurostat, 2015) Μερίδιο* Λοιπά κρέατα νωπά ή κατ/να 5,2% 4,8% 2 Κρέας βοοειδών νωπό ή κατεψυγμένο 3,4% 3,4% 3 Κτηνοτροφές 2,8% 3,4% 4 Τυριά 3,3% 3,3% 5 Διάφορα παρασκευάσματα διατροφής 2,1% 2,8% 6 Γαλακτοκομικά 3,0% 2,6% 7 Φρούτα νωπά ή αποξηραμένα 2,4% 2,6% 8 Καφές 1,0% 2,3% 9 Δημητριακά 1,6% 1,8% 10 Αλκοολούχα ποτά 3,8% 1,7% * Μερίδιο στο σύνολο εισαγωγών αγροτικών προϊόντων Το κρέας, τα τυριά οι κτηνοτροφές και τα γαλακτοκομικά είναι τα αγροτικά προϊόντα με τις μεγαλύτερες εισαγωγές διαχρονικά. Οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων κινούνται ανοδικά για 23 συνεχόμενους μήνες με μόνη εξαίρεση τον Νοέμβριο του Ο ρυθμός ανόδου τους εξασθένισε το Β 6μηνο του 2015 (+6,8% έναντι +19% το Α 6μηνο του 2015), ενώ το διάστημα Ιαν - Ιουλ 2016 αυξήθηκαν κατά +6% περίπου. Τα 10 πιο εξαγώγιμα αγροτικά προϊόντα το 2015 (Eurostat, 2015) Μερίδιο* Φρούτα νωπά ή αποξηραμένα 7,4% 6,8% 2 Έλαια και λίπη 4,2% 6,4% 3 Λαχανικά παρασκευασμένα 5,2% 5,2% 4 Ψάρια νωπά ή κατεψυγμένα 3,6% 4,6% 5 Φρούτα παρασκευασμένα 6,2% 3,8% 6 Τυριά 1,8% 3,6% 7 Προϊόντα καπνού 2,7% 2,7% 8 Διάφορα παρασκευάσματα διατροφής 1,0% 1,9% 9 Γάλατα 0,6% 1,8% 10 Αλκοολούχα ποτά 1,9% 1,7% * Μερίδιο στο σύνολο εξαγωγών αγροτικών προϊόντων Στην κορυφή της λίστας των πιο εξαγώγιμων αγροτικών προϊόντων το 2015 βρίσκονται τα φρούτα, το λάδι, τα λαχανικά, τα ψάρια και τα τυριά. 12

13 Βιομηχανία Δείκτης βιομηχανικής παραγωγής (2010 = 100) (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουλ. 2016) Δείκτης κύκλου εργασιών στη βιομηχανία (ετήσια % μεταβολή) (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουν. 2016) Θετικά συνέχισε να κινείται η βιομηχανική παραγωγή τον Ιούλιο του 2016, με τον γενικό δείκτη να καταγράφει άνοδο +4,1%, κυρίως λόγω της αύξησης της παραγωγής στη μεταποίηση (+9,2%). Το διάστημα Ιαν Ιουλ 2016 σημειώθηκε αύξηση +2,3%, έναντι μείωσης -0,3% το αντίστοιχο διάστημα πέρυσι. Μεταποίηση χωρίς πετρελαιοειδή Παραγωγή & Πωλήσεις (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουλ. 2016) Παρά την άνοδο της βιομηχανικής παραγωγής, ο κύκλος εργασιών στη βιομηχανία μειώνεται (-9,4% τον Ιούνιο και -12,8% το διάστημα Ιαν Ιουν 2016), κυρίως λόγω της πτώσης των τιμών πετρελαίου, με τις πωλήσεις στο εξωτερικό να σημειώνουν μεγαλύτερες απώλειες, ιδίως εκτός Ευρωζώνης. Ενέργεια Παραγωγή & Πωλήσεις (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουλ. 2016) Έπειτα από την κάμψη του Μαΐου του 2016, η βιομηχανική παραγωγή στη μεταποίηση πλην πετρελαιοειδών σημείωσε σημαντική αύξηση τον Ιούνιο και τον Ιούλιο (+7% και =9,8% αντίστοιχα), ενώ κατά το διάστημα Ιαν Ιουλ 2016 ενισχύεται κατά +3,8%. Πετρελαιοειδή Παραγωγή & Πωλήσεις (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουλ. 2016) Η παραγωγή στον κλάδο ενέργειας σημείωσε κάμψη τον Ιούλιο του 2016 (- 3,1%), ενώ κατά το διάστημα Ιαν Ιουλ 2016 παρέμεινε στα ίδια επίπεδα με το αντίστοιχο διάστημα το Τρόφιμα Παραγωγή & Πωλήσεις (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουλ. 2016) Η παραγωγή στον κλάδο διύλισης πετρελαίου εξακολουθεί και τον Ιούλιο να σημειώνει άνοδο (+6,5%), αλλά με μικρότερο ρυθμό σε σχέση με τους δύο προηγούμενους μήνες, κατά τους οποίους η μεγάλη αύξηση οφείλεται κυρίως στη διακοπή της λειτουργίας των διυλιστηρίων τον Μάιο του Ο ρυθμός αύξησης της παραγωγής στον κλάδο των τροφίμων ενισχύεται περαιτέρω τον Ιούλιο του 2016 (+9,3%). Ο σχετικός δείκτης κινείται ανοδικά για 8 ο συνεχόμενο μήνα και συνολικά κατά το διάστημα Ιαν Ιουλ 2016 η παραγωγή παρουσιάζει αύξηση +4,5%. Παρόλα αυτά ο δείκτης κύκλου εργασιών του κλάδου εμφανίζει πτωτική τάση. 13

14 Ορυχεία Παραγωγή & Πωλήσεις (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουλ. 2016) Ένδυση Παραγωγή & Πωλήσεις (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουλ. 2016) Συνεχίζει να υποχωρεί η βιομηχανική παραγωγή στα ορυχεία τον Ιούλιο του 2016 (-16,8%), ενώ συνολικά κατά το διάστημα Ιαν - Ιουλ 2016 καταγράφεται μείωση -19,5%. Βασικά μέταλλα Παραγωγή και Πωλήσεις (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουλ. 2016) Παρά την άνοδο των λιανικών πωλήσεων και των εξαγωγών, η παραγωγή στον κλάδο ένδυσης υποχωρεί έντονα το διάστημα Ιαν Ιουλ Ωστόσο, τον Ιούλιο η πτώση περιορίστηκε στο -3,2% ενώ συνολικά κατά το διάστημα Ιαν Ιουλ 2016 η παραγωγή μειώθηκε κατά -12,7%. Κατασκευή μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού Παραγωγή και Πωλήσεις (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουλ. 2016) Μετά τη σημαντική υποχώρηση του Μαΐου του 2016, η παραγωγή στον κλάδο βασικών μετάλλων σημείωσε άνοδο τον Ιούνιο και τον Ιούλιο (+34,1% και +4,7% αντίστοιχα), ενώ συνολικά κατά το διάστημα Ιαν - Ιουλ 2016 εμφανίζεται αύξηση +3,8%, ως αποτέλεσμα κυρίως της ανόδου της παραγωγής αλουμινίου (+6,7%). Χημικά Παραγωγή & Πωλήσεις (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουλ. 2016) Ανοδικά κινήθηκε τον Ιούλιο του 2016 (+15,6%) η παραγωγή στον κλάδο κατασκευής μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού για 3 ο συνεχόμενο μήνα. Κατά το διάστημα Ιαν Ιουλ 2016 καταγράφεται άνοδος +12,1%, η οποία συνδυάζεται με την αύξηση των εξαγωγών του κλάδου. Μη μεταλλικά ορυκτά προϊόντα Παραγωγή & Πωλήσεις (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουλ. 2016) Ενισχύεται εκ νέου ο ρυθμός αύξηση της παραγωγής στον κλάδο των χημικών τον Ιούλιο του 2016 (+15,4%), η οποία σημειώνει άνοδο για 9 ο συνεχή μήνα, ως αποτέλεσμα και της αύξησης των αντίστοιχων εξαγωγών. Παρόλα αυτά ο δείκτης κύκλου εργασιών του κλάδου κατέγραψε σημαντική υποχώρηση τον Ιούνιο του 2016 (-13,4%). Σημαντική αύξηση σημείωσε η παραγωγή στον κλάδο των μη μεταλλικών ορυκτών τον Ιούλιο του 2016 (+39,1%), η οποία κινείται ανοδικά για 9 ο συνεχή μήνα. Κατά το διάστημα Ιαν - Ιουλ 2016 ο σχετικός δείκτης εμφανίζει αύξηση +13,9%, κυρίως λόγω της ενίσχυσης της παραγωγής τσιμέντου (+21,9%). 14

15 Κατασκευές Επενδύσεις σε κατασκευές - % μεταβολή με αντίστοιχο 3μηνο προηγούμενου έτους (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2016) Δείκτης παραγωγής στις κατασκευές - % μεταβολή με αντίστοιχο 3μηνο προηγούμενου έτους (ΕΛΣΤΑΤ, Α 3μηνο 2016) Άνοδο κατέγραψαν οι επενδύσεις στις κατασκευές συνολικά το Β 3μηνο του 2016 (+1,2%), ως αποτέλεσμα της αύξηση των επενδύσεων σε κατασκευές πλην κατοικιών (+7,1%), την ώρα που επενδύσεις σε κατοικίες συνεχίζουν να υποχωρούν (-23,5%). Ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα όγκος που αντιστοιχεί στις εκδοθείσες άδειες (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουν. 2016) Έπειτα από μικρή άνοδο το τελευταίο 3μηνο του 2015, η παραγωγή στις κατασκευές επιστρέφει σε αρνητικό έδαφος το Α 3μηνο του 2016, με τον σχετικό δείκτης να υποχωρεί κατά -9,3% σε σύγκριση με το αντίστοιχο 3μηνο του 2015, έναντι αύξησης +47,1% το Α 3μηνο του Δείκτες κόστους κατασκευής νέων κτιρίων κατοικιών - % μεταβολή με αντίστοιχο 3μηνο προηγούμενου έτους (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2016) Μείωση -26,1% σημείωσε ο όγκος που αντιστοιχεί στις εκδοθείσες άδειες ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας τον Ιούνιο του 2016 (-22,2% το διάστημα Ιαν Ιουν 2016). Σε όλες τις περιφέρειες σημειώθηκε μείωση εκτός από τη Θεσσαλία (+74,3%), τη Δυτική Ελλάδα (+8,9%) και την Αττική (+32,2%). Τιμές και ενοίκια επαγγελματικών ακινήτων (ΤτΕ, Β 6μηνο 2015) Ο ρυθμός υποχώρησης των δεικτών κόστους κατασκευής νέων κτιρίων κατοικιών παρουσιάζει μικρή αποδυνάμωση το Β 3μηνο του 2016 με τον γενικό δείκτη να υποχωρεί κατά -1,7%, έναντι μείωσης -2,3% το Β 3μηνο του Η πτώση του δείκτη τιμών υλικών είναι ελαφρά μεγαλύτερη από εκείνη του δείκτη τιμών αμοιβής εργασίας (-2,0% και -1,4% αντίστοιχα). Χρηματοδότηση αγοράς ακινήτων (ΤτΕ, Ιουλ. 2016) Υπόλοιπο στεγαστικών δανείων ( εκατ.) Οριακή μείωση παρουσίασαν οι ονομαστικές τιμές των γραφείων υψηλών προδιαγραφών το 2015 σε σχέση με το 2014 (-0,2%), καταγράφοντας σημαντική επιβράδυνση σε σχέση με τους αντίστοιχους ρυθμούς του 2014 (- 3,5%) και του 2013 (-9,9%). Σε ό,τι αφορά τα μισθώματα, στο σύνολο του 2015, αυτά υποχώρησαν κατά -1,1%. ( εκατ.) Δεκ-14 Δεκ-15 Ιουλ-16 Υπόλοιπο στεγαστικών δαν Μηνιαία καθαρή ροή (%) 12μηνη μεταβολή -3,0% -3,5% -3,3% Συνεχίζει να υποχωρεί το υπόλοιπο των στεγαστικών δανείων τον Ιούλιο του 2016, το οποίο περιορίστηκε στα 65,9 δισ. περίπου από 66,1 δισ. τον προηγούμενο μήνα και 67,6 δισ. Δεκέμβριο του

16 Αγορά ακινήτων Τιμές ακινήτων και ονομαστικό ΑΕΠ (ΕΛΣΤΑΤ και ΤτΕ, 2015) Νέες κατοικίες, τιμές και ενοίκια (ΕΛΣΤΑΤ και ΤτΕ, Β 3μηνο 2016) Οι τιμές ακινήτων από το 2008 και μετά μειώνονται ταχύτερα σε σχέση με τον ρυθμό μείωσης τους ΑΕΠ, ενώ οι προβλέψεις για τα επόμενα έτη δείχνουν μια σταθεροποίηση. Επενδύσεις σε κατοικίες, Ελλάδα και Ευρωζώνη (Eurostat, 2015) Σταδιακή αποδυνάμωση παρουσιάζει ο ρυθμός μείωσης των τιμών ακινήτων κατά το Β 6μηνο του Σε ετήσια βάση η υποχώρηση τιμών στα αστικά ακίνητα το Β τρίμηνο 2016 ανήλθε σε 3,3%, αντί υποχώρησης 5,3% το Α 3μηνο. Επενδύσεις σε κατοικίες και λοιπές κατασκευές τρέχουσες τιμές (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2016) Οι επενδύσεις σε κατοικίες, ως ποσοστό του ΑΕΠ, έχουν μειωθεί στην Ελλάδα από 10,8% το 2007 σε μόλις 0,8% το Ηπιότερη μείωση παρουσιάζεται στον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Καθαρή εισροή κεφαλαίων από το εξωτερικό για την αγορά ακινήτων στην Ελλάδα - ετήσια % μεταβολή (ΤτΕ, Ιουν. 2016) Οι επενδύσεις σε κατοικίες το Β 3μηνο του 2016 περιορίστηκαν στα 284 εκατ. (έναντι 377 εκατ. το Β 3μηνο του 2015) παρουσιάζοντας μείωση σε πραγματικούς όρους -23,5%. Αντίθετα, οι επενδύσεις σε λοιπές κατασκευές αυξήθηκαν κατά +7,1% σε σύγκριση με το αντίστοιχο 3μηνο περυσι. Φόροι στην περιουσία ως ποσοστό του ΑΕΠ (Eurostat, 2012) Οριακή μείωση (-0,8%) εμφανίζει το διάστημα Ιαν Ιουν 2016 η εισροή ξένων κεφαλαίων για την αγορά ακινήτων στην Ελλάδα, έπειτα από αρνητική μεταβολή το 2015 κατά -36,1% (σύνολο έτους). Σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, η φορολογία ακινήτων στην Ελλάδα είναι ήδη από το 2012 αρκετά υψηλή ως ποσοστό του ΑΕΠ. 16

