ΠΝΕΥΜΩΝ. PNEUMON VOL. 26 No 4 OCTOBER-DECEMBER 2013 ΠΝΕΥΜΩΝ ΤΟΜΟΣ 26 ΤΕΥΧΟΣ 4 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟς 2013 PNEUMON ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΝΕΥΜΩΝ. PNEUMON VOL. 26 No 4 OCTOBER-DECEMBER 2013 ΠΝΕΥΜΩΝ ΤΟΜΟΣ 26 ΤΕΥΧΟΣ 4 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟς 2013 PNEUMON ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ"

Transcript

1 PNEUMON VOL. 26 No 4 OCTOBER-DECEMBER 2013 ΠΝΕΥΜΩΝ ΤΟΜΟΣ 26 ΤΕΥΧΟΣ 4 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟς 2013 ΠΝΕΥΜΩΝ ΤΡΙΜΗΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ PNEUMON ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ GREEK BRONCHOLOGIC HELLENIC THORACIC SOCIETY SOCIETY QUARTERLY MEDICAL JOURNAL ISSN X e-issn ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ Ταχ. Γραφείο ΚΕΜΠ Αθηνών Αριθμός Άδειας 4/2007 ôåχíïãñáììámed Λ. Μεσογείων Áãßá ÐáñáóêåõÞ AÖÌ: Cited in: SCOPUS Εmbase Copernicus Index Google Scholar doaj ΑΘΗΝΑ ATHENS

2 ΠΝΕΥΜΩΝ ΤΡΙΜΗΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ PNEUMON ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΝΕΥΜΟNOΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ GREEK BRONCHOLOGIC HELLENIC THORACIC SOCIETY SOCIETY QUARTERLY MEDICAL JOURNAL ÅËËÇÍÉÊÇÓ ÐÍÅÕÌÏÍÏËÏÃÉÊÇÓ ÅÔÁÉÑÅÉÁÓ ΕΠΙΣΗΜΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΟΡΓΑΝΟ ÅËËÇÍÉÊÇÓ ÂÑÏÃ ÏËÏÃÉÊÇÓ ÅÔÁÉÑÅÉÁÓ Ιδιοκτήτης: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ISSN X e-issn ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Περιοδικό ΠΝΕΥΜΩΝ Μεσογείων 152 Αθήνα Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών "Η Σωτηρία" Τηλ.: , FREE ONLINE ACCESS ΕΤΗΣΙΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Eσωτερικού Μέλη ΕΠΕ - ΕΒΕ Ειδικευόμενοι - Φοιτητές Εταιρείες - Οργανισμοί Βιβλιοθήκες Εξωτερικού Εκτύπωση: ΤΕΧΝΟΓΡΑΜΜΑ Λ. Μεσογείων 380, Αγία Παρασκευή Τηλ: , fax: techn@hol.gr Εκδότης: Μ. Στεφανάκης Διευθυντής Σύνταξης: Βοηθοί σύνταξης: Διεθνής Συντακτική Επιτροπή Philippe Astoul (France) Bruno Balbi (Italy) Peter J. Barnes (UK) Robert Baughman (USA) Semra Bilaceroglou (Turkey) Philippe Camus (France) John Catravas (USA) Carlos Robalo Cordeiro (Portugal) Ulrich Costabel (Germany) Vincent Cotin (France) Claudio Donner (Italy) Elisabeth Fireman (Israel) Patricia Haslam (UK) Kazuhiro Ito (UK) Talmadge King (USA) Meinhard Kneussl (Austria) Richard Light (USA) Fernando Martinez (USA) Dario Olivieri (Italy) Paco Panadero (Spain) Panos Pantelidis (UK) Martin Petrek (CZ) Vesna Petrovic (Serbia) Udaya Prakash (USA) Ganesh Raghu (USA) Steven Rennard (USA) Paola Rotoli (Italy) Cuneyt Tetikkurt (Τurkey) Theocharis Theocharides (USA) Argyris Theophilopoulos (USA) George Tselepis (USA) Athol Wells (UK) ΣυντακτικH ΕπιτροπH Δημοσθένης Μπούρος Κώστας Κωστίκας Στέλιος Λουκίδης Πέτρος Μπακάκος Ιωάννης Πνευματικός Γεώργιος Σταθόπουλος Joanna Floros PhD (USA) Μέλη Εθνικής Συντακτικής Επιτροπής Αντώνης Αντωνιάδης (Σέρρες) Νικόλαος Γαλάνης (Θεσ/νίκη) Δημήτριος Γεωργόπουλος (Ηράκλειο) Μίνα Γκάγκα (Αθήνα) Κώστας Γουργουλιάνης (Λάρισα) Γεώργιος Δημόπουλος (Αθήνα) Κώστας Ζαρογουλίδης (Θεσ/νίκη) Κωνσταντίνος Κατής (Αθήνα) Γεώργιος Κολιός (Αλεξανδρούπολη) Επαμεινώνδας Κοσμάς (Αθήνα) Νικόλαος Κουλούρης (Αθήνα) Αντωνία Κουτσούκου (Αθήνα) Σταύρος Κωνσταντινίδης (Αλεξανδρούπολη) Κώστας Κωνσταντίνου (Αθήνα) Σταύρος Κωνσταντόπουλος (Ιωάννινα) Κατερίνα Μαλαγάρη (Αθήνα) Αργύρης Μιχαλόπουλος (Αθήνα) Γεώργιος Μπαλτόπουλος (Αθήνα) Παναγιώτης Μπεχράκης (Αθήνα) Γεώργιος Νάκος (Ιωάννινα) Σπύρος Παπίρης (Αθήνα) Βλάσης Πολυχρονόπουλος (Αθήνα) Κώστας Πρίφτης (Αθήνα) Αντώνης Ρασιδάκης (Αθήνα) Νικόλαος Σιαφάκας (Ηράκλειο) Μιχάλης Τουμπής (Αθήνα) Μάριος Φρουδαράκης (Αλεξανδρούπολη)

3 ΠΝΕΥΜΩΝ ΤΡΙΜΗΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ PNEUMON ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΝΕΥΜΟNOΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ GREEK BRONCHOLOGIC HELLENIC THORACIC SOCIETY SOCIETY QUARTERLY MEDICAL JOURNAL THE HELLENIC THORACIC SOCIETY (HTS) OFFICIAL JOURNAL THE GREEK BRONCHOLOGIC SOCIETY (GBS) Owner: GREEK BRONCHOLOGIC SOCIETY ISSN X e-issn Address: PNEUMON Medical Journal Athens Chest Hospital (Sotiria) 152 Messogion Ave. Athens Greece Tel.: pneumon@hts.org.gr FREE ONLINE ACCESS Annual Subscriptions Inland Members of HTS and GBS Interns-Medical Students Medical Societies Medical Libraries Abroad Publisher: Technogramma 380 Messogion Ave., Athens - Greece Tel.: , Fax: techn@hol.gr Editor-in-Chief: Associate Editors: Demosthenes Bouros, MD, PhD, FCCP Kostas Kostikas, MD, FCCP Stelios Loukidis, MD, FCCP Petros Bakakos, MD International Board Philippe Astoul (France) Bruno Balbi (Italy) Peter J. Barnes (UK) Robert Baughman (USA) Semra Bilaceroglou (Turkey) Philippe Camus (France) John Catravas (USA) Carlos Robalo Cordeiro (Portugal) Ulrich Costabel (Germany) Vincent Cotin (France) Claudio Donner (Italy) Elisabeth Fireman (Israel) Patricia Haslam (UK) Kazuhiro Ito (UK) Talmadge King (USA) Meinhard Kneussl (Austria) Richard Light (USA) Fernando J. Martinez (USA) Dario Olivieri (Italy) Paco Panadero (Spain) Panos Pantelidis (UK) Martin Petrek (CZ) Vesna Petrovic (Serbia) Udaya Prakash (USA) Ganesh Raghu (USA) Steven Rennard (USA) Paola Rotoli (Italy) Cuneyt Tetikkurt (Τurkey) Theocharis Theocharides (USA) Argyris Theophilopoulos (USA) George Tselepis (USA) Athol Wells (UK) EDITORIAL BOARD Ioannis Pneumatikos, MD, FCCP Georgios Stathopoulos, MD Joanna Floros PhD (USA) National Board Antonis Antoniadis (Serres) George Baltopoulos (Athens) Panagiotis Behrakis (Athens) George Dimopoulos (Athens) Marios Froudarakis (Alexandroupolis) Mina Gaga (Athens) Nikolaos Galanis (Thessaloniki) Demetrios Georgopoulos (Heraklion) Kostas Gourgoulianis (Larisa) Konstantinos Katis (Athens) George Kolios (Alexandroupolis) Stauros Konstantinidis (Alexandroupolis) Kostas Konstantinou (Athens) Stavros Konstantopoulos (Ioannina) Epameinondas Kosmas (Athens) Nikolaos Koulouris (Athens) Antonia Koutsoukou (Athens) Katerina Malagari (Athens) Argyris Michalopoulos (Athens) George Nakos (Ioannina) Spyros Papiris (Athens) Vlasis Polychronopoulos (Athens) Kostas Priftis (Athens) Antonis Rassidakis (Athens) Nikolaos Siafakas (Heraklion) Michael Toumbis (Athens) Kostas Zarogoulidis (Thessaloniki)

4 ΠΝΕΥΜΩΝ ΤΡΙΜΗΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΝΕΥΜΟNOΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ GREEK BRONCHOLOGIC HELLENIC THORACIC SOCIETYPNEUMON SOCIETY QUARTERLY MEDICAL JOURNAL Άρθρα Σύνταξης Περιεχόμενα Ευρήματα σε υπολογιστική τομογραφία θώρακος υψηλής ευκρίνειας στην ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση Π. Ντόλιος, Δ. Μπούρος Βλεννολυτικά στη ΧΑΠ: Σαν το κόκκινο κρασί; Σ. Λουκίδης, Π. Μπακάκος, Κ. Κωστίκας Ανασκόπησεισ Εξαναγκασμένες ταλαντώσεις στην εφαρμοσμένη φυσιολογία της αναπνοής. Θεωρητική βάση Α.Σ. Λάππας, Α. Τζώρτζη, Π.Κ. Μπεχράκης Ανασκόπηση του Επιφανειοδραστικού Παράγοντα των Πνευμόνων: Από τον Εργαστηριακό Πάγκο στην Κλινική Πράξη Γ.Θ. Νούτσιος, Ι. Φλώρου Παρουσίαση Περιστατικων Όγκος του λεκιθικού ασκού στο πρόσθιο μεσοθωράκιο Α. Παπαϊωάννου, Κ. Πορπόδης, Δ. Σπυράτος, Κ. Ζαρογουλίδης Σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας σε έδαφος κεχροειδούς φυματίωσης Κ. Μανίκα, Ε. Μπούτσικου, Γ. Σπυρόπουλος, Α. Γαλατάς, Μ. Λαδά, Ι. Κιουμής Εικόνες στην Πνευμονολογία Υποπλασία αριστερής πνευμονικής αρτηρίας Π. Μπόγλου, Π. Στειρόπουλος, Μ. Κουρατζή, Α. Ζησιμόπουλος, Α. Οικονόμου, Δ. Μπούρος ΠΝΕΥΜΩN Τόμος 26, Τεύχος 4 Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2013 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Όσοι επιθυμούν να λαμβάνουν την έντυπη μορφή του περιοδικού "ΠΝΕΥΜΩΝ" ταχυδρομικά, παρακαλούνται να το δηλώσουν και να γνωστοποιήσουν τα στοιχεία της διεύθυνσης αποστολής του (Ονοματεπώνυμο, Ειδικότητα, Διεύθυνση, Τ.Κ., Πόλη και τηλέφωνα επικοινωνίας) στο της Γραμματείας του Περιοδικού andriana_tsimpoukh@hotmail.com

5 ΠΝΕΥΜΩΝ ΤΡΙΜΗΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΝΕΥΜΟNOΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ GREEK BRONCHOLOGIC HELLENIC THORACIC SOCIETYPNEUMON SOCIETY QUARTERLY MEDICAL JOURNAL Editorials Contents High Resolution Computed Tomography findings in Idiopathic Pulmonary Fibrosis P. Ntolios, D. Bouros Mucolytics in COPD: Like red wine? S. Loukides, P. Bakakos, K. Kostikas Reviews Forced oscillations in applied respiratory physiology Theoretical Principles A.S. Lappas, A. Tzortzi, P.K. Behrakis Highlights of Early Pulmonary Surfactant: Research from Bench to Clinic G.T. Noutsios, J Floros Case Reports Yolk sac tumour in the anterior mediastinum A. Papaioannou, K. Porpodis, D. Spyratos, K. Zarogoulidis Geriatric patient with acute respiratory distress syndrome attributed to miliary tuberculosis K. Manika, E. Mpoutsikou, G. Spyropoulos, A. Galatas, M. Lada, I. Kioumis Images in Pneumonology Hypoplasia of the left pulmonary artery P. Boglou, P. Steiropoulos, M. Kouratzi, A. Zisimopoulos, A. Oikonomou, D. Bouros PNEUMON Vol. 26, No 4 October - December 2013

6 Άρθρο Σύνταξης Ευρήματα σε υπολογιστική τομογραφία θώρακος υψηλής ευκρίνειας στην ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση Πασχάλης Ντόλιος, Δημοσθένης Μπούρος Πνευμονολογική Κλινική, Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης και Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης Αλλληλογραφία Δημοσθένης Μπούρος, Πνευμονολογική Κλινική, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης, Αλεξανδρούπολη, Τηλ./Fax: , Η Ιδιοπαθής Πνευμονική Ίνωση (ΙΠΙ) αποτελεί μια αγνώστου αιτιολογίας, καταστροφική νόσο του πνευμονικού παρεγχύματος. Χαρακτηρίζεται από το ιστολογικό/ακτινολογικό πρότυπο της Συνήθους Διάμεσης Πνευμονίας (ΣΔΠ). Πρόκειται για νόσο με δυσμενέστατη πρόγνωση. Οι περισσότεροι ασθενείς καταλήγουν μέσα σε 3-5 χρόνια από τη στιγμή της διάγνωσης 1. Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος όσον αφορά την κατανόηση της παθογένειας της νόσου. Παρ ότι η θεραπεία της νόσου παραμένει ανεπιτυχής, πρόσφατα εγκρίθηκε το πρώτο φάρμακο για την αντιμετώπισή της 2-4. Σύμφωνα με τις πρόσφατα αναθεωρημένες διεθνείς οδηγίες, τα κριτήρια για τη διάγνωση της ΙΠΙ είναι: 1. Αποκλεισμός άλλων πιθανών αιτιών πνευμονικής ίνωσης 2. Παρουσία του ακτινολογικού προτύπου της Συνήθους Διάμεσης Πνευμονίας (ΣΔΠ) σε υψηλής ευκρίνειας υπολογιστική τομογραφία θώρακος (HRCT) ή 3. Συγκεκριμένοι συνδυασμοί ακτινολογικής εικόνας πιθανής/μη πιθανής ΣΔΠ και ιστολογικών ευρημάτων σε βιοψία πνεύμονα. Σύμφωνα με τα παραπάνω, η βιοψία πνεύμονα δεν είναι πλέον απαραίτητη, αφού ένα μεγάλο μέρος των ασθενών με ΙΠΙ (έως 50%) έχουν ακτινολογικό πρότυπο ΣΔΠ, που σε συνδυασμό με συμβατή κλινική εικόνα και αποκλεισμό άλλων, γνωστών αιτιών πνευμονικής ίνωσης (π.χ. νοσήματα του συνδετικού ιστού, πνευμονική ίνωση από φάρμακα, πνευμονία από υπερευαισθησία) θέτουν τη διάγνωση 1,5. Τα παραπάνω είναι μεγάλης σημασίας, λόγω της νοσηρότητας που συνοδεύουν τη χειρουργική βιοψία πνεύμονα, ειδικά σ αυτή την κατηγορία των ασθενών αλλά και την αδυναμία πολλών εξ αυτών να υποβληθούν στην επέμβαση 6. Στο υπόλοιπο 50% των ασθενών η ιστοπαθολογική έκθεση είναι απαραίτητη για την οριστικοποίηση της διάγνωσης. Χωρίς αμφιβολία όμως, η HRCT είναι απαραίτητη για τη διάγνωση των ασθενών με διάμεση πνευμονοπάθεια. Η ευαισθησία και ειδικότητα της HRCT για τη διάγνωση της ΙΠΙ έχει μελετηθεί και τεκμηριωθεί από πολλούς ερευνητές, με θετική προγνωστική αξία που μπορεί να φτάνει το % Παρ όλο που οι συγκεκριμένες μελέτες περιλάμβαναν μόνο ασθενείς με ιστολογικά επιβεβαιωμένη ΣΔΠ, η διαγνωστική αξία της HRCT παραμένει υψηλή 1.

7 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 4ο, Τόμος 26ος, Οκτώβριος - Δεκέμβριος Η ακτινολογική εικόνα της ΣΔΠ (Πίνακας 1) περιλαμβάνει (1) υποϋπεζωκοτική εντόπιση παράλληλα με επικράτηση των βλαβών στις πνευμονικές βάσεις, (2) δικτυωτό πρότυπο, (3) εικόνα κηρήθρας με ή χωρίς βρογχεκτασίες εξ έλξεως και (4) απουσία ευρημάτων που δεν είναι συμβατά με τη ΣΔΠ. Η εικόνα κηρήθρας, που αποτελεί το σημείο αναφοράς από τα ακτινολογικά ευρήματα της ΣΔΠ, οφείλεται στην ίνωση του πνευμονικού παρεγχύματος και την πλήρη απώλεια της φυσιολογικής ανατομίας του. Εμφανίζεται ως πολλαπλές, συρρέουσες κύστεις, με υποϋπεζωκοτική κατανομή. Η διάμετρός τους μπορεί να φτάνει τα 1,5 εκ., συνηθέστερα όμως κυμαίνεται μεταξύ 3-10 χιλ. 11. Βλάβες τύπου θολής υάλου μπορεί να παρατηρηθούν στη ΣΔΠ, ωστόσο καταλαμβάνουν σαφώς μικρότερη έκταση σε σχέση με τις βλάβες δικτυωτού τύπου. Επίσης συμβατή με ΣΔΠ είναι η ήπια διόγκωση των μεσοθωρακικών λεμφαδένων (έως 1,5 εκ.) 11. Αντίθετα, ευρήματα που δεν συμβαδίζουν με τη ΣΔΠ είναι η εντόπιση στα μέσα ή ανώτερα πνευμονικά πεδία, η περιβρογχοαγγειακή κατανομή, άφθονα μικροοζίδια, διακριτές κύστεις εκτός περιοχών κηρήθρας, εικόνα πύκνωσης, εικόνα μωσαϊκού και παγίδευσης αέρα καθώς και η συμμετοχή του υπεζωκότα (π.χ. υπεζωκοτική πάχυνση, υπεζωκοτικές πλάκες) 1. Η διάγνωση της ΙΠΙ μπορεί να τεκμηριωθεί με συγκεκριμένους συνδυασμούς HRCT και ευρημάτων σε βιοψία πνεύμονα, αρκεί να συμβαδίζει το κλινικό ιστορικό (αποκλεισμός γνωστών αιτιών πνευμονικής ίνωσης). Συγκεκριμένα, το ακτινολογικό πρότυπο ΣΔΠ αρκεί για τη διάγνωση της νόσου χωρίς να χρειάζεται βιοψία πνεύμονα. Το ακτινολογικό πρότυπο πιθανής ΣΔΠ σε συνδυασμό με ιστολογικό πρότυπο ΣΔΠ ή πιθανής ΣΔΠ επίσης θέτουν τη διάγνωση της ΙΠΙ, ενώ σχεδόν σίγουρη είναι η διάγνωση σε ασθενείς με ακτινολογικό πρότυπο πιθανής ΣΔΠ και πιθανή ΣΔΠ ή αταξινόμητη ίνωση στη βιοψία. Τέλος, ακτινολογικό πρότυπο ασύμβατο με ΣΔΠ, ακόμα και σε συνδυασμό με ιστολογικό πρότυπο ΣΔΠ καθιστά τη διάγνωση της ΙΠΙ αμφίβολη 1. Τα παραπάνω συνοψίζονται στον Πίνακα 2. Πίνακας 2. Συνδυασμοί HRCT και βιοψίας πνεύμονα για τη διάγνωση της ΙΠΙ Ακτινολογικό πρότυπο ΣΔΠ Πιθανή ΣΔΠ Ασύμβατη με ΣΔΠ Ιστοπαθολογικό πρότυπο ΣΔΠ Πιθανή ΣΔΠ Δυνατή UIP Αταξινόμητη ίνωση Μη ΣΔΠ ΣΔΠ Πιθανή ΣΔΠ Δυνατή UIP Αταξινόμητη ίνωση Μη ΣΔΠ ΣΔΠ Πιθανή ΣΔΠ Δυνατή UIP Αταξινόμητη ίνωση Μη ΣΔΠ ΙΠΙ ΝΑΙ ΟΧΙ ΝΑΙ Πιθανή ΟΧΙ Δυνατή ΟΧΙ Πίνακας 1. Ακτινολογικά κριτήρια για τη ΣΔΠ Συνήθης Διάμεση Πνευμονία (UIP) Εντόπιση στις βάσεις και υποϋπεζωκοτικά Πιθανή Συνήθης Διάμεση Πνευμονία Εντόπιση στις βάσεις και υποϋπεζωκοτικά Ευρήματα ασύμβατα με Συνήθη Διάμεση Πνευμονία 1. Εντόπιση στα μέσα και ανώτερα πνευμονικά πεδία Δικτυωτό πρότυπο Δικτυωτό πρότυπο 2. Περιβρογχοαγγειακή εντόπιση Εικόνα κηρήθρας Απουσία ευρημάτων ασύμβατων 3. Εκτεταμένες αλλοιώσεις τύπου θολής υάλου με τη Συνήθη Διάμεση Πνευμονία (μεγαλύτερης έκτασης από το δικτυωτό πρότυπο) Βρογχεκτασίες εξ έλξεως (πιθανόν να απουσιάζουν) Απουσία ευρημάτων ασύμβατων με τη Συνήθη Διάμεση Πνευμονία 4. Πολλαπλά μικροοζίδια (αμφοτερόπλευρα, κυρίως στους άνω λοβούς) 5. Διάχυτες κύστεις (πολλαπλές, αμφοτερόπλευρες, μακριά από της περιοχές με εικόνα κηρήθρας) 6. Εικόνα μωσαϊκού παγίδευσης αέρα (αμφοτερόπλευρα, >3 λοβούς) 7. Πύκνωση σε βρογχοπνευμονικό τμήμα ή λοβό

8 296 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 4ο, Τόμος 26ος, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2013 Παρουσιάζουμε τρεις τυπικές ΥΤ θώρακος υψηλής ευκρίνειας με τις οποίες μπορεί να παρουσιασθεί ένας ασθενής με διάμεση πνευμονοπάθεια. Η πρώτη (Εικόνα 1), πάντα σε συνδυασμό με την κλινική εικόνα θέτει τη διάγνωση της ΙΠΙ, η δεύτερη (Εικόνα 2) χρειάζεται συνήθως ιστοπαθολογική επιβεβαίωση, ενώ η Τρίτη (Εικόνα 3) αποκλείει τη νόσο. Σε ασθενείς που υπήρξαν ή είναι βαρείς καπνιστές, μπορεί να συνυπάρχει και εμφύσημα (Εικόνα 4) 12. Εικόνα 3. Ευρήματα ασύμβατα με Συνήθη Διάμεση Πνευμονία: εκτεταμένες βλάβες δίκην θολής υάλου, εντόπιση στους ανώτερους λοβούς και περιβρογχοαγγειακά. Εικόνα 1. Συνήθης Διάμεση Πνευμονία: δικτυωτό πρότυπο, εικόνα κηρήθρας, υποϋπεζωκοτική κατανομή των βλαβών και σεβασμός των άνω λοβών. Απουσία ευρημάτων ασύμβατων με ΣΔΠ. Εικόνα 4. Συνδυασμός πνευμονικής ίνωσης και εμφυσήματος: Ασθενής 59 ετών, πρώην καπνιστής (60 pack-years), FVC 68% pred, FEV1/FVC 80, TLco 22% pred), SaO2 92% (FiO2 21%). Εκτεταμένο εμφύσημα, δικτυωτό πρότυπο με υπουπεζωκοτική κατανομή, παρουσία κηρήθρας και βρογχεκτασιών εξ έλξεως. Εικόνα 2. Πιθανή Συνήθης Διάμεση Πνευμονία: δικτυωτό πρότυπο, υποϋπεζωκοτική κατανομή των βλαβών και σεβασμός των άνω λοβών. Απουσία ευρημάτων ασύμβατων με ΣΔΠ. Ωστόσο, απουσιάζει η εικόνα κηρήθρας. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (Βλέπε αγγλικό Κείμενο)

