Transcript

1 Πανεπιστήµιο Πατρών Τµήµα ιοίκησης Επιχειρήσεων Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Σπουδών (ΜΒΑ) Ανάλυση και Εφαρµογή των Ταµειακών Ροών µε βάση τα ιεθνή Λογιστικά Πρότυπα και η επίδραση τους στις αποδόσεις των µετοχών Τριµελής Επιτροπή Γεωργόπουλος Aντώνιος (επιβλέπων) Μπέλλας Αθανάσιος Συριόπουλος Κώστας Φράγκος Παναγιώτης (AM: 96) Σεπτέµβριος 2011

2 2 Σελίδα

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ 4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 5 Α. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ 7 Α.1. ιεθνές Λογιστικό Πρότυπο 7 «Καταστάσεις Ταµειακών Ροών». Ανάλυση και εφαρµογή της Κατάρτισης τους Α.1.1. Εισαγωγή 7 Α.1.2. Σκοπός του Προτύπου και Πεδίο Εφαρµογής 8 Α.1.3. Ορισµοί 9 Α.1.4. Παρουσίαση της Κατάστασης Ταµειακών Ροών 10 Α.1.5. Εµφάνιση Καθαρών Ταµειακών Ροών 14 Α.1.6. Ταµειακές Ροές σε Ξένο Νόµισµα καθώς και Έκτακτα Κονδύλια Τόκοι και 15 Μερίσµατα Α.1.7. Φόρος Εισοδήµατος 15 Α.1.8. Αποκτήσεις Θυγατρικών και άλλων Επιχειρηµατικών µονάδων 16 Α.1.9. Μη Ταµειακές Συναλλαγές και Συνθετικά στοιχεία των Ταµειακών ιαθεσίµων και Ισοδυνάµων 17 Α Κατάρτιση της Κατάστασης Ταµειακών Ροών 18 Α.2. Η ερµηνεία της Κατάστασης Ταµειακών Ροών 24 Α.2.1. Ταµειακές Ροές από Λειτουργικές ραστηριότητες και η χρησιµότητα τους 24 Α.2.2. Ταµειακές Ροές από Επενδυτικές ραστηριότητες και η χρησιµότητα τους 27 Α.2.3. Ταµειακές Ροές από Χρηµατοοικονοµικές ραστηριότητες και η χρησιµότητα τους 28 Α.2.4. Χρηµατοοικονοµικοί είκτες που αφορούν την Κατάσταση Ταµειακών Ροών 31 Β. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ «Value Relevance» ΤΩΝ ΤΑΜΕΙΑΚΩΝ ΡΟΩΝ 33 Γ. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΤΑΜΕΙΑΚΩΝ ΡΟΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΑΜΕΣΗ ΚΑΙ ΕΜΜΕΣΗ ΜΕΘΟ Ο 43. ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΑΞΙΩΝ ΑΘΗΝΩΝ Σκοπός έρευνας είγµα Μεθοδολογία Εµπειρικά Ευρήµατα Στατιστικά Σχέση Ταµειακών Ροών και Κερδών µε απόδοση µετοχής Σχέση ιάρθρωσης Ενεργητικού µε το πρόσηµο των Ταµειακών Ροών Συσχέτιση των Ταµειακών Ροών µε τα βασικά λογιστικά µεγέθη Παρουσίαση του δείκτη της Ταµειακής Ροής από Λειτουργικές ραστηριότητες προς Κύκλο Εργασιών στην 3ετία ανά κλάδο Επεξηγηµατική Ικανότητα των Κερδών µε βάση τις Ταµειακές Ροές από Λειτουργικές ραστηριότητες 55 Ε. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 58 Ζ. ΣΥΖΗΤΗΣΗ 60 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 61 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 64 Π1. Εταιρείες που συµµετέχουν στην έρευνα ανά κλάδο 64 Π2. Λογιστικά Μεγέθη εταιρειών Σελίδα

4 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η πληροφοριακή υπόσταση των λογιστικών µεγεθών αποτέλεσε αντικείµενο σπουδαίας µελέτης από τους επιστήµονες τα τελευταία 30 χρόνια. Η υποχρεωτική δηµοσίευση των λογιστικών µεγεθών των εταιρειών την τελευταία δεκαετία µε την είσοδο των ιεθνών Λογιστικών Προτύπων µόνο να προσδώσει έχει στην αξιοπιστία και την πληροφοριακή ενίσχυση του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος της επιχείρησης. εδοµένης της ολοένα αυξανόµενης τεχνολογικής υποστήριξης των επιχειρήσεων η µελέτη άλλων µεγεθών πλέον των κερδών αποτελεί σήµερα ένα επιπλέον λόγο δηµοσίευσης των Ταµειακών Ροών µε την χρήση τους να κερδίζει ολοένα και περισσότερους υποστηρικτές. Στην παρούσα εργασία έγινε προσπάθεια να αναδειχτεί το ουσιώδες του Προτύπου 7 των ιεθνών Λογιστικών Κανόνων για τις Ταµειακές Ροές και εν συνεχεία να επιχειρηθεί µια λεπτοµερής καταγραφή της διεθνής έρευνας σχετικά µε το πληροφοριακό περιεχόµενο τους σε σχέση πάντα µε τα Κέρδη που θεωρείται ως το δηµοφιλέστερο λογιστικό µέγεθος στην αποτίµηση µιας επιχείρησης. Εν συνεχεία αποτιµήθηκε η χρησιµότητα των Ταµειακών Ροών από Λειτουργικές, Επενδυτικές και Χρηµατοοικονοµικές ραστηριότητες και δίνεται ένα παράδειγµα εµπέδωσης της Κατάστασης Ταµειακών Ροών µε την άµεση και έµµεση µέθοδο. Παρόλο που οι περισσότερες µελέτες επιδεικνύουν αυξηµένο ενδιαφέρον στα λογιστικά κέρδη, µελέτες πολύ περισσότερο πραγµατοποιηµένες σε αγγλοσαξονικού τύπου κατάρτιση Λογιστικών αναφορών αποδεικνύουν πως οι Ταµειακές Ροές προσδίδουν πληροφοριακό περιεχόµενο στα κέρδη ή εµφανίζουν συσχέτιση µε τις αποδόσεις των µετοχών. Στην έρευνα που πραγµατοποιήθηκε στο Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών την τριετία δόθηκε έµφαση στα Κέρδη προ Φόρων και τις Λειτουργικές Ταµειακές Ροές. Σε ένα δείγµα 204 εισηγµένων εµφανίζεται µια καλή συσχέτιση µεταξύ των Κερδοφόρων εταιρειών και των θετικών Ταµειακών ροών. Γενικότερα θα λέγαµε πως οι επενδυτές αντιλαµβάνονται παρόµοια το πληροφοριακό περιεχόµενο των Κερδών και των Ταµειακών Ροών και κάποιες ανισορροπίες εξηγήθηκαν µέσα από τις επιθετικές πιστωτικές πολιτικές που ακολούθησαν οι εταιρείες κατά πλειονότητα την τριετία που ερευνούµε. Τέλος στην προσπάθεια να απαντήσουµε αν οι Λειτουργικές Ταµειακές Ροές παρουσιάζουν κάποια προβλεπτική ικανότητα στα µελλοντικά κέρδη εφαρµόσαµε ένα µοντέλο πολλαπλής παλινδρόµησης προκειµένου να ερευνήσουµε την συσχέτιση των Ταµειακών Ροών από Λειτουργικές ραστηριότητες µε τα Κέρδη της επόµενης χρήσης συµπεριλαµβανοµένων του Κύκλου Εργασιών και της ιάρθρωσης Ενεργητικού. 4 Σελίδα

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ H υποχρεωτική εφαρµογή των ιεθνών Λογιστικών Προτύπων έφερε επανάσταση στην παρουσίαση οικονοµικών καταστάσεων, καθώς όσες εταιρείες είναι υποχρεωµένες να τηρούν τα.λ.π. πρέπει να συντάσσουν και την Κατάσταση Ταµειακών Ροών, µία από τις πέντε καταστάσεις της γκάµας των οικονοµικών καταστάσεων, σύµφωνα µε τα.λ.π. Η τροποποίηση του Ν.3487/2006 που έγινε στον Κ.Ν.2190/1920, επιτάσσει για τις ανώνυµες εταιρείες που συντάσσουν ενοποιηµένες οικονοµικές καταστάσεις των οποίων µετοχές ή άλλες κινητές αξίες δεν είναι εισηγµένες σε οργανωµένη χρηµατιστηριακή αγορά, να καταρτίζουν, και Κατάσταση Μεταβολών Ιδίων Κεφαλαίων, καθώς και Κατάσταση Ταµειακών Ροών. Οι Ταµειακές Ροές µας δίνουν πληροφορίες για την µεταβολή στην καθαρή περιουσία και τα χρηµατοοικονοµικά στοιχεία µιας εταιρείας αλλά και κατά πόσο µια εταιρεία µπορεί να επηρεάζει τα ποσά και το χρόνο των ταµειακών ροών δεδοµένων των συνθηκών της οικονοµίας αλλά και του κλάδου στον οποίο ανήκει. Επιπλέον εξετάζει κατά πόσο µια εταιρεία µπορεί να δηµιουργεί ταµειακά διαθέσιµα και ταµειακά ισοδύναµα και να δίνει έτσι την δυνατότητα στους χρήστες να συγκρίνουν διάφορες επιχειρήσεις µε αυτό το κριτήριο. Η κατάσταση Ταµειακών Ροών εµβαθύνει στα οικονοµικά δεδοµένα της επιχείρησης και ο χρήστης µπορεί να εξετάσει την επιχείρηση και διαχρονικά αλλά και κλαδικά. Τέλος ο χρήστης µε τις Ταµειακές Ροές δεν δίνει έµφαση µόνο στα κέρδη αλλά και στις χρηµατικές ροές µε αποτέλεσµα να αποκτά καλύτερη εικόνα για την ρευστότητα της επιχείρησης. Βέβαια η Κατάσταση Ταµειακών Ροών παρουσιάζει και κάποια δοµικά µειονεκτήµατα όπως: 1. Οι καταστάσεις ταµειακών ροών εµφανίζουν τις πηγές και τις χρήσεις κεφαλαίων βασιζόµενες σε ιστορικά γεγονότα. 2. Οι καταστάσεις ταµειακών ροών εµφανίζουν αυξοµειώσεις στα στοιχεία του ενεργητικού όπως αγορά παγίων ή αύξηση αποθεµάτων χωρίς όµως να µπορεί να δείξει αν η δαπάνη που απαιτήθηκε για την αύξηση των παραπάνω στοιχείων ήταν αναγκαία ή επωφελής για την επιχείρηση. εν εµπεριέχει δηλαδή κάποια ποιοτική πληροφορία για το αν αυξήσεις του ενεργητικού ήταν αποτέλεσµα ανεπάρκειας της διοικήσεως της επιχειρήσεως στην προώθηση των πωλήσεων ή σκοπιµότητας αυτής στην πολιτική των πωλήσεων. 3. Οι καταστάσεις ταµειακών ροών εµφανίζουν αυξοµειώσεις στην εισροή κεφαλαίων της επιχείρησης αλλά δεν εξηγούν αν εάν αυτές ήταν αναγκαίες για τον στόχο της 5 Σελίδα

6 επιχείρησης ή εάν η άντλησή τους έγινε µε τον πιο συµφέροντα τρόπο ή εάν, τελικά, θα έπρεπε να είχε αποφευχθεί η άντλησή τους µε παράλληλο έλεγχο των στοιχείων του ενεργητικού ώστε να γίνει αποτελεσµατικότερη η χρησιµοποίησή τους. 4. Οι καταστάσεις ταµειακών ροών δεν εµφανίζουν τα κεφάλαια στην περίπτωση µιας πολυεθνικής επιχειρήσεως, η οποία έχει κι άλλες θυγατρικές επιχειρήσεις σε διάφορες χώρες, 5. Οι καταστάσεις ταµειακών ροών δεν εµφανίζουν πληροφορίες σχετικά µε την δυνατότητα δανεισµού της επιχείρησης Μια µείωση της ρευστότητας της επιχειρήσεως µπορεί να µην να µην απασχολήσει την επιχείρηση αν οι τράπεζες την ενισχύσουν. Αντίθετα, µια αύξηση της ρευστότητας της επιχειρήσεως µπορεί να οφείλεται στο ότι αυτή υποχρεώθηκε από τις τράπεζες να περιορίσει τις εργασίες της, µε τελικό αποτέλεσµα τη βελτίωση της ρευστότητάς της. εδοµένων των µειονεκτηµάτων της καταστάσεως ταµειακών ροών ή οποία δίνει κάποιες γρήγορες και ποσοτικές απαντήσεις για την προέλευση κεφαλαίων που µπήκαν στην επιχείρηση και το πώς χρησιµοποιήθηκαν, γίνεται σαφές ότι για ένα ολοκληρωµένο χρηµατοοικονοµικό έλεγχο της επιχείρησης απαιτείται η µελέτη της σε συνδυασµό µε τον ισολογισµό, την κατάσταση αποτελεσµάτων χρήσεως, το προσάρτηµα, τη χρήση αριθµοδεικτών, καθώς και µε άλλες διαθέσιµες πληροφορίες. Εξάλλου όπως θα παρουσιαστεί και στην διεθνή βιβλιογραφία η επεξηγηµατική ικανότητα της σε σχέση µε τα κέρδη είναι µειωµένη χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι το πληροφοριακό της περιεχόµενο δεν παρουσιάζει συµπληρωµατική επεξηγηµατική ικανότητα. 6 Σελίδα

7 Α. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ Α.1 ΙΕΘΝΕΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ 7 «ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΑΜΕΙΑΚΩΝ ΡΟΩΝ». ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΤΟΥΣ Α.1.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το.Λ.Π. 7 θεµελιώνει τους κανόνες και παρέχει τις λεπτοµέρειες για τη σύνταξη των Καταστάσεων Ταµειακών Ροών. Οι οικονοµικές αποφάσεις που λαµβάνονται από τους χρήστες απαιτούν µια εκτίµηση της δυνατότητας µιας επιχείρησης να δηµιουργεί ταµειακά διαθέσιµα και ταµειακά ισοδύναµα, καθώς και του χρόνου και της βεβαιότητας της δηµιουργίας των διαθεσίµων αυτών. Ήδη από πολύ νωρίς κυρίως από την δεκαετία του 1960 εµφανίζεται η ανάγκη κατάρτισης µιας κατάστασης πηγών και χρήσεων κεφαλαίων, η οποία ονοµάστηκε Κατάσταση Κεφαλαίων. Λίγο αργότερα το 1971 ο Αµερικανικός Οργανισµός (Accounting Principle Board) υπεύθυνος για την µελέτη και υλοποίηση των λογιστικών αρχών, στο πλαίσιο της µελέτης για την δηµοσιοποίηση λογιστικών πληροφοριών, ζήτησε την κατάρτιση ενός πίνακα κεφαλαίων µε την πρόταση να ονοµασθεί Κατάσταση Μεταβολών Οικονοµικής θέσης. Η κατάσταση αυτή, ήταν και ο προάγγελος του.λ.π. 7 και της Κατάστασης Ταµειακών Ροών. Καθώς τα χρόνια περνούσαν και η ανάγκη για πρόσθετη πληροφόρηση από τους επενδυτές αυξανόταν και καθώς η τεχνολογία διευκόλυνε την δηµιουργία και την δηµοσίευση αναφορών και καταστάσεων η ταµειακή αναφορά της χρηµατοοικονοµικής θέσης αλλά και η δυναµική ανάλυση και παρουσίαση της µεταβολής της θεωρήθηκε περισσότερο από αναγκαία. Συνεπώς η ζήτηση από τον επενδυτικό κοινό ολοένα και πιο άµεσων λογιστικών πληροφοριών και η σχετική απόφαση του FASB για την δηµοσιοποίηση τους συνέβαλλαν στις σηµαντικές αλλαγές που έλαβαν χώρα στην έννοια και το περιεχόµενο της Κατάστασης Ταµειακών Ροών. Έτσι στα πλαίσια των ιεθνών Λογιστικών Προτύπων αποτέλεσε το πρότυπο 7, που εκδόθηκε το 1992 και τέθηκε σε ισχύ το Βέβαια στις ΗΠΑ το πρότυπο είχε ενσωµατωθεί ήδη από τον 1987 µέσω του προτύπου SFAS Σελίδα

8 Α.1.2. ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ 1 Σκοπός του Προτύπου των Ταµειακών Ροών είναι η εµφάνιση πληροφοριών, σχετικά µε τις µεταβολές στα ταµειακά διαθέσιµα και τα ταµειακά ισοδύναµα µιας επιχείρησης, µέσω της κατάστασης ταµειακών ροών, κατατάσσοντας τις ταµειακές ροές της χρήσης σε ροές από επιχειρηµατικές, επενδυτικές και χρηµατοοικονοµικές δραστηριότητες. Στην βάση της ουσίας του προτύπου αλλά και δεδοµένου του παρακάτω κύκλου της Ταµειακής Ροής στην επιχείρηση η κατάσταση Ταµειακών Ροών διαπερνά και καταγράφει τις «µεταβολές» σε όλες τις λειτουργίες της επιχείρησης που επηρεάζουν τα ταµειακά διαθέσιµα. εδοµένου ότι οι αναγνώστες των οικονοµικών καταστάσεων ενδιαφέρονται για το πως η επιχείρηση δηµιουργεί και χρησιµοποιεί τα ταµειακά διαθέσιµα και τα ταµειακά ισοδύναµα προκειµένου να εξοφλήσει τις υποχρεώσεις της και να παράγει πλούτο τον οποίο χρειάζονται οι επενδυτές ως ανταµοιβή του ρίσκου που αναλαµβάνουν, η κατάσταση 1 Grant Thornton, ιεθνή Λογιστικά Πρότυπα IFRS, Αναλυτική Παρουσίαση (2004) 8 Σελίδα

9 ταµειακών ροών αποκτά µεγάλο ενδιαφέρον ως µία από τις πέντε οικονοµικές καταστάσεις που δηµοσιεύονται µε τα ιεθνή Λογιστικά Πρότυπα. Το Πρότυπο Νο 7, αντικατέστησε την Κατάσταση Μεταβολών της Χρηµατοοικονοµικής Θέσεως που είχε εγκριθεί τον Ιούλιο του Οι επενδυτές εκτιµώντας την δυνατότητα της επιχείρησης να παράγει ταµειακά διαθέσιµα µέσα από το φάσµα των δραστηριοτήτων της είτε αυτές λέγονται επιχειρηµατικές ή επενδυτικές δραστηριότητες µπορούν να συγκρίνουν και να αποφασίσουν αν η επιχείρηση είναι φερέγγυα και αξιόπιστη καθώς επίσης αν διαθέτει τα «ρευστά» διαθέσιµα προκειµένου να πραγµατοποιήσει τις πολιτικές κερδοφορίας που υπόσχεται η διοίκηση. Οι ταµειακές ροές επιπλέον παρόλο που δεν υποκαθιστούν την σηµαντικότητα των άλλων οικονοµικών καταστάσεων λειτουργούν αρκετά συµπληρωµατικά ως προς την πληροφόρηση και σε πολλούς χρήστες αποτελούν αναπόσπαστο κοµµάτι των αναλύσεων τους καθώς δίνουν την δυνατότητα να πραγµατοποιήσουν αναλύσεις µε βάσει την προεξόφληση των ταµειακών ροών και να συγκρίνουν αποτελέσµατα µε άλλες επιχειρήσεις του κλάδου. Α.1.3. ΟΡΙΣΜΟΙ 2 Στο πρότυπο καθώς και στις δηµοσιευµένες οικονοµικές καταστάσεις που έχουν να κάνουν µε τις ταµειακές ροές θα δούµε τους εξής ορισµούς: Ταµειακά διαθέσιµα είναι αυτά που αποτελούνται από µετρητά στο ταµείο της επιχείρησης και από καταθέσεις, που µπορεί να αναληφθούν άµεσα. Ταµειακά ισοδύναµα είναι οι βραχυπρόθεσµες, υψηλής ρευστότητας επενδύσεις, που είναι άµεσα µετατρέψιµες σε συγκεκριµένα ποσά ταµειακών διαθεσίµων και οι οποίες υπόκεινται σε ασήµαντο κίνδυνο µεταβολής της αξίας τους. Μια επιχείρηση χρειάζεται ταµειακά ισοδύναµα κυρίως για αντιµετώπιση αναγκών βραχυπρόθεσµου ορίζοντα. Μπορεί όµως και µια επένδυση να χαρακτηριστεί ως ταµειακό ισοδύναµο, αν είναι άµεσα µετατρέψιµη σε ταµειακό διαθέσιµο και δεν υπόκειται σε κίνδυνο µεταβολής της αξίας της δηλαδή όταν άµεσα σε διάστηµα µερικών µηνών µπορεί να µετατραπεί σε ταµειακό δεδοµένο. Οι συµµετοχές σε άλλες επιχειρήσεις δεν αποτελούν ταµειακό ισοδύναµο εκτός της περίπτωσης προνοµιούχων µετοχών που αγοράστηκαν σε σύντοµο χρόνο από τη λήξη τους και µε συγκεκριµένη ηµεροµηνία εξαγοράς τους από τον εκδότη ή στην περίπτωση των τραπεζικών υπεραναλήψεων. Οι τραπεζικές υπεραναλήψεις 2 Grant Thornton, ιεθνή Λογιστικά Πρότυπα IFRS, Αναλυτική Παρουσίαση (2004) 9 Σελίδα

10 συµπεριλαµβάνονται στα στοιχεία των ταµειακών διαθεσίµων και των ταµειακών ισοδυνάµων. Οι µεταξύ των ταµειακών ροών κινήσεις δεν αποτελούν ταµειακά διαθέσιµα ή ταµειακά ισοδύναµα αφού αποτελούν µέρος της ταµειακής διαχείρισης µιας επιχείρησης µάλλον παρά µέρος των επιχειρηµατικών, επενδυτικών και χρηµατοοικονοµικών δραστηριοτήτων της. Ταµειακές ροές νοούνται τόσο οι εισροές όσο και οι εκροές ταµειακών διαθεσίµων και ταµειακών ισοδυνάµων. Επιχειρηµατικές δραστηριότητες είναι οι κύριες δραστηριότητες δηµιουργίας εσόδων της επιχείρησης και άλλες δραστηριότητες που δεν είναι επενδυτικές ή χρηµατοοικονοµικές. Επενδυτικές δραστηριότητες είναι η απόκτηση και η διάθεση µακροπρόθεσµων περιουσιακών στοιχείων και άλλων επενδύσεων, οι οποίες δεν συµπεριλαµβάνονται στα ταµειακά ισοδύναµα. Χρηµατοοικονοµικές δραστηριότητες είναι οι δραστηριότητες που καταλήγουν σε µεταβολές στο µέγεθος και στη συγκρότηση του µετοχικού κεφαλαίου και του δανεισµού της επιχείρησης. Α.1.4. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΑΜΕΙΑΚΩΝ ΡΟΩΝ 3 Γίνεται λοιπόν σαφές ότι η κατάσταση ταµειακών ροών απεικονίζει τις ταµειακές ροές στη διάρκεια της περιόδου, χωρίζοντας τες σε επιχειρηµατικές, επενδυτικές και χρηµατοοικονοµικές δραστηριότητες. Ενδείκνυται η κάθε επιχείρηση να παρουσιάζει τις ταµειακές ροές της από επιχειρηµατικές, επενδυτικές και χρηµατοοικονοµικές δραστηριότητες, µε τρόπο που να αναδεικνύει την επιχειρηµατική της µορφή και λειτουργία κατά τρόπο γνήσιο και ξεκάθαρο. Έτσι µια επιχείρηση µπορεί να εµφανίζει µια απλή συναλλαγή η οποία να κατατµηθεί µε τέτοιο τρόπο ώστε να δίνει καλύτερη πληροφορία για το είδος της συναλλαγής. Για παράδειγµα, όταν πληρώνουµε ένα δάνειο που περιλαµβάνει τόκο και κεφάλαιο, τον τόκο τον κατατάσσοµε στην επιχειρηµατική δραστηριότητα και το κεφάλαιο στην χρηµατοοικονοµική δραστηριότητα. Επιχειρηµατικές δραστηριότητες Οι ταµειακές ροές από επιχειρηµατικές δραστηριότητες δείχνουν αν η επιχείρηση έχει δηµιουργήσει αρκετές ταµειακές ροές για να πληρώσει τα δάνεια της, να διατηρεί την 3 Βλάχος Χρίστος, Λουκά Λουκάς, (2007), ιεθνή Λογιστικά Πρότυπα 2007, 4 η έκδοση, Global Training 10 Σελίδα

11 επιχειρηµατική ικανότητα της, να κόβει µερίσµατα και να πραγµατοποιεί επενδύσεις χωρίς να δανείζεται. Θα λέγαµε δηλαδή ότι οι ταµειακές ροές από επιχειρηµατικές δραστηριότητες προέρχονται κυρίως από τις βασικές δραστηριότητες της εκµετάλλευσης της επιχείρησης οι οποίες σύµφωνα µε την δυναµικότητα τους δηµιουργούν κέρδος. Οι ταµειακές ροές από επιχειρηµατικές δραστηριότητες περιλαµβάνουν: (α) Εισπράξεις από την πώληση αγαθών και την παροχή υπηρεσιών. (β) Εισπράξεις από δικαιώµατα εκµετάλλευσης, αµοιβές, προµήθειες και άλλα έσοδα. (γ) Πληρωµές τοις µετρητοίς προς προµηθευτές αγαθών και υπηρεσιών. (δ) Πληρωµές τοις µετρητοίς προς εργαζοµένους και για λογαριασµό τους. (ε) Εισπράξεις και πληρωµές τοις µετρητοίς µιας ασφαλιστικής επιχείρησης για ασφάλιστρα και αποζηµιώσεις, συντάξεις και άλλες ασφαλιστικές παροχές. (στ) Πληρωµές τοις µετρητοίς ή επιστροφές φόρων εισοδήµατος, εκτός αν µπορεί ειδικά να εξατοµικευτούν ως χρηµατοοικονοµικές και επενδυτικές δραστηριότητες. (ζ) Εισπράξεις και πληρωµές από συµβάσεις που κατέχονται για συναλλακτικούς ή εµπορικούς σκοπούς. Όταν η επιχείρηση πωλεί ένα πάγιο παρόλο που δηµιουργείται ένα κέρδος ή µια ζηµία αυτό δεν µπορούµε να το συµπεριλάβουµε στις επιχειρηµατικές δραστηριότητες γιατί απλά αποτελεί ένα έσοδο το οποίο δεν προέρχεται απότην συνήθη λειτουργία της επιχείρησης και είναι καλύτερα να καταχωρηθεί σαν έσοδο από επενδυτικές δραστηριότητες. Όµως, ταµειακές προκαταβολές και δάνεια που δίδονται από χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα, συνήθως κατατάσσονται ως επιχειρηµατικές δραστηριότητες, δεδοµένου ότι σχετίζονται µε την κύρια δραστηριότητα δηµιουργίας εσόδων αυτής της επιχείρησης. Η επιχείρηση έχει την δυνατότητα από το ιεθνές Λογιστικό Πρότυπο να εµφανίζει τις επιχειρηµατικές δραστηριότητες µε δύο τρόπους: (α) µε την άµεση µέθοδο, στην οποία γνωστοποιούνται οι κύριες κατηγορίες ακαθάριστων εισπράξεων και ακαθάριστων πληρωµών τοις µετρητοίς, (β) µε έµµεση µέθοδο, στην οποία το καθαρό κέρδος ή η ζηµία αναµορφώνεται µε βάση τις επιδράσεις των συναλλαγών µη ταµειακής φύσης, των αναβαλλόµενων ή των δουλευµένων οργανικών εισπράξεων ή πληρωµών, όπως επίσης και των στοιχείων εσόδων ή εξόδων που συνδέονται µε επενδυτικές ή χρηµατοοικονοµικές ταµειακές ροές. Το πρότυπο προτείνει οι επιχειρήσεις να εµφανίζουν τις ταµειακές ροές από επιχειρηµατικές δραστηριότητες χρησιµοποιώντας την άµεση µέθοδο. Η άµεση µέθοδος παρέχει πληροφορίες, που µπορεί να είναι χρήσιµες στην εκτίµηση µελλοντικών ταµειακών ροών και οι οποίες δεν 11 Σελίδα

12 είναι προσιτές µε την έµµεση µέθοδο. Σύµφωνα µε την άµεση µέθοδο, πληροφορίες για τις κύριες κατηγορίες ακαθάριστων εισπράξεων και ακαθάριστων πληρωµών τοις µετρητοίς µπορεί να αντλούνται: (α) από τα λογιστικά αρχεία της επιχείρησης και (β) από την αναµόρφωση των πωλήσεων, του κόστους πωλήσεων και άλλων στοιχείων της κατάστασης λογαριασµού αποτελεσµάτων µε βάση τις µεταβολές στα αποθέµατα και στις απαιτήσεις και λογαριασµούς πληρωτέους, άλλα µη ταµειακά στοιχεία και άλλα στοιχεία για τα οποία οι ταµειακές συνέπειες συνίστανται σε ταµειακές ροές επενδυτικής ή χρηµατοοικονοµικής φύσης. Με την έµµεση µέθοδο, οι καθαρές ταµειακές ροές από τις επιχειρηµατικές δραστηριότητες προσδιορίζονται µε την αναµόρφωση του καθαρού κέρδους ή ζηµίας µε βάση τις επιδράσεις από: (α) τις µεταβολές κατά τη διάρκεια της περιόδου στα αποθέµατα και στις οργανικές απαιτήσεις και λογαριασµούς πληρωτέους, (β) τα µη ταµειακά στοιχεία, όπως οι αποσβέσεις, οι προβλέψεις, οι αναβαλλόµενοι φόροι, τα µη πραγµατοποιηµένα κέρδη και ζηµίες από ξένα νοµίσµατα, τα αδιανέµητα κέρδη συγγενών επιχειρήσεων και τα δικαιώµατα της µειοψηφίας και (γ) όλα τα άλλα στοιχεία για τα οποία οι ταµειακές συνέπειες συνίστανται σε ταµειακές ροές επενδυτικής ή χρηµατοοικονοµικής φύσης. Επιπλέον, µε την έµµεση µέθοδο µπορεί να παρουσιάζονται οι καθαρές ταµειακές ροές από τις επιχειρηµατικές δραστηριότητες, εµφανίζοντας τα έσοδα και τα έξοδα, που απεικονίζονται στην κατάσταση λογαριασµού αποτελεσµάτων, καθώς και τις µεταβολές κατά τη διάρκεια της περιόδου, στα αποθέµατα και στις οργανικές απαιτήσεις και λογαριασµούς πληρωτέους. Επενδυτικές δραστηριότητες Οι ταµειακές ροές από επενδυτικές δραστηριότητες είναι σηµαντικές γιατί αποτελούν την πηγή δηµιουργίας µελλοντικών ταµειακών ροών. Παραδείγµατα ταµειακών ροών από επενδυτικές δραστηριότητες είναι: (α) Πληρωµές τοις µετρητοίς για την απόκτηση ενσώµατων παγίων, άυλων περιουσιακών στοιχείων και λοιπών µακροπρόθεσµων περιουσιακών στοιχείων. (β) Εισπράξεις από πωλήσεις ενσώµατων παγίων, άυλων περιουσιακών στοιχείων και λοιπών µακροπρόθεσµων περιουσιακών στοιχείων. 12 Σελίδα

13 (γ) Πληρωµές τοις µετρητοίς για την απόκτηση συµµετοχών στο κεφάλαιο άλλων επιχειρήσεων, χρεωστικών τίτλων άλλων επιχειρήσεων, καθώς και δικαιωµάτων σε κοινοπραξίες (άλλες εκτός από πληρωµές τοις µετρητοίς για µέσα που θεωρούνται ως ταµειακά ισοδύναµα ή για εκείνα που κατέχονται για συναλλακτικούς ή εµπορικούς σκοπούς). (δ) Εισπράξεις από πωλήσεις συµµετοχών στο κεφάλαιο άλλων επιχειρήσεων ή χρεωστικών τίτλων άλλων επιχειρήσεων, καθώς και δικαιωµάτων σε κοινοπραξίες (άλλες εκτός από τις εισπράξεις για µέσα που θεωρούνται ως ταµειακά ισοδύναµα και για εκείνα που κατέχονται για συναλλακτικούς ή εµπορικούς σκοπούς). (ε) Ταµειακές προκαταβολές και δάνεια που δίδονται σε τρίτους (άλλα εκτός από προκαταβολές και δάνεια που δίδονται από ένα χρηµατοπιστωτικό ίδρυµα). (στ) Εισπράξεις από την εξόφληση προκαταβολών και δανείων, που είχαν δοθεί σε τρίτους (άλλες εκτός από προκαταβολές και δάνεια ενός χρηµατοπιστωτικού ιδρύµατος). (ζ) Πληρωµές τοις µετρητοίς για συµβόλαια µελλοντικής εκπλήρωσης και προθεσµιακές συµβάσεις, για συµβάσεις δικαιωµάτων προαίρεσης (options) και συµβάσεις ανταλλαγών (swaps), εκτός αν οι συµβάσεις κατέχονται για συναλλακτικούς ή εµπορικούς σκοπούς ή οι πληρωµές τοις µετρητοίς κατατάσσονται στις χρηµατοοικονοµικές δραστηριότητες. (η) Εισπράξεις από συµβόλαια µελλοντικής εκπλήρωσης και προθεσµιακές συµβάσεις, συµβάσεις δικαιωµάτων προαίρεσης (options) και συµβάσεις ανταλλαγών (swaps), εκτός αν οι συµβάσεις κατέχονται για συναλλακτικούς ή εµπορικούς σκοπούς ή οι εισπράξεις κατατάσσονται στις χρηµατοοικονοµικές δραστηριότητες. Χρηµατοοικονοµικές δραστηριότητες Ταµειακές Ροές από χρηµατοοικονοµικές δραστηριότητες είναι: (α) Εισπράξεις µετρητών από την έκδοση µετοχών ή άλλων συµµετοχικών τίτλων. (β) Πληρωµές τοις µετρητοίς στους µετόχους ή εταίρους για να εξαγοραστούν ή να επιστραφούν οι µετοχές της επιχείρησης. (γ) Εισπράξεις µετρητών από την έκδοση χρεωστικών οµολόγων, δανείων, γραµµατίων, οµολογιών, ενυπόθηκων δανείων και άλλων βραχυπρόθεσµων ή µακροπρόθεσµων δανείων. (δ) Εκταµιεύσεις για αποπληρωµή δανείων. (ε) Πληρωµές τοις µετρητοίς του µισθωτή για τη µείωση του οφειλόµενου υπολοίπου χρηµατοδοτικής µίσθωσης. 13 Σελίδα

14 Η επιχείρηση πρέπει να εµφανίζει ξεχωριστά τις κύριες κατηγορίες ακαθάριστων εισπράξεων και ακαθάριστων πληρωµών τοις µετρητοίς, που προέρχονται από επενδυτικές και χρηµατοοικονοµικές δραστηριότητες, εκτός αν εµφανίζονται σε καθαρή βάση. Στην εφαρµογή των ταµειακών ροών θα δούµε πως µπορούµε να εντοπίσουµε τις αντίστοιχες ταµειακές ροές ανά είδος µέσα από το Λογιστικό Σχέδιο όπως τα αποτελέσµατα του παρουσιάζονται στις οικονοµικές καταστάσεις. Α.1.5. ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΚΑΘΑΡΩΝ ΤΑΜΕΙΑΚΩΝ ΡΟΩΝ 4 Το πρότυπο δίνει την δυνατότητα όλες οι ταµειακές ροές να µπορούν να εµφανίζονται σε καθαρή βάση: (1) Εισπράξεις και πληρωµές για λογαριασµό πελατών, όταν οι ταµειακές ροές αντικατοπτρίζουν τις δραστηριότητες του πελάτη µάλλον παρά εκείνες της επιχείρησης. Παραδείγµατα τέτοιων εισπράξεων και πληρωµών είναι: η αποδοχή και η αποπληρωµή καταθέσεων όψεως µιας τράπεζας, κεφάλαια που κατέχονται για λογαριασµό πελατών από µια επιχείρηση επενδύσεων και µισθώµατα που εισπράχθηκαν για λογαριασµό των ιδιοκτητών και αποδόθηκαν σε αυτούς. (2) Εισπράξεις και πληρωµές για στοιχεία, των οποίων η ταχύτητα κυκλοφορίας είναι υψηλή, τα ποσά είναι µεγάλα και οι λήξεις τους είναι σύντοµες. Τέτοιες είναι οι προκαταβολές που δίδονται στις παρακάτω περιπτώσεις και η αποπληρωµή τους: (α) Ποσά κεφαλαίου, που αφορούν πιστωτικές κάρτες πελατών. (β) Αγορά και πώληση επενδύσεων. (γ) Λοιπός βραχυπρόθεσµος δανεισµός, για παράδειγµα, αυτός που έχει µία περίοδο τρίµηνης λήξης ή µικρότερη. Στην περίπτωση των Τραπεζών οι Ταµειακές ροές που µπορούν να εµφανίζονται σε καθαρή βάση είναι: (α) Εισπράξεις και πληρωµές για την αποδοχή και αποπληρωµή καταθέσεων µε ορισµένη ηµεροµηνία λήξης. (β) Οι ανακαταθέσεις σε άλλα πιστωτικά ιδρύµατα και η απόσυρση ανακαταθέσεων από άλλα πιστωτικά ιδρύµατα. (γ) Ταµειακές προκαταβολές και δάνεια προς πελάτες και η αποπληρωµή αυτών των προκαταβολών και δανείων. 4 Βλάχος Χρίστος, Λουκά Λουκάς, (2007), ιεθνή Λογιστικά Πρότυπα 2007, 4 η έκδοση, Global Training 14 Σελίδα

15 Α.1.6. ΤΑΜΕΙΑΚΕΣ ΡΟΕΣ ΣΕ ΞΕΝΟ ΝΟΜΙΣΜΑ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΕΚΤΑΚΤΑ ΚΟΝ ΥΛΙΑ ΤΟΚΟΙ ΚΑΙ ΜΕΡΙΣΜΑΤΑ 5 Εδώ το πρότυπο σε συνεργασία µε το ΛΠ 21 "Οι Επιδράσεις των Μεταβολών των Τιµών Συναλλάγµατος" ξεκαθαρίζει ότι ταµειακές ροές (ακόµα και οι ταµειακές ροές µιας θυγατρικής εξωτερικού) σε ξένο νόµισµα αποτιµώνται στο νόµισµα λειτουργίας της επιχείρησης, χρησιµοποιώντας την συναλλαγµατική ισοτιµία µεταξύ του νοµίσµατος βάσης και του ξένου νοµίσµατος κατά την ηµεροµηνία της ταµειακής ροής. Αυτή η ισοτιµία θα πρέπει να αντικατοπτρίζει µε πραγµατικό τρόπο την αξία των ταµειακών ροών όλου του χρόνου γι αυτό και το ΛΠ 21 επιτάσσει την µη χρήση της συναλλαγµατικής ισοτιµίας την ηµέρα του ισολογισµού που θεωρείται στατική αλλά προτείνει τον µέσο σταθµικό όρο των συναλλαγµατικών ισοτιµιών της περιόδου. Οι Τόκοι και τα µερίσµατα που έχουν εισπραχθεί γνωστοποιούνται ξεχωριστά από τόκους και µερίσµατα που έχουν πληρωθεί. Οι ταµειακές ροές από τόκους και µερίσµατα πρέπει να κατατάσσονται µε σταθερό τρόπο ανα περίοδο, στις επιχειρηµατικές ή επενδυτικές ή χρηµατοοικονοµικές δραστηριότητες. Στην περίπτωση των τραπεζών οι τόκοι που πληρώθηκαν και οι τόκοι και τα µερίσµατα που εισπράχθηκαν συνήθως κατατάσσονται ως επιχειρηµατικές ταµειακές ροές. Αυτό βέβαια δεν δεσµεύει τις επιχειρήσεις να παρουσιάζουν τις ροές αυτές µε διαφόρους τρόπους. Τόκοι που καταβλήθηκαν και τόκοι που εισπράχθηκαν µπορεί να καταταγούν στις επιχειρηµατικές ταµειακές ροές, γιατί προσδιορίζουν καθαρό κέρδός ή ζηµία. Εναλλακτικά, µπορεί να καταταγούν στις χρηµατοοικονοµικές ταµειακές ροές και επενδυτικές ταµειακές ροές αντίστοιχα, γιατί αποτελούν τα κόστη εξεύρεσης χρηµατοοικονοµικών πόρων ή τις αποδόσεις των επενδύσεων. Α.1.7. ΦΟΡΟΣ ΕΙΣΟ ΗΜΑΤΟΣ 6 Οι Ταµειακές ροές από φόρους εισοδήµατος πρέπει να γνωστοποιούνται ξεχωριστά και κατά συνήθη τρόπο παρουσιάζονται στις ροές από επιχειρηµατικές δραστηριότητες, εκτός αν συσχετίζονται µε τις χρηµατοοικονοµικές και επενδυτικές δραστηριότητες. Μερικές φορές ο φόρος µπορεί να προκύπτει από τις επενδυτικές ή χρηµατοοικονοµικές δραστηριότητες, όµως είναι συχνά αδύνατο να µπορούν να 5 Βλάχος Χρίστος, Λουκά Λουκάς, (2007), ιεθνή Λογιστικά Πρότυπα 2007, 4 η έκδοση, Global Training 6 Βλάχος Χρίστος, Λουκά Λουκάς, (2007), ιεθνή Λογιστικά Πρότυπα 2007, 4 η έκδοση, Global Training 15 Σελίδα

16 ξεχωρίζονται και επιπλέον µπορεί να προκύπτουν σε διαφορετική περίοδο από εκείνη των ταµειακών ροών της βασικής συναλλαγής. Έτσι, οι φόροι κατατάσσονται ως ταµειακές ροές από επιχειρηµατικές δραστηριότητες. Όταν οι ταµειακές ροές φόρου κατανέµονται σε περισσότερες από µία δραστηριότητες, πρέπει να γνωστοποιείται το συνολικό ποσό των φόρων που καταβλήθηκε. Α.1.8. ΑΠΟΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΙΑΘΕΣΕΙΣ ΘΥΓΑΤΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑ ΩΝ 7 Οι ταµειακές ροές από αποκτήσεις και από διαθέσεις θυγατρικών ή άλλων επιχειρηµατικών µονάδων, πρέπει να παρουσιάζεται ξεχωριστά και να κατατάσσονται στις επενδυτικές δραστηριότητες. Έτσι η κάθε επιχείρηση θα πρέπει να γνωστοποιεί το συνολικό ποσό για τα παρακάτω σηµεία: (α) Το συνολικό αντάλλαγµα της αγοράς ή της διάθεσης. (β) Την αναλογία του ανταλλάγµατος αγοράς ή πώλησης που καλύπτεται από ταµειακά διαθέσιµα και ταµειακά ισοδύναµα. (γ) Το ποσό των ταµειακών διαθεσίµων και ταµειακών ισοδυνάµων της θυγατρικής ή της επιχειρηµατικής µονάδας που αποκτήθηκε ή διατέθηκε. (δ) Το ποσό των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων, εκτός των ταµειακών διαθεσίµων ή ταµειακών ισοδύναµων της θυγατρικής ή της επιχειρηµατικής µονάδας που αποκτήθηκε ή διατέθηκε, συνοπτικά για κάθε κύρια κατηγορία. Η ξεχωριστή παρουσίαση αυτών των κονδυλίων βοηθά να διακρίνονται οι συγκεκριµένες αυτές ταµειακές ροές από τις ταµειακές ροές που προκύπτουν από άλλες επιχειρηµατικές, επενδυτικές και χρηµατοοικονοµικές δραστηριότητες. Τα αποτελέσµατα των ταµειακών ροών από διαθέσεις δεν αφαιρούνται από εκείνα των αποκτήσεων. Το συνολικό ποσό των ταµειακών διαθεσίµων που καταβλήθηκαν ή εισπράχθηκαν, ως αντάλλαγµα αγοράς ή πώλησης, καταχωρείται στην κατάσταση ταµειακών ροών µετά την αφαίρεση των ταµειακών διαθεσίµων και ταµειακών ισοδύναµων που αποκτήθηκαν ή διατέθηκαν. 7 Βλάχος Χρίστος, Λουκά Λουκάς, (2007), ιεθνή Λογιστικά Πρότυπα 2007, 4 η έκδοση, Global Training 16 Σελίδα

17 Α.1.9. ΜΗ ΤΑΜΕΙΑΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΤΑΜΕΙΑΚΩΝ ΙΑΘΕΣΙΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑΜΕΙΑΚΩΝ ΙΣΟ ΥΝΑΜΩΝ 8 Επενδυτικές και χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές που δεν σχετίζονται µε ταµειακά διαθεσίµων ή ταµειακά ισοδύναµα, δεν καταχωρούνται στην κατάσταση ταµειακών ροών. Οι µη ταµειακές συναλλαγές γνωστοποιούνται µε τις άλλες οικονοµικές καταστάσεις. Πολλές επενδυτικές και χρηµατοοικονοµικές δραστηριότητες δεν έχουν άµεσο αντίκτυπο στις τρέχουσες ταµειακές ροές, µολονότι επηρεάζουν την περιουσιακή κατάσταση µιας επιχείρησης. Παραδείγµατα µη ταµειακών συναλλαγών είναι: (α) Η απόκτηση περιουσιακών στοιχείων είτε µε την ανάληψη άµεσα συνδεόµενων υποχρεώσεων είτε µέσω µιας χρηµατοδοτικής µίσθωσης. (β) Η απόκτηση µιας επιχείρησης µε έκδοση µετοχών. (γ) Η µετατροπή υποχρεώσεων σε κεφάλαιο. Η επιχείρηση υποχρεούται να γνωστοποιεί τη σύνθεση των ταµειακών διαθεσίµων και των ταµειακών ισοδυνάµων µε τα αντίστοιχα κονδύλια του ισολογισµού. Επιπλέον η επιχείρηση πρέπει να γνωστοποιεί, µαζί µε ένα σχόλιο της διοίκησης, τα ποσά των σηµαντικών υπολοίπων ταµειακών διαθεσίµων και ταµειακών ισοδυνάµων, που κατέχονται από την επιχείρηση και δεν είναι διαθέσιµα για χρήση από τον όµιλο. Επιπλέον η επιχείρηση για χάρη της καλύτερης πληροφόρησης θα πρέπει να δίνει πρόσθετες πληροφορίες που µπορεί να είναι απαραίτητες στους χρήστες για την κατανόηση της οικονοµικής θέσης και της ρευστότητας µιας επιχείρησης. Τέτοιες πληροφορίες µπορεί να είναι: (α) Τα ποσά των µη αναληφθέντων εγκεκριµένων δανείων, τα οποία µπορεί να είναι διαθέσιµα για µελλοντικές επιχειρηµατικές δραστηριότητες. (β) Τις ταµειακές ροές που αντιπροσωπεύουν αυξήσεις στην επιχειρηµατική δυναµικότητα, ξεχωριστά από εκείνες τις ταµειακές ροές που απαιτούνται για να διατηρείται η επιχειρηµατική δυναµικότητα. (γ) Το ποσό των ταµειακών ροών που προκύπτει από τις επιχειρηµατικές, επενδυτικές και χρηµατοοικονοµικές δραστηριότητες για κάθε αναφερόµενο επιχειρηµατικό και γεωγραφικό προς παρουσίαση τοµέα. 8 Βλάχος Χρίστος, Λουκά Λουκάς, (2007), ιεθνή Λογιστικά Πρότυπα 2007, 4 η έκδοση, Global Training 17 Σελίδα

18 Α ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΑΜΕΙΑΚΩΝ ΡΟΩΝ 9 Πριν παρουσιάσουµε αναλυτικά την τεχνική κατάρτισης της κατάστασης ταµειακών ροών µε βάση τα ΛΠ θα πρέπει να γίνει σαφές πως ορίζονται και ταξινοµούνται οι µεταβολές που γίνονται στα κονδύλια που αξιοποιεί η Κατάσταση Ταµειακών Ροών. Πρώτα από όλα τα κονδύλια του Ενεργητικού όταν αυξάνονται δηµιουργούν µια εκροή ενώ όταν µειώνονται δηµιουργούν µια εισροή. Αντίθετα στο παθητικό οι αυξήσεις σηµαίνουν Εισροές και οι µειώσεις των κονδυλίων σηµαίνουν Εκροές. Αυτό εξηγείται πολύ απλά µε βάση τον αντικατοπτρισµό της συναλλαγής στο ταµείο της επιχείρησης. Έτσι όταν µια επιχείρηση θα αυξήσει ένα στοιχείο του ενεργητικού της θα πρέπει να καταβάλει χρήµατα από τον ταµείο για την αποπληρωµή του. Άρα η εισροή ενός στοιχείου ενεργητικού θα σηµάνει την εκροή µετρητών. Αντίστοιχα αν η επιχείρηση αποφασίσει να ρευστοποιήσει ένα στοιχείο του ενεργητικού θα εισρεύσουν µετρητά στο ταµείο, δηλαδή εκροή ενός στοιχείου ενεργητικού θα σηµάνει εισροή µετρητών. Ίδιος συλλογισµός εξηγεί την µεταβολή των στοιχείων του παθητικού. Συνοπτικά θα κατηγοριοποιήσουµε τις µεταβολές που συµβαίνουν στους λογαριασµούς στο είδος της ραστηριότητας που ανήκουν: ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Εισροές Εκροές Εισπράξεις από πελάτες Πληρωµές προµηθευτών Εισπράξεις τόκων Πληρωµές εργαζοµένων Εισπράξεις µερισµάτων Πληρωµές εργαζοµένων Επιστροφές φόρων Πληρωµές φόρων Επιστροφές προµηθευτών Προπληρωµές εξόδων Εισπράξεις εσόδων εποµένων χρήσεων Πληρωµές χρήµα/κών µισθώσεων Εισπράξεις αποζηµιώσεων από ασφ. εταιρείες Πληρωµές αποζηµιώσεων και προστίµων 9 Σακέλλης Εµµανουήλ (2005), Σύνταξη οικονοµικών καταστάσεων των.λ.π µε βάση το Ε.Γ.Λ.Σ 18 Σελίδα

19 ΕΠΕΝ ΥΤΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Εισροές Εκροές Εισπράξεις από πωλήσεις παγίων Πληρωµές για αγορές παγίων Εισπράξεις από πωλήσεις συµµετοχών, Πληρωµές για αγορές συµµετοχών χρεόγραφων χρεογράφων & άλλων Εισπράξεις χρεολυσίων χορηγηθέντων Χορηγήσεις δανείων Αποζηµιώσεις ασφαλιστικών εταιρειών για Πληρωµές τόκων καταστραφέντα πάγια Προκαταβολές για αγορές παγίων ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Εισροές Εκροές Εισπράξεις από εκδόσεις µετοχών Πληρωµές για αγορές µετοχών της επιχείρησης Εισπράξεις από τραπεζικά άνεια Πληρωµές χρεολυσιών τραπεζικών ή οµολογιακών δανείων Πληρωµές µερισµάτων Γενικεύοντας θα µπορούσαµε να πούµε ότι τα κονδύλια ανάλογα µε το αν ανήκουν στο ενεργητικό ή στο παθητικό αποτελούν αντίστοιχα εκροή ή εισροή. Περιγραφή Κονδυλίου Μεταβολή Κονδυλίου Μεταβολή Ταµείου Ενεργητικό Αύξηση (+) Εκροή Ενεργητικό Μείωση (-) Εισροή Παθητικό Αύξηση (+) Εισροή Παθητικό Μείωση (-) Εκροή Βάση της απλής αυτής λογικής θα µπορούσαµε να κατηγοριοποιήσουµε όλες τις κατά κάποιο τρόπο µεταβολές των κονδυλίων ενός ισολογισµού από την µια χρονιά στην άλλη όχί µόνο µε βάση την αύξηση ή την µείωση αλλά και το ποιο είδος ταµειακής ροής επηρεάζουν. 19 Σελίδα

20 Συνοπτικά οι µεταβολές παρουσιάζονται στο πιο κάτω σχήµα: Στοιχείο Ενεργητικό Μεταβολή Κονδυλίου Κονδύλι Αύξηση (+) Μείωση (-) Ενσώµατα Πάγια Αύξηση (+) εκροών από Ε 10 Μείωση (-) εκροών από Ε Ασώµατα Πάγια Αύξηση (+) εκροών από Ε Μείωση (-) εκροών από Ε Έξοδα εγκαταστάσεως Αύξηση (+) εκροών από Ε Μείωση (-) εκροών από Ε Συµµετοχές Αύξηση (+) εκροών από Ε Μείωση (-) εκροών από Ε Μακρ/σµες Απαιτήσεις Αύξηση (+) εκροών από Ε Μείωση (-) εκροών από Ε Αποθέµατα Αύξηση (+) εκροών από Λ 10 Μείωση (-) εκροών από Λ Απαιτήσεις Μείωση (-) εισροών από Λ Αύξηση (+) εισροών από Λ ιαθέσιµα Βάση µετατροπής Μεταβατικοί Λογαριασµοί Μείωση (-) εισροών από Λ Αύξηση (+) εισροών από Λ Παθητικό Βραχυπρόθεσµες Υποχρεώσεις Μείωση (-) εκροών από Λ Αύξηση (+) εκροών από Λ Μακροπρόθεσµες Αύξηση (+) εισροών από Χ 10 Μείωση (-) εισροών από Χ Μεταβατικοί Λογαριασµοί Μείωση (-) εκροών από Λ Αύξηση (+) εκροών από Λ Καθαρή Θέση Καθαρή Θέση Αύξηση (+) εισροών από Χ Μείωση (-) εισροών από Χ ηλαδή θα µπορούσαµε να συνοψίσουµε τις µεταβολές ως εξής: Όταν το κυκλοφορούν ενεργητικό αυξάνεται αφαιρείται γιατί έχουµε έσοδα χωρίς ταµειακές εισροές ή ταµειακές εκροές χωρίς έξοδο. Όταν το κυκλοφορούν ενεργητικό µειώνεται προστίθενται, γιατί έχουµε ταµειακή εισροή χωρίς έσοδα αφού το έσοδο έχει πραγµατοποιηθεί στην προηγούµενη χρήση και έξοδο χωρίς ταµειακή εκροή αφού το έξοδο το έχουµε προπληρώσει σε παρελθούσα χρήση. Όταν το βραχυχρόνιο παθητικό αυξάνεται προστίθενται, γιατί έχουµε έξοδα για τα οποία η ταµειακή εκροή θα συµβεί σε µεταγενέστερη χρήση, δηλαδή το έξοδο που διενεργήθηκε δεν πληρώθηκε αλλά οφείλεται, ή έχουµε προεισπράξει ένα έσοδο άρα έχουµε ταµειακή εισροή αλλά το έσοδο θα περιληφθεί στα αποτελέσµατα εποµένων χρήσεων. Όταν το βραχυχρόνιο παθητικό µειώνεται αφαιρείται, γιατί πραγµατοποιήσαµε πληρωµές εξόδων της τρέχουσας χρήσης αλλά και εξόδων από παρελθούσες χρήσεις άρα ταµειακή εκροή ή γιατί εισπράξαµε έσοδα τα οποία µετατρέπονται σε έσοδα της 10 Ε =Επενδυτικές ραστηριότητες & Λ =Λειτουργικές ραστηριότητες & Χ =Χρηµατοδοτικές ραστηριότητες 20 Σελίδα

21 χρήσης χωρίς ανάλογη εισροή, καθώς αυτή έχει πραγµατοποιηθεί σε κάποια χρήση του παρελθόντος. Η κατάρτιση λοιπόν της κατάστασης Ταµειακών Ροών προσπαθεί να εντοπίσει την µεγένθυση των αποτελεσµάτων από την επιχειρησιακή λειτουργία ή οποία δεν φαίνεται στο ταµείο. Με δεδοµένο λοιπόν το γεγονός ότι το ταµείο µια χρονική στιγµή µπορεί να αντικατοπτρίζει τα αποτελέσµατα της δραστηριότητας της επιχείρησης τα προηγούµενα χρόνια ή και ενδεχοµένως κάποιο ήδη συµφωνηµένο κοµµάτι της µελλοντικής της δραστηριότητας θα λέγαµε ότι η διαδικασία της κατάρτισης ταµειακών ροών συντελεί σε αυτό µέσα από την στεγανοποίηση της ταµειακής λειτουργίας από την επιρροή των δεδουλευµένων (accruals). Αυτός είναι και ο λόγος που κατά κάποιο τρόπο τα κέρδη ενώ εµπεριέχουν και προσδίδουν πραγµατική αίσθηση των µελλοντικών ταµειακών ροών δεν µπορούν να παρουσιάσουν ικανοποιητικά την πραγµατικότητα των ταµειακών ροών στο παρόν. Η λογιστική των δεδουλευµένων λοιπόν έχει σαν σκοπό κατά κάποιο τρόπο να βρει και να αποµονώσει συναλλαγές που δεν αντικατοπτρίζουν την πραγµατοποιηµένη λειτουργία της επιχείρησης τον δεδοµένο χρόνο του ισολογισµού. Υπάρχουν γενικά τέσσερις σηµαντικοί τύποι συναλλαγών όπου η λογιστική αναγνώριση ενός εσόδου ή ενός εξόδου δεν συµπίπτει µε αντίστοιχη ταµειακή κίνηση. 1. Πληρωµή ενός εξόδου την χρήση t και αναγνώριση του στην χρήση t+1. π.χ. Προπληρωµένοι µισθοί ή ενοίκια για υπηρεσίες που θα παραχθούν την επόµενη χρονιά. 2. Αναγνώριση ενός εξόδου την χρήση t και πληρωµή του την χρήση t+1. π.χ. Αγορά ενός µηχανήµατος και πληρωµή του τον επόµενο χρόνο. Αγορές εµπορευµάτων επί πιστώσει µε αποπληρωµή στον προµηθευτή την επόµενη χρονιά, κ.τ.λ. 3. Είσπραξη ενός εσόδου την χρήση t και αναγνώριση του την χρήση t+1. π.χ. Προεισπραχθέντα ενοίκια για ακίνητα της επιχείρησης τα οποία η επιχείρηση εισέπραξε ως εγγύηση, προκαταβολές πελατών και άλλα. 4. Αναγνώριση ενός εσόδου την χρήση t και είσπραξη του την χρήση t+1. π.χ. Πώληση ενός παγίου µε αποπληρωµή την επόµενη χρονιά. Πωλήσεις επί πιστώσει µε αποπληρωµή την επόµενη χρονιά, κ.τ.λ. Η προσπάθεια λοιπόν να εντοπισθούν να διαχωριστούν και να καταγραφούν οι συναλλαγές αυτές καθώς επίσης και να αναλυθούν στην κοινή βάση του ταµείου της επιχείρησης 21 Σελίδα

22 αποτελούν την µέθοδο κατάρτισης ταµειακών ροών. Για την κατάρτιση Ταµειακών Ροών σύµφωνα µε το ιεθνές Λογιστικό Πρότυπο 7 χρειαζόµαστε οπωσδήποτε τα εξής: ύο συγκριτικούς ισολογισµούς, για τον υπολογισµό των µεταβολών που έχουν επέλθει από την αρχή έως το τέλος µιας χρήσης στους λογαριασµούς ενεργητικού, παθητικού και καθαρής θέσης. Την κατάσταση αποτελεσµάτων της χρήσης. Την κατάσταση διάθεσης κερδών, καθώς σε αυτήν υπάρχουν πληροφορίες για ορισµένα έξοδα, όπως φόρους και αµοιβές οι οποίες είναι συνδεδεµένες µε τα κέρδη, καθώς και τα µερίσµατα της χρήσης. Ορισµένα στοιχεία από το προσάρτηµα τα οποία εµφανίζουν εισροές και εκροές διαθεσίµων, όπως αγορές και πωλήσεις παγίων, ή έσοδα τα οποία δεν σχετίζονται µε εισροές διαθεσίµων, όπως διάφορα έκτακτα έσοδα. 22 Σελίδα

23 Η τεχνική κατάρτισης των ταµειακών ροών µε την άµεση ή την έµµεση µέθοδο θα µπορούσε να συνοψιστεί στα παρακάτω βήµατα: 23 Σελίδα

24 Α.2. Η ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΑΜΕΙΑΚΩΝ ΡΟΩΝ Α.2.1. ΤΑΜΕΙΑΚΕΣ ΡΟΕΣ ΑΠΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥΣ 11 Αν και στις περισσότερες υγιής επιχειρήσεις που εµφανίζουν κερδοφόρους ισολογισµούς οι ταµειακές ροές από λειτουργικές δραστηριότητες είναι θετικές δεν σηµαίνει ότι είναι ο κανόνας. Όπως γνωρίζουµε τα πρώτα χρόνια µιας επενδυτικής δραστηριότητας η επιχείρηση διευρύνει τον πελατολόγιο της και δέχεται πιέσεις από τον ανταγωνισµό και κατά κανόνα αντιµετωπίζει αρνητικές Ταµειακές Ροές από Επιχειρηµατικές ραστηριότητες. Επιπλέον επιχειρήσεις σε έντονη φάση ανάπτυξης και επενδύσεων παρουσιάζουν αρνητικές τέτοιες ροές καθώς αναµένουν έσοδα τα επόµενα χρόνια. Θα λέγαµε λοιπόν πως σε επιχειρήσεις όπου τα πρώτα χρόνια ζωής τους επενδύουν αρκετά ενώ τα έσοδα είναι χαµηλά λόγω του γεγονότος ότι βρίσκονται στην αρχή της ανάπτυξης του δικτύου τους θα περιµένουµε αρνητικές ταµειακές ροές. Οι ταµειακές ροές από λειτουργικές δραστηριότητες αποτελούν σηµαντικής σπουδαιότητας για έναν αναλυτή, στέλεχος ή επενδυτή γιατί δίνουν την δυνατότητα να διαπιστώσει ο επενδυτής και οποιαδήποτε άλλος χρήστης αν η γενική εκµετάλλευση της επιχείρησης δηλαδή η ατµοµηχανή της είναι σε θέση να δηµιουργήσει ρευστά διαθέσιµα και να οδηγήσει σε µακροχρόνια κερδοφορία µέσα από την αποτελεσµατική διαχείριση των στοιχείων του ενεργητικού. Οι ταµειακές ροές από λειτουργικές δραστηριότητες παρέχουν τις απαραίτητες πληροφορίες για τη εκτίµηση της δυνατότητας επιβίωσης µιας επιχείρησης. Τι σηµαίνει άραγε µια µείωση των ταµειακών ροών από λειτουργικές δραστηριότητες που ξεπερνά τον ένα χρόνο; Μια µείωση των ταµειακών ροών από λειτουργικές δραστηριότητες σηµαίνει ότι η επιχειρηµατική δραστηριότητα της επιχείρησης αντιµετωπίζει λειτουργικό πρόβληµα καθώς ενδέχεται να βρίσκεται σε µια φάση µείωσης της ενεργούς ζήτησης του προϊόντος που παράγει η επιχείρηση ή σε µια βραχυχρόνια φάση ύφεσης που µπορεί να οφείλεται στο γενικότερο οικονοµικό κλίµα. Επιπλέον οι είσπραξη των απαιτήσεων µπορεί να βρίσκεται σε επιθυµητούς ρυθµούς και µπορεί εύκολα µια τέτοια τάση εντοπιστεί και σε συνάρτηση µε την πτώση του δείκτη της κυκλοφοριακής ταχύτητας είσπραξης των απαιτήσεων. Πάντα όµως µια µείωση των ταµειακών ροών είναι καλό να ελέγχεται και κλαδικά µήπως αναγνωριστεί κάποια ύφεση που µπορεί να επηρεάζει µόνο τον συγκεκριµένο κλάδο. 11 Mulford W. Charles & Comiskey E. Eugene, (2005), Creative Cash Flow Reporting, Uncovering Sustainable Financial Performance 24 Σελίδα

25 Στην προσεχτική ανάλυση των ταµειακών ροών από λειτουργικές δραστηριότητες απαιτείται πολλές φορές αναγνώριση εισροών και εκροών οι οποίες δεν είναι εµφανείς, όπως µιας εκκρεµούσα δικαστική απόφαση που µπορεί να επηρεάσει την επιχειρηµατική λειτουργία της επιχείρησης. Η συνεχής και αδικαιολόγητη εµφάνιση αρνητικών ταµειακών ροών µπορεί να προκαλέσει αρκετά προβλήµατα στην επιχείρηση γιατί αυτό σηµαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά. Η µη δυνατότητα δηµιουργίας αρκετών ρευστών διαθεσίµων θα σηµάνουν την αρχή προβληµάτων για την επιχειρηµατική λειτουργία αφού ενδεχοµένως η επιχείρηση θα πρέπει να καταβάλει τόκους και να πληρώσει τρέχοντα έξοδα. Άρα η διοίκηση θα πρέπει ενδεχοµένως να αποφασίσει νέο δανεισµό, ή να ρευστοποιήσει στοιχεία του πάγιου ενεργητικού µε αποτέλεσµα να διευρύνει την ανησυχία για την κάλυψη των υποχρεώσεων µακροχρόνια. Η κατάσταση Ταµειακών Ροών λοιπόν αν εξεταστεί γραµµή-γραµµή µπορεί να δώσει αρκετά καλή εικόνα για την λειτουργία της επιχείρησης κυρίως αυτήν την περίοδο όπου τα προβλήµατα ρευστότητας είναι µεγάλα σε όλες τις επιχειρήσεις. Είναι λογικό ότι ο αποτελεσµατικότερος τρόπος αύξησης των ροών αυτών είναι µειώσεις των απαιτήσεων και των αποθεµάτων µέσω του κυκλώµατος πώλησης που αποτελεί ίσως και ένδειξη της αποτελεσµατικότητας της διοίκησης µιας επιχείρησης. Και αυτό γιατί για να αυξήσει την ταµειακή ρευστότητά της η επιχείρηση θα πρέπει να καλλιεργήσει και αναπτύξει διαδικασίες αναγνώρισης προβληµάτων ρευστότητας προς αυτήν την κατεύθυνση. Η ανάπτυξη την τελευταία δεκαετία των πληροφοριακών συστηµάτων και των λεγoµένων ERPs (Enterprise Resource Planning) έχει συµβάλλει τα µέγιστα στην διαδικασία αυτή. Η εµφάνιση πλέον των ληξιπρόθεσµων οφειλών και ο υπολογισµός του κινδύνου και της πιθανότητας να καθιστεί ένας πελάτης ανεπίδεκτος ή επισφαλής µπορεί να υπολογιστεί µε ακρίβεια. Επιπλέον η οργάνωση παραγγελιοληψίας και παραγγελιοδοσίας καθίσταται ασφαλέστερη και πιο ακριβής µε την µείωση των αποθεµάτων να είναι πιο εφικτή. Ο οργανωτικός όρος "Just in Time" για επιτόπια επίδοση της παραγγελίας και άµεση κάλυψη της ενεργούς ζήτησης είναι πια δυνατή. Την ίδια ίσως και περισσότερη προσοχή θα πρέπει να εξετάζονται οι αυξήσεις των απαιτήσεων και των αποθεµάτων. Από τους κανόνες αποτίµησης προκύπτει πως µια αύξηση αποθεµάτων σηµατοδοτεί και αύξηση των κερδών και ενδεχοµένως αν αυτή δεν είναι δικαιολογηµένη να προκαλέσει προβλήµατα στην λειτουργία της επιχείρησης. εν είναι λίγες οι φορές όπου οι αυξήσεις των απαιτήσεων και των αποθεµάτων µπορεί να είναι αποτέλεσµα 25 Σελίδα

26 µιας κακής πιστωτικής πολιτικής έναντι των πελατών, όπως µιας ενδεχόµενης ανοιχτής πολιτικής πιστώσεων προκειµένου να αυξηθούν οι πωλήσεις εµπορευµάτων. Αν επιπλέον τα κόστη αποθήκευσης είναι µεγάλα αυτό θα αποβεί καταστροφικό για την ίδια την επιχείρηση. Τα έξοδα της επιχείρησης που διασφαλίζουν την λειτουργία της και η οµαλή µείωση τους που συνιστά καλύτερα περιθώρια κέρδους άρα και καλύτερη ρευστότητα είναι επίσης σηµαντικός δείκτης ένδειξης καλύτερων ταµειακών ροών αφού η δυνατότητα πληρωµής των βραχυχρόνιων υποχρεώσεων µε τις καθαρές ταµειακές εισροές από λειτουργικές δραστηριότητες αποτελεί εγγύηση ότι τα χρήµατα που παράγονται από την δραστηριότητα της επιχείρησης επαρκούν προκειµένου να καλυφθούν οι εκροές χρηµάτων για πληρωµές. Βέβαια οι ταµειακές ροές από λειτουργικές δραστηριότητες παρόλο που παρέχουν µια ικανοποιητική εικόνα για τη ρευστότητα δεν µπορούµε να πούµε ότι κάποιος αν µελετήσει τις ταµειακές ροές θα αξιοποιήσει συµπεράσµατα και για την αποδοτικότητα της επιχείρησης στο σύνολο. Αυτό συµβαίνει γιατί οι ταµειακές ροές από λειτουργικές δραστηριότητες είναι απαλλαγµένες από το µέγεθος των αποσβέσεων. Οι αποσβέσεις θεωρούνται έξοδο χωρίς ταµειακό αντίκτυπο αφού µειώνουν τα έσοδα κατά τον υπολογισµό των αποτελεσµάτων αλλά δε συνεπάγονται ταµειακές εκροές. Έτσι κατά τον υπολογισµό αριθµοδεικτών, όπως η ταµειακή αποδοτικότητα του συνόλου των κεφαλαίων ή των ιδίων κεφαλαίων, µπορεί να οδηγήσει σε παραπλανητικά συµπεράσµατα, γιατί δε λαµβάνονται υπόψη όλα τα κόστη κατά τον υπολογισµό των αποδοτικοτήτων που βασίζονται σε ταµειακές ροές από λειτουργικές δραστηριότητες. Όπως αναλυτικά θα δούµε και πιο κάτω η εικόνα της επιχείρησης δεν πρέπει και δεν µπορεί να σχηµατιστεί µόνο από το µέγεθος των κερδών γιατί τα κέρδη είναι κατά κανόνα ενισχυµένα από το µέγεθος των δεδουλευµένων (accruals) τα οποία µπορούν να επηρεαστούν σε µεγάλο βαθµό από τις αποφάσεις της διοίκησης, η οποία µπορεί να αποφασίσει για το πότε θα τα αναγνωρίσει τους άρα ενδεχοµένως και να χειραγωγήσει. Οι ταµειακές ροές απαλλαγµένες από το φορτίο των δεδουλευµένων µπορούν να προσδώσουν και εντοπίσουν µια καλύτερη ποιότητα κερδών (earnings quality) που εµφανίζεται στις λογιστικές καταστάσεις. Μια υψηλή τιµή του δείκτη ταµειακών ροών από λειτουργικές δραστηριότητες προς καθαρά κέρδη σηµαίνει ότι µια επιχείρησης διαθέτει αρκετά ρευστά διαθέσιµα και πώς ένα µεγάλο κοµµάτι των κερδών είναι µέσα στην επιχείρηση. Όσο, υψηλότερος της µονάδας είναι ο σχετικός δείκτης τόσο καλύτερα θεωρούνται τα κέρδη. Αντίθετα, µια χαµηλή τιµή του δείκτη ταµειακών ροών από λειτουργικές δραστηριότητες προς καθαρά κέρδη δείχνει µίας χαµηλής ποιότητας κέρδη µε υψηλά δεδουλευµένα όπου ενδεχοµένως έσοδα επόµενης 26 Σελίδα

27 χρήσης να καταγράφηκαν στην τωρινή και έξοδα τωρινής χρήσης να µετακύλησαν στην επόµενη. Όπως θα δούµε πιο κάτω η βιβλιογραφία αποτιµά σπουδαία τις ταµειακές ροές από λειτουργικές δραστηριότητες κυρίως γιατί ο ρυθµός µεταβολής τους αποτελεί µία σπουδαία διάσταση για την αποτίµηση µιας µετοχής αφού η διακύµανση των ταµειακών ροών από λειτουργικές δραστηριότητες µπορεί να θεωρηθεί ένας καθοριστικός παράγοντας του κινδύνου της µετοχής. Α.2.2. ΤΑΜΕΙΑΚΕΣ ΡΟΕΣ ΑΠΟ ΕΠΕΝ ΥΤΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥΣ 12 Οι επενδυτικές δραστηριότητες και ο αντίκτυπος τους στην ρευστότητα αλλά και στην αποδοτικότητα της επιχείρησης αποτελούν σπουδαία πληροφορία όχι µόνο για το εσωτερικό περιβάλλον αλλά και για το εξωτερικό κυρίως τους επενδυτές που ενδιαφέρονται για µελλοντικά κέρδη ή ζηµιές. Τα κυριότερα κονδύλια που περιλαµβάνονται στην κατάσταση ταµειακών ροών από επενδυτικές δραστηριότητες είναι ενδεχόµενες αγορές πάγιων στοιχείων του ενεργητικού, επιχειρήσεων, µετοχών ή άλλων ή και αντίστροφες ροές όπως πωλήσεις επενδυτικών στοιχείων. Οι ταµειακές επενδυτικές εκροές δίνουν πληροφορίες για την δυνατότητα επέκτασης και οι εισροές για το βαθµό συρρίκνωσης µιας επιχείρησης, δηλαδή για το πως µπορούν να διαµορφωθούν τα µελλοντικά κέρδη τα οποία εξαρτώνται κατά κανόνα από την πορεία των επενδύσεων. Μια επιχείρηση µπορεί να επεκταθεί µε αγορές παγίων ή µε αγορές επιχειρήσεων. Βέβαια τα απόλυτα νούµερα δεν µπορούν να µας δώσουν ξεκάθαρη εικόνα για την επιχείρηση αν δεν συγκριθούν µε τους ρυθµούς αύξησης επενδύσεων των ανταγωνιστών, αφού ληφθούν υπόψη: ο ρυθµός ανάπτυξης της επιχείρησης, οι τρέχουσες τεχνολογικές εξελίξεις, τα πάγια που διαθέτει και οι πρόσφατες επενδύσεις που έχει κάνει η επιχείρηση. Και αυτό βέβαια γιατί οι επενδύσεις και τα κεφάλαια που δαπανά µια επιχείρηση µπορούν να αποτελούν από µόνα τους εµπόδιο εισόδου στον κλάδο άρα να αποµακρύνουν και δυνητικούς ανταγωνιστές. Όταν πρόκειται για την αγορά µιας άλλης επιχείρησης θα πρέπει να εκτιµηθούν τα κόστη χρηµατοδότησης καθώς και τα οφέλη τα οποία θα προκύψουν από τη µελλοντική εξαγορά. Συµµετοχές σε άλλες επιχειρήσεις θα πρέπει να µπουν στο µικροσκόπιο και να δικαιολογηθούν γιατί πολλές φορές κρύβουν µεγάλο κόστος λόγω διοικητικών 12 Νιάρχος Νικήτας (2004), Χρηµατοοικονοµική Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων 27 Σελίδα

28 αλλαγών και άλλες φορές να αποκρύπτουν την αδυναµία της επένδυσης σε προγράµµατα από µε υψηλότερες αποδόσεις. Πολλές φορές η ρευστοποίηση παγίων µέσω πωλήσεων τους µπορούν να συγκαλύπτουν προβλήµατα ρευστότητας. Μικρότερο ενεργητικό συνεπάγεται συρρίκνωση των δραστηριοτήτων και χαµηλότερα µελλοντικά κέρδη, ενώ η ρευστοποίηση συµµετοχών και χρεογράφων µπορεί να γίνεται προκειµένου να χρηµατοδοτηθεί κάποιο ευρύτερο επενδυτικό πρόγραµµα από το οποίο αναµένονται υψηλότερες αποδόσεις. Βέβαια τα µελλοντικά κέρδη που αφορούν άµεσα τους επενδυτές επηρεάζονται και από τις επενδυτικές εκείνες δραστηριότητες οι οποίες χρηµατοδοτούνται µε διαθέσιµα αλλά και αυτές οι οποίες χρηµατοδοτούνται µε την έκδοση µετοχών ή οµολογιών. Οι µετοχέςοµολογίες δεν εµφανίζονται στην κατάσταση ταµειακών ροών, γιατί δεν εµπλέκονται άµεσα µε τα διαθέσιµα, αλλά έχουν συνέπειες για το µελλοντικό επίπεδο κερδών και ταµειακών ροών, οι οποίες και θα πρέπει να λαµβάνονται υπόψη κατά την ανάλυση της κατάστασης ταµειακών ροών. Α.2.3. ΤΑΜΕΙΑΚΕΣ ΡΟΕΣ ΑΠΟ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥΣ 13 Οι περισσότερες επιχειρήσεις χρηµατοδοτούν τις δραστηριότητές τους µε κεφάλαια τα οποία προέρχονται από τη λειτουργία τους, δηλαδή κεφάλαια τα οποία δηµιουργούνται από την ίδια την επιχείρηση, καθώς και κεφάλαια τα οποία προέρχονται από την έκδοση µετοχών και από δανεισµό. Οι εισροές από δανεισµό και από έκδοση µετοχών καθώς και οι εκροές για την αγορά των µετοχών της ίδιας της επιχείρησης και την εξόφληση δανείων εµφανίζονται στις χρηµατοοικονοµικές δραστηριότητες της κατάστασης ταµειακών ροών. Ο δανεισµός ξένων κεφαλαίων προσφέρει στους µετόχους µιας επιχείρησης το όφελος της χρηµατοοικονοµικής µόχλευσης και το όφελος από τη φορολογική έκπτωση των φόρων, αυξάνει, όµως, τον κίνδυνο χρεοκοπίας της επιχείρησης και την πιθανότητα µελλοντικών απωλειών για τους µετόχους. Υπάρχει, εποµένως, για κάθε επιχείρηση ένα επίπεδο ξένων κεφαλαίων τέτοιο ώστε αυξήσεις των ξένων κεφαλαίων µέχρι αυτό να θεωρούνται ευνοϊκές για τους µετόχους, ενώ αυξήσεις πέραν αυτού να θεωρούνται δυσµενείς, Η χρηµατοοικονοµική θεωρία δυστυχώς δεν προσφέρει απάντηση στο ερώτηµα: "ποιο είναι το άριστο αυτό επίπεδο των ξένων κεφαλαίων;", ενώ ένας χρηµατοοικονοµικός αναλυτής θα 13 Νιάρχος Νικήτας (2004), Χρηµατοοικονοµική Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων 28 Σελίδα