17 Λιανικό Εμπόριο Μεταβολές του δείκτη όγκου στο λιανικό εμπόριο (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουν. 2016) Μεταβολές του δείκτη κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουν. 2016) Νέα μείωση κατέγραψαν οι λιανικές πωλήσεις τον Ιούνιο του 2016 (-3,6%), με τον δείκτη όγκου να κινείται πτωτικά από τον Μάιο του 2015, με μόνη εξαίρεση τον Δεκέμβριο του 2015, όταν αυξήθηκε οριακά. Εξαιρουμένων των καυσίμων η πτώση είναι μικρότερη (-1,5%). Δείκτης όγκου στο λιανικό εμπόριο - % μεταβολή ανά κατηγορία καταστημάτων (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουν. 2016) Ο γενικός δείκτης κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο κατέγραψε πτώση -5,2% τον Ιούνιο του 2016 και -5,4% συνολικά κατά το Α 6μηνο του έτους, με την υποχώρηση των τιμών, ιδίως των καυσίμων, να εξακολουθεί να επιδρά αρνητικά. Δείκτης κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο - % μεταβολή ανά κατηγορία καταστημάτων (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουν. 2016) Συνολικά κατά το Α 6μηνο του 2016, ο όγκος των λιανικών πωλήσεων εμφανίζει μείωση -3,6%, ενώ εξαιρουμένων των καυσίμων η πτώση περιορίζεται στο -2,2%. Η μείωση προέρχεται από όλες τις κατηγορίες καταστημάτων με εξαίρεση τα πολυκαταστήματα (+9,1%) και τα είδη ένδυσης και υπόδησης (+2,6%). Μεταβολές του δείκτη όγκου σε βασικές κατηγορίες (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουν. 2016) Παρόμοια είναι η εικόνα στους επιμέρους δείκτες κύκλου εργασιών, με την υποχώρηση των τιμών να επηρεάζει αρνητικά την εξέλιξη του δείκτη, σε σχέση με της εξέλιξη του όγκου των πωλήσεων, στις περισσότερες κατηγορίες καταστημάτων. Μεταβολές του δείκτη κύκλου εργασιών σε βασικές κατηγορίες (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουν. 2016) Τον Ιούνιο του 2016 κινήθηκαν ανοδικά, ενόψει των θερινών διακοπών, οι πωλήσεις των πολυκαταστημάτων (+11,9%), ειδών ένδυσης και υπόδησης (+4%) και βιβλίων, χαρτικών, προϊόντων τεχνολογίας κλπ (+2,3%). Αντίθετα, οι πωλήσεις στα καταστήματα τροφίμων, ποτών και καπνού μειώθηκαν (-3,9%). Ανάλογη εικόνα με τον δείκτη όγκου παρουσιάζει ο δείκτης κύκλου εργασιών, με την υποχώρηση των τιμών καυσίμων να επηρεάζει το ύψος των λιανικών πωλήσεων από το φθινόπωρο του 2014 και μετά. 17

18 Ισοζύγιο θετικών αρνητικών απαντήσεων συγκυρία & επιχειρήσεις Υπηρεσίες Δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών σε επιμέρους κλάδους των υπηρεσιών (DG ECFIN, Αυγ. 2016) Δείκτης κύκλου εργασιών στον τομέα των υπηρεσιών (ΕΛΣΤΑΤ, Α 3μηνο 2016) Ανοδική τάση διαμορφώνουν οι επιχειρηματικές προσδοκίες στις τηλεπικοινωνίες, την πληροφορική και τη διαφήμιση/έρευνα αγοράς, ενώ και στους τρεις τομείς το ισοζύγιο θετικών αρνητικών προσδοκιών τον Αύγουστο του 2016 ήταν θετικό. Δείκτης κύκλου εργασιών στις ταχυδρομικές και ταχυ-μεταφορικές δραστηριότητες (ΕΛΣΤΑΤ, A 3μηνο 2016) Μικτή εικόνα παρουσιάζει ο κύκλο εργασιών στον τομέα των υπηρεσιών το Α 3μηνο του 2016, με 6 από τους 15 κλάδους να καταγράφουν θετική μεταβολή και τους υπόλοιπους 9 να κινούνται πτωτικά (Διάγραμμα 8). Οι μεγαλύτερες αυξήσεις σημειώθηκαν στους κλάδους αρχιτεκτόνων-μηχανικών (+28,1%), δραστηριοτήτων σχετικών με την απασχόληση (+13,2%) και παροχής προστασίας (+11%). Δείκτης κύκλου εργασιών στις υπηρεσίες τηλεπικοινωνιών (ΕΛΣΤΑΤ, A 3μηνο 2016) Η υποχώρηση του δείκτη κύκλου εργασιών στις ταχυδρομικές και ταχυμεταφορικές δραστηριότητες ανακόπηκε το Δ 3μηνο του 2015, καταγράφοντας θετική μεταβολή (+5,1%), ενώ το Α 3μηνο του 2016 σημείωσε εκ νέου αρνητική μεταβολή (-1,3%). Δείκτης κύκλου εργασιών στις υπηρεσίες πληροφορικής (ΕΛΣΤΑΤ, A 3μηνο 2016) Πτωτική πορεία ακολουθεί ο δείκτης κύκλου εργασιών στις τηλεπικοινωνίες καθ όλη τη διάρκεια του 2015 (-1,3%), ενώ το Α 3μηνο του 2016 η μείωση περιορίστηκε ελαφρά σε σχέση με το προηγούμενο 