15 χρόνια περιοδικό ΔΗΩ

Transcript

1 ΔΗΩ

2 ΔΗΩ

3 ΔΗΩ

4 ΔΗΩ

5 15 χρόνια περιοδικό ΔΗΩ Με το εξηκοστό τεύχος του περιοδικού ΔΗΩ που κρατάτε στα χέρια σας, συμπληρώνονται 15 χρόνια ανελλιπούς έκδοσης του περιοδικού. Από τον Ιανουάριο του 1997 που εκδόθηκε το πρώτο τεύχος του, το περιοδικό για την οικολογική γεωργία ΔΗΩ αποτελεί το μόνο έγκριτο ελληνικό έντυπο με αντικείμενο του τη βιολογική γεωργία. Για δεκαπέντε χρόνια, το περιοδικό ΔΗΩ προσφέρει στους αναγνώστες του τις απαραίτητες πληροφορίες, να καλλιεργούν και να καταναλώνουν αλλά και την έμπνευση, για να ζουν βιολογικά! Πολύ πριν το πράσινο γίνει το χρώμα «της μόδας», οι σελίδες του εντύπου μας αφιερώθηκαν στις πιο πρόσφατες έρευνες, μελέτες και πληροφορίες σχετικά με τη βιολογική γεωργία. Αν και σε γενικές γραμμές το περιοδικό ΔΗΩ παρακολουθεί και σχολιάζει τις τρέχουσες εξελίξεις του κλάδου, τα περισσότερα άρθρα του περιοδικού έχουν διαχρονική αξία, ιδίως τα τεχνικά άρθρα και τα αφιερώματα του περιοδικού στη νομοθεσία, την ελιά, το αμπέλι, το πρότυπο ΝΟΡ, την οικολογική φυτοπροστασία, κ.ά. Το περιοδικό έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό στην ελληνική βιβλιογραφία, καθώς στα ελληνικά εξακολουθούν να υπάρχουν ελάχιστα έντυπα για την βιολογική γεωργία, ενώ το αναγνωστικό κοινό έχει ανάγκη από αξιόπιστες και σύγχρονες πληροφορίες για πληθώρα θεμάτων της βιολογικής γεωργίας, σε απλή και κατανοητή γλώσσα. Πέρα όμως από τα τεχνικά θέματα και τα άρθρα που αφορούν καθεαυτή την βιολογική γεωργία, το περιοδικό ΔΗΩ έχει αποδείξει την γενικότερη κοινωνική, διατροφική και οικολογική του τοποθέτηση. Ξεκινώντας ήδη από τα πρώτα τεύχη του περιοδικού, με τη στήλη «Το ανυπολόγιστο ρίσκο», παρακολουθήσαμε τις εξελίξεις στο καυτό θέμα των γενετικά τροποποιημένων προϊόντων ένα θέμα που δυστυχώς παραμένει καυτό 15 χρόνια μετά. Με μια σειρά άρθρων για την οικολογία, την διατροφή, τις κοινωνικές πλευρές της αγροτικής παραγωγής, την κοινωνικά υποστηριζόμενη γεωργία, το περιοδικό αποδεικνύει ότι τα βιολογικά δεν αποτελούν απλή επιλογή αλλά συνολικό τρόπο ζωής Στα πλαίσια της οικονομικής κρίσης που μαστίζει την πλειοψηφία της ελληνικής οικονομίας, και δεν έχει αφήσει αλώβητο τον εκδοτικό κλάδο, η 15η επέτειος ενός εντύπου δεν είναι απλή υπόθεση! Η επιτυχία του περιοδικού έγκειται στην έγκριτη ύλη και τους διακεκριμένους συνεργάτες, αλλά πολύ περισσότερο στην υποστήριξη των αναγνωστών του περιοδικού: αγρότες, γεωπόνοι, καταναλωτές, και άνθρωποι του χώρου. 60 τεύχη περιοδικό για την οικολογική γεωργία ΔΗΩ! Να τα εκατοστήσουμε!

6

7 6 Επικαιρότητα 10 Κλείνουν τις αγορές βιοκαλλιεργητών! 13 Διφαινόλη Α: «Καλημέρα... παιδιά» 18 Κοινωνικά Υποστηριζόμενη Γεωργία 21 Κοινωνικά Υποστηριζόμενη Γεωργία στη Μ. Βρετανία 26 Κοινωνικά Υποστηριζόμενη Γεωργία στη Γαλλία 27 Aethina tumida: το μικρό σκαθάρι των κυψελών 38 Νέα της αγοράς 39 Πράσινες σελίδες Τεύχος 60 Οκτώβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος 2011 Τρίμηνη ~Εκδοση Ιδιοκτησία: Οργανισμός Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων ΔΗΩ Αριστοτέλους 38, Αθήνα τηλ , fax Εκδότης - Υπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο Μιχάλης Κουλουρούδης Διευθυντής Σπύρος Σγούρος Δημόσιες σχέσεις Ελευθερία Γεωργιάδη Σε αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν: P. Besse, R. Dunn, Α. Γεωργακάκης, Ε. Γεωργιάδη, Ν. Μπακανδρίτσος, Β. Μπούρμπος, Ι. Παπαναστασίου, Ε. Ροινιώτη, Σ. Σγούρος Καλλιτεχνική επιμέλεια και επιμέλεια παραγωγής ΙΔΕΟτυπο, Πραξιτέλους 15-19, Αθήνα τηλ Εκτύπωση - Βιβλιοδεσία ΨΙΜΥΘΙ τηλ Κωδικός ΕΛΤΑ: 4638 Συνδρομή για 4 τεύχη (ετήσια) εσωτερικού: 24 ευρώ εξωτερικού: 32 ευρώ Συνδρομή Οργανισμών, εταιρειών, ιδρυμάτων κ.λπ.: 42 ευρώ Συνδρομή για 8 τεύχη (διετής) εσωτερικού: 42 ευρώ εξωτερικού: 58 ευρώ Συνδρομή Οργανισμών, εταιρειών, ιδρυμάτων κ.λπ.: 84 ευρώ Συνδρομή για πέντε έτη (20 τεύχη): 80 ευρώ Υπεύθυνη συνδρομών: Μαρία Χουλιάρα Το περιοδικό διατίθεται δωρεάν στους παραγωγούς, επιχειρηματίες που ελέγχονται και πιστοποιούνται από τον Οργανισμό ΔΗΩ. Ταχυδρομικές επιταγές Αριστοτέλους 38, Αθήνα * Οι διαφημίσεις εκφράζουν τον διαφημιζόμενο και δεν απηχούν κατ' ανάγκη τις απόψεις του περιοδικού. Η χρήση προϊόντων λίπανσης και φυτοπροστασίας στη βιολογική γεωργία θα πρέπει να γίνεται πάντα σύμφωνα με τις δια-τάξεις της εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας. * Τα υλικά (χειρόγραφα, φιλμ, διαχωρισμοί κ.λπ.) που αποστέλλονται στο περιοδικό δεν επιστρέφονται.

8 Ενας χρόνος χωρίς τον Αλέκο Πέρασε κιόλας ένας χρόνος από τον αιφνίδιο θάνατο του Αλέκου Λύτρα, ενός από τους πιο ενδιαφέροντες ανθρώπους των τεχνών με πλούσια παρουσία στο χώρο της Αριστεράς. Ο Λύτρας, γιαννιώτης στην καταγωγή, ήταν γραφίστας και ένας από τους «βασικούς» σε διάφορες εκδοτικές προσπάθειες, όπως για παράδειγμα το περιοδικό «Γαλέρα», και γραφίστας του περιοδικού για την οικολογική γεωργία ΔΗΩ, ήταν μέλος της γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ και υποψήφιος στο συνδυασμό ΑΥ.ΡΙ.Ο. με επικεφαλής τον Γιάννη Παπαδημητρίου. Γεννήθηκε το 1961 στα Γιάννενα. Στα χρόνια της Μεταπολίτευσης στρατεύτηκε στο ΠΑΣΟΚ και ως σπουδαστής των ΚΑΤΕΕ ανέπτυξε πλούσια συνδικαλιστική δράση. Έντονη η συμμετοχή του στο φοιτητικό κίνημα ενάντια στον 815, στο πλευρό πάντα των πιο προωθημένων κομματιών του. Μετά την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, ο Αλέκος κινείται κόντρα στο ρεύμα. Το 1981 αποχωρεί από το ΠΑΣΟΚ, μην αναγνωρίζοντας στην πολιτική του κανένα στοιχείο από τα οράματα της Μεταπολίτευσης. Έκτοτε, και για περίπου δύο δεκαετίες, θα κινηθεί πολιτικά ως ανένταχτος της ριζοσπαστικής αριστεράς. Από τη δεκαετία του 90 έρχεται κοντά στον χώρο του Στεκιού Μεταναστών και τα επόμενα χρόνια συμμετέχει ενεργά στην αριστερή δημοτική κίνηση Απόδραση Αγίων Αναργύρων. Παράλληλα, ανήκει στην ιδρυτική ομάδα του πολιτικού και πολιτιστικού περιοδικού «Γαλέρα». Το 2008 υπήρξε πρωτεργάτης στη δημιουργία της Ομάδας Ρόζα και της ένταξης στον ΣΥΡΙΖΑ ενός πολιτικού δυναμικού με αναφορά στην κινηματική αριστερά. Γίνεται μέλος της Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ, όπου θα δώσει μάχες για τη διατήρηση της συνοχής του σχήματος, καθώς και για το κοινωνικό άνοιγμά του. Ενεργά παρών μέχρι το τέλος, από το στήσιμο του Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ μέχρι τη δημιουργία της νέας δημοτικής παράταξης Αλληλεγγύη Αγίων Αναργύρων - Καματερού, ο Αλέκος θα Συγκέντρωση τροφίμων για το Χαμόγελο του Παιδιού Ο Οργανισμός ΔΗΩ, στα πλαίσια της κοινωνικής του δραστηριότητας και δεδομένης της ιδιαίτερα αρνητικής οικονομικής κατάστασης που βιώνει η χώρα μας, συγκέντρωσε ενόψει των εορτών των Χριστουγέννων, τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης για να καλύψει τις ανάγκες των παιδιών που διαμένουν στα 11 σπίτια του Οργανισμού για τα παιδιά «Το Χαμόγελο του Παιδιού». Μεγάλος αριθμός των εταιρειών και των παραγωγών που πιστοποιούνται από τον Οργανισμό ΔΗΩ κινητοποιήθηκαν και έγιναν αρωγοί σε αυτήν την προσπάθεια αγάπης για τα μικρά παιδιά που φιλοξενούνται στους ξενώνες του Χαμόγελου του Παιδιού. παλέψει επίμονα για μια αριστερά που η ριζοσπαστικότητά της δεν θα σημαίνει περιχαράκωση και αποκοπή από την κοινωνία. Το τελευταίο διάστημα, εργάστηκε για τη στήριξη των ενωτικών αριστερών αυτοδιοικητικών σχημάτων και ήταν υποψήφιος του «ΑΥ.ΡΙ.Ο. για την Ήπειρο», με επικεφαλής τον Γιάννη Παπαδημητρίου. Ο Αλέκος όμως εκτός από συνεπής αγωνιστής, υπήρξε ένας πολύ ωραίος τύπος, γλυκός, κεφάτος και ανοιχτόκαρδος, σοβαρός αλλά όχι σοβαροφανής, αντικονφορμιστής και λαϊκός. Στοργικός πατέρας του Μάρκου και της Έλλης, παθιασμένος σύντροφος της Μυρτώς Μπολότα, πιστός φίλος για πολλούς, η απουσία του Αλέκου Λύτρα δεν αναπληρώνεται. Έφυγε ο γεωπόνος Γιάννης Βούρτης Πέθανε στις 4/10/2011 ο αγαπητός μας φίλος Γιάννης Βούρτης. Έφυγε απ αυτό τον κόσμο, αντιπαραθέτοντας πάντα στην άγνοια και τον σκοταδισμό, την αγάπη για τον πολιτισμό, την τέχνη, την ιστορία την πολιτική και κυρίως την ανθρωπιά. Ο Γιάννης Βούρτης ήταν πρωτοπόρος βιοκαλλιεργητής στη Μακεδονία, καθώς επίσης και από τους πρώτους ελεγκτές του Οργανισμού ΔΗΩ, για μεγάλο χρονικό διάστημα Τα τελευταία χρόνια ζούσε απομονωμένος στο κτήμα του, πληγωμένος από ένα κόσμο πλασμένο αποκλειστικά για «μεγάλους», όπου τα ανθρώπινα σφάλματα είναι ασυγχώρητα και η διαφορετικότητα μη αποδεκτή. Σ αυτό τον κόσμο ο Γιάννης ο Βούρτης προτίμησε να παλέψει με τον δικό του τρόπο και να παραμείνει ένα μεγάλο παιδί. Όλοι εμείς οι φίλοι του που τον ζήσαμε από κοντά είμαστε περήφανοι που έτυχε να τον γνωρίσουμε. Καλό σου ταξίδι φίλε Γιάννη, θα σε θυμόμαστε πάντα. ΔΗΩ