9 Editorial High Resolution Computed Tomography findings in Idiopathic Pulmonary Fibrosis Paschalis Ntolios, MD, MSc, Demosthenes Bouros, MD, PhD, FCCP Department of Pneumonology, Medical School, Democritus University of Thrace and University Hospital of Alexandroupolis, Greece Corespondence: Prof. Demosthenes Bouros MD, PhD, FCCP Head, Dept. of Pneumonology, Medical School, Democritus University of Thrace, Alexandroupolis 68100, Greece Tel. & Fax: Idiopathic Pulmonary Fibrosis (IPF) is a refractory and lethal fibroproliferative lung disorder of unknown etiology. It is characterized by histopathologic/radiologic pattern of Usual Interstitial Pneumonia (UIP) and represents the most common Idiopathic Interstitial Pneumonia (IIP). Its prognosis is dismal, with survival ranging from 3 to 5 years from the time of diagnosis 1. The last decade has seen notable progress in our understanding of the pathogenesis of IPF and recently the first drug for the treatment of the disease was approved 2-4. The 2011 joined ATS/ERS/JRS/ALAT statement revised the criteria for diagnosing IPF. According to this, the diagnosis of IPF requires: 1. Exclusion of any other known cause of ILD 2. The presence of UIP pattern on HRCT or 3. Specific combinations of possible UIP or non-uip HRCT and histopathologic findings on surgical lung biopsy. According to the above, histopathology is not always necessary, since a portion of patients (up to 50%) with definite UIP pattern on HRCT along with compatible clinical presentation and exclusion of known causes of Interstitial Lung Disease (ILD) (i.e. connective tissue disease, drug-related ILD, hypersensitivity pneumonitis) can be diagnosed with IPF without undergoing surgical lung biopsy 1,5. This is an important update, since surgical lung biopsy carries important mortality 6. However, a surgical lung biopsy is still needed in patients with possible UIP pattern on HRCT or in cases with HRCT inconsistent with UIP to confirm the diagnosis. Nevertheless, HRCT is essential for the evaluation and diagnosis of the ILD patient. The accuracy of HRCT for the diagnosis of IPF has been studied and documented in several studies and positive predictive value of HRCT can be up to % In spite of these studies being biased because of selection of patients with a UIP pattern on histopathology, UIP pattern on HRCT in combination with clinical presentation and elimination of other known causes of ILD is highly accurate 1. The definite UIP criteria on HRCT (Table 1) are: (1) subpleural and basal predominance, (2) reticular abnormalities, (3) honeycombing with or without traction bronchiectasis and (4) absence of any feature inconsistent with UIP (1). Honeycombing, which is the hallmark of UIP on HRCT, represents fibrotic lung tissue with complete loss of normal alveolar architecture, containing multiple, subpleural, thick-walled cysts (Figure 1). Their diameter can be

10 298 PNEUMON Number 4, Vol. 26, October - December 2013 Table 1. HRCT criteria for UIP pattern (reference 1). Definite UIP Pattern Possible UIP Pattern Inconsistent with UIP pattern 1. Subpleural, basal predominance Subpleural, basal predominance 1. Upper or midlung predominance 2. Reticular abnormality Reticular abnormality 2. Peribronchovascular predominance 3. Honeycombing with Absent 3. Extensive ground glass opacities (GGO) (GGO>reticular abnormality). or without traction bronchiectasis 4. Absence of inconsistent with UIP pattern features Absence of inconsistent with UIP pattern features 4. Profuse micronodules (bilateral, predominant upper lobes) 5. Discrete cysts (multiple, bilateral, away from areas of honeycombing) 6. Diffuse mosaic attenuation / air trapping (bilateral, >3 lobes) 7. Consolidation in bronchopulmonary segment (s) / lobe (s) with any pattern on histopathology that is not inconsistent with UIP. A possible UIP pattern on HRCT has to be combined with a definite or probable UIP pattern on histopathology for a definite diagnosis; while a possible UIP pattern or unclassifiable fibrosis surgical lung biopsy makes the diagnosis probable but not certain. Last, a HRCT pattern inconsistent with UIP, even combined with a UIP histopathologic pattern renders the diagnosis of IPF uncertain 1. The above are summarized in Table 2. Three typical HRCT images that are usually seen in an ILD clinic are presented below. In the first image (Figure 1), Figure 1. UIP pattern: reticular pattern, basal predominance/ subpleural distribution of lessions, presence of honeycombing, traction bronchiectasis and absence of findings inconsistent with UIP. as large as 2.5 cm, but typically are in the range of 3-10 mm 11. Ground glass can be present but should be less extensive than reticulation. Mediastinal lymph node enlargement (up to 1.5 cm) is not considered inconsistent with UIP 11. On the contrary, upper or mid-lung or peribronchovascular predominance, extensive ground glass opacities, micronodular pattern, diffuse cysts outside honeycombing areas, mosaic attenuation and air trapping, consolidation and pleural disease (i.e. pleural plagues) are inconsistent with UIP 1. The diagnosis of IPF can be established by specific combinations of HRCT and histopathology pattern, given that clinical criteria are satisfied and known causes of ILD are eliminated. Specifically, a UIP pattern on HRCT is enough for the diagnosis of the disease in combination Table 2. Combinations of HRCT and histopathology for the diagnosis of IPF (reference 1). HRCT pattern Histopathologic pattern IPF UIP Probable UIP YES Possible UIP UIP Non-classifiable fibrosis Not UIP NO Possible UIP Inconsistent with UIP UIP Probable UIP Possible UIP Non-classifiable fibrosis Not UIP UIP Probable UIP Possible UIP Non-classifiable fibrosis Not UIP YES Probable NO Possible NO

11 PNEUMON Number 4, Vol. 26, October - December the typical UIP pattern along with a typical clinical presentation is sufficient for diagnosing the disease (definite UIP). A HRCT similar to the second image (Figure 2) is consistent with possible UIP and would require histopathology (UIP pattern on surgical lung biopsy) for confirmation of IPF, while a HRCT similar to the third one (Figure 3) is inconsistent with UIP and consequently with the diagnosis of IPF. Emphysema may also be present in a number of patients with a history of heavy smoking (Figure 4) 12. Figure 2. Possible UIP pattern: reticular pattern, basal predominance/subpleural distribution of lessions, absence of honeycombing, absence of traction bronchiectasis and findings inconsistent with UIP. Figure 3. Inconsistent with UIP pattern: extensive ground glass opacities (GGO>reticular abnormality), upper and mid lung, patchy appearance. Figure 4. Combined Pulmonary Fibrosis Empysema in a 59 year-old patient, ex-smoker (60 pack-years), FVC 68% pred, FEV1/FVC 80, TLco 22% pred), SaO2 92% at rest (FiO2 21%). Extensive paraseptal emphysema with subpleural distribution reticulations, presence of honeycombing, and traction bronchiectasis. References 1. Raghu G, Collard HR, Egan JJ, et al. (2011) An official ATS/ERS/ JRS/ALAT statement: idiopathic pulmonary fibrosis: evidencebased guidelines for diagnosis and management. Am J Respir Crit Care Med 183: Sivakumar P, Ntolios P, Jenkins G, Laurent G (2012) Into the matrix: targeting fibroblasts in pulmonary fibrosis. Curr Opin Pulm Med 18: Kotsianidis I, Nakou E, Bouchliou I, et al. (2009) Global impairment of CD4+CD25+FOXP3+ regulatory T cells in idiopathic pulmonary fibrosis. Am J Respir Crit Care Med 179: Bouros D (2011) Pirfenidone for idiopathic pulmonary fibrosis. Lancet 377: Hunninghake GW, Zimmerman MB, Schwartz DA, et al. (2001) Utility of a lung biopsy for the diagnosis of idiopathic pulmonary fibrosis. Am J Respir Crit Care Med 164: Utz JP, Ryu JH, Douglas WW, et al. (2001) High short-term mortality following lung biopsy for usual interstitial pneumonia. Eur Respir J 17: Hunninghake GW, Lynch DA, Galvin JR, et al. (2003) Radiologic findings are strongly associated with a pathologic diagnosis of usual interstitial pneumonia. Chest 124: Johkoh T, Muller NL, Cartier Y, et al. (1999) Idiopathic interstitial pneumonias: diagnostic accuracy of thin-section CT in 129 patients. Radiology 211: Nishimura K, Kitaichi M, Izumi T, et al. (1992) Usual interstitial pneumonia: histologic correlation with high-resolution CT. Radiology 182: Raghu G, Mageto YN, Lockhart D, et al. (1999) The accuracy of the clinical diagnosis of new-onset idiopathic pulmonary fibrosis and other interstitial lung disease: A prospective study. Chest 116: Hansell DM, Bankier AA, MacMahon H, et al. (2008) Fleischner Society: glossary of terms for thoracic imaging. Radiology 246: Cottin V, Cordier JF (2005) Combined pulmonary fibrosis and emphysema: an experimental and clinically relevant phenotype. Am J Respir Crit Care Med 172: 1605; author reply

12 Άρθρο Σύνταξης Βλεννολυτικά στη ΧΑΠ: Σαν το κόκκινο κρασί; Στέλιος Λουκίδης, Πέτρος Μπακάκος, Κωνσταντίνος Κωστίκας Συντακτική ομάδα Πνεύμων Αλλληλογραφία Στέλιος Λουκίδης Σμόλικα , Αθήνα Τηλ.: Fax: ssat@hol.gr Η Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) αποτελεί μια παγκόσμια επιδημία. Είναι η τέταρτη αιτία θανάτου στις ΗΠΑ με αυξανόμενη τάση διεθνώς. Αναμένεται το 2020 να είναι η τρίτη αιτία θανάτων παγκοσμίως 1. Μία ποικιλία οξειδωτικών μορίων και ελεύθερων ριζών προκαλούν διαταραχή ισορροπίας μεταξύ οξειδωτικού stress και αντιοξειδωτικών στο επίπεδο του πνευμονικού επιθηλίου καθώς και στη συστηματική κυκλοφορία καπνιστών και ασθενών με ΧΑΠ. Η καταστολή του οξειδωτικού stress μπορεί να επιτευχθεί είτε μέσω της μείωσης της απελευθέρωσης οξειδωτικών μορίων είτε/και από την αυξημένη έκφραση αντιοξειδωτικών μηχανισμών. Η μειωμένη απελευθέρωση οξειδωτικών μορίων επιτυγχάνεται μέσω της αποφυγής έκθεσης σε επιβλαβή αέρια και σωματίδια. Το τελευταίο μπορεί να επιτευχθεί μέσω της διακοπής του καπνίσματος. Από την άλλη πλευρά η αυξημένη έκφραση αντιοξειδωτικών μηχανισμών μπορεί να γίνει είτε από την ενδογενή αύξηση αντιοξειδωτικών ενζύμων ή από την ενίσχυση των ενδογενών αντιοξειδωτικών μηχανισμών μέσω εξωγενούς χορήγησης αντιοξειδωτικών ουσιών ή/και ουσιών με αντιοξειδωτική δράση 2. Η υπερέκκριση βλέννας θεωρείται ως ένας κύριος μηχανισμός στη φλεγμονώδη διαδικασία της ΧΑΠ. Εκτός από τον καθαρά φλεγμονώδη ρόλο της σχετίζεται με παραμέτρους βαρύτητας της νόσου όπως η απώλεια αναπνευστικής λειτουργίας, οι παροξύνσεις που οδηγούν σε νοσηλεία και η θνητότητα 3. Η ρεσβερατρόλη είναι ένα συστατικό του κόκκινου κρασιού το οποίο έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες με συνέπεια να καταστέλλει κάποιες φλεγμονώδεις λειτουργίες των μακροφάγων σε ασθενείς με ΧΑΠ 4. Τα βλεννολυτικά και βλεννορυθμιστικά φάρμακα έχουν δύο κύριους στόχους: Την μείωση της υπερέκκρισης βλέννας και την διαταραχή της ισορροπίας οξειδωτικού stress και αντιοξειδωτικών μηχανισμών προς όφελος των δεύτερων 2,5. Παρά την ευρεία τους - κυρίως παροδική- χρήση δεν υπάρχει σαφής ένδειξη στη μακροχρόνια χορήγηση τους κυρίως από έλλειψη επαρκούς βιβλιογραφικής τεκμηρίωσης. Οι τελευταίες θέσεις της πρωτοβουλίας GOLD για τη ΧΑΠ θεωρούν ότι η κατηγορία αυτών των φαρμάκων αφορά άλλες πιθανές θεραπείες και αφορά μόνο την ομάδα με κίνδυνο D. Η παραπάνω οδηγία-θέση βασίζεται κυρίως στα αμφιλεγόμενα αποτελέσματα μελετών με θέμα την αποτελεσματικότητα των βλεννολυτικών-βλεννορυθμιστικών φαρμάκων 6. Παρά την παραπάνω θέση αρκετά ερωτήματα αναδεικνύονται. Χρησιμοποιούμε τη μέγιστη δόση; Πρέπει να στοχεύουμε σε φαινοτύπους όπως αυτόν των συχνών παροξύνσεων; Η