3μηνο (-1,8% έναντι -3,4 το Δ 3μηνο του 2015 και +0,5% το Α 3μηνο του 2015). Δείκτης κύκλου εργασιών στις υπηρεσίες διαφήμισης, έρευνας αγοράς και δημοσκοπήσεων (ΕΛΣΤΑΤ, A 3μηνο 2016) Οριακή αύξηση σημείωσε ο κύκλος εργασιών στον τομέα της πληροφορικής το Α 3μηνο του 2016 (+0,6%), έπειτα από άνοδο +8,5% στο σύνολο του Περαιτέρω υποχώρηση εμφανίζει το Α 3μηνο του 2016 ο κύκλος εργασιών στις υπηρεσίες διαφήμισης, έρευνας αγοράς και δημοσκοπήσεων (-11,5%), παρά τη μικρή αλλά σταθερή βελτίωση των επιχειρηματικών προσδοκιών στον τομέα. 18

19 Εξαγωγές Εξαγωγές χωρίς καύσιμα - % μεταβολή με αντίστοιχο μήνα προηγούμενου έτους (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουλ. 2016) Εξαγωγές ανά προορισμό (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουλ. 2016) Συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών ( εκατ.) Ιανουάριος - Ιούλιος %Δ /14 16/15 Ευρωπαϊκή Ένωση 7.596, , ,5 11,3% -1,0% Τρίτες χώρες 8.076, , ,5-14,5% -14,8% Σύνολο , , ,0-2,0% -7,2% Εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών ( εκατ.) Ιανουάριος - Ιούλιος %Δ /14 16/15 Ευρωπαϊκή Ένωση 6.295, , ,7 15,2% 2,7% Τρίτες χώρες 3.308, , ,3 9,8% -8,0% Σύνολο 9.604, , ,0 13,3% -0,9% Οριακή άνοδο παρουσίασαν οι εξαγωγές χωρίς πετρελαιοειδή τον Ιούλιο του 2016 (+0,7%). Η μεταβολή αυτή, σε συνδυασμό με την πτώση του Μαΐου (-5,8%) και του Ιουνίου (-3,6%) καταδεικνύει τη σημαντική εξασθένιση της δυναμικής των ελληνικών εξαγωγών σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα το Μερίδια εξαγωγών πλην καυσίμων (ΕΛΣΤΑΤ, 2015) Το μεγαλύτερο μερίδιο στο σύνολο των εξαγωγών πλην καυσίμων κατέχουν διαχρονικά τα βιομηχανικά προϊόντα. Σε σύγκριση με το 2010, αύξηση καταγράφεται στο μερίδιο των αγροτικών προϊόντων και μικρή μείωση στο αντίστοιχο μερίδιο των πρώτων υλών. Εξαγωγική επίδοση (ΤτΕ, Ιουν. 2016) ( δισ.) Σύνολο Ιαν Ιουν %Δ %Δ Εξαγωγές αγαθών & υπηρεσιών 57,8 52,8-8,8% 25,4 20,8-18,1% Εξαγωγές αγαθών 26,8 24,8-7,5% 12,6 11,6-7,9% Καύσιμα 9,0 6,7-25,8% 3,4 2,6-22,5% Εξαγωγές πλην καυσίμων 17,7 18,1 1,9% 9,2 9,0-2,5% Εξαγωγές υπηρεσιών 31,1 28,0-9,9% 12,8 9,2-28,1% Τουρισμός 13,4 14,2 6,0% 4,2 3,9-5,8% Μεταφορές 13,1 10,0-24,1% 6,4 3,6-44,1% Άλλες υπηρεσίες 4,5 3,8-15,5% 2,2 1,7-23,7% Βελτίωση κατά 1,3 δισ. εμφανίζει το ισοζύγιο αγαθών το Α 6μηνο του 2016, κυρίως λόγω του ισοζυγίου καυσίμων και του περιορισμού των εισαγωγών πλοίων (-62,8%), ενώ οι εξαγωγές πλην καυσίμων καταγράφουν πτώση -2,5%. Κατώτερες των προσδοκιών ήταν επίσης οι επιδόσεις του τουρισμού (-5,8% οι εισπράξεις και -1,6% οι αφίξεις), ενώ1 τα capital controls εξακολουθούν να επηρεάζουν αρνητικά τις εισπράξεις από μεταφορές (-44,1%). Συνολικά κατά το διάστημα Ιαν Ιουλ 2016, οι εξαγωγές αγαθών πλην πετρελαιοειδών εμφανίζουν πτώση -0,9% έναντι αύξησης +13,3% το αντίστοιχο διάστημα πέρυσι. Παρόλα αυτά, οι εξαγωγές αρκετών κατηγοριών προϊόντων εξακολουθούν να κινούνται σε θετικό έδαφος, ιδίως τα τρόφιμα, τα ποτά και ο καπνός, τα μηχανήματα και τα διάφορα βιομηχανικά είδη. Αξία εξαγωγών ανά ομάδα προϊόντων ( εκατ.) (ΕΛΣΤΑΤ, Eurostat, Ιουλ. 2016) Ομάδες προϊόντων Ιανουάριος - Ιούλιος %Δ %Δ /14 16/15 Αγροτικά προϊόντα 2.633, , ,5 17,3% 6,1% Τρόφιμα και ζώα ζωντανά 2.157, , ,0 4,0% 8,9% Ποτά καπνός 321,8 390,9 435,0 21,5% 11,3% Λάδια και λίπη ζωικά ή φυτικά 154,3 456,0 402,5 195,5% -11,7% Πρώτες ύλες 548,5 574,4 497,7 4,7% -13,4% Καύσιμα 6.088, , ,7-26,0% -22,5% Βιομηχανικά προϊόντα 6.051, , ,7 12,1% -1,6% Χημικά 1.600, , ,6 