Η ασφάλεια και η υγεία στους χώρους εργασίας μας αφορά όλους. Οφέλη για εσένα προσωπικά. Οφέλη για τις επιχειρήσεις.

Transcript

1 Η ασφάλεια και η υγεία στους χώρους εργασίας μας αφορά όλους. Οφέλη για εσένα προσωπικά. Οφέλη για τις επιχειρήσεις. Διαχείριση του άγχους σε Ασφαλείς και Υγιείς Χώρους Εργασίας #EUManageStress αντιμετωπίστε το άγχος στην εργασία Οδηγός εκστρατείας Διαχείριση του άγχους και των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στην εργασία

2 Οδηγός εκστρατείας αντιμετωπίστε το άγχος στην εργασία Η Europe Direct είναι μια υπηρεσία που σας βοηθά να βρείτε απαντήσεις στα ερωτήματά σας για την Ευρωπαϊκή Ένωση Αριθμός δωρεάν τηλεφωνικής κλήσης (*): (*) Οι πληροφορίες παρέχονται δωρεάν, και οι κλήσεις είναι γενικώς δωρεάν (ενδέχεται όμως κάποιες κλήσεις που πραγματοποιούνται μέσω ορισμένων τηλεπικοινωνιακών φορέων ή από τηλεφωνικούς θαλάμους ή ξενοδοχεία να χρεώνονται). Οι φωτογραφίες που χρησιμοποιούνται στην παρούσα δημοσίευση αναδεικνύουν ένα εύρος επαγγελματικών δραστηριοτήτων. Δεν αφορούν κατ ανάγκη καλές πρακτικές ή τη συμμόρφωση με νομοθετικές απαιτήσεις. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση διατίθενται μέσω του διαδικτύου ( Δελτίο καταλογογράφησης υπάρχει στο τέλος του τεύχους. Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, 2013 Σχεδιασμός: ROS, Spain Φωτογραφίες: EU-OSHA, Shutterstock Printed in Luxembourg Επιτρέπεται 2 EU-OSHA η αναπαραγωγή Ευρωπαϊκός με Οργανισμός αναφορά της για πηγής. την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία

3 Διαχείριση του άγχους σε ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας Περιεχόμενα Εισαγωγή 4 Τι είναι το εργασιακό άγχος και οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι στην εργασία; 4 Γιατί είναι τόσο σημαντική η αντιμετώπιση του άγχους και των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στην εργασία; 5 Γιατί ο EU-OSHA διοργανώνει τη συγκεκριμένη εκστρατεία; 6 Ποια είναι η έκταση του προβλήματος; 8 Η αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στην εργασία 10 Ο ρόλος της διοίκησης στη βελτίωση του ψυχοκοινωνικού περιβάλλοντος 10 Η σημασία της συμμετοχής των εργαζομένων 12 Οι αρχές της πρόληψης 15 Προϋποθέσεις για ένα καλό ψυχοκοινωνικό περιβάλλον εργασίας 16 Ποια είναι τα οφέλη από την πρόληψη των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στην εργασία; 16 Η εκστρατεία 2014/15: Διαχείριση του άγχους σε ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας 19 Σχετικά με την εκστρατεία 19 Πρακτικά εργαλεία και υποστήριξη για τον περιορισμό του άγχους στην εργασία 20 Ποιος μπορεί να συμμετάσχει στην εκστρατεία; 20 Πρακτικοί τρόποι συμμετοχής 20 Ευρωπαϊκά Βραβεία Καλής Πρακτικής 23 Το υφιστάμενο δίκτυο εταίρων 25 Επιτυχία προηγούμενων εκστρατειών 26 Περαιτέρω πληροφόρηση και διαθέσιμοι πόροι 28 Το Δίκτυο των Εθνικών Εστιακών Πόλων του EU-OSHA 29 EU-OSHA Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία 3

4 Οδηγός εκστρατείας Εισαγωγή Η αποτελεσματική διαχείριση της υγείας και της ασφάλειας στους χώρους εργασίας είναι επωφελής τόσο για τους εργαζόμενους όσο και για τις επιχειρήσεις αλλά και για την κοινωνία στο σύνολό της. Αυτό είναι σημαντικό να το θυμόμαστε, ιδιαίτερα σε εποχές οικονομικής αβεβαιότητας, όταν οι επιχειρήσεις πρέπει οπωσδήποτε να διατηρήσουν την παραγωγικότητά τους και οι εργαζόμενοι καλούνται να εργαστούν υπό πίεση για να αντεπεξέλθουν σε προθεσμίες, όταν δηλαδή είναι πιο εύκολο να συμβούν είτε λάθη είτε ατυχήματα. Θα ήταν επίσης εύκολο να μπει κανείς στον πειρασμό να παραβλέψει την επαγγελματική ασφάλεια και υγεία (ΕΑΥ) στο σύγχρονο και «υπό πίεση» περιβάλλον εργασίας, θεωρώντας ότι πρόκειται μόνο για ένα είδος «διοικητικού φόρτου» που αποσκοπεί στο να πληρούνται απλώς κάποιες νομικές υποχρεώσεις, πράγμα όμως το οποίο θα ήταν αντιπαραγωγικό. Η γνώση και διαχείριση των κινδύνων στους χώρους εργασίας εξακολουθούν να αποτελούν ουσιώδη ζητήματα. Το παρόν έντυπο είναι ο βασικός οδηγός για την εκστρατεία με τίτλο «Διαχείριση του άγχους σε ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας» 2014/15, η οποία διοργανώνεται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (EU-OSHA). Ο βασικός στόχος της εκστρατείας είναι να βοηθήσει τους εργοδότες, τους εργαζόμενους και τους εκπροσώπους τους στο να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους στους χώρους εργασίας. Η αποτελεσματική αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων δημιουργεί ένα υγιές περιβάλλον εργασίας στο οποίο οι εργαζόμενοι αισθάνονται ότι τους εκτιμούν, ενώ συμβάλλει ταυτόχρονα στην ανάπτυξη μιας θετικής ατμόσφαιρας στον χώρο εργασίας, με αποτέλεσμα να βελτιώνονται και οι επιδόσεις της επιχείρησης. Τι είναι το εργασιακό άγχος και οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι στην εργασία; Το εργασιακό άγχος εμφανίζεται όταν οι απαιτήσεις της εργασίας υπερβαίνουν την ικανότητα του εργαζόμενου να αντεπεξέλθει σε αυτές. Είναι μια από τις σοβαρότερες επιπτώσεις ενός προβληματικού ψυχοκοινωνικού περιβάλλοντος εργασίας, διότι οι εργαζόμενοι που αντιμετωπίζουν παρατεταμένο άγχος στην εργασία κινδυνεύουν να αναπτύξουν σοβαρά προβλήματα ψυχικής και σωματικής υγείας. Οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι σχετίζονται με τις αρνητικές ψυχολογικές, σωματικές και κοινωνικές συνέπειες μιας αναποτελεσματικής οργάνωσης και διαχείρισης στον χώρο εργασίας, καθώς και ενός φτωχού κοινωνικού πλαισίου στην εργασία, που μπορεί να χαρακτηρίζεται, μεταξύ άλλων, από τα ακόλουθα: υπερβολικά απαιτητική εργασία και/ή ανεπάρκεια χρόνου για την ολοκλήρωσή της αντικρουόμενες απαιτήσεις και ασάφειες όσον αφορά στον ρόλο του εργαζόμενου αναντιστοιχίες μεταξύ των απαιτήσεων της εργασίας και των ικανοτήτων του εργαζόμενου, καθώς η υποτίμηση όσο και η υπερτίμηση των δεξιοτήτων του εργαζόμενου μπορούν να αποτελούν πηγή άγχους μη συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων που επηρεάζουν τον εργαζόμενο και στον τρόπο με τον οποίο πρέπει να εκτελείται η εργασία περιπτώσεις εργαζομένων που εργάζονται μόνοι τους, ιδίως όταν έρχονται σε επαφή με ιδιώτες Το εργασιακό άγχος εμφανίζεται όταν οι απαιτήσεις της εργασίας υπερβαίνουν την ικανότητα του εργαζόμενου να αντεπεξέλθει σε αυτές. 4 EU-OSHA Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία

5 Διαχείριση του άγχους σε ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας και πελάτες και/ή όταν υφίστανται βία από τρίτους, η οποία μπορεί να λαμβάνει τη μορφή λεκτικής επίθεσης, σεξουαλικής παρενόχλησης και απειλής σωματικής βίας ή πραγματικής σωματικής βίας έλλειψη υποστήριξης από τη διοίκηση και τους συναδέλφους και κακές διαπροσωπικές σχέσεις ψυχολογική ή σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας οποιαδήποτε βλαπτική, ταπεινωτική, υπονομευτική ή απειλητική συμπεριφορά προϊσταμένων ή συναδέλφων προς έναν εργαζόμενο ή ομάδα εργαζομένων μη δίκαιη κατανομή εργασίας, ανταμοιβών, προαγωγών και ευκαιριών σταδιοδρομίας αναποτελεσματική επικοινωνία, κακή διαχείριση των οργανωτικών αλλαγών και εργασιακή ανασφάλεια δυσκολίες στον συνδυασμό εργασιακών και οικογενειακών υποχρεώσεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι δεν πρέπει να συγχέονται με ένα υγιές, απαιτητικό αλλά ταυτόχρονα υποστηρικτικό περιβάλλον εργασίας, το οποίο παρέχει ερεθίσματα στους εργαζόμενους και ενθαρρύνει την ανάπτυξη και την απόδοσή τους στο μέγιστο των ικανοτήτων τους. Γιατί είναι τόσο σημαντική η αντιμετώπιση του άγχους και των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στην εργασία; Παρότι η ψυχική υγεία και ευεξία των εργαζομένων επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, υπάρχουν στοιχεία που υποδηλώνουν την ιδιαίτερη σημασία που διαδραματίζει, ως προς αυτό το θέμα το εργασιακό περιβάλλον. Σε ένα καλό ψυχοκοινωνικό περιβάλλον, η εργασία μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευεργετική για την ψυχική υγεία των εργαζομένων, καθώς τους παρέχει ένα είδος «πλαισίου ζωής» και τους προσφέρει μια καλύτερη αίσθηση κοινωνικής ενσωμάτωσης, ταυτότητας και αναγνώρισης, όπως και ευκαιρίες ανάπτυξης και τόνωσης της αυτοπεποίθησής τους. Αντίθετα, ένα προβληματικό ψυχοκοινωνικό περιβάλλον εργασίας μπορεί να έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία των εργαζομένων. Για τον εργαζόμενο, οι αρνητικές αυτές επιπτώσεις που προκύπτουν από την πλημμελή αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων περιλαμβάνουν το εργασιακό άγχος, την κακή ψυχική υγεία, την εργασιακή εξουθένωση, τη δυσκολία συγκέντρωσης και τα αυξημένα λάθη, τα οικογενειακά προβλήματα, την κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών και την κακή σωματική υγεία, ιδίως τις καρδιαγγειακές παθήσεις και τα μυοσκελετικά προβλήματα. Για την επιχείρηση, στις σχετικές αρνητικές επιπτώσεις συγκαταλέγονται οι κακές συνολικές επιδόσεις της, το αυξημένο ποσοστό απουσίας από την εργασία, η τυπική παρουσία στην εργασία (περιπτώσεις εργαζομένων που εμφανίζονται στην εργασία τους ενώ είναι άρρωστοι και δεν μπορούν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά) και τα αυξημένα ποσοστά ατυχημάτων και τραυματισμών. Οι απουσίες είναι συνήθως μεγαλύτερης διάρκειας σε σχέση με εκείνες που οφείλονται σε άλλους λόγους ( 1 ), ενώ το εργασιακό άγχος μπορεί να συμβάλλει ακόμη και στην αύξηση των ποσοστών της πρόωρης συνταξιοδότησης, ιδίως μεταξύ αυτών που εργάζονται ως στελέχη ( 2 ). Το εκτιμώμενο κόστος για τις επιχειρήσεις και την κοινωνία δεν είναι αμελητέο, καθώς αγγίζει τα δισεκατομμύρια ευρώ σε εθνικό επίπεδο. ( 1 ) Health and Safety Executive, Διαθέσιμο στη διεύθυνση: ( 2 ) Αυστριακή έρευνα για την παρακολούθηση της υγείας των υπαλλήλων, Επιμελητήριο Εργασίας της περιφέρειας της Άνω Αυστρίας (AK OÖ) και Αυστριακό Ινστιτούτο Εμπειρικών Κοινωνικών Μελετών (IFES), Βιέννη. EU-OSHA Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία 5

6 Οδηγός εκστρατείας Γιατί ο EU-OSHA διοργανώνει τη συγκεκριμένη εκστρατεία; Οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι που σχετίζονται με τους χώρους εργασίας είναι ένα ευαίσθητο ζήτημα, το οποίο συχνά παρερμηνεύεται, ενώ εξακολουθεί να φέρει και το στίγμα που συνδέεται με την ψυχική υγεία. Η ευρωπαϊκή έρευνα για τις επιχειρήσεις σχετικά με τους νέους και τους αναδυόμενους κινδύνους (ESENER) έδειξε ότι σε ποσοστό πάνω από 40 % οι εργοδότες θεωρούν την αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων δυσκολότερη σε σχέση με εκείνη των «παραδοσιακών» κινδύνων ΕΑΥ. Τα κύρια προβλήματα που αναφέρουν είναι ο «ευαίσθητος χαρακτήρας του ζητήματος» και η «έλλειψη εμπειρογνωμοσύνης» ( 3 ). Επιπλέον, μελέτη μεταξύ των υψηλόβαθμων διοικητικών στελεχών έδειξε ότι το ήμισυ σχεδόν από αυτούς πιστεύει ότι κανένας από τους εργαζομένους τους δεν πρόκειται ποτέ να εμφανίσει πρόβλημα ψυχικής υγείας κατά τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου ( 4 ). Η πραγματικότητα είναι ότι ένας τουλάχιστον στους έξι εργαζόμενους θα αντιμετωπίσει τελικά πρόβλημα ψυχικής υγείας. Οι εργαζόμενοι με ψυχικές παθήσεις θεωρούνται ενίοτε «κίνδυνος» για την επιχείρηση, παρόλο που είναι γεγονός ότι, ακόμα και όταν υπάρχουν στην επιχείρηση άλλοι εργαζόμενοι που αντιμετωπίζουν ψυχικές παθήσεις που δεν συνδέονται όμως με την εργασία, αυτοί συνήθως μπορούν να λειτουργούν αποτελεσματικά όταν στον χώρο εργασίας επικρατεί καλό ψυχοκοινωνικό περιβάλλον. Αυτή η εκστρατεία αποσκοπεί στο να βελτιώσει τον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε το ζήτημα και να γεφυρώσει το κενό, μέσω της παροχής στήριξης και καθοδήγησης προς τους εργαζόμενους και τους εργοδότες, καθώς και μέσα από τη χρήση πρακτικών και εύχρηστων εργαλείων. Οι εργοδότες στην Ευρώπη έχουν νομική υποχρέωση να αξιολογούν και να αντιμετωπίζουν τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους στους χώρους εργασίας ( 5 ). Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για την Ψυχική Υγεία και Ευεξία ( 6 ) αναγνωρίζει τις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις και τις αυξανόμενες πιέσεις στους χώρους εργασίας και ενθαρρύνει τους εργοδότες να εφαρμόζουν σε εθελοντική βάση πρόσθετα μέτρα για την προαγωγή της ψυχικής ευεξίας. Όσον αφορά στους εργοδότες, ο στόχος της εκστρατείας είναι να τους πείσει ότι, εκπληρώνοντας τις νομικές υποχρεώσεις τους, εξασφαλίζουν την επιτυχή λειτουργία της επιχείρησής τους και διατηρούν ένα ενθουσιώδες και υγιές εργατικό δυναμικό, καθώς και ότι η αντιμετώπιση του άγχους και των ψυχοκοινωνικών κινδύνων προϋποθέτει την υλοποίηση οργανωτικών μέτρων. Όσον αφορά στους εργαζόμενους, ο στόχος είναι να συνειδητοποιήσουν ότι το εργασιακό άγχος είναι ένα οργανωτικό ζήτημα. Δεν πρέπει να φοβούνται να το αναφέρουν ούτε και να ανησυχούν ότι μπορεί να θεωρηθεί ένδειξη προσωπικής τους αδυναμίας. Το εργασιακό άγχος είναι οργανωτικό ζήτημα, όχι προσωπική αδυναμία. ( 3 ) Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, Ευρωπαϊκή έρευνα για τις επιχειρήσεις σχετικά με τους νέους και τους αναδυόμενους κινδύνους (ESENER). Διαθέσιμο στη διεύθυνση: ( 4 ) The Shaw Trust, Mental Health: The Last Workplace Taboo. Shaw Trust, London. ( 5 ) Οδηγία-πλαίσιο 89/391/ΕΟΚ. Η συμφωνία-πλαίσιο σχετικά με το εργασιακό άγχος (2004) και η συμφωνία-πλαίσιο σχετικά με την παρενόχληση και τη βία στην εργασία (2007) παρέχουν καθοδήγηση για τους εργοδότες στην αντιμετώπιση των συγκεκριμένων ζητημάτων. ( 6 ) Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για την Ψυχική Υγεία και Ευεξία, Διαθέσιμο στη διεύθυνση: ( 7 ) Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, Πανευρωπαϊκή δημοσκόπηση για την επαγγελματική ασφάλεια και υγεία, 21 Μαρτίου Διαθέσιμο στη διεύθυνση: 6 EU-OSHA Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία

7 Τι πιστεύουν οι ευρωπαίοι εργαζόμενοι για το εργασιακό άγχος; Πρόσφατη πανευρωπαϊκή δημοσκόπηση ( 7 ) έδειξε ότι: 72 % των εργαζομένων ανάφεραν την αναδιοργάνωση της εργασίας ή την εργασιακή ανασφάλεια ως μία από τις συνηθέστερες αιτίες του εργασιακού άγχους. 66 % απέδωσαν το άγχος στις «ώρες εργασίας ή στον φόρτο εργασίας». 59 % απέδωσαν το άγχος στο γεγονός ότι «ο εργαζόμενος υπόκειται σε απαράδεκτες συμπεριφορές όπως εκφοβισμό ή παρενόχληση». 51 % του συνόλου των εργαζομένων ανέφεραν ότι οι περιπτώσεις εργασιακού άγχους είναι συνηθισμένες στον χώρο εργασίας τους. Περίπου τέσσερεις στους δέκα εργαζόμενους θεωρούν ότι η αντιμετώπιση του άγχους δεν είναι αυτή που θα έπρεπε στον χώρο εργασίας τους. EU-OSHA / Michel Wielick

8 Οδηγός εκστρατείας Ποια είναι η έκταση του προβλήματος; EU-OSHA / Cristina Vatielli EU-OSHA / Luigi Lauria Τα στατιστικά στοιχεία είναι ανησυχητικά. Οι μελέτες δείχνουν ότι το % του συνόλου των χαμένων ημερών εργασίας μπορεί να αποδοθεί στο εργασιακό άγχος και στους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους που σχετίζονται με την εργασία ( 8 ). Πρόκειται για το δεύτερο συχνότερο πρόβλημα υγείας που συνδέεται με την εργασία στην Ευρώπη μετά τις μυοσκελετικές διαταραχές. Σε μια περίοδο εννέα ετών, σχεδόν το 28 % των ευρωπαίων εργαζομένων ανέφερε έκθεση σε ψυχοκοινωνικούς κινδύνους που είχαν επηρεάσει την ψυχική τους ευεξία ( 9 ). Η έρευνα δείχνει ότι οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι και το εργασιακό άγχος επιφέρουν σημαντικό κόστος τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για την εθνική οικονομία. Σε γενικές γραμμές, οι εργαζόμενοι πιθανόν να χρειάζεται να μείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα μακριά από την εργασία τους όταν αντιμετωπίζουν εργασιακό άγχος και άλλα ψυχολογικά προβλήματα. Είναι επίσης σύνηθες ορισμένοι εργαζόμενοι να επιστρέφουν στην εργασία τους ενώ δεν είναι σε θέση να λειτουργήσουν αποτελεσματικά (φαινόμενο γνωστό και ως «τυπική παρουσία στην εργασία»). Το συνολικό κόστος των διαταραχών ψυχικής υγείας στην Ευρώπη (είτε συνδέονται με την εργασία είτε όχι) εκτιμάται στα 240 δισεκατ. ευρώ ετησίως ( 10 ). Λιγότερο από το ήμισυ αυτού του ποσού προέρχεται από άμεσες δαπάνες, όπως αυτές που αφορούν την ιατρική αντιμετώπιση, καθώς τα 136 δισεκατ. ευρώ οφείλονται σε απώλεια παραγωγικότητας, στην οποία περιλαμβάνεται και η απουσία από την εργασία με άδεια ασθενείας. ( 8 ) Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, Έρευνα σχετικά με το εργασιακό άγχος. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: ( 9 ) Ευρωπαϊκή Κοινότητα, Υγεία και ασφάλεια στον χώρο εργασίας στην Ευρώπη ( ): Μια στατιστική καταγραφή. Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: ( 10 ) Ευρωπαϊκό Δίκτυο για την Προαγωγή της Υγείας στους Χώρους Εργασίας (ENWHP). Οδηγός για την ψυχική υγεία και τις επιχειρήσεις, Διαθέσιμο στη διεύθυνση: ( 11 ) Trontin C, Lassagne M, Boini S and Rinal S, Le coût du stress professionnel en France en Institut National de Recherche et de Sécurité, Paris. ( 12 ) Health and Safety Executive, Διαθέσιμο στη διεύθυνση: ( 13 ) Αυστριακή έρευνα για την παρακολούθηση της υγείας των υπαλλήλων, Επιμελητήριο Εργασίας της περιφέρειας της Άνω Αυστρίας (AK OÖ) και Αυστριακό Ινστιτούτο Εμπειρικών Κοινωνικών Μελετών (IFES), Βιέννη. 8 EU-OSHA Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία

9 Επιπτώσεις στην οικονομία σχετικά παραδείγματα Το εθνικό κόστος εξαιτίας του εργασιακού άγχους στη Γαλλία υπολογιζόταν μεταξύ 2 και 3 δισεκατ. ευρώ για το 2007 ( 11 ). Στο Ηνωμένο Βασίλειο, εκτιμάται ότι κατά την περίοδο 2009/10 χάθηκαν περίπου 9,8 εκατ. ημέρες εργασίας λόγω του εργασιακού άγχους, και οι εργαζόμενοι απουσίασαν κατά μέσο όρο 22,6 ημέρες από την εργασία τους ( 12 ). Στην Αυστρία, οι ψυχολογικές διαταραχές αναφέρθηκαν ως ο κύριος λόγος για τον οποίο οι εργαζόμενοι σε θέσεις στελεχών συνταξιοδοτούνται πρόωρα, καθώς αυτές ευθύνονται για το 42 % των περιπτώσεων πρόωρης συνταξιοδότησης στη συγκεκριμένη κατηγορία εργαζομένων ( 13 ). Shutterstock, Inc. / Rehan Qureshi

10 Οδηγός εκστρατείας Η αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στην εργασία Κάθε επιχείρηση πρέπει να λαμβάνει υπόψη το εργασιακό άγχος και τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους που σχετίζονται με την εργασία. Κατά μέσο όρο, το 51 % των εργαζομένων θεωρούν το εργασιακό άγχος ως σύνηθες φαινόμενο στον χώρο εργασίας τους και το ποσοστό αυτό είναι υψηλό σε όλες τις επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους. Στις πολύ μικρές επιχειρήσεις που απασχολούν έως εννέα εργαζόμενους το 45 % όσων εργάζονται εκεί θεωρούν το εργασιακό άγχος σύνηθες φαινόμενο, ενώ στις μεγαλύτερες επιχειρήσεις το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο % των εργαζομένων ( 14 ). Η έρευνα ESENER του EU-OSHA έδειξε ότι το ζήτημα του εργασιακού άγχους απασχολεί το 79 % των διευθυντικών στελεχών στην Ευρώπη ( 15 ). Ταυτόχρονα, λιγότερο από το 30 % των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων διαθέτουν διαδικασίες για την αντιμετώπιση του εργασιακού άγχους, καθώς και για την παρενόχληση και τη βία που προέρχεται από τρίτους. Η ESENER έδειξε ότι, ενώ το % των μεγαλύτερων επιχειρήσεων (250+ εργαζόμενοι) εφαρμόζουν μέτρα για την αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στην εργασία, μόλις το % των μικρότερων επιχειρήσεων (με εργαζόμενους) προβλέπουν αντίστοιχα μέτρα. Περιπτώσεις έλλειψης υποστήριξης και καθοδήγησης ή έλλειψης εμπειρογνωμοσύνης αναφέρθηκαν σε πολλές περιπτώσεις μεταξύ των μικρότερων επιχειρήσεων. Ωστόσο, ακόμη και με περιορισμένους πόρους, οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι στην εργασία μπορούν να αξιολογούνται και να αντιμετωπίζονται και στις μικρές επιχειρήσεις. Τα οφέλη από την αντιμετώπιση του εργασιακού άγχους στις μικρότερες επιχειρήσεις είναι πολύ σημαντικότερα από το κόστος εφαρμογής των σχετικών μέτρων ( 16 ). Ο καθοριστικός παράγοντας είναι η συμμετοχή όλων στην προαγωγή ενός καλού ψυχοκοινωνικού περιβάλλοντος εργασίας. Αυτό σημαίνει ότι τόσο τα διευθυντικά στελέχη όσο και οι εργαζόμενοι είναι σε θέση να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τις δύσκολες καταστάσεις που ενδεχομένως προκύπτουν, ενώ τυχόν εμπειρογνωμοσύνη σε θέματα ψυχολογίας μπορεί να απαιτείται σε ειδικές μόνο περιστάσεις. Ο ρόλος της διοίκησης στη βελτίωση του ψυχοκοινωνικού περιβάλλοντος Ο εργοδότης είναι υπεύθυνος για την εφαρμογή ενός σχεδίου με σκοπό την πρόληψη / τον περιορισμό των ψυχοκοινωνικών κινδύνων, δίνοντας στους εργαζόμενους τη δυνατότητα να διαδραματίσουν τον δικό τους ρόλο και να συμβάλουν στη δημιουργία ενός υγιούς ψυχοκοινωνικού περιβάλλοντος εργασίας. Τα διοικητικά στελέχη, προάγοντας ένα υποστηρικτικό περιβάλλον EU-OSHA / Emmanuel Biard ( 14 ) Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, Πανευρωπαϊκή δημοσκόπηση για την επαγγελματική ασφάλεια και υγεία, 21 Μαρτίου Διαθέσιμο στη διεύθυνση: ( 15 ) Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, Ευρωπαϊκή έρευνα για τις επιχειρήσεις σχετικά με τους νέους και τους αναδυόμενους κινδύνους (ESENER). Διαθέσιμο στη διεύθυνση: ( 16 ) Health and Safety Executive, The Suitability of HSE s Risk Assessment Process and Management Standards for Use in SMEs. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: 10 EU-OSHA Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία

11 Διαχείριση του άγχους σε ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας EU-OSHA / Adam Skrzypczak εργασίας και τηρώντας μιαν ευπρόσιτη και ευαίσθητη στάση, δεν δίνουν απλώς τη δυνατότητα στους εργαζόμενους να εγείρουν τα ζητήματα που τους ενδιαφέρουν, αλλά τους ενθαρρύνουν ταυτόχρονα να συμμετέχουν στην εξεύρεση λύσεων. Η κατανόηση τυχόν δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι εκτός της εργασίας τους, παρότι δεν εμπίπτει στις νομικές υποχρεώσεις του εργοδότη έναντι των εργαζομένων, συμβάλλει επίσης στην καλλιέργεια ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος εργασίας, όπως και η παροχή ευκαιριών για κοινωνική συναναστροφή εκτός εργασίας. Τα διοικητικά στελέχη μέσης βαθμίδας διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο ως προς το θέμα αυτό, καθώς έρχονται σε καθημερινή επαφή με τους εργαζόμενους. Πρέπει επομένως να ενθαρρύνονται προκειμένου να αναπτύσσουν τις ικανότητές τους στη διαμόρφωση ενός καλού ψυχοκοινωνικού περιβάλλοντος εργασίας. Η σωστή άσκηση επιτελικού ρόλου εκ μέρους της διοίκησης μπορεί επίσης να συμβάλει στον περιορισμό του εργασιακού άγχους και των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στην εργασία. Η ικανότητα ηγεσίας δεν είναι αναγκαστικά έμφυτο χαρακτηριστικό. Όπως και άλλες δεξιότητες, η σωστή άσκηση επιτελικού ρόλου και η ικανότητα διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού είναι στοιχεία που μαθαίνονται και αναπτύσσονται. Ένα επιτελικό στέλεχος πρέπει να συνιστά πρότυπο που εμπνέει τους εργαζόμενους και τους κινητοποιεί ώστε να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τις δυνατότητές τους. Είναι πρόσωπο ανοιχτό και ευπρόσιτο που έχει επίγνωση των δυνατών και αδύνατων σημείων των μελών μιας ομάδας. Το κατάλληλο επιτελικό στέλεχος δημιουργεί τις κατάλληλες ευκαιρίες και ενθαρρύνει τα μέλη της ομάδας να εργαστούν για την επίτευξη κοινών στόχων ή και του ευρύτερου καλού, καθώς και να αναλάβουν την ευθύνη του έργου τους. Καλλιεργεί ομαδικό πνεύμα και υψηλό ηθικό και εξασφαλίζει την καλύτερη δυνατή απόδοση της ομάδας. Ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι υπάρχουν σε κάθε χώρο εργασίας. EU-OSHA Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία 11

12 Οδηγός εκστρατείας Η σημασία της συμμετοχής των εργαζομένων Παρότι οι εργοδότες υποχρεούνται εκ του νόμου να διασφαλίζουν την ορθή αξιολόγηση και αντιμετώπιση των κινδύνων στον χώρο εργασίας, εξίσου σημαντική θεωρείται και η συμμετοχή των ίδιων των εργαζομένων στην προσπάθεια αυτή. Οι εργαζόμενοι και οι εκπρόσωποί τους κατανοούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα προβλήματα που μπορούν να προκύψουν στον χώρο εργασίας τους. Μοιραζόμενοι τη γνώση αυτή με τα διοικητικά στελέχη και τους εργοδότες, μπορούν να συμβάλουν στη διαμόρφωση του αναγκαίου σχεδιασμού και στην εφαρμογή λύσεων. EU-OSHA / Marcos Oliveira Ωστόσο, η συμμετοχή των εργαζομένων προϋποθέτει περισσότερα από την απλή υποβολή σχολίων από κάτω προς τα πάνω. Προϋποθέτει έναν ανοιχτό διάλογο μεταξύ εργοδοτών και εργατικού δυναμικού, μέσω του οποίου οι δύο πλευρές: συνομιλούν μεταξύ τους ακούν ο ένας τους προβληματισμούς του άλλου ανταλλάσσουν απόψεις και πληροφορίες λαμβάνουν τις αποφάσεις τους από κοινού ( 17 ). Η συμμετοχή των εργαζομένων είναι ιδιαίτερα σημαντική για την επιτυχή αντιμετώπιση του άγχους και των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στους χώρους εργασίας, διότι, ζητώντας την άποψη των εργαζομένων, τα διοικητικά στελέχη συμβάλλουν στη δημιουργία ενός κλίματος εμπιστοσύνης στο οποίο οι εργαζόμενοι νιώθουν άνετα να εκφράσουν τους προβληματισμούς τους. Η συμμετοχή των εργαζομένων στην ανάπτυξη μέτρων πρόληψης θα ενισχύσει επίσης το συνολικό ηθικό της επιχείρησης και θα διασφαλίσει ότι τα μέτρα που λαμβάνονται είναι εξίσου κατάλληλα όσο και αποτελεσματικά. EU-OSHA / Tomas Bertelsen ( 17 ) Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, Συμμετοχή των εργαζομένων στην επαγγελματική ασφάλεια και υγεία: ένας πρακτικός οδηγός. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: 12 EU-OSHA Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία

13 Διαχείριση του άγχους σε ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας ΠΕΡΙΠΤΩΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ: Rigshospitalet, Κοπεγχάγη Τα θετικά αποτελέσματα της συνεργασίας και της συμμετοχής των εργαζομένων στη βελτίωση του περιβάλλοντος εργασίας καταδεικνύονται μέσω μιας περιπτωσιολογικής μελέτης από τη Δανία ( 18 ). Με εργατικό δυναμικό περίπου υπαλλήλων, το δημόσιο νοσοκομείο Rigshospitalet είναι ένας από τους μεγαλύτερους εργοδότες στη Δανία. Ωστόσο, σύμφωνα με μια έρευνα του 2011 σχετικά με τον βαθμό ικανοποίησης από την εργασία, το άγχος, ο εκφοβισμός και η σεξουαλική παρενόχληση αναδείχθηκαν ως σημαντικά προβλήματα στον χώρο εργασίας. Η βελτίωση του περιβάλλοντος εργασίας έγινε βασική προτεραιότητα για τα ανώτερα διοικητικά στελέχη. Ωστόσο, αντί να εφαρμόσουν μια προσέγγιση από πάνω προς τα κάτω, εργάστηκαν με ομάδες αξιολόγησης του περιβάλλοντος εργασίας σε επιμέρους τμήματα σε ολόκληρο το νοσοκομείο, καθώς και σε συνεργασία με εκπροσώπους συνδικάτων και εργαζομένων, προκειμένου να εφαρμόσουν νέες πρακτικές για τον περιορισμό του εργασιακού άγχους, του εκφοβισμού και της σεξουαλικής παρενόχλησης. Μέσα από τη διαδικασία αυτή αναδείχθηκε η σημασία της ανταλλαγής γνώσεων και της υποβολής σχολίων, με αποτέλεσμα την αναδιοργάνωση του έργου των υφιστάμενων ομάδων ώστε να βελτιωθούν και οι δύο αυτές παράμετροι. Εκπρόσωποι των εργαζομένων συμμετείχαν στον σχεδιασμό οδηγών και πολιτικών για την πρόληψη του εκφοβισμού και της σεξουαλικής παρενόχλησης και για τον περιορισμό του άγχους. Συγκροτήθηκε επίσης ένα δίκτυο διαχείρισης για την πρόληψη των καταχρηστικών συμπεριφορών, ενώ το ηλεκτρονικό ενημερωτικό δελτίο του νοσοκομείου περιέλαβε παραδείγματα περιπτώσεων όπου επιμέρους τμήματα του νοσοκομείου είχαν βελτιώσει σημαντικά το περιβάλλον εργασίας τους. Καταγράφηκαν συγκεκριμένα αποτελέσματα τα οποία κατέδειξαν μια συνολική βελτίωση του βαθμού ικανοποίησης από την εργασία και σημαντική μείωση του άγχους μεταξύ του προσωπικού γραμματειακής υποστήριξης και των νοσοκόμων. ( 18 ) Βραβεύτηκε στον διαγωνισμό των Ευρωπαϊκών Βραβείων Καλής Πρακτικής για τους Ασφαλείς και Υγιείς Χώρους Εργασίας, «Πρόληψη των κινδύνων στην εργασία με τη συμμετοχή όλων». EU-OSHA Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία 13

14 Οδηγός εκστρατείας 14 EU-OSHA Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία EU-OSHA / Mário Marques

15 Διαχείριση του άγχους σε ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας Οι αρχές της πρόληψης Η υιοθέτηση προληπτικής συμπεριφοράς και η εφαρμογή ενός σχεδίου για την πρόληψη των προβλημάτων είναι ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος για την αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στους χώρους εργασίας. Η εμπειρία έχει δείξει ότι προβλήματα όπως το εργασιακό άγχος, τα προβλήματα υγείας και η απουσία από την εργασία υποδηλώνουν ότι παράγοντες όπως η παραγωγικότητα και η καινοτομία βρίσκονται ήδη σε καθοδική τροχιά, γεγονός που επηρεάζει σημαντικά την απόδοση της επιχείρησης. Οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι στην εργασία μπορούν να αξιολογούνται και να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο συστηματικό τρόπο όπως και οι λοιποί κίνδυνοι ΕΑΥ, μέσω της εφαρμογής του μοντέλου της εκτίμησης κινδύνων και σύμφωνα με μια συμμετοχική προσέγγιση, ακολουθώντας τα παρακάτω βήματα: Εντοπισμός των πηγών κινδύνου και των σχετικών κινδύνων, καθώς και των προσώπων που ενδεχομένως εκτίθενται σε αυτούς. Καθοριστική σημασία έχει η γνώση του προβλήματος, δηλαδή πρέπει να διασφαλίζεται ότι τα διευθυντικά στελέχη και οι εργαζόμενοι έχουν γνώση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων και των πρώιμων ενδείξεων για την εμφάνιση του εργασιακού άγχους, καθώς και ότι συμμετέχουν αμφότεροι στη διαδικασία εκτίμησης των κινδύνων. Αξιολόγηση και ιεράρχηση των κινδύνων. Σχεδιασμός μέτρων πρόληψης: εάν οι κίνδυνοι δεν μπορούν να αποφευχθούν, πώς μπορούν ενδεχομένως να ελαχιστοποιηθούν. Εφαρμογή του σχεδίου δράσης: προσδιορισμός των μέτρων που πρέπει να λαμβάνονται, των πόρων που απαιτούνται, των εμπλεκόμενων προσώπων και του αναγκαίου χρονικού πλαισίου. Παρακολούθηση και επανεξέταση σε συνεχή βάση, καθώς και τροποποίηση του σχεδίου δράσης αναλόγως των αποτελεσμάτων της διαδικασίας παρακολούθησης. Αξίζει να σημειωθεί ότι διαφορετικά πρόσωπα ενδέχεται να αντιδρούν με διαφορετικό τρόπο στις ίδιες περιστάσεις, για παράδειγμα κάποιοι άνθρωποι ανταποκρίνονται καλύτερα σε περιόδους υψηλής ζήτησης ή πιεστικών προθεσμιών. Όπου είναι εφικτό, η εκτίμηση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις ψυχικές ικανότητες και ανάγκες των εργαζομένων (π.χ. εκείνες που συνδέονται με το φύλο, την ηλικία ή την εμπειρία). Στις μικρές επιχειρήσεις, οι εργοδότες/διαχειριστές βρίσκονται συνήθως σε τακτική επαφή με τους εργαζόμενους με αποτέλεσμα να τους γνωρίζουν καλύτερα. Στις μεγαλύτερες επιχειρήσεις, τον σημαντικό αυτό ρόλο αναλαμβάνουν τα διευθυντικά στελέχη μέσης βαθμίδας, καθώς αυτά είναι που έρχονται συνήθως σε καθημερινή επαφή με τους εργαζόμενους. Η εκστρατεία παρέχει υποστήριξη προς τους εργοδότες, τα διευθυντικά στελέχη και τους εργαζόμενους, προάγοντας τη χρήση απλών και εύχρηστων εργαλείων και προσεγγίσεων για την αξιολόγηση και την αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στους χώρους εργασίας. Μια τέτοια προσέγγιση μπορεί να ξεκινά με την αξιολόγηση του τρέχοντος περιβάλλοντος εργασίας μέσω ερευνών και συνεντεύξεων με το προσωπικό και, στη συνέχεια, μέσω συζητήσεων, να προσδιορίζονται οι αναγκαίες πρακτικές βελτιώσεις. Η εφαρμογή μιας τέτοιας διαδικασίας διασφαλίζει τη συμμετοχή των εργαζομένων και επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών του εργασιακού άγχους και των άλλων ψυχοκοινωνικών προβλημάτων στην εργασία. Η ύπαρξη πλαισίου για την οργάνωση αυτής της διαδικασίας επιτρέπει επίσης στις επιχειρήσεις να παρακολουθούν την επιτυχία των μέτρων πρόληψης. Είναι σημαντικό η διαχείριση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων να εντάσσεται στην εν γένει διαχείριση της ΕΑΥ παρά να εφαρμόζεται ως ξεχωριστή δραστηριότητα. Το μοντέλο της εκτίμησης κινδύνων μπορεί να εφαρμόζεται άμεσα για την αντιμετώπιση του εργασιακού άγχους. EU-OSHA Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία 15

16 Οδηγός εκστρατείας Προϋποθέσεις για ένα καλό ψυχοκοινωνικό περιβάλλον εργασίας Σε ένα καλό ψυχοκοινωνικό περιβάλλον εργασίας οι εργαζόμενοι δηλώνουν υψηλή ικανοποίηση από την εργασία τους και έχουν ευκαιρίες και κίνητρα προκειμένου να εκμεταλλεύονται στο έπακρο τις δυνατότητές τους. Για την επιχείρηση, αυτό συνεπάγεται καλές επιδόσεις και χαμηλά ποσοστά απουσίας από την εργασία, καθώς και χαμηλά ποσοστά ανανέωσης του προσωπικού. Οι βασικοί παράγοντες που συμβάλλουν στη διαμόρφωση ενός καλού ψυχοκοινωνικού περιβάλλοντος εργασίας είναι οι εξής: Οι εργαζόμενοι είναι σωστά καταρτισμένοι και διαθέτουν επαρκή χρόνο και αυτονομία προκειμένου να οργανώνουν και να διεκπεραιώνουν τα καθήκοντά τους. Οι μονότονες εργασίες ελαχιστοποιούνται ή διαμοιράζονται και οι εργαζόμενοι ενθαρρύνονται με σκοπό την καλύτερη οικειοποίηση της δουλειάς τους. Οι εργαζόμενοι κατανοούν ακριβώς αυτό που περιμένουν οι άλλοι από αυτούς και δέχονται σε τακτική βάση εποικοδομητικά σχόλια (είτε θετικά είτε αρνητικά). Οι εργαζόμενοι συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων που αφορούν το αντικείμενό τους και ενθαρρύνονται προκειμένου να συμβάλλουν, π.χ., στην ανάπτυξη μεθόδων και προγραμμάτων εργασίας. Η κατανομή της δουλειάς, των ανταμοιβών, των προαγωγών και των ευκαιριών σταδιοδρομίας είναι δίκαιη. Το περιβάλλον εργασίας είναι φιλικό και υποστηρικτικό, ενώ σε περιόδους αιχμής καθίστανται διαθέσιμοι πρόσθετοι πόροι. Η επικοινωνία είναι ανοιχτή και αμφίδρομη και οι εργαζόμενοι ενημερώνονται σχετικά με τις εξελίξεις, ιδίως σε περιόδους οργανωτικών αλλαγών. Υπάρχουν μέτρα για την πρόληψη του εργασιακού άγχους, της παρενόχλησης και της βίας που προέρχεται από τρίτους και οι εργαζόμενοι νιώθουν ότι οι τυχόν προβληματισμοί τους θα αντιμετωπιστούν με ευαισθησία. Οι εργαζόμενοι μπορούν να συνδυάζουν αποτελεσματικά την προσωπική και την εργασιακή τους ζωή. Οι εργοδότες μπορούν επίσης οικειοθελώς να εφαρμόζουν συμπληρωματικά μέτρα για την προαγωγή της ψυχικής ευεξίας των εργαζομένων. Ποια είναι τα οφέλη από την πρόληψη των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στην εργασία; Τα οφέλη είναι αδιαμφισβήτητα: για τους εργαζόμενους, περισσότερη ευεξία και ικανοποίηση από την εργασία για τους εργοδότες/διαχειριστές, ένα υγιές, ενθουσιώδες και παραγωγικό εργατικό δυναμικό για τις επιχειρήσεις, βελτιωμένη συνολική απόδοση, περιορισμός της απουσίας από την εργασία ή της τυπικής παρουσίας σε αυτήν, περιορισμός των ποσοστών ατυχημάτων και τραυματισμών και υψηλότερα ποσοστά παραμονής του προσωπικού στην ίδια επιχείρηση για το κοινωνικό σύνολο, περιορισμός του κόστους και του φόρτου που βαραίνει τόσο μεμονωμένα άτομα όσο και την κοινωνία στο σύνολό της. Σε ένα καλό ψυχοκοινωνικό περιβάλλον εργασίας οι εργαζόμενοι δηλώνουν υψηλό βαθμό ικανοποίησης από την εργασία τους και έχουν ευκαιρίες και κίνητρα προκειμένου να εκμεταλλεύονται στο έπακρο τις δυνατότητές τους. ( 19 ) Παγκόσμια οργάνωση Υγείας. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: 16 EU-OSHA Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία

17 Διαχείριση του άγχους σε ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας Προαγωγή της ψυχικής υγείας Η ψυχική ευεξία είναι καθοριστικός παράγοντας της καλής υγείας και της ποιότητας ζωής. Μπορεί να ερμηνευτεί ως ένα είδος «κατάστασης ευεξίας» η οποία δίνει τη δυνατότητα στα άτομα να εκμεταλλεύονται τις δυνατότητές τους, να αντιμετωπίζουν τις φυσιολογικές καταπονήσεις της ζωής, να εργάζονται παραγωγικά και να διαδραματίζουν έναν θετικό ρόλο στην κοινωνία ( 19 ). Η προαγωγή της ψυχικής ευεξίας μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη διαμόρφωση ασφαλών και υγιών χώρων εργασίας. Παραδείγματα μέτρων που μπορούν να λαμβάνονται για τον σκοπό αυτό είναι: η πρόβλεψη για ευέλικτες μορφές εργασίας η υποστήριξη όσον αφορά τις απαιτήσεις της καθημερινής ζωής, όπως η πρόσβαση σε υπηρεσίες φροντίδας παιδιών η παροχή κατάρτισης σε διευθυντικά στελέχη και τους εργαζόμενους, με σκοπό την καλύτερη γνώση των θεμάτων ψυχικής υγείας η παροχή δωρεάν συμβουλευτικών υπηρεσιών και ψυχολογικής υποστήριξης η στήριξη των εργαζομένων προκειμένου να συμμετέχουν σε δραστηριότητες σωματικής άσκησης. EU-OSHA Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία 17 EU-OSHA / David Tijero Osorio

18 Οδηγός εκστρατείας Γνωρίζατε ότι: Περίπου το ήμισυ του συνόλου των εργαζομένων θεωρούν το εργασιακό άγχος ένα σύνηθες φαινόμενο για τον χώρο εργασίας τους και ότι πρόκειται για το δεύτερο πρόβλημα υγείας που συνδέεται με την εργασία και που αναφέρεται συχνότερα από τους εργαζόμενους στην Ευρώπη; Το % του συνόλου των χαμένων ημερών εργασίας μπορεί να αποδοθεί στο εργασιακό άγχος και τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους που σχετίζονται με την εργασία; Ένας στους έξι εργαζόμενους θα εμφανίσει προβλήματα ψυχικής υγείας κατά τη διάρκεια του εργασιακού του βίου; Σε εθνικό επίπεδο, το κόστος των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στην εργασία ανέρχεται σε εκατομμύρια ευρώ; Η αντιμετώπιση του άγχους και των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στην εργασία αξίζει τον κόπο, καθώς τα οφέλη για την επιχείρηση υπερβαίνουν το κόστος εφαρμογής των αναγκαίων μέτρων. 18 EU-OSHA Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία Shutterstock, Inc. / wavebreakmedia

19 Διαχείριση του άγχους σε ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας Η εκστρατεία 2014/15: Διαχείριση του άγχους σε ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας Σχετικά με την εκστρατεία Οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι μπορούν να εκδηλωθούν σε κάθε χώρο εργασίας και η ποιότητα του χώρου εργασίας συνδέεται στενά με το επίπεδο του άγχους που βιώνουν οι εργαζόμενοι. Παρότι η αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων και του εργασιακού άγχους μπορεί να συνιστά πρόκληση, η συγκεκριμένη εκστρατεία επιχειρεί να αναδείξει το γεγονός ότι μπορούν να αντιμετωπιστούν με τον ίδιο λογικό και συστηματικό τρόπο όπως οποιοδήποτε άλλο ζήτημα ΕΑΥ. Με αυτό κατά νου, η εκστρατεία 2014/15 για τους ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας έχει τους ακόλουθους βασικούς στόχους: της εκστρατείας ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην ανάπτυξη ενός πολύγλωσσου οδηγού η οποίος θα παρέχει απλές και τεκμηριωμένες πληροφορίες σχετικά με τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους και θα απευθύνεται στους εργοδότες μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων. Στόχος του οδηγού θα είναι η κινητοποίηση των εργοδοτών για την αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στους χώρους εργασίας, αναδεικνύοντας το γεγονός ότι η αντιμετώπισή τους στις μικρές και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις είναι όχι μόνο εφικτή, αλλά και αξίζει πραγματικά τον κόπο. Ο οδηγός θα ενθαρρύνει τις μικρές επιχειρήσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη να προβαίνουν στη συστηματική και αποτελεσματική αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων με τη βοήθεια των σχετικών εθνικών ή κλαδικών εργαλείων. να αναδείξει το εντεινόμενο πρόβλημα του εργασιακού άγχους και των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στην εργασία να προαγάγει και να παράσχει τη χρήση απλών και πρακτικών εργαλείων, καθώς και καθοδήγηση για την αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων και του άγχους στους χώρους εργασίας να αναδείξει τις θετικές επιπτώσεις της αντιμετώπισης των ψυχοκοινωνικών κινδύνων και του άγχους στους χώρους εργασίας, τόσο για τους εργαζόμενους όσο και για τις επιχειρήσεις όπου αυτοί απασχολούνται. Για την έναρξη της συγκεκριμένης εκστρατείας ο EU-OSHA ανέπτυξε ορισμένα εργαλεία με σκοπό την καλύτερη ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και την κατανόηση του εργασιακού άγχους και των ψυχοκοινωνικών κινδύνων που σχετίζονται με την εργασία. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου έτους Δουλεύοντας μαζί, εργοδότες και εργαζόμενοι μπορούν να αντιμετωπίσουν το εργασιακό άγχος και τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους στην εργασία προς όφελος όλων. Η εκστρατεία αυτή βασίζεται στην αντίστοιχη εκστρατεία για τους ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας της περιόδου 2012/13 με τίτλο «Πρόληψη των κινδύνων στην εργασία με τη συμμετοχή όλων», η οποία ανέδειξε τη σημασία του συνδυασμού της σωστής άσκησης επιτελικού ρόλου εκ μέρους των εργοδοτών/διοικητικών στελεχών μιας επιχείρησης και της ενεργού συμμετοχής των εργαζομένων. Η εν λόγω προσέγγιση αντικατοπτρίζεται και στη νέα εκστρατεία για την περίοδο 2014/15, η οποία υποστηρίζει ότι οι εργαζόμενοι και η διοίκηση καλούνται να συμμετάσχουν από κοινού ενεργά και να συνεργαστούν για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του εργασιακού άγχους και των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στην εργασία. Βασικές ημερομηνίες Έναρξη της εκστρατείας: Απρίλιος 2014 Ευρωπαϊκές εβδομάδες για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία: Οκτώβριος 2014 και 2015 Τελετή για τα Ευρωπαϊκά Βραβεία Καλής Πρακτικής: Απρίλιος 2015 Ευρωπαϊκή Διάσκεψη για τους Ασφαλείς και Υγιείς Χώρους Εργασίας: Νοέμβριος 2015 EU-OSHA Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία 19

20 Οδηγός εκστρατείας Πρακτικά εργαλεία και υποστήριξη για τον περιορισμό του άγχους στην εργασία Οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι στην εργασία μπορούν να μετρούνται, να αντιμετωπίζονται και να περιορίζονται με τη χρήση πρακτικών εργαλείων. Διάφορα εύχρηστα και αποτελεσματικά πρακτικά εργαλεία για την αξιολόγηση και τον περιορισμό του άγχους και των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στους χώρους εργασίας είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο: Το εγχειρίδιο του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας με τίτλο «Στοιχεία ελέγχου για την πρόληψη του άγχους στην εργασία» (Stress Prevention at Work Checkpoints) περιλαμβάνει μια σειρά από εύχρηστα «στοιχεία ελέγχου» για τον εντοπισμό των παραγόντων που προκαλούν το άγχος και τον μετριασμό των επιβλαβών επιπτώσεών τους. Τα πρότυπα διαχείρισης του εργασιακού άγχους από την αρμόδια κρατική αρχή του Ηνωμένου Βασιλείου για την ασφάλεια και υγεία στους χώρους εργασίας (UK Health and Safety Executive s Management Standards for work-related stress) περιγράφουν την εφαρμογή καλών πρακτικών σε έξι βασικούς τομείς και παρέχουν έναν συγκριτικό δείκτη με βάση τον οποίο οι ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις/οργανισμοί μπορούν να μετρούν τις επιδόσεις τους. Το εργαλείο αξιολόγησης με τίτλο «Faire le Point» του Εθνικού Ινστιτούτου Έρευνας και Ασφάλειας (INRS) της Γαλλίας παρέχει καθοδήγηση σχετικά με την αξιολόγηση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στις μικρές επιχειρήσεις και πρακτικές συμβουλές για την αποφυγή αυτών των κινδύνων. Η βελγική στρατηγική προσέγγιση με τίτλο SOBANE είναι μια συμμετοχική στρατηγική τεσσάρων σταδίων (διάγνωση/καταγραφή, παρακολούθηση, ανάλυση και εμπειρογνωμοσύνη) για την αξιολόγηση και την πρόληψη των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στην εργασία. Ο δικτυακός τόπος «SOS στους χώρους εργασίας Οδηγός για τη βελτίωση της υγείας και της ευεξίας των εργαζομένων στο εργασιακό περιβάλλον» έχει εγκαινιαστεί και λειτουργεί ήδη στη Σλοβενία. Άλλα εθνικά εργαλεία για την αντιμετώπιση του εργασιακού άγχους και των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στην εργασία παρέχονται επίσης από τους Εθνικούς Εστιακούς Πόλους του EU-OSHA και είναι διαθέσιμα μέσω του δικτυακού τόπου της εκστρατείας. Ποιος μπορεί να συμμετάσχει στην εκστρατεία; Στην εκστρατεία καλούνται να συμμετάσχουν επιχειρήσεις, οργανισμοί και κάθε ενδιαφερόμενο φυσικό πρόσωπο: εργοδότες από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, ανεξαρτήτως μεγέθους επιχείρησης διευθυντικά στελέχη, επόπτες και εργαζόμενοι επαγγελματίες ΕΑΥ συνδικάτα και εκπρόσωποι για θέματα ασφάλειας και υγείας στην εργασία εργοδοτικές οργανώσεις επαγγελματικές οργανώσεις φορείς εκπαίδευσης και κατάρτισης υπηρεσίες στον τομέα της πρόληψης των κινδύνων ΕΑΥ και ασφαλιστικοί φορείς. Πρακτικοί τρόποι συμμετοχής Μεμονωμένα άτομα, επιχειρήσεις και οργανισμοί μπορούν να συμμετάσχουν στην εκστρατεία με διάφορους τρόπους: διαδίδοντας και προβάλλοντας το υλικό της εκστρατείας διοργανώνοντας εκδηλώσεις και δραστηριότητες, όπως σεμινάρια και εργαστήρια χρησιμοποιώντας και προωθώντας τα πρακτικά εργαλεία που διατίθενται για την αντιμετώπιση του εργασιακού άγχους και των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στην εργασία συμμετέχοντας στον διαγωνισμό για τα Ευρωπαϊκά Βραβεία Καλής Πρακτικής συμμετέχοντας στις ευρωπαϊκές εβδομάδες για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία 2014 και 2015 με την ιδιότητα του επίσημου εταίρου της εκστρατείας σε πανευρωπαϊκό ή εθνικό επίπεδο. 20 EU-OSHA Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία

21 Διαχείριση του άγχους σε ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας Η εργαλειοθήκη της εκστρατείας Η εργαλειοθήκη της εκστρατείας του EU-OSHA απευθύνεται σε εργοδότες, διοικητικά στελέχη, εκπροσώπους για θέματα ασφάλειας και υγείας και οποιονδήποτε σκέφτεται να σχεδιάσει και να υλοποιήσει τη δική του εκστρατεία για την ΕΑΥ. Η εργαλειοθήκη παρέχει πρακτικές συμβουλές και καθοδήγηση για όλες τις πτυχές της οργάνωσης μιας εκστρατείας και περιλαμβάνει: Συμβουλές σχετικά με τον σχεδιασμό της εκστρατείας: καθορισμός των στόχων της εκστρατείας διαμόρφωση του κύριου μηνύματος της εκστρατείας ανάπτυξη διακριτής ταυτότητας και προσδιορισμός τρόπων προσέγγισης του κοινού αξιολόγηση της επιτυχίας της εκστρατείας. Καθοδήγηση σχετικά με τους διαθέσιμους πόρους και την αναγκαία δικτύωση: κατάρτιση προϋπολογισμού συμπράξεις/συνεργασίες πλήρης αξιοποίηση των ευκαιριών για τη διάδοση των μηνυμάτων της εκστρατείας. Παραδείγματα εργαλείων και τεχνικών για την προώθηση της εκστρατείας: δημοσίευση δελτίων τύπου ή ειδικών άρθρων δράσεις διαφήμισης και προώθησης διαδικτυακή προβολή και αξιοποίηση μέσων κοινωνικής δικτύωσης διοργάνωση εκδηλώσεων. Για τον σχεδιασμό μιας εκστρατείας, παρέχονται ως βοήθεια παραδείγματα άλλων επιχειρήσεων και οργανισμών που έχουν οργανώσει τις δικές τους εκστρατείες. osha.europa.eu/en/campaign-toolkit EU-OSHA Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία 21 istockphoto /ImageegamI

22 Οδηγός εκστρατείας Τα οφέλη της συμμετοχής στην εκστρατεία με την ιδιότητα του εταίρου Εφόσον προωθούν και προβάλλουν την εκστρατεία, οι αναγνωρισμένοι ως «επίσημοι εταίροι» της έχουν την ευκαιρία προβολής μέσω ειδικής ενότητας του δικτυακού τόπου της εκστρατείας, καθώς και με τιμητική αναφορά στο όνομά τους, κάθε φορά που ο EU-OSHA προάγει την εκστρατεία «Ασφαλείς και υγιείς χώροι εργασίας σε επίπεδο ΕΕ». Λαμβάνουν επίσης προσκλήσεις για συμμετοχή σε εκδηλώσεις του EU-OSHA. 22 EU-OSHA Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία EU-OSHA / Eric VIDAL

23 Διαχείριση του άγχους σε ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας Ευρωπαϊκά Βραβεία Καλής Πρακτικής Τα Ευρωπαϊκά Βραβεία Καλής Πρακτικής για τους ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας αναγνωρίζουν τις ιδιαίτερες και καινοτόμες προτάσεις για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία και αναδεικνύουν τα οφέλη από την υιοθέτηση καλών πρακτικών ΕΑΥ. Υποψηφιότητα για τα βραβεία μπορεί να υποβάλει κάθε επιχείρηση και οργανισμός από τα κράτη μέλη της ΕΕ, τις υποψήφιες χώρες, τις δυνητικά υποψήφιες χώρες και τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ). Οι υποψηφιότητες προϋποθέτουν τα εξής: αποτελεσματική διαχείριση σε συνδυασμό με συμμετοχή των εργαζομένων, η οποία προάγει το θέμα της εκστρατείας «Διαχείριση του άγχους σε ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας» επιτυχή εφαρμογή καλών πρακτικών για τη βελτίωση της ασφάλειας και υγείας στους χώρους εργασίας αποδεδειγμένα αποτελέσματα όσον αφορά τη βελτίωση της ασφάλειας και υγείας στους χώρους εργασίας βιωσιμότητα των παρεμβάσεων / καλών πρακτικών δυνατότητα μεταφοράς των παρεμβάσεων / καλών πρακτικών σε άλλες επιχειρήσεις και οργανισμούς, οι οποίοι ενδέχεται να βρίσκονται σε άλλες χώρες ή να έχουν διαφορετικό μέγεθος. EU-OSHA / Media Consulta Ireland EU-OSHA / Susan Kennedy Το Δίκτυο των Εθνικών Εστιακών Πόλων του EU- OSHA συλλέγει τις υποψηφιότητες και μεριμνά για τη συμμετοχή των εθνικών νικητών στον πανευρωπαϊκό διαγωνισμό. Οι επίσημοι εταίροι στις εκστρατείες του EU-OSHA μπορούν να υποβάλλουν τις υποψηφιότητές τους απευθείας στον EU-OSHA. Η τελετή για τα Ευρωπαϊκά Βραβεία Καλής Πρακτικής πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια του δεύτερου έτους της εκστρατείας, με σκοπό την προαγωγή και διάδοση των καλών πρακτικών, την αναγγελία των νικητών του διαγωνισμού και την ανάδειξη των επιτευγμάτων όλων εκείνων που συμμετείχαν. EU-OSHA Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία 23

24 Οδηγός εκστρατείας Οι εκστρατείες για τους ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας με μια ματιά Στο πλαίσιο κάθε εκστρατείας ο EU-OSHA παρέχει πληροφορίες, πρακτικούς οδηγούς και εργαλεία, ενώ παράλληλα διατίθεται δωρεάν υλικό προβολής, μεταφρασμένο σε 25 γλώσσες. Κάθε εκστρατεία περιλαμβάνει και έναν διαγωνισμό Ευρωπαϊκών Βραβείων Καλής Πρακτικής. Η ευρωπαϊκή εβδομάδα για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία είναι ένα ιδιαίτερο γεγονός στο πλαίσιο της εκστρατείας και διοργανώνεται τον Οκτώβριο κάθε έτους. Για την προώθηση των εκστρατειών ο EU-OSHA βασίζεται στην υποστήριξη του Δικτύου των Εθνικών Εστιακών Πόλων του. Οι Εθνικοί Εστιακοί Πόλοι συνήθως είναι ή ανήκουν στην εκάστοτε εθνική αρχή για την ΕΑΥ. Κάθε εκστρατεία προβλέπει ένα πρόγραμμα συμμετοχής με την ιδιότητα του επίσημου εταίρου της εκστρατείας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, μέσω του οποίου επιχειρήσεις και οργανισμοί μπορούν να γίνουν εταίροι του EU-OSHA, συμβάλλοντας στην ευρύτερη ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης σχετικά με το θέμα της εκστρατείας, καθώς και στην προβολή της εκστρατείας αλλά και του ίδιου του εταίρου. 24 EU-OSHA Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία EU-OSHA / EU-OSHA

25 Διαχείριση του άγχους σε ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας Το υφιστάμενο δίκτυο εταίρων Οι καλές συμπράξεις/συνεργασίες με βασικούς ενδιαφερόμενους είναι βασική προϋπόθεση για την επιτυχία της εκστρατείας. Μπορούμε να βασιζόμαστε στην υποστήριξη σημαντικού αριθμού δικτύων εταίρων, στα οποία συγκαταλέγονται και τα ακόλουθα: Εθνικοί Εστιακοί Πόλοι: Η εκστρατεία για τους ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας συντονίζεται σε εθνικό επίπεδο από το Δίκτυο των Εθνικών Εστιακών Πολών του EU-OSHA. Για να μάθετε περισσότερα για τον Εθνικό Εστιακό Πόλο της χώρας σας ή για να επικοινωνήσετε απευθείας μαζί του, αναζητήστε τα σχετικά στοιχεία επικοινωνίας στο τέλος του παρόντος οδηγού. Επίσημοι εταίροι εκστρατείας: Ο EU-OSHA ενθαρρύνει πανευρωπαϊκές και πολυεθνικές επιχειρήσεις και οργανισμούς να αναλάβουν ρόλο επίσημου εταίρου της εκστρατείας. Περισσότεροι από 80 εταίροι υποστηρίζουν ενεργά την εκστρατεία για τους ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας. Εάν ενδιαφέρεστε να γίνετε επίσημος εταίρος της εκστρατείας, επισκεφθείτε τον δικτυακό τόπο της εκστρατείας ( Εταίροι μέσων μαζικής ενημέρωσης: Πρόκειται για μια αποκλειστική ομάδα δημοσιογράφων και συντακτών από ολόκληρη την Ευρώπη, οι οποίοι ενδιαφέρονται έμπρακτα για την προαγωγή θεμάτων ασφάλειας και υγείας στους χώρους εργασίας. Μεγάλα ευρωπαϊκά περιοδικά που ασχολούνται με την ΕΑΥ βοηθούν τον EU- OSHA στην προώθηση της εκστρατείας, ενώ ο EU-OSHA προσφέρει ένα είδος πλατφόρμας επικοινωνίας μέσω της οποίας δημοσιογράφοι και συντάκτες επικοινωνούν, ενημερώνονται και έρχονται σε επαφή τόσο με τα δίκτυά του όσο και με άλλα ενδιαφερόμενα μέρη στην Ευρώπη αλλά και πέραν από αυτήν. Enterprise Europe Network: Πρόκειται για έναν σημαντικό εταίρο στην εκστρατεία για τους ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας, ένα δίκτυο που παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες και στήριξη προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) σε ολόκληρη την Ευρώπη, προκειμένου αυτές να επωφελούνται από επιχειρηματικές ευκαιρίες. EU-OSHA / Eric VIDAL EU-OSHA / Eric VIDAL EU-OSHA / Daniel de Pablos EU-OSHA Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία 25

26 Οδηγός εκστρατείας Επιτυχία προηγούμενων εκστρατειών Οι εκστρατείες για τους ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας αποσκοπούν στην ανάδειξη ζητημάτων που αφορούν την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία. Έχοντας αυτό ως βασικό στόχο, οι μέχρι τώρα εκστρατείες έχουν καλύψει διάφορα θέματα με ειδικό ενδιαφέρον για την ΕΑΥ. Οι εκστρατείες πραγματοποιούνται από το 2000, τα τελευταία χρόνια το ειδικό θέμα της καθεμιάς διαρκεί για δύο χρόνια. Οι εκστρατείες για τους ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας είναι πλέον οι μεγαλύτερες στο είδος τους παγκοσμίως και γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλείς, αφού συμμετέχουν σε αυτές εκατοντάδες επιχειρήσεις και οργανισμοί σε περισσότερες από 30 χώρες. Ο EU-OSHA και οι επίσημοι εταίροι του συντονίζουν τις εκστρατείες για τους ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας και, πέραν του ότι αναδεικνύουν σημαντικά ζητήματα για την ΕΑΥ, ενδιαφέρονται επίσης να προαγάγουν την ιδέα ότι η βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας στους χώρους εργασίας συνεπάγεται οφέλη και για τις επιχειρήσεις. Σύντομη αναδρομή στις προηγούμενες εκστρατείες για τους ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας Οι πιο πρόσφατες εκστρατείες του EU-OSHA για τους ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας επικεντρώθηκαν σε θέματα όπως «Πρόληψη των κινδύνων στην εργασία με τη συμμετοχή όλων» (2012/13), «Ασφαλείς εργασίες συντήρησης» (2010/11) και «Εκτίμηση κινδύνων» (2008/09). Η εκστρατεία του 2012/13 με τίτλο «Πρόληψη των κινδύνων στην εργασία με τη συμμετοχή όλων» ανέδειξε τη σημασία του συνδυασμού της σωστής άσκησης επιτελικού ρόλου εκ μέρους των εργοδοτών / διοικητικών στελεχών μιας επιχείρησης και της ενεργού συμμετοχής των εργαζομένων για την πρόληψη των επαγγελματικών κινδύνων. Στο πλαίσιο της εκστρατείας, ο EU-OSHA εξέδωσε δύο πρακτικούς οδηγούς για τον επιτελικό ρόλο της διοίκησης και τη συμμετοχή των εργαζομένων στην ασφάλεια και την υγεία στην εργασία. Περισσότεροι από 80 επίσημοι εταίροι της εκστρατείας, οι οποίοι εκπροσωπούσαν πλήθος διαφορετικών κλάδων, διοργάνωσαν εργαστήρια και εκδηλώσεις και συμμετείχαν σε συνέδρια. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στο να διασφαλιστεί ότι διευθυντικά στελέχη και εργαζόμενοι είχαν την ευκαιρία να έρθουν κοντά και να συζητήσουν ζητήματα όπως η πρόληψη των κινδύνων και η ασφάλεια και υγεία στην εργασία. Οι νικητές των Ευρωπαϊκών Βραβείων Καλής Πρακτικής χαρακτηρίζονταν εξίσου από πολυμορφία όσο και από καινοτομία και επικεντρώνονταν στη συμμετοχική δουλειά: περιελάμβαναν επιχειρηματικές λύσεις για διάφορους επαγγελματικούς κλάδους στην Αυστρία, στις Κάτω Χώρες, στη Φινλανδία και στην Τουρκία, μέτρα για τον περιορισμό του εργασιακού άγχους σε ένα νοσοκομείο στη Δανία, οργανισμούς που στηρίζουν μικρομεσαίες επιχειρήσεις στη Γερμανία και την Ισπανία, έναν όμιλο καταστημάτων λιανικής στην Πορτογαλία, έναν ξενοδοχειακό όμιλο στην Κύπρο και μια ομάδα διαλόγου με εργαζόμενους του γαλακτοκομικού κλάδου στην Ιρλανδία. Στο πλαίσιο της εκστρατείας του 2010/11 με τίτλο «Ασφαλείς εργασίες συντήρησης», περισσότεροι από 50 εταίροι συμμετείχαν μαζί με τον EU-OSHA στη διοργάνωση μιας σειράς δράσεων και στη διάδοση των μηνυμάτων της εκστρατείας. Η εκστρατεία αποσκοπούσε κατά κύριο λόγο στην ανάδειξη της σημασίας της συντήρησης για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων, καθώς και των κινδύνων που συνδέονται με τις εργασίες συντήρησης. Με αυτή την αφορμή, εκδόθηκαν και κυκλοφόρησαν διάφορα έντυπα με θέματα σχετικά με τις εργασίες συντήρησης. Η εκστρατεία του 2008/09 σημείωσε επίσης μεγάλη επιτυχία, ειδικά χάρη στην ανάπτυξη του προγράμματος OiRA (διαδικτυακά, διαδραστικά, κλαδικά εργαλεία για τη διενέργεια της μελέτης εκτίμησης κινδύνου) που αποτέλεσε σημαντικό κληροδότημα της συγκεκριμένης εκστρατείας. Η εκτίμηση κινδύνου, ο ακρογωνιαίος λίθος της ευρωπαϊκής προσέγγισης για την πρόληψη των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών, ήταν το βασικό θέμα αυτής της εκστρατείας. Τα κλαδικά εργαλεία OiRA αποσκοπούν στη διευκόλυνση και απομυθοποίηση της διαδικασίας εκτίμησης κινδύνου. Προορίζονται για χρήση από μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις διαφόρων κλάδων οικονομικής δραστηριότητας και καθοδηγούν τους χρήστες βήμα προς βήμα για την εφαρμογή και την παρακολούθηση μιας διαδικασίας εκτίμησης των επαγγελματικών κινδύνων. Τα εργαλεία της εφαρμογής OiRA βρίσκονται στη διάθεση των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων, σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες, μέσω του δικτυακού τόπου 26 EU-OSHA Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία