Παλεπηζηήκην Brno Χεηκεξηλό Δμάκελν Δξκελεπηηθό ζεκηλάξην: ε γεληά ηνπ

Transcript

1 Παλεπηζηήκην Brno Χεηκεξηλό Δμάκελν 2010 Δξκελεπηηθό ζεκηλάξην: ε γεληά ηνπ Δξγνγξαθία: Ζ ελαζρφιεζε ηνπ Καξπσηάθε κε ηε ινγνηερλία μεθίλεζε εξαζηηερληθά ζε ειηθία 16 εηψλ, γχξσ ζην 1912, φηαλ άξρηζε λα δεκνζηεχεη ηα πξψηα ηνπ πνηήκαηα ζε ιατθέο εθεκεξίδεο θαη πεξηνδηθά (Παξλαζζφο, Διιάο), ελψ παξάιιεια ζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπ αζρνιήζεθε κε ην ζθίηζν. πλέρηζε λα δεκνζηεχεη ζηίρνπο ζηα θνηηεηηθά ηνπ ρξφληα θαη ην 1916 πξαγκαηνπνίεζε κηα δηάιεμε ζηελ αίζνπζα εκπνξνυπαιιήισλ γηα ηνλ πνηεηή Ενδέ Μαξία ληε Δξεληηά. ηηο αξρέο ηνπ 1919 μεθίλεζε ηε ζπλεξγαζία ηνπ κε ην πεξηνδηθφ Ννπκάο θαη εμέδσζε ηελ πξψηε ηνπ πνηεηηθή ζπιινγή κε ηίηιν Ο πφλνο ηνπ αλζξψπνπ θαη ησλ πξαγκάησλ ηελ νπνία ππνδέρηεθε ε θξηηηθή κε αδηαθνξία. Σν ίδην έηνο εμέδσζε καδί κε ηνλ θίιν ηνπ Άγε Λεβέληε (κε ηα ςεπδψλπκα Μίκεο Υιαπάηζαο θαη Νίθνο Σζαπαηζνχιηαο, αληίζηνηρα) ην ζαηηξηθφ πεξηνδηθφ «Ζ Γάκπα», πνπ παξά ηελ επηηπρία ηνπ θπθινθφξεζε κφλν ζε έμη ηεχρε, θαζψο ε αζηπλνκία απαγφξεπζε ηελ έθδνζε ηνπ. πλεξγάζηεθε επίζεο κε ηα πεξηνδηθά Μνχζα, Λφγνο (Κσλ/πνιεο), Νέα Εσή (Αιεμάλδξεηαο), Έζπεξνο (χξνπ), Νέα Σέρλε, Νέα Δζηία, Δκείο (ην 1924 δεκνζίεπζε εδψ ην πνίεκα Έλα ζπηηάθη, αθηεξσκέλν ζηελ Μ. Πνιπδνχξε). Σν 1920 πήξε ην Β βξαβείν ζην Φηιαδέιθεην πνηεηηθφ δηαγσληζκφ γηα ηελ αλέθδνηε πνηεηηθή ζπιινγή ηνπ Σξαγνχδηα ηεο παηξίδαο, πνηήκαηα ηεο νπνίαο ζα πεξηιεθζνχλ ζηα Νεπελζή. Σν βξαβείν παξέιαβε ν θίινο ηνπ Υαξίιανο αθειιαξηάδεο, γηαηί ν Καξπσηάθεο ηφηε λνζειεπφηαλ ζην 6 ν ηξαηησηηθφ Ννζνθνκείν Αζελψλ. Σν 1921 θπθινθνξεί ηε δεχηεξε ζπιινγή ηνπ ηα «Νεπελζή». Σελ επνρή απηή ζπλδέεηαη ζηελά κε ηελ πνηήηξηα Μαξία Πνιπδνχξε, ζπλάδειθν ηνπ ζηε Ννκαξρία Αηηηθήο. Έγξαςε ηε ζεαηξηθή επηζεψξεζε Πει - Μει καδί κε ην αθειιαξηάδε, θαη έλα ρακέλν κνλφπξαθην ζεαηξηθφ έξγν κε ηίηιν Ο Άξξσζηνο. Ζ ηειεπηαία πνηεηηθή ζπιινγή ηνπ είλαη ε Διεγεία θαη άηηξεο (1927). Μεηά ηελ έθδνζε ηεο ηξίηεο θαη (φπσο απνδείρηεθε) ηειεπηαίαο πνηεηηθήο ηνπ ζπιινγήο, ν Καξπσηάθεο βξίζθεηαη κπξνζηά ζ έλα φξην. Δθθξαζηηθφ, δεκηνπξγηθφ, εζσηεξηθφ. Μνινλφηη, φκσο, ζθέθηεηαη λα ζηξαθεί ζην πεδφ θαηά ηα πξφηππα ησλ πεδψλ πνηεκάησλ ηνπ Baudelaire, αιιά θαη κε αλαθνξέο ζηνλ Poe θαη ζε άιινπο ζπγγξαθείο, γξάθεη θαη ηα παξαθάησ ηξία πνηήκαηα απφ ηνλ Απξίιην έσο θαη ηνλ Ηνχλην ηνπ Αηζηνδνμία: Γξάθηεθε ηνλ Απξίιην-Μάην ηνπ Γεκνζηεχηεθε γηα πξψηε θνξά ζηε Νέα Δζηία (6, 63, 01/08/ 1929) κεηά ην ζάλαην ηνπ πνηεηή. 2. Όηαλ θαηέβνπκε ηε ζθάια Γξάθηεθε ηνλ Απξίιην-Μάην ηνπ Γεκνζηεχηεθε ζην πεξηνδηθφ Ξεθίλεκα (07/07/ 1933) κεηά ην ζάλαην ηνπ Καξπσηάθε. 3. Πξέβεδα : Γξάθηεθε ηνλ Ηνχλην ηνπ Γεκνζηεχηεθε ζηε Νέα Δζηία (8, 88, 15/08/ 1930). Με ηνλ ηίηιν Νεαληθά πνηήκαηα ν Γ.Π. αββίδεο δίλεη, επίζεο, ζηελ επηκειεκέλε απφ ηνλ ίδην έθδνζε ησλ Απάλησλ ηνπ Καξπσηάθε (1972) θαη νξηζκέλα πνηήκαηα πνπ δεκνζίεπζε ν πνηεηήο θαηά ηελ πεξίνδν , θαη ηα νπνία δελ ζπκπεξηέιαβε ζηηο πνηεηηθέο ηνπ ζπιινγέο. 1) Ξεπξνβφδηζκα: Γεκνζηεχηεθε ζηνλ «Ννπκά» (638), 29/06/ ) Όηαλ ήξζεο...: Γεκνζηεχηεθε ζηνλ «Ννπκά» (650), 21/09/ ) Σα γξάκκαηα ζνπ: Γεκνζηεχηεθε ζηνλ «Ννπκά» (671), 15/02/1920. Δίλαη γξακκέλν γηα ηελ πξψηε αγαπεκέλε ηνπ πνηεηή, ηελ Αλλα θνξδχιε, κεηά ην γάκν ηεο. 4)Σξαγνχδη: Γεκνζηεχηεθε ζηνλ «Φάξν» ηεο Αιεμάλδξεηαο (82), 29/07/

2 ) ηνλ ηεθξφ πέξα νξίδνληα...: Γεκνζηεχηεθε ζηνλ «Ννπκά» (771), Φιεβάξεο ) Varium et Mutabile: Γεκνζηεχηεθε ζηελ «Παζραιηλή Αλζνινγία», 1923 (επηκέιεηα Α. Λεβέληε). Ο ηίηινο ηνπ πνηήκαηνο πξνέξρεηαη απφ ηνλ παξνηκηαθφ ζηίρν ηνπ Βηξγηιίνπ (Αηλεηάδα, IV, 569): «... Varium et mutabile semper / femina» (κεηάθξαζε: άζηαην θη επκεηάβιεην [πιάζκα] είλαη πάληα ε γπλαίθα). 7) Λπθαβεηηφο. 8) Φπγή: Γεκνζηεχηεθε ζηε «Νέα Εσή» Αιεμάλδξεηαο (324), 30/04/ ) Πξνπνκπή: Γεκνζηεχηεθε ζηνλ «Έζπεξν» χξνπ, 3/8/ ) Κπξηαθή. Ο Καξπσηάθεο έγξαςε επίζεο πεδνγξαθήκαηα, αζρνιήζεθε κε κεηαθξάζεηο θαη ην 1928 δεκνζίεπζε ην άξζξν Αλάγθε Υξεζηφηεηνο: Σν Γεκνζηνυπαιιειηθφλ Εήηεκα. Σν έξγν ηνπ δελ ζηακάηεζε πνηέ λα επαλεθδίδεηαη, κεηαμχ ησλ ζεκαληηθφηεξσλ εθδφζεσλ είλαη νη παξαθάησ: Γύξσ από ηηο πξώηεο εθδόζεηο Η. Πξψηε πνηεηηθή ζπιινγή: Ο πφλνο ηνπ αλζξψπνπ θαη ησλ πξαγκάησλ. Δθδφζεθε ην Φεβξνπάξην ηνπ 1919 κε έμνδα ηνπ ίδηνπ ηνπ πνηεηή. Σππψζεθε ζε 120 αληίηππα, εθ ησλ νπνίσλ ηα 20 ζε ραξηί πνιπηειείαο. ην εμψθπιιν θαη θάησ απφ ηνλ ηίηιν, επηγξαθή ηνπ Καξπσηάθε: Σ' αζηέξηα ηξεκνπιηάδνπλε θαζψο ην κάηη αλνηγνθιεί πξνηνχ δαθξχζεη... Ζ ζπιινγή ππνδηαηξείηαη ζε δχν κέξε: 1. Ο Πφλνο ηνπ Αλζξψπνπ (6 πνηήκαηα) 2. Ο Πφλνο ησλ Πξακάησλ (4 πνηήκαηα) ΗΗ. Γεχηεξε πνηεηηθή ζπιινγή: Νεπελζή. Δθδφζεθε ην 1921, αιιά είλαη άγλσζην πφηε αθξηβψο, απφ πνην ηππνγξαθείν θαη ζε πφζα αληίηππα. ηνλ ππφηηηιν γξάθεη: «Πνηήκαηα βξαβεπκέλα ζην Φηιαδέιθεην Γηαγσληζκφ». Ο Καξπσηάθεο ππέβαιε ηα πνηήκαηα ηεο ζπιινγήο απηήο ζην Γηαγσληζκφ ππφ ηνλ ηίηιν Σξαγνχδηα ηεο Παηξίδαο, κάιινλ γηαηί ζχκθσλα κε ηελ πξνθήξπμε ηνπ ελ ιφγσ δηαγσληζκνχ ηα πνηήκαηα έπξεπε λα έρνπλ παηξησηηθφ ζέκα. Μνηξάζηεθε ην έλα βξαβείν [1.000 δξρ.] κε ηνλ Ν. Κππαξίζζε (γηα ηε ζπιινγή ηνπ Οιπκπηαθά). Σν άιιν βξαβείν έιαβε ε ζπιινγή Αλνηρηφ Παξάζπξν ηνπ. Γάθλε. Ζ ιέμε λεπελζή είλαη νκεξηθή («λεπελζέο θάξκαθνλ», Οδχζζεηα, δ 221) θαη ζεκαίλεη: απηά πνπ δηψρλνπλ ην πέλζνο. Ο Μπσληιαίξ κε θείκελν ηνπ νπνίνπ πξνινγίδεη ηε ζπιινγή ηνπ ν Καξπσηάθεο ραξαθηήξηζε "pharmakon nepenthes" ην φπην. Ζ ζπιινγή ππνδηαηξείηαη ζε ηέζζεξα κέξε (κεηά ην «αλ Πξφινγνο»): 1. Πιεγσκέλνη Θενί (7 πνηήκαηα) 2. Ζ θηά ησλ Ωξψλ (18 πνηήκαηα) 3. Ννζηαιγηθά (12 πνηήκαηα) 4. Μεηαθξάζεηο (6 πνηήκαηα) ΗΗΗ. Ζ ηξίηε πνηεηηθή ζπιινγή: Διεγεία θαη άηηξεο. Δθδφζεθε ην 1927 απφ ηελ «Δθδνηηθή Δηαηξεία Αζήλα». ηελ πξψηε έθδνζε ησλ Απάλησλ ηνπ Καξπσηάθε (1938, επηκ. Υ. αθειιαξηάδε), αλαθέξνληαη ραξαθηεξηζηηθά ηα εμήο: «Σελ ηξίηε ζπιινγή ηνπ έιεγε απφ ην 1923 λα ηελ εθδψζεη, ρσξίο ηίηιν, κε κηα λεθξνθεθαιή ζην μψθπιιν θαη δπν θφθαια «ρηαζηί» θάησ απ απηή θαη κε ηελ αθφινπζε ιεδάληα: «Με ην Μεδέλ θαη ην Άπεηξν λα ζπκθηιησζνχκε». Ο αββίδεο ζηελ έθδνζε ησλ Απάλησλ ηεο Νεθέιεο ζεκεηψλεη: «Ζ δεθαπεληαζχιιαβε ιεδάληα, ελδέρεηαη λα έιθεη ηελ ινγνηερληθή ηεο θαηαγσγή απφ ηνλ Γ. Παππαξεγφπνπιν: Χ έξσο, ηέθλνλ η νπξαλνχ θαη ηεο κειαγρνιίαο, σ ζθηγμ, πξνηείλνπζα δηπινχλ γξηθψδεο πξνζσπείνλ

3 ην άπεηξνλ θαη ην κεδέλ, ην κλήκα θαη ηνλ βίνλ... Σειηθά, ν Καξπσηάθεο δηάιεμε κηα επηγξαθή απφ ην De rerum natura (III, ζη ) ηνπ Λνπθξήηηνπ, ε νπνία, ζε κεηάθξαζε ηνπ Κ. Θενηφθε, έρεη σο εμήο:... θαη λα γθξεκίζνπλ [νη ζηίρνη κνπ] αξάζπκα ηνπ Αρέξνληα ηνλ ηξόκν πνπ ζνιώλεη ηέιεηα ηνπ αλζξώπνπ ηε δωή... Ζ ζπιινγή ππνδηαηξείηαη ζε πέληε κέξε: 1. Πξψηε εηξά [Διεγεία] (21 πνηήκαηα) 2. Γεχηεξε εηξά [Διεγεία] (13 πνηήκαηα) 3. Ζξσηθή Σξηινγία (3 πνηήκαηα) 4. άηηξεο (16 πνηήκαηα) 5. Μεηαθξάζεηο (18 πνηήκαηα) πγθεληξσηηθέο εθδόζεηο Άπαληα έκκεηξα θαη πεδά. Αζήλα1938. Άπαληα ηα επξηζθφκελα, ηφκ. Α, επηκ. Γ.Π. αβίδε. Αζήλα Άπαληα ηα επξηζθφκελα, ηφκ. Β, επηκ. Γ.Π. αββίδε. Αζήλα Πνηήκαηα θαη πεδά, επηκ. Γ. αββίδεο, εθδ. Δξκήο, Αζήλα 1972 Πνηεηηθέο κεηαθξάζεηο, Γίγισζζε εθδ. Γξαθή Αζήλα Οη κεηαθξάζεηο ηνπ Κ.Γ. Καξπσηάθε, εθδ. Σν Ρνδαθηφ, Αζήλα Β) Δξκελεπηηθέο πξνζεγγίζεηο ζην έξγν ηνπ Κ. Καξπσηάθε 1. Ζ απαηζηνδνμία θαη ν κεδεληζκόο ζηελ πνίεζε ηνπ Κ. Καξπσηάθε Ζ απαηζηνδνμία θαη ν κεδεληζκφο απνηεινχλ δπν απφ ηα πην βαζηθά γλσξίζκαηα ηεο πνίεζεο ηνπ Καξπσηάθε, αιιειέλδεηα θαη αδηάξξεθηα, ζηελά δεκέλα κε ηελ ςπρνζχλζεζε ηνπ. Πξφθεηηαη γηα κηαλ απαηζηνδνμία θη έλαλ κεδεληζκφ πνπ φζν πάλε παίξλνπλ θαη κεγαιχηεξεο δηαζηάζεηο, γηα λα ηνλ νδεγήζνπλ ηειηθά ζηελ απφιπηε άξλεζε, ζηνλ ζαξθαζκφ θαη ζηε ζάηηξα. Έηζη, μεθηλψληαο ζηηο δπν πξψηεο ζπιινγέο ηνπ («Ο Πφλνο ηνπ Αλζξψπνπ θαη ησλ Πξαγκάησλ», (1919) «Νεπελζή», (1921)) απφ κηα βαζηά κειαγρνιηθή ζηάζε απέλαληη ζηε δσή θαη δνθηκάδνληαο κάηαηα θάζε ηφζν λα δηαθχγεη, νδεγείηαη βαζκηαία κε ηα Διεγεία θαη άηηξεο (1927) πξνο ηε κνλαδηθή γηα ηελ πεξίπησζε ηνπ ιχζε. Πξαγκαηηθά, ηφζν ηα ζέκαηα πνπ ηνλ απαζρνινχλ ζηηο δπν πξψηεο ζπιινγέο ηνπ φζν θαη ηα εξσηήκαηα πνπ ζέηεη, νη πξνβιεκαηηζκνί ζηνπο νπνίνπο επηδίδεηαη κε άιια ιφγηα, δελ αθήλνπλ αθφκα λα δηαθαλεί ην απφιπην αδηέμνδν ζην νπνίν ζα θαηαιήμεη ζηελ ηειεπηαία ηνπ ζπιινγή. Μηα πξνζπάζεηα λα θαηαλνεζεί ν απφιπηνο κεδεληζκφο ηνπ, πνπ ηνλ νδήγεζε ηειηθά ζηελ απηνρεηξία, ζα κπνξνχζε λα αθνξά, αθξηβψο, ζηελ παξαθνινχζεζε φισλ απηψλ ησλ ζπλαηζζεκάησλ ηνπ πνηεηή γχξσ απφ κηα ζεηξά ππαξμηαθά εξσηήκαηα ηα νπνία θαηαγξάθνληαη (πεξλνχλ) θαηά ηξφπν θιηκαθσηφ κε απμαλφκελν δηαξθψο ην αξλεηηθφ ηνπο πξφζεκν κέζα ζηα πνηήκαηα ησλ δπν πξψησλ ζπιινγψλ ηνπ, γηα λα θνξπθσζνχλ ζηελ ηξίηε θαη ηειεπηαία ηνπ. Έηζη, μεθηλψληαο απφ ηελ πξψηε ηνπ θηφιαο ζπιινγή κπνξεί λα παξαηεξήζεη θαλείο ζε επίπεδν πξνθαηαξηηθφ, δεισηηθφ ησλ πξνζέζεσλ ηνπ πνηεηή θαη ηεο φιεο ζηάζεο ηνπ, εθφζνλ κείλεη ζηνπο ηίηινπο ηεο ζπιινγήο, ζηνπο ππφηηηινπο ηεο θαη ζηνπο ηίηινπο ζηελ ζπλέρεηα ησλ πνηεκάησλ ηεο, ηελ ελαζρφιεζε ηνπ κε κηα ζεηξά απφ δεηήκαηα ηφζν ζε ζρέζε κε ηνλ ίδην φζν θαη ηνλ άλζξσπν γεληθφηεξα, πνπ ηνλ νδεγνχλ ζε δηαπηζηψζεηο θαη δηαηππψζεηο πεζηκηζηηθέο ζηεξνχκελεο αηζηνδνμίαο θαη ζε θάζε πεξίπησζε κεησκέλεο δηάζεζεο, φζνλ αθνξά ηελ επίδεημε κηαο αλαηξεπηηθήο