13 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 4ο, Τόμος 26ος, Οκτώβριος - Δεκέμβριος αποτελεσματικότητα τους αφορά τον καθαρά βρογχιτιδικό φαινότυπο; Τα παραπάνω ερωτήματα απαιτούν σαφείς απαντήσεις με σκοπό να επιβεβαιώσουμε ή/και να αναθεωρήσουμε την ευρεία χρησιμοποίηση τους σε κλινικό επίπεδο. Ένα άλλο σημαντικό σημείο είναι ίσως ο τρόπος με τον οποίο εξετάζουμε τη πιθανή αποτελεσματικότητα τους. Φαίνεται ότι γενικά αποφεύγονται να σχεδιάζονται μεγάλης χρονικής διάρκειας μελέτες ενώ χρησιμοποιούνται ως πρωταρχικοί στόχοι παράμετροι και βιολογικοί δείκτες με χαμηλή προσδοκία θετικών αποτελεσμάτων. Ένα σαφές παράδειγμα θα μπορούσε να αφορά τι επιζητά κάποιος από μια συσχέτιση αποτελεσματικότητας βλεννολυτικών-βλεννορυθμιστικών και του FEV 1; Είναι λογικό να σχεδιάζεις μια μελέτη με πρωταρχικό στόχο της επίδραση της Ν-ακετυλ-κυστεΐνης (NAC) στον FEV 1; Κυρίως αν σκεφτούμε ότι ακόμα και πετυχημένα βρογχοδιασταλτικά φάρμακα όπως το τιοτρόπιο απέτυχαν να τροποποιήσουν την απώλεια του FEV 1 στο χρόνο; Η καρμποκυστεΐνη είναι ένα βλεννορυθμιστικό φάρμακο που δρα στο μεταβολισμό κυττάρων που παράγουν βλέννα ενώ παράλληλα έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Η NAC είναι ένα βλεννολυτικό φάρμακο που δρα σπάζοντας τους δισουλφιδικούς δεσμούς των πολυμερών της βλεννίνης ενώ ταυτόχρονα αλλάζει υπέρ της δεύτερης την ισορροπία οξειδωτικών/αντιοξειδωτικών. Η αντιοξειδωτική δραστικότητα της NAC βασίζεται κυρίως στην δράση της ως καταστολέας των οξειδωτικών μορίων μέσω ενίσχυσης της αντιοξειδωτικής ιδιότητας της γλουταθειόνης. Αν αναλύσουμε τα στοιχεία που προέρχονται από μελέτες που χρησιμοποίησαν είτε τη NAC είτε την καρμποκυστεΐνη μπορούμε εν μέρει να υποστηρίξουμε ότι και οι δύο παρεμβάσεις είναι αποτελεσματικές στη μείωση των παροξύνσεων 2,7,8. Πραγματικές μελέτες [real life] αλλά και τυχαιοποιημένες υποστηρίζουν μία θετική έκβαση στη μείωση των παροξύνσεων καθώς και στο χρόνο νέας παρόξυνσης από τη παρέμβαση με βλεννολυτικά-βλεννορυθμιστικά φάρμακα. Θα αποφύγουμε να σχολιάσουμε μελέτες με καταληκτικά σημεία που σχετίζονται με αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Είναι νομίζουμε πλέον αρκετά κατανοητό ότι καμία παρέμβαση δεν μπορεί να ελέγξει την πολύπλοκη και πολυπαραγοντική φλεγμονώδη διαδικασία της ΧΑΠ. Ας επικεντρωθούμε λοιπόν στα κλινικά δεδομένα και ας προβληματισθούμε σχετικά με τη παραδοχή ότι γενικότερα τα βλεννολυτικάβλεννορυθμιστικά θεωρούνται αναποτελεσματικά παρά το γεγονός ότι επιδρούν θετικά σε μία βασική παράμετρο της βαρύτητας της ΧΑΠ που ονομάζεται παροξύνσεις. Ο παραπάνω προβληματισμός χρειάζεται κάποιες διευκρινίσεις με διαφορετικές κατευθύνσεις. Η πρώτη προσέγγιση αφορά τη μελέτη BRONCUS 9, μια τριετή τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη που σύγκρινε NAC σε δόση 600 mg ημερησίως και περιέλαβε πάνω από 500 ασθενείς με ΧΑΠ. Η μελέτη χαρακτηρίστηκε ως αρνητική σε σχέση με τον πρωταρχικό της στόχο μια και η χορήγηση της NAC απέτυχε να τροποποιήσει την απώλεια του FEV 1 καθώς και να μειώσει τον αριθμό των παροξύνσεων. Μετά από μια περαιτέρω ανάλυση η μελέτη έδειξε μείωση των παροξύνσεων κατά 21% σε ασθενείς που δεν ελάμβαναν εισπνεόμενα στεροειδή (ICS). Παρά το αρνητικό πρόσημο στον πρωταρχικό στόχο κίνησε το ενδιαφέρον σχετικά με τη σχέση NAC και παροξύνσεων. Ας δούμε τώρα μία δεύτερη μελέτη τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο διάρκειας ενός έτους την PEACE 7. Σε αυτή τη μελέτη υψηλές δόσεις καρμποκυστεΐνης πέτυχαν σημαντική μείωση του αριθμού των παροξύνσεων και σημαντική βελτίωση της ποιότητας ζωής. Στην ίδια μελέτη δεν φάνηκαν μεταβολές στην αναπνευστική λειτουργία. Μια ενδιαφέρουσα επισήμανση από τη μελέτη αυτή έρχεται από το γεγονός ότι μόνο ένα μικρός αριθμός από τους συμμετέχοντες ασθενείς ελάμβανε ICS. Συνδυάζοντας τις δύο αυτές μελέτες πρέπει να αποκρυπτογραφήσουμε κάποια στοιχεία που μπορεί να διέπουν την αποτελεσματικότητα των βλεννολυτικώνβλεννορυθμιστικών φαρμάκων. Ποια είναι όμως αυτά τα στοιχεία; Η δόση, ο υποκείμενος φαινότυπος ή η πιο αυστηρή επιλογή ασθενών; Η δόση μπορεί να είναι η εύκολη εξήγηση μια και όλος ο θόρυβος που σχετίζεται με τη δόση άρχισε από τη μελέτη IFIGENEIA 10, όπου η δόση της NAC ήταν mg. Φυσικά η μελέτη αφορούσε την ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση (IPF) και η NAC συνδυαζόταν με διπλή ανοσοκατασταλτική θεραπεία. Αναρωτιέται λοιπόν κανείς αν υπάρχουν κοινά παθογενετικά μονοπάτια μεταξύ ΧΑΠ και IPF που μπορείς να τα χρησιμοποιήσεις για να αναγάγεις θεραπευτικά αποτελέσματα. Και δεύτερο και ίσως πιο σημαντικό πως μια θεραπευτική παρέμβαση χαρακτηρίζεται ως θετική όταν απέτυχε ουσιαστικά να αλλάξει τη φυσική πορεία της νόσου; Ας προχωρήσουμε τώρα στις δύο άλλες παραμέτρους: το φαινοτυπικό χαρακτηρισμό και την επιλογή των ασθενών. Μπορεί τελικά αυτές οι παράμετροι να έχουν μια αλληλοεπίδραση που να καθορίζει και την αποτελεσματικότητα των βλεννολυτικών βλεννορυθμιστικών. Και οι δύο προηγούμενες μελέτες έδειξαν ότι η αποτελεσματικότητα της NAC & της καρμποκυστεΐνης εξαρτιόταν άμεσα από τη μη χορήγηση ICS. Μια πιθανή εξήγηση μπορεί να οφείλεται στην επαγωγική δράση των βλεννορυθμιστικών-βλεννολυτικών φαρμάκων στα κροσσωτά επιθηλιακά κύτταρα, δράση που ως γνωστό πιθανά να αναστέλλεται από τα ICS. Το

14 302 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 4ο, Τόμος 26ος, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2013 δεύτερο σημείο αφορά την υποκείμενη βαρύτητα των ασθενών με ΧΑΠ. Η μελέτη BRONCHUS είχε λιγότερο σοβαρούς ασθενείς από αυτούς της PEACE προκαλώντας ένα εύλογο ερώτημα. Αν τελικά η βαρύτητα της νόσου αποτελεί το κατάλληλο υπόστρωμα για τη δράση των βλεννολυτικών-βλεννορυθμιστικών φαρμάκων. Ένα άλλο ζήτημα που εγείρεται από τις 2 αυτές μελέτες και κυρίως από τη BRONCUS είναι αν η επιλογή των ασθενών αγγίζει την σημερινή πραγματικότητα της νόσου. Π.χ. απέκλεισε ασθενείς με αναστρεψιμότητα στη βρογχοδιαστολή όταν σήμερα όλοι γνωρίζουμε ότι αυτοί αποτελούν μέρος της καθημερινότητας της ΧΑΠ. Πάλι όμως οδηγούμεθα σε νέα ερωτήματα. Πώς από τη μία πλευρά μιλάμε για έγκαιρη παρέμβαση και από την άλλη χορηγούμε φάρμακο με αποτελεσματικότητα στις παροξύνσεις μόνο στις βαρύτερες μορφές. Μήπως τη συγκεκριμένη παρέμβαση αντί να τη συνδυάζουμε με τα ICS πρέπει να την δούμε με φάρμακα όπως τα αντιχολινεργικά που αποδεδειγμένα έχουν αποτελεσματική δράση στη ρύθμιση της βλέννας; Απαντήσεις δεν υπάρχουν προς το παρόν και είναι μάλλον λογικό μια και θα ήταν πολύ δύσκολο να απαντηθούν τέτοια ερωτήματα σε μελέτες καθορισμού και όχι αποτελεσματικότητας. Σε μια πρόσφατη μονοετή τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη την HIASE 11 αναδεικνύονται κάποιοι νέοι προβληματισμοί. Στη μελέτη αυτή η δοσολογία είναι 600 mg bid, η επιλογή των ασθενών λιγότερο περιοριστική και ο πρωταρχικός στόχος αφορά τους μικρούς αεραγωγούς με την NAC σαν συστηματικά χορηγούμενο φάρμακο. Η συχνότητα των παροξύνσεων μελετήθηκε ως δευτερεύων στόχος. Η μελέτη χαρακτηρίζεται ως θετική και στους δύο στόχους ανεξάρτητα από τη χορήγηση ICS. Η μελέτη αυτή πρέπει να τονίσουμε ότι είχε μικρό αριθμό συμμετεχόντων και αφορούσε ασθενείς με συχνές παροξύνσεις και χαμηλό BMI. Δύο κύρια μηνύματα: η δόση παίζει σημαντικό ρόλο ενώ η στόχευση των μικρών αεραγωγών είναι δελεαστική αλλά και προκλητική ειδικά αν σκεφτούμε τη σύγχρονη άποψη του εμφυσήματος που υποστηρίζει ότι η νόσος αρχίζει από τους μικρούς αεραγωγούς 12. Η μελέτη PANTHEON που σχεδιάστηκε ως προοπτική, παράλληλη, μονοετής, διπλή τυφλή ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο και χρήση ICS προσπάθησε να απαντήσει σε πολλά από αυτά που προβληματιστήκαμε 13. Η ισχύς της παραμένει σε εκκρεμότητα μια και μέχρι τώρα έχει ανακοινωθεί ως Poster. Η μελέτη χρησιμοποίησε τη δόση των 1200 mg/24ωρο για τη NAC και περιέλαβε ασθενείς με μέτρια προς σοβαρή ΧΑΠ είτε καπνιστές είτε και ουδέποτε καπνιστές. Ο πρωταρχικός της στόχος ήταν ο αριθμός των παροξύνσεων σε ένα έτος. Ως δευτερεύοντα στοιχεία εξετάστηκαν η χρονική υποτροπή των παροξύνσεων, ο χρόνος μέχρι την πρώτη παρόξυνση, η ποιότητα ζωής και η αναπνευστική λειτουργία. Τα αποτελέσματα της έδειξαν ότι η NAC μείωσε σημαντικά τον αριθμό των παροξύνσεων με το αποτέλεσμα να έχει μια χρονική εξάρτηση καθ όλο το έτος 14. Φάνηκε επίσης ότι το θετικό αποτέλεσμα στις παροξύνσεις ήταν πιο ισχυρό στις λιγότερο σοβαρές μορφές της νόσου και στους ασθενείς που δεν ελάμβαναν ICS. Τα αποτελέσματα αυτά είναι ιδιαίτερα προκλητικά σε επιστημονικό επίπεδο. Βρήκαμε λοιπόν το δρόμο για τα βλεννολυτικά-βλεννορυθμιστικά φάρμακα; Έχουμε αρκετά στοιχεία για αν υποστηρίξουμε τη χρήση τους σε μακροχρόνια χορήγηση; Έχουμε απλά ενδείξεις από χορηγούμενες μελέτες ότι η ψηλότερη δοσολογία και ίσως η μη συν-χορήγηση με ICS, σε συγκεκριμένο φαινότυπο των συχνών παροξύνσεων μπορεί να δώσει θετικά αποτελέσματα. Σίγουρα για τα συγκεκριμένα φάρμακα δεν υπάρχουν βιβλιογραφικά στοιχεία που να υποστηρίζουν ότι επιδρούν στη φυσική πορεία της νόσου μέσω εξέλιξης της νόσου και θνητότητας από αυτή. Από την άλλη όμως πλευρά θεωρώντας τις παροξύνσεις ένα σημαντικό δεδομένο για την συνολική βαρύτητα κάθε τροποποίηση που θα τις στοχεύει είναι σίγουρα σημαντική παρέμβαση στη πρόοδο της νόσου. Το πιο σημαντικό μήνυμα σε σχέση με τα βλεννολυτικά-βλεννορυθμιστικά φάρμακα είναι ότι πριν αποφασίσουμε να τα χορηγήσουμε μακροχρόνια πρέπει να σκεφτούμε τη δόση που θα χρησιμοποιήσουμε και το φαινότυπο των ασθενών που θα χορηγηθούν. Τα αποτελέσματα της μελέτης PANTHEON είναι αισιόδοξα αλλά συνεχίζουν να προκαλούν ερωτήματα στην επιλογή ασθενών και στη σταθεροποίηση της δόσης. Αν όμως σκεφτούμε τι χρειάζονται οι ασθενείς μας και πόσο πίσω είμαστε στην αντιφλεγμονώδη θεραπεία τότε κάθε αποτελεσματική επιλογή πρέπει να εξετάζεται με προσοχή και να χορηγείται στη σωστή κατεύθυνση. Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα βλεννολυτικά-βλεννορυθμιστικά φάρμακα μοιράζονται δύο από τις ιδιότητες του κόκκινου κρασιού. Έχουν μια κοινή δράση στο οξειδωτικό stress και γίνονται καλύτερα όσο περνά ο χρόνος. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (Βλέπε αγγλικό Κείμενο)