9 Η ΔΗΩ επεκτείνει τις δραστηριότητές της στο ISO και στο ISO 9001 Μετά τη διαπίστευση των δραστηριοτήτων του από το ΕΣΥΔ, ο Οργανισμός ΔΗΩ επέκτεινε τις δραστηριότητές του, με την προσθήκη νέων πεδίων πιστοποίησης για το Πρότυπο ISO καλύπτοντας τις επιχειρήσεις της αλυσίδας τροφίμων, για Παρασκευή, Τυποποίηση, Διακίνηση, Αποθήκευση και Μεταφορά προϊόντων, μικρής και μακράς διάρκειας. Ο Οργανισμός ΔΗΩ διαπιστεύτηκε επίσης στην Π ι σ τ ο π ο ί η σ η Συστημάτων Διαχείρισης Ποιότητας, σύμφωνα με το Πρότυπο ISO 9001:2008, που ουσιαστικά παρέχει τη δυνατότητα να αξιολογείται συνεχώς η ικανότητα της επιχείρησης να ικανοποιεί: (α) τις απαιτήσεις που θέτουν οι πελάτες της, (β) τις εφαρμοστέες για το παραγόμενο προϊόν, νομικές και κανονιστικές απαιτήσεις, και (γ) τις απαιτήσεις που η ίδια η επιχείρηση θέτει. Κάθε επιχείρηση καλείται να αναδείξει την ικανότητά της να ανταποκρίνεται πλήρως στις απαιτήσεις της αγοράς, αλλά και να παρέχει εχέγγυα κύρους, αξιοπιστίας και συνέπειας. Τρία βασικά στοιχεία που ο Οργανισμός ΔΗΩ προσφέρει στις επιχειρήσεις επί σειρά ετών, τόσο στην πιστοποίηση βιολογικών προϊόντων, όσο και στην Ασφάλειας Τροφίμων με το ISO και στα Συστήματα Διαχείρισης Ποιότητας με το ISO Πληροφορίες: Κ. Μαυρόπουλος Ολοκληρώθηκε με επιτυχία η έκθεση Ecofestival 2011 Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε η Έκθεση Βιολογικών Προϊόντων και Υπηρεσιών Ecofestival 2011, στις Νοεμβρίου 2011 στο Μεσογειακό Εκθεσιακό Κέντρο MEC, στην Παιανία. Μεγάλο τμήμα της επιτυχίας της φετινής διοργάνωσης οφείλεται σαφώς στην συστέγαση της Ecofestival 2011 με την 3η ΕΛΤΡΟΠ, την εμπορική έκθεση ελληνικών τροφίμων, ποτών, εξοπλισμού και αγροτικής οικονομίας, καθώς και το 2ο Διεθνές Φεστιβάλ Παραδοσιακών Προϊόντων του Κόσμου, που διασφάλισε αυξημένη συμμετοχή και επισκεψιμότητα και έφερε νέο αίμα στην έκθεση. Με περισσότερους από 80 εκθέτες στον χώρο της Ecofestival και πάνω από 150 εκθέτες συνολικά, η πολύ-θεματική αυτή έκθεση αναδείχτηκε στο εκθεσιακό γεγονός της χρονιάς, και προσέλκυσε χιλιάδες επισκέπτες, τόσο καταναλωτές όσο και επαγγελματίες του χώρου. Η φετινή οργάνωση απέδειξε ότι η αγορά εξακολουθεί να κινείται, παρά τις προκλήσεις και τις δυσκολίες, και να ανταμείβει τους επιχειρηματίες και τους παραγωγούς που επενδύουν σωστά στα προϊόντα τους και την προβολή τους. Πιστοποίηση βιολογικών καλλυντικών Ο Οργανισμός ΔΗΩ επέκτεινε τις δραστηριότητες της στον τομέα της πιστοποίησης βιολογικών καλλυντικών και απορρυπαντικών, σε συνεργασία με το Ιταλικό Ινστιτούτο Ηθικής και Περιβαλλοντικής Πιστοποίησης ICEA, ως μόνος και αποκλειστικός εκπρόσωπος σε Ελλάδα και Κύπρο. Το ICEA, σε συνεργασία με αρμόδιους φορείς, δημιούργησε ιδιωτικό πρότυπο πιστοποίησης για βιολογικά καλλυντικά και απορρυπαντικά, τα οποία χαρακτηρίζονται ως eco-bio-cosmetics, φέρουν το σήμα ICEΑ και εγγυώνται για την υγεία μας και την προστασία του περιβάλλοντος. Πληροφορίες: Μ. Ρίζου ΔΗΩ

10 Νέος Τιμοκατάλογος 2012 O Οργανισμός ΔΗΩ τα τελευταία χρόνια, διατήρησε ή και μείωσε σε κάποιες περιπτώσεις, το κόστος των υπηρεσιών του, ενώ είχε προβλέψει ειδικές εκπτώσεις, που συνεχίζουν να ισχύουν για ομάδες παραγωγών (10-30%) οικογενειακές εκμεταλλεύσεις (30-45%) παράλληλη ένταξη φυτικής και ζωικής παραγωγής (50%) περιπτώσεις φυσικών κατά-στροφών (έκπτωση ανάλογη της ζημιάς) κοινωνικές και περιβαλλοντικές περιπτώσεις (ειδικές τιμές για κοινωφελή, επιστημονικά ιδρύματα) περιπτώσεις μεταγραφής (50%) Στα πλαίσια αυτής του της προσπάθειας και ενώ ήδη προ-κηρύσσονται τα Προγράμματα Βιολογικής Γεωργίας και Κτηνοτροφίας (για 2ετή παράταση και για νέα 5ετία), ο Οργανισμός ΔΗΩ προχωράει σε νέες οικονομικές διευκολύνσεις, με στόχο την ανά-πτυξη της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας. Συγκεκριμένα, παρέχεται έκπτωση 15% εφόσον η εξόφληση του κόστους πιστοποίησης γίνει στον πρώτο μήνα από την έναρξη της χρέωσης. Επίσης δίνεται η δυνατότητα τμηματικής εξόφλησης του κόστους πιστοποίησης, εντός του πρώτου 4μηνου, με ελάχιστη καταβολή ανά δόση τα 200 ευρώ. χορηγείται έκπτωση 3% για κάθε επιπλέον έτος, στις περιπτώσεις ρύθμισης των οικονομικών υποχρεώσεων για παραπάνω του ενός έτη, χορηγείται έκπτωση μέχρι 15% για τις επιχειρήσεις που θα πιστοποιηθούν για τα Προϊόντα Βιολογικής Γεωργίας και τα Συστήματα Ασφάλειας και Ποιότητας των Τροφίμων (ISO 22000, ISO 9001) Για περισσότερες πληροφορίες: Γενική συνέλευση IFOAM EU Στις 10 Νοεμβρίου 2011, τα μέλη του Ευρωπαϊκού τμήματος της IFOAM από τις 27 χώρες της ΕΕ (αλλά και τις συνδεδεμένες), συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες για την 5η Γενική Συνέλευση του IFOAM EU. Στην συνέλευση υιοθετήθηκε νέο σύστημα για τις εισφορές των μελών, ορίζοντας ξεχωριστές εισφορές για τα μέλη, ανάλογα με την κατηγορία και τον κύκλο εργασιών τους. USDA Organic Operation Group Η ομάδα του USDA NOP σας δίνει την ευκαιρία να παρουσιάσετε την επιχείρησή σας στο διαδίκτυο! Φωτογραφίες από τα κτήματα, τα μελίσσια, το ελαιοτριβείο, το οινοποιείο κ.α. μπορούν να ανέβουν στο internet διαφημίζοντας την βιολογική σας εκμετάλλευση, επισημαίνοντας και την διαφορετικότητα της ελληνικής επιχειρηματικότητας. Πως μπορείτε να το κάνετε αυτό; a) Δημιουργείστε έναν λογαριασμό στο αν δεν έχετε ήδη. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την Google ή Facebook, ονομασία σας. b) Γίνετε μέλος του USDA Organic Operations Group ( usdaorganic/). c) Ανεβάστε τις φωτογραφίες σας! Παρακαλούμε να προσέξετε: Οι φωτό να αφορούν πιστοποιημένες κατά το USDA NOP επιχειρήσεις και μόνο! Μη χρησιμοποιείτε υλικό για το οποίο δεν είστε εσείς ο πνευματικός ιδιοκτήτης Χρησιμοποίηστε την μεγαλύτερη δυνατόν ανάλυση Οι φωτό να μην απεικονίζουν παραβίαση οποιουδήποτε κανόνα της σχετικής νομοθεσίας Οι φωτό μπορεί να εκτυπωθούν έγχρωμα, σε newsletter, φυλλάδια, στο blog του USDA, στα γραφεία του USDA κ.α. Το USDA διατηρεί το δικαίωμα να αποσύρει οποιαδήποτε ανάρτηση δεν είναι κατάλληλη. Τέλος, δώστε μία σύντομη περιγραφή - λιγότερο από 100 χαρακτήρες, ως λεζάντα. Μην ξεχάσετε να αναφέρετε την περιοχή και την χώρα!! Είναι μία πολύ καλή ευκαιρία για να ταξιδέψει η επιχείρησή σας σε μία παγκόσμια κοινότητα που αριθμεί περίπου μέλη! Εκμεταλλευτείτε την!!!! Από την πλευρά της Ελλάδας παραβρέθηκε ο εθνικός εκπρόσωπος, κ. Δρίτσας, και ο γενικός διευθυντής του Οργανισμού ΔΗΩ, κ. Σγούρος. 10 ΔΗΩ

11 6 ο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Βιολογικής Γεωργίας Το 6ο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Βιολογικής Γεωργίας διοργανώνεται στην Κοπεγχάγη, στις 17-18/04/2012, με τίτλο «Έξυπνη αλλαγή Προς μια αειφόρο ΚΑΠ». Το συνέδριο πραγματεύεται την κρίσιμη αλλαγή πολιτικής που απαιτείται για μια πιο έξυπνη, πράσινη, και δίκαια ΚΑΠ. Στόχος είναι να βελτιωθεί η διαθεσιμότητα των αειφόρων τροφίμων και να διασφαλιστεί η αξιοπιστία του συστήματος. Στο συνέδριο θα μετέχουν ομιλητές από την Κομισιόν και το Ευρωκοινοβούλιο, καθώς και ειδήμονες και εξέχοντα μέλη του οργανικού κινήματος στην Ευρώπη. Οι συζητήσεις για την ΚΑΠ θα προάγουν τα δημόσια οφέλη της βιολογικής γεωργίας για δίκαιες αγορές και αγροτική ανάπτυξη με γνώμονα την αειφορία. Εκτός από τις επίσημες συζητήσεις, τα επίκαιρα αυτά θέματα θα συζητηθούν σε τρία διαδραστικά εργαστήρια με θέμα την νομοθεσία, την νέα ΚΑΠ, και την προμήθεια βιολογικών προϊόντων στους καταναλωτές. Πέρα από την ΚΑΠ, θα γίνει και αξιολόγηση της νέας νομοθεσίας για τα βιολογικά, με στόχο την βελτίωση και ανάπτυξή της. Τέλος, ένα σημαντικό θέμα συζήτησης θα είναι πώς φτάνουν τα βιολογικά τρόφιμα στους καταναλωτές και πως επηρεάζεται η δημόσια υγεία από θέματα πολιτικής. Για περισσότερες πληροφορίες: Απάτη με βιολογικά στην Ιταλία Όπως ανακοίνωσαν οι αρμόδιες αρχές της Ιταλίας, απάτη με βιολογικά προϊόντα προέκυψε πρόσφατα στην γειτονική χώρα. Σχετικά με το θέμα εξέδωσε Δελτίο Τύπου το Ευρωπαϊκό Τμήμα της IFOAM 8/12/2011, καθώς και ιταλικοί φορείς βιολογικών προϊόντων. Όπως προκύπτει από τις πληροφορίες, οι αρμόδιες Ιταλικές Αρχές αποκάλυψαν κύκλωμα το οποίο διακινούσε συμβατικά προϊόντα ως βιολογικά και πιο συγκεκριμένα κουκιά, φασόλια, σόγια, αραβόσιτο για κτηνοτροφική χρήση και μικρότερες ποσότητες σίτου, από το 2007 έως και το Οι ιταλικές αρχές έχουν ήδη συλλάβει πέντε ιδιοκτήτες εταιρειών που εμπλέκονταν καθώς και δύο εργαζόμενους σε ιταλικό φορέα πιστοποίησης. Λόγω της πολλαπλής μεταπώλησης των εν λόγω προϊόντων με στόχο να χαθεί η ιχνηλασιμότητα τους, είναι δύσκολο να υπολογιστεί η ποσότητα που διακινήθηκε ως «βιολογική», αλλά εκτιμάται ότι αγγίζει τους τόνους (2.500 τόνοι αυτών έχουν ανακληθεί). Η πλειοψηφία των προϊόντων αυτών φαίνεται να είχε εισαχθεί από την Βουλγαρία και τη Ρουμανία και να έχει διακινηθεί σε Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ουγγαρία, Ολλανδία και Ελβετία. Οι ιταλικές επιχειρήσεις που έχουν εμπλακεί είναι οι ακόλουθες: Bioagri sas La Spiga srl Società agricola Fattoria della Speranza Bioecoitalia srl Terrasana sas Centro cereali srl Agripoint società agricola srl Sunny Land Spa Società Agricola Marinucci Terre del sole Agridea SA (Ελβετία) Life Group Holding sa (Ελβετία) Αν και η Ελλάδα δεν είναι μία από τις χώρες διακίνησης των προϊόντων όπου έχει διαπιστωθεί η απάτη, θα πρέπει όλες οι παρασκευαστικές εταιρείες να έχουν υπόψη τους την υπόθεση και να αξιολογήσουν ανάλογα τους προμηθευτές τους. Το τεύχος 59 του περιοδικού της ΔΗΩ περιλαμβάνει το άρθρο «ΓΤΟ και απόψεις βιοκαλλιεργητών» καθώς και πληροφορίες (σχετικά με τα αποτελέσματα έρευνας του ινστιτούτου rodale) τα οποία προέρχονται αυτούσια απο το BiotechWatch.gr, χωρίς να αναφέρεται η πηγή των άρθρων. To BiotechWatch.gr αποτελεί μια προσπάθεια αντίβαρης πληροφόρησης και κριτικής για θέματα Βιοτεχνολογίας και Γενετικής Μηχανικής όπως αυτές εφαρμόζονται εντός του πλαίσιου των σύγχρονων Τεχνοεπιστημών στην Γεωργία, τα Τρόφιμα, τη Φαρμακευτική και τις τεχνολογικές λύσεις για την Κλιματική κρίση. Το περιοδικό ΔΗΩ επικροτεί τις προσπάθειες του BiotechWatch.gr και ελπίζει να συνεχιστεί το έγκριτο έργο της ιστοσελίδας αλλά και η απρόσκοπτη μεταξύ μας συνεργασία. ΔΗΩ 11

12 Κλείνουν τις Αγορές Βιοκαλλιεργητών! Τις τελευταίες εβδομάδες κλιμακώνεται η επταετής επίθεση των Υπουργείων Ανάπτυξης (Εμπορίου) και Οικονομικών στους βιοκαλλιεργητές. Κλιμάκια της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και του ΣΔΟΕ με τη συνδρομή της Αστυνομίας, επιβάλλουν σε καθημερινή βάση, πρόστιμα ως και σε κάθε παραγωγό επειδή τολμά να διαθέτει τα προϊόντα που παράγει απευθείας στους καταναλωτές παρακάμπτοντας τους μεσάζοντες. Σε όλα αυτά το Υπουργείο Γεωργίας παίζει το ρόλο του Πόντιου Πιλάτου! Πιστεύετε ότι μπορούν μερικοί αγρότες να μαζευτούν σε ένα σημείο του χωριού τους και να πουλήσουν τα προϊόντα τους στους συντοπίτες τους; Πόσο μάλλον περισσότεροι αγρότες μίας περιοχής να κάνουν το ίδιο σε μία κοντινή κωμόπολη ή στην πόλη; ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ! ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ γιατί τα Υπουργεία ισχυρίζονται ότι η μόνη μορφή αγοράς που προβλέπει ο νόμος στην χώρα μας είναι η «λαϊκή αγορά», όπου συμμετέχουν αγρότες και έμποροι, πωλούνται πάσης φύσεως προϊόντα και αρμόδια αρχή είναι η Γενική Γραμματεία Εμπορίου, που ουδεμία σχέση έχει με τους αγρότες και την αγροτική ανάπτυξη. Δηλαδή την εποχή που διατείνονται ότι καταργούν όλα τα μονοπώλια το ελληνικό κράτος επιμένει στο μονοπώλιο των Λαϊκών Αγορών! Στη χώρα μας, σε αντίθεση τόσο με τη διεθνή πρακτική όσο και με τις συστάσεις της ΕΕ, δεν υπάρχει νομοθεσία για την άμεση διάθεση της τροφής. Δεν προβλέπονται πουθενά οι αγορές αγροτών, δηλαδή αμιγώς παραγωγικές αγορές, όπου ο κάθε αγρότης διαθέτει απευθείας στον καταναλωτή τα προϊόντα που ο ίδιος παράγει. Δίχως άμεση πρόσβαση στην αγορά ποιος ο λόγος για έναν αγρότη να καλλιεργεί; Για να είναι είλωτας στα χωράφια του; Η χονδρική θα του πάρει τα προϊόντα για ένα κομμάτι ψωμί, ίσως πληρωθεί μετά από μήνες και όλη την υπεραξία θα την καρπωθούν οι μεσάζοντες. Ποιος ο λόγος για έναν βιοκαλλιεργητή (που μάλιστα δεν επιδοτήθηκε ποτέ για τα κηπευτικά του) να συνεχίσει να καλλιεργεί βιολογικά; Γιατί να έχει μέλλον η βιολογική γεωργία στην χώρα μας; Στην περίπτωση που σήμερα οι αγρότες τολμήσουν να λειτουργήσουν μία αγορά αγροτών όπου πωλούν τα 100% ελληνικά ιδιοπαραγόμενα προϊόντα τους, τα Υπουργεία εξαντλούν την αυστηρότητά τους και επιβάλλουν το μέγιστο της ποινής, δηλαδή: 1. πρόστιμο για την μη κατοχή άδειας λαϊκής αγοράς, αφού τα Υπουργεία ισχυρίζονται πως απαγορεύεται οποιαδήποτε μορφή αγοράς πέραν της λαϊκής. 2. πρόστιμο αν και ακολουθούν το νόμο 3874/2010 που ορίζει ότι είμαστε αγρότες και στη λιανική πώληση των προϊόντων μας. Νόμος 3874/2010, Άρθρο 2 Ορισμός Αγρότη κατά κύριο επάγγελμα. α. Επαγγελματίας Αγρότης είναι το ενήλικο φυσικό πρόσωπο εφόσον : α) Είναι κάτοχος αγροτικής εκμετάλλευσης.όπου δ).στις δραστηριότητες της αγροτικής εκμετάλλευσης περιλαμβάνεται εκτός από την παραγωγή των προϊόντων και η αποθήκευση, τυποποίηση, συσκευασία και η εν γένει τοποθέτηση μέχρι και του σταδίου της χονδρικής και λιανικής πώλησης αποκλειστικά των προϊόντων που παράγει η ίδια η αγροτική εκμετάλλευση, καθώς και η πρώτη χωρική ή οικοτεχνική μεταποίησή τους Τα Υπουργεία Ανάπτυξης και Οικονομικών αγνοούν τον παραπάνω νόμο και επιβάλουν πρόστιμο για τη μη χρήση ταμειακών μηχανών και τη μη χρέωση 13% ΦΠΑ στους καταναλωτές, στηριζόμενοι στην Υπουργική Απόφαση ΠΟΛ1065/2010 που μεταλλάσσει τους αγρότες σε εμπόρους των προϊόντων 12 ΔΗΩ

13 τους όταν πωλούν απευθείας στους καταναλωτές. Όλα αυτά γίνονται προκειμένου να πληρώσει ο καταναλωτής έναν πλαστό ΦΠΑ 13% επιπλέον στην τιμή της τροφής του. Αναρωτιόμαστε ποια προστιθέμενη αξία δημιουργείται όταν ένα μαρούλι πουλιέται από τον ίδιο τον παραγωγό του στον τελικό καταναλωτή! Ο μόνος τρόπος για να γίνει αυτό είναι να θεωρηθεί ο αγρότης μεσάζοντας των προϊόντων του. Καταλάβατε; Αναγκάζουν τους αγρότες να πουλάνε από τον εαυτό τους παραγωγό στον εαυτό τους έμπορο τα δικά τους προϊόντα και ως έμποροι πλέον να βγαίνουν στην αγορά για να μπορούν να πουλήσουν την παραγωγή τους! Απίστευτο; Κι όμως αληθινό! Οι βιοκαλλιεργητές τολμάμε και επιμένουμε να λειτουργούμε τις αγορές βιοκαλλιεργητών εδώ και 17 χρόνια. Συμμετέχουμε αμιγώς παραγωγοί και διαθέτουμε τα 100% ελληνικά βιολογικά προϊόντα που οι ίδιοι παράγουμε απευθείας στους καταναλωτές, παρότι μας έχουν επιβάλλει πρόστιμα σε μία μόλις εβδομάδα. Με αυτό τον ανήθικο τρόπο επιχειρείται το κλείσιμο των αγορών βιοκαλλιεργητών που είναι οι μοναδικές αγορές αγροτών στη χώρα μας, το τελευταίο οχυρό της άμεσης διάθεσης της τροφής. Οι αγορές βιοκαλλιεργητών και η άμεση διάθεση της τροφής: Σπανε τα καρτέλ στα τρόφιμα. Συμβάλλουν ώστε οι τιμές να είναι δίκαιες και λογικές για παραγωγούς και καταναλωτές, χωρίς τα καπέλα των μεσαζόντων Στηρίζουν την ανάπτυξη και διάδοση της βιολογικής γεωργίας καθώς και την ανάπτυξη της ελληνικής γεωργίας και οικονομίας εν γένει. Η καταστροφική πολιτική των Υπουργείων που μας θέλει αγρότες μέχρι τον χονδρέμπορο, πρέπει επιτέλους να σταματήσει. Η μονομερής πολιτική ανάπτυξης των σούπερ μαρκετ εις βάρος του αγρότη και της εγχώριας αγροτικής παραγωγής, πρέπει κι αυτή επίσης να σταματήσει. Διεκδικούμε το δικαίωμά μας στην παραγωγή. Η πολιτεία και ιδιαίτερα το Υπουργείο Γεωργίας, ως το Υπουργείο των αγροτών, οφείλει να αναγνωρίσει με νόμο τις υπάρχουσες αγορές βιοκαλλιεργητών και να τις λειτουργήσει υπό την αιγίδα του, επιτέλους! ΑΓΟΡΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΤΩΡΑ! Η ΜΟΝΗ ΛΥΣΗ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ Υπόμνημα σχετικά με τη νομοθεσία για τις αγορές βιοκαλλιεργητών από το ΥΠΑΑΤ Προς Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κ. Κ. Σκανδαλίδη 1. Η νομοθεσία για τον αγρότη ορίζει με σαφήνεια το δικαίωμα των αγροτών στη λιανική διάθεση. Νόμος 3874/2010, Άρθρο 2 - Ορισμοί - Δικαίωμα εγγραφής α. Επαγγελματίας Αγρότης είναι το ενήλικο φυσικό πρόσωπο εφόσον : αα) Είναι κάτοχος αγροτικής εκμετάλλευσης όπου... δ).στις δραστηριότητες της αγροτικής εκμετάλλευσης περιλαμβάνεται εκτός από την παραγωγή των προϊόντων και η Διαβούλευση για το Προεδρικό Διάταγμα για τις Αγορές Βιοκαλλιεργητών Νέα πρόταση ετοιμάζει ο ΣΥΒΑΑ για τη νομοθεσία αναφορικά στις Αγορές Βιοκαλλιεργητών, με βάση παλιότερο σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος, και την αντίστοιχη πρόταση νόμου. Τα νέα κείμενα προκύπτουν από επικαιροποίηση των παλιότερων κειμένων, τα οποία είχε επεξεργαστεί ο ΣΥΒΑΑ με την στήριξη της Ομοσπονδίας Ενώσεων Βιοκαλλιεργητών Ελλάδας. Η επικαιροποίηση αυτή αφορά τη νέα νομοθεσία για τον ορισμό του αγρότη καθώς και στην αλλαγή που έχει επέλθει στην τοπική αυτοδιοίκηση με το νόμο του Καλλικράτη. Το ζήτημα αφορά το σύνολο του χώρου των βιοκαλλιεργητών, και πιστεύουμε ότι η πρόταση αυτή, με τις πα-ρατηρήσεις που θα προκύψουν από σχετική διαβούλευση, θα μπορέσει να αποτελέσει μια ολοκληρωμένη, εφαρμόσιμη και αναπτυξιακή νομοθεσία για τις αγορές των βιοκαλλιεργητών προς το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και κάθε αρμόδιο. ΔΗΩ 13 αποθήκευση, τυποποίηση, συσκευασία και η εν γένει τοποθέτηση μέχρι και του σταδίου της χονδρικής και λιανικής πώλησης αποκλειστικά των προϊόντων που παράγει η ίδια η αγροτική εκμετάλλευση, καθώς και η πρώτη χωρική ή οικοτεχνική μεταποίησή τους 2. Στη χώρα μας δεν υπάρχει νομοθεσία για οποιαδήποτε δομή υπαίθριας αγοράς πέραν των λαϊκών αγορών του Υπ. Εμπορίου (μικτή αγορά εμπόρων και αγροτών υπό την οργάνωση του Οργανισμού Λαϊκών Αγορών). Υπάρχει δηλαδή θεσμικό κενό. 3. Το ΥΠΑΑΤ οφείλει να νομοθετήσει για τις Αγορές Βιοκαλλιεργητών (organic farmers Για περισσότερες πληροφορίες: bioagores.org markets) ως έναν τύπο αγοράς διακριτό και ξεχωριστό από το σύστημα των λαϊκών αγορών του Υπ. Εμπορίου, με βάση το αυτονόητο δικαίωμα αγρότων και καταναλωτών να συναλλάσονται άμεσα χωρίς παρεμβάσεις τρίτων. Το Υπουργείο Γεωργίας πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες του και να στηρίξει τους έλληνες αγρότες στο δικαίωμα να φτάνουν οι ίδιοι στον καταναλωτή, στο δικαίωμα της άμεσης διάθεσης, στο δικαίωμα ύπαρξης αγορών αγροτών. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να αναπτυχθεί ο αγροτικός τομέας και η βιολογική γεωργία, να ενισχυθεί ο έλληνας παραγωγός και τα ελληνικά προϊόντα, να αποφεύγονται όλα τα καπέλα των μεσαζόντων στην τιμή της τροφής και να καθίστανται βιώσιμοι αγρότες και καταναλωτές. Διαφορετικά θα σταματήσουν να παράγουν και οι λίγοι που έχουν μείνει στην αγροτική παραγωγή. Δεν υπάρχει άλλη λύση από την αναγνώριση των αγορών βιοκαλλιεργητών

14 και την δημιουργία αγορών αγροτών! 4. Με βάση την αναθεώρηση της ΚΑΠ είναι σαφής η στήριξη της απευθείας διάθεσης της τροφής, των τοπικών αγορών και των αγορών αγροτών εν γένει. Στόχος είναι να απολαμβάνουν οι αγρότες ένα δικαιότερο μερίδιο από την τελική τιμή του προϊόντος μειώνοντας τα ενδιάμεσα στάδια που πρέπει να διανύσει το προϊόν για να φτάσει στον καταναλωτή. Από το 2006 έως σήμερα αφθονούν οι γνωμοδοτήσεις από την Επιτροπή των Περιφερειών της ΕΕ και τα ψηφίσματα του Ευρωκοινοβουλίου που προτρέπουν στην ενίσχυση των αγορών αγροτών για να σπάσει το καρτέλ στα τρόφιμα. 5. Δίχως αγορές βιοκαλλιεργητών δεν υπάρχει μέλλον για τη βιολογική γεωργία στην Ελλάδα. Οι αγορές των βιοκαλλιεργητών είναι οι μοναδικές αμιγώς παραγωγικές αγορές στη χώρα μας. Όλα αυτά τα χρόνια διασφάλισαν τη βιωσιμότητα των βιοκαλλιεργητών αυτών που δεν στηρίχτηκαν στις επιδοτήσεις, αλλά στην πραγματική παραγωγή. Αυτή τη στιγμή είναι η μόνη δίοδος στην αγορά που στηρίζει τον έλληνα βιοκαλλιεργητή. Εάν χαθεί και αυτή, όπως έχει συμβεί με τους συμβατικούς αγρότες, είναι ολοφάνερο ότι δεν θα υπάρχει λόγος για να παραμείνει κανείς στη βιοκαλλιέργεια. Ας μην εκπλαγούμε όταν είδαμε... Πενία τέχνας κατεργάζεται Μέσα στην πλήρη οικονομική κρίση, ένας παραγωγός βιολογικών προϊόντων βρήκε τον ιδανικό τρόπο να προωθήσει τα προϊόντα τ ο υ. Μ ε δ ί - γλωσση ταμπέλα, σε ιταλικά και ελληνικά, διαφημίζει αυτό το βιολογικό αφροδισιακό καλαμπόκι που είναι buono e sexy (καλό και σέξυ), και αυξάνει το σεξ Με αυτά τα δεδομένα, η τιμή των 2 ευρώ είναι πραγματική ευκαιρία δεν θα υπάρχουν ελληνικά βιολογικά προϊόντα και το μερίδιο των εισαγωγών θα αυξάνεται ακόμα και για προϊόντα κατ εξοχήν ελληνικά. 6. Να τεθούν σε διαβούλευση οι προτάσεις και η πολύχρονη εμπειρία των βιοκαλλιεργητών. Οι βιοκαλλιεργητές εδώ και 17 χρόνια οργανώνουμε και λειτουργούμε αγορές βιοκαλλιεργητών σε πολλούς Δήμους της χώρας δίχως να χρεώνουμε το κράτος ούτε με 1 και δίχως να κοστίζει στους παραγωγούς περισσότερο από 1 /ημέρα. Έχουμε δημιουργήσει και εφαρμόζουμε το Πρότυπο ΕΛΟΤ 1428 «Αγορές Βιοκαλλιεργητών- Απαιτήσεις Λειτουργίας» και υλοποιούμε χορηγικό πρόγραμμα, εξαιρετικής εμβέλειας, για τη σίτιση παιδιών και απόρων συνανθρώπων μας. Όλα αυτά έχουν αποτυπωθεί σε μία ολοκληρωμένη πρόταση για μία νομοθεσία που είναι λειτουργική, που στηρίζεται στην διαφάνεια μέσω της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, που είναι χαμηλού κόστους για όλους και σέβεται το θεσμό των αγορών βιοκαλλιεργητών. Αυτά σε αντίθεση με το Υπ. Εμπορίου που απαιτεί από τους αγρότες 18 έγγραφα κάθε 6 μήνες, συντηρεί ένα πελατειακό σύστημα τύπου λαϊκών αγορών, επιβάλλει υπέρογκο κόστος συμμετοχής, αρνείται επιδεικτικά να αναγνωρίσει έστω και το δικαίωμα να υπάρχουμε ως αυτό που είμαστε, δηλαδή Αγορές Βιοκαλλιεργητών, και καθημερινά προσπαθεί να εκφοβίσει τους βιοκαλλιεργητές. Απαιτούμε από το ΥΠΑΑΤ να εξετάσει τις προτάσεις μας και να νομοθετήσει για τις αγορές μας. Το Υπ. Εμπορίου, όπως και τα Υπουργεία Υγείας, Τουρισμού, κοκ πρέπει να έχουν τις αρμοδιότητες που τους αντιστοιχούν (πχ. τιμοληψίες, αγορανομικός έλεγχος, συνθήκες υγιεινής, προβολή των αγορών ως τουριστικό προϊόν κλπ). Είναι σαφές πως το Υπ. Εμπορίου ΔΕΝ είναι αρμόδιο για τους αγρότες και την ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας. 7. Η διεθνής πρακτική έχει δείξει ότι οι αγορές αγροτών εξυγιαίνουν την αγορά τροφίμων, δίνουν το δικαίωμα στους αγρότες να επιβιώσουν αξιοπρεπώς και στους καταναλωτές να αγοράζουν την τροφή τους σε προσιτές τιμές και αποφέρουν πλείστα ακόμα οφέλη. Δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα σε όλο τον κόσμο λειτουργούν τουλάχιστον αγορές αγροτών-παραγωγών (farmers markets) με την αναγνώριση του κράτους! Δεν ζητάμε τίποτα παραπάνω από το αυτονόητο! ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΒΙΟΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΩΝ ΑΓΟΡΩΝ ΑΤΤΙΚΗΣ Σακελλαρίδη 3, Αθήνα 11253, Τηλ , , Φ α ξ : , info@biagores.org και sybilaat@otenet.gr 14 ΔΗΩ

15 Διφαινόλη Α: «Καλημέρα... παιδιά» του Δρ. Βαγγέλη Α. Μπούρμπου Γεωπόνου ερευνητή φυτοπαθολόγου-οικοτοξικολόγου Τα διατροφικά σκάνδαλα χάρη στη φρενοκέρδεια του καταναλωτισμού πυκνώνουν ολοένα και περισσότερο την παρουσία τους. Προχθές οι ορμόνες στο βοδινό κρέας. Χθες οι τρελές αγελάδες με τα «πριόν» τους, τα επικίνδυνα κοτόπουλα, τα σπορέλαια με μηχανόλαδα. Σήμερα η μελαμίνη στα γαλακτερά προϊόντα της Κίνας και έπεται συνέχεια. Κάθε μέρα ο ορατός πια κίνδυνος των γενετικά τροποιημένων φυτών για το περιβάλλον και τροφίμων για τον άνθρωπο. Σε όλα αυτά πρέπει να προστεθούν οι χίλιες περίπου χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στα τρόφιμα και για τις περισσότερες των οποίων δεν γνωρίζουμε την επί μέρους δράση τους. Η γενιά μας μετεξελίχθηκε στη «γενιά των χημικών». Πέντε κιλά συντηρητικά αναλογούν σε κάθε Έλληνα. 73 σταθερές χημικές ουσίες εντοπίστηκαν στο αίμα των Ευρωπαίων πολιτών. Μεταξύ αυτών και η γνωστή και μη εξαιρετέα διφαινόλη Α. Η οργανική αυτή ουσία είπε την «καλημέρα» προτιμησιακά στο αίμα των παιδιών. Στερεοδομή της διφαινόλης Α Ποια είναι η διφαινόλη Α Η διφαινόλη Α γνωστή περισσότερο και ως δισφαινόλη Α σχηματίζεται από τη φαινόλη και την κετόνη κατά την αντίδραση: (CH 3 ) 2 CO + 2 C 6 H 5 OH (CH 3 ) 2 C(C 6 H 4 OH) 2 + H 2 O Θεωρείται συνθετική αρωματική ένωση. Σε συγγράμματα χημείας μπορεί κανείς να τη βρει και με τα ονόματα : Bisphenol A (BPA) 4,4 -(propan-2-ylidène) diphénol 4,4 -isopropylidenediphenol και p,p -isopropylidènebisphénol Ο χημικός της τύπος είναι (CH 3 ) 2 C(C 6 H 4 OH) 2 και ο συντακτικός Έχει μοριακό βάρος g/mol,διαλυτότητα στο νερό ppm (μέρη στο εκατομμύριο) σε 21,5ο C και πυκνότητα 1.2 g/cm3. Η θερμοκρασία τήξης είναι ο C, εξάτμισης 220 ο C και αυτανάφλεξης 600 ο C. Παρήχθη για πρώτη φορά το 1891 από τον A. P. Dianin. Μελετήθηκε πολύ Η αρωματική ένωση διφαινόλη Α την περίοδο του 1930 προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως συνθετικό οιστρογόνο. Ευτυχώς που δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ ως τέτοιο γιατί την ίδια περίοδο παράχθηκε ένα άλλο με καλύτερες ιδιότητες η διαιθυλστιλβεστρόλη (diéthylstilbestrol). Η διφαινόλη Α χρησιμοποιείται στο εμπόριο εδώ και 50 χρόνια Τα πεδία εφαρμογής της είναι πολυάριθμα. Σήμερα χρησιμοποιείται ως μονομερές για τον πολυμερισμό των πολυανθρακικών πλαστικών (PC) και των εποξικών ρητινών. Βρίσκει επίσης εφαρμογή ως αντιοξειδωτικό στους πλαστικοποιητές των πλαστικών του πολυβινυλικού χλωριδίου (PVC) και ως παρεμποδιστής του πολυμερισμού τους. Τη συναντάει κατά συνέπεια κανείς συχνά σε πολλά υλικά και σκεύη από πλαστικό όπως στα γυαλιά ηλίου σε δοχεία για νερό και τρόφιμα, σε ΔΗΩ 15

16 Κονσερβοκούτια με εσωτερική επένδυση με εποξική ρητίνη Θήλαστρα από πολυανθρακικά πλαστικά (PC) Μπουκάλι από PC προθήκες δοντιών, σε αθλητικούς εξοπλισμούς, σε ιατρικές συσκευές,σε φακούς επαφής, στα CD, σε οικιακά ηλεκτρικά σκεύη, σε παιδικά παιχνίδια, και στα θήλαστρα (μπιμπερό) των βρεφών. Οι εποξικές ρητίνες με βάση τη διφαινόλη Α χρησιμοποιούνται συχνά για την εσωτερική επένδυση των κονσερβών, για τη σύνθεση των πολυεστέρων, των πολυσουλφιδίων και των πολυαιθερικών κετονών. Οι ρητίνες αυτές υπάρχουν επίσης στα καπάκια μπουκαλιών και σε σωλήνες παροχής νερού. Τα πολυανθρακικά πλαστικά βρίσκουν ευρεία εφαρμογή στην κατασκευή δοχείων για τρόφιμα, πόσιμου νερού, ποτών και θηλάστρων. Παλαιότερα είχε χρησιμοποιηθεί και ως μυκητοκτόνο. Το 2003 η ετήσια παγκόσμια παραγωγή της διφαινόλης Α ξεπέρασε τα 2 εκατ. τόνους. Στις ΗΠΑ παράγεται το 50% περίπου της ουσίας αυτής από την οποία το 72% ξοδεύεται για την κατασκευή πολυανθρακικών πλαστικών και το 21.5% για εποξικές ρητίνες. Με λίγα λόγια η διφαινόλη Α βρίσκεται τριγύρω μας κι απειλεί την υγεία του ανθρώπου και ιδιαίτερα των παιδιών. Η χημική αυτή ουσία, που εμπεριέχεται στα θήλαστρα από πολυανθρακικά πλαστικά, απελευθερώνεται εύκολα με το βούρτσισμα ή το βράσιμο και διαχέεται στο γάλα. Σε έρευνα που έγινε σε 12 θήλαστρα βρέθηκε στο υγρό περιεχόμενό τους διφαινόλη Α περισσότερη από τα 8 ppb. Το υγρό σε κονσέρβες λαχανικών με εποξική ρητίνη από διφαινόλη Α έχει βρεθεί να περιέχει τη σχετική αυτή χημική ένωση και τη διμεθυλδιφαινόλη Α. Τα πιο υψηλά επίπεδα κατά μέσο όρο23 µg (μικρογραμμάρια) / κουτί της διφαινόλης Α βρέθηκαν στα υγρά από τα κονσερβοκούτια των μπιζελιών. Διαπιστώθηκε επίσης η παρουσία της διφαινόλης Α και στα υγρά από κονσέρβες με αγκινάρες, φασόλια, ανάμικτα λαχανικά, καλαμπόκι και μανιτάρια. Δεν βρέθηκαν στα υγρά των κονσερβών με καρδιά φοίνικα, σπαράγγια, πιπεριά και τομάτα. Όλα τα υγρά με διφαινόλη Α από κονσέρβες παρουσίασαν οιστρογόνο δράση σε πειράματα με καρκινικά κύτταρα του μαστού. Μάλιστα τα υγρά από τις κονσέρβες με μπιζέλια είχαν το 58% της οιστρογόνου δράσης της οιστραδιόλης. Πειράματα με κουτιά προορισμένα για συμπυκνωμένο γάλα έδειξαν, μετά την αποστείρωσή τους με νερό στους 125ο C για 30 λεπτά, την απελευθέρωση στο νερό αυτό διφαινόλη Α. Αυτό σημαίνει πως σε όλα τα κουτιά που ακολουθείται αυτή η διαδικασία θα υπάρχει στο περιεχόμενό τους η χημική αυτή ουσία. Μερικές οδοντικές ρητίνες περιέχουν διφαινόλη Α. Μία από αυτές ο μεθυλακρυλικός διγλυκιδυλαιθέρας βρέθηκε ότι περιέχει τη χημική αυτή ουσία. Σε δοκιμή μάλιστα με κύτταρα καρκίνου του μαστού διαπιστώθηκε πως έχει οιστρογόνο δράση. Πράγματι τα δείγματα από σάλιο 11 ασθενών που πάρθηκαν μια ώρα μετά την οδοντοθεραπεία περιείχαν διφαινόλη Α και τον παραπάνω διγλυκιδυλαιθέρα. Τα παιδιά διατρέχουν περισσότερο κίνδυνο, γιατί η έκθεσή τους αρχίζει από τη σύλληψη, καθώς η διφαινόλη Α συγκεντρώνεται στον πλακούντα και στα αμνιακά υγρά της εγκύου και μπορεί να προκαλέσει μεγάλη ζημιά κατά τις κρίσιμες περιόδους ανάπτυξης του εμβρύου. Να λοιπόν τι ποσότητες μπορούν να περάσουν στα παιδιά από τη χημική αυτή ουσία. Πίνακας 1. Συγκέντρωση διφαινόλης Α σε παιδιά Ηλικία Τρόφιμο Συγκέντρωση διφαινόλης Α σε μg/ Kg/ ημέρα 3 μήνες Μόνο γάλα από θηλασμό μήνες Γάλα με γυάλινο ή μη πολυκαρβονικό 2.3 θήλαστρο 3 μήνες Γάλα με πολυκαρβονικό 11 θήλαστρο 6-12 μήνες Γάλα με πολυκαρβονικό θήλαστρο 13 και τροφές εμπορίου 18 μήνες 2 kg τροφές εμπορίου μήνες- 6 χρόνια 2.5 kg τροφές εμπορίου 14.7 Ενήλικα 3 kg τροφές εμπορίου 1.5 Πηγή EFSA συμπληρωμένη Το «περιβόλι» των παρενεργειών Δεν πρέπει να διαφεύγει το γεγονός πως η βιομηχανία τροφίμων με έρευνα που γίνεται από την ίδια ή χρηματοδοτείται από την ίδια προσπαθεί με κάθε τρόπο να αποδείξει πως τα παραγόμενα από αυτή τρόφιμα είναι υγιή. Στην προσπάθειά της αυτή υπάρχουν σήμερα πολλά παραδείγματα 16 ΔΗΩ

17 εκβιασμού ερευνητικών ιδρυμάτων και κυβερνήσεων. Ακόμα ασκεί πιέσεις να τεθούν σε διαθεσιμότητα ερευνητές που τόλμησαν να αμφισβητήσουν τα ερευνητικά της αποτελέσματα ή που με τις δικές τους μελέτες κατέληξαν σε διαφορετικά συμπεράσματα. Από την «παγιωμένη» αυτή κατάσταση ήταν αδύνατο να ξεφύγει και η διφαινόλη Α. Κι εδώ βιομηχανία και ανεξάρτητα ινστιτούτα παίζουν το παιχνίδι της «γάτας με το ποντίκι». Αξίζει για του λόγου το ασφαλές να αναφερθεί το εξής. Μέχρι το 2005 είχαν γίνει για τη διφαινόλη Α από τη βιομηχανία και τα ανεξάρτητα ερευνητικά ινστιτούτα 151 έρευνες. Από αυτές οι 12 υλοποιήθηκαν με χρηματοδότηση από τη βιομηχανία και οι 139 από ιδρύματα που δεν είχαν καμία σχέση με τη βιομηχανία. Το αποτέλεσμα. Στις 12 χρηματοδοτούμενες από τη βιομηχανία έρευνες σε καμία περίπτωση δεν παρατηρήθηκαν δυσμενείς επιδράσεις της διφαινόλης Α. στην υγεία των πειραματόζωων και του ανθρώπου. Από τις υπόλοιπες 139 οι 128 έδειξαν διάφορες παρενέργειες της χημικής αυτής ουσίας. Η αλήθεια όμως που βγήκε από αυτή την έρευνα είναι τούτη. Ειδικά για τη διφαινόλη Α οι δευτερεύουσες δυσμενείς επιδράσεις που παρατηρούνται στα πειραματόζωα παρουσιάζονται και στον άνθρωπο. Υπάρχουν πάμπολλα στοιχεία που δείχνουν πως η ευαισθησία των ιστών των πειραματόζωων αυτών στη διφαινόλη Α είναι ουσιαστικά η ίδια με εκείνη των ιστών των ανθρώπων. Μάλιστα δε οι δυσμενείς αυτές επιδράσεις εμφανίζονται σε πολύ χαμηλότερες από τη μέγιστη επιτρεπόμενη συγκέντρωση των 50 µg/kg/ημέρα. εννιά στους δέκα κατοίκους των ΗΠΑ περιέχουν στα ούρα τους τη χημική αυτή ουσία σε επικίνδυνα για την υγεία τους όρια. Κι είναι πια αποδεδειγμένο πως η μεγάλη συγκέντρωση της διφαινόλης Α στα ούρα συσχετίζεται με προβλήματα στον προστάτη και με καρδιακές και ηπατικές παθήσεις. Δεν είναι τυχαίο πως ο Καναδάς και ο Άγιος Φραγκίσκος στις ΗΠΑ απαγόρευσαν τη χρήση των προϊόντων που εμπεριέχουν τη διφαινόλη Α. Ανάλογη προσπάθεια γίνεται και στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει «πειστεί» ακόμα. Έχει βέβαια καθορίσει τη μέγιστη μεταφερόμενη από τα μέσα συσκευασίας συγκέντρωση της διφαινόλης Α στα τρόφιμα που είναι 3 mg (χιλιοστόγραμμα)/kg και είναι κάθετη στην απαγόρευση οποιασδήποτε συγκέντρωσης, όταν η χημική αυτή ουσία έχει οιστρογόνο δράση. Στην περίπτωση αυτή η Ευρωπαϊκή Ενωση μιμείται το ρόλο του «άπιστου Θωμά» ή καλύτερα ενός εξέχοντος Έλληνα πολιτικού που ζητούσε θύματα για να πεισθεί για τη μόλυνση και ρύπανση της αττικής ατμόσφαιρας. Η ουσία όμως είναι άλλη. Σήμερα το παγκόσμιο καταναλωτικό κίνημα έχει ξεσηκωθεί και προσπαθεί με κάθε τρόπο να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες για την επικινδυνότητα της διφαινόλης Α στην υγεία ιδιαίτερα των νέων. Τους προτρέπουν να περιορίσουν την έκθεση στη διφαινόλη Α και οι μητέρες να προτιμούν τον φυσικό από τον τεχνητό με πολυανθρακικά θήλαστρα θηλασμό. Ακόμα να μη χρησιμοποιούν τα πλαστικά που περιέχουν τη συνθετική αυτή ουσία. Ας σκύψουμε με λίγο περισσότερη προσοχή στο «πανόραμα» των παρενεργειών της διφαινόλης Α που δείχνει ιδιαίτερη «αδυναμία» στα παιδιά. Η συνθετική αυτή αρωματική χημική ένωση έχει χαμηλή οξεία τοξικότητα που για τα ποντίκια είναι 3250 mg/kg. Επιφέρει όμως ακόμα και σε χαμηλή συγκέντρωση ανωμαλίες στην ενδοκρινική λειτουργία και συμπεριφέρεται ως μιμητικό των ορμονών στο ανθρώπινο σώμα προκαλώντας σοβαρές βλάβες στην υγεία του ανθρώπου. Η είσοδος στον άνθρωπο γίνεται από το στόμα ή με την αναπνοή ή και από το δέρμα. 1. Αλλαγή συμπεριφοράς στα παιδιά. Είναι πολλές οι έρευνες όπου διαπιστώνεται η επίδραση της διφαινόλης Α σε πολύ χαμηλή συγκέντρωση στη συμπεριφορά των παιδιών. Συγκεκριμένα η ουσία αυτή προκάλεσε στη συγκέντρωση των: 10 ppb μειωμένη μητρική συμπεριφορά 30 ppb (μέρη στο δισεκατομμύριο) υπερδραστηριότητα και αντιστροφή της κανονικής συμπεριφοράς ή αποβολή της διαφορετικότητας στα δύο φύλα ppb αύξηση της επιθετικότητας, 40 ppb αλλαγή στις απαντήσεις ερεθισμάτων, πρόκληση φόβου και μεταβολή της επιθυμίας για παιχνίδια και της κοινωνικής και σεξουαλικής συμπεριφοράς 100 ppb εξασθένηση της ικανότητας εκμάθησης ppb αύξηση στην ευαισθησία στα φάρμακα. 2. Διαβήτης και παχυσαρκία. Βρέθηκε πως η χρόνια έκθεση των ενήλικων ποντικιών σε χαμηλή συγκέντρωση διφαινόλης Α προκαλεί ανθεκτικότητα στην ινσουλίνη. Η ανθεκτικότητα αυτή οδηγεί στους ανθρώπους σε διαβήτη τύπου ΙΙ, υπέρταση και καρδιακές παθήσεις. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν πως η χαμηλή συγκέντρωση στο άνθρωπο της διφαινόλης Α προκαλεί αλλαγή στα επίπεδα της γλυκόζης και της ινσουλίνης στο αίμα και αυξημένο μεταγεννητικό ποσοστό στη σχέση αρσενικά: θηλυκά. Η επιταχυνόμενη μεταγεννητική αύξηση στη σχέση των φύλων συνδέεται με παχυσαρκία, διαβήτη τύπου ΙΙ και καρδιακές παθήσεις 3. Πρόωρη εφηβεία. Η έκθεση σε χαμηλή συγκέντρωση διφαινόλης Α μπορεί να έχει επιπτώσεις και στο συγχρονισμό της εφηβείας. Διάφορες μελέτες αποκαλύπτουν την πρόωρη σεξουαλική ωρίμανση στα θηλυκά με έκθεση της μητέρας στη δόση 2,4 και 50 ppb ανά ημέρα 4. Σύνδρομο Down. Η διφαινόλη Α συνδέεται με την αλλοίωση της κυτταροδιαίρεσης της γνωστής ως ανευπλοειδίας. Στην αλλοίωση αυτή αποδίδονται κατά 10-20% όλες οι ατελείς γεννήσεις του συνδρόμου αυτού. 5. Μειωμένη γονιμότητα στα αρσενικά παιδιά. Η έκθεση σε χαμηλή συγκέντρωση των 0,2 και 20 ppb στη διφαινόλη Α κατά την περίοδο ανάπτυξης ή ενηλικιώσεως των αγοριών μειώνει την καθημερινή παραγωγή και τη γονιμότητα του σπέρματος εξαιτίας της μείωσης της τεστοστερόνης. 6. Καρκίνος του μαστού. Η διφαινόλη Α ακόμα και σε χαμηλή συγκέντρωση διεγείρει την ανάπτυξη των αδένων του μαστού. Όπως είναι γνωστό η έντονη ανάπτυξη του μαστικού αδένα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου του μαστού. Σε άλλη μελέτη αποδείχθηκε η ευθεία συσχέτιση της εμφάνισης του καρκίνου του μαστού με την αύξηση της έκθεσης στη διφαινόλη Α. ΔΗΩ 17

18 7. Καρκίνος προστάτη. Η έκθεση σε χαμηλή συγκέντρωση διφαινόλης Α διαπιστώθηκε ότι προκαλεί αύξηση του μεγέθους του προστάτη. Έχει αποδειχθεί επίσης πως η διφαινόλη Α σε χαμηλή συγκέντρωση ευνοεί τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων του καρκίνου του προστάτη. Μάλιστα σε πειράματα σε ποντίκια η έκθεσή τους μερικές μέρες μετά τη γέννηση προδιέθεσε τα αρσενικά ποντίκια σε καρκίνο του προστάτη. 8. Εξασθένιση του ανοσοποιητικού συστήματος. Παρατηρείται εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος, όταν τα άτομα εκτεθούν σε συγκέντρωση 2,5 και 30 ppb. 9. Μείωση των αντιοξειδωτικών ενζύμων. Τα αντιοξειδωτικά ένζυμα επιτελούν πολύ σπουδαίο ρόλο. Προστατεύουν τα κύτταρα από ενδεχόμενη ζημιά. Η έκθεση των ατόμων σε πολύ χαμηλή συγκέντρωση της τάξης των 200 ppt ( μέρη στο τρισεκατομύριο) διφαινόλης Α προκάλεσε μείωση των ένζυμων αυτών στα αρσενικά ποντίκια. 10. Ζημιά στον εγκέφαλο. Η έκθεση σε χαμηλές συγκεντρώσεις διφαινόλης Α μπορεί να μεταβάλει σε σημαντικό βαθμό τη δράση των οιστρογόνων και να προκαλέσει στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο πολύ μεγάλη βλάβη. Η διφαινόλη έχει αναφερθεί ως μία χημική ένωση που μιμείται τα οιστρογόνα στην ανάπτυξη των νευρώνων. Σε ορισμένες όμως περιοχές του εγκεφάλου αντίθετα παρεμποδίζει τη δραστηριότητά τους απορυθμίζοντας έτσι τη βιωσιμότητα των συνδέσμων των νευρώνων. Αυτή η επίδραση είναι πολύ ανησυχητική γιατί συνδέεται με την εξασθένιση της μνήμης και της ικανότητας εκμάθησης. Η διφαινόλη Α μπορεί επίσης σε χαμηλή συγκέντρωση να αλλοιώσει τη χημεία του εγκεφάλου. Πράγματι σε συγκέντρωση 400 ppb αύξησε τα επίπεδα των δεκτών mrna της προγεστερόνης, στα 40 ppb των α- mrna δεκτών των οιστρογόνων, στα 25 ppb των β- mrna δεκτών των οιστρογόνων και στα 400 ppb των δεκτών της σωματοστατίνης. Οι δέκτες αυτοί συμπεριλαμβάνονται στα συστήματα ελέγχου του εγκεφάλου που συντονίζουν την αναπαραγωγή και την κοινωνική συμπεριφορά. 11. Αποβολή και σύνδρομο πολυκυστικής ωοθήκης (Polycystic Ovary Syndrome, PCOS) στις γυναίκες. Η έκθεση σε χαμηλή συγκέντρωση διφαινόλης A έχει βρεθεί πως συνδέεται επίσης με τις αποβολές στις γυναίκες. Σε μια πρόσφατη μελέτη βρέθηκε πως οι γυναίκες με επαναλαμβανόμενες αποβολές είχαν τρεις φορές περισσότερη διφαινόλη Α από τις γυναίκες με κανονικές εγκυμοσύνες. Σε άλλη μελέτη διαπιστώθηκε πως οι γυναίκες με το σύνδρομο της πολυκυστικής ωοθήκης είχαν μεγαλύτερες συγκεντρώσεις διφαινόλης Α, ήταν πιο παχιές και είχαν πιο ψηλά επίπεδα ορμονών φύλου. 12. ενδοκρινική (ορμονική) διαταραχή. Υπάρχουν πολλά ερευνητικά αποτελέσματα κυρίως σε πειραματόζωα που δείχνουν την πρόκληση από την ουσία αυτή διαταραχής στο ενδοκρινικό σύστημα. Πράγματι η διφαινόλη Α σε πειράματα που έγιναν το 1938 σε ποντίκια αποδείχθηκε ότι έχει οιστρογόνους ιδιότητες. Πιο πρόσφατα, βρέθηκε η οιστρογόνος δράση της σε ανθρώπινη δοκιμή κυτταροκαλλιέργειας καρκίνου του μαστού σε πολύ χαμηλή συγκέντρωση της τάξης των 2-5 ppb (2-5 µg/l). Μπορεί επίσης να ενεργήσει ως αντιανδρογόνο παρεμποδίζοντας τη δράση της διυδροτεστοστερόνης.η αντιανδρογόνος δράση της διφαινόλης Α βρέθηκε ισοδύναμη με εκείνη της χημικής αντιανδρογόνου ουσίας φλουταμίδη (flutamide). Το υγρό από κονσέρβες λαχανικών με εποξική ρητίνη με τη διφαινόλη Α έχει δείξει οιστρογόνο συμπεριφορά στα ανθρώπινα κύτταρα του καρκίνου του μαστού. Η διφαινόλη Α έχει τα ίδια αποτελέσματα με την οιστραδιόλη στη μήτρα και στον κόλπο ποντικιών. Η έκθεση αναπτυσσόμενων ποντικιών στη διφαινόλη Α προκαλεί μεγέθυνση του προστατικού αδένα. Έχει υποστηριχτεί ότι η διφαινόλη Α ενεργεί με τον ίδιο τρόπο με τις θηλυκές ορμόνες στην περιοχή του αναπτυσσόμενου εγκέφαλου των ποντικιών που ρυθμίζει τη γονιμότητα και τη σεξουαλική συμπεριφορά Η έκθεση των αρσενικών ποντικιών μετά τη γέννηση στη διφαινόλη Α προκαλεί μικρομεταβολές στη δομή των σπερματικών αγωγών. Νέα έρευνα δείχνει ότι αν τα θηλυκά ποντίκια εκτεθούν στη διφαινόλη Α σε πολύ μικρή συγκέντρωση 2.4 μg/kg/ ημέρα /μητέρα παρατηρείται καθυστέρηση ανοίγματος του κόλπου και του κολπικού οίστρου. 13. Αύξηση της προσρόφησης του ασβεστίου. Πρόσφατα αποδείχτηκε πως συγκέντρωση της διφαινόλης Α στο σώμα του ανθρώπου ακόμα και σε ποσότητα ppt (μέρη στο τρισεκατομμύριο) προκαλεί αύξηση στην προσρόφησης του ασβεστίου. Η αύξηση αυτή εκκινεί στα κύτταρα διαδικασίες επηρεασμού της ρύθμισης του συστήματος ορμονών και της δραστηριότητας των γονιδίων. Βρέθηκε πως η διφαινόλη Α μπορεί να αλλάξει την έκφραση των γονιδίων. Η αλήθεια δεν είναι «ιστορία τρόμου» και πρέπει να λέγεται Η βιομηχανία με προσανατολισμένη την έρευνα στα επιθυμητά γι αυτή αποτελέσματα μιλάει για «ιστορία τρόμου» κάθε φορά που ανεξάρτητα ερευνητικά κέντρα αποδεικνύουν πως τόσο τα μπουκάλια για νερό όσο και τα θήλαστρα από πολυανθρακικά πλαστικά και ιδιαίτερα τα επαναχρησιμοποιούμενα, απελευθερώνουν διφαινόλη Α και δεν είναι ασφαλή. Διεξάγεται ένας πραγματικός «χημικός πόλεμος» παρασιώπησης ή ομολόγησης της αλήθειας. Δεν είναι λοιπόν ψέμα πως στα ζώα διαπιστώθηκε ότι η διφαινόλη Α προκαλεί ενδοκρινική ανωμαλία, καρκινογένεση και νευροτοξικότητα. Ούτε πως η χημική αυτή ουσία σε χαμηλά επίπεδα μπορεί να βλάψει τα ψάρια. Και να βρεθεί και στα υγρά οικιακά απόβλητα με ό,τι αυτό σημαίνει για το περιβάλλον. Είναι τέλος πέρα για πέρα αληθινό πως στον άνθρωπο και ιδιαίτερα στα παιδιά οι πιο πάνω 13 παθογενείς καταστάσεις μπορεί να αποδοθούν στη διφαινόλη Α. Η ουσία λοιπόν αυτή για την οποία η βιομηχανία «διαρρηγνύει τα ιμάτιά της» για την «αθωότητά» της συνδέεται με την παχυσαρκία, τον καρκίνο του μαστού, ορισμένες νευρολογικές και μυικές παθήσεις, την αλλαγή στην ανάπτυξη και συμπεριφορά του εμβρύου, ανωμαλίες στο πάγκρεας και στο θυρεοειδή στον άνδρα, τη βλάβη στον προστατικό αδένα και στον εγκέφαλο στα έμβρυα, τα νεογνά και τα παιδιά, τη μείωση της ποσότητας και της ποιότητας των σπερματοζωιδίων, την ενδομητρίωση, 18 ΔΗΩ

19 τη μείωση της τεστοστερόνης, τις βλάβες στα κύτταρα και στα χρωμοσώματα, την αντίσταση στην ινσουλίνη, την πρώιμη εφηβεία, την διάσπαση της προσοχής, την υπερδραστηριότητα, την εκδήλωση εγκεφαλοπάθειας, τη διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος και «έχει ο Θεός». Είναι ύποπτη για πρόκληση ανδρογονικών χαρακτηριστικών στα κορίτσια, για καρδιακές παθήσεις, για διαβήτη και υψηλή συγκέντρωση ορισμένων ένζυμων στο συκώτι, για υποανάπτυξη των μηχανισμών αποτοξίνωσης και για διαταραχή της διανοητικής κατάστασης και της κοινωνικής συμπεριφοράς στα παιδιά. Καλλίτερα να σταματήσει κανείς εδώ. Ο «χορός» των δυσμενών επιδράσεων της διφαινόλης Α δεν έχει σταματημό. Ποια είναι η άμυνά μας απέναντι στην ύπουλη δράση της. Η φυσική διατροφή με φρέσκα και αγνά τρόφιμα είναι απαραίτητη για ένα υγιές σώμα, όχι μόνο γιατί είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά αλλά, και διότι μειώνει την έκθεση στους κινδύνους που μας επιφυλάσσει η τυποποιημένη διατροφή. Πρέπει κατά συνέπεια να επιζητούνται τρόφιμα οικολογικής παραγωγής. Τα τρόφιμα αυτά δεν πρέπει να αποθηκεύονται ή να συσκευάζονται σε υλικά που εμπεριέχουν τη διφαινόλη Α. Όλα αυτά τα υλικά με τη χρήση ισχυρού απορρυπαντικού ή οξέος ή με το βούρτσισμα απελευθερώνουν στο περιεχόμενό τους την εν λόγω χημική ουσία. Η αποστείρωση και το βράσιμο των υλικών αυτών έχει το ίδιο αποτέλεσμα. Το ζέσταμα της τροφής στα υλικά αυτά και ιδιαίτερα στους φούρνους μικροκυμάτων προκαλεί απελευθέρωση διφαινόλης Α. Ανάλογο αποτέλεσμα παρατηρείται και στα πολυκαιρισμένα προϊόντα συσκευασίας και αποθήκευσης τροφίμων. Τα πλαστικά που χρησιμοποιούνται σήμερα από τη βιομηχανία ανήκουν σε επτά κατηγορίες. Συνιστάται οι κατηγορίες 3, 6 και 7 να αποφεύγονται για αποθήκευση ή συσκευασία τροφίμων για το λόγο ότι περιέχουν διφαινόλη Α. Πίνακας 2. Κατηγορίες πλαστικών που κυκλοφορούν στο εμπόριο. Τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο (PET,PETE) Πολυαιθυλένιο υψηλής πυκνότητας (HDPE) Βινύλιο (V) ήπολυβινυλικό χλωρίδιο (PVC) Πολυαιθυλένιο χαμηλής πυκνότητας (LDPE) Πολυπροπυλένιο (PP) Πολυστερένιο (PS) Άλλα πλαστικά στα οποία περιλαμβάνονται τα πολυκαρβονικά (PC), τα ακρυλικά, τα από πολυγαλακτικό οξύ, το νάυλον και το φαμπεργκλάς. Ο φυσικός θηλασμός των παιδιών πρέπει να επιδιώκεται από τον τεχνητό και να διαρκεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Ακόμα και μέχρι δύο χρόνια. Αν αυτό είναι αδύνατο δεν πρέπει ο φυσικός θηλασμός να διαρκεί λιγότερο από 6 μήνες. Το μεγαλύτερο μέρος των θηλάστρων είναι κατασκευασμένα από πολυανθρακικά πλαστικά. Πάντοτε στην κάτω πλευρά ή σε άλλη θέση υπάρχει η κατηγορία του πλαστικού από το οποίο είναι κατασκευασμένα. Αν αναγράφεται PC 7 ή έχει τον αριθμό 7 πρέπει να αποφεύγονται. Καλλίτερα να χρησιμοποιούνται τα γυάλινα, τα από ανοξείδωτο χάλυβα ή από πλαστικά χωρίς τη διφαινόλη Α. Οι κονσέρβες με εσωτερική επικάλυψη από εποξικές ρητίνες εμπεριέχουν διφαινόλη Α και πρέπει να μην χρησιμοποιούνται. Καλλίτερα να προμηθεύεται κανείς φρέσκα ή κατεψυγμένα ή αποξηραμένα τρόφιμα παρά κονσερβοποιημένα, όταν τα κουτιά περιέχουν εποξικές ρητίνες. Οι ζελατίνες από πλαστικά που περιέχουν τη διφαινόλη Α στο φούρνο μικροκυμάτων την απελευθερώνουν σε επικίνδυνη συγκέντρωση. Τα πατώματα που είναι εμποτισμένα με πλαστικό που περιέχει διφαινόλη Α, όταν πλένονται με ισχυρά απορρυπαντικά εκλύουν την ουσία αυτή. Τα παιγνίδια που είναι κατασκευασμένα από πλαστικά με διφαινόλη Α πρέπει να αποφεύγονται. Ιδιαίτερα τα πολυκαιρισμένα. Τα μπουκάλια για νερό πρέπει να είναι κατασκευασμένα από τα πλαστικά χωρίς διφαινόλη Α. Τέτοιες κατηγορίες είναι η 1,2, 4,και 5. Αν τα μπουκάλια κατασκευάζονται από τα πλαστικά των κατηγοριών 3, 6 και 7. πρέπει να αποφεύγεται η χρήση τους. Απελευθερώνουν στο νερό τη διφαινόλη Α ιδιαίτερα όταν δεν διατηρούνται σε δροσερό χώρο αποθήκευσης. Βρέθηκε πως τα μπουκάλια νερού σε κανονικές συνθήκες διατήρησης ελευθερώνουν 0,2 έως 0,8 νανογραμμάρια την ώρα διφαινόλη Α. Αν όμως η θερμοκρασία αποθήκευσης είναι πολύ υψηλή τότε η διφαινόλη Α που ελευθερώνεται μπορεί να φτάσει τα 32 νανογραμμάρια την ώρα. Κάτι ανάλογο συμβαίνει αν σ αυτά τα μπουκάλια ή άλλα πλαστικά σκεύη προσθέσουμε ζεστό νερό ή γάλα ή καφέ. Πρέπει να αποφεύγονται τα υλικά οδοντιατρικής που περιέχουν διφαινόλη Α. Συμπερασματικά πρέπει κάποτε ο αρμόδιος για την ασφάλεια τροφίμων και άλλων προϊόντων εθνικός οργανισμός να κατεβεί από την κούνια του βαυκαλισμού και να αναλάβει δική του πρωτοβουλία. Πρέπει να «τσιτώνει» με το δικό του έργο και όχι να ξυπνάει όταν τσιτώνεται από άλλους. Με τις έρευνές του και τη συγκέντρωση της υπάρχουσας τεχνογνωσίας να ενημερώνει έγκαιρα και να προστατεύει το καταναλωτικό κοινό. ΔΗΩ 19