4 αληίζηαζεο απέλαληη ζηα πξάγκαηα θαη ζηελ αηέιεηα ηνπ αλζξψπνπ. Ξεθηλψληαο απφ ηνλ ηίηιν ηεο ίδηαο ηεο ζπιινγήο Ο Πφλνο ηνπ Αλζξψπνπ θαη ησλ Πξαγκάησλ, βιέπνπκε λα ζεσξείηαη απνιχησο θαη αλεμαξηήησο ζρνιηαζκνχ σο δεδνκέλνο ν πφλνο ηνπ αλζξψπνπ, θάηη πνπ εληζρχεηαη σο αθεηεξία γξαθήο γηα ηνλ πνηεηή απφ ηνπο δπν ππφηηηινπο, πνπ δηαθξίλνπλ ζε δπν νκάδεο ηα πνηήκαηα ηεο α) Ο Πφλνο ηνπ Αλζξψπνπ (6 πνηήκαηα) θαη β) Ο Πφλνο ησλ Πξακάησλ (4 πνηήκαηα). Ο πφλνο επαλαιακβάλεηαη σο δεδνκέλν ζπλαίζζεκα ηεο ςπρνζχλζεζεο ηνπ πνηεηή θαη εδψ, ελ είδεη πιαηζίνπ εκπεξηέρεηαη θαη αθνξά ηφζν ζηνλ θφζκν ηνπ αλζξψπνπ, ππαξθηφ θαη ζπγθεθξηκέλν, φζν θαη ζε απηφλ παξάιιεια ησλ άςπρσλ πξαγκάησλ. Γελ πξφθεηηαη γηα ζεψξεζε ηνπ θφζκνπ επηιεθηηθή πνπ ζα κπνξνχζε λα ίζρπε γηα έλα κέξνο ηνπ απνθιείνληαο ην ππφινηπν. Ο πφλνο θαιχπηεη φιν ην θάζκα ηνπ, πξφθεηηαη γηα κηα δηαπίζησζε πνπ πξνδίδεη ηειηθά ζην πξφβιεκα θαζνιηθέο δηαζηάζεηο, θαζψο απηφ δηαπεξλά ηα πάληα. πλερίδνληαο κε ηνπο ηίηινπο ησλ ίδησλ ησλ πνηεκάησλ ηεο ζπιινγήο θαη κέλνληαο ζηελ πξψηε εμάδα Θάλαηνη, Gala, Υακφγειν, Εσέο, Ννζηαιγία, Ζ αγάπε, απηφ πνπ ζα κπνξνχζε θαηαξρήλ λα πξνμελήζεη κεγάιε εληχπσζε είλαη ν ηίηινο ηνπ πξψηνπ πνηήκαηνο ηνπ Καξπσηάθε, ζα ιεγε θαλείο πσο είλαη ηξαγηθά πξνθεηηθφο, πέξα απφ απηφ φκσο ν ρνξφο (Gala) πνπ αθνινπζεί ην ρακφγειν θαη νη δσέο παξαπέκπνπλ ζε ζηηγκέο επηπρίαο, έζησ θαη πξφζθαηξεο, ελψ ν πιεζπληηθφο δσέο έξρεηαη λα αληηζηαζκίζεη ηνλ πιεζπληηθφ ζάλαηνη. Ζ λνζηαιγία θαη ε αγάπε, ελησκεηαμχ, είλαη ζπλαηζζήκαηα δπλαηά αθφκε θαη ζηελ πεξίπησζε πνπ ακθηζβεηνχληαη, ελψ αθνξνχλ ζε θαηαζηάζεηο πνπ δηαπεξλνχλ ηα ζηελά πξνζσπηθά φξηα, κηα θαη έρνπλ λα θάλνπλ κε αλαθνξέο εμσαηνκηθέο. Γεληθά, απ φηη θαίλεηαη ν πνηεηήο ζε απηά ηα πξψηα πνηήκαηα ηνπ, δελ είλαη κφλνο, θηλείηαη ζε ρψξνπο, φπνπ ε παξνπζία ησλ πνιιψλ είλαη ππαξθηή, δελ βιέπνπκε ηίηινπο αθφκε πνπ λα παξαπέκπνπλ κε έλα άκεζν ή έκκεζν ηξφπν ζε ζπλαηζζήκαηα πνπ λα κελ δηαρένληαη αιιά λα ραξαθηεξίδνπλ ηνλ βαζχηεξν θαη κφλνλ θφζκν ηνπ. Οη ηίηινη ηεο επφκελεο ηεηξάδαο ησλ πνηεκάησλ Άλνημε, Νχρηα, Μπγδαιηά, Θάιαζζα, πην πνιχ παξαπέκπνπλ ζε ζέκαηα λενξνκαληηθά θαη λενζπκβνιηζηηθά κε πξνεμάξρνπζα ηελ παξνπζία ηεο θχζεο ζε ζπλδπαζκφ κε αλάκεηθηα ζπλαηζζήκαηα ηα νπνία ζα κπνξνχζαλ λα αλαθηλήζνπλ. Ζ λχρηα πάληα αθνινπζείηαη απφ ηε κέξα, ε κπγδαιηά απφ ηελ άλνημε θαη ε ζάιαζζα είλαη αλακθίβνια κηα ιχζε δηαθπγήο. Σν πξφζθαηξν, εδψ, κπνξεί λα πξνβάιιεηαη αιιά δελ απνθιείεη ην αληίζεην ηνπ, ηελ αληηθαηάζηαζε ηνπ απφ ην κφληκν, κπνξεί λα κελ αξθεί γηα ηνλ πνηεηή καο είλαη, φκσο, ηθαλφ λα απνηξέςεη απφ θάπνηα δεδνκέλα αλαληίξξεηεο θζνξάο, έηζη, φπσο απηά εγγξάθνληαη ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν εθιακβάλεη θαη απνηηκά ηνλ θφζκν. Ζ πξνηίκεζε πάλησο εδψ ζπκβνιηζηηθά πξφηππα είλαη ηδηαίηεξα εκθαλήο. απηφ ην ζεκείν, πην πνιχ ζα κπνξνχζαλ λα βνεζήζνπλ κέζα απφ κηα πξνζέγγηζε ηνπ πξνθαηαξηηθνχ ζρεδίνπ θαη ηεο ζπγθεθξηκέλεο νπηηθήο γσλίαο απφ ηελ νπνία ζεσξεί ην πνηεηηθφ ηνπ αληηθείκελν ν πνηεηήο, νη επηγξαθέο πνπ αθνινπζνχλ ηνπο ηίηινπο ησλ πνηεκάησλ ηνπ κε ζηφρν πάληα ηελ θαηαλφεζε ησλ ζπλαηζζεκάησλ ηνπ: Θάλαηνη: Δίλαη άλζξσπνη πνπ ηελ θαθήλ ψξα/ ηελ έρνπλ κέζα ηνπο. (αδπλακία απνθπγήο ηνπ αλαπφθεπθηνπ) Gala: Θα γιεληήζσ θη εγψ κηα λχρηα (δηάζεζε θπγήο αιιά θαη δπλαηφηεηα) Χακόγειν: Υσξίο λα ην κάζεη πνηέ, εδάθξπζε,/ίζσο γηαηί έ π ξ ε π ε λα δαθξχζεη, / ίζσο γηαηί νη ζπθνξέο έ ξ ρ ν λ η α η. (αδπλακία απνθπγήο ηνπ αλαπφθεπθηνπ) Εσέο: Κη έηζη πάλε θαη ζβήλνπλε φπσο πάλε. (αίζζεζε θζνξάο θαη αδπλακία απνθπγήο ηνπ αλαπφθεπθηνπ) Ννζηαιγία: Μεζ απφ ην βάζνο ησλ θαιψλ θαηξψλ/νη αγάπεο καο πηθξά καο ραηξεηάλε. ( δπλαηφηεηα επηπρίαο αιιά αδπλακία απνθπγήο ηνπ αλαπφθεπθηνπ)

5 Ζ αγάπε: Κη ήκνπλ ζην ζθνηάδη. Κη ήκνπλ ην ζθνηάδη./καη κε είδε κηα αρηίδα (δπλαηφηεηα επηπρίαο, δηαθπγήο) Άλνημε: Έηζη ηνπο βιέπσ εγψ ηνπο θήπνπο. (ν πνηεηήο/ππνθείκελν) Νύρηα: Δίλαη αμεκέξσηε λχρηα ε δσή. (ν πνηεηήο/ππνθείκελν) Μπγδαιηά: Κη αθφκα δελ κπφξεζα λα θαηαιάβσ/ πψο κπνξεί λα πεζάλεη κηα γπλαίθα πνπ αγαπηέηαη. (ν πνηεηήο/ππνθείκελν) Θάιαζζα :κσο ηα ζηήζηα πνπ ηα ηαξάδεη θάπνην/ ζαλάζηκν πάζνο δελ ζα γαιελέςνπλ (ν πνηεηήο/ππνθείκελν) Δάλ απφ ηε κέρξη ηψξα πξνζέγγηζε ηνπ πνηεηηθνχ ιφγνπ ηνπ Καξπσηάθε πξνθχπηεη κηα δηάζεζε πεζηκηζηηθή, ξνπήο πξνο ηελ βεβαηφηεηα κηαο αλαπφηξεπηεο θζνξάο σο αληίπαιεο θαηάζηαζεο ζε κηα κφληκε επηπρία, κε ηηο επηγξαθέο πνπ επηιέγεη γηα ηα πνηήκαηα ηνπ, θαίλεηαη πσο ν πνηεηήο δελ πξνζπαζεί θαζφινπ λα εμσξαίζεη ηα πξάγκαηα. Δδψ, εκθαλίδεηαη πην «εηιηθξηλήο», αο καο επηηξαπεί λα πνχκε, πεξηζζφηεξν εμνκνινγεηηθφο θαη ζε θάζε πεξίπησζε πην πξνζσπηθφο, έηζη ψζηε απηή ε κέρξηο ελφο ζεκείνπ «ζθιήξπλζε» ηεο ζηάζεο ηνπ αθφκε θαη φηαλ δελ πεξλάεη κέζα ζηα πνηήκαηα ηεο πξψηεο ζπιινγήο ηνπ λα είλαη αλακελφκελν, πσο ζηα πνηήκαηα πνπ ζα αθνινπζήζνπλ ζα ηε δνχκε πην μεθάζαξα. Μνλαδηθή δηέμνδνο ίζσο λα ππάξρεη, αθξηβψο, ζηελ ίδηα ηε δηάζεζε ηνπ λα αληηκεησπίζεη θαηά πξφζσπν ηα πξάγκαηα (Άλνημε, Νχρηα, Μπγδαιηά, Θάιαζζα), θάηη ηέηνην αθήλεη πάληα έλα πεξηζψξην αλαζθεπήο ησλ φπνησλ πεπνηζήζεσλ θαη πηζηεχσ ζηνλ θαζέλα. Σα Νεπελζή είλαη ε δεχηεξε ζπιινγή πνηεκάησλ, φπσο πξναλαθέξζεθε ηνπ Καξπσηάθε, ππνδηαηξείηαη ζε ηέζζεξα κέξε κεηά ην «αλ Πξφινγνο»( πξφθεηηαη γηα ηε κεηάθξαζε αληίζηνηρνπ πνηήκαηνο ηνπ Charles Baudelaire) : 1. Πιεγσκέλνη Θενί (7 πνηήκαηα): Οη ζηίρνη κνπ, Γπξηζκφο, Δπγέλεηα, Γνλ Κηρψηεο, Πνιχκληα, Πνηεηέο, Μπαιάληα 2. Ζ θηά ησλ Ωξώλ (18 πνηήκαηα): Γέληξν, Υαξά, ε παιαηφ ζπκθνηηεηή, ηξνθέο, Σν θεγγαξάθη απφςε...,γξαθηάο,αζήλα, Πάξε ηα δψξα, Πεζαίλνληαο 3. Ννζηαιγηθά (12 πνηήκαηα): Μφλν, Γξφκνο, Ζ ςπρή κνπ, Τπλνο, Αθηέξσκα Σψξα πνπ κήηε...,δζπέξα, Μνλαμηά, Κη αλ έζβεζε..., Σνπ αδεξθνχ κνπ 4. Μεηαθξάζεηο (6 πνηήκαηα): Σψξα Αλνημηάηηθν (Heinrich Heine), Ζ αγάπε ηνπ Βηθέληηνπ (Frederoc Mistral), ηνλ Franciw Jammes (Charlew Guerin), Έλα πνηεκαηάθη (Marie von Ebner-Eschenbach), Ultima (Emile Despax) Δπίινγνο (Georges Rodenbach). ηα λεπελζή, αλ πξνζεγγίζεη θαλείο ηα εμσηεξηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο ζπιινγήο, θαηά ηνλ ηξφπν πνπ αθνινπζήζακε πην πάλσ, δελ νδεγείηαη ζε ηφζν εκθαλή ζπκπεξάζκαηα, φζνλ αθνξά ηα ζπλαηζζήκαηα ηνπ πνηεηή, αλ θαη δελ ιείπνπλ θαη εδψ αληίζηνηρεο αλαινγίεο κε απηέο πνπ εληνπίζακε ζην Ο Πφλνο ηνπ αλζξψπνπ θαη ν πφλνο ησλ πξαγκάησλ. Σα ζέκαηα εηδηθφηεξα ζην δεχηεξν θαη ζην ηξίην κέξνο ηεο ζπιινγήο θηλνχληαη θαη πάιη ζην πιαίζην ηεο ζέαζεο ηνπ θφζκνπ απφ κηα νπηηθή γσλία ην ίδην απαηζηφδνμε θαη πεζηκηζηηθή κε ειάρηζηεο αλαιακπέο ζπγθξαηεκέλεο αηζηνδνμίαο ή θαιχηεξα παζεηηθήο ζηάζεο, απνδνρήο δηαθνξεηηθά ηνπ αλαπφθεπθηνπ. Σα πνηήκαηα πνπ θάλνπλ, σζηφζν, ηε δηαθνξά κε ηελ πξψηε ζπιινγή ηνπ πνηεηή, γηαηί πξσηνηνπνζεηνχλ ζηελ φιε πξνβιεκαηηθή πνπ δηαπλέεη ην έξγν ηνπ κηα ζεκαληηθή ζπληζηακέλε, πνπ ζα ηε δνχκε λα απνθηά ηε ζεκαζία θεληξηθνχ άμνλα πξνθεηκέλνπ γηα ηελ θαηαλφεζε ηνπ θαξπσηαθηθνχ έξγνπ, είλαη απηά ηνπ πξψηνπ κέξνπο. Πξφθεηηαη γηα ηε δηάζηαζε ηεο ηέρλεο, πνπ ζα απνηειέζεη γηα ηνλ πνηεηή ρψξν πξνβιεκαηηζκνχ, κηα πξνζπάζεηα ζσηήξηαο θπγήο απφ αλαπάληεηα εξσηήκαηα πνπ ζα δηακνξθψζνπλ, ηειηθά, ηε βηνζεσξία ηνπ θαη ζα θαζνξίζνπλ ηηο απνθάζεηο πνπ ζα πάξεη γηα ηελ χπαξμε ηνπ ή φρη. ην Οη ζηίρνη κνπ ν πνηεηήο ζαλ αλίδενο ξήγαο πνπ έραζε ηελ αγάπε ηνπ ιανχ ηνπ ηνπο ζηίρνπο ηνπ ζην πινίν ηεο