15 Editorial Mucolytics in COPD: Like red wine? Stelios Loukides, Petros Bakakos, Konstantinos Kostikas Editorial Board Pneumon Corespondence: Stelios Loukides 2 Smolika street, Athens Tel.: Fax: ssat@hol.gr Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) has become a world epidemic, with its prevalence increasing worldwide. It is currently the fourth leading cause of death in the USA, and it has been estimated that it will become the third leading cause of death in the world by the year A variety of oxidants and free radicals provoke an imbalance between oxidants and antioxidants in the lung epithelium and systemic circulation of smokers and patients with COPD. Decrease in the oxidative burden in COPD may be achieved by either decreasing the generation of oxidants or enhancing the antioxidant defenses. A decrease in oxidant generation can be achieved by avoidance of noxious gas particles, mainly by cessation of smoking. On the other hand, the augmentation of antioxidant defenses can be accomplished by either increasing the endogenous antioxidant enzyme products or enhancing the non-enzymatic defenses through the exogenous administration of antioxidant supplements 2. Mucus hypersecretion is considered to be a major inflammatory manifestation of COPD. Apart from its inflammatory role, mucus hypersecretion is known to be associated with various indices of disease severity, including loss of lung function and the rate of hospitalizations, and with mortality 3. Resveratrol is a component of red wine extract which has anti-oxidant properties and inhibits macrophage related inflammation in patients with COPD 4. Mucoactive drugs, mucolytics and/or mucoregulators, have two main targets, namely decrease of the mucus hypersecretion and alteration in the oxidant/antioxidant balance 2,5. Despite the widespread use of mucoactive drugs in COPD, the current evidence is not very supportive of their effectiveness. For this reason, the most recent GOLD report categorizes these drugs as other possible treatments in group D. This recommendation is based mainly on the fact that these drugs have been evaluated mainly in short term studies, and in a few long-term studies with conflicting results 6. There are still many questions that need answering: Do we use the optimal dose? Are these drugs suitable for patients with frequent exacerbations? Should we use them only in the predominantly bronchitic phenotype? These questions need definite answers for us to decide whether or not to continue the widespread use of these drugs in our everyday clinical practice. Another critical point is the way in which we look at their possible beneficial effects. It appears that we have generally avoided performing well-designed long-term studies and that the published studies have focused mainly on parameters and biomarkers with low validity and/or low expectancy. What are we looking for by investigating the association of FEV 1 and the use of

16 304 PNEUMON Number 4, Vol. 26, October - December 2013 mucolytics? Is it reasonable, for example, to design a study with main outcome the effect of N-acetylcysteine (NAC) on FEV 1? If we consider that even successful bronchodilators such as tiotropium failed to alter the rate of decline of FEV 1 then perhaps it is not really reasonable to focus on such parameters. Carbocysteine is a mucoregulator drug which acts on the metabolism of mucus producing cells and also by exerting antioxidant and anti-inflammatory effects. NAC is a mucolytic drug which acts both by breaking disulphide bonds linking mucin polymers, and simultaneously by altering the imbalance of oxidants and antioxidants through its antioxidant effects. The antioxidant effects are attributed mainly to its actions as a precursor of reduced glutathione and as a direct reactive oxygen species scavenger. If we analyze the evidence derived from clinical studies using either NAC or carbocysteine we might speculate that both these drugs provide effective options for reducing the exacerbation rate in patients with COPD 2,7,8. Randomized trials and real life studies both document a beneficial effect of mucoactive drugs on the rate of exacerbations related to COPD and a preventive effect on the re-admission rate. We prefer not to comment on studies evaluating the anti-inflammatory action of mucoactive drugs. It is obvious that the inflammatory process in COPD is resistant to the majority of the currently available pharmaceutical preparations and particularly to single agents, since its multifactorial origin renders it difficult to control. Despite the evidence of their beneficial effect on exacerbations, which currently are considered a crucial parameter in the assessment of patients with COPD, mucoactive drugs are generally thought to be ineffective in COPD management. The whole issue needs further clarification from multiple viewpoints. The first study that evaluated the effect of a mucolytic drug on COPD exacerbations was the Bronchitis Randomized on NAC Cost-Utility Study (BRONCUS) study 9, a 3 year placebocontrolled, randomized trial of NAC given in a dose of 600 mg daily, involving more than 500 patients with COPD. The results of this study were considered negative on the primary outcome, since NAC failed to alter either the FEV 1 decline or the rate of exacerbations. In a sub-analysis, however, the study showed a positive effect (21% lower exacerbation rate) in patients not receiving inhaled corticosteroid treatment (ICS). This study provided a signal that NAC may significantly alter the rate of exacerbation in some patients with COPD. Another study which deserves attention is the placebo-controlled randomized one year study PEACE 7. In this study, high doses of carbocysteine resulted in a significantly lower rate of exacerbations and significant improvement in the quality of life, although no effect on lung function testing was observed. Only a low number of study participants were on ICS. What is the secret that will make a difference to the outcome in studies of mucolytics in patients with COPD the dose, the disease phenotype or the careful selection of study participants? The dose might be an easy explanation, since all this noise started from the IFIGENEIA trial 10, in which a dose of NAC triple that used in the BRONCUS study (i.e., 1,800 mg) was used for patients with idiopathic pulmonary fibrosis (IPF). But how many common pathways are there between COPD and IPF? How can we characterize an effect as beneficial when it fails to alter the natural course of a disease? Two additional parameters: Phenotyping and the selection of patients. The first is a general term, but further attention reveals certain characteristics which might provide the ideal situation for the effects of NAC to be exerted. The BRONCUS and PEACE studies both showed that the use of ICS was not associated with positive effects of the mucoactive drugs. This might be attributed to the fact that mucoactive drugs have an effect on ciliated epithelial cells, an effect which might be lost when ICS are administered. The second issue is that of the underlying severity. The BRONCHUS study recruited patients with less severe COPD than those in the PEACE study. So, are patients with severe COPD the ideal group for mucoactive drugs? Finally the selection of patients for study of COPD is still restricted, and far from the real life situation. In the BRONCUS study patients with reversibility of airway obstruction were excluded. We might consider the above criterion as a bias since it excludes a significant percentage of our patients with COPD. So, in combination, the results of the two trials have given rise to a significant question: should we attempt early intervention with mucolytics, irrespective of ICS use, or should we use them only for the more severe forms of the disease? Is the combination with long-acting anticholinergics the ideal format, particularly if we consider the mucus regulatory role of anticholinergics? It is quite difficult to provide a definite answer to these questions, since the currently available study results do not support the relative efficacy of multiple treatments. A recently published one year placebo-controlled randomized study called HIASE 11 raised some further points while providing answers to others. In this study the dose of NAC was raised to 600 mg twice daily, the selection of patients was less restricted and the primary outcome was the evaluation of small airways using the forced oscillation

17 PNEUMON Number 4, Vol. 26, October - December technique (FOT). The rate of exacerbations was evaluated as a secondary outcome. The NAC treated group showed beneficial results in both outcomes compared with the placebo group. It is of interest that in this study, which had a small sample size, the beneficial effects were observed irrespective of the use of ICS, in a cohort characterized by frequent exacerbations and studied according to the body mass index (BMI) and the presence of emphysema. Two major messages: the dose appears to play an important role, and the primary outcome is somewhat attractive if we consider the current theory on the pathophysiology of emphysema; that it starts from the small airways 12. One study which attempted to clarify most of the above issues is the PANTHEON study 13. PANTHEON is a prospective, ICS stratified, randomized, double-blind, placebo-controlled, parallel-group, multicentre trial designed to assess the efficacy and safety of high-dose (1,200 mg/daily) NAC treatment for one year in patients with moderate-to-severe COPD. The primary endpoint is the annual exacerbation rate and the secondary endpoints include the recurrent exacerbation hazard ratio, the time to first exacerbation, quality of life and pulmonary function. One particular feature of interest of the above study is the recruitment of non smoking subjects with COPD, since the study was conducted in China. The preliminary results 14 showed that NAC administration significantly affected the rate of exacerbations, and this effect was time dependent, indicating a continuous beneficial effect through the whole year. A significant interaction was observed between treatment and GOLD stage, with greater improvement with NAC treatment in the moderate GOLD subgroup (39% reduction) and in ICS-naïve patients. The drug was well tolerated. These were very provocative results, particularly concerning the exacerbation rate. Have we reached the end of the road? Do we now have enough evidence to support the use of mucoactive drugs in our everyday clinical practice? Large industry-sponsored pharmacological trials have provided some evidence to indicate that our current treatment options might involve the use of mucoactive drugs at a higher dosage and for a specific group of patients (frequent exacerbators and possibly ICS naïve subjects). There is no evidence that this group of drugs might affect the serious outcomes such as mortality and disease progression. On the other hand, however, if we consider that the exacerbation rate is crucial for disease assessment, any possible beneficial influence on exacerbation may modify a significant feature of the disease progression. The most important message from the studies currently available with regard to mucoactive drugs appears now to be clearer than ever: we must treat our patients more aggressively, and we should try to phenotype them before initiating any mucoactive drug. We can now, therefore, definitely be more optimistic and more confident than ever with regard to the use of mucoactive drugs. The results of the PANTHEON study are encouraging and might offer our patients a better chance. We still need to identify those patients who will benefit the most from mucolytic/antioxidant drugs and to standardize the dose that will provide optimal effectiveness, and this will require larger trials to provide the relevant evidence. We still need to improve our skills in identifying and treating patients with COPD early in the course of the disease, and in convincing them to adhere to their medication for life, just like all the other patients with chronic diseases. Given the fact that we are not expecting any novel therapeutic agents in the near future, this target, along with the appropriate management of comorbidities, may represent the landmark of a new beginning for COPD in the next decade. In addition, we should keep in mind that mucoactive/antioxidant drugs share two properties with red wine: they may share possible common mechanisms of action, and they may get better with time! Enjoy References 1. Vestbo J, Hurd SS, Agustí AG, et al. Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: GOLD executive summary. Am J Respir Crit Care Med 2013;187: Hillas G, Nikolakopoulou S, Hussain S, Vassilakopoulos T. Antioxidants and mucolytics in COPD management: when (if ever) and in whom? Curr Drug Targets 2013;14: Burgel PR, Martin C. Mucus hypersecretion in COPD: should we only rely on symptoms? Eur Respir Rev 2010;19: Culpitt SV, Rogers DF, Fenwick PS, et al. Inhibition by red wine extract, resveratrol, of cytokine release by alveolar macrophages in COPD. Thorax 2003;58: Decramer M, Janssens W. Mucoactive therapy in COPD. Eur Respir Rev 2010;19: Poole P, Black PN, Cates CJ. Mucolytic agents for chronic bronchitis or chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev 2012 Aug 15;8: 7. Zheng JP, Kang J, Huang SG, et al. Effect of carbocisteine on acute exacerbation of chronic obstructive pulmonary disease (PEACE Study): a randomised placebo-controlled study. Lancet 2008;371: Gerrits CM, Herings RM, Leufkens HG, Lammers JW. N-acetylcysteine reduces the risk of re-hospitalisation among patients with chronic obstructive pulmonary disease. Eur Respir J 2003; 21:

18 306 PNEUMON Number 4, Vol. 26, October - December Decramer M, Rutten-van Mölken M, Dekhuijzen PN, et al. Effects of N-acetylcysteine on outcomes in chronic obstructive pulmonary disease (Bronchitis Randomized on NAC Cost- Utility Study, BRONCUS): a randomised placebo-controlled trial. Lancet 2005;365: Demedts M, Behr J, Buhl R, et al; IFIGENIA Study Group.Highdose acetylcysteine in idiopathic pulmonary fibrosis. N Engl J Med 2005;353: Tse HN, Raiteri L, Wong KY, et al. High-dose N-acetylcysteine in stable COPD: the 1-year, double-blind, randomized, placebocontrolled HIACE study. Chest 2013;144: McDonough JE, Yuan R, Suzuki M, et al. Small-airway obstruction and emphysema in chronic obstructive pulmonary disease. N Engl J Med 2011;365: Zheng JP, Wen FQ, Bai CX, et al; PANTHEON study committee. High-dose N-acetylcysteine in the prevention of COPD exacerbations: rationale and design of the PANTHEON Study. COPD 2013;10: Zheng P, Wen FQ, Bai CX, et al. High-dose N-acetylcysteine in the prevention of COPD exacerbations: Results of the PANTHEON study. ERS 2013 Poster 3394.