2,7% -1,4% Βιομηχανικά είδη κατά Α ύλη 2.208, , ,0 16,5% -8,8% Μηχανήματα 1.244, , ,8 22,4% 4,2% Διάφορα βιομηχανικά είδη 997, , ,3 4,8% 7,4% Άλλα 351,6 398,1 298,4 13,2% -25,0% Σύνολο , , ,0-2,0% -7,2% Σύνολο χωρίς καύσιμα 9.584, , ,3 13,2% -0,9% Πρόσθετη ανάλυση*: Μεταποιημένα προϊόντα 6.795, , ,1 16,9% -3,1% εκ των οποίων: τρόφιμα/ποτά 1.177, , ,0 31,8% -0,7% Πρώτες ύλες & ακατέργαστα 1.335, , ,0 1,6% 7,2% εκ των οποίων: αγροτικά 878,6 855,5 962,3-2,6% 12,5% * Στοιχεία Ιαν - Ιουν Τα 10 πιο εξαγώγιμα προϊόντα και οι 10 πρώτες αγορές το 2015 (Eurostat, 2015) Προϊόν (Μερίδιο) Χώρα (Μερίδιο) 1. Αλουμίνιο (5,0%) Ιταλία (11,2%) 2. Φάρμακα (3,8%) Γερμανία (7,3%) 3. Φρούτα νωπά ή αποξηραμένα (2,8%) Τουρκία (6,6%) 4. Λαχανικά παρασκευασμένα ή διατ/να (2,1%) Κύπρος (5,9%) 5. Ψάρια νωπά η κατεψυγμένα (1,9%) Βουλγαρία (5,2%) 6. Χαλκός (1,8%) ΗΠΑ (4,8%) 7. Φρούτα παρασκευασμένα ή διατ/να (1,6%) Ην. Βασίλειο (4,2%) 8. Ασβέστης, τσιμέντο & έτοιμα υλικά κατ. (1,5%) Αίγυπτος (4,0%) 9. Τυρί και πηγμένο γάλα για τυρί (1,4%) Λίβανος (3,0%) 10. Βαμβάκι (1,2%) Σαουδική Αραβική (2,9%) Στις πρώτες θέσεις της κατάταξης με τα πιο εξαγώγιμα προϊόντα βρίσκονται το αλουμίνιο, τα φάρμακα και τα τρόφιμα, κυρίως τα φρούτα και λαχανικά. Η Τουρκία, η Ιταλία και η Γερμανία αποτελούν τις κυριότερες αγορές για τα ελληνικά προϊόντα. 19

20 Τουρισμός Δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στον τουρισμό (ΙΟΒΕ, Ιουν. 2016) Ταξιδιωτικές εισπράξεις (% μεταβολή με αντίστοιχο μήνα προηγούμενου έτους) (ΤτΕ, Ιουν. 2016) Οι επιχειρηματικές προσδοκίες στα ξενοδοχεία παρουσίασαν κάμψη από τον Μάιο του 2016, ενώ τον Αύγουστο επανήλθαν σε θετικό ισοζύγιο θετικών αρνητικών απαντήσεων. Στα εστιατόρια και τα τουριστικά πρακτορεία το ισοζύγιο βελτιώθηκε αρκετά τον Ιούλιο, όμως εξακολουθεί και τον Αύγουστο να παραμένει αρνητικό. Τουριστική κίνηση (χιλ. ταξιδιώτες ανά χώρα και % μεταβολή με αντίστοιχη περίοδο προηγούμενου έτους) (ΤτΕ, Ιουν. 2016) Παρά τη μείωση που παρουσιάζουν οι τουριστικές εισπράξεις το Α 6μηνο του 2016 (-1,6%), τα στοιχεία για την ακτοπλοϊκή κίνηση και τις αεροπορικές αφίξεις, δείχνουν αύξηση (+6,9% το διάστημα Ιαν Αυγ 2016 και +6,4% το διάστημα Ιαν Ιουλ 2016 αντίστοιχα), ενισχύοντας τις προσδοκίες για αντιστροφή της πτωτικής τάσης λόγω κρατήσεων της τελευταίας στιγμής. Ταξιδιωτική κίνηση ανά χώρα (% μεταβολή του αριθμού ταξιδιωτών) (ΤτΕ, Ιουν. 2016) Oι αφίξεις τουριστών μειώθηκαν -1,6% το Α 6μηνο του 2016, έναντι αύξησης +20,8% το Α 6μηνο του Ωστόσο, διάφορες πηγές κάνουν λόγο για αύξηση των κρατήσεων τελευταίας στιγμής, οι οποίες θα καθορίσουν τα συνολικά μεγέθη του τουρισμού για το σύνολο του Μέση διάρκεια παραμονής ταξιδιωτών (αριθμός διανυκτερεύσεων) (ΤτΕ, Α 3μηνο 2016) Oι αφίξεις τουριστών μειώθηκαν -1,6% το Α 6μηνο του 2016 (έναντι αύξησης +20,8% το Α 6μηνο του 2015), κυρίως λόγω της μείωσης αφίξεων από χώρες εκτός της ΕΕ (-6,1%) και της Ευρωζώνης (-1,8%), ενώ άνοδο παρουσιάζουν οι αφίξεις από το ΗΒ (+13,1%), τη Ρωσία (+7,7%) και τις ΗΠΑ (6,4%). Διεθνείς τουριστικές αφίξεις στα κυριότερα αεροδρόμια (ΣΕΤΕ, Ιουν. 2016) Καθοδική τάση διαμορφώνεται στον αριθμό των διανυκτερεύσεων μη κατοίκων στην Ελλάδα τα τρία τελευταία χρόνια. Ωστόσο, το Α 3μηνο του 2016 η μέση διάρκεια παραμονής ταξιδιωτών αυξήθηκε στις 5,7 ημέρες, έναντι 5,2 ημερών το αντίστοιχο 3μηνο του 2015 και 6,2 ημερών το Οι διεθνείς τουριστικές αφίξεις κινούνται ανοδικά στα περισσότερα αεροδρόμια το διάστημα Ιαν - Ιουλ 2016, ενισχύοντας τις θετικές προσδοκίες για την πορεία του τουρισμού το

21 Μεταφορές Χορήγηση αδειών κυκλοφορίας οχημάτων (ΕΛΣΤΑΤ, Αυγ. 2016) Εισπράξεις από μεταφορές (ΤτΕ, Ιουν ) Αύξηση +14,1% σημείωσε ο αριθμός νέων αδειών κυκλοφορίας αυτοκινήτων τον Αύγουστο του 2016 (έναντι αύξησης +20,1% τον Αύγουστο του 2015) και +13% συνολικά κατά το διάστημα Ιαν Αυγ 2016, με τις θετικές προσδοκίες στον τουρισμό να συμβάλλουν θετικά. Δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στον τομέα των μεταφορών (DG ECFIN, Αυγ. 2016) Οι εισπράξεις από μεταφορές από τον Ιούλιο του 2015 παρουσιάζουν έντονη υποχώρηση, κυρίως λόγω της μείωσης των καθαρών εισπράξεων από υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών, καταδεικνύοντας ότι μεγάλο μέρος αυτών παραμένει στο εξωτερικό. Δείκτης κύκλου εργασιών στον τομέα των μεταφορών (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2016) % ετήσια μεταβολή Μέσος ετήσιος Β 3μηνο Χερσαίες και μέσω αγωγών -4,4% -5,9% -4,9% -4,6% Πλωτές -8,1% -5,4% 2,5% -5,8% Αεροπορικές 7,1% 7,8% 4,3% 3,4% Αποθήκευση & υποστ/κές δραστ. 5,5% 2,5% 4,6% 7,5% Συνεχίζουν να υποχωρούν τον Αύγουστο του 2016 οι επιχειρηματικές προσδοκίες στις χερσαίες και στις πλωτές μεταφορές, αντίθετα με τις πλωτές μεταφορές, όπου το ισοζύγιο θετικών αρνητικών εκτιμήσεων βελτιώθηκε σημαντικά. Αύξηση σημείωσε το Β 3μηνο του 2016 ο δείκτης κύκλου εργασιών στις αεροπορικές μεταφορές (+3,4%), για 6 ο συνεχόμενο 3μηνο, ενώ στις χερσαίες και στις πλωτές μεταφορές η μεταβολή ήταν αρνητική (-4,6% και -5,8% αντίστοιχα). Εισπράξεις από θαλάσσιες μεταφορές (% μεταβολή με αντίστοιχο 3μηνο προηγούμενου έτους) (ΤτΕ, Α 3μηνο 2016) Εξέλιξη του κύκλου εργασιών στις αεροπορικές μεταφορές και στην αποθήκευση (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2016) Οι εισπράξεις από θαλάσσιες μεταφορές σημειώνουν θεαματική πτώση από το Γ 2015, η οποία συνεχίστηκε και το Α 3μηνο του 2016 (-50,5%), καταδεικνύοντας ότι σημαντικό μέρος αυτών παραμένει στο εξωτερικό λόγω της επιβολής των capital controls. Συνεχίζεται η αύξηση του κύκλου εργασιών στις αεροπορικές μεταφορές το Β 3μηνο του 2016, παρουσιάζοντας ωστόσο αποδυνάμωση από το Γ 3μηνο του 2015 και μετά. Στις δραστηριότητες αποθήκευσης η άνοδος του κύκλου εργασιών διαμορφώθηκε στο +7,5%. 21

22 Ναυτιλία Δύναμη του ελληνικού εμπορικού στόλου (αριθμός πλοίων) (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουν. 2016) Χωρητικότητα του ελληνικού εμπορικού στόλου (% μεταβολή) (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουν. 2016) Μείωση -0,3% παρουσίασε η δύναμη του ελληνικού εμπορικού στόλου τον Ιούνιο του 2016 σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα πέρυσι, με τον αριθμό των πλοίων να ανέρχεται σε (έναντι τον Ιούνιο του 2015 και τον Ιούνιο του 2014). Διακίνηση επιβατών στα ελληνικά λιμάνια (ΕΛΣΤΑΤ, Δ 3μηνο 2015) Δ 3μηνο % μεταβολή 2014/ 2015/ (Σε χιλ.) Επιβάτες εσωτερικού ,5% 2,7% Επιβάτες εξωτερικού ,8% -26,4% Αποβιβασθέντες ,0% -28,2% Επιβιβασθέντες ,6% -24,7% Σύνολο ,5% 1,3% Η ολική χωρητικότητα του ελληνικού εμπορικού στόλου τον Ιούνιο του 2016 μειώθηκε κατά -1,3% σε σύγκριση με τον Ιούνιο του 2015 (έναντι αύξησης +1% τον Ιούνιο του 2015). Ωστόσο, σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο του 2015 η χωρητικότητα έχει αυξηθεί (+0,3%). Διακίνηση εμπορευμάτων στα ελληνικά λιμάνια (ΕΛΣΤΑΤ, Δ 3μηνο 2015) Δ 3μηνο % μεταβολή 2014/ 2015/ (Σε χιλ. τόνους) Εμπορεύματα εσωτερικού ,0% 5,1% Εμπορεύματα εξωτερικού ,7% 