6 Λήζεο γηα έλαλ άιιν θφζκν καθξηά απφ ηνπο ζλεηνχο. Ζ πνίεζε εδψ γηα ηνλ Καξπσηάθε δελ είλαη ηθαλή λα γεθπξψζεη ηελ απφζηαζε ηνπ απφ ηνπο άιινπο, θαη απηφ είλαη κηα αίζζεζε πνπ δηαξθψο ζα κεγαιψλεη πξνδίδνληαο θαηά ηνλ ίδην ηελ αλεπάξθεηα ηνπ αιιά θαη ηηο ίδηεο ηηο πεξηνξηζκέλεο δπλαηφηεηεο ηεο πνίεζεο. Ο πνηεηήο δελ κπνξεί λα μεθχγεη απφ ηελ αηέιεηα ηνπ εαπηνχ ηνπ ζαλ άζσην παηδί ζην Γπξηζκφ έξρεηαη θαη πάιη λα ηελ επηβεβαηψζεη: λα ιπγηζηψ ζην ρψκα, ηεο Αηηηθήο, πνπ ζαο ρξσζηψ ηα πάληα, ην Σξαγνχδη! Καη εδψ κπξνζηά ζηελ αλάγθε ηνπ γηα έκπλεπζε αιιά θαη γηα ην ρξένο απέλαληη ζην ηδαληθφ ηεο πνίεζεο, έηζη φπσο απηφ εθπέκπεηαη απφ ρψξνπο πνπ θάπνηε ηε γέλλεζαλ, πεξλάεη ζηελ επίθιεζε ζην Δπγέλεηα ηεο ζείαο άξπαο: Κάλε ηνλ πφλν ζνπ άξπα./ Καη γίλε ζαλ αεδφλη,/ θαη γίλε ζα ινπινχδη. Ζ πνίεζε δελ ζα είλαη έλα εχθνιν θαηαθχγην γηα ηνλ Καξπσηάθε, ζα ην δειψζεη θαη ν ίδηνο, φηαλ πηα ζα πεξάζεη ζηε ζθαίξα ηεο ζάηηξαο θαη ηνπ ζαξθαζκνχ, ζηνηρείν πνπ ην βιέπνπκε, επίζεο, λα εκθαλίδεηαη ζηνπο Γνλ Κηρψηεο ζε κηα ήπηα ζρεηηθά κνξθή, θαζψο, ν πνηεηήο αξθείηαη ζηε δηαπίζησζε ελφο απηφπηε κάξηπξα κηαο αλείπσηεο ππνθξηζίαο θαη ελφο αλψθεινπ αγψλα. Σν εξστθφ ζηνηρείν ππφ ακθηζβήηεζε γηα πξψηε θνξά. Κάπνηα κεζάλπρηα ζα ζε αγαπήζσ Μνχζα γξάθεη ζηελ Πνιχκληα, κε έλα ζπαξαθηηθφ ηφλν κε κηα απειπηζία απξφζκελνπ βάζνπο πνπ απφ δσ θαη πέξα δελ ζα πξέπεη λα καο εθπιήζζεη. Σν ςέκα, ν ζάλαηνο ε αξξψζηηα θαη ν ππαηληθηηθφο ηφλνο ηνπ πνηεηή γηα ηελ πνίεζε θαη ηε ζρέζε ηνπ κ απηή ζα επηβεβαηψλνπλ πιένλ αξγά αιιά θαη ζηαζεξά ην φηη ζέηεη εαπηφλ ακεηάθιεηα εθηφο ηνπ θφζκνπ. Πίθξα γηα ηνπο πνηεηέο θαη ην έξγν ηνπο, ε ιχζε πνίεζε ππφ ακθηζβήηεζε θαη ζηνπο Πνηεηέο. Αιιά ζηε Μπαιάληα ζηνπο άδνμνπο πνηεηέο ησλ αηψλσλ ζα κπνξνχζακε λα πνχκε, πσο έρνπκε κηα ζηξνθή, κηα θαηαλφεζε γηα ηελ ηχρε ησλ πνηεηψλ κηα πξνζπάζεηα θπγήο απφ ην βάξνο ηεο αζαλαζίαο κεηά ηπκπάλσλ θαη ηεο απνδνρήο ηεο κηθξήο αιιά, γηαηί φρη, ζεκαληηθήο δηάζηαζεο. Σα Νεπελζή, φπσο έρνπκε ήδε αλαθέξεη, είραλ κηα δηαθνξεηηθή αληηκεηψπηζε απφ ηελ πξψηε ζπιινγή ηνπ Καξπσηάθε πνπ ζρεδφλ πέξαζε απαξαηήξεηε. Γηα ηελ φιε εμέιημε ηνπ έξγνπ ηνπ δελ είλαη κφλν ζεκαληηθή ε κειέηε ηνπο, θπξίσο, γηα ηελ θαηαλφεζε ηεζ ηξίηεο ηνπ ζπιινγήο, πνπ ζίγνπξα απνηειεί ηελ θνξχθσζε ηνπ, αιιά θαη, γηα ην γεγνλφο, φηη κέλνληαο ζηηο κεηαθξάζεηο, φπσο θαη ζηε γεληθφηεξε πνηεηηθή ηνπ ηέρλε απφ δσ θαη πέξα αληηιακβαλφκαζηε πην θαζαξά απφ πνηνπο θαη ζε πνην βαζκφ επεξεάδεηαη. Σα ζέκαηα ηνπ, ν ηξφπνο πνπ ηα επεμεξγάδεηαη θαη ε απμαλφκελε παξνπζία ηνπ εγψ ηνπ κέζα ζε έλα ηαξαγκέλν θφζκν φπσο απηφο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 20 θέξλνπλ ζηελ πνίεζε ηνπ θαηξνχ ηνπ θάηη θαηλνχξγην.

7 Παλεπηζηήκην Brno Χεηκεξηλό Δμάκελν 2010 Δξκελεπηηθό ζεκηλάξην: ε γεληά ηνπ Καξπωηάθεο: Ειεγεία θαη Σάηηξεο Δηζαγσγηθά:... θαη λα γθξεκίζνπλ [νη ζηίρνη κνπ] αξάζπκα ηνπ Αρέξνληα ηνλ ηξόκν πνπ ζνιώλεη ηέιεηα ηνπ αλζξώπνπ ηε δωή Διεγεία θαη άηηξεο: νη ηίηινη ησλ πνηεκάησλ ηεο ζπιινγήο (θαηάινγνο) Πξώηε ζεηξά (Διεγεία: 21) : Τζηεξνθεκία, Σν ηειεπηαίν ηαμίδη, ια ηα πξάγκαηα,ση λένη πνπ θηάζακελ εδψ, Δπηζηξνθή, Φχγε, ε θαξδηά κνπ λνζηαιγεί, Γέληξα, Υσξίο ηίηιν, Αγάπεο, Έλα μεξφ δαθλφθπιιν, Κξηηηθή, Παηδηθφ, Θέισ λα θχγσ πηα, Βξάδπ. Γεύηεξε ζεηξά (Διεγεία: 13) : Ω Βελεηία., Ζιχζηα, αλ δέζκε απφ ηξηαληάθπιια, Ωδή ζε έλα παηδάθη, Ηζηνξία, Δίκαζηε θάηη, Πνηα ζέιεζε ζενχ, Αλδξείθεια, Ση λα ζνπ πσ θζηλφπσξν, Σάθνη, Δπίθιεζηο, ηαλ άλζε εδέλαηε, Φζνξά. Ζξσηθή ηξηινγία (3): Γηάθνο, Καλάξεο, Byron. άηηξεο ( 16): ην άγαικα ηεο ειεπζεξίαο, Δηο Αλδξέαλ Κάιβνλ, Απνζηξνθή, ινη καδί,γεκφζηνη ππάιιεινη, Ο Μηραιηφο, Τπνζήθαη, Ωρξά ζπεηξνραίηε, Γειθηθή ενξηή, Δπξφδσζαλ ηελ αξεηή, Ζ πεδηάο θαη ην λεθξνηαθείνλ, Μηθξή αζπκθσλία εηο Α κείδνλ, ηαδηνδξνκία, Δκβαηήξην πέλζηκν θαη θαηαθφξπθν, Ηδαληθνί Απηφρεηξεο, Γηθαίσζηο. 2. Πξώηε ζεηξά (Διεγεία: 21) : Υζηεξνθεκία 3. Ζ βηνζεσξία ηνπ Καξπσηάθε 4. Πξώηε ζεηξά (Διεγεία: 21) : Τη λένη πνπ θηάζακελ εδώ. 5. Ζ ζύγθξνπζε κε ηελ θνηλσληθή πξαγκαηηθόηεηα 6. Γεύηεξε ζεηξά (Διεγεία: 13) :Αλδξείθεια ( ε παξνπζία ηνπ «παξάινγνπ») 7. Κ ηεξγηόπνπινο-άηηξεο 8. άηηξεο ( 16): Αηζηνδνμία 9. άηηξεο ( 16): Εκβαηήξην Πέλζηκν θαη Καηαθόξπθν 10. Δπίινγνο

8 Παλεπηζηήκην Brno Χεηκεξηλό Δμάκελν 2010 Δξκελεπηηθό ζεκηλάξην: ε γεληά ηνπ Καξπωηάθεο: Ειεγεία θαη Σάηηξεο Δάλ ζηηο δπν πξψηεο ζπιινγέο ηνπ Καξπσηάθε ( Ο πφλνο ηνπ αλζξψπνπ θαη ησλ πξαγκάησλ- Νεπελζή) ππάξρεη, αθφκα, πίζηε ζηελ πνίεζε θαη γίλεηαη κηα πξνζπάζεηα λα βξεζεί ε ιχηξσζε κέζα απφ ηελ ηέρλε, ζηελ ηειεπηαία ηνπ ζπιινγή Διεγεία θαη άηηξεο, -ζηελ νπνία νθείιεη, θπξίσο, ηελ επηβίσζε ηνπ-, θη απηή θαη θάζε άιιε πίζηε έρεη ραζεί, άμνλαο θεληξηθφο έρεη γίλεη, εδψ, ν ζάλαηνο, πνπ απνηειεί ην θέληξν φιεο ηεο βηνζεσξίαο ηνπ. Θα κπνξνχζακε λα πνχκε, κάιηζηα, πσο ν ηίηινο ηεο ηξίηεο ζπιινγήο ηνπ ζπλδπάδεη, αθξηβψο, ηελ Διεγεία θαη ηε άηηξα ζηα πνηήκαηα πνπ πεξηέρνληαη ζ απηήλ. Με ηελ Διεγεία ν πνηεηήο πξνζπαζεί λα εθθξάζεη ην εζσηεξηθφ ηνπ αδηέμνδν, ηελ έιιεηςε ραξάο θαη ειπίδαο ζηε δσή ηνπ, ελψ κε ηελ ζάηηξα πξνβάιιεη έληνλα ηε δηακαξηπξία θαη ηελ αγαλάθηεζε ηνπ γηα ηελ ππάξρνπζα θνηλσληθή πξαγκαηηθφηεηα θαηαιήγνληαο ζην ζαξθαζκφ. Γηα ην πην ζα είλαη ην πεξηερφκελν ηεο ζπιινγήο ηνπ καο πξνεηδνπνηεί ν Καξπσηάθεο θαζψο πξνηάζζεη ηνπο ζηίρνπο -σο ππφηηηιν ηνπ ηίηινπ ηεο, ηνπ Λαηίλνπ πνηεηή Λνπθξήηηνπ επίζεο απηφρεηξα:... θαη λα γθξεκίζνπλ [νη ζηίρνη κνπ] αξάζπκα ηνπ Αρέξνληα ηνλ ηξόκν πνπ ζνιώλεη ηέιεηα ηνπ αλζξώπνπ ηε δωή... Δάλ ζα κπνξνχζε λα εμαρζεί θάηη απφ απηή ηελ επηγξαθή σο θπξίαξρε πξφζεζε ηνπ γηα ην πνηεηηθφ πιηθφ, πνπ ζα αθνινπζήζεη, απηφ έρεη λα θάλεη κε ην γεγνλφο, φηη παξνπζηάδεηαη απνθαζηζκέλνο λα αλακεηξεζεί ζαλ ζπγθεθξηκέλε νληφηεηα, ςπρνζχλζεζε, πηζηεχσ θαη αξρέο κε ην ηέινο. Σν επηρεηξεί ελ γλψζεη ηνπ, ν ηξφκνο ηνπ Αρέξνληα δελ ηνπ είλαη άγλσζηνο νχηε θαη ην φηη κηα ηέηνηα αληηπαξάζεζε μεπεξλάεη ηηο δπλάκεηο ηνπ. Απνδέρεηαη ηελ πξφθιεζε, κε κφλν φπιν ηνπο ζηίρνπο ηνπ, ηνικά λα κεηξήζεη ην χςνο ηνπ απέλαληη ηνπ κε κηα ηξαγηθφηεηα ζην βάζνο ηεο νπνίαο βξίζθεηαη ν ίδηνο σο απφιπηα βαζαληζκέλε χπαξμε. Γελ ππάξρεη ακθηβνιία, πσο έρεη ζπλαίζζεζε ηεο ήηηαο ηνπ, δηέμνδνη άιισζηε, φπσο ε πνίεζε θαη νη κεγάιεο ηδέεο δε ζα ηνλ βνεζήζνπλ, ηηο αθπξψλεη απφ ηελ πξνεγνχκελε αθφκε ζπιινγή ηνπ, κέζα απφ κηα πξνζπάζεηα αμηνιφγεζεο ηνπο, κε ην λα ηηο ππνβηβάδεη ζε ιεθηηθά παηρλίδηα ρσξίο λφεκα θαη ζε ηζρλέο αληίζηνηρα δπλαηφηεηεο αλαηξνπήο ησλ πξαγκάησλ ρσξίο νπζία κπξνζηά ζην αλαπφθεπθην ηνπ ζαλάηνπ. ηελ πνίεζε ηνπ Καξπσηάθε αλαγλσξίδεηαη κηα αξγή πνξεία πξνο ην ζάλαην κέζα απφ κηα ζεηξά πξνβιεκαηηζκψλ πνπ ζηελ ηειεπηαία ηνπ ζπιινγή αλαθεθαιαηψλνπλ ηα φζα πίζηεπε κέρξη ηφηε ζπγθιίλνληαο πιένλ ζηνλ απφιπην ελζπλείδεηα κεδεληζκφ. Ο Κ. Παξάζρνο ην είρε επηζεκάλεη, θαη έβιεπε απηή ηελ θαηάιεμε πξηλ αθφκα ν πνηεηήο απηνθηνλήζεη θαη πξηλ ην επαλαιάβνπλ φζνη άιινη αζρνιήζεθαλ καδί ηνπ: «Ο Καξπσηάθεο δελ έρεη θακία απνιχησο πίζηε, νχηε επίγεηα νχηε κεηαθπζηθή. Δμ νπ θαη ν πιήξεο, ν απειπηζκέλνο ληρηιηζκφο ηνπ.γηα ηνπο απειπηζκέλνπο κηα κφλνλ ιχηξσζε ππάξρεη, κηα κφλνλ θαηάζηαζε αλεθηή: ν ζάλαηνο Δίλαη ηφζν έκθπην θαη βαζχ ην ηξαγηθφ απηφ αίζζεκα ζηνλ Καξπσηάθε, ψζηε λνκίδεηο φηη ε κφλε πξαγκαηηθφηεο γη απηφλ είλαη ε ζηηγκή ηνπ ζαλάηνπ, ην κφλν γεγνλφο ζην νπνίνλ ζπλνςίδεηαη φιε ε δσή, ν ζάλαηνο.» Μηα πεξηδηάβαζε ζηνπο ηίηινπο ησλ πνηεκάησλ ηεο ηειεπηαίαο ζπιινγήο ηνπ δείρλεη πσο παξέκεηλε εγθισβηζκέλνο ζηα ίδηα εξσηήκαηα θαη ζε παξφκνηνπ ηχπνπ αληηπαξαζέζεηο κε δεηήκαηα πνπ ηνλ απαζρφιεζαλ απφ ηα πξψηα θηφιαο πνηήκαηα ηνπ, κφλν πνπ αιιάδεη πηα ν ηφλνο θαη ε έληαζε κε ηελ νπνία ηνπνζεηείηαη απέλαληη ηνπο. ην Διεγεία θαη άηηξεο δίλνληαη απαληήζεηο, δελ κέλνπλ πεξηζψξηα γηα

9 ππαλαρσξήζεηο θαη, φηαλ γίλεηαη απηφ, δελ θξαηάεη παξά κφλνλ ζην βαζκφ πνπ επηβεβαηψλεη, αθξηβψο, απφςεηο πνπ ζα θπξηαξρήζνπλ ζην ηέινο, έηζη ψζηε λα πξνθχπηεη κηα βηνζεσξία αλζεθηηθή θαη απνιχησο ζπγθεθξηκέλε σο κηα πξφηαζε άξλεζεο ηεο δσήο. ηηο άηηξεο κάιηζηα πξνρσξάεη έλα βήκα πην πέξα πεξλάεη ζε κηα κνξθή πνιεκηθήο φζνλ αθνξά ηελ ηζρχ απηήο ηνπ ηεο βηνζεσξίαο. Καηάινγνο πνηεκάησλ( ηίηισλ) ζε Διεγεία θαη άηηξεο: Πξώηε ζεηξά (Διεγεία: 21) : Τζηεξνθεκία, Σν ηειεπηαίν ηαμίδη, ια ηα πξάγκαηα,ση λένη πνπ θηάζακελ εδψ, Δπηζηξνθή, Φχγε, ε θαξδηά κνπ λνζηαιγεί, Γέληξα, Υσξίο ηίηιν, Αγάπεο, Έλα μεξφ δαθλφθπιιν, Κξηηηθή, Παηδηθφ, Θέισ λα θχγσ πηα, Βξάδπ. Γεύηεξε ζεηξά (Διεγεία: 13) : Ω Βελεηία., Ζιχζηα, αλ δέζκε απφ ηξηαληάθπιια, Ωδή ζε έλα παηδάθη, Ηζηνξία, Δίκαζηε θάηη, Πνηα ζέιεζε ζενχ, Αλδξείθεια, Ση λα ζνπ πσ θζηλφπσξν, Σάθνη, Δπίθιεζηο, ηαλ άλζε εδέλαηε, Φζνξά. Ζξσηθή ηξηινγία (3): Γηάθνο, Καλάξεο, Byron. άηηξεο ( 16): ην άγαικα ηεο ειεπζεξίαο, Δηο Αλδξέαλ Κάιβνλ, Απνζηξνθή, ινη καδί,γεκφζηνη ππάιιεινη, Ο Μηραιηφο, Τπνζήθαη, Ωρξά ζπεηξνραίηε, Γειθηθή ενξηή, Δπξφδσζαλ ηελ αξεηή, Ζ πεδηάο θαη ην λεθξνηαθείνλ, Μηθξή αζπκθσλία εηο Α κείδνλ, ηαδηνδξνκία, Δκβαηήξην πέλζηκν θαη θαηαθφξπθν, Ηδαληθνί Απηφρεηξεο, Γηθαίσζηο. Σν πνίεκα Τζηεξνθεκία είλαη ην πξψην ηεο ζπιινγήο Διεγεία θαη άηηξεο, ν ζάλαηνο ηνπ πνηεηή αιιά θαη φισλ είλαη εδψ, δεδνκέλνο: Σν ζάλαηφ καο ρξεηάδεηαη ε άκεηξε γχξσ θχζε/ θαη ηνλ δεηνχλ ηα πνξθπξά ζηφκαηα ησλ αλζψλ. Σν ηέινο δελ αληηπξνζσπεχεη γηα ηνλ Καξπσηάθε παξά κηα αλαγθαηφηεηα, έλα αδηαπξαγκάηεπην γεγνλφο γηα ηνλ άλζξσπν, αμεπέξαζην, θαζψο, ε αζεκαληφηεηα ηνπ αληηπαξαηίζεηαη κε ηελ άκεηξε γχξσ θχζε. Μηα θχζε φκνξθε κε ρξψκαηα θαη θσο, δνζκέλε κε λενζπκβνιηζηηθφ ηξφπν απφ κέξνπο ηνπ, φπνπ ε απνπζία ηνπ αζήκαληνπ αλζξψπνπ απ απηή δελ θαίλεηαη λα θαηαγξάθεηαη. Θα έιεγε θαλείο, πσο ην ζέκα ζάλαηνο θαη ε απειπηζία πνπ ζα κπνξνχζε λα πξνθαιεί, έρεη θιείζεη ζην ζεκείν απηφ γηα ηνλ πνηεηή, έηζη, φπσο παξνπζηάδεηαη ζπκβηβαζκέλνο κε ην αλαπφθεπθην. Μνηξνιάηξεο θαη πεζηκηζηήο απνδέρεηαη ην ηέινο ηνπ ζαλ απνηέιεζκα κηαο απηφλνκεο ππεξαλζξψπηλεο θαη απηαξρηθήο δχλακεο, πνπ ζε θακηά πεξίπησζε δελ εμππεξεηεί ηνλ ίδην. Γηα ηελ ψξα, ινηπφλ, πξνζπεξλά ην γεγνλφο ηνπ, απηφ πνπ ηνλ απαζρνιεί πην πνιχ θαη είλαη ην ππφ ζπδήηεζε ζέκα ηνπ, αθνξά ζην ηη ζα κείλεη κεηά απ απηφλ: Μφλν κπνξεί λα κείλνπλε θαηφπη καο νη ζηίρνη/ δέθα κνλάρα ζηίρνη καο λα κείλνπλε, θαζψο/ ηα πεξηζηέξηα πνπ ζθνξπνχλ νη λαπαγνί ζηελ ηχρε,/ θη φηαλ θέξνπλ ην κήλπκα δελ είλαη πηα θαηξφο. Θα κείλεη ην έξγν, κπνξεί λα κείλνπλ νη ζηίρνη, δελ είλαη βέβαην, κπνξεί θαη λα γίλεη, δέθα κνλάρα ζηίρνη καο, ειάρηζηνη απφ απηνχο πνπ γξάθηεθαλ, φζν γηα ην κήλπκα πνπ ζα θέξλνπλ, αλ θαηαθέξνπλ, λα ην θέξνπλ θαη φηαλ ην θέξνπλ: δελ είλαη πηα θαηξφο. Ο ζάλαηνο είλαη απηφ πνπ είλαη, γηα ην αλ αμίδεη, φκσο, λα δεη θαλείο, είλαη έλα εξψηεκα πνπ επηθεληξψλεηαη ζηε δσή θαη εδψ έξρεηαη λα απαληήζεη ν Καξπσηάθεο κε ηνπο παξαπάλσ ζηίρνπο. Σα νθέιε είλαη ειάρηζηα θαη αβέβαηα, φιε ε δσή θαη ε δηθή ηνπ σο πνηεηή δελ παξνπζηάδεηαη παξά κφλνλ ζαλ κηα πξνζθνξά κεδακηλή, κηα ακθίβνιε, ηπραία θαη θαηαδηθαζκέλε εθ ησλ πξνηέξσλ πξνζπάζεηα. Γελ είλαη ηφζν πνπ ππνηηκά ηε δσή, φζν ην φηη δελ βξίζθεη λα έρεη απηή ην λφεκα πνπ ζα ήζειε. Απηφ πνπ κπνξεί ν ίδηνο ζαλ πνηεηήο πάληα λα θάλεη, είλαη λα ζηείιεη θαη λα θιεξνδνηήζεη θάπνηα κελχκαηα, ν θαηξφο, φκσο, είλαη ελάληηνο ζηηο φπνηεο επηζπκίεο θαη πξνζέζεηο ηνπ, ηνλ μεπεξλά. Ο θαηξφο, νη θαηαζηάζεηο, ηα ρξφληα, ην πεξηβάιινλ ηνπ Καξπσηάθε είλαη βαζηθά ζηνηρεία, αθεηεξίεο γηα ηελ θαηαλφεζε ηνπ έξγνπ ηνπ. Ζ θνηλσληθή δηάζηαζε δελ ιείπεη ζην έξγν ηνπ, δελ ζα κπνξνχζε εμάιινπ λα ιείπεη, θαζψο ν πνηεηήο δελ κέλεη

10 αλεπεξέαζηνο απφ ηελ επνρή ηνπ θαη ηελ θνηλσλία κέζα ζηελ νπνία δεη. Μπνξεί, ινηπφλ, λα μεθηλά απφ ην αηνκηθφ ηνπ πάζνο θαη ηελ πξνζσπηθή ηνπ ηξαγσδία, ηελ ζπλαηζζεκαηηθή ηνπ θαηάζηαζε, φκσο, ηελ νμχλνπλ κέξα κε ηελ εκέξα δηάθνξνη παξάγνληεο εζσηεξηθνί αιιά θαη εμσηεξηθνί. Ο Καξπσηάθεο δελ έδεζε ζην πεξηζψξην ηεο επνρήο ηνπ, αληίζεηα, φπσο γλσξίδνπκε, βίσζε φιε ηελ ηξαγηθφηεηα ηεο θαη ηα αδηέμνδα ηεο κέζα ζην ρψξν ηεο δνπιεηάο ηνπ θαη φρη κφλνλ. Μέλνληαο ζηελ Τζηεξνθεκία ρσξίο ακθηβνιία, έρνπκε κηα ζχλνςε ηεο βηνζεσξίαο ηνπ γηα ην ζάλαην, αιιά θαη θάηη επηπιένλ: ην φηη ζην πνίεκα απηφ θαζξεθηίδεηαη ην γεληθφ βιέκκα ηνπ πνηεηή πξνο ηε δσή απφ ηελ νπηηθή γσλία, κάιηζηα, ηνπ θαηξνχ ηνπ. Ίζσο, απηφ λα κελ θαίλεηαη ηφζν θαζαξά, εδψ, γηαηί κέζα απφ ηελ Τζηεξνθεκία δελ καο δίλνληαη ηνπιάρηζηνλ ζε πξψην πιάλν φιεο εθείλεο νη αξλεηηθέο θαηαζηάζεηο πνπ ηνλ επεξέαζαλ φζν ε δπλαηφηεηα λα απνθξππηνγξαθήζνπκε ηνπο βαζηθνχο ιφγνπο πνπ δηακφξθσζαλ νξηζηηθά ηηο αληηιήςεηο ηνπ θαη ηνλ έθεξαλ σο ηελ νινθιεξσηηθή απνγνήηεπζε ια είλαη δεδνκέλα, φια δηεπζεηνχληαη εξήκελ ηνπ αλζξψπνπ θαη ε πην επγελήο πξνζπάζεηα ηνπ κέλεη ρσξίο αληίθξπζκα, ε κφλε αιήζεηα ν ζάλαηνο. Ο θαηά ηε ζεσξία πεηζηζάλαηνο θαη εξαζηζάλαηνο Καξπσηάθεο, εμαθνινπζεί πάξα ηαχηα λα βιέπεη ηε δσή λα δηαβαίλεη, πέξα ζηνλ νξίδνληα ζεηξήλα, φπσο ζα δνχκε ζην: Ση λένη πνπ θηάζακελ εδψ. Ζ δσή είλαη θάηη πνιχηηκν θαη γηα απηφλ, ηεο αλαγλσξίδεη ηελ αθαηακάρεηε έιμε θαη πνιιά πεξηζζφηεξα, ην πξφβιεκα είλαη φηη απηφο απνθιείεηαη απ απηήλ, θαζψο, δηαρσξίδεη ηνλ ίδην θαη καδί νιφθιεξε ηε γεληά ηνπ απ φζνπο έρνπλ ή είραλ ην πξνλφκην λα δνθηκάδνπλ ηε γεχζε ηεο. Ζ απειπηζία ζε κηα ηέηνηα πξννπηηθή ηνλ θπξηεχεη θαη γηα λα κελ ηνλ παξαζχξεη νιφηεια ην ξεχκα, θάλεη κηα ηειεπηαία πξνζπάζεηα, λα ζπγθξαηεζεί: αλεβάδεη ηελ απειπηζία ζηελ πεξησπή ηεο βηνζεσξίαο. Με έκβιεκα ηνπ ην ζάλαην ζέηεη εαπηφλ εθηφο ηεο δσήο, θαζνιηθεχνληαο ηελ αηνκηθή ηνπ πεξίπησζε, πνπ γίλεηαη, εμαηηίαο ηεο ηζηνξηθήο ζηηγκήο, αληηπξνζσπεπηηθή νιφθιεξεο ηεο γεληάο ηνπ. Ζ βηνζεσξία ηνπ δελ εδξάδεηαη, φπσο ζα κπνξνχζε λα ππνζέζεη θαλείο κε κηα πξψηε καηηά, ζε κηα ςπρνζχλζεζε αζηαζή, βγαίλεη θαη κέζα απφ ηα πξάγκαηα. Σν αίζζεκα ηνπ απνθιεηζκνχ απφ ηε δσή κεηεμειίζζεηαη ζε βεβαηφηεηα γηα απηφλ, θαζψο πξνθχπηεη σο ζπλέπεηα απηαπφδεηθηε αιιά θαη αλαπφθεπθηε κέζα απφ φηη ην ηνλ πεξηθιείεη θαη απφ φηη απνηειεί ην πεξηβάιινλ ηνπ, έλα πεξηβάιινλ πνπ δηαςεχδεη ηελ φπνηα πξνζπάζεηα ηνπ. Γηα απηφ θαη ε αλαδήηεζε κέζα ζηελ πνίεζε ηνπ ησλ θαηαζηάζεσλ θαη φζσλ άιισλ αθνξκψλ δηακνξθψλνπλ θαη νμχλνπλ ηελ απειπηζία ηνπ παξνπζηάδεη κεγάιν ελδηαθέξνλ φζν θαη ε κειέηε ησλ ηδεψλ ηνπ. πκβαίλεη πάλησο θάηη ην παξάμελν, ελψ ν ίδηνο βάδεη ζην θέληξν ηεο βηνζεσξίαο ηνπ ην ζάλαην, ε ζεκαζία θη ε αμία ηεο πξνζθνξάο ηνπ νθείιεηαη αληίζεηα ζηηο θαηαζηάζεηο δσήο πνπ αληαλαθιά θαηά ηελ πνξεία ηνπ πξνο ην κνηξαίν ηέξκα. Ζ επνρή ηνπ, ινηπφλ, θαη ε δσή ηνπ, έηζη φπσο επεξεάδεηαη θαη δηακνξθψλεηαη απ απηήλ θέξλεη ζηνλ Καξπσηάθε θαη ηνπο ζχγρξνλνπο ηνπ λένπο ζάλαην θαζεκεξηλφ ζάλαην θαη ρνιή κφλν ζην Ση λένη πνπ θηάζακελ εδψ Ο πνηεηήο θαη νη ζχγρξνλνη ηνπ δψζε απ η φλεηξν θαη θείζε απ ηε γε. Με ηνλ ηειεπηαίν θίιν λα έρεη απνκαθξπλζεί, κνλάρνο, κε άξξσζην θνξκί θαη κε ηε θσλή ηνπ λα ράλεηαη αλαξσηηέηαη ν Καξπσηάθεο κε ηξφπν ηξαγηθφ ηη λα ρνπκε, ηη λα ρσ,/πνπ ζβήλνπκε φινη, θεχγνπκ έηζη λένη, ζρεδφλ παηδηά. Βέβαηα, δελ πξέπεη λα ππνηηκάηαη, ε απειπηζία ηνπ πνπ πεγάδεη ζίγνπξα απφ ηελ ίδηα ηελ ςπρνζχλζεζε ηνπ θαη ηνλ ςπρνινγηθφ ηνπ δηραζκφ, θάηη πνπ ηνλ θέξλεη ζε αδηάθνπε εζσηεξηθή ζχγθξνπζε. Ο Καξπσηάθεο είλαη έλαο αδηάιιαθηνο, κε ξνκαληηθή λννηξνπία θαη αλαηξνθή, πνπ αγσλίδεηαη λα ζπάζεη ηνπο θξαγκνχο ηεο θαζεκεξηλφηεηαο γηα λα ηα θαηαθέξεη αδέζκεπηνο λα απνθηήζεη ηελ ειεχζεξε θίλεζε