19 Ανασκόπηση Εξαναγκασμένες ταλαντώσεις στην εφαρμοσμένη φυσιολογία της αναπνοής Θεωρητική βάση Ανδρέας Σ. Λάππας 1, Άννα Τζώρτζη 1,2, Παναγιώτης Κ. Μπεχράκης 1,2,3,4 1 Κέντρο Έρευνας Καπνίσματος και Καρκίνου του Πνεύμονα, Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρία 2 Ιατρικό Κέντρο Αθηνών 3 Harvard University, School of Public Health 4 Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών Λέξεις-κλειδιά: - Ταλαντωσιμετρία, - Αντίσταση, - Άεργος αντίσταση, - Μηχανική του αναπνευστικού συστήματος Περiληψη. Η παρούσα εργασία, αποτελεί μια ανασκόπηση της βιβλιογραφίας που εξετάζει τις θεωρητικές αρχές που πλαισιώνουν τις δύο ευρύτερα χρησιμοποιούμενες τεχνικές εφαρμογής εξαναγκασμένων ταλαντώσεων στο αναπνευστικό σύστημα. Οι τεχνικές αυτές, γνωστές στη διεθνή βιβλιογραφία με τους όρους Forced Oscillation Technique (FOT) και Impulse Oscillometry (IOS), περιγράφονται στην ελληνική ιατρική ορολογία από τον όρο ταλαντωσιμετρία, ο οποίος είναι κοινός και για τις δύο, παρά τις σημαντικές διαφορές τους. Ωστόσο, η θεωρητική βάση των εφαρμογών των εξαναγκασμένων ταλαντώσεων είναι κοινή και, ως εκ τούτου, στην παρούσα ανασκόπηση επιχειρείται μια ενιαία θεωρητική προσέγγιση, η οποία ταυτόχρονα, αναδεικνύει τις διαφορές των δύο τεχνικών. Η επίδραση των εξαναγκασμένων ταλαντώσεων στο αναπνευστικό σύστημα εξετάζεται σαν φαινόμενο κίνησης, εκπεφρασμένης ως μεταβολή πίεσης, όγκου, ροής και επιτάχυνσης, υπό το πρίσμα της κλασσικής μαθηματικής θεώρησης της κίνησης ενός γραμμικού συστήματος κάτω από την επίδραση μιας διεγέρτριας δύναμης, που ωθεί το σύστημα σε εξαναγκασμένη ταλάντωση. Επίσης, επιχειρείται η μελέτη της φυσιολογίας της εμπέδησης του αναπνευστικού συστήματος, ως μέγεθος που εκφράζει τις σχέσεις πίεσης, όγκου, ροής, επιτάχυνσης, ελαστικότητας, αντιστάσεων και αδράνειας του συστήματος. Τέλος, εξετάζονται οι βασικές, πρακτικές αρχές σωστής περάτωσης της εξέτασης, αλλά και οι επιδημιολογικές παράμετροι που διαμορφώνουν το πλαίσιο αξιολόγησης των αποτελεσμάτων της ταλαντωσιμετρίας, όπως αυτές αποτυπώνονται από αντίστοιχες μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε υγιείς πληθυσμούς ενηλίκων. Πνεύμων 2013, 26(4): Αλληλογραφία: Ανδρέας Λάππας, Tελειόφοιτος Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Λ. Μεσογείων 46, T.K , Αθήνα, Τηλ.: , , , andreaslappaswork@gmail.com ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η περιοδικότητα του φαινομένου της αναπνοής, είναι αναπόσπαστο κομμάτι της μηχανικής του αναπνευστικού συστήματος, καθώς συνδέεται με όλα τα θεμελιώδη μεγέθη που καθορίζουν το επίπεδο λειτουργικότητας της αναπνευστικής αντλίας. Μια από τις πλέον ευρηματικές θεωρήσεις που

20 308 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 4ο, Τόμος 26ος, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2013 αναδεικνύουν την επίδραση της αναπνευστικής συχνότητας στη διαμόρφωση του κυψελιδικού αερισμού, είναι η γραμμική θεώρηση της σχέσης όγκου-χρόνου, η οποία διατυπώθηκε από τον J. Milic-Emili 1. Σύμφωνα με τη θεώρηση αυτή, η μερική πίεση του διοξειδίου του άνθρακα στο αρτηριακό αίμα, συναρτάται με τις φυσιολογικές παραμέτρους όγκου και χρόνου της ήρεμης αναπνοής, με βάση την εξίσωση: (Κ V'CO 2) P ACO 2 = (V * T/T i) (T i/t TOT) (I-V D/V T) Επίσης, νεότερες προσεγγίσεις 2-5, αλλά και προηγούμενη δική μας εργασία 6, στην οποία διατυπώθηκε μια βελτιωμένη αρμονική διανυσματική θεώρηση της μηχανικής της αυτόματης αναπνοής, καταδεικνύουν ότι η διακύμανση της αναπνευστικής συχνότητας μεταβάλλει σημαντικά τις ενεργειακές απαιτήσεις της αναπνοής. Στοιχεία των μεταβολών αυτών, αποτυπώνονται από τις παραμέτρους της ταλαντωσιμετρίας (FOT, IOS), η οποία αποτελεί το πλέον ολοκληρωμένο, τεχνικά, προϊόν της έρευνας περί των εφαρμογών των εξαναγκασμένων ταλαντώσεων στην κλινική πράξη. Η ταλαντωσιμετρία, αποτυπώνει την επίδραση της συχνότητας στη μηχανική του αναπνευστικού συστήματος και έτσι, προσθέτει μια νέα συνιστώσα στη μελέτη της αναπνευστικής λειτουργίας. Ιδιαίτερο δε πλεονέκτημα της μεθόδου, είναι η μελέτη και η αξιολόγηση της ήρεμης αναπνοής και άρα της καθημερινής αναπνευστικής δραστηριότητας του εξεταζόμενου. Με βάση τα παραπάνω, η παρουσίαση μιας ανασκόπησης της θεωρητικής βάσης της ταλαντωσιμετρίας, κρίνεται σκόπιμη, καθώς αρκετές μελέτες δείχνουν ότι η γνώση των θεωρητικών αρχών που πλαισιώνουν τις εφαρμογές των εξαναγκασμένων ταλαντώσεων, έχει εισάγει σημαντικές, νέες παραμέτρους στη φυσιολογία της αναπνοής. Η χρήση των παραμέτρων αυτών στην κλινική πράξη, έχει αξιολογηθεί σε ικανοποιητικό βαθμό, ώστε να οδηγήσει στην εξαγωγή παγιωμένων συμπερασμάτων, ενδεικτικών της λειτουργίας σχεδόν του συνόλου των δομών που απαρτίζουν το αναπνευστικό σύστημα. 1. Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΤΑΛΑΝΤΩΣΙΜΕΤΡΙΑΣ 1.1. Η πρώτη εφαρμογή της ταλαντωσιμετρίας και οι βασικές αρχές της Η πρώτη εφαρμογή της ταλαντωσιμετρίας έγινε από * V T=Αναπνεόμενος όγκος, T TOT=Περίοδος αναπνευστικού κύκλου, Ti=χρόνος εισπνοής, T E=χρόνος εκπνοής, f=αναπνευστική συχνότητα, P ACO 2 = μερική πίεση του CO 2 στον κυψελιδικό χώρο, V CO 2= Συνολική παραγωγή CO 2 από τους ιστούς, K=σταθερά μονάδων, V D=Νεκρός χώρος. τους Du Bois et al 7, το 1956 και συνίστατο στην εφαρμογή ημιτονοειδών κυμάτων πίεσης συγκεκριμένης συχνότητας [f= (2 18)Hz], στην επιφάνεια του σώματος εξεταζόμενου που βρίσκονταν εντός κλωβού (body box). Ο εξεταζόμενος κρατούσε χαλαρούς τους αναπνευστικούς του μυς, ώστε το αναπνευστικό του σύστημα να ισορροπήσει στη θέση της λειτουργικής υπολειπόμενης χωρητικότητας (FRC). Η πειραματική διάταξη, απεικονίζεται στο σχήμα της εικόνας 1. Τα κύματα πίεσης, παράγονταν από την παλινδρομική κίνηση ενός εμβόλου, ενώ οι μεταβολές πίεσης γύρω από τον θώρακα του εξεταζόμενου οδηγούσαν σε κλίση πίεσης (transthoracic pressure) μεταξύ του ανοίγματος των αεραγωγών (στοματική κοιλότητα) και του χώρου γύρω από το θώρακα. Το αποτέλεσμα, ήταν μια παθητική μίμηση της φυσιολογικής αναπνευστικής λειτουργίας και η παραγωγή ροής. Ο εννοιολογικός πυρήνας της διάταξης αυτής, είναι η εφαρμογή αρμονικών εξαναγκασμένων ταλαντώσεων στο σύνολο των ανατομικών δομών που απαρτίζουν το αναπνευστικό σύστημα, με σκοπό την καταγραφή των μεταβολών του συνόλου των μηχανικών συνιστωσών της πίεσης και της ροής που περιγράφονται από την εξίσωση κίνησής του αναπνευστικού συστήματος (P =E rsv+r rs V +I rsv ** 8-10 ), σε συχνότητες πολύ μεγαλύτερες από αυτές της ήρεμης αναπνοής. Από τον λόγο της πίεσης (transthoracic pressure), που καταγράφονταν στο σημείο της εικόνας 1 που συμβολίζεται με το γράμμα Ρ, προς τη ροή την οποία κατέγραφε Εικόνα 1. Διακρίνεται κλωβός εντός του οποίου βρίσκεται ο εξεταζόμενος σε ύπτια θέση. Διακρίνονται επίσης, το έμβολο που εκτελεί παλινδρομική κίνηση κάθετα στον επιμήκη άξονα του σώματος του εξεταζόμενου, ο καταγραφέας των μεταβολών της πίεσης (P) και ο καταγραφέας των μεταβολών της ροής με τον πνευμοταχογράφο (V ), στο άνοιγμα των αεραγωγών (στοματική κοιλότητα). Παρατηρείται ότι η καταγραφή της πίεσης γίνεται σε διαφορετικό σημείο από την καταγραφή της ροής. (Αναδημοσίευση κατόπιν αδείας από τους DuBois et al 7 ). ** P= ελάχιστη δυνατή πίεση, απαραίτητη για την κίνηση του αναπνευστικού συστήματος, V=όγκος, V = ροή, V = επιτάχυνση, Εrs= ελαστικότητα, Rrs=αντιστάσεις, Ιrs= συντελεστής αδράνειας του αναπνευστικού συστήματος.

Θέσεις & Αντιθέσεις στις Διάμεσες Πνευμονοπάθειες

Θέσεις & Αντιθέσεις στις Διάμεσες Πνευμονοπάθειες Θέσεις & Αντιθέσεις στις Διάμεσες Πνευμονοπάθειες Κατερίνα Μανίκα Επιμελήτρια Β Α Πνευμονολογική Κλινική ΓΝΘ «Γ. Παπανικολάου» Θέσεις & Αντιθέσεις στις Διάμεσες Πνευμονοπάθειες Νέες θέσεις ομοφωνίας για

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΚΤΥΩΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΑ ΚΗΡΗΘΡΑΣ ΣΤΗΝ ΑΞΟΝΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ ΥΨΗΛΗΣ ΕΥΚΡΙΝΕΙΑΣ. Χρήστος Τσαντιρίδης Διευθυντής ΕΣΥ ΓΝ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΘΕΣ/ΝΙΚΗ

ΔΙΚΤΥΩΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΑ ΚΗΡΗΘΡΑΣ ΣΤΗΝ ΑΞΟΝΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ ΥΨΗΛΗΣ ΕΥΚΡΙΝΕΙΑΣ. Χρήστος Τσαντιρίδης Διευθυντής ΕΣΥ ΓΝ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΘΕΣ/ΝΙΚΗ ΔΙΚΤΥΩΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΑ ΚΗΡΗΘΡΑΣ ΣΤΗΝ ΑΞΟΝΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ ΥΨΗΛΗΣ ΕΥΚΡΙΝΕΙΑΣ Χρήστος Τσαντιρίδης Διευθυντής ΕΣΥ ΓΝ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΘΕΣ/ΝΙΚΗ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΕΣ ΛΟΒΙΟ ΤΟΥ MILLER Εξωτερική επιφάνεια του πνεύμονα

Διαβάστε περισσότερα

Jeffrey J. Swigris, DO; Ware G. Kuschner, MD, FCCP; Jennifer L. Kelsey, PhD; and Michael K. Gould, MD, MS, FCCP

Jeffrey J. Swigris, DO; Ware G. Kuschner, MD, FCCP; Jennifer L. Kelsey, PhD; and Michael K. Gould, MD, MS, FCCP Jeffrey J. Swigris, DO; Ware G. Kuschner, MD, FCCP; Jennifer L. Kelsey, PhD; and Michael K. Gould, MD, MS, FCCP () (1) (2) (3) CT γ-1b (interstitial); (lung diseases); (pulmonary fibrosis) (idiopathic

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΞΥΝΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΕΙΑ (ΧΑΠ)

ΠΑΡΟΞΥΝΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΕΙΑ (ΧΑΠ) Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΒΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΞΥΝΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΕΙΑ (ΧΑΠ) Ανδριάνα Ι Παπαϊωάννου 1, Κωνσταντίνος Μπαρτζιώκας 2, Σταματούλα Τσικρικά 1, Φωτεινή Καρακοντάκη

Διαβάστε περισσότερα

Μια κριτική ματιά στην κλινική. μελέτη GRIPHON

Μια κριτική ματιά στην κλινική. μελέτη GRIPHON Μια κριτική ματιά στην κλινική μελέτη GRIPHON Κατερίνα Μαραθιά Πνευμονολόγος Εντατικολόγος Διευθύντρια ΚΧ ΜΕΘ Διακλινικό Ιατρείο Πνευμονικής Υπέρτασης Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο Δήλωση σύγκρουσης

Διαβάστε περισσότερα

Διερεύνηση των βρογχεκτασιών στο σοβαρό άσθμα

Διερεύνηση των βρογχεκτασιών στο σοβαρό άσθμα 6ο Σεμινάριο Συνεχιζόμενης Ιατρικής Εκπαίδευσης Ημέρες Άσθματος 2018 «Η νέα εποχή στην θεραπεία του σοβαρού άσθματος: Βιολογικές θεραπείες και εξατομικευμένη προσέγγιση» (Πορταριά Βόλου, Ξενοδοχείο Xenia

Διαβάστε περισσότερα

Μέτρα Υπολογισµού του Κινδύνου εκδήλωσης µιας κατάστασης

Μέτρα Υπολογισµού του Κινδύνου εκδήλωσης µιας κατάστασης 1st Workshop on Evidence Based Medicine Athens, 6-7 December 2003 Ελληνικό Ίδρυµα Καρδιολογίας & Εργ. Βιοστατιστικής, Τµήµατος Νοσηλευτικής Πανεπιστηµίου Αθηνών Μέτρα Υπολογισµού του Κινδύνου εκδήλωσης

Διαβάστε περισσότερα

-Tα νεώτερα αντιπηκτικά θα πρέπει να αντικαταστήσουν τους αναστολείς της βιταμίνης Κ -Αστειεύεστε; Χρήστος Ντέλλος

-Tα νεώτερα αντιπηκτικά θα πρέπει να αντικαταστήσουν τους αναστολείς της βιταμίνης Κ -Αστειεύεστε; Χρήστος Ντέλλος -Tα νεώτερα αντιπηκτικά θα πρέπει να αντικαταστήσουν τους αναστολείς της βιταμίνης Κ -Αστειεύεστε; Χρήστος Ντέλλος www.ntellos.gr Δήλωση οικονομικών συμφερόντων: Καμία Πότε καταργήσαμε ένα πολύ καλό και

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή. Ονοματεπώνυμο: Αργυρώ Ιωάννου. Επιβλέπων καθηγητής: Δρ. Αντρέας Χαραλάμπους

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή. Ονοματεπώνυμο: Αργυρώ Ιωάννου. Επιβλέπων καθηγητής: Δρ. Αντρέας Χαραλάμπους ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή διατριβή Διερεύνηση της αποτελεσματικότητας εναλλακτικών και συμπληρωματικών τεχνικών στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής σε άτομα με καρκίνο

Διαβάστε περισσότερα

Ν. Τζανάκησ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ Ιατρική Σχολή, Πανεπιςτήμιο Κρήτησ

Ν. Τζανάκησ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ Ιατρική Σχολή, Πανεπιςτήμιο Κρήτησ Ν. Τζανάκησ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ Ιατρική Σχολή, Πανεπιςτήμιο Κρήτησ ΧΑΠ: Σπιρομέτρηςη - Κριτήριο Guidelines Criterion Year ATS FEV1/FVC

Διαβάστε περισσότερα

CHAPTER 25 SOLVING EQUATIONS BY ITERATIVE METHODS

CHAPTER 25 SOLVING EQUATIONS BY ITERATIVE METHODS CHAPTER 5 SOLVING EQUATIONS BY ITERATIVE METHODS EXERCISE 104 Page 8 1. Find the positive root of the equation x + 3x 5 = 0, correct to 3 significant figures, using the method of bisection. Let f(x) =

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΝΑΥΤΙΛΙΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΘΕΣΜΙΚΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΠΛΟΙΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ που υποβλήθηκε στο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 1 ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΑΝΤΛΙΕΣ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΕΚΧΥΣΗΣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΠΝΙΣΤΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ Ονοματεπώνυμο Φοιτήτριας: Χριστοφόρου Έλενα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΩΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΩΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή διατριβή Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΩΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑΣ Παναγιώτου Νεοφύτα 2008969752 Επιβλέπων καθηγητής Δρ. Νίκος Μίτλεττον,

Διαβάστε περισσότερα

Μη ειδική διάμεση πνευμονία Non specific interstitial pneumonia (NSIP) Σπύρος Α Παπίρης

Μη ειδική διάμεση πνευμονία Non specific interstitial pneumonia (NSIP) Σπύρος Α Παπίρης Μη ειδική διάμεση πνευμονία Non specific interstitial pneumonia (NSIP) Σπύρος Α Παπίρης Μαθήματα Πνευμονολογίας-Αθήνα Μάρτιος 2006 NSIP Κατάταξη των διάμεσων παρεγχυματικών νοσημάτων πνεύμονα Διάχυτα Παρεγχυματικά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΛΕΜΕΣΟΣ 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΩΣ Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ Όνομα φοιτήτριας ΚΑΛΑΠΟΔΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΕΙΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ»

«ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΕΙΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ» I ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Βοηθά η θεραπεία στην ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση;

Βοηθά η θεραπεία στην ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση; Βοηθά η θεραπεία στην ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση; Μάης 2010 Κατερίνα Μαρκοπούλου Επιμελήτρια Α 1 η Πνευμονολογική Κλινική Ν.Γ.Παπανικολάου Στόχοι θεραπείας Βελτίωση επιβίωσης Βελτίωση κλινικών συμπτωμάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Ονοματεπώνυμο: Μιχαέλλα Σάββα Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ Ο ΠΡΟΩΡΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ ΚΑΙ Η ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΔΥΣΧΕΡΕΙΑΣ Όνομα Φοιτήτριας: Χρυσοστομή Αγαθοκλέους Αριθμός φοιτητικής

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Η ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΗ ΜΕ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΝΕΑΝΙΚΗ ΙΔΙΟΠΑΘΗ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ Όνομα Φοιτήτριας: Μαρία Θωμά Αριθμός φοιτητικής ταυτότητας:2010221455

Διαβάστε περισσότερα

2 Composition. Invertible Mappings

2 Composition. Invertible Mappings Arkansas Tech University MATH 4033: Elementary Modern Algebra Dr. Marcel B. Finan Composition. Invertible Mappings In this section we discuss two procedures for creating new mappings from old ones, namely,

Διαβάστε περισσότερα

Main source: "Discrete-time systems and computer control" by Α. ΣΚΟΔΡΑΣ ΨΗΦΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΔΙΑΛΕΞΗ 4 ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 1

Main source: Discrete-time systems and computer control by Α. ΣΚΟΔΡΑΣ ΨΗΦΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΔΙΑΛΕΞΗ 4 ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 1 Main source: "Discrete-time systems and computer control" by Α. ΣΚΟΔΡΑΣ ΨΗΦΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΔΙΑΛΕΞΗ 4 ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 1 A Brief History of Sampling Research 1915 - Edmund Taylor Whittaker (1873-1956) devised a

Διαβάστε περισσότερα

Assalamu `alaikum wr. wb.

Assalamu `alaikum wr. wb. LUMP SUM Assalamu `alaikum wr. wb. LUMP SUM Wassalamu alaikum wr. wb. Assalamu `alaikum wr. wb. LUMP SUM Wassalamu alaikum wr. wb. LUMP SUM Lump sum lump sum lump sum. lump sum fixed price lump sum lump

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΛΑΚΟΣΑΜΙΔΗΣ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΦΑΡΜΑΚΟΑΝΘΕΚΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑΚΗ ΕΠΙΛΗΨΙΑ Κωνσταντίνα Κυπριανού Α.Τ.:

Διαβάστε περισσότερα

Πτυχιακή Εργασία Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΤΗΘΑΓΧΗ

Πτυχιακή Εργασία Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΤΗΘΑΓΧΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΤΗΘΑΓΧΗ Νικόλας Χριστοδούλου Λευκωσία, 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΡΙΣΟΚΚΑ Λευκωσία 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

derivation of the Laplacian from rectangular to spherical coordinates

derivation of the Laplacian from rectangular to spherical coordinates derivation of the Laplacian from rectangular to spherical coordinates swapnizzle 03-03- :5:43 We begin by recognizing the familiar conversion from rectangular to spherical coordinates (note that φ is used

Διαβάστε περισσότερα

HIV HIV HIV HIV AIDS 3 :.1 /-,**1 +332

HIV HIV HIV HIV AIDS 3 :.1 /-,**1 +332 ,**1 The Japanese Society for AIDS Research The Journal of AIDS Research +,, +,, +,, + -. / 0 1 +, -. / 0 1 : :,**- +,**. 1..+ - : +** 22 HIV AIDS HIV HIV AIDS : HIV AIDS HIV :HIV AIDS 3 :.1 /-,**1 HIV

Διαβάστε περισσότερα

Section 8.3 Trigonometric Equations

Section 8.3 Trigonometric Equations 99 Section 8. Trigonometric Equations Objective 1: Solve Equations Involving One Trigonometric Function. In this section and the next, we will exple how to solving equations involving trigonometric functions.

Διαβάστε περισσότερα

Αναπνευστική βρογχιολίτιδα-διάμεση διάμεση πνευμονία (RB( RB- ILD) Αποφολιδωτική διάμεση πνευμονία(dip) Σπύρος Α Παπίρης

Αναπνευστική βρογχιολίτιδα-διάμεση διάμεση πνευμονία (RB( RB- ILD) Αποφολιδωτική διάμεση πνευμονία(dip) Σπύρος Α Παπίρης Αναπνευστική βρογχιολίτιδα-διάμεση διάμεση πνευμονία (RB( RB- ILD) Αποφολιδωτική διάμεση πνευμονία(dip) Σπύρος Α Παπίρης Μαθήματα Πνευμονολογίας-Αθήνα Μάρτιος 2006 DIP RB-ILD Κατάταξη των διάμεσων παρεγχυματικών

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ. Πτυχιακή Εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ. Πτυχιακή Εργασία ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Πτυχιακή Εργασία ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ. Ονοματεπώνυμο:

Διαβάστε περισσότερα

Περίπτωση ασθενούς µε ιδιαίτερα ανθεκτική υπέρταση επιτυχώς αντιµετωπισθείσα µε απονεύρωση νεφρικών αρτηριών

Περίπτωση ασθενούς µε ιδιαίτερα ανθεκτική υπέρταση επιτυχώς αντιµετωπισθείσα µε απονεύρωση νεφρικών αρτηριών Περίπτωση ασθενούς µε ιδιαίτερα ανθεκτική υπέρταση επιτυχώς αντιµετωπισθείσα µε απονεύρωση νεφρικών αρτηριών Α. Ζιάκας, Κ. Τσιούφης, Δ. Πέτρογλου, Θ. Γκόσιος, Λ. Λίλλης, Χ. Καρβούνης Π.Γ.Ν. ΑΧΕΠΑ, Θεσσαλονίκη,

Διαβάστε περισσότερα

Πίσω από το προφανές. ΑΡΡΥΘΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ με ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ. ΕΦΗ Ι. ΠΡΑΠΠΑ Καρδιολόγος. EVAGELISMOS GENERAL HOSPITAL Cardiomyopathy Clinic

Πίσω από το προφανές. ΑΡΡΥΘΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ με ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ. ΕΦΗ Ι. ΠΡΑΠΠΑ Καρδιολόγος. EVAGELISMOS GENERAL HOSPITAL Cardiomyopathy Clinic ΑΡΡΥΘΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ με ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ Πίσω από το προφανές ΕΦΗ Ι. ΠΡΑΠΠΑ Καρδιολόγος CONFLICT of INTEREST : none to declare EVAGELISMOS GENERAL HOSPITAL Cardiomyopathy Clinic Γυναίκα 71 ετών -

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 10 ΧΡΟΝΩΝ

ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 10 ΧΡΟΝΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 10 ΧΡΟΝΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ονοματεπώνυμο Κεντούλλα Πέτρου Αριθμός Φοιτητικής Ταυτότητας 2008761539 Κύπρος

Διαβάστε περισσότερα

Επιλογή χρόνου κατάλυσης κολπικής μαρμαρυγής

Επιλογή χρόνου κατάλυσης κολπικής μαρμαρυγής Επιλογή χρόνου κατάλυσης κολπικής μαρμαρυγής Στυλιανός Τζέης MD, PhD, FESC Επιμελητής Α, Καρδιολογικό Τμήμα, Νοσοκομείο Ερρίκος Ντυνάν Atrial fibrillation begets atrial fibrillation Over the long term,

Διαβάστε περισσότερα

Πτυχιακή εργασία Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΧΡΟΝΙΟ ΑΣΘΜΑ

Πτυχιακή εργασία Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΧΡΟΝΙΟ ΑΣΘΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Πτυχιακή εργασία Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΧΡΟΝΙΟ ΑΣΘΜΑ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΛΟΙΖΟΥ ΑΡΙΘΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Math 6 SL Probability Distributions Practice Test Mark Scheme

Math 6 SL Probability Distributions Practice Test Mark Scheme Math 6 SL Probability Distributions Practice Test Mark Scheme. (a) Note: Award A for vertical line to right of mean, A for shading to right of their vertical line. AA N (b) evidence of recognizing symmetry

Διαβάστε περισσότερα

Homework 3 Solutions

Homework 3 Solutions Homework 3 Solutions Igor Yanovsky (Math 151A TA) Problem 1: Compute the absolute error and relative error in approximations of p by p. (Use calculator!) a) p π, p 22/7; b) p π, p 3.141. Solution: For