1,8% Εκφορτωθέντα ,5% 2,1% Φορτωθέντα ,1% 1,4% Σύνολο ,7% 2,5% Αύξηση +1,3% παρουσίασε η συνολική διακίνηση επιβατών στα ελληνικά λιμάνια το Δ 3μηνο του 2015, έναντι μείωσης -0,5% που είχε σημειωθεί το αντίστοιχο 3μηνο του Συνολικά το 2015 εμφανίζεται μείωση -1,5% στη διακίνηση επιβατών στα λιμάνια, έναντι αύξησης +3,4% το Καθαρές εισαγωγές πλοίων (ΤτΕ, Ιουν. 2016) Η συνολική διακίνηση εμπορευμάτων στα ελληνικά λιμάνια αυξήθηκε κατά +5,1% το Δ 3μηνο του 2015, έναντι μείωσης -1,0% κατά την αντίστοιχη σύγκριση του 2014 προς το Συνολικά το 2015 εμφανίζεται μείωση -1,2% στη διακίνηση εμπορευμάτων στα λιμάνια, έναντι αύξησης +5,5% το Παγκόσμια θέση της ελληνικής ναυτιλίας (UNCTAD, 2015) Μετά τη μεγάλη αύξηση που σημειώθηκε το 2014 (+46,5%), οι καθαρές εισαγωγές πλοίων το 2015 κινήθηκαν υποτονικά ( 447,4 εκατ. έναντι 2,2 δισ. το 2014), ενώ τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2016 ήταν αρνητικές (- 49,3 εκατ. και - 1,73 εκατ. αντίστοιχα) καθώς μεγάλο μέρος των σχετικών συναλλαγών πραγματοποιείται εκτός του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Στην πρώτη θέση παγκοσμίως εξακολουθεί να βρίσκεται η ελληνική ναυτιλία κατέχοντας το 16% του παγκόσμιου στόλου (σε DWT). 22

23 ..Οικονομικά μεγέθη μελών ΣΕΒ.. Ενεργητικό Ίδια κεφάλαια Πωλήσεις Προ φόρων κέρδη 435 δισ. 58 δισ. 77 δισ. 2,4 δισ. ** 72% συνόλου* 44% συνόλου* 46% συνόλου* 44% κερδών*** Εργαζόμενοι Μισθοί Ασφαλ. εισφορές Φόρος επί κερδών ,6 δισ. 2 δισ. 1,6 δισ. * Άθροισμα δημοσιευμένων ισολογισμών ΑΕ και ΕΠΕ ** Άθροισμα κερδών και ζημιών όλων των επιχειρήσεων *** Φορολογητέα κέρδη κερδοφόρων επιχειρήσεων Όραμα Οραματιζόμαστε την Ελλάδα ως τη χώρα, που κάθε πολίτης του κόσμου θα θέλει και θα μπορεί να επισκεφθεί, να ζήσει και να επενδύσει. Οραματιζόμαστε μια ανοιχτή, κοινωνικά υπεύθυνη και οικονομικά φιλελεύθερη χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που προτάσσει την ισχυρή ανάπτυξη ως παράγοντα κοινωνικής συνοχής. Θέλουμε μια Ελλάδα δυναμικό κέντρο της ευρωπαϊκής περιφέρειας, με στέρεους θεσμούς, ελκυστικό κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον, που προάγει τις εξαγωγές, την καινοτόμο επιχειρηματικότητα, την παραγωγή και τις ποιοτικές υπηρεσίες, τη βιώσιμη ανάπτυξη, τη γνώση, τη συνοχή, τις ίσες ευκαιρίες και το κράτος δικαίου. Αποστολή Ηγεσία & Γνώση Ο ΣΕΒ διαδραματίζει ηγετικό ρόλο στον μετασχηματισμό της Ελλάδας σε μια παραγωγική, εξωστρεφή και ανταγωνιστική οικονομία, ως ανεξάρτητος και υπεύθυνος εκπρόσωπος της ιδιωτικής οικονομίας. Κοινωνικός Εταίρος Ο ΣΕΒ, ως κοινωνικός εταίρος που πιστεύει στη λειτουργία των θεσμών, προωθεί στα αρμόδια όργανα της Πολιτείας και της Ε.Ε. τις απόψεις και θέσεις της επιχειρηματικής κοινότητας. Ισχυρός Εκπρόσωπος Ο ΣΕΒ διαμορφώνει θέσεις, αναλύσεις και προτάσεις πολιτικής για την οικονομία, τη βιομηχανία, την καινοτομία, την απασχόληση, την παιδεία και τις εργασιακές δεξιότητες, τον κοινωνικό διάλογο, τη βιώσιμη ανάπτυξη, την εταιρική υπευθυνότητα. Φορέας Δικτύωσης Ο ΣΕΒ δικτυώνει τα μέλη του μεταξύ τους & με τα κέντρα αποφάσεων (εγχώρια και διεθνή), με στόχο τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας. ΣΕΒ σύνδεσμος επιχειρήσεων και βιομηχανιών ΣΕΒ σύνδεσμος επιχειρήσεων και βιομηχανιών Ξενοφώντος 5, Αθήνα Τ: F: Ε: info@sev.org.gr SEV Hellenic Federation of Enterprises 168, Avenue de Cortenbergh B-1000 Bruxelles M: +32 (0) E: sevbrussels@proximus.be Ακολουθήστε μας στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης: