ΟΙ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΟΙ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟ Ε.Γ.Λ.Σ. ΜΕ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ

Transcript

1 ΟΙ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΟΙ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟ Ε.Γ.Λ.Σ. ΜΕ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ; ΚηΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΑΛΤΣΗΣ Οικονομολόγος - Καθηγητής λογιστικής Σ Υ Ν Τ Α Ξ Η ; ΝΙΚΟΣ Χ Α Μ Ε Ζ Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟ ΤΣ ΙΚ Α Σ

2 ΓΜ k;:a-v I h r.-inpeha " 0 '^ AlASiBAZETAI S$OL/ io 'Q.O j Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλους όσους μας βοήθησαν στην ολοκλήρωση της εργασίας αυτής. Ιδιαίτερα την Οικονομική Δ/ντρια (Γ. Μαμαλάκη)και το Τμ. Λογιστηρίου (Α. Κουφογιάννης, Ν. Τσάμης) της εταιρίας ΔΡΟΜΩΝ ΑΕΒΕ, που έθεσαν στην διάθεσή μας τα στοιχεία για το πρακτικό μέρος της εργασίας.

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΩΝ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΩΝ Ανάλυση οικονομικών καταστάσεων σελ.5 Οριζόντια και κάθετη ανάλυση σελ.6 Εισαγωγικά σελ.7 Η χρησιμότητα της χρηματοοικονομικής ανάλυσης μέσω αριθμοδεικτών σελ.8 Οι αριθμοδείκτες σελ.9 Ανάλυση με αριθμοδείκτες σελ.12 Αριθμοδείκτες ρευστότητας σελ.14 Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας σελ.16 Αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας σελ.22 Αριθμοδείκτης αμυντικού χρονικού διαστήματος σελ.24 Αριθμοδείκτες δραστηριότητας σελ.27 Αριθμοδείκτης ταχύτητας είσπραξης απαιτήσεων σελ.28 Αριθμοδείκτης ταχύτητας εξόφλησης βραχυχρόνιων υποχρεώσεων σελ.31 Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεμάτων σελ.33 Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας ιδίων κεφαλαίων σελ.36 Αριθμοδείκτες αποδοτικότητας σελ.38 Αριθμοδείκτης περιθωρίου μικτού κέρδους σελ.39 Αριθμοδείκτης περιθωρίου καθαρού κέρδους σελ.42 Αριθμοδείκτης αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων σελ.44 Αριθμοδείκτες δαπανών λειτουργίας σελ.48 Αριθμοδείκτης απόσβεσης παγίων σελ.48 Αριθμοδείκτης λειτουργικών εξόδων σελ.49

4 Αριθμοδείκτες διάρθρωσης κεφαλαίων και βιωσιμότητας (οικονομικής διάρθρωσης) σελ.51 Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων ττρος συνολικά κεφάλαια σελ.57 Αριθμοδείκτης ιδίων ττρος ξένα (δανειακά) κεφάλαια σελ.58 Αριθμοδείκτες εττενδύσεων σελ.61 Εσωτερική αξία μετοχής σελ.61 Λόγος χρηματιστηριακής τιμής προς εσωτερική αξία μετοχής Λόγος χρηματιστηριακής τιμής προς κέρδη ανά μετοχή σελ.62 Συγκριτική ανάλυση λογιστικών καταστάσεων σελ.67 Διαχρονική ανάλυση των αριθμοδεικτών σελ.69 ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΩΝ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ Πρόλογος σελ.71 Σύντομη παρουσίαση της επιχείρησης σελ.72 Οι αριθμοδείκτες της ΔΡΟΜΩΝ (και σχολιασμός τους) σελ.73 Αριθμοδείκτες ρευστότητας σελ.74 Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας σελ.74 Αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας σελ.75 Αριθμοδείκτης αμυντικού χρονικού διαστήματος σελ.76 Αριθμοδείκτες δραστηριότητας σελ.77 Αριθμοδείκτης ταχύτητας είσπραξης απαιτήσεων σελ.77 Αριθμοδείκτης ταχύτητας εξόφλησης βραχυχρόνιων υποχρεώσεων σελ.78 Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεμάτων σελ.79 Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοςκτρίας ιδίων κεφαλαίων σελ.80

5 Αριθμοδείκτες αποδοτικότητας σελ.81 Αριθμοδείκτης περιθωρίου μικτού κέρδους σελ.81 Αριθμοδείκτης περιθωρίου καθαρού κέρδους σελ.82 Αριθμοδείκτης αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων σελ.83 Αριθμοδείκτες δαπανών λειτουργίας σελ.84 Αριθμοδείκτης απόσβεσης παγίων σελ.84 Αριθμοδείκτης λειτουργικών εξόδων σελ.85 Αριθμοδείκτες διάρθρακτης κεφαλαίων και βιωσιμότητας (οικονομικής διάρθρωσης) Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς συνολικά κεςκίλαια σελ.86 Αριθμοδείκτης ιδίων προς ξένα (δανειακά) κεφάλαια σελ.87 Αριθμοδείκτες επενδύσεων σελ.88 Εσωτερική αξία μετοχής σελ.88 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α Γροφήματα σελ.89 Αριθμοδείκτες ρευστότητας σελ.90 Αριθμοδείκτες δραστηριότητας σελ.91 Αριθμοδείκτες αποδοτικότητας σελ.93 Αριθμοδείκτες δαπανών λειτουργίας σελ.94 Αριθμοδείκτες οικονομικής διάρθρωσης σελ.95 Αριθμοδείκτες επενδύσεων σελ.96 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β Ισολογισμοί σελ.97 Βιβλιογραφία σελ.103

6 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΩΝ ΑΡΙ0ΜΟΔΕΙΚΤΩΝ

7 ΑΝΑΛΥΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ο ισολογισμός αποτελεί τη φωτογραφία της περιουσιακής κατάστασης της επιχείρησης και των δικαιωμάτων που έχουν πάνω σ' αυτή οι τρίτοι και οι ιδιοκτήτες της σε δεδομένη χρονική στιγμή. Ότι ανήκει στην επιχείρηση και ότι η επιχείρηση οφείλει παρουσιάζεται στο ενεργητικό και παθητικό του ισολογισμού. Τα μεγέθη του ενεργητικού και παθητικού είναι αποτέλεσμα γεγονότων του παρελθόντος τα οποία όμως δεν φανερώνονται στον ισολογισμό. Από την άλλη μεριά τα αποτελέσματα χρήσης παρουσιάζουν το οικονομικό αποτέλεσμα των γεγονότων που έχουν πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια της χρήσης δεν εξηγούν όμως την εξέλιξη των δραστηριοτήτων της επιχείρησης που οδήγησαν στα κέρδη ή τις ζημιές. Με άλλα λόγια οι δύο οικονομικές καταστάσεις ελάχιστα πράγματα δείχνουν σχετικά με το τι έχει συμβεί και έχουν διαμορφωθεί στο συγκεκριμένο ύψος η περιουσιακή κατάσταση και τα οικονομικά αποτελέσματα, ενώ παρέχουν πληροφορίες σχετικά με το πόσο των οικονομικών καταστάσεων. Το πρόβλημα του προσδιορισμού των αιτιών που δημιούργησαν τα διάφορα μεγέθη των οικονομικών καταστάσεων μπορεί να ξεπεραστεί με την ανάλυση της κατάστασης των πηγών και χρήσεων κεφαλαίου, την διαχρονική εξέταση των ισολογισμών και των αποτελεσμάτων χρήσεις και την ανάλυση των πολιτικώνπρογραμμάτων που η επιχείρηση έχει υιοθετήσει στο παρελθόν. Η διαχρονική εξέταση των οικονομικών καταστάσεων προσφέρεται ιδιαίτερα για τον εντοπισμό τάσεων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να προβλεφθεί το μέλλον ή τον εντοπισμό χρόνιων δυσλειτουργιών και ανισορροπιών που μπορούν να αντιμετωπιστούν με τα κατάλληλα διορθωτικά μέτρα. Αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί με δύο τρόπους: Την οριζόντια ανάλυση και Την κάθετη ανάλυση ή ανάλυση κοινού μεγέθους. Με την οριζόντια και κάθετη ανάλυση συγκρίνονται μεγέθη που ανήκουν στην ίδια κατηγορία. Εντούτοις, είναι σημαντική η σύγκριση μεγεθών που ανήκουν σε διαφορετικές κατηγορίες τόσο στατικά όσο και διαχρονικά. Αυτό γίνεται με την ανάλυση των αριθμοδεικτών.

8 Τόσο η οριζόντια και κάθετη ανάλυση όσο και η ανάλυση με αριθμοδείκτες προσφέρονται για να δοθούν απαντήσεις στα εξής βασικά ερωτήματα:. Πόσο καλή είναι η πορεία της επιχείρησης; Ποια είναι τα ισχυρά και αδύνατα σημεία της; Ποιοι τομείς χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή, Η κατάσταση της επιχείρησης καλυτερεύει ή χειροτερεύει; ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΚΑΙ ΚΑΘΕΤΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Η οριζόντια ανάλυση πραγματσποιείται με τη σύγκριση των οικσνομικών καταστάσεων δύο ή περισσότερων ετών. Με αυτό τον τρόπο φανερώνεται η διαχρονική εξέλιξη των επιμέρους μεγεθών η οποία στη συνέχεια μπορεί να αποτελέσει τη βάση για την απάντηση σε μια σειρά από ερωτήματα όπως, για παράδειγμα, είναι ικανοπσιητική η πορεία των πωλήσεων και των κερδών;, για ποιο λόγω αυξήθηκαν σημαντικά τα χρηματοοικονομικά έξοδα και τα χρέη της επιχείρησης;, γιατί η επιχείρηση δεν πραγματοποιεί έξοδα για έρευνα και ανάπτυξη και μήπως αυτό μπορεί να σημαίνει μείωση της ανταγωνιστικότητάς της στο μέλλον; κ ο κ. Σημαντικές αλλαγές και τάσεις μπορούν επίσης να εντοπιστούν και με την κάθετη ανάλυση ή ανάλυση κοινών μεγεθών. Η διαφορά αυτής της ανάλυσης σε σχέση με την προηγούμενη βρίσκεται στο ότι σ' αυτή την περίπτωση τα μεγέθη των οικονομικών καταστάσεων εκφράζονται με ποσοστά ως προς ένα μέγεθος που θεωρείται βασικό. Στσν ισολογισμό, για παράδειγμα, το σύνολο του ενεργητικού ή του παθητικού χρησιμοποιείται σαν βάση και ισούται με 100%, ενώ όλα τα υπόλοιπα μεγέθη αναφέρονται ως ποσοστό του συνόλου του ενεργητικού. Στα αποτελέσματα χρήσης θεωρείται συνήθως ως βασικό μέγεθος το σύνολο των καθαρών πωλήσεων. Με αυτό τον τρόπο εντοπίζεται η σημασία κάθε επιμέρους μεγέθους σε σχέση με το βασικό μέγεθος και η αλλαγή που έχει επέλθει στη σύνθεση των οικονομικών καταστάσεων σε συνάρτηση με το χρόνο. Επιπλέον, ακριβώς επειδή τα διάφορα μεγέθη εκφράζονται με ποσοστά, είναι δυνατή η σύγκριση των μεγεθών της επιχείρησης με τα ποσοστιαία μεγέθη άλλων ανταγωνιστικών επιχειρήσεων και με τα μέσα επίπεδα του κλάδου, ώστε να εκτιμάται η θέση

9 της εττιχείρησης στον κλάδο και τα ανταγωνιστικά της πλεονεκτήματα ή μειονεκτήματα. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Προκειμένου να μελετήσουμε και να εξετάσουμε τη διαχρονική πορεία και την οικονομική κατάσταση μιας επιχείρησης, είναι απαραίτητο να έχουμε στην διάθεση μας μια σειρά οικονομικών στοιχείων. Αν σταθούμε αποκλειστικά και μόνο σε απόλυτα μεγέθη, δεν μπορούμε να έχουμε μια σαφή εικόνα της οικονομικής κατάστασης της επιχείρησης. Έτσι είναι απαραίτητο να προχωρήσουμε σε διάφορες συσχετίσεις των οικονομικών στοιχείων της επιχείρησης, προκειμένου να έχουμε μία πιο σαφή και ολοκληρωμένη εικόνα, η οποία ταυτόχρονα να επιδέχεται διάφορες διαχρονικές συγκρίσεις. Η Χρηματοοικονομική Διοίκηση (Financial management) για την διαχρονική συμπεριφορά και συσχέτιση των μεγεθών χρησιμοποιεί και προτείνει την τεχνική της χρηματοοικονομικής ανάλυσης μέσω των αριθμοδεικτών (ratios analysis). Οι αριθμοδείκτες αυτοί δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια σειρά από σχέσεις (πηλίκα), οι τιμές των οποίων έχουν συγκεκριμένη ερμηνεία και σημασία. Το Ελληνικό Γενικό Λογιστικό Σχέδιο δίνει τον εξής ορισμό για τους αριθμοδείκτες. «Αριθμοδείκτες είναι σχέσεις μεταξύ μεγεθών, λογιστικής ή στατιστικής προελεύσεως, που καταρτίζονται με σκοπό τον προσδιορισμό της πραγματικής θέσεως». Τα βασικά στοιχεία που αναλύονται με τους αριθμοδείκτες είναι οι δύο χρηματοοικονομικές καταστάσεις ισολογισμός και τα αποτελέσματα χρήσεως. Η ανάλυση των χρηματοοικονομικών καταστάσεων για μία επιχείρηση και γενικά για κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα και κλάδο αποτελεί ένα σημαντικό όργανο για την διερεύνηση της περιουσιακής κατάστασης και της αξιολόγησης της επιχείρησης. Η εξέταση των χρηματοοικονομικών καταστάσεων παρέχει σημαντικές πληροφορίες για την οικονομική κατάσταση της επιχείρησης.

10 Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΜΕΣΩ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΩΝ Κατ' αρχήν θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το ενδιαφέρον μας στην ανάλυση των χρηματοοικονομικών - καταστάσεων συνίσταται στον προσδιορισμό της σύνθεσης των κεφαλαίων, στις μεταβολές περιουσιακών στοιχείων, στη ρευστότητα, στην αποδοτικότητα και γενικά για τις τάσεις που δημιουργούνται για το μέλλον. Με βάση τις πληροφορίες αυτές η διοίκηση της επιχείρησης χαράσσει την οικονομική και τη γενικότερη πολιτική της στον κλάδο τον οποίο βρίσκεται και δραστηριοποιείται. Βέβαια, η διοίκηση μιας επιχείρησης έχει στην διάθεση της και άλλα επιπρόσθετα στοιχεία και πληροφορίες, τα οποία υποβοηθούν στην λήψη ορθολογικών επιχειρηματικών αποφάσεων. των Με την χρηματοοικονομική ανάλυση των αριθμοδεικτών έχουμε μία σαφή εικόνα και ταυτόχρονα ένα μέσο διάγνωσης για τους όρους συνθήκες και τις λειτουργίας της επιχείρησης και προπάντων τις αποδόσεις που υπόσχονται με βάση την διαχρονική αποδοτικότητα. Έτσι, ειδικά με βάση τη διαγνωστική μελέτη, ένας επιχειρηματίας ή ένας υποψήφιος επενδυτής μπορεί να αποκομίσει σειρά στοιχείων χρήσιμα για τις επενδυτικές αποφάσεις, αλλά και να συγκρίνει την επιχείρηση του με τις αντίστοιχες τιμές του κλάδου. Στο χώρο της Χρηματοοικονομικής Διοίκησης θα βρούμε μια σειρά από αριθμοδείκτες για την αξιολόγηση των επιχειρήσεων, εμείς όμως θα περιορισθούμε στους πλέον κατά την άποψη μας σημαντικούς δείκτες, οι οποίοι ικανοποιούν και τις ανάγκες μιας διαγνωστικής μελέτης.

11 οι ΑΡΙ0ΜΟΔΕΙΚΤΕΣ Οι αριθμοδείκτες εκφράζουν μία μαθηματική σχέση μεταξύ ενός ποσού, το οποίο περιέχεται στον αριθμητή, και ενός άλλου, το οποίο περιέχεται στον παρονομαστή του αριθμοδείκτη. Ένας αριθμοδείκτης είναι σημαντικός, εάν η σχέση μεταξύ των δύο ποσών μπορεί να ερμηνευθεί, είναι δηλαδή μία λογική και κατανοητή σχέση, και εάν μπορεί να επηρεάσει τη λήψη κάποιων χρηματοοικονομικών αποφάσεων. Η σχέση, για παράδειγμα, μεταξύ κόστους πωληθέντων και πωλήσεων εκπληρώνει τις δύο αυτές προϋποθέσεις, γιατί δείχνει τι ποσοστό των πωλήσεων αντιπροσωπεύει το κόστος τους και γιατί μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε κάποιες χρηματοοικονομικές αποφάσεις, όπως εισόδου σε κάποιον κλάδο, ενώ η σχέση μεταξύ χρεογράφων και εξόδων μεταφοράς δεν παρέχει καμία λογική πληροφορία στον αναλυτή και είναι αμφίβολο εάν μπορεί να βοηθήσει τη λήψη κάποιων αποφάσεων. Η λήψη χρηματοοικονομικών αποφάσεων με τη βοήθεια αριθμοδεικτών γίνεται συνήθως μετά από διαχρονικές ή διαστρωματικές συγκρίσεις. Στις διαχρονικές συγκρίσεις ο αριθμοδείκτης ενός έτους συγκρίνεται με τις μετρήσεις του ίδιου αριθμοδείκτη παρελθόντων ετών και εξετάζεται η τάση και η διακύμανση του αριθμοδείκτη. Η τάση ενός αριθμοδείκτη μπορεί να εξεταστεί με την επιλογή ενός έτους ως βάσης και τη διαίρεση των μετρήσεων μεταγενεστέρων ετών με τη μέτρηση του έτους βάση, δηλαδή με μία διαδικασία ανάλογη αυτής η οποία εξετάζει την τάση των διαφόρων λογαριασμών στις καταστάσεις κοινών μεγεθών. Η διακύμανση μπορεί να εξεταστεί είτε με τη μέτρηση της τυπικής απόκλισης του αριθμοδείκτη είτε με τη μέτρηση της διαφοράς μεταξύ της μέγιστης και της ελάχιστης τιμής του αριθμοδείκτη εκφρασμένης ως ποσοστό της μέσης τιμής του. Στις διαστρωματικές συγκρίσεις ο αριθμοδείκτης μιας επιχείρησης συγκρίνεται με αυτόν μιας άλλης από τον ίδιο κλάδο ή με κάποια μέτρηση η οποία θεωρείται αντιπροσωπευτική του κλάδου, όπως με το μέσο όρο ή με τη διάμεσο της κατανομής του αριθμοδείκτη για τον κλάδο. Οι αναλυτές, οι οποίοι εργάζονται για ορισμένες χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις, όπως για παράδειγμα τράπεζες, έχουν με βάση την εμπειρία τους σχηματίσει αποδεκτά διαστήματα διακύμανσης των διαφόρων αριθμοδεικτών κατά κλάδο, δηλαδή διαστήματα μέσα στα οποία πρέπει να βρίσκεται η μέτρηση ενός αριθμοδείκτη

12 μιας επιχείρησης από κάποιο συγκεκριμένο κλάδο, θα πρέπει να σημειωθεί, όμως, ότι δεν υπάρχουν θεωρητικά αποδεκτές μετρήσεις ή διαστήματα διακύμανσης των διαφόρων δεικτών και για αυτό το λόγο καταφεύγει κανείς στη διενέργεια συγκρίσεων για τη διαμόρφωση γνώμης σχετικά με το ύφος του αριθμοδείκτη και την έννοια που εκπροσωπεί. Ένας σπουδαίος λόγος για την ευρεία χρήση των αριθμοδεικτών είναι ότι επιτρέπουν στον αναλυτή να απομακρύνει την επίδραση του παράγοντα "μέγεθος" τόσο κατά τις διαστρωματικές όσο και κατά τις διαχρονικές συγκρίσεις. Η χρήση όμως αριθμοδεικτών για την απομάκρυνση του παράγοντα "μέγεθος" Βασίζεται στην υπόθεση ότι υπάρχει μία αυστηρά αναλογική σχέση μεταξύ αριθμητή και παρονομαστή του αριθμοδείκτη. Η αυστηρά καθορισμένη αναλογική σχέση μεταξύ αριθμητή και παρονομαστή του δείκτη αποκλείει την παρουσία μη γραμμικών σχέσεων ή γραμμικών σχέσεων με σταθερά, γιατί δεν είναι αυστηρά αναλογικές. Ενδιαφέρον χαρακτηριστικό των αριθμοδεικτών είναι ότι επιτρέπουν στον αναλυτή την εύκολη προσαρμογή των λογιστικών αριθμών που περιέχονται στον αριθμητή και τον παρονομαστή του κάθε αριθμοδείκτη έτσι ώστε να περιέχουν ποσά τα οποία δεν έχουν αναγνωριστεί από τη λογιστική του ιστορικού κόστους. Τέτοιες προσαρμογές είναι αναγκαίες, αν ο αναλυτής έχει αξιόπιστες πληροφορίες ότι η τρέχουσα αξία στην αγορά των στοιχείων του ενεργητικού είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από τη λογιστική τους αξία, οπότε υπάρχουν αποθεματικά τα οποία δεν εμφανίζονται στα ίδια κεφάλαια, τα λεγάμενα αφανή ή μυστικά αποθεματικά (ΰβοτβϊ ΓΘ36ϊ νβδ). Επίσης προσαρμογές στις λογιστικές αξίες που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό αριθμοδεικτών είναι αναγκαίες, όταν ορισμένα στοιχεία του ενεργητικού δεν έχουν καμιά αξία εάν πωληθούν, όπως οι συναλλαγματικές διαφορές από δάνεια για κτήση παγίων ή τα έξοδα ίδρυσης και οργάνωσης, ή έχουν μικρότερη ρευστοποιήσιμη αξία από τη Λογιστική αξία, όπως εμπορεύματα τα οποία δεν έχουν πωληθεί για μία σειρά ετών. Προσαρμογές ποσών τα οποία χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό αριθμοδεικτών απαιτούνται επίσης και στην περίπτωση υποχρεώσεων οι οποίες είναι εκτός του ισολογισμού. Παραδείγματα τέτοιων υποχρεώσεων αποτελούν: οι υποχρεώσεις από χρηματοοικονομικές μισθώσεις, οι μακροχρόνιες υποχρεώσεις για τη συνταξιοδότηση του προσωπικού, οι ενδεχόμενες υποχρεώσεις που είναι

13 λογικά πιθανό ότι υφίστανται και το ποσό τους μπορεί να καθοριστεί, οι πιθανές υποχρεώσεις από πωλήσεις απαιτήσεων ή από συμφωνίες πώλησης προϊόντων με την υποχρέωση επαναγοράς των ίδιων προϊόντων. Συχνά, βέβαια, προσαρμόζονται και τα αποτελέσματα χρήσης που περιέχονται σε αριθμοδείκτες για κέρδη ή ζημίες τα οποία δεν είναι λειτουργικά και δεν αναμένονται να επανεμφανιστούν στο προβλεπόμενο μέλλον, δηλαδή για κέρδη και ζημίες που προκύπτουν από ασυνήθιστα γεγονότα, καθώς και για ενδεχόμενες ζημίες οι οποίες δεν έχουν αναγνωριστεί. Μειονέκτημα των αριθμοδεικτών είναι ότι η διοίκηση μιας επιχείρησης μπορεί να αναλάβει ενέργειες οι οποίες έχουν ως αποκλειστικό στόχο την επιρροή τους και την εμφάνιση μιας επιθυμητής εικόνας στους χρήστες των λογιστικών καταστάσεων. Οι χρηματοοικονομικές και επενδυτικές αποφάσεις της διοίκησης καθώς και οι λογιστικές μέθοδοι που έχουν επιλεγεί μπορούν να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό τους αριθμοδείκτες. Η αξιοπιστία όμως, των αριθμοδεικτών βασίζεται στην αξιοπιστία του συστήματος εσωτερικού ελέγχου, ενός τομέα ο οποίος εξετάζεται από τον εξωτερικό ελεγκτή. Συνεπώς, οι αριθμοδείκτες των επιχειρήσεων οι οποίες δεν έχουν ελεγχθεί από εξωτερικούς ελεγκτές θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με ττνεύμα ιδιαίτερου σκεπτικισμού, καθώς μπορούν να έχουν προκύψει μετά από προσπάθειες ωραιοποίησης των λογιστικών αριθμών. Συχνά στη βιβλιογραφία αναφέρεται ένας αρκετά μεγάλος αριθμός αριθμοδεικτών. θα πρέπει να ληφθεί υπόψη, όμως, ότι πολλοί από τους αριθμοδείκτες βασίζονται σε κοινές λογιστικές πληροφορίες και συνεπώς θα πρέπει να αναμένεται μία υψηλή συσχέτιση μεταξύ τους. Επομένως, για τη διάγνωση μιας κατάστασης δεν απαιτείται ο υπολογισμός κάθε πιθανού αριθμοδείκτη, αλλά απλώς μιας αντιπροσωπευτικής ομάδας αριθμοδεικτών. Το σπουδαιότερο ζήτημα στην ανάλυση ειδικά με αριθμοδείκτες, αλλά και γενικά με οποιοδήποτε άλλο μέσο, αποτελεί η ερμηνεία των δεικτών και η εξαγωγή συμπερασμάτων. Με βάση τα συμπεράσματα που εξάγονται η διοίκηση μιας επιχείρησης μπορεί να αναλάβει κάποιες ενέργειες οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν τα μελλοντικά επίπεδα των αριθμοδεικτών. Ο αναλυτής θα πρέπει να προβλέψει την επίδραση των διαφόρων ενεργειών της διοίκησης στα μελλοντικά επίπεδα των δεικτών και να εξάγει τα κατάλληλα

14 συμπεράσματα, γεγονός το οποίο αποτελεί το σπουδαιότερο βήμα στην ανάλυση λογιστικών καταστάσεων. ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕ ΑΡΙ0ΜΟΔΕΙΚΤΕΣ Οι αριθμοδείκτες προκύπτουν από τη συσχέτιση διαφόρων μεγεθών του ισολογισμού και των αποτελεσμάτων χρήσης. Αποκτούν δε ουσιαστικότερο περιεχόμενο όταν αναφέρονται σε περισσότερες της μιας χρήσεις ή όταν συγκρίνονται με τους μέσους δείκτες του κλάδου στον οποίο ανήκει η επιχείρηση και κυρίως με τους αντίστοιχους δείκτες των ανταγωνιστικών επιχειρήσεων. Οι αριθμοδείκτες ταξινομούνται σε κατηγορίες με βάση την προτεραιότητα που δίνει σ' αυτούς ο κάθε αναλυτής, τις πληροφορίες που ενσωματώνουν και τις ιδιομορφίες της κάθε επιχείρησης. Οι κυριότερες κατηγορίες αριθμοδεικτών είναι οι παρακάτω: Αριθμοδείκτες ρευστότητας (liquidity ratios). Χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό τόσο της βραχυχρόνιας οικονομικής θέσεως μιας επιχειρήσεως όσο και της ικανότητας της ν' ανταποκριθεί στις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις της. Αριθμοδείκτες δραστηριότητας (activity ratios). Χρησιμοποιούνται προκειμένου να μετρηθεί ο βαθμός αποτελεσματικότητας μιας επιχειρήσεως στη χρησιμοποίηση των περιουσιακών της στοιχείων, κατά πόσο δηλαδή γίνεται ικανοποιητική ή όχι χρησιμοποίηση αυτών. Αριθμοδείκτες αποδοτικότητας (profitability ratios). Με αυτούς μετράται η αποδοτικότητα μιας επιχειρήσεως, η δυναμικότητα των κερδών της και η ικανότητα της διοικήσεως της. Με άλλα λόγια οι αριθμοδείκτες αποδοτικότητας μετρούν τον βαθμό επιτυχίας ή αποτυχίας μιας επιχειρήσεως σε δεδομένη χρονική περίοδο. Αριβμοδείκτες διαρθρώσεως κεφαλαίων και βιωσιμότητας (financial structure and viability ratios). Με αυτούς εκτιμάται η μακροχρόνια ικανότητα μιας επιχειρήσεως να ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις της και ο βαθμός προστασίας που απολαμβάνουν οι πιστωτές της.

15 Αριθμοδείκτες επενδύσεων ή επενδυτικοί αριθμοδείκτες (investment ratios). Οι αριθμοδείκτες αυτοί συσχετίζουν τον αριθμό των μετοχών μιας επιχειρήσεως και τη χρηματιστηριακή τους τιμή με τα κέρδη, τα μερίσματα και τα άλλα περιουσιακά στοιχεία της. Όπως είναι φανερό, τα διάφορα είδη αριθμοδεικτών αλληλοσυνδέονται, οπότε είναι απαραίτητη μια συνολική θεώρηση αυτών, προκειμένου να επιτευχθεί πλήρης κατανόηση της χρηματοοικονομικής και λειτουργικής καταστάσεως της επιχειρήσεως. Η ταξινόμηση των αριθμοδεικτών κατά κατηγορίες είναι επίσης χρήσιμη, διότι βοηθά στο να επικεντρώνεται η ανάλυση σε ορισμένα σημεία που ενδιαφέρουν τον αναλυτή.

16 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ (LIQUIDITY RATIOS) Οι αριθμοδείκτες που χρησιμοποιούνται περισσότερο για τον προσδιορισμό της βραχυχρόνιας οικονομικής θέσεως μιας επιχειρήσεως και της ικανότητας της να ανταποκρίνεται στις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις της είναι οι εξής; 1. Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας (current ratio). 2. Αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας (acid-test ratio). 3. Αριθμοδείκτης αμυντικού χρονικού διαστήματος (defensive interval ratio). Η ύπαρξη ρευστότητας σε μια επιχείρηση έχει επίδραση στο κέρδη της, διότι αν τα κυκλοφοριακά της στοιχεία δεν μετατρέπονται εύκολα σε μετρητά ή αν δεν υπάρχουν επαρκή ρευστά διαθέσιμα, τότε η επιχείρηση δεν θα είναι σε θέση να πληρώσει τις υποχρεώσεις της. Η μη εκπλήρωση των υποχρεώσεων της θα έχει σαν αποτέλεσμα τη δυσφήμιση της, τη μείωση της εμπιστοσύνης των συναλλασσομένων με αυτή και πιθανώς την κήρυξη της σε κατάσταση τττωχεύσεως. Οι περισσότερες επιχειρήσεις φροντίζουν να διατηρούν πλεόνασμα κυκλοφοριακών στοιχείων ανάλογο προς τις τρέχουσες υποχρεώσεις τους, ώστε να μπορούν να τις εξοφλούν κανονικά. Η τοποθέτηση κεφαλαίων σε κυκλοφοριακά στοιχεία δεν αποτελεί κατά κανόνα παραγωγική επένδυση και ως εκ τούτου η διατήρηση υπερβολικά υψηλών κυκλοφοριακών στοιχείων ενδέχεται να μειώσει την κερδοφόρα δυναμικότητα της επιχειρήσεως. Στο ίδιο αποτέλεσμα μπορεί όμως να οδηγήσει και η ανεπάρκεια κυκλοφοριακών στοιχείων, διότι η αδυναμία εκπληρώσεως των υποχρεώσεων καταλήγει σε οικονομικό κλονισμό με καταστρεπτικές συνέπειες για την επιχείρηση. Πάντως, για κάθε επιχείρηση υπάρχει ένα άριστο ύφος κυκλοφοριακών στοιχείων και τρεχουσών υποχρεώσεων. Κατά την ανάλυση της τρέχουσας οικονομικής καταστάσεως μιας επιχειρήσεως δημιουργούνται ερωτήματα σχετικά με τη ρευστότητα και την

17 ικανότητα της να εκπληρώνει τις βραχυχρόνιες υποχρεώσεις της. Πιο συγκεκριμένα τα ερωτήματα αυτά αναφέρονται: Στην ύπαρξη επαρκών κυκλοφοριακών στοιχείων και συνέπειας στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων της. Στην ύπαρξη επαρκών διαθεσίμων για την ομαλή λειτουργία της και την εκμετάλλευση τυχόν παρουσιαζομένων ευκαιριών. Στην ύπαρξη υπερβολικών αποθεματοποιήσεων. Στο αν χορηγούνται μεγάλες πιστώσεις στους πελάτες της και Στο αν οι απαιτήσεις της είναι υπέρογκες. Όλα τα πιο πάνω ερωτήματα είναι δυνατόν να βρουν την απάντηση τους με τη λεπτομερή ανάλυση των οικονομικών στοιχείων μιας επιχειρήσεως χρησιμοποιώντας τους αριθμοδείκτες ρευστότητας. Οι αριθμοδείκτες ρευστότητας αναφέρονται στο μέγεθος και στις σχέσεις των βραχυχρόνιων υποχρεώσεων και των κυκλοφοριακών στοιχείων μιας επιχειρήσεως, τα οποία αποτελούν τις πηγές καλύψεως αυτών των υποχρεώσεων. Η οικονομική κατάσταση μιας επιχειρήσεως μπορεί να θεωρηθεί καλή μόνον αν αυτή έχει επαρκή ρευστότητα. Έτσι, οι αριθμοδείκτες ρευστότητας προορίζονται να δώσουν την εικόνα της τρέχουσας οικονομικής καταστάσεως μιας επιχειρήσεως. Ο προσδιορισμός της τρέχουσας οικονομικής καταστάσεως ενδιαφέρει τόσο τη διοίκηση της όσο και τους εκτός αυτής πιστωτές και μετόχους της. Έτσι, η μελέτη για τον υπολογισμό των κεφαλαίων κινήσεως ενδιαφέρει όλους όσους σχετίζονται, κατά οποιονδήποτε τρόπο, με την επιχείρηση, αφενός μεν γιατί συνδέονται με τις καθημερινές λειτουργίες της, αφετέρου δε, γιατί η ανεπάρκεια κεφαλαίων κινήσεως ή η κακή διαχείριση τους αποτελεί μια από τις σπουδαιότερες αιτίες πτωχεύσεως. Ιδιαίτερα όμως, ο υπολογισμός των αριθμοδεικτών ρευστότητας αποτελεί πολύτιμη βοήθεια για τη διοίκηση της, διότι της επιτρέπει να ελέγξει κατά ποιο τρόπο απασχολούνται μέσα στην επιχείρηση τα κεφάλαια κινήσεως της. Έτσι, είναι δυνατό να δοθούν απαντήσεις στα ερωτήματα που σχετίζονται με τη δυνατότητα της επιχειρήσεως να ανταποκριθεί στις τρέχουσες υποχρεώσεις της. Πέρα απ' αυτό, ελέγχεται αν και κατά πόσο γίνεται η κατάλληλη χρησιμοποίηση των κεφαλαίων κινήσεως της επιχειρήσεως, αν τα

18 κεφάλαια αυτά είναι επαρκή σε σύγκριση με τις εργασίες της, ή αν υπολείπονται από τα κανονικά, οπότε υπάρχει πρόβλημα ρευστών. Τέλος, η παρακολούθηση των αριθμοδεικτών ρευστότητας,^ διαχρονικά, παρέχει τη δυνατότητα να διαπιστωθεί αν υπάρχει βελτίωση ή όχι της τρέχουσας οικονομικής καταστάσεως της επιχειρήσεως. Σε γενικές γραμμές, για να θεωρηθεί ότι μια επιχείρηση βρίσκεται σε καλή οικονομική κατάσταση, από απόψεως κεφαλαίων κινήσεως, θα πρέπει να πληροί τις παρακάτω προϋποθέσεις: Να μπορεί να ανταποκρίνεται στις καθημερινές απαιτήσεις των βραχυχρόνιων δανειστών της και να είναι σε θέση να εξοφλεί τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της. Να μπορεί να εκτελεί απρόσκοπτα τις εργασίες της και να μπορεί να εκμεταλλεύεται τυχόν παρουσιαζόμενες ευκαιρίες. Να μπορεί να ανταποκρίνεται στην εξόφληση των απαιτητών τόκων και μερισμάτων των μετόχων της. Καλή οικονομική κατάσταση υπάρχει όταν οι τρέχουσες δραστηριότητες της. πέρα από τη χρησιμοποίηση των κυκλοφοριακών στοιχείων, χρηματοδοτούνται και από τους βραχυχρόνιους πιστωτές. Έτσι, αν αγοράζονται προϊόντα με πίστωση και στη συνέχεια ρευστοποιούνται μέσα στα χρονικά όρια των πιστώσεων, τότε η επιχείρηση μπορεί να λειτουργεί με τις διευκολύνσεις των πιστωτών της. Στην περίπτωση αυτή, οι επενδυτέςμέτοχοι, ενώ προσφέρουν μόνο το ελάχιστο απαιτούμενο ποσό για κεφάλαιο κινήσεως, καρπούνται και την απόδοση των κεφαλαίων των πιστωτών, τα οποία αποτελούν, κατά κάποιο τρόπο, επενδύσεις των πιστωτών της σ' αυτή. Αοι9υοδ ίκτη νενική ρευστότητας (current ratio) Ο αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας είναι ο πλέον χρησιμοποιούμενος δείκτης και βρίσκεται αν διαιρέσουμε το σύνολο των κυκλοφοριακών στοιχείων μιας επιχειρήσεως με το σύνολο των βραχυχρόνιων υποχρεώσεων της, δηλαδή: Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας= Διαθέσιυα * Απαιτήσεκ + Αποθέματα Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις

19 Οι κυριότερες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων που περιλαμβάνονται στον αριθμητή του κλάσματος είναι τα διαθέσιμα (μετρητά αμέσως ρευστοποιήσιμα χρεώγραφα), οι απαιτήσεις, τα αποθέματα και οι προκαταβολές προμηθευτών. Οι κυριότερες κατηγορίες βραχυχρόνιων υποχρεώσεων, που περιλαμβάνονται στον παρονομαστή του κλάσματος είναι οι βραχυχρόνιες υποχρεώσεις (πιστώσεις προμηθευτών, μερίσματα πληρωτέα, φόροι πληρωτέοι, βραχυπρόθεσμα δάνεια τραπεζών και προκαταβολές πελατών). Ο αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας δεν δείχνει μόνο το μέτρο της ρευστότητας μιας επιχειρήσεως, αλλά και το περιθώριο ασφαλείας, που διατηρεί η διοίκηση της, για να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει μια κάποια ανεπιθύμητη εξέλιξη στη ροή των κεφαλαίων κινήσεως. Αν η ροή των κεφαλαίων στην επιχείρηση είναι ομαλή και συνεχής και υπάρχει ακριβής αντιστοιχία μεταξύ των εισερχομένων κεφαλαίων και των εξοφλουμένων υποχρεώσεων, τότε η επιχείρηση δεν χρειάζεται να διατηρεί υψηλό περιθώρια ασφαλείας σε κεφάλαια κινήσεως (π.χ. όταν τα ρευστά, που εισπράττει, είναι ίσα μ' αυτά που πληρώνει για την εξόφληση των υποχρεώσεων της). Στην πραγματικότητα όμως, αυτό σπάνια συμβαίνει, γγ αυτό μια επιχείρηση θα πρέπει να διατηρεί επαρκή κυκλοφοριακά στοιχεία, για να είναι σε θέση ν' ανταποκριθεί στις τρέχουσες υποχρεώσεις της, όταν καταστούν ληξιπρόθεσμες. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας τόσο καλύτερη, οπό πλευράς ρευστότητας, είναι η θέση της συγκεκριμένης επιχειρήσεως. Κατά τη μελέτη του αριθμοδείκτη γενικής ρευστότητας, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι διάφορες κατηγορίες που συνθέτουν το κυκλοφορούν ενεργητικό και το ποσοστό συμμετοχής κάθε μιας στο σύνολο αυτού. Αυτό γιατί μια εταιρία που έχει, σε ποσοστό, περισσότερα μετρητά είναι σε καλύτερη, από απόψεως ρευστότητας, θέση από μια άλλη που έχει περισσότερα σε ποσοστό αποθέματα, έστω και αν και οι δύο έχουν τον ίδιο αριθμοδείκτη γενικής ρευστότητας. Για να είναι όσο το δυνατόν πληρέστερες οι πληροφορίες που μας δίνει ο αριθμοδείκτης αυτός, πρέπει να συνοδεύεται και από άλλους, συμπληρωματικούς για τον προσδιορισμό της ρευστότητας αριθμοδείκτες. όπως;

20 Τον αριθμοδείκτη ταχύτητας χορηγουμένων πιστώσεων ή εισπράξεως απαιτήσεων. Τον αριθμοδείκτη ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεμάτων. Τον αριθμοδείκτη καθαρών πωλήσεων προς τα καθαρά κεφάλαια κινήσεως. Αν ο αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας είναι αρκετά υψηλός, τότε δεν κρίνεται απαραίτητος ο προσδιορισμός των παραπάνω αριθμοδεικτών. Εκείνο όμως που πρέπει να τονιστεί στο σημείο αυτό είναι, ότι, επειδή το μέγεθος του αριθμοδείκτη αυτού εξαρτάται από πολλούς και ποικίλους παράγοντες, μεταξύ των οποίων το είδος της κάθε επιχειρήσεως, η ποιότητα των κυκλοφοριακών της στοιχείων, η αμεσότητα των τρεχουσών υποχρεώσεων της και η ευκαμψία των αναγκών της σε κεφάλαια κινήσεως, ο βαθμός ρευστότητας αυτής θα πρέπει να εξετάζεται σε συνδυασμό με αυτούς τους παράγοντες. Για τους παραπάνω λόγους δεν είναι δυνατόν να καθοριστεί ένας «πρότυπος» αριθμοδείκτης για όλες τις επιχειρήσεις. Γενικά ένας αριθμοδείκτης γύρω στο 2, μπορεί, πολλές φορές, να θεωρηθεί ικανοποιητικός για μια βιομηχανική ή εμπορική επιχείρηση. Μια επιχείρηση κοινής ωφελείας όμως θα έχει πολύ διαφορετικό δείκτη γενικής ρευστότητας από μια βιομηχανική ή εμπορική επιχείρηση. Πάντως, σημαντική ένδειξη για την επάρκεια ή όχι κεφαλαίων κινήσεως σε μια επιχείρηση αποτελεί η παρακολούθηση της πορείας του αριθμοδείκτη γενικής ρευστότητας για μια σειρά ετών. Μια μείωση του δείκτη πρέπει να διερευνηθεί. Μια συνεχής πτωτική πορεία αυτού διαχρονικά αποτελεί ένα είδος προμηνύματος, το οποίο δεν θα πρέπει να αγνοηθεί. Επίσης, η σύγκριση αυτού με τον μέσο όρο του κλάδου παρέχει ένδειξη για τη θέση της επιχειρήσεως από απόψεως ρευστότητας. Ο αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας παρέχει επίσης ένδειξη του βαθμού ασφαλείας, με τον οποίο βραχυχρόνιες πιστώσεις μπορεί να χορηγηθούν στην επιχείρηση από τους πιστωτές της, δηλαδή αντανακλά την τρέχουσα ικανότητα της επιχειρήσεως να ανταποκρίνεται στην πληρωμή των καθημερινών απαιτητών υποχρεώσεων της. Πολλές φορές, όμως, είναι δυνατόν, μια επιχείρηση, παρά το γεγονός ότι έχει υψηλό αριθμοδείκτη να μην μπορεί να ανταποκριθεί στις τρέχουσες υποχρεώσεις της. Αυτό μπορεί να

21 συμβαίνει γιατί η διοίκηση της δεν έχει κάνει ορθολογική κατανομή των κυκλοφοριακών της στοιχείων σε σχέση με το βαθμό ρευστότητας τους. Σαν αιτίες μιας τέτοιας καταστάσεως μπορεί να αναφερθούν, η υπεραποθεματοποίηση ετοίμων προϊόντων και πρώτων υλών σε σύγκριση με τις πωλήσεις της, η χαμηλή ταχύτητα κυκλοφορίας αυτών, ή το γεγονός ότι στις απαιτήσεις της περιλαμβάνονται «σε καθυστέρηση» οι οποίες δύσκολα θα εισπραχθούν, καθώς και απαιτήσεις, οι οποίες εξοφλούνται με δόσεις, και οι οποίες συνήθως μετατρέπονται σε μακροπρόθεσμες απαιτήσεις. Εκτός από τα παραπάνω, μια αύξηση των υποχρεώσεων της επιχειρήσεως, συνοδευόμενη από μείωση των πωλήσεων της, μπορεί επίσης να οδηγήσει σε ανεπάρκεια κεφαλαίου κινήσεως. Επειδή το κεφάλαιο κινήσεως δείχνει το όριο ασφαλείας των βραχυχρόνιων πιστωτών, όσο μεγαλύτερο είναι τούτο σε σχέση με τις τρέχουσες υποχρεώσεις της επιχειρήσεως τόσο πιο ευνοϊκή είναι η θέση αυτής από την άποψη ότι μπορεί να ανταποκρίνεται: Στην πληρωμή των τρεχουσών υποχρεώσεων της, των σταθερών δαπανών, των απαιτητών τόκων και μερισμάτων και Στην απορρόφηση τυχόν τρεχουσών ζημιών, μειώσεων στην τρέχουσα αξία των αποθεμάτων και προσωρινών επενδύσεων, καθυστερήσεως εισπράξεως μεγάλων ποσών απαιτήσεων, κλπ. Το συμπέρασμα όμως αυτό μπορεί να θεωρηθεί σωστό μόνο όταν η διοίκηση της επιχειρήσεως κάνει συστηματικό έλεγχο των επί μέρους στοιχείων του κυκλοφορούντος ενεργητικού. Πέρα όμως από πιο πάνω, αν μελετηθεί η ρευστότητα μιας επιχείρησης από την πλευρά των μετόχων της, τότε μπορεί να βγει σαν συμπέρασμα ότι ένας υψηλός αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας ενδέχεται να μην αποτελεί και την πλέον συμφέρουσα λύση, ιδιαίτερα αν η επιχείρηση διατηρεί πολλά ρευστά διαθέσιμα ή έχει κάνει μεγάλα αποθέματα, ή τέλος έχει χορηγήσει μεγάλες πιστώσεις στους πελάτες της. Σε γενικές όμως γραμμές, ένας χαμηλός αριθμοδείκτης κεφαλαίου κινήσεως παρέχει ένδειξη υπάρξεως μεγαλύτερου βαθμού κινδύνου στην επιχείρηση από ό,τι ένας υψηλός αριθμοδείκτης. Εντούτοις, ένας χαμηλός αριθμοδείκτης μπορεί να δείχνει ότι η διοίκηση της επιχειρήσεως κάνει πιο εντατική χρήση των κυκλοφοριακών της

22 στοιχείων, δηλαδή διατηρεί τα ρευστά διαθέσιμα της στο ελάχιστο δυνατό επίπεδο, ή η ταχύτητα κυκλοφορίας των αποθεμάτων και των απαιτήσεων της βρίσκεται στο ανώτατο δυνατά σημείο. Πάντως, το ύψος των ρευστών διαθεσίμων μιας επιχειρήσεως εξαρτάται από το ποσό που απαιτείται για να ανταποκριθεί αυτή στις τρέχουσες υποχρεώσεις της, τις δαπάνες της, καθώς και από το ποσό ασφαλείας που πρέπει να διατηρεί για την αντιμετώπιση εκτάκτων περιστατικών. Στην περίπτωση που θέλουμε να συγκρίνουμε δύο επιχειρήσεις, ως προς την ικανότητα που έχουν να ανταποκρίνονται στις τρέχουσες υποχρεώσεις τους, υποθέτουμε ότι εκείνη που έχει το μεγαλύτερο κεφάλαιο κινήσεως είναι αυτή που έχει και την καλύτερη ρευστότητα. Αυτό όμως δεν είναι απαραίτητο να είναι έτσι γιατί το μέτρο της ρευστότητας αποτελεί μια σχέση και δεν είναι η διαφορά μεταξύ του κυκλοφορούντος ενεργητικού και των τρεχουσών υποχρεώσεων μιας επιχειρήσεως. Προκειμένου για συγκρίσεις, ο αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας ή κεφαλαίου κινήσεως είναι εκείνος ο οποίος μετράει καλύτερα, από ό,τι το κεφάλαιο κινήσεως, την ικανότητα μιας επιχειρήσεως να ανταποκρίνεται στις τρέχουσες υποχρεώσεις της. Η επάρκεια ή μη κεφαλαίου κινήσεως σε μια επιχείρηση εξαρτάται από πολλούς και ποικίλους παράγοντες μεταξύ των οποίων είναι: Οι όροι παροχής πιστώσεων προς την επιχείρηση από τους προμηθευτές της σε σχέση με τους όρους παροχής διευκολύνσεων στους πελάτες της για την πώληση των προϊόντων της. Ο χρόνος εισπράξεως των απαιτήσεων και η ταχύτητα εισπράξεως τους. Η ταχύτητα κυκλοφορίας των αποθεμάτων της επιχειρήσεως. δ) Τα χαρακτηριστικά του γενικού χρηματοδοτικού της προγράμματος. Η εποχικότητα ή μη της επιχειρήσεως και η διάρκεια του επιχειρηματικού κύκλου και Η εξάπλωση ή μη της επιχειρήσεως, αν δηλαδή η επιχείρηση βρίσκεται στο στάδιο επεκτάσεων, ή όχι.

23 Εκτός από τους πιο πάνω παράγοντες, σπουδαίο ρόλο στην επάρκεια ή μη κεφαλαίου κινήσεως παίζουν το είδος και η ηλικία της επιχειρήσεως και η ποιότητα της διοικήσεως της, καθώς και η κερδοφόρα δυναμικότητα της- Αν μια επιχείρηση εμφανίζει για σειρά ετών συνεχή μείωση του αριθμοδείκτη γενικής ρευστότητας, τούτο παρέχει ένδειξη ότι αρχίζει να αναπτύσσεται μια όχι ευνοϊκή κατάσταση γγ αυτήν, σε ό,τι αφορά την ικανότητα της να ανταποκρίνεται στις τρέχουσες υποχρεώσεις της. Υπάρχει όμως πιθανότητα μια πτωτική εικόνα αυτού όχι μόνο να μη δείχνει δυσμενή οικονομική κατάσταση, αλλά αντίθετα να οφείλεται σε μια πιο ορθολογική χρησιμοποίηση του υπάρχοντος κεφαλαίου κινήσεως. Στην περίπτωση αυτή, η επιχείρηση χρειάζεται σχετικά μικρότερο κυκλοφορούν ενεργητικό. Πάντως, εκείνο που πρέπει να τονιστεί και πάλι είναι, ότι η πραγματική σημασία του αριθμοδείκτη γενικής ρευστότητας μπορεί να προσδιοριστεί μόνο αν αναλυθούν με κάθε λεπτομέρεια τα χαρακτηριστικά τόσο του κυκλοφορούντος ενεργητικού όσο και των τρεχουσών υποχρεώσεων της επιχειρήσεως. Συμπερασματικά, θα πρέπει να τονιστεί ότι ο αναλυτής, κατά τη μελέτη του δείκτη γενικής ρευστότητας, δεν θα πρέπει να καταλήγει σε τελικά συμπεράσματα, πριν λάβει υπόψη του και τα παρακάτω στοιχεία της επιχειρήσεως: 1) Την κατανομή των κυκλοφοριακών στοιχείων, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω. 2) Την πορεία των μεγεθών των κυκλοφοριακών στοιχείων και των τρεχουσών υποχρεώσεων για μια πενταετία τουλάχιστον. 3) Τους όρους χορηγήσεως πιστώσεων στους πελάτες της. 4) Την τυχόν ύπαρξη εποχικότητας της συγκεκριμένης επιχειρήσεως. 5) Τις μεταβολές στο ύψος των αποθεμάτων σε σχέση με τις παρούσες και μελλοντικές πωλήσεις της επιχειρήσεως. 6) Την ανάγκη για μεγαλύτερα ή μικρότερα ποσά κεφαλαίων κινήσεως κατά τον επόμενο χρόνο. 7) Την έκταση χρησιμοποιήσεως τραπεζικών πιστώσεων και την ύπαρξη ευχέρειας για περαιτέρω τραπεζικό δανεισμό. 8) Το ποσό των μετρητών και των ρευστοποιήσιμων χρεωγράφων, καθώς και την ύπαρξη μεγάλου πλεονάσματος η ελλείμματος, σε σχέση με τις ανάγκες γιο κεφαλαίο κινήσεως.

24 9) To ύφος των απαιτήσεων, σε σχέση με τις πωλήσεις, καθώς κα τις καθυστερημένες απαιτήσεις. 10) Το είδος της εξεταζόμενης επιχειρήσεως, αν δηλαδή πρόκειται για βιομηχανία, εμπορική επιχείρηση, ή επιχείρηση κοινής ωφέλειας. Αοιθυοδείκτης ειδική θ υστότητα (acid test ratio) Ο αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας επινοήθηκε για να περιλάβει όλα εκείνα τα στοιχεία τα οποία μετατρέπονται εύκολο και γρήγορα σε ρευστά και αγνοεί όλα εκείνα τα στοιχεία του κυκλοφορούντος ενεργητικού τα οποία δεν μετατρέπονται εύκολα σε μετρητά. Ο αριθμοδείκτης αυτός είναι το πηλίκο της διαιρέσεως του συνόλου των ταχέως ρευστοποιήσιμων περιουσιακών στοιχείων μιας επιχειρήσεως (μετρητά στο ταμείο, τραπεζικές καταθέσεις, χρεώγραφα, απαιτήσεις), με το σύνολο των βραχυπροθέσμων υποχρεώσεων της, δηλαδή. Αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητα = Διαθέσιυα * Απαιτήσεκ Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις Όλα τα περιλαμβανόμενα στον αριθμητή του κλάσματος στοιχεία είναι δυνατό να μετατραπούν γρήγορο σε χρήμα, στην ονομαστική τους αξία, δηλ. στην αξία που αναγράφονται στα βιβλία της επιχειρήσεως, πλην των απαιτήσεων που συχνά δεν είναι εύκολα και γρήγορα μετατρέψιμες σε χρήμα. Στον υπολογισμό του αριθμοδείκτη αυτού δεν περιλαμβάνονται: Τα αποθέματα πρώτων και βοηθητικών υλών, ημικατεργασμένων και ετοίμων προϊόντων, γιατί δεν θεωρούνται ταχέως ρευστοποιήσιμα. Πράγματι, απαιτείται αρκετό χρονικό διάστημα μέχρι την πώληση τσυς ή μέχρι τη μετατροπή των πρώτων υλών και των ημικατεργασμένων προϊόντων σε έτοιμα προϊόντα. Εκτός αυτού, υπάρχει αβεβαιότητα τόσο ως προς την δυνατότητα πωλήσεως όλων των αποθεμάτων όσο και ως προς την αξία, που θα εισπραχθεί κατά την πώληση τους. Οι προκαταβληθείσες δαπάνες, οι οποίες κανονικά χρειάζονται κάποιο χρονικό διάστημα για να μετατραπούν σε χρήμα.

25 Αν μια επιχείρηση έχει δυσκολίες στην πώληση των αποθεμάτων ετοίμων προϊόντων της, τότε το μεγάλο ύψος αποθεμάτων δεν βοηθά στην εξυπηρέτηση των τρεχουσών υποχρεώσεων της. Ένας υψηλός αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας, λόγω μεγάλων αποθεμάτων, δεν προσδίδει ρευστότητα στην επιχείρηση. Ως εκ τούτου ο αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας αποτελεί καλύτερη ένδειξη της ικανότητας μιας επιχειρήσεως να εξοφλεί τις τρέχουσες υποχρεώσεις της από ό,τι ο προηγούμενος αριθμοδείκτης. Αν τα αμέσως ρευστοποιήσιμα στοιχεία μιας επιχειρήσεως (κυκλοφορούν μείον υποθέματα) είναι ίσα ή μεγαλύτερα των τρεχουσών υποχρεώσεων, τότε, θεωρητικά τουλάχιστον, η επιχείρηση έχει καλή τρέχουσα οικονομική κατάσταση. Ο αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας μας δείχνει πόσες φορές τα ταχέως ρευστοποιήσιμα στοιχεία της επιχειρήσεως καλύπτουν τις βραχυχρόνιες υποχρεώσεις της. Ένας αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας γύρω στη μονάδα θεωρείται ικανοποιητικός μόνον αν στις απαιτήσεις της επιχειρήσεως δεν περιλαμβάνονται επισφαλείς ή ανεπίδεκτες εισπράξεως απαιτήσεις και αν η περίοδος εισπράξεως των απαιτήσεων της επιχειρήσεως και εξοφλήσεως των υποχρεώσεων της είναι περίπου ίσες. Επειδή όμως στην πράξη ο εξωτερικός αναλυτής ενδέχεται να μην έχει στοιχεία για το είδος αυτών των απαιτήσεων, κρίνεται σκόπιμο οι απαιτήσεις να λαμβάνονται μειωμένες προκειμένου να υπολογιστεί ο αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας. Αντίθετα, ένας αριθμοδείκτης μικρότερος της μονάδας δείχνει ση τα αμέσως ρευστοποιήσιμα στοιχεία της επιχειρήσεως είναι ανεπαρκή για να καλύψουν τις τρέχουσες υποχρεώσεις της, με αποτέλεσμα η επιχείρηση να εξαρτάται από τις μελλοντικές της πωλήσεις, προκειμένου να εξασφαλίσει επαρκή ρευστότητα. Έτσι, αν προβλέπεται κάποια μείωση των μελλοντικών πωλήσεων, θα πρέπει να αναζητηθούν νέα κεφάλαια, είτε με έκδοση νέων τίτλων μετοχών, είτε με προσφυγή στον δανεισμό. Πρέπει να σημειωθεί, ότι διαφορά μεταξύ των αριθμοδεικτών γενικής και ειδικής ρευστότητας σημαίνει ότι υπάρχουν η επιχείρηση έχει αυξημένα αποθέματα.

26 Api9uo6EiKTnc αυυντικού ϊοονικου διαστήυατο (defensive interval ratio) Οι αριθμοδείκτες γενικής και ειδικής ρευστότητας, ενώ είναι ευρέως χρησιμοποιούμενοι λόγω της ευκολίας υπολογισμού τους από τα υπάρχοντα στοιχεία, παρουσιάζουν ορισμένες αδυναμίες. Οι κυριότερες είναι: Υπολογίζονται με βάση τα οικονομικά στοιχεία του ισολογισμού δεδομένης χρονικής στιγμής άρα εκφράζουν μια στατική εικόνα. Δηλαδή οι αριθμοδείκτες ρευστότητας, που αναφέρθηκαν μέχρι τώρα παρέχουν το μέτρο της ικανότητας μιας επιχείρησης να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις μιας δεδομένης χρονικής στιγμής, σύμφωνα με τα κυκλοφοριακά της στοιχεία εκείνη τη χρονική στιγμή. Τα στοιχεία με βάση τα οποία υπολογίζονται οι αριθμοδείκτες ρευστότητας, επειδή αναφέρονται σε ορισμένη χρονική στιγμή, μπορεί να είναι σκόπιμα ή και χαμηλότερα από τα πραγματικά. Αποτέλεσμα είναι να δίνεται παραπλανητική εικόνα για την ικανότητα της επιχείρησης να ανταποκρίνεται στις τρέχουσες υποχρεώσεις της. Για τους παραπάνω λόγους οι αριθμοδείκτες γενικής και ειδικής ρευστότητας δεν δίνουν πλήρη εικόνα του βαθμού ικανότητας της επιχειρήσεως να ανταποκρίνεται στις τρέχουσες υποχρεώσεις της. Ως εκ τούτου πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι καλύτερος δείκτης του βαθμού ρευστότητας είναι ο αριθμοδείκτης αμυντικού χρονικού διαστήματος (defensive - interval ratio), ο οποίος αποτελεί ένα πολύ συντηρητικό μέτρο του βαθμού ικανότητας μιας επιχειρήσεως να καταβάλλει τις λειτουργικές της δαπάνες από τα αμυντικά της στοιχεία χωρίς να βασίζεται στα λειτουργικά της έσοδα. Ο αριθμοδείκτης αμυντικού χρονικού διαστήματος βασίζεται στα αμέσως ρευστοποιήσιμα στοιχεία μιας επιχειρήσεως (μετρητά, εισηγμένα στο χρηματιστήριο χρεώγραφα και απαιτήσεις) που αποτελούν ανά πάσα στιγμή τη βασική πηγή ρευστών για την ικανοποίηση των τρεχουσών και προβλεπομένων ημερησίων αναγκών σε μετρητά.

27 Αριθμοδείκτης αμυντικού χρονικού διαστήματος= = Διαθέσιυα + Απαιτήσεκ Προβλεπόμενες ημερήσιες λειτουργικές δαττάνες Ο αριθμοδείκτης αμυντικού χρονικού διαστήματος είναι το πηλίκο της διαιρέσεως του συνόλου των αμέσως ρευστοποιήσιμων στοιχείων μιας επιχειρήσεως με τις προβλεπόμενες ημερήσιες λειτουργικές δαπάνες αυτής. Οι προβλεπόμενες ημερήσιες λειτουργικές δαπάνες είναι οι τρέχουσες και οι μελλοντικές δαπάνες που απαιτούνται για τη συνέχιση της ομαλής λειτουργίας μιας επιχείρησης και βρίσκονται αν διαιρέσουμε το σύνολο των λειτουργικών δαπανών (κόστος πωληθέντων + δαπάνες διοικήσεως + δαπάνες διαθέσεως + διάφορες καθημερινές πληρωμές) με τον αριθμό των ημερών του έτους (365 ημέρες). Στις λειτουργικές δαπάνες δεν περιλαμβάνονται εκείνες που δεν συνεπάγονται εκροή μετρητών, όπως δαπάνες αποσβέσεων, προπληρωθέντα έξοδα, προκαταβολές για αγορά πρώτων και βοηθητικών υλών κ.λ.π. Τα στοιχεία, που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό του αριθμοδείκτη αμυντικού χρονικού διαστήματος, βρίσκονται στον ισολογισμό και στην κατάσταση αποτελεσμάτων. Ειδικότερα, για την εκτίμηση των μελλοντικών λειτουργικών δαπανών μπορούμε να στηριχθούμε στην κατάσταση αποτελεσμάτων της πρσηγούμενης χρήσεως, αφού αφαιρέσουμε τα έξοδα εκείνα που δεν συνεπάγονται καταβολή μετρητών, καθώς και ορισμένα άλλα έξοδα τα οποία δεν θα επαναληφθούν στην επομένη χρήση, θα πρέπει όμως να γίνει προσαρμογή των υπολοίπων λειτουργικών εξόδων ούτως ώστε να ληφθούν υπόψη οι υπάρχουσες πληθωριστικές τάσεις (άνοδος των αμοιβών των υπηρεσιών που παρέχονται στην επιχείρηση) και τυχόν μεταβολές στις εργασίες της επιχειρήσεως, καθώς και σε άλλα μεγέθη, εφόσον υπάρχει σχετική πληροφόρηση. Ο αριθμοδείκτης αμυντικού χρονικού διαστήματος μετρά, σε αριθμό ημερών, το χρονικό διάστημα που μια επιχείρηση μπορεί να λειτουργεί με τη χρησιμοποίηση των στην κατοχή της αμυντικών περιουσιακών στοιχείων χωρίς να καταφεύγει στη χρησιμοποίηση των εσόδων που προέρχονται από τις δραστηριότητες της. Είναι δύσκολο να εκτιμηθεί κατά πόσο ο αριθμοδείκτης αμυντικού χρονικού διαστήματος είναι καλύτερος ή όχι των άλλων αριθμοδεικτών

28 προσδιορισμού της ρευστότητας μιας επιχειρήσεως. Σύγκριση του αριθμοδείκτη αμυντικού χρονικού διαστήματος μιας επιχειρήσεως για μια σειρά ετών με τον αντίστοιχο μέσο όρο του κλάδου που ανήκει η επιχείρηση, ή άλλων ομοειδών επιχειρήσεων είναι απαραίτητη, προκειμένου να εκτιμηθεί η θέση της επιχειρήσεως από την άποψη του βαθμού ρευστότητας της. Αύξηση του αριθμοδείκτη αμυντικού χρονικού διαστήματος από έτος σε έτος παρέχει ένδειξη ευνοϊκής εξελίξεως στην κατάσταση της επιχειρήσεως, ενώ αντίθετα μείωση αυτού διαχρονικά παρέχει ένδειξη εμφανίσεως μιας μη ενθαρρυντικής καταστάσεως.

29 ΑΡΙ0ΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ (ACTIVITY RATIOS) Η αποτελεσματικότερη χρησιμοποίηση των περιουσιακών στοιχείων μιας επιχειρήσεως ενδιαφέρει τόσο τη διοίκηση της, όσο και εκείνους που ενδιαφέρονται γγ αυτήν. Υπάρχουν διάφοροι μέθοδοι που μπορούν να μετρήσουν την παραγωγικότητα και το βαθμό χρησιμοποιήσεως των περιουσιακών στοιχείων μιας επιχειρήσεως. Γενικά, όσο πιο εντατική είναι η χρησιμοποίηση των στοιχείων μιας επιχειρήσεως τόσο τούτο αποβαίνει προς όφελος της. Η χρησιμοποίηση ορισμένων αριθμοδεικτών δραστηριότητας βοηθά να προσδιορίσουμε το βαθμό μετατροπής ορισμένων περιουσιακών στοιχείων (αποθεμάτων, απαιτήσεων) σε ρευστά. Εξετάζοντας τα οικονομικά δεδομένα μιας επιχειρήσεως ενδέχεται να γίνουν ορισμένες διαπιστώσεις. Μπορεί, π.χ., να υπάρχει μεγάλο ποσοστό αποθεμάτων στα κυκλοφοριακά της στοιχεία, πράγμα το οποίο παρέχει ένδειξη ότι τα στοιχεία αυτά δεν μετατρέπονται σε χρήμα με την πρέπουσα ταχύτητα και ευκολία. Βέβαια, το γεγονός αυτό ίσως να δείχνει ότι η διοίκηση της επιχειρήσεως ακολουθεί μια μέτρια πολιτική αποθεμάτων. Ίσως όμως τούτο να οφείλεται και στη φύση των εργασιών της, διότι υπάρχουν επιχειρήσεις που πρέπει να διατηρούν μεγάλα αποθέματα, πρώτων υλών και έτοιμων προϊόντων, όπως συμβαίνει π.χ. με τις βιομηχανίες καττνού. Γενικά, το ποσοστό των αποθεμάτων που διατηρεί μια επιχείρηση πρέπει να σχετίζεται πάντοτε με το ύψος των πωλήσεων της. Αντίθετα, σε πολλές περιπτώσεις η τυχόν διατήρηση στην επιχείρηση υψηλού ποσοστού ρευστών ή κρατικών χρεωγράφων μπορεί να δείχνει ότι ακολουθείται μια καλή πολιτική από μέρους της, διότι της επιτρέπεται να εκμεταλλεύεται ευκαιρίες και να κατέχει τα αναγκαία ρευστά σε όχι καλές περιόδους. Η κατάσταση αυτή μπορεί να την ευνοεί και να αυξάνει την πιστοληπτική της ικανότητα. Ωστόσο, μεγάλα ποσά σε ρευστά διαθέσιμα και προσωρινές επενδύσεις δεν αυξάνουν τη μακροχρόνια κερδοφόρα δυναμικότητα της

30 επιχειρήσεως, γι' αυτό και θα πρέπει να αποφεύγονται, εκτός αν πρόκειται να επενδυθούν στο άμεσο μέλλον. Επίσης, το ποσοστό απαιτήσεων που εμφανίζει μια επιχείρηση έχει πάντα σχέση και πρέπει να εξετάζεται σε συνδυασμό με τις πιστωτικές της πωλήσεις. Είναι λσιπόν απαραίτητο, παράλληλα με τους αριθμοδείκτες ρευστότητας, να προσδιορίζονται και οι αριθμοδείκτες δραστηριότητας, οι οποίοι είναι οι εξής; 1. Αριθμοδείκτης ταχύτητας είσπραξης απαιτήσεων (accounts receivable turnover ratio) 2. Αριθμοδείκτης ταχύτητας εξόφλησης βραχυχρόνιων υποχρεώσεων (current accounts payable turnover ratios) 3. Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεμάτων (inventory stock turnover ratio) 4. Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας ιδίων κεφαλαίων (owners equity turnover ratio). Αριθμοδείκτης ταχύτητας είσπραξης απαιτήσεων (accounts receivable turnover ratio) 0 αριθμοδείκτης ταχύτητας εισπράξεως απαιτήσεων βρίσκεται αν διαιρέσουμε την αξία των πιστωτικών πωλήσεων μιας επιχειρήσεως, μέσα στη χρήση, με το μέσο όρο των απαιτήσεων της. Επειδή όμως συνήθως δεν υπάρχουν στοιχεία για τις πιστωτικές πωλήσεις, καθώς και στοιχεία που να αναφέρονται στο μέσο όρο των χορηγουμένων πιστώσεων, λαμβάνονται υπόψη οι καθαρές πωλήσεις της χρήσεως και το σύνολο των απαιτήσεων, όπως εμφανίζονται στον ισολογισμό στο τέλος της χρήσεως. Ειδικότερα, για την περίπτωση των απαιτήσεων είναι προτιμότερο να πάρουμε το μέσο όρο των απαιτήσεων της αρχής και του τέλους της χρήσεως, διότι οι απαιτήσεις όπως εμφανίζονται στον ισολογισμό, δηλ. στο τέλος της χρήσεως, δεν δίνουν αντιπροσωπευτική εικόνα για το ύφος αυτών κατά τη διάρκεια της χρήσεως.

31 Στις απαιτήσεις περιλαμβάνονται, οι φορτωτικές εισπρακτέες, τα γραμμάτια ή οι συναλλαγματικές και οι απαιτήσεις με ανοικτούς λογαριασμούς. Αριθμοδείκτης ταχύτητας είσπραξης απαιτήσεων= = Kαθαpέc πωλήσεκ Μέσος όρος απαιτήσεων Ο αριθμοδείκτης ταχύτητας εισπράξεως απαιτήσεων δείχνει πόσες φορές, κατά μέσο όρο, εισπράττονται κατά τη διάρκεια της λογιστικής χρήσεως οι απαιτήσεις της επιχειρήσεως. Για την εύρεση της μέσης πραγματικής δεσμεύσεως των κεφαλαίων μιας επιχειρήσεως από τους πελάτες της, σε αριθμό ημερών, ή τη μέση χρονική περίοδο που απαιτείται για την είσπραξη των απαιτήσεων της, διαιρούμε το σύνολο των ημερών του έτους (365 ημέρες), με τον αριθμοδείκτη ταχύτητας εισπράξεως απαιτήσεων. Επομένως, όσο μεγαλύτερη είναι η ταχύτητα εισπράξεως των απαιτήσεων τόσο μικρότερος είναι ο χρόνος παραμονής αυτών στην επιχείρηση. Η μέση διάρκεια παραμονής των απαιτήσεων στην επιχείρηση, αποτελεί το χρονικό διάστημα που η επιχείρηση περιμένει για να εισπράξει τις απαιτήσεις της, από τη στιγμή που πραγματοποιήθηκε η πιστωτική πώληση μέχρι τη στιγμή που αυτή θα μετατραπεί σε μετρητά, ή το χρονικό διάστημα που παρέμειναν ανείσπρακτες οι απαιτήσεις στην επιχείρηση. Το χρονικό αυτό διάστημα αφ' ενός μετρά την αποτελεσματικότητα της διοικήσεως της επιχειρήσεως στην είσπραξη των απαιτήσεων της και αφ' ετέρου εκφράζει την πιστωτική της πολιτική. Η μέση διάρκεια παραμονής των απαιτήσεων στην επιχείρηση πρέπει να διατηρείται όσο γίνεται μικρότερη, όχι μόνον διότι τα κεφάλαια που δεσμεύονται για τη χρηματοδότηση των πωλήσεων έχουν κάποιο δραχμικό κόστος, αλλά διότι έχουν και ένα κόστος ευκαιρίας λόγω του ότι θα μπορούσαν να επενδυθούν αποδοτικά κάπου αλλού. Ο αριθμοδείκτης ταχύτητας εισπράξεως απαιτήσεων παρέχει ένδειξη της ποιότητας και του βαθμού ρευστότητας των απαιτήσεων μιας επιχειρήσεως, καθώς και του κατά πόσο επιτυχής υπήρξε η διοίκηση αυτής στην είσπραξη των απαιτήσεων της. Σχετικά με την ποιότητα των απαιτήσεων

32 σημειώνεται ότι θα πρέπει να παρακολουθείται η σχέση μεταξύ του ύψους των επισφαλών και του ύψους των συνολικών απαιτήσεων. Μια αύξηση της σχέσεως αυτής διαχρονικά παρέχει ένδειξη προοδευτικών δυσκολιών στην είσπραξη των απαιτήσεων. Αντίθετα, μείωση της σχέσεως αυτής διαχρονικά δείχνει βελτίωση των συνθηκών εισπράξεως των απαιτήσεων της επιχειρήσεως. Ο υπολογισμός του αριθμοδείκτη αυτού αποτελεί τον καλύτερο τρόπο για να διαπιστωθεί αν οι απαιτήσεις μιας επιχειρήσεως είναι πολύ μεγάλες σε σύγκριση με τα υπόλοιπα κυκλοφοριακά της στοιχεία. Τούτο επιτυγχάνεται με την εύρεση του αριθμού των ημερών που οι απαιτήσεις παραμένουν στα βιβλία της επιχειρήσεως μέχρις ότου εισπραχθούν. Ο χρόνος εισπράξεως των απαιτήσεων μιας επιχειρήσεως επηρεάζεται από τους όρους χορηγήσεως των πιστώσεων στους πελάτες της. Όσο μεγαλύτερη είναι η ταχύτητα εισπράξεως των απαιτήσεων μιας επιχειρήσεως τόσο μικρότερος είναι ο χρόνος δεσμεύσεως των κεφαλαίων και τόσο καλύτερη η θέση της από απόψεως χορηγουμένων πιστώσεων. Επί πλέον μεγάλη ταχύτητα στην είσπραξη των απαιτήσεων σημαίνει μικρότερη πιθανότητα ζημιών από επισφαλείς πελάτες. Μια αύξηση της ταχύτητας εισπράξεως απαιτήσεων ενδέχεται να δείχνει βελτίωση της ικανότητας εισπράξεως των απαιτήσεων, ή αλλαγή στην πολιτική των χορηγουμένων πιστώσεων. Μεγάλες απαιτήσεις, οι οποίες συχνά υπάρχουν, σε περιόδους οικονομικής υφέσεως παρέχουν ένδειξη ότι, η επιχείρηση ίσως αναγκάζεται να δανείζεται βραχυπρόθεσμα για να είναι σε θέση να εξοφλεί τις βραχυχρόνιες υποχρεώσεις της. Επίσης, όσο μεγαλύτερες είναι οι απαιτήσεις μιας επιχειρήσεως σε σχέση με τις καθαρές πωλήσεις της, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να εμφανιστούν αυξημένες οι μη εισπραχθείσες ή οι καθυστερούμενες απαιτήσεις της. Η μείωση του αριθμοδείκτη ταχύτητας εισπράξεως απαιτήσεων ενδέχεται να αντανακλά τα εξής; Μείωση των πωλήσεων με παράλληλη αύξηση των απαιτήσεων. Μείωση των απαιτήσεων και αναλογικά μεγαλύτερη μείωση των πωλήσεων.