Καλομοίρης και Βενιζέλος. Αισθητικές και ιδεολογικές πτυχές μιας σημαίνουσας σχέσης

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Καλομοίρης και Βενιζέλος. Αισθητικές και ιδεολογικές πτυχές μιας σημαίνουσας σχέσης"

Transcript

1 [ 93 ] Καλομοίρης και Βενιζέλος. Αισθητικές και ιδεολογικές πτυχές μιας σημαίνουσας σχέσης Μάρκος Τσέτσος * Η επιρροή της πολιτικής στην τέχνη δεν εξαντλείται στην ίδρυση ή κατάργηση καλλιτεχνικών θεσμών, ούτε στη στήριξη ή τον διωγμό καλλιτεχνών. Οι ιδέες και τα επιτεύγματα πολιτικών προσωπικοτήτων και φορέων ενδέχεται ορισμένες φορές να λειτουργήσουν ως εμπνευστές καλλιτεχνικής δράσης και καταλύτες αισθητικών προγραμμάτων. Μια τέτοιου είδους επιρροή της πολιτικής στην τέχνη αποκτά ιδιαίτερη ιστορική βαρύτητα στις περιπτώσεις καλλιτεχνών με πρωταγωνιστική αισθητική και θεσμική παρουσία. Μιλώντας συγκεκριμένα, την εποχή του Βενιζέλου δεν πραγματοποιήθηκαν δραματικές αλλαγές στους μουσικούς θεσμούς: η χώρα δεν απέκτησε κρατικές ορχήστρες, ούτε δημόσια θέατρα όπερας και αίθουσες συναυλιών ούτε κρατικό ωδείο, στην πρωτεύουσα τουλάχιστον. Αντιθέτως, πλήθυναν τα ιδιωτικά ωδεία και οι ορχήστρες τους, εντάθηκε η διάσπαση δυνάμεων και οξύνθηκε ο ανταγωνισμός τους. 1 Παρ όλα * Ο Μάρκος Τσέτσος είναι μουσικολόγος και αρχιμουσικός, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών. 1 Ενδεικτικά, κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, στο κυρίαρχο ώς τότε Ωδείο Αθηνών προστέθηκαν τα ωδεία Ελληνικό (1919) και Εθνικό (1926). Σε επιστολή του προς τον Ε. Βενιζέλο, με ημερομηνία (όπως παρατίθεται στο Α. Κώστιος, «Μανώλης Καλομοίρης-Δημήτρης Μητρόπουλος», στο: Ο Μανώλης Καλομοίρης και η Ελληνική Μουσική, Φεστιβάλ «Μανώλης Καλομοίρης», Σάμος 1997, σ. 45), ο Δ. Μητρόπουλος περιγράφει εύγλωττα την κατάσταση: «Στας Αθήνας υπάρχουν αυτή τη στιγμή καλώς είτε κακώς (κατά

2 [ 94 ] ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΑΛΟΜΟΙΡΗΣ ~ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ αυτά, ο Βενιζέλος έγινε το ίνδαλμα του μουσικού πρωταγωνιστή του Μεσοπολέμου, Μανώλη Καλομοίρη, ο οποίος με τη σειρά του κατέστη ο κύριος εκφραστής του βενιζελισμού στην περιοχή της έντεχνης μουσικής. Στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο με τίτλο Η ζωή μου και η τέχνη μου, ο Καλομοίρης είναι σαφής: «Ο Παλαμάς κι ο Βενιζέλος σταθήκανε πάντα, σ όλη μου την καλλιτεχνική και ψυχική βίωση, οι δυο φάροι της πνευματικής μου ζωής». 2 Περιγράφει δε με γλαφυρό τρόπο τις πρώτες συναντήσεις του με τον μεγάλο κρητικό πολιτικό. 3 Στον Βενιζέλο αφιερώνει ο συνθέτης την πρώτη του όπερα, τον Πρωτομάστορα, και τον Βενιζέλο έχει κατά νου στη Συμφωνία της Λεβεντιάς. Αντίδωρα της αφοσίωσης του Καλομοίρη στον ηγέτη των Φιλελευθέρων υπήρξαν η απονομή στον πρώτο του βραβείου Γραμμάτων και Τεχνών, το 1919, και ο διορισμός του ως Γενικού Επιθεωρητή των Στρατιωτικών Μουσικών, το 1918 και το Πρώτη φορά παύθηκε από τα καθήκοντά του αμέσως μετά την απρόσμενη ήττα του Βενιζέλου, στις εκλογές του 1920, για να αποκατασταθεί μετά την τραγική κατάληξη της Μικρασιατικής περιπέτειας. Οριστικά καθαιρέθηκε από την επίσημη αυτή θέση το 1936, με αφορμή τη συμμετοχή του στην κηδεία του μεγάλου κρητικού πολιτικού. 4 Μια πρώτη ματιά στον βίο και το έργο των δύο ανδρών την γνώμη μου, κακώς) τρία Ωδεία. Τα Ωδεία αυτά στεγάζουν περίπου τρεις έως τέσσαρες χιλιάδες μαθητάς. Εις τα Ωδεία αυτά είναι δυστυχώς μοιρασμένες όλες οι ελληνικές καλλιτεχνικές αξίες του τόπου μας. Καθώς βέβαια θα μαντεύσατε, τα Ωδεία αυτά επί τρία τώρα έτη αλληλοτρώγονται ποιο θα έχη την επιχορήγηση του Κράτους για να μπορή να κάνη αυτό την ορχήστρα, επειδή φυσικά η ορχήστρα προσθέτει μια αίγλη εις το εκάστοτε Ωδείον. Δυστυχώς όμως μόνον αίγλη προσφέρει, εξ εναντίας δε φοβερή βλάβη εις το εκπαιδευτικόν μέρος, δηλαδή στον κύριο σκοπό του Ωδείου. Αλληλοτρώγονται, λοιπόν, σε ποιο Ωδείο θα ανήκη η ορχήστρα, ποίου τίτλον θα φέρει!» Για τον ρόλο του Καλομοίρη στην καθιέρωση και διατήρηση του ιδιότυπου αυτού θεσμικού καθεστώτος, βλ. Μ. Τσέτσος, Εθνικισμός και λαϊκισμός στη νεοελληνική μουσική. Πολιτικές πτυχές μιας πολιτισμικής απόκλισης, Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα, Αθήνα 2011, σ. 85 κ.ε. 2 Μ. Καλομοίρης, Η ζωή μου και η τέχνη μου, Νεφέλη, Αθήνα 1988, σ Στο ίδιο, σ : «Πέρασα στη μεγάλη αίθουσα που χρησίμευε πάντα για γραφείο του Υπουργού, και βρέθηκα για πρώτη φορά μπρος στον Ελευθέριο Βενιζέλο. Μόλις τον αντίκρυσα, θυμήθηκα την προφητεία της Γρηάς Λεμονή στην Πόλη, ο Λευτέρης θα μας λευτερώση, και την πίστεψα ώς τα κατάβαθα της ψυχής μου. Ένοιωσα την ίδια συγκίνηση, το ίδιο ψυχικό συνέπαρμα όπως όταν πρωτογνώρισα τον Παλαμά. Είδα με τα μάτια της ψυχής μου πως αυτός ο άνθρωπος, με τη γλυκειά και συγχρόνως τόσο διαπεραστική ματιά που προσπαθούσε να την κρύψη κάτω από τα γυαλιά του και το αινιγματικό χαμόγελο στα χείλη, ξεχώριζε από όλους όσους είχα γνωρίσει ώς τότες, δικούς μας και ξένους. Ένοιωσα πως θα μπορούσα να ριχτώ στη φωτιά με μια του μόνο λέξη [ ]». 4 Πρβ. Ο. Φράγκου-Ψυχοπαίδη, Η εθνική σχολή μουσικής. Προβλήματα ιδεολογίας, Ίδρυμα Μεσογειακών Μελετών, Αθήνα 1990, σ

3 ΜΑΡΚΟΣ ΤΣΕΤΣΟΣ ~ Καλομοίρης και Βενιζέλος. Αισθητικές και ιδεολογικές πτυχές μιας σημαίνουσας σχέσης [ 95 ] αποκαλύπτει ενδιαφέροντες παραλληλισμούς. Αμφότεροι προέρχονταν από τον εξωελλαδικό ελληνισμό, της Ιωνίας και της Κρήτης αντίστοιχα κατά την άφιξή τους στην Ελλαδική επικράτεια, ελάχιστη επαφή είχαν με το κατεστημένο, το μουσικό ο ένας, το πολιτικό ο άλλος. Στο γεγονός αυτό, άλλωστε, βάσισαν οι σύγχρονοί τους τις προσδοκίες τους ότι οι άνδρες αυτοί, καθένας στην περιοχή του, θα υλοποιούσαν με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο τα αιτήματα για αστικό εκσυγχρονισμό, όπως αυτά εκφράστηκαν κατά την εξέγερση του 1909 στο Γουδί. Ο Βενιζέλος προώθησε τον εκσυγχρονισμό στην περιοχή των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών θεσμών, 5 ο Καλομοίρης στην περιοχή της πρόσληψης της έντεχνης μουσικής από τα αστικά στρώματα και τη διανόηση. Η πολεμική του Καλομοίρη στην ιταλική μουσική, στον «εμπορευματικό» της χαρακτήρα και τους Επτανήσιους εκπροσώπους της δεν μπορεί να κατανοηθεί σωστά παρά με αναφορά σε μια ευρύτερη στρατηγική, που αποσκοπούσε στην κοινωνική καταξίωση της έντεχνης μουσικής και την ανάδειξή της σε ισάξιο με τη λογοτεχνία και τις εικαστικές τέχνες φορέα της εθνικής ιδέας. Αναπαράγοντας σε ελληνικό έδαφος τον αισθητικοϊδεολογικό αγώνα ενός Βάγκνερ, 6 ο Καλομοίρης επιδίωξε με κάθε τρόπο τον μετασχηματισμό της ελληνικής μουσικής, από διασκέδαση και ψυχαγωγική διαχείριση της σχόλης, σε σοβαρή τέχνη και, από πολιτικά ουδέτερη ενασχόληση, σε αυτοδύναμο φορέα αισθητικής έκφρασης της εθνικής ταυτότητας. Ο εκσυγχρονισμός της μουσικής γλώσσας, με αναφορά στα γερμανικά, ρωσικά και, αργότερα, στα γαλλικά πρότυπα, σε αντιπαράθεση με τον λαοφιλή μεν, αλλά «ρηχό» ιταλιανισμό των προκατόχων του, υπήρξε για τον Καλομοίρη conditio sine qua non της επιτυχίας του μουσικού εθνικιστικού του προγράμματος. Δεν αφορούσε όμως μόνο το μουσικό ιδίωμα: για την πλήρη υλοποίηση της εθνικής ιδέας στη μουσική, έπρεπε να επιστρατευτεί, σε αντίθεση με το παρελθόν, το σύνολο των ειδών της έντεχνης ευρωπαϊκής μουσικής, από τη συμφωνία και την όπερα μέχρι τη μουσική δωματίου, το τραγούδι και τη μουσική για πιάνο. 7 5 Βλ. Γ. Θ. Μαυρογορδάτος - Χ. Χατζηιωσήφ (επιμ.), Βενιζελισμός και αστικός εκσυγχρονισμός, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο Τα αιτήματα του οποίου εκφράζονται σε κείμενα όπως Η τέχνη και η επανάσταση (βλ. την ελληνική μετάφραση της Τζένη Μαστοράκη, στο: Ο Βάγκνερ και η Ελλάδα, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αθήνα χ.χ.). 7 Ο Καλομοίρης είναι ο συνθέτης της πρώτης νεοελληνικής συμφωνίας πλήρους κλίμακας

4 [ 96 ] ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΑΛΟΜΟΙΡΗΣ ~ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ Το πρόταγμα του εκσυγχρονισμού με αναφορά στα ευρωπαϊκά πρότυπα, ως όρου της εθνικής ολοκλήρωσης, προσέγγισε τον Καλομοίρη στο ιδεολογικό στρατόπεδο των βενιζελικών. Και η υλοποίηση αυτού του προτάγματος, όπως και του βενιζελικού εγχειρήματος εν γένει, δεν υπήρξε καθόλου αυτονόητη: ο Καλομοίρης έπρεπε να δράσει εν μέσω ενός εξαιρετικά ασταθούς ιδεολογικά και διχαστικού μουσικού περιβάλλοντος, όπου οι υπερσυντηρητικοί θιασώτες της μονοφωνικής καθαρότητας στην εκκλησιαστική και τη δημοτική μουσική αντιμάχονταν τους «αιρετικούς» υπερασπιστές του εκπολυφωνισμού και της εναρμόνισης, τουτέστιν του εκδυτικισμού 8 ή όπου, πλάι στους ουτοπικούς οραματιστές ενός αυτοφυούς έντεχνου νεοελληνικού μουσικού πολιτισμού, μάλλον αόριστου, ως προς τα χαρακτηριστικά του, και χωρίς ευρωπαϊκές αναφορές, 9 παρατάσσονταν οι εκπρόσωποι ενός ευρωπαϊκά μεν προσανατολισμένου, πλην όμως συντηρητικού μουσικού εθνικισμού, γεμάτου εναρμονισμένα δημοτικά τραγούδια, «δημοτικοφανείς μελωδίες», 10 «σχολική» αρμονία και φούγκες. 11 Ενδεικτικές της ιδεολογικής σύγχυσης είναι άλλωστε οι τέσσερεις διαφορετικές σημασίες που αποδίδονται, την εποχή εκείνη, στον όρο «ελληνική μουσική»: ανάλογα με τους υποστηρικτές και τις αφετηρίες τους, ως τέτοια νοείται αφενός η αρχαιοελληνική, αφετέρου η βυζαντινή ή η δημοτική και, τέλος, η έντεχνη αστική. Η ανάπτυξη αυτής της (δηλαδή, του βασικού μοντέλου τετραμερούς δομής) στις δε όπερές του, επιτυγχάνεται η σύμπτωση εθνικής γλώσσας, θεματολογίας και μουσικού ιδιώματος. 8 Για μια λεπτομερή καταγραφή της σχετικής διένεξης, βλ. Κ. Ρωμανού, Εθνικής μουσικής περιήγησις ( ). Ελληνικά μουσικά περιοδικά ως πηγή έρευνας της ιστορίας της νεοελληνικής μουσικής, Κουλτούρα, Αθήνα 1996, σ και Βλ. ενδεικτικά, Στ. Γαϊτάνος, «Το ζήτημα της Ελληνικής Μουσικής», Μουσική Επιθεώρησις, τχ. 4 (1922), σ Βλ. Φοίβος Ανωγειανάκης, «Η μουσική στη νεώτερη Ελλάδα», προσθήκη στο: Karl Neff, Ιστορία της μουσικής, μτφρ. Φ. Ανωγειανάκης, Ν. Βότσης, Αθήνα 1958, σ Για μια διακήρυξη των αρχών αυτής της τάσης, βλ. Γ. Λαμπελέτ, Η Εθνική Μουσική (1901), όπως αναδημοσιεύεται στο: Φράγκου-Ψυχοπαίδη, Η εθνική σχολή μουσικής, σ Η πολεμική του Λαμπελέτ εναντίον του Καλομοίρη υπήρξε διαρκής και αδυσώπητη. Βλ. τα άρθρα του στο περιοδικό Μουσικά Χρονικά, τ. Α ( ). Για μια ερμηνεία της αντιπαράθεσης σε σχέση με τις καταβολές των παραπάνω συνθετών, βλ. Φράγκου-Ψυχοπαίδη, Η εθνική σχολή μουσικής, σ , όπου αναφορά γίνεται, μεταξύ άλλων, στον «επτανησιακό κλασικισμό» του Λαμπελέτ. Στη νεότερη ιστοριογραφία, τη συγκεκριμένη ιδεολογική διένεξη επιχειρεί να αναθερμάνει ο Γ. Λεωτσάκος (βλ. Γ. Λεωτσάκος, Παύλος Καρρέρ. Απομνημονεύματα και εργογραφία, Μουσείο Μπενάκη, Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Αθήνα 2003). Για τις απόψεις του Καλομοίρη σχετικά με τον ρόλο του δημοτικού τραγουδιού στην εθνική έντεχνη μουσική, βλ. Ν. Μαλιάρας, Το ελληνικό δημοτικό τραγούδι στη μουσική του Μανώλη Καλομοίρη, Παπαγρηγορίου-Νάκας, Αθήνα 2001, σ

5 ΜΑΡΚΟΣ ΤΣΕΤΣΟΣ ~ Καλομοίρης και Βενιζέλος. Αισθητικές και ιδεολογικές πτυχές μιας σημαίνουσας σχέσης [ 97 ] χαοτικής και αντιφατικής σημασιολογικής ετερογένειας παρακολουθεί, σε γενικές γραμμές, τις περιπέτειες και τις αντιφάσεις της νεοελληνικής ιδεολογίας στο σύνολό της. 12 Υπάρχει όμως ένα σημείο που χρήζει διευκρίνισης: είναι ο περίφημος ανατολισμός του Καλομοίρη. Ο Ίων Δραγούμης, από τους κυριότερους πολιτικούς και ιδεολογικούς αντιπάλους του Βενιζέλου, στο βιβλίο του Ελληνικός πολιτισμός, 13 γράφει: «Ούτε σαν τον αρχαίο, ούτε σαν τον πιο αρχαίο, ούτε σαν τον βυζαντινό, ούτε και σαν τον ευρωπαϊκό το συγκαιρινό θα είναι ο νέος ελληνικός πολιτισμός. Κάτι άλλο θα είναι, που θα κλει και πολλά ανατολίτικα στοιχεία». 14 Στις σημερινές συζητήσεις, λανθάνει μια τάση ερμηνείας του ανατολισμού του Καλομοίρη συλλήβδην ως αντιδυτισμού διαγνώσκεται δε σε αυτόν τον ανατολισμό ένα στοιχείο αντιπροοδευτικό και αντιδραστικό, ηχητικό σύμβολο ενός κόσμου από τον οποίο η νεοελληνική αστική τάξη, με ηγέτες σαν τον Βενιζέλο, πασχίζει να δραπετεύσει. 15 Υπό αυτό το πρίσμα, ο ανατολισμός του Καλομοίρη εύκολα θα μπορούσε να ταυτιστεί, συνειρμικά, με τον αντιβενιζελισμό. Μια προσεκτική όμως ματιά στο «μανιφέστο» του καλομοιρικού μουσικού εθνικισμού, το πρόγραμμα της πρώτης του συναυλίας στην Ελλάδα, στο Ωδείο Αθηνών, το 1908, δείχνει ότι τα πράγματα είναι πιο σύνθετα. Γράφει εκεί ο Καλομοίρης: «Ο συνθέτης που πρωτοπαρουσιάζει σήμερα μικρό μέρος της αρχής του έργου του, ονειρέφτηκε να φτιάξη μιαν αληθινή Εθνική μουσική, βασισμένη από τη μια μεριά 12 Βλ. τις εργασίες της Ε. Σκοπετέα, «Οι Έλληνες και οι εχθροί τους. Η κατάσταση του έθνους στις αρχές του εικοστού αιώνα», στο Χ. Χατζηιωσήφ (επιμ.), Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα, Βιβλιόραμα, Αθήνα (χ.χ.), τ. Α2, σ , και Το «πρότυπο βασίλειο» και η μεγάλη ιδέα. Όψεις του εθνικού προβλήματος στην Ελλάδα ( ), Πολύτυπο, Αθήνα Ίων Δραγούμης, Ελληνικός πολιτισμός, Φιλόμυθος, Αθήνα 1993, σ Για έναν σχολιασμό του ευρύτερου ιδεολογικού πλαισίου αυτής της τάσης, βλ. Σκοπετέα, «Οι Έλληνες και οι εχθροί τους», ό.π., σ Η αλήθεια είναι πως ορισμένες διατυπώσεις του Καλομοίρη ενισχύουν αυτήν την ερμηνεία. Βλ. Μανώλη Καλομοίρη, «Η κατεύθυνσις της Ελληνικής μουσικής», Μουσική Επιθεώρησις, τχ. 9 (1922), σ. 2: «Έπειτα ο Έλληνας μουσικός θα ξεπεράση τα στενόχωρα τοπικά όρια και θα νιώση πως όπως η Ελληνική φυλή άνθισε σαν ολοεύωδο λουλούδι απάνω στο μεγάλο δένδρο της Ανατολής, έτσι και η λαϊκή του μουσική ανήκει κι αυτή στη μουσική οικογένεια των Ανατολικών λαών. Και θα επωφεληθή από όλους του αισθητικούς και καλλιτεχνικούς θησαυρούς που του προσφέρη η Ανατολή και θα φιλοδοξήση να θέση τη Νεοελληνική μουσική επί κεφαλής μιας μεγάλης Ανατολικής μουσικής σχολής».

6 [ 98 ] ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΑΛΟΜΟΙΡΗΣ ~ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ στη μουσική των αγνών μας δημοτικών τραγουδιών, μα και στολισμένη με όλα τα τεχνικά μέσα που μας χάρισεν η αδιάκοπη εργασία των προοδευμένων στη μουσική λαών, και πρώτα πρώτα των Γερμανών, Γάλλων, Ρούσσων και Νορβηγών. [...] Και κατά πως ο ποιητής είναι λεύτερος να γυρέψη την έμπνεψή του εκεί όπου τη βρίσκει, πότε στις εθνικές τις παραδόσεις και πότε στα παγκόσμια προβλήματα, έτσι κι ο μουσικός, πότε πιο σιμά στην Εθνική τη Μούσα θα πέση και πότε στην Ξένη τη Μαστόρισσα». 16 Αν αντίπαλος του εθνικιστή Καλομοίρη είναι ο μουσικός κοσμοπολιτισμός, τούτο δεν σημαίνει πως ο ίδιος συντάσσεται αυτόχρημα με τον αντιδυτισμό, στα πρότυπα του Ίωνα Δραγούμη και πολλών άλλων αντιβενιζελικών. Ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός της Ελλάδας, με ταυτόχρονη διατήρηση του ρόλου της ως ηγέτιδας δύναμης στον χώρο της Ανατολής, κατά το κλασικό νεοελληνικό εθνικιστικό δόγμα, αποτέλεσε άλλωστε την ουσία της βενιζελικής εξωτερικής πολιτικής. Ανάλογο ρόλο επιφύλασσε για τη μουσική και ο Καλομοίρης: «Κατά τη γνώμη μου ο απώτερος σκοπός της ελληνικής μουσικής θα ήτανε να γίνη αυτή ο πυρήνας, το κέντρο της μελλοντικής δημιουργικής μουσικής της Ανατολής και να επιβάλη με τη δική της πρωτοβουλία τη μουσική της αντίληψη και ιδιοσυγκρασία στους γειτονικούς της λαούς: να γίνη αυτή η φωτοδότρα και οδηγήτρα». 17 Το να είσαι όμως σημαίνων βενιζελικός σε μία εποχή ιδεολογικών και πολιτικών ακροτήτων και ανακατατάξεων έχει συνέπειες. Ο αφιερωμένος στον Βενιζέλο Πρωτομάστορας του Καλομοίρη εκτελέστηκε για πρώτη φορά το 1916, μεσούντος του εθνικού διχασμού. «Παρά τις ενθουσιώδεις επευφημίες του κοινού και τα δάφνινα στεφάνια που προσφέρθηκαν στον συνθέτη, το έργο [...] διαίρεσε τον αθηναϊκό μουσικό κόσμο σε δύο στρατόπεδα με γνώμες διαμετρικά αντίθετες». 18 Ο αισθητικός αυτός διχασμός του κοινού είναι προφανώς συμφυής του πολιτικού διχασμού. Έχει 16 Καλομοίρη, Η ζωή μου και η τέχνη μου, ό.π., σ Μανώλη Καλομοίρη, Παγκόσμιος ή Εθνική μουσική, Κρατικόν Τυπογραφείον, Ρόδος 1949, σ Γ. Λεωτσάκος, «Ο Πρωτομάστορας του Καλομοίρη, μέγας σταθμός της ελληνικής μουσικής», Μουσικολογία, τχ. 1 (1986), σ. 28.

7 ΜΑΡΚΟΣ ΤΣΕΤΣΟΣ ~ Καλομοίρης και Βενιζέλος. Αισθητικές και ιδεολογικές πτυχές μιας σημαίνουσας σχέσης [ 99 ] ωστόσο και μια παράδοξη διάσταση, στην οποία δεν έχει δοθεί η πρέπουσα προσοχή: ο βαγκνερικών καταβολών αισθητικός γερμανισμός του Πρωτομάστορα και του Δαχτυλιδιού της μάνας συναρθρώνεται συγκυριακά με τον πολιτικό φιλογερμανισμό των αντιβενιζελικών. Ο Καλομοίρης δεν ήταν δύσκολο να διαγνώσει την τραγική αντίφαση να προπαγανδίζει με τη μουσική και τα γραπτά του μιαν αντίπαλη στον βενιζελισμό της επίμαχης περιόδου κουλτούρα. Η ιμπρεσιονιστική στροφή, που αρχίζει να συντελείται στο έργο του ήδη από το 1918, εκφράζει, κατά τη γνώμη μας, αυτήν ακριβώς την επίγνωση. Η απόφαση του Καλομοίρη να προσανατολίσει τη μουσική του σε γαλλικές αισθητικές αξίες ήταν, από πολιτικοαισθητική άποψη, απολύτως δικαιολογημένη: 19 την εποχή εκείνη ο ιμπρεσιονισμός ήταν το «σήμα κατατεθέν» της γαλλικής κουλτούρας και η Γαλλία μία από τις χώρες της Αντάντ. Άλλωστε, την κρίσιμη αυτή περίοδο που μας ενδιαφέρει, οι Φιλελεύθεροι είχαν δώσει πολιτική έκφραση στις αισθητικές τους προτιμήσεις μέσα από συγκεκριμένες παρεμβάσεις στον χώρο των εικαστικών, οι οποίες προϋπέθεταν φυσικά τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση των προυπαρχόντων θεσμών και τη δημιουργία νέων. 20 Οι παρεμβάσεις αυτές περιελάμβαναν (α) την ψήφιση νόμου περί «Οργανώσεως της Εθνικής Πινακοθήκης», που έφερε ως διευθυντή της έναν «φιλελεύθερο δημοτικιστή και νεωτεριστικών αντιλήψεων διανοούμενο, τον Ζαχαρία Παπαντωνίου», (β) την υποστήριξη της πρωτοποριακής «Ομάδας Τέχνη», που ιδρύθηκε το 1917 και η οποία διαλύθηκε αμέσως μετά την εκλογική ήττα των Φιλελευθέρων, το 1920, (γ) τη συγκρότηση της συλλογής της «Λέσχης των Φιλελευθέρων», που «αποτελεί αδιάψευστο τεκμήριο της ιδιαίτερης ταύτισης αυτού του πολιτικού χώρου με τον ιμπρεσιονισμό», (δ) «[την] παρουσία στην οργανωτική επιτροπή της μεγάλης έκθεσης του Παρθένη στο Ζάππειο, το 19 Αποδείχθηκε προσέτι εξαιρετικά ευφυής, αφού του προσέφερε τη δυνατότητα εκτέλεσης έργων του στη Γαλλία. Βλ. Ό. Φράγκου-Ψυχοπαίδη, «Οι πολιτισμικές σχέσεις Γαλλίας και Ελλάδας στη σύγχρονη ελληνική ιστορία της μουσικής. Μια σκιαγράφηση», Μουσικολογία τχ. 5-6 (1987), σ Κ. Ρωμανού, «Εκπρόσωπος ενός συλλογικού δημιουργικού οργασμού. Η προβολή της ελληνικής μουσικής στη δύση κατά το μεσοπόλεμο», στο: Ο Μανώλης Καλομοίρης και η Ελληνική Μουσική, Φεστιβάλ «Μανώλης Καλομοίρης», Σάμος 1997, σ Βλ. Ε. Δ. Ματθιόπουλος, «Εικαστικές τέχνες», στο: Χατζηιωσήφ (επιμ.), Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα, ό.π., σ

8 [ 100 ] ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΑΛΟΜΟΙΡΗΣ ~ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ 1920, διακεκριμένων φιλελευθέρων». 21 Το συμπέρασμα είναι προφανές: «Οι προσωπικές σχέσεις επίσης του Αλ. Παπαναστασίου με τον Κ. Παρθένη και του Ελ. Βενιζέλου με τον Κ. Δημητριάδη, ήταν τέτοιες που δεν αφήνουν αμφιβολίες ότι η πολιτική ηγεσία του φιλελεύθερου χώρου υποστήριζε τους ιμπρεσιονιστές έναντι των ακαδημαϊκών». 22 Η βράβευση του Παρθένη με το Αριστείο των Τεχνών από τον Βενιζέλο επισφραγίζει με τον πιο εύγλωττο τρόπο το γεγονός. Η στροφή του Καλομοίρη στον γαλλικό μουσικό ιμπρεσιονισμό οριστικοποιείται το 1921, μετά την ήττα των βενιζελικών δηλαδή, με τη σύνθεση των δύο ραψωδιών για πιάνο, η πρώτη από τις οποίες ενορχηστρώθηκε από τον Gabriel Pierné, 23 γνωστό προπαγανδιστή του γαλλικού μουσικού ιμπρεσιονισμού, που στο παρελθόν είχε διευθύνει πρώτες εκτελέσεις έργων του ίδιου του Ντεμπυσσύ. 24 Η περίοδος αυτή, τη λήξη και κορύφωση της οποίας σηματοδοτεί η 2η Συμφωνία, διήρκεσε περίπου μια δεκαετία και πρόσφερε στην ελληνική μουσική έργα όπως ο Πραματευτής, σε ποίηση Γρυπάρη, το Τρίο και τη «δεύτερη συλλογή» από τους Ιάμβους και Ανάπαιστους, σε ποίηση Παλαμά. Ο Καλομοίρης αξιοποιεί με ευκολία τα βασικά γνωρίσματα του μουσικού ιμπρεσιονιστικού ιδιώματος: κολοριστική χρήση της αρμονίας, δηλαδή παράθεση διάφωνων συγχορδιών χωρίς λύση τους, χάριν και μόνο του ιδιαίτερου ηχητικού τους χαρακτήρα, παράλληλη κίνηση διάφωνων διαστημάτων (κυρίως δευτέρας), αξιοποίηση τρόπων επέκεινα του μείζονος και του ελάσσονος, χρήση της κλίμακας με ολόκληρους τόνους, φωτεινά ηχοχρώματα (άρπα, τσελέστα, ξύλινα πνευστά, αρμονικοί κ.ο.κ.), αποφυγή «παχιών» μεικτών ηχοχρωμάτων υστερορομαντικού τύπου, παραθετικότητα μορφικών ενοτήτων (ή, αρνητικά, ανάσχεση δυναμικών οργανικών μεταβάσεων). Όσον αφορά τη σχέση μουσικής και ποίησης, το συμβολιστικό ιδίωμα του Παλαμά, στους Ιάμβους και Ανάπαιστους, 25 και 21 Ματθιόπουλος, «Εικαστικές τέχνες», ό.π., σ Στο ίδιο, σ Η δεύτερη από τον Β. Φιδετζή. 24 Βλ. Ρ. Νίκολς, Η ζωή του Ντεμπυσσύ, μτφρ. Π. Δασκαλόπουλος, Λέσχη του Δίσκου, Αθήνα 2004, σ Βλ. Λ. Πολίτης, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1991, σ. 194: «Στη συλλογή [Ίαμβοι και Ανάπαιστοι] διακρίνουμε και κάτι άλλο, την πρώτη εμφάνιση του συμβολισμού στην ελληνική ποίηση ό,τι γύρευαν οι Γάλλοι συμβολιστές, αυτό το κάτι το άπιαστο και το αόριστο, κι ακόμα μια προέκταση των λέξεων πέρα από το νοηματικό τους

9 ΜΑΡΚΟΣ ΤΣΕΤΣΟΣ ~ Καλομοίρης και Βενιζέλος. Αισθητικές και ιδεολογικές πτυχές μιας σημαίνουσας σχέσης [ 101 ] του Γρυπάρη, 26 στον Πραματευτή, εναρμονίζεται πλήρως με τη νέα ιμπρεσιονιστική γραφή του Καλομοίρη. Άλλωστε, ο μουσικός ιμπρεσιονισμός σχετίστηκε ιστορικά με τον ποιητικό συμβολισμό απόδειξη ο Πελέας και Μελισάνθη του Ντεμπυσσύ και, στον ελληνικό χώρο, η Αδελφή Βεατρίκη του Μητρόπουλου, 27 αμφότερα σε ποίηση του Μαίτερλινκ. Για τον λόγο αυτό, μεταξύ άλλων, έχει υποστηριχθεί πως ο όρος «ιμπρεσιονισμός» είναι ανεδαφικός και καταχρηστικός αναφορικά με τη μουσική και θα έπρεπε να αντικατασταθεί από εκείνον του συμβολισμού. 28 Δεν μπορεί να παραθεωρηθεί άλλωστε η ιδιαίτερη και, από αισθητική άποψη ουσιαστική, σχέση των συμβολιστών με τη μουσική. 29 Όπως και να έχει, δεν θα ήταν υπερβολή αν χαρακτηρίζαμε την ιμπρεσιονιστική στροφή του Καλομοίρη ως ενσυνείδητη μουσική επικύρωση του φιλελευθερισμού, η οποία, στο συγκείμενο των ιδιαίτερων πολιτικών συνθηκών που διαμορφώθηκαν περί το 1920, λειτούργησε ξεκάθαρα ως αντισυντηρητισμός. Το κίνημα του ιμπρεσιονισμού στην τέχνη συνδέθηκε άλλωστε ευθύς εξ αρχής με αντισυντηρητικές κοινωνικοπολιτικές ιδεολογίες. Στον αντιακαδημαϊσμό των ιμπρεσιονιστών «υπήρχε μια λανθάνουσα κριτική των συμβολικών κοινωνικών και οικογενειακών τύπων ή περιεχόμενο, υπάρχει στους Ιάμβους και Ανάπαιστους». 26 Βλ. M. Vitti, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Οδυσσέας, Αθήνα 2003, σ. 322, και Πολίτης, ό.π., σ Βλ. Γ. Σακαλλιέρος, «Η όπερα Αδελφή Βεατρίκη (Soeur Béatrice) του Δημήτρη Μητρόπουλου (1918): μουσική υφή, αισθητικές κατευθύνσεις και ιστορικό πλαίσιο δημιουργίας», στο: Γ. Βλαστός (επιμ.), Ελληνική μουσική δημιουργία του 20ου αιώνα για το λυρικό θέατρο και άλλες παραστατικές τέχνες (Πρακτικά συνεδρίου Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Μαρτίου 2009), Σύλλογος «Οι Φίλοι της Μουσικής», Αθήνα 2009, σ Βλ. S. Jarocinski, Debussy: a impresjonizm i symbolism, Κρακοβία Βλ. Charles Chadwick, Συμβολισμός, μτφρ. Σ. Αλεξοπούλου, Ερμής, Αθήνα 1989, σ : «[ ] μία από τις αρχές του Συμβολισμού [ ] που βοηθά στον ακριβέστερο ορισμό του, ήταν η εξίσωση της ποίησης με τη μουσική κατά προτίμηση, αντί για την εξίσωση της ποίησης με τη γλυπτική ή με τη ζωγραφική που ήταν διαδεδομένη στα μέσα του 19ου αιώνα στη Γαλλία. Ο λόγος αυτής της πίστης ήταν, όπως το διατύπωσε ο Walter Pater στο δοκίμιό του για τον Giorgione, δημοσιευμένο το 1873, ότι όλη η τέχνη επιδιώκει την κατάσταση της μουσικής, ήταν πως η μουσική κατέχει ακριβώς την ιδιότητα της υποβολής που ζητούσαν οι συμβολιστές ενώ, αντίθετα, δε διαθέτει αυτό ακριβώς το στοιχείο της ακρίβειας που αναγκαστικά έχουν οι λέξεις και που οι Συμβολιστές επιδίωκαν να καταπνίξουν. [ ] Εξαιτίας αυτής της επιθυμίας για τη ρευστότητα της μουσικής η Συμβολική ποίηση συχνά αρνήθηκε να υπακούσει στους αυστηρούς κανόνες της μετρικής, που, παρά τις προηγούμενες επαναστατικές απόπειρες των Ρομαντικών ποιητών, κυριαρχούσαν ακόμα στη Γαλλία». Βλ. περαιτέρω, F. Sabatier, Miroirs de la musique. La musique et ses correspondances avec la littérature et les beaux-arts, tome II, Fayard, Παρίσι 1995, σ. 337 κ.ε. («Περί συμβολισμού»).

10 [ 102 ] ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΑΛΟΜΟΙΡΗΣ ~ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ τουλάχιστον μια αντίθετη σε αυτούς νόρμα». 30 Ο αισθητικός ατομισμός των ιμπρεσιονιστών αντανακλούσε τον ιδεολογικό τους ατομισμό, ενώ, από την άλλη, η εκ μέρους τους αισθητικοποίηση της πραγματικότητας συνδέθηκε ενίοτε με φετιχιστικά στοιχεία της φιλελεύθερης αστικής ιδεολογίας. Η μεταγενέστερη εμπορευματοποίηση της ιμπρεσιονιστικής τέχνης στηρίχθηκε ακριβώς σε αυτά τα στοιχεία, αποκρύπτοντας σταδιακά τον λανθάνοντα αντικομφορμισμό της: «Πράγματι, στα χρόνια μεταξύ της πρώτης (1874) και της τρίτης (1877) έκθεσης, η αυτοαποκαλούμενη Société Anonyme συχνά απέδιδε στους ιμπρεσιονιστές τον τίτλο «Les intransigeants» [οι αδιάλλακτοι], έναν όρο από το σύγχρονο πολιτικό λεξιλόγιο [...] που σήμαινε ριζοσπάστες, αναρχικοί ή κομουνιστές». 31 Ακριβώς αυτόν τον ριζοσπαστισμό των ιμπρεσιονιστών εγκωμίασε αργότερα ο Μαλλαρμέ, προσεγγίζοντάς τους μάλλον καταχρηστικά, κατά τη γνώμη μας στον ιδεολογικό κόσμο της εργατικής τάξης. 32 Την εποχή, φυσικά, που συντελείται η ιμπρεσιονιστική στροφή του Καλομοίρη, ο ζωγραφικός ιμπρεσιονισμός έχει από καιρό αποκτήσει ακαδημαϊκό χαρακτήρα, 33 επισκιαζόμενος από ρεύματα όπως ο συμβολισμός, ο κυβισμός και ο εξπρεσιονισμός, ενώ στο διεθνές μουσικό στερέωμα προβάδισμα έχουν πια μεταϊμπρεσιονιστικές, εξπρεσιονιστικές και νεοκλασικιστικές τάσεις, μεσουρανούν συνθέτες όπως ο Σαίνμπεργκ και οι μαθητές του, ο Στραβίνσκι και ο Χίντεμιτ. Από αντικειμενική, ιστορική σκοπιά επομένως, θα ήταν μάλλον αβάσιμος ο ισχυρισμός ότι ο Καλομοίρης συντάσσεται με τη μουσική πρωτοπορία της εποχής του. Η 30 M. Schapiro, όπως παρατίθεται στο S. F. Eisenman, Nineteenth Century Art. A Critical History, Thames & Hudson, Λονδίνο 1996, σ Στο ίδιο, σ Για το κοινωνικο-ιδεολογικό πλαίσιο κατανόησης του ζωγραφικού ιμπρεσιονισμού, βλ. Ch. Harrison, «Impressionism, modernism and originality», στο: F. Frascina κ.α. (επιμ.), Modernity and Modernism, Yale University Press, New Haven και Λονδίνο 1994, σ Για την ελληνική περίπτωση, βλ. Ματθιόπουλος, «Εικαστικές τέχνες», ό.π., σ. 331: «Ακόμη και για τους σχετικά μεταγενέστερους νεωτεριστές ή τουλάχιστον αυτούς που επιστρέφοντας στην Αθήνα εκλαμβάνονταν ως τέτοιοι, θα πρέπει να διαστείλουμε υπερβολικά τα κριτήριά μας σχετικά με το τι είναι νεωτερικό, προκειμένου να αναγνωρίσουμε τα έργα [τους] [ ] ως νεωτεριστικά. [ ] Έτσι, στον ακαδημαϊσμό του Μονάχου μπορούμε να αντιπαραθέσουμε έναν εξίσου ακαδημαϊκής νοοτροπίας ιμπρεσιονισμό [ ]».

11 ΜΑΡΚΟΣ ΤΣΕΤΣΟΣ ~ Καλομοίρης και Βενιζέλος. Αισθητικές και ιδεολογικές πτυχές μιας σημαίνουσας σχέσης [ 103 ] ιμπρεσιονιστική του χειρονομία, ωστόσο, λειτουργώντας εντελώς διαφορετικά στο συγκείμενο της ελληνικής μουσικής πραγματικότητας του Μεσοπολέμου, αποκτά ιδιάζον νόημα: ο πιο επιφανής εκπρόσωπος της νεοπαγούς μουσικής εθνικής σχολής εναντιώνεται στο γερμανοκεντρικό και «ελιτίστικο» κατεστημένο του Ωδείου Αθηνών, 34 δημιουργεί το δικό του μουσικό εκπαιδευτικό ίδρυμα (Ελληνικό Ωδείο) 35 και υπογραμμίζει αισθητικά τη δραματική αυτή μεταβολή στο εσωτερικό του ελληνικού μουσικού κόσμου, με μια στροφή στο αντίπαλο του γερμανικού ρομαντισμού αισθητικό ρεύμα. Μια τέτοια χειρονομία έχει σίγουρα πολιτικούς υπέρτονους, καθώς συντονίζεται πρόδηλα με την πολιτική των Φιλελευθέρων στις εικαστικές τέχνες, αλλά και αντανακλά, με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο, την αλλαγή κλίματος στον χώρο της κοινωνίας και της τέχνης μετά τη Μικρασιατική καταστροφή: εσωστρέφεια, χαμηλοί τόνοι, εγκρατής λυρισμός, απαισιοδοξία, κριτική (λανθάνουσα ή μη) στον μεγαλοϊδεατισμό και τις συντηρητικές μικροαστικές αξίες που ιστορικά συνδέθηκαν μαζί του. 36 Για τον Καλομοίρη τούτο σήμαινε εγκατάλειψη της ηρωικής μουσικής ρητορικής του Πρωτομάστορα και, κυρίως, της Συμφωνίας της Λεβεντιάς, στροφή στον κόσμο του συμβολιστικού ποιητικού λυρισμού και της ιμπρεσιονιστικής σκοπιάς στην ελληνική ύπαιθρο Βλ. Σ. Μοτσενίγος, Νεοελληνική μουσική, Αθήνα 1958, σ Το οποίο ενσωματώνει στο διδακτικό προσωπικό του νέους καλλιτέχνες με νεωτεριστικές αντιλήψεις, όπως ο Δ. Μητρόπουλος. Βλ. Κώστιος, «Μανώλης Καλομοίρης - Δημήτρης Μητρόπουλος», ό.π., σ Πρβ. Vitti, Ιστορία λογοτεχνίας, σ : «Οι νέοι αυτοί έχουν επίγνωση της θέσης τους ως μετασυμβολιστές και ως νεορομαντικοί. [ ] [Ό],τι τους ενώνει είναι μια μείξη αμφότερων των τάσεων της συμβολιστικής παράδοσης: βάρος της ύπαρξης, ζωή χωρίς εκπλήξεις και χωρίς φαντασιώσεις (χωρίς χίμαιρες), χωρίς φιλοδοξίες (μακριά από τη μεγαλορρημοσύνη ενός Σικελιανού και ενός Καζαντζάκη!)». Για τις αξιολογικές μετατοπίσεις των αστικών στρωμάτων κατά τον Μεσοπόλεμο, όπως αυτές αντανακλώνται στο μυθιστόρημα, βλ. Μ. Σακαλάκη, Κοινωνικές ιεραρχίες και συστήματα αξιών. Ιδεολογικές δομές στο νεοελληνικό μυθιστόρημα, Κέδρος, Αθήνα 1984, σ. 104: «Δημιουργείται η εντύπωση ότι το μυθιστόρημα της μεσοπολεμικής περιόδου αντανακλά [ ] τον τρόπο ζωής και τις αξίες της αστικής και μεσοαστικής τάξης στην οποία ανήκουν οι περισσότεροι από τους συγγραφείς του Μεσοπολέμου. Η τάξη αυτή αρχίζει, μετά το 1922, ν αποκτά ταξική συνείδηση κάτω από τις τραυματικές συνθήκες που προέκυψαν από τη στρατιωτική και ηθική ήττα του Εξ ου και ο προσανατολισμός των δραστηριοτήτων της, που στρέφονται κατά προτίμηση προς ατομιστικού και ιδιωτικού χαρακτήρα ασχολίες, ενώ παράλληλα μειώνονται οι ασχολίες κοινωνικού και πολιτικού περιεχομένου. Η αστική τάξη, λοιπόν, παρουσιάζεται στο μυθιστόρημα του Μεσοπολέμου αναδιπλωμένη στον εαυτό της και ασχολούμενη με τα ψυχολογικά, ερωτικά ή ιδεολογικά της προβλήματα ή με την ψυχαγωγία και τη διασκέδαση». 37 Βλ. κυρίως 2η Συμφωνία.

12 [ 104 ] ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΑΛΟΜΟΙΡΗΣ ~ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ Πρέπει ωστόσο να είμαστε συγκρατημένοι. Το νέο καλομοιρικό ιδίωμα της δεκαετίας του 1920 δεν έρχεται σε ριζική ρήξη με το προηγούμενο, αλλά διατηρεί πολλά από τα στοιχεία του, όπως τον ρομαντικό μελωδισμό, τη λειτουργική προσέγγιση της τονικότητας σε βαθύτερο επίπεδο (κατάλοιπο της μουσικής του 19ου αιώνα), στοιχεία πολυφωνικής επεξεργασίας και, τέλος, τις γνωστές ανατολίζουσες κλίμακες, με την ευρεία (ενίοτε υπερβολική) χρήση τριημιτονίων. Τούτες δε οι τελευταίες εντάσσονται, παραδόξως, πιο οργανικά στο νέο «εκγαλλισμένο» μουσικό τους πλαίσιο. Δεν είναι άλλωστε τυχαία η σχέση του ιστορικού μουσικού ιμπρεσιονισμού με τις εθνικές παραδόσεις (βλ. τις ισπανικές και γαλλικές μελωδίες στη μουσική του Ντεμπυσσύ και του Ραβέλ ή τις λαϊκές μελωδίες στη μουσική Άγγλων ιμπρεσιονιστών συνθετών όπως ο Χολστ και ο Βων Ουίλλιαμς. Προφανώς σε τούτο συμβάλλει αποφασιστικά το εν γένει τροπικό και τονικά αντιλειτουργικό περιβάλλον που ο μουσικός ιμπρεσιονισμός προκρίνει. Ίσως δε σε αυτήν ακριβώς την ευτυχή σύζευξη εθνικού και ιμπρεσιονιστικού οφείλουν τα έργα της μεσαίας περιόδου του Καλομοίρη τόσο τη σημαίνουσα θέση τους στο νεοελληνικό «φανταστικό μουσείο των μουσικών έργων» (Lydia Goehr) όσο και το γεγονός ότι κατόρθωσαν να εκφράσουν, μέσα στα όρια που επέβαλλε η ισχνή ανάπτυξη των μουσικών δυνάμεων της εποχής, τους βασικούς αξιακούς προσανατολισμούς του βενιζελικού εκσυγχρονισμού στην περιοχή της τέχνης.

η επιρροή της πολιτικής στην τέχνη δεν εξαντλείται στην ίδρυση ή κατάργηση

η επιρροή της πολιτικής στην τέχνη δεν εξαντλείται στην ίδρυση ή κατάργηση Μάρκος Τσέτσος ΚΑλοΜοιρηΣ ΚΑι ΒΕνιζΕλοΣ. ΑιΣθηΤιΚΕΣ ΚΑι ιδεολογικεσ πτυχεσ ΜιΑΣ ΣηΜΑινουΣΑΣ ΣχΕΣηΣ η επιρροή της πολιτικής στην τέχνη δεν εξαντλείται στην ίδρυση ή κατάργηση καλλιτεχνικών θεσμών, ούτε

Διαβάστε περισσότερα

«Η θάλασσα μάς ταξιδεύει» The sea travels us e-twinning project 2014-2015. Έλληνες ζωγράφοι. Της Μπιλιούρη Αργυρής. (19 ου -20 ου αιώνα)

«Η θάλασσα μάς ταξιδεύει» The sea travels us e-twinning project 2014-2015. Έλληνες ζωγράφοι. Της Μπιλιούρη Αργυρής. (19 ου -20 ου αιώνα) «Η θάλασσα μάς ταξιδεύει» The sea travels us e-twinning project 2014-2015 Έλληνες ζωγράφοι (19 ου -20 ου αιώνα) Της Μπιλιούρη Αργυρής Η ιστορία της ζωγραφικής στην νεοελληνική ζωγραφική Η Ελληνική ζωγραφική

Διαβάστε περισσότερα

Αιτιολογική έκθεση. µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει στον εκδοτικό χώρο και στους

Αιτιολογική έκθεση. µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει στον εκδοτικό χώρο και στους Αιτιολογική έκθεση Η Επιτροπή Κρατικών Bραβείων Λογοτεχνικής Μετάφρασης εργάστηκε για τα βραβεία του 2013, όπως και την προηγούµενη χρονιά, έχοντας επίγνωση α. των µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενα και συγγραφείς της νεοελληνικής λογοτεχνίας

Κείμενα και συγγραφείς της νεοελληνικής λογοτεχνίας Κείμενα και συγγραφείς της νεοελληνικής λογοτεχνίας 1830-1880 Διδάσκων: Αναπλ. Καθηγητής Ιωάννης Παπαθεοδώρου 1 η ενότητα: «Εισαγωγή στα ρομαντικά χρόνια» Ρομαντισμός. Η ανάδυση του μυθιστορήματος. Χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. Πολιτιστικές Υπηρεσίες Υφιστάμενη Κατάσταση και Προοπτικές

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. Πολιτιστικές Υπηρεσίες Υφιστάμενη Κατάσταση και Προοπτικές ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Πολιτιστικές Υπηρεσίες Υφιστάμενη Κατάσταση και Προοπτικές 11 Οκτωβρίου 2019 Κύριος εκφραστής της πολιτιστικής πολιτικής του Κράτους όσον αφορά στον σύγχρονο

Διαβάστε περισσότερα

Δήμητρα Σκαρώνη Έβια Τσαουσάι Ιωάννα Τιράνα Σοφία Σκαρώνη

Δήμητρα Σκαρώνη Έβια Τσαουσάι Ιωάννα Τιράνα Σοφία Σκαρώνη ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΝ 20 ο ΑΙΩΝΑ Δήμητρα Σκαρώνη Έβια Τσαουσάι Ιωάννα Τιράνα Σοφία Σκαρώνη Βιβλιογραφία : Από βιβλίο : Εικαστικές τέχνες 20 ου αιω της Όλγα Μετζαφου (Επιμελήτρια της Εθνικής Πινακοθήκης ) Από

Διαβάστε περισσότερα

Ρομαντισμός. Εργασία για το μάθημα της λογοτεχνίας Αραμπατζή Μαρία, Βάσιου Μαρίνα, Παραγιού Σοφία Σχολικό έτος 2013-2014 Τμήμα Α1

Ρομαντισμός. Εργασία για το μάθημα της λογοτεχνίας Αραμπατζή Μαρία, Βάσιου Μαρίνα, Παραγιού Σοφία Σχολικό έτος 2013-2014 Τμήμα Α1 Ρομαντισμός Εργασία για το μάθημα της λογοτεχνίας Αραμπατζή Μαρία, Βάσιου Μαρίνα, Παραγιού Σοφία Σχολικό έτος 2013-2014 Τμήμα Α1 Τζον Κόνσταμπλ Το κάρο του σανού Ρομαντισμός Τέλη 18 ου αι. μέσα 19 ου αι.

Διαβάστε περισσότερα

ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ. Το κίνημα του ρομαντισμού κυριάρχησε στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία από τα τέλη του 18ου αιώνα μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα.

ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ. Το κίνημα του ρομαντισμού κυριάρχησε στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία από τα τέλη του 18ου αιώνα μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα. ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ Το κίνημα του ρομαντισμού κυριάρχησε στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία από τα τέλη του 18ου αιώνα μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα. Ο ρομαντισμός προβάλλει το συναίσθημα και τη φαντασία. Στα ποιήματα υπάρχει

Διαβάστε περισσότερα

ΣΑ88 Θεωρητικές και μεθοδολογικές αρχές στη μελέτη της κλασικής τέχνης. Δημήτρης Πλάντζος

ΣΑ88 Θεωρητικές και μεθοδολογικές αρχές στη μελέτη της κλασικής τέχνης. Δημήτρης Πλάντζος ΣΑ88 Θεωρητικές και μεθοδολογικές αρχές στη μελέτη της κλασικής τέχνης Δημήτρης Πλάντζος Δομή του Σεμιναρίου: Εισαγωγικά (10.10) Τι είναι θεωρία; Σε τι χρησιμεύει; (17.10) Εύρημα / έργο / έκθεμα / δημιουργός

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα Γυμνάσιο Αγιάς Η ιδέα του Ωραίου από εποχή σε εποχή και από τόπο σε τόπο 1 Συμμετέχοντες Σχολείο: Γυμνάσιο Αγιάς Τμήμα: Β2 Αριθμός μαθητών: 19 Αριθμός

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΛ ΑΛΙΑΡΤΟΥ Σχ. Έτος ΟΜΑΔΑ: Κατερίνα Αραπίτσα Κατερίνα Βίτση Ειρήνη Γκραμόζι Σοφία Ντασιώτη

ΓΕΛ ΑΛΙΑΡΤΟΥ Σχ. Έτος ΟΜΑΔΑ: Κατερίνα Αραπίτσα Κατερίνα Βίτση Ειρήνη Γκραμόζι Σοφία Ντασιώτη ΓΕΛ ΑΛΙΑΡΤΟΥ Σχ. Έτος 2015-2016 ΟΜΑΔΑ: Κατερίνα Αραπίτσα Κατερίνα Βίτση Ειρήνη Γκραμόζι Σοφία Ντασιώτη Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Η ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΒΑΦΗ Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Α1. Ο συγγραφέας αναφέρεται στη σπουδαιότητα των αρχαίων χώρων θέασης και ακρόασης. Αρχικά τονίζει πως

Διαβάστε περισσότερα

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1 α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 0 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ 1 Y Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ Κ Α Ι Θ Ρ Η Σ Κ Ε Υ Μ Α Τ Ω Ν Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι

Διαβάστε περισσότερα

Έρευνα για τον πολιτισμό στην Αθήνα Βασικά συμπεράσματα

Έρευνα για τον πολιτισμό στην Αθήνα Βασικά συμπεράσματα Έρευνα για τον πολιτισμό στην Αθήνα Βασικά συμπεράσματα Αντιλήψεις για τις πολιτιστικές επιλογές που προσφέρει η Αθήνα o Ορατότητα πολιτιστικών εκδηλώσεων στην Αθήνα Γενική πεποίθηση των κατοίκων της Αθήνας

Διαβάστε περισσότερα

Γεννήθηκε το 1883 στο Ηράκλειο της Κρήτης Υπήρξε φιλόσοφος, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας Έργα: µυθιστορήµατα, ποίηση, θεατρικά,

Γεννήθηκε το 1883 στο Ηράκλειο της Κρήτης Υπήρξε φιλόσοφος, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας Έργα: µυθιστορήµατα, ποίηση, θεατρικά, http://www.amis-kazantzaki.gr./ Γεννήθηκε το 1883 στο Ηράκλειο της Κρήτης Υπήρξε φιλόσοφος, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας Έργα: µυθιστορήµατα, ποίηση, θεατρικά, ταξιδιωτικά Τα πιο γνωστά του έργα: Αναφορά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (μάθημα επιλογής) Α τάξη Γενικού Λυκείου Α) Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) Στο πλαίσιο της διδασκαλίας του μαθήματος επιλογής «Ελληνικός και Ευρωπαϊκός πολιτισμός»,

Διαβάστε περισσότερα

Φορείς των νέων ιδεών ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΥΠΟΨΗΦΙΟΙ

Φορείς των νέων ιδεών ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΥΠΟΨΗΦΙΟΙ Δ. ΑΝΑΝΕΩΣΗ- ΔΙΧΑΣΜΟΣ (1909-1922) 1. Το κόμμα των φιλελευθέρων 1. Πριν τις εκλογές της 8ης Αυγούστου 1910 κανένα ΜΕΓΑΛΟ κόμμα δεν υποστήριζε τις μεταρρυθμίσεις που προτάθηκαν το 1909/1910 Φορείς των νέων

Διαβάστε περισσότερα

Ας μελετήσουμε. Ιστορία Γ τάξης. Ιωάννης Ε. Βρεττός Επιμέλεια: Ερμιόνη Δελή

Ας μελετήσουμε. Ιστορία Γ τάξης. Ιωάννης Ε. Βρεττός Επιμέλεια: Ερμιόνη Δελή Ας μελετήσουμε Ιστορία Γ τάξης Ιωάννης Ε. Βρεττός Επιμέλεια: Ερμιόνη Δελή ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟ ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑΣ http://www.pi-schools.gr/programs/depps/ 1. Σκοπός της διδασκαλίας του

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία της Μουσικής. Ενότητα 5: Οι Εθνικές Σχολές. Νικόλαος Μαλιάρας Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Μουσικών Σπουδών

Ιστορία της Μουσικής. Ενότητα 5: Οι Εθνικές Σχολές. Νικόλαος Μαλιάρας Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Μουσικών Σπουδών Ιστορία της Μουσικής Ενότητα 5: Οι Εθνικές Σχολές Νικόλαος Μαλιάρας Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Μουσικών Σπουδών Εισαγωγικά 1 Αφύπνιση των εθνικών συνειδήσεων Γενικό αίτημα για την αποτίναξη των αυτοκρατοριών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ»

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Περιληπτική Απόδοση Κειμένων ΑΣΚΗΣΗ: Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου που ακολουθεί σε μία παράγραφο 100 έως 120 λέξεων. (Πανελλαδικές Εξετάσεις

Διαβάστε περισσότερα

Εισηγητές: Αμαλία Μακρή -Φώτης Τσίπης Περιφερειακοί Σύμβουλοι ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Εισηγητές: Αμαλία Μακρή -Φώτης Τσίπης Περιφερειακοί Σύμβουλοι ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΙΣΗΓΗΣΗ 2014: ΕΤΟΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ 150 ΧΡΟΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΤΑΝΗΣΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 15-21 ΗΣ ΜΑΙΟΥ ΩΣ ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ -ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΣΤΑΘΕΡΩΝ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΠΤΑΝΗΣΑ Εισηγητές:

Διαβάστε περισσότερα

Η υποχρεωτική εκπαίδευση νοείται ως ενιαίος κορμός, οπότε η διδασκαλία του μαθήματος στη Μ.Ε. αποτελεί συνέχεια και εμβάθυνση εκείνης στο Δημοτικό

Η υποχρεωτική εκπαίδευση νοείται ως ενιαίος κορμός, οπότε η διδασκαλία του μαθήματος στη Μ.Ε. αποτελεί συνέχεια και εμβάθυνση εκείνης στο Δημοτικό Η υποχρεωτική εκπαίδευση νοείται ως ενιαίος κορμός, οπότε η διδασκαλία του μαθήματος στη Μ.Ε. αποτελεί συνέχεια και εμβάθυνση εκείνης στο Δημοτικό (συνάφεια θεματικών ενοτήτων και λογοτεχνικού παιχνιδιού/γραμματισμού)

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΗΘΙΚΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΣΚΡΕΚΑ ΝΑΤΑΛΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ , ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Λ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΑΝΤΑ ΚΑΤΣΙΚΗ - ΓΚΙΒΑΛΟΤ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΠΟΡΕΙΑ ΑΘΗΝΑ 2001 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η οριοθέτηση της παιδικής λογοτεχνίας σε σχέση με την

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Παρασκευή 8 Ιουνίου 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Παρασκευή 8 Ιουνίου 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Παρασκευή 8 Ιουνίου 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (Ενδεικτικές Απαντήσεις) Α1. Ο συντάκτης αναλύει τη σχέση παιδείας

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες:

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες: Πρόταση Διδασκαλίας Ενότητα: Τάξη: 7 η - Τέχνη: Μια γλώσσα για όλους, σε όλες τις εποχές Γ Γυμνασίου Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος Α: Στόχοι Οι μαθητές/ τριες: Να

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Σχολή ΣΑΚΕ Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών ΕΛΠΟΛ Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό Θεματική Ενότητα ΕΛΠ42

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενα και συγγραφείς της νεοελληνικής λογοτεχνίας

Κείμενα και συγγραφείς της νεοελληνικής λογοτεχνίας Κείμενα και συγγραφείς της νεοελληνικής λογοτεχνίας 1830-1880 Διδάσκων: Αναπλ. Καθηγητής Ιωάννης Παπαθεοδώρου 3 η ενότητα: «Ρομαντισμός και Ρεαλισμός» Ορισμοί, χαρακτηριστικά, διαφορές και ζώνες συνύπαρξης.

Διαβάστε περισσότερα

Τα κτήρια λένε την ιστορία τους. 48o Γυμνάσιο Αθηνών ΔΑΝΣΜ. Διεύθυνση Αναστήλωσης Νεότερων και Σύγχρονων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού

Τα κτήρια λένε την ιστορία τους. 48o Γυμνάσιο Αθηνών ΔΑΝΣΜ. Διεύθυνση Αναστήλωσης Νεότερων και Σύγχρονων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού Διεύθυνση Αναστήλωσης Νεότερων και Σύγχρονων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού ΔΑΝΣΜ 48o Γυμνάσιο Αθηνών Τα κτήρια λένε την ιστορία τους 1 Συμμετέχοντες Σχολείο: 48 ο Γυμνάσιο Αθηνών Τάξη / Τμήμα: Γ Γυμνασίου

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: «Ωρολόγιο Πρόγραμμα των μαθημάτων των Α, Β και Γ τάξεων Μουσικού Γυμνασίου και των Α, Β και Γ τάξεων Γενικού Μουσικού Λυκείου» Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ

ΘΕΜΑ: «Ωρολόγιο Πρόγραμμα των μαθημάτων των Α, Β και Γ τάξεων Μουσικού Γυμνασίου και των Α, Β και Γ τάξεων Γενικού Μουσικού Λυκείου» Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Βιβλιοπαρουσίαση του μυθιστορήματος Τα Ψηλά Βουνά

Βιβλιοπαρουσίαση του μυθιστορήματος Τα Ψηλά Βουνά Βιβλιοπαρουσίαση του μυθιστορήματος Τα Ψηλά Βουνά Το 1877 γεννήθηκε στο Καρπενήσι ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου. Ήταν Έλληνας λογοτέχνης, ποιητής, διηγηματογράφος, δημοσιογράφος, κριτικός τέχνης και ακαδημαϊκός,

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση Πολιτικού Λόγου

Ανάλυση Πολιτικού Λόγου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 9η: Ο λόγος της Πολιτικής Οικολογίας 2 Γιάννης Σταυρακάκης, Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΣΧΟΛ. ΕΤΟΣ ΤΑΞΗ Γ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΣΧΟΛ. ΕΤΟΣ ΤΑΞΗ Γ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΣΧΟΛ. ΕΤΟΣ 2016 2017 ΤΑΞΗ Γ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ Ενότητες: 1 Α, Β1, Ε 2 ολόκληρη εκτός του Δ 3 ολόκληρη εκτός του Δ 4 Β1, Β2, Δ 5 ολόκληρη, 6 Β1, Β2 7 Β1, Β2 ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

1/7/2015 «ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΖΟΥΣΑ ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ» Παναγιώτης Κουτρουβίδης

1/7/2015 «ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΖΟΥΣΑ ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ» Παναγιώτης Κουτρουβίδης «ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΖΟΥΣΑ ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ» Παναγιώτης Κουτρουβίδης ΤΙ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ Η ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ Υποκινεί τη σκέψη, το συναίσθημα, τη φαντασία. Έτσι το άτομο

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΚΘΕΣΗ: ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ

Η ΕΚΘΕΣΗ: ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ Ημερομηνία Ανάρτησης: 12/12/2014 Η ΕΚΘΕΣΗ: ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ Η έκθεση καταγράφει και παρουσιάζει αντιπροσωπευτικές, συχνά εμβληματικές εικόνες και ντοκουμέντα που υπογραμμίζουν τον καίριο ρόλο

Διαβάστε περισσότερα

A ΛΥΚΕΙΟΥ : ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ 2016

A ΛΥΚΕΙΟΥ : ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 A ΛΥΚΕΙΟΥ : ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Ενότητες : 7,8, 14, 15, 16, 18, 19, 21, 24, 25, 26, 31, 32 και 37 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Από το βιβλίο ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ, Tεύχος Α του Γενικού

Διαβάστε περισσότερα

Jordi Alsina Iglesias. Υποψήφιος διδάκτορας. Πανεπιστήμιο Βαρκελώνης

Jordi Alsina Iglesias. Υποψήφιος διδάκτορας. Πανεπιστήμιο Βαρκελώνης Ηρακλείο 10/7/2014 Πρώτα άπο όλα, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Πολιτιστικό Σύλλογο Γωνιών Μαλεβιζίου και τον κύριο Κώστα Παντερή για την προσπάθεια που κάνουν οργανώνοντας για πρώτη φορα μία τέτοια μεγάλη

Διαβάστε περισσότερα

Νέες τεχνικές υποδιαίρεσης της 8ας

Νέες τεχνικές υποδιαίρεσης της 8ας Νέες τεχνικές υποδιαίρεσης της 8ας Υλικά και τεχνικές σύνθεσης στη μουσική του Debussy Το τονικό μουσικό σύστημα στηρίχτηκε στην υποδιαίρεση της 8ας σε μείζονα και ελάσσονα τρόπο. Η υποδιαίρεση αυτή δεν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ. Ορισμός. Γενικά. Απώλεια ελεύθερου χρόνου αξιοποίησή του

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ. Ορισμός. Γενικά. Απώλεια ελεύθερου χρόνου αξιοποίησή του ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ Ορισμός Ελεύθερος χρόνος είναι ο χρόνος που έχουμε στη διάθεσή μας έξω από το ωράριο της εργασίας και που μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε όπως θέλουμε. Γενικά Ελεύθερος χρόνος υπάρχει

Διαβάστε περισσότερα

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο ΣΧΟΛΗ Α Ρ Χ Ι Τ Ε Κ Τ Ο Ν Ω Ν Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ω Ν Τ Ο Μ Ε Α Σ Π Ο Λ Ε Ο Δ Ο Μ Ι Α Σ Κ Α Ι Χ Ω Ρ Ο Τ Α Ξ Ι Α Σ Πατησίων 42, 10682 Αθήνα τηλ. 30(1) 772 3818

Διαβάστε περισσότερα

Α. Δράσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Πάφος 2017»

Α. Δράσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Πάφος 2017» ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ ΣΤΟΧΟΣ 3 ος : Η αξιοποίηση του πολιτιστικού πλούτου του συνόλου των κατοίκων της Ευρώπης και η ανάδειξη των κοινών στοιχείων και της πολυμορφίας των ευρωπαϊκών πολιτισμών, μέσα από πολιτιστικές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ. Γ. ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ. Γ. ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ Γ. ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Α. Ερωτήσεις σύντομης απάντησης 1. Το αγροτικό ζήτημα

Διαβάστε περισσότερα

Χάρδας Κωνσταντίνος, Στεφάνου Δανάη-Μαρία ΕΒ1002 Εισαγωγή στην ελληνική δημοτική μουσική ΧΕΙΜ Καϊμάκης Ιωάννης

Χάρδας Κωνσταντίνος, Στεφάνου Δανάη-Μαρία ΕΒ1002 Εισαγωγή στην ελληνική δημοτική μουσική ΧΕΙΜ Καϊμάκης Ιωάννης ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2018-19 Κωδικός μαθήματος Τίτλος μαθήματος Εξάμηνο διδασκαλίας Διδάσκοντες ΓΝ2002 Αγγλικά Ι Φωτιάδου Καλλιόπη ΓΝ2004 Αγγλικά ΙΙΙ Μαγκλαβέρα Σουλτάνα ΘΑ1001 Αρμονία Ι Οικονόμου

Διαβάστε περισσότερα

Κύριε εκπρόσωπε του Συμβουλίου της Ευρώπης, Κύριε Πρόεδρε του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Μελετών Ασφάλειας,

Κύριε εκπρόσωπε του Συμβουλίου της Ευρώπης, Κύριε Πρόεδρε του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Μελετών Ασφάλειας, ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΑΡΧΗΓΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΜΕΛΕΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ (Κ.Ε.Μ.Ε.Α) ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΨΗΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ (Παρασκευή 2 Ιουνίου 2017, Τεχνόπολη Δήμου

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΦΑΚΕΛΟΣ ΟΙ ΚΟΜΜΑΤΙΚΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΦΑΚΕΛΟΣ ΟΙ ΚΟΜΜΑΤΙΚΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΦΑΚΕΛΟΣ ΟΙ ΚΟΜΜΑΤΙΚΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 110398 2015-2016 ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΜΟΣΧΟΝΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ι. ΘΕΜΑΤΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ - ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνικές τάξεις στη Μεσοβυζαντινή Κοινωνία. Κουτίδης Σιδέρης

Κοινωνικές τάξεις στη Μεσοβυζαντινή Κοινωνία. Κουτίδης Σιδέρης Κοινωνικές τάξεις στη Μεσοβυζαντινή Κοινωνία Κουτίδης Σιδέρης Η βυζαντινή κοινωνική διαστρωμάτωση Εισαγωγή Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία υπήρξε μία από τις πλέον μακραίωνες κρατικές δομές στην μέχρι τώρα ανθρώπινη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ( ) ΠΕΝΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΜΕΛΗ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΥΝΔΙΟΡΓΑΝΩΤΕΣ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ( ) ΠΕΝΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΜΕΛΗ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΥΝΔΙΟΡΓΑΝΩΤΕΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ (1896-1960) ΠΕΝΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΥΝΔΙΟΡΓΑΝΩΤΕΣ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΡΟΕΔΡΟΣ Ολυμπία Ψυχοπαίδη-Φράγκου (Μουσικολογία) ΜΕΛΗ Γιώργος Βλαστός (Πολυφωνία) Ηλίας Γιαννόπουλος (Μεγάλη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 1 IOYNIOY 2001 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ : ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 1 IOYNIOY 2001 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ : ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 1 IOYNIOY 2001 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ : ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΕΙΜΕΝΟ: Πολύς λόγος έχει γίνει για τα ποικίλα συνθήματα που βλέπουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ.

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. 2 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ (Ι) ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ; Στο μάθημα «Κοινωνική Θεωρία της Γνώσης (I)» (όπως και στο (ΙΙ) που ακολουθεί) παρουσιάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Πόλη και πολιτισμός Πόλη και διασκέδαση

Πόλη και πολιτισμός Πόλη και διασκέδαση 28 Πόλη και πολιτισμός Πόλη και διασκέδαση Η πολιτιστική ζωή της Θεσσαλονίκης Έντονη είναι η πολιτιστική ζωή της Θεσσαλονίκης ολόκληρο τον χρόνο. Εκδηλώσεις του Μακεδονικού Μουσείου της Σύγχρονης Τέχνης,

Διαβάστε περισσότερα

Β2. β) Πρώτα απ όλα: Αρχικά παράλληλα: ταυτόχρονα εξάλλου: άλλωστε

Β2. β) Πρώτα απ όλα: Αρχικά παράλληλα: ταυτόχρονα εξάλλου: άλλωστε ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α.1 Το συγκεκριμένο κείμενο αναφέρεται στην ανάγκη προσέγγισης των αρχαίων χώρων θέασης και ακρόασης από τους Νεοέλληνες. Επρόκειτο για τόπους έκφρασης συλλογικότητας. Επιπλέον, σ αυτούς γεννήθηκε

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ 1 ο Κεφάλαιο: Από την Αγροτική Οικονομία στην Αστικοποίηση 1821-1828 Επανάσταση 1864 Προσάρτηση Επτανήσων 1881 Προσάρτηση Άρτας και Θεσσαλίας 1896 Εξέγερση

Διαβάστε περισσότερα

στις οποίες διαμορφώθηκαν οι ιστορικοί και οι πολιτισμικοί όροι για τη δημοκρατική ισότητα: στη δυτική αντίληψη της ανθρώπινης οντότητας, το παιδί

στις οποίες διαμορφώθηκαν οι ιστορικοί και οι πολιτισμικοί όροι για τη δημοκρατική ισότητα: στη δυτική αντίληψη της ανθρώπινης οντότητας, το παιδί 160 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Τα δικαιώματα του παιδιού και οι συνέπειες της αναγνώρισής τους σε διεθνές επίπεδο αντιπροσωπεύουν μια τεράστια αλλαγή των αντιλήψεων και των νοοτροπιών για το παιδί, γεγονός που συνοδεύτηκε

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΜΑΪΟΥ 2016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ (ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ)

Διαβάστε περισσότερα

Πληροφορία, σχολείο και μουσείο. Μία εναλλακτική διδακτική προσέγγιση της Λογοτεχνίας στην Α' Λυκείου

Πληροφορία, σχολείο και μουσείο. Μία εναλλακτική διδακτική προσέγγιση της Λογοτεχνίας στην Α' Λυκείου Πληροφορία, σχολείο και μουσείο. Μία εναλλακτική διδακτική προσέγγιση της Λογοτεχνίας στην Α' Λυκείου Παπαγιάννη Μαρία Εκπαιδευτικός 5 ου ΓΕΛ Κέρκυρας Εποχή της πληροφορίας: σταδιακά επιταχυνόμενη αύξηση

Διαβάστε περισσότερα

Η Γυναίκα στην Αρχαία Αθήνα. Χουτουρίδου Κλαούντια, καθ. κλ. ΠΕ07

Η Γυναίκα στην Αρχαία Αθήνα. Χουτουρίδου Κλαούντια, καθ. κλ. ΠΕ07 Η Γυναίκα στην Αρχαία Αθήνα Χουτουρίδου Κλαούντια, καθ. κλ. ΠΕ07 Η ιδέα Η θέση και ο ρόλος της γυναίκας στο κοινωνικό σύνολο διαφοροποιείται από κοινωνία σε κοινωνία και από εποχή σε εποχή. Είναι πολύ

Διαβάστε περισσότερα

Τ Ε Χ Ν Η ΟΡΙΣΜΟΣ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Τ Ε Χ Ν Η ΟΡΙΣΜΟΣ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ Τ Ε Χ Ν Η ΟΡΙΣΜΟΣ Τέχνη είναι η συνειδητή ενέργεια αλλά και η ιδιαίτερη ικανότητα του ανθρώπου για δημιουργία έργων που προκαλούν αισθητική συγκίνηση και αναπτύσσουν προβληματισμό. Μέσω της τέχνης δεν

Διαβάστε περισσότερα

Με ποιούς τρόπους μπορεί να αξιοποιηθεί η τέχνη ως μέσο διδασκαλίας της Ευρωπαϊκής Ιστορίας

Με ποιούς τρόπους μπορεί να αξιοποιηθεί η τέχνη ως μέσο διδασκαλίας της Ευρωπαϊκής Ιστορίας Με ποιούς τρόπους μπορεί να αξιοποιηθεί η τέχνη ως μέσο διδασκαλίας της Ευρωπαϊκής Ιστορίας Europe at Schools through Art and Simulation (EuropeStARTS) Δράσης KA1 του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Jean Monnet

Διαβάστε περισσότερα

Προλεγόμενα Η 5 η δεκαετία του 20 ού αιώνα, η δεκαετία του 1940, ασφαλώς και έχει μείνει στο συλλογικό ιστορικό ασυνείδητο των Ελλήνων ως η δεκαετία τ

Προλεγόμενα Η 5 η δεκαετία του 20 ού αιώνα, η δεκαετία του 1940, ασφαλώς και έχει μείνει στο συλλογικό ιστορικό ασυνείδητο των Ελλήνων ως η δεκαετία τ Η 5 η δεκαετία του 20 ού αιώνα, η δεκαετία του 1940, ασφαλώς και έχει μείνει στο συλλογικό ιστορικό ασυνείδητο των Ελλήνων ως η δεκαετία της μεγάλης αδελφοκτόνου ανθρωποσφαγής. Ωστόσο η λειτουργία και

Διαβάστε περισσότερα

Η μουσική ως ενέργεια και ως σύμβολο. Ernst Kurth (1886-1946) Susanne Langer (1895-1985)

Η μουσική ως ενέργεια και ως σύμβολο. Ernst Kurth (1886-1946) Susanne Langer (1895-1985) Η μουσική ως ενέργεια και ως σύμβολο Ernst Kurth (1886-1946) Susanne Langer (1895-1985) Επιρροές και βασική θέση της «ενεργητικής θεωρίας» του Kurth O μουσικολόγος E. Kurth διαμόρφωσε την «ενεργητική»

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 4. Η Ελλάδα στον Α' Παγκόσµιο Πόλεµο (σελ )

Κεφάλαιο 4. Η Ελλάδα στον Α' Παγκόσµιο Πόλεµο (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης Ε Ενότητα «Η Ελλάδα στον 20 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 4 Η Ελλάδα στον Α' Παγκόσµιο Πόλεµο (σελ. 190 193) Το 1914 ξέσπασε στην Ευρώπη ο Α' Παγκόσµιος Πόλεµος. Η Ελλάδα, αφού οδηγήθηκε σε διχασµό

Διαβάστε περισσότερα

1ο Γυμνάσιο Καλαμάτας Σχ. Έτος Εξεταστέα Ύλη γραπτώς εξεταζομένων μαθημάτων. Τάξη A

1ο Γυμνάσιο Καλαμάτας Σχ. Έτος Εξεταστέα Ύλη γραπτώς εξεταζομένων μαθημάτων. Τάξη A 1ο Γυμνάσιο Καλαμάτας Σχ. Έτος 2018-19 Εξεταστέα Ύλη γραπτώς εξεταζομένων μαθημάτων Τάξη A Γλωσσική Διδασκαλία Ενότητα 1: σελ. 17-24 Ενότητα 2: σελ. 34-35 Ενότητα 3 (ολόκληρη) Ενότητα 4 (ολόκληρη) Ενότητα

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτικό Σενάριο στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ Γυμνασίου Τίτλος:Στάσεις ζωής στα ποιήματα Όσο μπορείς και Ιθάκη του Κ.

Διδακτικό Σενάριο στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ Γυμνασίου Τίτλος:Στάσεις ζωής στα ποιήματα Όσο μπορείς και Ιθάκη του Κ. Διδακτικό Σενάριο στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ Γυμνασίου Τίτλος:Στάσεις ζωής στα ποιήματα Όσο μπορείς και Ιθάκη του Κ. Καβάφη Δημιουργοί: Τσιάμαλος Ηρακλής, Σύμβουλος Φιλολόγων Καραλή Μαρία,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΧΡΟΝΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΥΠΙΚΑ ΕΙΔΙΚΑ ΠΡΟΣΟΝΤΑ. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΘΕΣΕΩΝ Α. Ωδείο Εκπαιδευτικό - καλλιτεχνικό προσωπικό ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΧΡΟΝΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΥΠΙΚΑ ΕΙΔΙΚΑ ΠΡΟΣΟΝΤΑ. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΘΕΣΕΩΝ Α. Ωδείο Εκπαιδευτικό - καλλιτεχνικό προσωπικό ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΗΜΟΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΦΕΛΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΟΡΕΣΤΙΑ ΑΣ ( Η.Κ.Ε.Π.Α.Ο.) Κων/πόλεως 59 Ορεστιάδα 22 Οκτωβρίου 2014 Τ.Κ. 682 00 - Νέα Ορεστιάδα Αριθµ. 350 τηλ. &φαξ :2552027272 ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ Για την

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Από 5 Ιουλίου έως 13 Ιουλίου 2013 Το 31 ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΧΟΡΩΔΙΑΚΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Από 5 Ιουλίου έως 13 Ιουλίου 2013 Το 31 ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΧΟΡΩΔΙΑΚΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Από 5 Ιουλίου έως 13 Ιουλίου 2013 Το 31 ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΧΟΡΩΔΙΑΚΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ Από 5 έως 13 Ιουλίου 2013 θα πραγματοποιηθεί το 31 ο Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ Καρδίτσας, κορυφαίος θεσμός του

Διαβάστε περισσότερα

Έναρξη λειτουργίας ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ Ν. ΧΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟΥ-ΓΚΙΚΑ. Συνέντευξη Τύπου, 21 Μαΐου 2012

Έναρξη λειτουργίας ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ Ν. ΧΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟΥ-ΓΚΙΚΑ. Συνέντευξη Τύπου, 21 Μαΐου 2012 ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ Ν. ΧΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟΥ-ΓΚΙΚΑ Έναρξη λειτουργίας Συνέντευξη Τύπου, 21 Μαΐου 2012 Η ΔΩΡΕΑ ΚΑΙ Η ΑΝΑΠΛΑΣΗ Το κτήριο της οδού Κριεζώτου 3, όπου έζησε και εργάστηκε για σαράντα χρόνια ο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 5/11/2017 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ. Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων :

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 5/11/2017 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ. Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων : ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 5/11/2017 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α1. Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων : α. Φεντερασιόν β. Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος γ. Κλήριγκ Μονάδες 15 ΘΕΜΑ Α2. Να χαρακτηρίσετε

Διαβάστε περισσότερα

ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ. Πάντα,το φαινόμενο αυτό κέντριζε το ενδιαφέρον και την περιέργεια των ανθρώπων οι οποίοι προσπαθούσαν να το κατανοήσουν.

ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ. Πάντα,το φαινόμενο αυτό κέντριζε το ενδιαφέρον και την περιέργεια των ανθρώπων οι οποίοι προσπαθούσαν να το κατανοήσουν. ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ Πάντα,το φαινόμενο αυτό κέντριζε το ενδιαφέρον και την περιέργεια των ανθρώπων οι οποίοι προσπαθούσαν να το κατανοήσουν. Όταν οι άνθρωποι παρακολουθούν από τα Μ.Μ.Ε εκρήξεις ηφαιστείων το θέαμα

Διαβάστε περισσότερα

Το μυστήριο της ανάγνωσης

Το μυστήριο της ανάγνωσης Βενετία Αποστολίδου Το μυστήριο της ανάγνωσης Γιατί κάποιοι διαβάζουν και κάποιοι όχι; Είναι σημαντική η ανάγνωση; Γιατί μας αρέσει η ανάγνωση; Τι είναι η φιλαναγνωσία; Τα σημερινά παιδιά διαβάζουν; Η

Διαβάστε περισσότερα

Δευτέρα 3 Σεπτεμβρίου. Τρίτη 4 Σεπτεμβρίου. Τετάρτη 5 Σεπτεμβρίου

Δευτέρα 3 Σεπτεμβρίου. Τρίτη 4 Σεπτεμβρίου. Τετάρτη 5 Σεπτεμβρίου Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Τμήμα Μουσικών Σπουδών Εξεταστική Σεπτεμβρίου 2017-2018 Δευτέρα 3 Σεπτεμβρίου 10:00-12:00, Μουσικοί κατάλογοι, αρχεία και εργαλεία βιβλιογραφικής έρευνας και Μουσικές

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ (2015-2016)

ΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ (2015-2016) ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Οίκος Ανδρέου & Μαρίας Καλοκαιρινού Σοφοκλή Βενιζέλου 27 / Λυσιμάχου Καλοκαιρινού 7 71202 Ηράκλειο, Κρήτη Τηλ.: (2810) 283219-288708 Fax: 283754 e-mail: info@historical-museum.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ Δ.Σ. ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ: ΠΟΥΓΑΡΙΔΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΤΑΞΗ : Γ

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ Δ.Σ. ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ: ΠΟΥΓΑΡΙΔΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΤΑΞΗ : Γ ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ Δ.Σ. ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ: ΠΟΥΓΑΡΙΔΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΤΑΞΗ : Γ ΦΛΩΡΙΝΑ 2014 1 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ : «ΣΕΡΓΙΑΝΙ ΣΤΟΥΣ ΡΟΜΟΥΣ ΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ» ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΣ : ΠΟΥΓΑΡΙ ΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ-ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Από το 0 μέχρι τη συγγραφή ενός σεναρίου μυθοπλασίας. (βιωματικό εργαστήρι) Βασισμένο σε μια ιδέα του Γιώργου Αποστολίδη

Από το 0 μέχρι τη συγγραφή ενός σεναρίου μυθοπλασίας. (βιωματικό εργαστήρι) Βασισμένο σε μια ιδέα του Γιώργου Αποστολίδη Από το 0 μέχρι τη συγγραφή ενός σεναρίου μυθοπλασίας (βιωματικό εργαστήρι) Βασισμένο σε μια ιδέα του Γιώργου Αποστολίδη Περιγραφή εργαστηρίου Οι ιστορίες είναι γεγονότα ζωής ή του μυαλού ή μήπως απλώς

Διαβάστε περισσότερα

ΑΔΑ: ΒΛΕΖ9-ΔΑΩ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΑΠΟΦΑΣΗ

ΑΔΑ: ΒΛΕΖ9-ΔΑΩ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΑΠΟΦΑΣΗ ΑΔΑ: ΒΛΕΖ9-ΔΑΩ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Α/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Β/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα της Ιστορίας. κατεύθυνσης των Πανελλαδικών εξετάσεων 2014

Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα της Ιστορίας. κατεύθυνσης των Πανελλαδικών εξετάσεων 2014 Θέμα Α1 Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα της Ιστορίας κατεύθυνσης των Πανελλαδικών εξετάσεων 2014 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ Α) Με τη βιομηχανική επανάσταση καθώς η κατοχή γης έπαυε προοδευτικά να είναι πηγή εξουσίας

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ 21 / Εισαγωγή στην αρχαία Ελληνική και Πρώιμη Βυζαντινή Λογοτεχνία

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ 21 / Εισαγωγή στην αρχαία Ελληνική και Πρώιμη Βυζαντινή Λογοτεχνία Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ 21 / Εισαγωγή στην αρχαία Ελληνική και Πρώιμη Βυζαντινή Λογοτεχνία Σχολή ΣΑΚΕ Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών ΕΛΠΟΛ Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτιστικά Γεγονότα 2008

Πολιτιστικά Γεγονότα 2008 Πολιτιστικά Γεγονότα 2008 Ρόδος, µια Πόλη Τέχνης και Πολιτισµού Ο Πολιτισµός ήταν πάντα ένα αναπόσπαστο κοµµάτι της ζωή στην Ρόδο. Ο Δήµος Ροδίων οργανώνει καθ όλη την διάρκεια της χρονιάς, µε έµφαση στους

Διαβάστε περισσότερα

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές;

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ; τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ποια είναι η σχέση των πεποιθήσεών μας με την πραγματικότητα, για να είναι αληθείς και

Διαβάστε περισσότερα

Δήμητρα Γιαννοπούλου, Δήμητρα Μαζωνάκη, Στέλλα Μαριδάκη, Λεωνίδας Μουκάκος

Δήμητρα Γιαννοπούλου, Δήμητρα Μαζωνάκη, Στέλλα Μαριδάκη, Λεωνίδας Μουκάκος Δήμητρα Γιαννοπούλου, Δήμητρα Μαζωνάκη, Στέλλα Μαριδάκη, Λεωνίδας Μουκάκος Στα πλαίσια της Ερευνητικής εργασίας ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ η ομάδα μας επέλεξε να μελετήσει τον Δημήτρη Πικιώνη έναν πολύ σπουδαίο

Διαβάστε περισσότερα

Ο Πρόεδρος της ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΦΕΛΟΥΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΑΓΙΑΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ (ΔΗ.Κ.Ε.Α.Β.)

Ο Πρόεδρος της ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΦΕΛΟΥΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΑΓΙΑΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ (ΔΗ.Κ.Ε.Α.Β.) Αγία Βαρβάρα, 13/9/2013 Α.Π.: 3488 ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ για την πρόσληψη εκπαιδευτικού καλλιτεχνικού προσωπικού στα πολιτιστικά τμήματα της Κοινωφελούς Επιχείρησης (Δημοτικό Ωδείο Αγίας Βαρβάρας,

Διαβάστε περισσότερα

Σταμούλου Αναστασία-Διονυσία 7ο Λύκειο Καλλιθέας Α4

Σταμούλου Αναστασία-Διονυσία 7ο Λύκειο Καλλιθέας Α4 Σταμούλου Αναστασία-Διονυσία 7ο Λύκειο Καλλιθέας Α4 Ευχαριστίες Στο σημείο αυτό θα ήθελα να αποδώσω τις ευχαριστίες μου σε όσους βοήθησαν με τον τρόπο τους στην εκπόνηση αυτής της εργασίας. Αρχικά, θα

Διαβάστε περισσότερα

Η κρίση της Αυτοκρατορίας των Αψβούργων Η ιταλική και γερμανική ενοποίηση. Φύλλο Εργασίας

Η κρίση της Αυτοκρατορίας των Αψβούργων Η ιταλική και γερμανική ενοποίηση. Φύλλο Εργασίας Η κρίση της Αυτοκρατορίας των Αψβούργων Η ιταλική και γερμανική ενοποίηση Φύλλο Εργασίας 1. Αφού συμβουλευτείτε τη σελίδα 44 του βιβλίου σας καθώς και το χάρτη που παρατίθεται, να συμπληρώσετε την πιο

Διαβάστε περισσότερα

15ο ΕΠΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ : Β ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΕΠΑΛ

15ο ΕΠΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ : Β ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΕΠΑΛ 15ο ΕΠΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ : Β ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ 2015-16 ΜΑΘΗΜΑ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΕΠΑΛ ΘΕΜΑ: «ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ», ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στη συγκεκριμένη εργασία επιχειρείται

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία. ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» 16 Σεπτεμβρίου Α. ΚΕΙΜΕΝΟ [Ιστορία & Εκπαίδευση]

Ιστορία. ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» 16 Σεπτεμβρίου Α. ΚΕΙΜΕΝΟ [Ιστορία & Εκπαίδευση] ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» 16 Σεπτεμβρίου 2018 19.02. Ιστορία Α. ΚΕΙΜΕΝΟ [Ιστορία & Εκπαίδευση] Η χρήση της ιστορίας μπορεί να συμβάλει στην πρόοδο και στην ειρηνική συνύπαρξη της

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ: Ιστορία της Μεσαιωνικής και Νεότερης Μουσικής

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ: Ιστορία της Μεσαιωνικής και Νεότερης Μουσικής ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ: Ιστορία της Μεσαιωνικής και Νεότερης Μουσικής 565-1815 Διδακτική προσέγγιση με τη χρήση των ΤΠΕ στο μάθημα της Ιστορίας Β Λυκείου» Μαυρογιάννη Άρια (Αριστέα) Φιλόλογος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ :ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΧΡΟΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ :ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΧΡΟΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ :ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΧΡΟΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ Η Ιλιάδα μαζί με την Οδύσσεια αποτελούν τα αρχαιότερα έπη, όχι μόνο της ελληνικής, αλλά και της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, που μας

Διαβάστε περισσότερα

Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα

Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα Ενότητα 5: Δημιουργία του ελληνικού εθνικισμού Σπύρος Μαρκέτος Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ Προηγµένες Μαθησιακές Τεχνολογίες ιαδικτύου και Εκπαίδευση από Απόσταση Καθηγητής: Αναστασιάδης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015 Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ Κατηγορία ECTS Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Επιστήμη Υποχρεωτικό 6 Ελληνική Γλώσσα Υποχρεωτικό 6 Η Ιστορία και η Διδακτικής της Υποχρεωτικό 6

Διαβάστε περισσότερα

ΑΔΑ: 4ΑΣΛΩ9Ο-Π9Υ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

ΑΔΑ: 4ΑΣΛΩ9Ο-Π9Υ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Αρ.απόφ. 108/2011 Π ε ρ ί λ η ψ η Συγχώνευση Δημοτικών Κοινωφελών Επιχειρήσεων Δήμου Βέροιας (αρ. 109, Ν.3852/10) και σύσταση νέας με την επωνυμία «Κοινωφελής Επιχείρηση Πολλαπλής Ανάπτυξης (Κ.Ε.Π.Α.)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ Γ ΤΑΞΗΣ (ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2019)

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ Γ ΤΑΞΗΣ (ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2019) ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ Γ ΤΑΞΗΣ (ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2019) ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 1 η έως και ΕΝΟΤΗΤΑ 5 η Σε κάθε ενότητα να δοθεί προσοχή στα εξής : Σύνδεση Προτάσεων,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΥΓΗΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ 21 ης ΜΑΪΟΥ

ΠΑΝΥΓΗΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ 21 ης ΜΑΪΟΥ 21 η ΜΑΪΟΥ 1864 21 η ΜΑΪΟΥ 2016 152 ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΚΟΡΜΟ ΠΑΝΥΓΗΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ 21 ης ΜΑΪΟΥ ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΚΥΘΗΡΩΝ κ. ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΥ ΑΘ. ΧΑΡΧΑΛΑΚΗ ΚΥΘΗΡΑ, 21 η ΜΑΪΟΥ 2016 [1] Σεβασμιώτατε

Διαβάστε περισσότερα

Η περίοδος της άνθησης

Η περίοδος της άνθησης Η περίοδος της άνθησης 1960-1965 anemourion.blogspot.gr /2017/09/1960-1965_83.html Η εξομάλυνση της πολιτικής ζωής του τέλους της δεκαετίας 1950-1960 επιτρέπει τη διεύρυνση της θεατρικής δραστηριότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ

ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 3 ΙΟΥΛΙΟΥ 2002 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4) ΚΕΙΜΕΝΟ Η πρώτη λέξη του

Διαβάστε περισσότερα

«Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές»

«Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές» «Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές» (Πρόγραμμα Σπουδών για την Οπτικοακουστική Έκφραση) εισηγητής: Μένης Θεοδωρίδης Αγαπητοί φίλοι, Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους διοργανωτές για την

Διαβάστε περισσότερα

Τηλ: Ανδρέου Δημητρίου 81 & Ακριτών 26 ΚΑΛΟΓΡΕΖΑ [1]

Τηλ: Ανδρέου Δημητρίου 81 & Ακριτών 26 ΚΑΛΟΓΡΕΖΑ [1] ΜΑΘΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΘΗΤΗ ΤΑΞΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΝΟΜ/ΜΟ: ΗΜΕΡ/ΝΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗ 20 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2016 ΚΑΘ/ΤΗΣ ΒΑΚΑΛΗ Κ. ΒΑΘΜΟΣ: /100, /20 ΟΜΑΔΑ Α Α.1.1. Ν αποδώσετε το περιεχόμενο των παρακάτω όρων:

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Τέχνη. Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Τµήµα Οικιακής Οικονομίας & Οικολογίας Π.Μ.Σ. Εκπαίδευση και Πολιτισµός

Εισαγωγή στην Τέχνη. Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Τµήµα Οικιακής Οικονομίας & Οικολογίας Π.Μ.Σ. Εκπαίδευση και Πολιτισµός Εισαγωγή στην Τέχνη Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Τµήµα Οικιακής Οικονομίας & Οικολογίας Π.Μ.Σ. Εκπαίδευση και Πολιτισµός Ετυμολογία της λέξης Τέχνη Προέρχεται από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα τεκόνα, από την οποία

Διαβάστε περισσότερα

Μετάβαση από το Δημοτικό. στο Γυμνάσιο!!!

Μετάβαση από το Δημοτικό. στο Γυμνάσιο!!! Μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο!!! ΓΥΜΝΑΣΙΟ! 3 τάξεις: Α, Β και Γ Ηλικία: από 12 μέχρι 15 χρονών Μαθήματα που διδάσκονται στην Α Γυμνασίου Θρησκευτικά 2 ώρες την εβδομάδα Αγία Γραφή Παλαιά Διαθήκη

Διαβάστε περισσότερα

Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης»

Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΚΑΝΙΑΤΣΑΣ' Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» Α. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Το θέμα του συνεδρίου, Ήέες πόλεις πάνω σε παλιές", είναι θέμα με πολλές

Διαβάστε περισσότερα