11 ηνπ. Απηφ δελ είλαη εχθνιν θαη δελ πξνζθξνχεη κφλν ζηελ ςπρνζχλζεζε ηνπ θαη ζην φηη έρνπκε λα θάλνπκε επηπιένλ κηα θχζε αληθαλνπνίεηε θαη δηεθδηθεηηθή. Καηά ηνλ Σ. Άγξα «ηνλ θαηαηξψγεη ε απνπζία ησλ σξαίσλ πξαγκάησλ, ε απνπζία ησλ ζπαλίσλ πξαγκάησλ, ε απνπζία ησλ κεγάισλ πξαγκάησλ ε απνπζία έζησ-ησλ ηξαγηθψλ...είλαη ξνκαληηθφο. Φαληάζζεθε ηελ αιήζεηα, ηελ νκνξθηά ηελ θαζαπηφ πξαγκαηηθφηεηα έμσ απφ ηε δσή. Αθεξεκέλελ.» Γελ ηε θαληάζηεθε κφλν, επηκέλεη λα ηελ αλαδεηεί ζαλ έλαο εξαζηήο ηνπ απφιπηνπ. πσο νη πεξηζζφηεξνη ζχγρξνλνη ηνπ είλαη θαη απηφο έλαο θπλεγφο ησλ κεγάισλ ζπγθηλήζεσλ, αιιά ζπγθηλήζεσλ πνιχ εχζξαπζησλ θαη θεπγαιέσλ πνπ απνγνεηεχνπλε ζαλάζηκα κε ην μέθηηζκα ηνπο, φηαλ ε ζχγθξνπζε κε ηα πξάγκαηα γίλεηαη αλαπφθεπθηε. Γηα απηφ θαη ε πξαγκαηηθφηεηα ηνλ ηηκσξεί ρηππψληαο ζθιεξά ηελ αδηαιιαμία ηνπ επηβάιινληαο ηνλ θφζκν ηεο θαη ε δηάςεπζε ηνλ θάλεη λα βιέπεη ηα πάληα πην αζήκαληα, ηα νπνία αξρίδνπλ λα πεξλάλε θαη ζηελ πνίεζε ηνπ απνγπκλσκέλα απφ ηελ αίγιε ηνπο ρσξίο θακηά σξαηνπνίεζε. Σα δπν πνηήκαηα, ζηα νπνία αλαθεξζήθακε, αλήθνπλ ζηνλ πξψην θχθιν (πξψηε ζεηξά) πνηεκάησλ ηεο Διεγείαο ζε αληίζεζε κε ην πνίεκα αλδξείθεια, έλα απφ ηα πην νινθιεξσκέλα θαη ηα πην αθξαία ζε απαηζηνδνμία δείγκαηα ηεο πνίεζεο ηνπ Καξπσηάθε. Ζ απνγνήηεπζε γεληθεχεηαη εδψ, γίλεηαη πεπνίζεζε δσήο, θαζνιηθή αληίιεςε πεξί ηνπ θφζκνπ θη απιψλεη ηε ζθηά ηεο πάλσ ζε φιε ηελ αλζξψπηλε κνίξα. Ο πνηεηήο αθπξψλεη ηελ παξνπζία ηνπ αλζξψπνπ επί ηεο γεο ζηνπο δπν πξψηνπο θηφιαο ζηίρνπο ηνπ πνηήκαηνο, α λα κελ ήξζακε πνηέ ζ απηήλ εδψ ηε γε,/ ζα λα κέλνπκε αθφκε ζηελ αλππαξμία, δηαγξάθεη ηελ φπνηα πξνζπάζεηα ηνπ, ηα έξγα ηνπ, ηνλ πνιηηηζκφ ηνπ ηνλ ίδην. ην πνίεκα ε χπαξμε ηνπ αλζξψπνπ επηβεβαησκέλε κε κηα χπαξμε πνπ έρεη ζέζε κφλν ζηνλ θφζκν ηεο θαληαζίαο θαη φρη ηεο πξαγκαηηθφηεηαο ηειηθά θαηαιήγεη λα γίλεηαη αλππαξμία. απηφλ ηνλ αθεξεκέλν ρψξν ηεο θαηαζθεπαζκέλεο απφ ηνλ ίδην αλππαξμίαο ν Καξπσηάθεο έρεη θηάζεη δσληαλφο. Ο ζπλαηζζεκαηηθφο ρξσκαηηζκφο ησλ πξαγκάησλ, ρσξίο εθείλνο λα ην ζπλεηδεηνπνηεί, γίλεηαη πάξα ηαχηα ππαξμηαθφο, ε άξλεζε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο εμάιινπ δελ αθπξψλεη ηελ χπαξμε ηεο, δελ παχεη απηή λα ππάξρεη. Αζπλαίζζεηα πξνρσξεί κφλνο ηνπ ζηα ηπθιά σο ηελ πεξηνρή ηνπ είλαη θαη ηνπ κε είλαη πξηλ ε πεξηνρή απηή γίλεη θνηλφο ηφπνο γηα ηελ ππαξμηαθή ζθέςε θαη ηε κεηαπνιεκηθή πνίεζε. Πξφθεηηαη γηα έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα ζηνηρεία ηεο πνίεζεο ηνπ πνπ ηνλ θέξλεη θνληχηεξα ζηελ επνρή καο θαη ηνπ επηηξέπεη λα θνηηάδεη κε αλαλεσκέλε φξαζε θαη κε ηξφπν δηαθνξεηηθφ απφ άιινπο ζχγρξνλνπο θαη παιαηφηεξνπο ηνπ. Γηαηί κπνξεί λα κελ έρεη κεηαθπζηθή πίζηε, θαζψο έρεη ραζεί θάζε πίζηε ηνπ έρεη φκσο δπλάκεη πξφβιεκα ππαξμηαθφ, κε ην λα αληηπαξαβάιιεηαη καδί ηνπ. Εεηνχκελν ηνπ είλαη ηα έζραηα φξηα θαζψο επηκέλεη λα θηάζεη ζην βπζφ ηεο αβχζζνπ πεδψληαο θαηά θάπνην ηξφπν ζην ζχγρξνλν ρψξν ηνπ παξάινγνπ θαη ηνπ αληηινγηθνχ, βαζαληδφκελνο θαη ζθεπηφκελνο. Ζ απνξία ηνπ θαζψο ζηεξίδεηαη ζηελ αλάγθε ηνπ λα ηζνξξνπήζεη εζσηεξηθά απνδερφκελνο ηελ χπαξμε ηνπ εθθξάδεηαη κε ηξαγηθφ ηξφπν ζην ηειεπηαίν ηεηξάζηηρν ηνπ πνηήκαηνο. Πέξαζαλ ηφζα ρξφληα, πέξαζε ν θαηξφο./χ! θη αλ δελ ήηαλ ε βαζηά ιχπε ζην ζψκα,/ σ! θη αλ δελ ήηαλ ζηελ ςπρή ν πξαγκαηηθφο/πφλνο καο, γηα λα ιέεη φηη ππάξρνπκε αθφκα... Καηά ηνλ Κ. ηεξγηφπνπιν έγθξηην ζρνιηαζηή ηνπ Καξπσηάθε ε ηξίηε θαη ηειεπηαία ηνπ πνηεηηθή ζπιινγή ηνπ Διεγεία θαη άηηξεο (1927) απνηειεί ηελ κεηάβαζε ηνπ πνηεηή απφ ηνλ ξνκαληηζκφ ζηνλ ξεαιηζκφ, αλαθέξεη ραξαθηεξηζηηθά: «Γχν είλαη ηειηθά νη φςεηο ηνπ έξγνπ ηνπ Καξπσηάθε, θη απφ ηελ άπνςε ηεο νπζίαο θη απφ ηελ άπνςε ηεο κνξθήο: ε ξνκαληηθή θη ε ξεαιηζηηθή, νη ειεγείεο θαη νη ζάηηξεο, ε ξνπή πξνο ην αθεξεκέλν θαη ε εηζβνιή ηνπ πξαγκαηηθνχ ζηνλ αθεξεκέλν θφζκν ηνπ. Αλάκεζα, σζηφζν, ζηηο δπν ηνχηεο φςεηο ζηέθεη ε ζπλαηζζεκαηηθή ηνπ βάζε, ε βαζηά ηνπ αηζζαληηθφηεηα, κφληκα ηαξαγκέλε θαη δηαθπκαηλφκελε. Απηή γεθπξψλεη ηελ

12 απφζηαζε απφ ην ξνκαληηζκφ ηνπ σο ην ξεαιηζκφ ηνπ θαη δέρεηαη ηνλ αληίρηππν απφ ηνλ αδηάθνπν ςπρνινγηθφ ηνπ θιπδσληζκφ θαη ηηο αληηθάζεηο ηνπ. Ζ ζπλαηζζεκαηηθή βάζε αληηπξνζσπεχεη φ,ηη ζπκπαγέζηεξν θαη ζηεξεφηεξν δηαζέηεη: ην ίδην ην εγψ ηνπ θαη ηελ πξνζσπηθή ηνπ ζηάζε απέλαληη ζηνλ θφζκν, θαη κέζα απ ην ζπλαηζζεκαηηθφ ππφβαζξν βγαίλεη θαη ην ηδενινγηθφ ηνπ πεξηερφκελν, ε έθθξαζε δειαδή ηεο απειπηζίαο ηνπ, δηαθνξνπνηεκέλε ζε ζηάζε δσήο.» Γίπια ζηνλ ξνκαληηζκφ ινηπφλ ηνπ πνηεηή έρνπκε ηνλ ξεαιηζκφ ηνπ, κηα πιεπξά ηνπ εγψ ηνπ πνπ βγαίλεη κέζα απφ ηελ απειπηζία χζηεξα απφ ηελ πξνζγείσζε θαη ην κάζεκα ηεο πξαγκαηηθφηεηαο, γηα λα ηνλ νδεγήζεη ζηηο άηηξεο. Γηαηί νη άηηξεο ηνπ δελ είλαη ζηελ νπζία ηνπο θάηη εληειψο αληίζεην απ ηα Διεγεία. Καηά βάζνο απνηεινχλ ηελ άιιε φςε ηεο απειπηζίαο ηνπ: ηελ ηειεησηηθή επηδείλσζε ηεο. Κη αλ ηα Διεγεία πξνβάιινπλ πην πνιχ ηε ξνκαληηθή νη άηηξεο εθθξάδνπλ ηε ξεαιηζηηθή πιεπξά ηνπ, εληζρπκέλε ηψξα απ ηε δηαςεπζκέλε ξνκαληηθή. Ζ θαξπσηαθηθή ζάηηξα βγαίλεη νιφθιεξε απφ κηα δηάςεπζε. Γελ είλαη απιή ζάηηξα, είλαη θιαπζίγεισο θαη ζαξθαζκφο. Ζ ίδηα ε δξηκχηεηα ηνπ ζαξθαζκνχ ηνπ καο δίλεη ην κέηξν ηεο πιεγσκέλεο επαηζζεζίαο ηνπ. Φηάλεη λα δνχκε ηη ζάξθαζε γηα λα μέξνπκε ηη αγάπεζε, ηη θαληάζηεθε, κε πνηα ηδαληθά μεθίλεζε θαη πφζν πιεγψζεθε. ινο απηφο ν θαγραζκφο θαη ε ζαξθαζηηθή νμχηεηα δελ πξνέξρεηαη, ζε ηειεπηαία αλάιπζε παξά απ ην δσηθφ ηνπ έλζηηθην, ηε ζηξαγγαιηζκέλε ηνπ ιαρηάξα ηεο δσήο, ζε έλα θφζκν πνπ δελ ήηαλ πιαζκέλνο, απνδεθηφο γηα απηφλ. Έλα απφ ηα πιένλ γλσζηά πνηήκαηα ηνπ δεχηεξνπ κέξνπο (άηηξεο) ηεο ζπιινγήο «Διεγεία θαη άηηξεο», ζαξθαζηηθφ ζηε θχζε ηνπ, είλαη ε «Αηζηνδνμία». Δθθξάδεη ελ κέξεη ηελ απαηζηνδνμία θαη ην δηζηαγκφ ηνπ πνηεηή γηα έλα λέν αηνκηθφ θαη ζπιινγηθφ μεθίλεκα, πξνθαιψληαο έηζη κηαλ έληνλε αληίζεζε αλάκεζα ζηνλ ηίηιν θαη ην πεξηερφκελν ηνπ. Σν πνίεκα έρεη λα θάλεη θάζε άιιν παξά κε ηελ αηζηνδνμία. Ζ ζεκαηηθή ηνπ Καξπσηάθε έρεη κεηαηνπηζηεί εδψ, ζε ζρέζε κε ηα «Διεγεία». Ξεθηλψληαο απφ ηηο κεδεληζηηθέο ηάζεηο ηεο αλζξψπηλεο καηαηφηεηαο, πξντφλ δηθήο ηνπ επίγλσζεο θαη βησκαηηθήο εκπεηξίαο, ν πνηεηήο ζαξθάδεη ηηο θαζηεξσκέλεο αμίεο κηαο επνρήο πνπ έρεη έληνλα ζηηγκαηηζηεί απφ ηηο επηπηψζεηο ηεο θαηάξξεπζεο ηνπ κεγαιντδεαηηζκνχ. Ο πνηεηήο, απφ ηηο δηψμεηο πνπ ππέζηε εμαηηίαο ηεο ζπλδηθαιηζηηθήο ηνπ δξάζεο, έδεζε ζε. αξθεηέο πφιεηο ηεο ειιεληθήο επαξρίαο θαηά ηνλ Μεζνπφιεκν θαη είρε ηελ επθαηξία λα δεη εθ ηνπ ζχλεγγπο έλαλ ππνθξηηηθφ ηξφπν δσήο ζε φιν ηνπ ην κεγαιείν. Απηή ε ζάηηξα κηαο ππνθξηηηθήο θνηλσλίαο θαηαθιπζκέλεο απφ θαλφλεο κηαο «δήζελ» νξζήο ζπκπεξηθνξάο, γίλεηαη πνιχ έληερλα απφ ηνλ Καξπσηάθε. ηνπο ζηίρνπο ηνπ θαπηεξηάδεη ηελ ηάζε ηεο θνηλσλίαο λα θξηηηθάξεη θάζε αληηζπκβαηηθή ζπκπεξηθνξά, ελψ ηνπ γίλεηαη, επίζεο, αληηιεπηφ πσο νη αζθπθηηθνί εζηθνί θαλφλεο ηεο θνηλσλίαο νδεγνχλ αλαγθαζηηθά ζε ππνθξηηηθέο ζπκπεξηθνξέο. ηε ζπλέρεηα ε δηαθσκψδεζε επηθεληξψλεηαη ζηνλ θαζσζπξεπηζκφ πνπ δηέπεη αθφκε θαη ηηο ελδπκαηνινγηθέο πξνηηκήζεηο. Δλ ηέιεη ν πνηεηήο θαηαιήγεη ζην ζαξθαζκφ εθείλσλ πνπ λνκίδνπλ φηη, σο «λένη ηαπpνθφξνη», έρνπλ λα επηηειέζνπλ θάπνην έξγν ζεκαληηθφ. ε απηνχο ηνπο ζηίρνπο πηζαλψο ν πνηεηήο αλαθέξεηαη ζηνπο πνηεηέο, ηνπο νπνίνπο βιέπεη απνθνκκέλνπο απφ ηηο θνηλσληθέο αιιαγέο ηεο επνρήο ηνπ. Δηδηθά αλ ιάβνπκε ππφ φςηλ καο θαη ηνπο ζηίρνπο ηεο ηειεπηαίαο ζηξνθήο, ην πνίεκα γίλεηαη «πνίεκα πνηεηηθήο», θαζψο πεξηγξάθεη ηελ ππνζεηηθή δχλακε ηεο πνίεζεο λα μεζεθψζεη ηνπο «ππξξνχο δαίκνλεο» πνπ θνριάδνπλ ζηα έγθαηα ηεο δσήο γηα λα δηαζθεδάζεη ηνπο αλζξψπνπο. Ωζηφζν, είλαη δηάρπηε ζε φιν ην πνίεκα ε αίζζεζε ηνπ αληθαλνπνίεηνπ θαη ηεο παξαθκήο κηαο θνηλσλίαο πνπ αλαδεηά λα αλαθαιχςεη εθ λένπ ηνλ εαπηφ ηεο κεηά ηα αιιεπάιιεια ρηππήκαηα θαη ην γθξέκηζκα ησλ ςεπηντδαληθψλ ηεο. Ζ δηαξθήο αιιεινδηαδνρή ησλ αληηζέζεσλ ηνπνζεηεί ην πνίεκα ζηνλ θεληξηθφ ππξήλα ηεο

13 ζεκαηηθήο ηνπ Καξπσηάθε, θαζψο ζηνπο ζηίρνπο ηνπ είλαη εκθαλέο ην θπλήγη ηνπ ηδαληθνχ θαη ε απνηπρία, ν πφζνο θαη ε απάηε, ε πιάλε θαη ε απνγνήηεπζε, ε δσή θαη ν ζάλαηνο. Κνληά ζηελ ηειηθή απφθαζε: Δκβαηήξην Πέλζηκν θαη Καηαθόξπθν ην ηαβάλη βιέπσ ηνπο γχςνπο. Μαίαλδξνη ζην ρνξφ ηνπο κε ηξαβάλε. Ζ επηπρία κνπ, ζθέπηνκαη, ζα λαη δήηεκα χςνπο. χκβνια δσήο ππεξηέξαο, ξφδα αλαιινίσηα, κεηνπζησκέλα, ιεπθέο άθαλζεο νιφγπξα ζ έλα Ακάιζεην θέξαο. (Σαπεηλή ηέρλε ρσξίο χθνο, πφζν αξγά δέρνκαη ην δίδαγκα ζνπ!) λεηξν αλάγιπθν, ζα ξζσ θνληά ζνπ θαηαθνξχθσο. Οη νξίδνληεο ζα κ έρνπλ πλίμεη. φια ηα θιίκαηα, ζ φια ηα πιάηε, αγψλεο γηα ην ςσκί θαη ην αιάηη, έξσηεο, πιήμε. Α! πξέπεη ηψξα λα θνξέζσ η σξαίν εθείλν γχςηλν ζηεθάλη. Έηζη, κε πιαίζην γχξσ ην ηαβάλη, πνιχ ζ αξέζσ. Ο Καξπσηάθεο πεγαίλεη εδψ θαη θαηξφ πξνο ηελ απειπηζία φινο καδί. πξψρλνληαο ηελ ζηα έζραηα φξηα, βξίζθεη ηελ ελφηεηα ηνπ ζηελ άξλεζε, αθνχ δελ κπφξεζε λα ηε βξεη ζηελ θαηάθαζε. Γεκηνπξγψληαο ην ρψξν ηεο αλππαξμίαο ηνπ θαηαζθεπάδεη ην ρψξν ηεο ελφηεηαο ηνπ κπαίλεη νιφθιεξνο κέζα ζ απηήλ ηελ θάλεη πεπνίζεζε. Γελ έρεη ςεπδαηζζήζεηο, δελ θαηαδέρεηαη ζπκβηβαζκνχο. Γίλεηαη παξαλάισκα κηαο απηζηίαο πνπ ν ίδηνο έβαιε ζηε ζέζε ηεο πίζηεο θαη πξνρσξεί νινέλα πξνο ηελ πεξηνρή απ φπνπ αξρίδεη ην ςχρνο ηνπ κεδελφο, ψζπνπ ράλεη ηνλ θφζκν απφ ηα κάηηα ηνπ θη απνκέλεη κφλνο. ηελ αξρή, βέβαηα, ε δπζηπρία ηνπ είλαη ε δπζηπρία ηνπ ξνκαληηθψο δελ, χζηεξα απφ έλα ζεκείν φκσο ε ζπλαηζζεκαηηθή ηνπ βάζε δηαθνξνπνηείηαη ζε ππαξμηαθή αίζζεζε ζε πφλν ηνπ ππάξρεηλ. Καη, εδψ ζηα πιαίζηα ηνπ ππάξρεηλ θαη κηαο αλεπηζχκεηεο πξαγκαηηθφηεηαο ζε πιήξε εμέιημε ην αληηινγηθφ θαη ην παξάινγν λα κάρεηαη ην ινγηθφ, κέρξη πνπ ην βιέπνπκε λα επηθξαηεί θαη λα δηαηξέρεη ηα πνηήκαηα θαη ηδίσο ηα πεδά ηεο ηειεπηαίαο πεξηφδνπ. ε αξθεηά απφ απηά ελψ απφ ηε κηα ε πνίεζε ηνπ γίλεηαη ιφγνο κε απνζηξνθέο κε θξαπγέο θαη πεηζηζάλαηε κεγαιεγνξία απφ ηελ άιιε θηάλεη ζην ζπάζηκν ηνπ ινγηθνχ ζπλεηξκνχ πξναλαγγέιινληαο ηε «λέα πνίεζε».

14 Παλεπηζηήκην Brno Χεηκεξηλό Δμάκελν 2010 Δξκελεπηηθό ζεκηλάξην: ε γεληά ηνπ Α. Καξπσηάθεο θαη «Καξπσηαθηζκόο 1. Οξηζκόο: Καξπσηαθηζκόο 2. Όςεηο ηεο θξηηηθήο Μ. αρηνύξεο «ν Καξπσηάθεο» Νάζνο Βαγελάο: «Έλαο νξζνπνιηηηθόο κύζνο» Χ. Ληνληάθεο: «Κάζαξζηο» Β. Ο Καξπσηάθεο θαη ε αξηζηεξά Γ. Να εληνπηζζνύλ ζην πνίεκα Πξέβεδα ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο παξαδνζηαθήο θαη ηεο κνληέξλαο πνηεηηθήο έθθξαζεο. Πξέβεδα (ην πνίεκα) 1.Ζ ηαπηόηεηα ηνπ πνηήκαηνο: 2.Πεξηερόκελν: 3. Χαξαθηεξηζηηθά ηεο πνηεηηθήο έθθξαζεο ηνπ Καξπσηάθε: Δ. Σα βαζηθόηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο κνληέξλαο πνίεζεο: Βηβιηνγξαθία Υ. Νηνπληά: K. Γ. Καξπσηάθεο, 2000 Ν. Βαγελάο : «Ζ Γεληά ηνπ 30» ελαληίνλ ηνπ Καξπσηάθε, εθεκ. Σν Βήκα (30/01/2005) Ν. Βαγελάο: Πνιηηηθή θαη κε πνιηηηθή πνίεζε, εθεκ. Σν Βήκα (11/07/2004) Ν. Βαγελάο: Ζ παξακφξθσζε ηνπ Καξπσηάθε, εθεκ. Σν Βήκα (16/05/2004)

15 Παλεπηζηήκην Brno Χεηκεξηλό Δμάκελν 2010 Δξκελεπηηθό ζεκηλάξην: ε γεληά ηνπ Α. Καξπσηάθεο θαη «Καξπσηαθηζκόο 1. Οξηζκόο: Με ηνλ φξν Καξπσηαθηζκόο αλαθεξφκαζηε ζην θιίκα ηεο πνίεζεο ηεο γεληάο ηνπ 20. Μεηά ην ηέινο ηνπ πνηεηή πνιινί κηκήζεθαλ ηελ πνηεηηθή ηνπ ζηάζε: ηε κειαγρνιία, ην ζθεπηηθηζκφ, ην ππαξμηαθφ αδηέμνδν, ην αίζζεκα ηνπ αληθαλνπνίεηνπ θαη ηεο παξαθκήο. Ζ επίδξαζε, αθξηβψο, πνπ άζθεζε ν πνηεηήο ζηνπο ζπγρξφλνπο ηνπ θαη ε ηάζε κίκεζεο ηνπ νλνκάζηεθαλ θαξπσηαθηζκόο. ρέζεηο πνηνηηθνχ ραξαθηήξα θαη επηδξάζεηο απφ ηελ πνίεζε ηνπ Καξπσηάθε εληνπίδνληαη ζε αξθεηνχο κεηαγελέζηεξνπο ηνπ πνηεηέο: απφ ηνλ Γ. Κνηδηνχια θαη ηνπο ππεξξεαιηζηέο πνηεηέο ηεο γεληάο ηνπ 1930, σο ηνλ θαξίκπα, ηνπο Κχπξηνπο πνηεηέο ηεο πεξηφδνπ θαη ηνπο πνηεηέο ηεο γεληάο ηνπ Όςεηο ηεο θξηηηθήο Σν δηψλπκν (θαξπσηαθηθή) πνίεζε θαη (εζεινχζηνο) ζάλαηνο ήηαλ θαη εμαθνινπζεί λα είλαη ε ξίδα ηνπ θαηλφκελνπ πνπ σο ζήκεξα ην νλνκάδνπκε θαξπσηαθηζκφ, φρη πηα, κε ηε ζεκαζία ηνπ πξψηνπ, ηζηνξηθά καξηπξεκέλνπ «θαξπσηαθηζκνχ», εθείλνπ ηεο κηκεηηθήο αληηγξαθήο ηεο θαξπσηαθηθήο πνίεζεο πνπ μέζπαζε σο βξαρχβηα κφδα ηα ρξφληα πνπ αθνινχζεζαλ ( ) ηελ πεξίθεκε πξάμε ζαλάηνπ. Με ηελ έλλνηα, φκσο, φηη ν πνηεηήο θαη άλζξσπνο Καξπσηάθεο, ην πνηεηηθφ πξφζσπν θαη ην κπζνπνηεκέλν πξνζσπείν, άξξεθηα ζπλδεδεκέλα, παξακέλνπλ παξφληα ή / θαη δξψληα ζην πξνζθήλην ηεο θηινινγίαο, ηεο θξηηηθήο θαη ηεο πνίεζεο, εδψ θαη εβδνκήληα ρξφληα θαη ηδίσο ηηο ηξεηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο. Μ. αρηνύξεο «ν Καξπσηάθεο»: Καηά ηνλ Μ. αρηνχξε ν Καξπσηαθηζκφο ζήκεξα (1988) δελ ζεκαίλεη ηίπνηα. Καη ηφηε γχξσ ζηα 1930 φηαλ πξσηνδηαηππψζεθε δελ ήηαλ θαηά ηνλ ίδην παξά κηα άηπρε ιέμε πξνεξρφκελε απφ ηελ παξεμήγεζε φηη ν Καξπσηάθεο ήηαλ ηάρα κηζάλζξσπνο, πεηζηζαλάηηνο θ.ι.π. Ο Καξπσηάθεο δελ ήηαλ ηίπνηε απφ φια απηά. Ήηαλ απιψο επαλαζηαηεκέλνο ελάληηα ζηελ Διιάδα ηνπ 1928 κε ηνπο ιαζπσκέλνπο δξφκνπο ην ρεηκψλα, ηε ζθφλε ην θαινθαίξη, κε ην ρακειφ επίπεδν δσήο, ηε δπζηπρία ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ πνπ ηνπο έθαλε νθλεξνχο θαη αδηάθνξνπο, ξηδσκέλνπο ζηηο θαξέθιεο ηνπο κε ηνπο αηέιεησηνπο θαθέδεο. Καη ήηαλ αθφκα παξεμεγεκέλνο απφ φινπο ηνπο ζπγρξφλνπο ηνπ. Ο Καξπσηάθεο δελ ήηαλ minor πνηεηήο, ήηαλ κεγάινο πνηεηήο, φπσο ηνλ βιέπεη ηψξα ε λέα γεληά θη, φπσο άιιαμαλ γλψκε πεξί ην ηέινο ηεο δσήο ηνπο θαη ηνλ είδαλ κεγάιν νη άιινηε αξλεηέο ηνπ φπσο ν Δκπεηξίθνο θαη ν Δγγνλφπνπινο. Ο πξψηνο, κάιηζηα, ζε ηειεπηαίν πνίεκα ηνπ ηνλ απνθαιεί, «κεγάιν»: «Δίλαη κεγάινο πνηεηήο ν Κψζηαο Καξπσηάθεο». ζν γηα ην εθέξε, δχζθνια θξπβφηαλ ε εθηίκεζε ηνπ. Νάζνο Βαγελάο: «Έλαο νξζνπνιηηηθόο κύζνο» ( εθεκ. Σν Βήκα: 21/2/ 2010) Μηα δπλαηφηεηα θαηαλφεζεο ηνπ θαξπσηαθηζκνχ απφ κέξνπο ηεο ινγνηερληθήο θπξίσο θξηηηθήο ζα κπνξνχζε λα αθνξά ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν αληηκεησπίζηεθε ην έξγν ηνπ πνηεηή απφ ηνλ Αλδξέα Καξαληψλε. Ο θνξπθαίνο απηφο ινγνηερληθφο

16 θξηηηθφο βξίζθεηαη ζήκεξα ππφ ακθηζβήηεζε θαηά ηνλ Ν. Βαγελά εμαηηίαο κηαο νξζνπνιηηηθήο θξηηηθήο ε νπνία πξνβάιιεη δπν βαζηθέο ζέζεηο πξνθεηκέλνπ λα ζηεξίμεη κηα πνιεκηθή ελαληίνλ ηνπ. Ζ πξψηε έρεη λα θάλεη κε ηελ ππνηηζέκελε ζπληεξεηηθφηεηα ηεο πνηεηηθήο γεληάο ηνπ 30 ηελ νπνία δελ αλέδεημε ν Καξαληψλεο θαη ε δεχηεξε κε κηα πην ζπγθεθξηκέλε θαηεγνξία απηή ηε θνξά ελαληίνλ ηεο γεληάο ηνπ 30 ηελ ππνηηζέκελε αξλεηηθή ζηάζε ηεο πξνο ηελ πνίεζε ηνπ Καξπσηάθε. Ζ ελ ιφγσ νξζνπνιηηηθή θξηηηθή έρεη αλαθαιχςεη έλαλ πνιηηηθφ, αξηζηεξήο θαηεχζπλζεο ζην πξφζσπν ηνπ Καξπσηάθε θηάλνληαο ζην ζεκείν λα ηνλ ραξαθηεξίδεη «θξηηηθή ζπλείδεζε ηεο Αξηζηεξάο». Θεσξψληαο ν Βαγελάο αθξηβψο απηφ ην ραξαθηεξηζκφ σο απνηέιεζκα ηδενινγηθήο παξαλάγλσζεο βαξηάο κνξθήο, πξνρσξάεη πην πέξα θαη κηιάεη γηα ηδενινγηθή επξχηεξα παξαλάγλσζε ησλ θεηκέλσλ ηεο γεληάο ηνπ 30. Έλα απφ ηα θχξηα ζχκαηα απηήο ηεο θαηάζηαζεο είλαη ηα θείκελα ηνπ Καξαληψλε γηα ηνλ Καξπσηάθε, ηα νπνία νη ελ ιφγσ θξηηηθνί ηα δηαβάδνπλ κέζα απφ ηελ κεκνλσκέλε αλάγλσζε ηνπ παζίγλσζηνπ άξζξνπ ηνπ Καξαληψλε «Ζ επίδξαζε ηνπ Καξπσηάθε ζηνπο λένπο» (1935), κε ην νπνίν επηθξίλεηαη ζθνδξά ν θαξπσηαθηζκφο, ε δνπιηθή θαη άζηνρε κίκεζε ηνπ Καξπσηάθε απφ πνιινχο λένπο πνηεηέο ηεο επνρήο. Με κηα πξνζεθηηθφηεξε σζηφζν αλάγλσζε κπνξεί θαλείο λα δηαθξίλεη φηη ν ζηφρνο απηνχ ηνπ θεηκέλνπ δελ είλαη ε επίθξηζε ηεο ίδηαο ηεο πνίεζεο ηνπ Καξπσηάθε άιισζηε ν Καξαληψλεο ήηαλ απφ ηνπο πξψηνπο πνπ αληηιήθζεθαλ ηελ αμία ηεο πνίεζεο ηνπ Καξπσηάθε, ηελ νπνία δελ έπαςε λα εγθσκηάδεη επί ηέζζεξηο δεθαεηίεο, ήδε απφ ηελ επνρή πνπ ε πνίεζε απηή ήηαλ αληηθείκελν ακθηζβήηεζεο. Γηα ηνλ Καξαληψλε ν Καξπσηάθεο γηα παξάδεηγκα είλαη έλαο ζηαζκφο ζηε λενειιεληθή πνίεζε, ν ηειεπηαίνο, ην 1930, ζε «έλα κσζατθφ απφ ζηηρνπξγηθά πξφηππα: Δξσηφθξηηνο, Γεκνηηθφ ηξαγνχδη, νισκφο, Παιακάο, ηθειηαλφο, Καξπσηάθεο», είλαη επίζεο έλαο πνηεηήο πνπ «ε αηζζεηηθή ηνπ», καδί κε εθείλε «ηνπ Καβάθε θαη ηνπ εθέξε δεκηνπξγεί κηα ζηάζκε γνχζηνπ πνπ πξέπεη λα είλαη γλψκνλαο ηεο θξηηηθήο εθηίκεζεο ησλ πνηεηηθψλ έξγσλ» (1936) θαη ηξηάληα ρξφληα αξγφηεξα ην 1969: «ν Καξπσηάθεο θξαηά κηα ζέζε κνλαδηθφηεηαο κέζα ζηελ θαηεγνξία απηψλ ησλ ζπληαξαθηηθψλ ηχπσλ πνπ ηνπο έρνπλ ραξαθηεξίζεη ζηε Γαιιία θαηαξακέλνπο πνηεηέο». Ο Καξαληψλεο πξάγκαηη ραξαθηεξίδεη ηνλ Καξπσηάθε θνξπθαίν πνηεηή ηεο γεληάο ηνπ ήδε απφ ην 1930, ζε κηαλ επνρή πνπ ν Άγξαο δελ είλαη βέβαηνο γη απηφ θαη πνπ πηζηεχεη αθφκε φηη «κεηαμχ ησλ πνηεηψλ ηεο γεληάο ηνπ ν Καξπσηάθεο θαηέιαβε κίαλ ησλ πξσηεπνπζψλ ζέζεσλ» 1930). Καη βέβαηα είλαη ν Καξαληψλεο απηφο πνπ ην 1935 ζα δεκνζηεχζεη νιφθιεξε ζην πεξηνδηθφ πνπ δηεπζχλεη, ζηα Νέα Γξάκκαηα, ηε γξακκέλε ην 1933 κειέηε ην Άγξα γηα ηνλ Καξπσηάθε, ζηελ νπνία ν Άγξαο αλαγλσξίδεη ηειηθά ηα πξσηεία ηνπ Καξπσηάθε («καο εμεπέξαζελ φινπο»), ζπκθσλεί δειαδή κε ηελ εθηίκεζε ηνπ θαηά έληεθα ρξφληα λεφηεξνπ ηνπ Καξαληψλε. Καη αθφκε ν ίδηνο ζα γξάςεη: «Γηα ην έξγν ηνπ Καξπσηάθε δελ είπε αθφκε ε θξηηηθή ηελ ηειεπηαία ηεο ιέμε. Ο Καξπσηάθεο πςψλεηαη, ρσξίο ακθηβνιία, πάλσ απ φινπο ηνπο λένπο καο πνηεηέο πνπ θαλήθαλε ηα ηειεπηαία δεθαπέληε ρξφληα, γηαηί ην έξγν ηνπ ζηεξηψλεηαη πξψηα απ φια ζε κηα ζπλεηδεηή θηινζνθηθή βάζε θαη δηαπλέεηαη απφ κηαλ εηιηθξίλεηα θαη κηα πίζηε, γηαηί ζην έξγν ηνπ μερσξίδεηο κηα μεθάζαξε, ιαγαξηζκέλε πξνζσπηθφηεηα» (1930). Χ. Ληνληάθεο: «Κάζαξζηο» Δμήληα ρξφληα απφ ηελ απηνθηνλία ηνπ Κ.Γ. Καξπσηάθε, θαη κφιηο πνπ αξρίδνπλ λα μεζσξηάδνπλ ηα επίζεηα πνπ θάιπςαλ ην πξφζσπν θαη ην έξγν ηνπ πνηεηή. Αλ ε πξαγκαηηθφηεηα ηνλ ελνρινχζε ηφζν πνιχ φζν δνχζε, εχθνια κπνξεί θαλείο λα θαληαζηεί πφζν ζα ηνλ ελνρινχζε ε κεηαζαλάηηα εθδνρή ηνπ βίνπ ηνπ ή κάιινλ νη

17 πνιιέο εθδνρέο, πνπ ζρεδφλ φιεο παξνπζηάδνπλ ηνλ ίδην σο ζχκβνιν «δπζηπρίαο» θαη ηελ επνρή ηνπ θαηεμνρήλ παξαθκηαθή θαη αληηπνηεηηθή. Ηδηαίηεξα κε ην θιίκα εθείλεο ηεο επνρήο αζρνιήζεθαλ πνιινί κειεηεηέο, εξεπλψληαο ην ν θαζέλαο απφ ηε δηθή ηνπ ζθνπηά, γηα λα θαηαιήμνπλ ζρεδφλ φινη ζην ζπκπέξαζκα φηη πξφθεηηαη γηα αξξσζηεκέλν, απαηζηφδνμν θαη αληηπνηεηηθφ. Οη εμεγήζεηο είλαη αλάινγεο κε ηελ νπηηθή θαη ηε κέζνδν πνπ ρξεζηκνπνηεί ν θαζέλαο ηνπο. Σα ζπκπεξάζκαηά ηνπο, φκσο, έρνπλ έλα θνηλφ ιάζνο: πξνζπαζνχλ λα εξκελεχζνπλ ην πνηεηηθφ θιίκα εξήκελ ηεο πνίεζεο. Δηδηθφηεξα: α) δέρνληαη φηη ππάξρνπλ πνηεηηθέο θαη αληηπνηεηηθέο επνρέο β) δελ καο εμεγνχλ πψο αθξηβψο γίλεηαη ηελ ίδηα επνρή ζηελ Διιάδα αιιά θαη ζηελ αιινδαπή λα γξάθνληαη ηδηαίηεξα αηζηφδνμα πνηήκαηα γ) δελ επηθεληξψλνπλ ηελ έξεπλα ηνπο ζηελ θξίζε ηεο πνηεηηθήο γξαθήο θαη ζηηο πξνζπάζεηεο -επηηπρεκέλεο ή κε - γηα ηελ αλαλέσζε ηεο αιιά ζηελ θνηλσληθή θξίζε θαη ηνπο παξακέηξνπο ηεο δ) δελ εμεηάδνπλ ην ελδερφκελν λα είλαη εζειεκέλν ην «αξξσζηεκέλν» πνηεηηθφ θιίκα ηεο επνρήο. Σν ζέκα παξακέλεη αλνηρηφ. Πεξηνξίδνκαη λα παξαζέζσ έλα κηθξφ αιιά ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθφ ελφο απφ ηνπο θνξπθαίνπο ζεσξεηηθνχο εθπξνζψπνπο ηνπ Μεζνπνιέκνπ, ηνπ Σέιινπ Άγξα, πνπ δεκνζηεχζεθε ην 1920 ζην πεξηνδηθφ Μνχζα: «Δκπνπρηίζακε πηα απφ ηελ πνίεζε ηεο πγείαο. Θέινπκε λα δνθηκάζεη ε αηζζεηηθή καο γεχζε θάπνηα ηξνθή πην εξεζηζηηθή, πην παξάμελε, αιιά ζπγρξφλσο πην γλήζηα, πην αιεζηλή. Να ξζεηο ζηκφηεξα πξνο ηε δσή, ζα πεη λα ξζεηο ζηκφηεξα πξνο ηελ αξξψζηηα». Ωζηφζν νη θάζε είδνπο πξνζεγγίζεηο ζην θαηλφκελν Καξπσηάθε θαη ηελ επνρή ηνπ (θνηλσληνινγηθέο, ηζηνξηθέο, πνιηηηθννηθνλνκηθέο, ςπραλαιπηηθέο, ζηξνπθηνπξαιηζηηθέο) ζπλερίδνληαη, δηαησλίδνληαο ηελ παξεμήγεζε. Καηξφο, ινηπφλ, νη κειεηεηέο, νη θξηηηθνί θαη νη αλαγλψζηεο λα ζηξαθνχλ θαη λ αλαθαιχςνπλ ην ζψκα ηεο πνηεηηθήο γξαθήο ηνπ Καξπσηάθε, θαη λ αθήζνπλ ηνλ πνηεηή λ αλαξρείηαη απφ ηηο αηζζήζεηο ηνπ, αθνινπζψληαο ηελ εζσηεξηθή ηνπ θσλή. Β) Ο Καξπσηάθεο θαη ε αξηζηεξά Με ηνλ φξν πνιηηηθή πνίεζε θαηά ηνλ γλσζηφ θξηηηθφ ηεο ινγνηερλίαο Ν. Βαγελά λνείηαη κηα πνίεζε πνιηηηθή κε ηελ πξαγκαηηθή ζεκαζία ηνπ επηζέηνπ, φρη κε εθείλε ηελ αλνηθνλφκεηε θαη λεθειψδε έλλνηα πνπ ζεσξεί θάζε ελέξγεηα ηνπ αλζξψπνπ ελέξγεηα πνιηηηθή, θαη απηφ γηαηί αλ φια είλαη πνιηηηθά, ηίπνηε δελ είλαη πνιηηηθφ. Οη πνηθίιεο αληαπνθξίζεηο ηεο Αξηζηεξάο πξνο ην έξγν ηνπ Καξπσηάθε θαηά ηνλ ίδην έρνπλ καθξά ηζηνξία, φπσο καθξά είλαη θαη ε ηζηνξία ηεο κειέηεο ηεο πνιηηηθήο δηάζηαζεο απηνχ ηνπ έξγνπ, ηζηνξία πνπ ηηο δχν ηειεπηαίεο δεθαεηίεο δηαδξακαηίδεηαη ζηελ πεξηνρή ηνπ κχζνπ. Ο πξψηνο πνπ δηαθξίλεη πνιηηηθή δηάζηαζε ζε ζηίρνπο ηνπ Καξπσηάθε είλαη ν Σ. Άγξαο ην 1935 θαζψο ραξαθηεξίδεη ηέζζεξα πνηήκαηα ηνπ πνιηηηθά ηα: «Ο Μηραιηφο», «Δηο Αλδξέαλ Κάιβνλ», «ην Αγαικα ηεο Διεπζεξίαο, πνπ θσηίδεη ηνλ θφζκν» θαη «H πεδηάο θαη ην λεθξνηαθείνλ» σο πνηήκαηα «πνιηηηθήο ζάηηξαο». Ωο ηφηε ε Αξηζηεξά, πεξηγξάθεη ηνλ Καξπσηάθε σο πνηεηή ηεο αζηηθήο παξαθκήο, κφλν ην 1928 ν Α. Υνπξκνχδηνο ζα παξαηεξήζεη φηη ζηα ηξία απφ απηά ηα πνηήκαηα: «Απνζηξνθή», «Γεκφζηνη ππάιιεινη» θαη «Όινη καδί...», ν πνηεηήο «θνηηάδεη ηε δσή κε αλζξψπηλν κάηη». Σελ ίδηα ζέζε ζα θξαηήζεη ε Αξηζηεξά σο ην , φηαλ ζηελ Δπηζεψξεζε Σέρλεο ζα δηεμαρζεί ε ζπδήηεζε γηα ηα «θαηλφκελα αθκήο θαη παξαθκήο ζηε λενειιεληθή πνίεζε». Δθεί ζα δηαηππσζεί γηα πξψηε θνξά απφ ηνλ Μ. Λακπξίδε φηη ν Καβάθεο θαη ν Καξπσηάθεο «εθθξάδνπλ ηελ παξαθκή απέμσ. Γελ αλήθνπλ εζηθά ζηελ άξρνπζα ηάμε. Βξίζθνληαη αληηκέησπνί ηεο». Πξφθεηηαη γηα

18 άπνςε πνπ ζα αληηθξνχζνπλ νη Μ. Απγέξεο, M. M. Παπατσάλλνπ θαη Σ. Βνπξλάο, πνπ επηκέλνπλ φηη ν Καξπσηάθεο δελ αξλείηαη ηελ ηάμε ηνπ αιιά ηελ εθθξάδεη ή ηελ θξίλεη απφ κέζα. Ο Λακπξίδεο δελ ζπλδέεη ηνλ Καξπσηάθε κε ηελ Αξηζηεξά, σζηφζν ε ζέζε ηνπ, φπσο φια δείρλνπλ, γίλεηαη ε γξακκαηνινγηθή βάζε πάλσ ζηελ νπνία ζα νηθνδνκεζεί ζηαδηαθά ε εηθφλα ελφο αξηζηεξνχ Καξπσηάθε. Σε βάζε απηή ζα εληζρχζεη ην 1964 ν Βνπξλάο, πνπ, παξφηη εμαθνινπζεί λα πηζηεχεη φηη ν Καξπσηάθεο θάλεη θξηηηθή ηεο ηάμεο ηνπ «κέζα απφ ηα ηείρε ηεο», αλαθαιχπηεη φηη «απφ ηελ πνίεζε ηνπ βγαίλεη ν αλζξσπνθεληξηθφο - νπκαληζηηθφο θιάδνο ηεο πνίεζεο καο, πνπ πξνκεζεχεηαη ην πνηεηηθφ ηνπ πιηθφ απφ ηελ πξαγκαηηθφηεηα ηνπ πξννδεπηηθνχ καο θηλήκαηνο». Ξεθηλψληαο απ απηήλ ηελ άπνςε ηνπ Β. Λενληάξεο ην1973 ζα ππνζηεξίμεη φηη ν Καξπσηάθεο είλαη «θνηλσληθφο πνηεηήο θαη ζπγρξφλσο πνηεηήο ηεο εζσηεξηθήο πεξηπέηεηαο», ελζαξξχλνληαο ηελ ηδέα ελφο πνιηηηθνχ πνηεηή Καξπσηάθε. Ζ ηδέα ζα βξεη αληαπφθξηζε απφ ηνλ Σ. Παηξίθην ην1979, ν νπνίνο δειψλεη φηη κε ηε ζάηηξα ηνπ ν Καξπσηάθεο γίλεηαη «ν πξψηνο πνηεηήο πνπ εηζάγεη άκεζα ηελ πνιηηηθή, αθφκε θαη ηε δηεζλή, ζηε λεφηεξε πνίεζε». Πξφθεηηαη γηα κηα άπνςε πνπ επαλαιακβάλεηαη έθηνηε, ε νπνία ζα πξέπεη λα ηδσζεί, ζε ζρέζε κε φιεο εθείλεο ηηο αηηίεο πνπ επέηξεςαλ ηελ πηνζέηεζε ηεο θαη πνπ είλαη άκεζα ζπλδεδεκέλεο κε ηελ πξαγκαηηθφηεηα πνπ ηζρχεη απηφ ην δηάζηεκα ζην ρψξν ηεο θξηηηθήο ηεο ινγνηερλίαο. Σελ επνρή απηή κε ηελ πνξεία ηεο αξηζηεξνπνίεζεο ηνπ Καξπσηάθε δηαζηαπξψλεηαη ν εθέξεο θαη ε πξνζπάζεηα φισλ εθείλσλ πνπ πξνζπαζνχλ λα ειεπζεξσζνχλ απφ ηε «βαξηά ζθηά» ηνπ, πξνηξέπνληαο ζηελ αλεχξεζε εζλνθεληξηζκνχ ζην έξγν ηνπ θαη επαλαθέξνληαο ηελ παιαηφηεξε ηδέα ησλ αξηζηεξψλ ελφο ζπληεξεηηθνχ εθέξε. H αλαδήηεζε ελφο αληίπαινπ δένπο πξνο ηνλ εθέξε ζα νδεγήζεη ζηνλ Καξπσηάθε, ε εηθφλα ηνπ νπνίνπ ζα απνθαζαξζεί απφ θάζε κε πξννδεπηηθφ ζηνηρείν θαη ζα απνθηήζεη ηα ραξαθηεξηζηηθά ελφο αξηζηεξνχ πνηεηή, ηνλ νπνίν «είρε ζάςεη» ε γεληά ηνπ 30. Με απφςεηο αθξηβψο φπσο «ε γεληά ηνπ 30 θξφληηζε γηα ηελ εθηφπηζε ηνπ Καξπσηάθε» (1999) ή «ε γεληά ησλ εθέξε - Θενηνθά ζηάζεθε ν λεθξνζάθηεο ηνπ Καξπσηάθε» (2001) επηβηψλεη θαη γίλεηαη απνδεθηφο ν κχζνο ηνπ αξηζηεξνχ Καξπσηάθε. Σηο πεξηζζφηεξεο θνξέο νη δηαπηζηψζεηο απηέο δηαηππψλνληαη σο απηαπφδεηθηεο. Αιιά, θαη φηαλ ζπλνδεχνληαη απφ απνδεηθηηθά ζηνηρεία, ν ππνςηαζκέλνο αλαγλψζηεο αληηιακβάλεηαη φηη δελ είλαη επαξθή, φπσο ζηελ πεξίπησζε ησλ δπν θξηηηθψλ ηνπ 1938 απφ ηνπο K. Θ. Γεκαξά θαη Γ. Θενηνθά θαη ηνπ άξζξνπ ηνπ A. Καξαληψλε «H επίδξαζε ηνπ Καξπσηάθε ζηνπο λένπο» (1935). απηφ ην ηειεπηαίν εηδηθά δελ επηθξίλεηαη ν Καξπσηάθεο αιιά ν άγνλνο θαξπσηαθηζκφο ησλ κηκεηψλ ηνπ, ίζα-ίζα πνπ Καξαληψλεο εθζεηάδεη εδψ ηνλ πνηεηή σο «γλήζην θαη νπζηαζηηθφ». Απφ ηνπο άιινπο δχν επηθξηηέο ηνπ Καξπσηάθε ν Γεκαξάο αλήθεη κφλν βηνινγηθά ζηε γεληά ηνπ 30, σο πξνο ηηο αηζζεηηθέο θαηεπζχλζεηο ηνπ πεξηζζφηεξν ηνπνζεηείηαη ζηελ πξνεγνχκελε γεληά θαη, απνηειεί γη απηφ πξαγκαηηθφ ιάζνο ε ζπλαξίζκεζε ηνπ ζηε γεληά ηνπ 30. Αθφκε θαη ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε, φκσο, ζα πξέπεη λα ππνινγηζζεί ε ζεηηθή ηνπνζέηεζε ηνπ ζηελ Ηζηνξία ηεο Νενειιεληθήο Λνγνηερλίαο (1949), φπνπ ν Καξπσηάθεο ραξαθηεξίδεηαη «θνξπθαίνο πνηεηήο» ηεο γεληάο ηνπ, «κέζα ζηνπο ζηίρνπο ηνπ νπνίνπ κηινχλ νη θαηξνί ηνπ». Μέλεη κφλν ε αξλεηηθή θξηηηθή ηνπ Θενηνθά ε νπνία δελ αξθεί γηα λα κπνξεί λα πεη θαλείο φηη ε γεληά ηνπ 30 ππήξμε ερζξηθή πξνο ηνλ Καξπσηάθε. Γηα λα ζηνηρεηνζεηεζεί κηα θαηεγνξία, φπσο ε παξαπάλσ ζα πξέπεη φρη κφλν ν ζεκαληηθφηεξνο θξηηηθφο ηεο γεληάο, ν Καξαληψλεο, αιιά θαη νη θνξπθαίνη πνηεηέο ηεο λα έρνπλ δείμεη αληηθαξπσηαθηθά αηζζήκαηα θάηη πνπ βέβαηα δελ ζπκβαίλεη. ηνλ εθέξε ππάξρνπλ έμη αλαθνξέο γηα ηε ζεκαζία ηνπ έξγνπ ηνπ Καξπσηάθε, πνπ

19 φιεο εθθξάδνπλ ην ζαπκαζκφ ηνπ θαη αηηηνινγνχλ ηνλ ραξαθηεξηζκφ πνπ ηνπ απνδίδεη σο «πνηεηή κε εμαηξεηηθή επαηζζεζία» θαη κε «έξγν πνπ ινγαξηάδεη σζάλ ζηαζκφο ζηε ινγνηερλία καο» (1941). Ο Διχηεο, παξφηη αηζζάλεηαη ηνλ θφζκν ηνπ Καξπσηάθε δηαθνξεηηθφ απφ ηνλ δηθφ ηνπ, αλαγλσξίδεη φηη ν Καξπσηάθεο «ήηαλ, ρσξίο ακθηβνιία, κηα θαηλνχξγηα γιψζζα» (1974). Ο Ρίηζνο ζεσξεί ηνλ Καξπσηάθε ζπνπδαίν πνηεηή, πνπ «ζα δεη γηα πάληα» (1938). Ο Δγγνλφπνπινο ηνλ ζπγθαηαιέγεη ζηνπο δαζθάινπο ηνπ (1976) θαη ν Δκπεηξίθνο ηνλ δνμνινγεί ραξαθηεξίδνληαο ηνλ «κεγάιν πνηεηή» (1964). Σν πιήζνο ησλ ζηνηρείσλ πνπ έρεη απσζήζεη ε θξηηηθή ζηελ επηζπκία ηεο λα νηθνδνκήζεη ηελ αληηθαξπσηαηηθή εηθφλα ηεο γεληάο ηνπ 30 θαη ε αλάγλσζε ηεο επίθξηζεο ηνπ θαξπσηαθηζκνχ σο επίθξηζεο θαηά ηνπ Καξπσηάθε αμίδνπλ κεγαιχηεξεο ζίγνπξα πξνζνρήο. Πέξα απφ ηηο φπνηεο ζθνπηκφηεηεο ηηο παξαλνήζεηο θαη ηηο παξαιήςεηο πνπ κπνξεί λα εληνπίζεη θαλείο ζηελ επηρεηξεκαηνινγία πνπ δηαηππψζεθε πξνθεηκέλνπ λα παξνπζηαζζεί ν Καξπσηάθεο σο πνιηηηθφο πνηεηήο θαη κάιηζηα αξηζηεξφο ππάξρεη ην ίδην ηνπ ην έξγν πνπ κπνξεί λα καο πιεξνθνξήζεη ζρεηηθά. Ο Καξπσηάθεο δελ είλαη πνιηηηθφο πνηεηήο, φπσο ηνλ ραξαθηεξίδεη ε θπξίαξρε θξηηηθή αληίιεςε ζήκεξα, γηα ηνλ ιφγν φηη ηα πνηήκαηα ηνπ πνπ ζα κπνξνχζαλ λα ραξαθηεξηζηνχλ πνιηηηθά είλαη ζε ζχγθξηζε κε ηα κε πνιηηηθά πνηήκαηα ηνπ ηφζν ιίγα, ψζηε λα κελ κπνξνχλ λα αηηηνινγήζνπλ απηφλ ηνλ ραξαθηεξηζκφ. Αιιά θαη πνηνηηθά δελ είλαη αλψηεξα, ψζηε λα κπνξνχλ λα ππεξθεξάζνπλ ηελ αίζζεζε πνπ καο δίλνπλ ηα κε πνιηηηθά πνηήκαηα ηνπ, ηα νπνία βξίζθνληαη ζηνπο αληίπνδεο ηεο πνιηηηθήο πνίεζεο. Απφ ηα 122 ινγνηερληθά θείκελα (113 πνηήκαηα θαη 9 πεδνγξαθήκαηα) πνπ έγξαςε ν Καξπσηάθεο ρσξίο ηηο κεηαθξάζεηο κφλν 5 ζα κπνξνχζαλ λα ζεσξεζνχλ πνιηηηθά πάλσ ζηα νπνία θαη ζηεξίδεη ε θξηηηθή ηνλ ραξαθηεξηζκφ ηνπ σο πνιηηηθνχ πνηεηή: ηα ηέζζεξα πνηήκαηα πνπ είρε πξνζδηνξίζεη ην 1935 ν Σ. Άγξαο («Ο Μηραιηφο», «Δηο Αλδξέαλ Κάιβνλ», «ην Αγαικα ηεο Διεπζεξίαο πνπ θσηίδεη ηνλ θφζκν», «H πεδηάο θαη ην λεθξνηαθείνλ») θαη ην πεδνγξάθεκα «Κάζαξζηο», πνπ δεκνζηεχηεθε ην Σα δχν απφ απηά, ηα «Ο Μηραιηφο» (1919) θαη «Κάζαξζηο» (1928), ζα κπνξνχζαλ θαη λα κε δηαβαζηνχλ σο ηέηνηα, ελψ ην «ην Άγαικα ηεο Διεπζεξίαο πνπ θσηίδεη ηνλ θφζκν» είλαη ιηγφηεξν πνιηηηθφ απ φ,ηη πηζηεχεηαη. Σν πξψην, αλ ην δηαβάζνπκε παξάιιεια κε ηα γξακκέλα ηελ ίδηα επνρή (1920) ζνλέηα ηεο «Ζξσηθήο ηξηινγίαο» θαη κε ην «ηαλ άλζε εδέλαηε...», δχζθνια ζα κπνξνχζακε λα ην ραξαθηεξίζνπκε πνίεκα αληηπνιεκηθφ, ελψ ην «Κάζαξζηο» νη θαχινη, ηνπο νπνίνπο ν αγαλαθηηζκέλνο αθεγεηήο νξακαηίδεηαη, ζε κηα ζηηγκή έθξεμεο, φηη ζα ζαξψζνπλ νη βαζαληζκέλνη ρσξηθνί, είλαη πξσηίζησο νη θαηαπηεζηέο ηνπ ίδηνπ, ην πνίεκα δειαδή είλαη πνιχ πξνζσπηθφ γηα λα είλαη αξθνχλησο πνιηηηθφ. Γίπια ζε απηά ηα 3 ή 4 ή 5 πνιηηηθά ινγνηερλήκαηα ηνπ Καξπσηάθε ππάξρνπλ ηα 119 ή 118 ή 117 κε πνιηηηθά, αλάκεζα ζηα νπνία θαη ηα πνηήκαηα εθείλα πνπ νξίδνπλ ηελ πνηεηηθή θπζηνγλσκία ηνπ: ηα πνηήκαηα πνπ ζα κπνξνχζαλ λα ραξαθηεξηζηνχλ νληνινγηθά. Σν πνηεηηθφ επίηεπγκα ηνπ Καξπσηάθε είλαη φηη κε ηα πνηήκαηα απηά, πνπ είλαη ηα θαιχηεξα ηνπ, θαηφξζσζε λα κεηαπιάζεη ηελ πξνζσπηθή ηνπ πεξίπησζε ζε ελαξγή κεηαθνξά ηεο αλζξψπηλεο κνίξαο, πξάγκα πνπ δελ ην θαηφξζσζε κε ηα πνιηηηθά ηνπ πνηήκαηα, ηα νπνία θέξνπλ πάλσ ηνπο ηα ίρλε ηεο επηθαηξφηεηαο πνπ ππήξμε ε γελεηηθή ηνπο αηηία. Ηδηαίηεξα ζην «ην Άγαικα ηεο Διεπζεξίαο...» ζπλδέεη ην αίηεκα ηεο θνηλσληθήο ειεπζεξίαο κε ηελ επηζπκία ηνπ επηζηξνθήο ζε έλαλ ρακέλν παξάδεηζν, θαζψο αλάγεη ην πξνζσπηθφ ηνπ βίσκα ηνπ ζε έλα ππαξμηαθφ επίπεδν. Πάλησο ην λα ππνβαζκίδεηο ζην ζεκείν απηφ θαη λα δηαγξάθεηο σο πξφρεηξν θαη πξνζσξηλφ θαη παξσρεκέλν ην 96% ηεο ινγνηερλίαο ηνπ Καξπσηάθε, ζην νπνίν πεξηέρνληαη κεξηθά απφ ηα θαιχηεξα πνηήκαηα ηνπ ειιεληθνχ 20νχ αηψλα, γηα λα κπνξέζεηο λα αλαθαιχςεηο ζην ππφινηπν 4% ηελ «ειιείπνπζα θξηηηθή ζπλείδεζε ηεο

20 Αξηζηεξάο», πξνυπνζέηεη θξηηηθή ακβιπσπία κεγαιχηεξε απφ ηε ζπλήζε, φκσο ην πιένλ ελδηαθέξνλ ζηελ ελ ιφγσ πεξίπησζε δελ είλαη φηη ππνζηεξίδνληαη απηά, είλαη φηη έρνπλ γίλεη απνδεθηά θαη φηη επαλαιακβάλνληαη σο θπξίαξρνο θξηηηθφο ιφγνο. ηα ηέζζεξα ή πέληε πνηήκαηα ηνπ «πνιηηηθνχ θχθινπ» ηνπ Καξπσηάθε κπνξνχκε βέβαηα λα βξνχκε πνιηηηθέο ηδέεο. Γηα λα κελ αλαθαιχςνπκε φκσο ζε απηέο πξάγκαηα πνπ δελ ππάξρνπλ, ζα πξέπεη λα ηα δηαβάζνπκε ρσξίο λα ρεηξαγσγνχκαζηε απφ ηηο πνιηηηθέο επηζπκίεο καο. Σειηθά ν ζηαδηαθφο κεηαραξαθηεξηζκφο ηεο θαξπσηαθηθήο πνίεζεο απφ πνίεζε ηεο αηνκηθήο θαη νληνινγηθήο αγσλίαο θαη ηεο αζηηθήο παξαθκήο ζε πνίεζε πνιηηηθή «πνπ πιεζίαζε πνιιέο θνξέο ηνπο ζηφρνπο ηεο Αξηζηεξάο», ζα νινθιεξσζεί φπσο πξναλαθέξζεθε φηαλ ε πνξεία απηήο ηεο πξφζιεςεο δηαζηαπξσζεί κε ηελ εκθάληζε, ηε δεθαεηία ηνπ 1980, ηεο ακθηζβήηεζεο ηνπ έξγνπ ηνπ εθέξε. H θξηηηθή ηχρε ηνπ Καξπσηάθε ζα ιάβεη ηφηε κηα λέα ηξνπή, κεηακνληέξλνη θαη κεηακνληεξλίδνληεο λεφθπηνη ηεο πνιηηηθήο νξζφηεηαο, αιιά θαη λενηεξηθνί, αξηζηεξνί θαη κε, ζα ζπλαζπηζηνχλ ζηελ απνθάιπςε ελφο ειιελνθεληξηθνχ, δειαδή ζπληεξεηηθνχ, εθέξε, πξνο ηνλ νπνίν ζα αληηηάμνπλ σο αληίπαιν πνηεηηθφ δένο ηνλ «πξννδεπηηθφ» Καξπσηάθε. Δπεηδή φκσο ε πνιηηηθή πξννδεπηηθφηεηα δελ είλαη αξθεηή γηα λα θαηαζηήζεη έλα αληίπαιν πνηεηηθφ δένο επαξθψο ηζρπξφ, έπξεπε απηφ λα εκπινπηηζηεί θαη κε ηελ θαηάιιειε γηα ηε ζπγθεθξηκέλε πεξίζηαζε θαιιηηερληθή πξννδεπηηθφηεηα. Έηζη αλαθαιχθζεθε θαη ε πνηεηηθή πξσηνπνξηαθφηεηα ηνπ Καξπσηάθε. Σε κνξθή ελφο πξννδεπηηθνχ-πξσηνπνξηαθνχ Καξπσηάθε εηθνλνγξάθεζε πξψηνο ν Γ. Σδηφβαο (1986). χκθσλα κε ηελ εηθνλνγξάθεζε απηή ν Καξπσηάθεο αλήθεη ζηελ θαηεγνξία ησλ πνηεηψλ ηεο avant-garde («Rimbaud, Apollinaire, θνπηνπξηζηέο, ληαληατζηέο, Brecht θαη κεηακνληεξληζηέο»), νη νπνίνη, αληίζεηα απφ ηνπο «ζπληεξεηηθνχο κνληεξληζηέο» ηνπ ηχπνπ ηνπ εθέξε, «αξλνχληαη ηελ εμνπζία θάζε αηζζεηηθήο ζχκβαζεο, [...] πνπ κπνξεί λα πεξηνξίζεη ηε δεκηνπξγηθή ηνπο ειεπζεξία» θαη ραξαθηεξίδνληαη απφ «θξηηηθή ζηάζε απέλαληη ζηηο θνηλσληθέο θαη αηζζεηηθέο αμίεο». «Ο Καξπσηάθεο», θαηαιήγεη ν Σδηφβαο, «είλαη έλαο απφ ηνπο πην πνιηηηθνχο πνηεηέο καο, αλ φρη ν πην πνιηηηθφο». Με ηνλ ηξφπν απηφ, εθηφο απφ ηελ πιήξε πξννδεπηηθνπνίεζε ηνπ ν Καξπσηάθεο ζα πξναρζεί θαη ζε πνηεηή ηερλνηξνπηθά θαηλνηφκν, θαη κάιηζηα ξηδνζπαζηηθφηεξν απφ ηνλ εθέξε θαη ηνλ Διχηε. Οη απφςεηο ηνπ Σδηφβα ζα επαλαιακβάλνληαη έθηνηε άθξηηα κε παξφκνηα ή παξεκθεξή δηαηχπσζε θαη ζα γίλνπλ ε θπξίαξρε σο ηηο κέξεο καο θξηηηθή βεβαηφηεηα γηα ηνλ Καξπσηάθε θαη ηνλ εθέξε. -Οη κφλνη ακθηζβεηνχληεο απηή ηε βεβαηφηεηα είλαη ε Σ. Λεληάξε (1997), ν Κ. Κνπηζνπξέιεο (2002) θαη ε Α. ακνπήι (2003)- Σν απνθνξχθσκα απηήο ηεο δηπιήο παξαλάγλσζεο (ηερλνηξνπηθήο θαη ζεκαηηθήο) ηνπ Καξπσηάθε, ηεο ζπλαξηψκελεο πιένλ κε ηελ αληίζηνηρε δηπιή παξαλάγλσζε ηνπ εθέξε, ζα εκθαληζηεί, κε ηνλ Κ. Βνχιγαξε (1996), γηα ηνλ νπνίν φρη κφλν «ε πνίεζε ηνπ Καξπσηάθε είλαη ε ειιείπνπζα θξηηηθή ζπλείδεζε ηεο Αξηζηεξάο», αιιά θαη ν Καξπσηάθεο είλαη θαη φρη ε γεληά ηνπ 30 - «απηφο πνπ πξαγκαηψλεη ηελ πεξηιάιεηε «ζηξνθή» ηεο πνίεζεο καο». Θα απνηεινχζε ππνηίκεζε ηεο λνεκνζχλεο λα πξνζπαζνχζε λα εμεγήζεη θαλείο γηαηί ν Καξπσηάθεο δελ είλαη πνηεηήο πξσηνπνξηαθφο ή κνληεξληζηήο. Πην ελδηαθέξνλ ζα ήηαλ δηεξσηεζεί γηαηί ε ηδέα ελφο αξηζηεξνχ πνηεηή Καξπσηάθε έρεη, γεληθφηεξα, κεγάιε απήρεζε ζηηο κέξεο καο, αιιά θαη γηαηί ε θίλεζε πξνο κηα πνιηηηθή πνίεζε πνπ βιέπνπκε λα νξγαλψλεηαη ζήκεξα θαίλεηαη λα έρεη σο ζεκαηνδφηε ηεο ηνλ Καξπσηάθε.