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΤΟ ΚΑΠΜΝΙΣΜΑ ΩΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΥΣ ΑΝΔΡΕΣ Κατσαρής Γιάγκος Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Επαναιμάτωση σε Ισχαιμική Μυοκαρδιοπάθεια

Επαναιμάτωση σε Ισχαιμική Μυοκαρδιοπάθεια 3η ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΚΑΡΔΙΟ-ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ / ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ 11-12 ΜΑΪΟΥ 2018, ΖΑΠΠΕΙΟ Επαναιμάτωση σε Ισχαιμική Μυοκαρδιοπάθεια Ι. Κανακάκης MD, PhD Διευθυντής Αιμοδυναμικού Τμήματος Θεραπευτική Κλινική Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

Διαβήτης και Στεφανιαία Νόσος

Διαβήτης και Στεφανιαία Νόσος Θα πρέπει να διερευνάται η στεφανιαία νόσος στον ασυμπτωματικό διαβητικό; H πρωτογενής και δευτερογενής πρόληψη της στεφανιαίας νόσου στον διαβητικό ασθενή Βογιατζής Ιωάννης Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΑΓΓΕΙΟΔΙΑΣΤΑΛΤΙΚΑ

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΑΓΓΕΙΟΔΙΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΑΓΓΕΙΟΔΙΑΣΤΑΛΤΙΚΑ Γεωργία Γ. Πίτσιου,, MD, PhD Πνευμονολόγος Εντατικολόγος Μονάδα Αναπνευστικής Ανεπάρκειας ΑΠΘ ΑΓΓΕΙΟΔΙΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΟΝΑΣ Ανταγωνιστές

Διαβάστε περισσότερα

EE512: Error Control Coding

EE512: Error Control Coding EE512: Error Control Coding Solution for Assignment on Finite Fields February 16, 2007 1. (a) Addition and Multiplication tables for GF (5) and GF (7) are shown in Tables 1 and 2. + 0 1 2 3 4 0 0 1 2 3

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΠΕ Α ΛΕΠΤΙΝΗΣ ΚΑΙ Α ΙΠΟΝΕΚΤΙΝΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ Ι ΙΟΠΑΘΗ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΙΝΩΣΗ. Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας, Λάρισα

ΕΠΙΠΕ Α ΛΕΠΤΙΝΗΣ ΚΑΙ Α ΙΠΟΝΕΚΤΙΝΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ Ι ΙΟΠΑΘΗ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΙΝΩΣΗ. Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας, Λάρισα ΕΠΙΠΕ Α ΛΕΠΤΙΝΗΣ ΚΑΙ Α ΙΠΟΝΕΚΤΙΝΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ Ι ΙΟΠΑΘΗ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΙΝΩΣΗ Φωτεινή Μάλλη 1, Παναγιώτης Γεωργούλιας 2, Βαρβάρα Βαλοτάσιου 2, Ειρήνη Τσιλιώνη 1, ηµοσθένης Μακρής 3, Κωνσταντίνος Ι Γουργουλιάνης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ H ΑΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΤΟΠΙΡΑΜΑΤΗΣ ΣΤΙΣ ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΗΜΙΚΡΑΝΙΕΣ Σταύρος Έλληνας Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Επιβλέπων Καθηγητής: Δρ. Νίκος Μίτλεττον Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΘΗΛΑΣΜΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2 ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Ονοματεπώνυμο: Ιωσηφίνα

Διαβάστε περισσότερα

Mitomycin C application for the prevention of postoperative synechiae formation at the anterior commissure.

Mitomycin C application for the prevention of postoperative synechiae formation at the anterior commissure. Otorhinolaryngologia - Head and Neck Surgery Issue 50, October - November - December 2012, pages 18-22 ORIGINAL REVIEW ARITCLE Mitomycin C application for the prevention of postoperative synechiae formation

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΕΩΝΙΔΟΥ Λεμεσός, 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ - ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΟΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΣΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΗ

Η ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ - ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΟΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΣΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΗ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Διπλωματική εργασία στο μάθημα «ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ»

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΣΤΡΕΒΛΩΣΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΟ ΛΑΘΟΣ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ

ΔΙΑΣΤΡΕΒΛΩΣΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΟ ΛΑΘΟΣ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΣΤΡΕΒΛΩΣΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΟ ΛΑΘΟΣ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ Δημοσθένης Β. Παναγιωτάκος Καθηγητής Βιοστατιστικής Επιδημιολογίας ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ & ΑΓΩΓΗΣ Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας Διατροφής ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Το κοινωνικό στίγμα της ψυχικής ασθένειας

Το κοινωνικό στίγμα της ψυχικής ασθένειας Διεπιζηημονική Φρονηίδα Υγείας(2015) Τόμος 7,Τεύχος 1, 8-18 ISSN 1791-9649 Το κοινωνικό στίγμα της ψυχικής ασθένειας Κνξδώζε Α 1, Σαξίδε Μ 2, Σνπιηώηεο Κ 3 1 Ννζειεύηξηα ΤΔ, MSc, Γεληθό Ννζνθνκείν Κνξίλζνπ.

Διαβάστε περισσότερα

Οι επιδόσεις Ελλήνων στο Mini Mental State Examination με βάση την ηλικία και τη νοητική κατάσταση από την παιδική στην τρίτη ηλικία.

Οι επιδόσεις Ελλήνων στο Mini Mental State Examination με βάση την ηλικία και τη νοητική κατάσταση από την παιδική στην τρίτη ηλικία. CLINICAL TRIALS ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ 25 Οι επιδόσεις Ελλήνων στο Mini Mental State Examination με βάση την ηλικία και τη νοητική κατάσταση από την παιδική στην τρίτη ηλικία. Τσάνταλη, Ε. 1,2,3, Οικονομίδης,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΓΝΩΣΕΩΝ ΤΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΣΕ ΜΟΝΑΔΕΣ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΟΡΓΑΝΩΝ ΑΠΟ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΑΝΑΚΛΙΣΕΩΣ. Π Φλεβάρη. Β Πανεπιστηµιακή Καρδιολογική Κλινική, Νοσοκοµείο Αττικόν, Αθήνα

ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΑΝΑΚΛΙΣΕΩΣ. Π Φλεβάρη. Β Πανεπιστηµιακή Καρδιολογική Κλινική, Νοσοκοµείο Αττικόν, Αθήνα ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΑΝΑΚΛΙΣΕΩΣ Π Φλεβάρη Β Πανεπιστηµιακή Καρδιολογική Κλινική, Νοσοκοµείο Αττικόν, Αθήνα Φυσιολογική βάση DIAGNOSTIC YIELD OF VARIOUS TESTS IN 308 PATIENTS WITH A FINAL DIAGNOSIS ACCORDING TO ESC

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ Epidemiology and Public Health Dept of Epidemiology and Public Health N. TZANAKIS M.D. Consultant in Respiratory Medicine Assistant Professor in Epidemiology P.O. Box 1352, 71110

Διαβάστε περισσότερα

Phys460.nb Solution for the t-dependent Schrodinger s equation How did we find the solution? (not required)

Phys460.nb Solution for the t-dependent Schrodinger s equation How did we find the solution? (not required) Phys460.nb 81 ψ n (t) is still the (same) eigenstate of H But for tdependent H. The answer is NO. 5.5.5. Solution for the tdependent Schrodinger s equation If we assume that at time t 0, the electron starts

Διαβάστε περισσότερα

ICTR 2017 Congress evaluation A. General assessment

ICTR 2017 Congress evaluation A. General assessment ICTR 2017 Congress evaluation A. General assessment -1- B. Content - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - C. Speakers/ Presentations/ Sessions - 6 - - 7 - D. Posters/ Poster sessions E. Organisation and coordination

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΙΦΝΙΔΙΟΥ ΒΡΕΦΙΚΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ

ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΙΦΝΙΔΙΟΥ ΒΡΕΦΙΚΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΙΦΝΙΔΙΟΥ ΒΡΕΦΙΚΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ Ονοματεπώνυμο: Λοϊζιά Ελένη Λεμεσός 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D σχετιζόμενα με το βρογχικό άσθμα στα παιδιά και στους έφηβους Κουρομπίνα Αλεξάνδρα Λεμεσός [2014] i ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Ο ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥΣ ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΟΓΚΟΓΟΝΙΔΙΟΥ BRCA1 ΚΑΙ BRCA2. Βασούλλα

Διαβάστε περισσότερα

ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. ΘΕΜΑ: «ιερεύνηση της σχέσης µεταξύ φωνηµικής επίγνωσης και ορθογραφικής δεξιότητας σε παιδιά προσχολικής ηλικίας»

ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. ΘΕΜΑ: «ιερεύνηση της σχέσης µεταξύ φωνηµικής επίγνωσης και ορθογραφικής δεξιότητας σε παιδιά προσχολικής ηλικίας» ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ «ΠΑΙ ΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΙ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΥΛΙΚΟ» ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ που εκπονήθηκε για τη

Διαβάστε περισσότερα

Ακαδημαϊκός Λόγος Εισαγωγή

Ακαδημαϊκός Λόγος Εισαγωγή - In this essay/paper/thesis I shall examine/investigate/evaluate/analyze Γενική εισαγωγή για μια εργασία/διατριβή Σε αυτήν την εργασία/διατριβή θα αναλύσω/εξετάσω/διερευνήσω/αξιολογήσω... To answer this

Διαβάστε περισσότερα

Φυσικοθεραπευτής, MSc, Εργαστηριακός συνεργάτης, Τμήμα Φυσικοθεραπείας, ΑΤΕΙ Λαμίας Φυσικοθεραπευτής

Φυσικοθεραπευτής, MSc, Εργαστηριακός συνεργάτης, Τμήμα Φυσικοθεραπείας, ΑΤΕΙ Λαμίας Φυσικοθεραπευτής ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Τα χρόνια αποτελέσματα της συστηματικής άσκησης στο διπλό γινόμενο σε υγιή άτομα Αθανάσιος Μανδηλάρης,1 Δημήτριος Σούκος2 1 Φυσικοθεραπευτής, MSc, Εργαστηριακός συνεργάτης, Τμήμα Φυσικοθεραπείας,

Διαβάστε περισσότερα

C.S. 430 Assignment 6, Sample Solutions

C.S. 430 Assignment 6, Sample Solutions C.S. 430 Assignment 6, Sample Solutions Paul Liu November 15, 2007 Note that these are sample solutions only; in many cases there were many acceptable answers. 1 Reynolds Problem 10.1 1.1 Normal-order

Διαβάστε περισσότερα

Ο νοσηλευτικός ρόλος στην πρόληψη του μελανώματος

Ο νοσηλευτικός ρόλος στην πρόληψη του μελανώματος ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή διατριβή Ο νοσηλευτικός ρόλος στην πρόληψη του μελανώματος Ονοματεπώνυμο: Αρτέμης Παναγιώτου Επιβλέπων καθηγητής: Δρ. Αντρέας Χαραλάμπους

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Διαπολιτισμική Εκπαίδευση και Θρησκευτική Ετερότητα: εθνικές και θρησκευτικές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΩΝ ΣΜΖΜΑ ΖΛΔΚΣΡΟΛΟΓΩΝ ΜΖΥΑΝΗΚΩΝ ΚΑΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ ΤΠΟΛΟΓΗΣΩΝ ΣΟΜΔΑ ΤΣΖΜΑΣΩΝ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ

ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΩΝ ΣΜΖΜΑ ΖΛΔΚΣΡΟΛΟΓΩΝ ΜΖΥΑΝΗΚΩΝ ΚΑΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ ΤΠΟΛΟΓΗΣΩΝ ΣΟΜΔΑ ΤΣΖΜΑΣΩΝ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΩΝ ΣΜΖΜΑ ΖΛΔΚΣΡΟΛΟΓΩΝ ΜΖΥΑΝΗΚΩΝ ΚΑΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ ΤΠΟΛΟΓΗΣΩΝ ΣΟΜΔΑ ΤΣΖΜΑΣΩΝ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ Γηπισκαηηθή Δξγαζία ηνπ Φνηηεηή ηνπ ηκήκαηνο Ζιεθηξνιόγσλ Μεραληθώλ θαη Σερλνινγίαο Ζιεθηξνληθώλ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Μάρκετινγκ Αθλητικών Τουριστικών Προορισμών 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Μάρκετινγκ Αθλητικών Τουριστικών Προορισμών 1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «Σχεδιασμός, Διοίκηση και Πολιτική του Τουρισμού» ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπευτικές εξελίξεις στις Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσους του Εντέρου (ΙΦΝΕ)

Θεραπευτικές εξελίξεις στις Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσους του Εντέρου (ΙΦΝΕ) Θεραπευτικές εξελίξεις στις Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσους του Εντέρου (ΙΦΝΕ) Τα νέα μικρά μόρια Randomization (4:1) End of treatment OCTAVE Induction Studies Tofacitinib 10 mg BID (OCTAVE Induction

Διαβάστε περισσότερα

Ακαδημαϊκός Λόγος Εισαγωγή

Ακαδημαϊκός Λόγος Εισαγωγή - Σε αυτήν την εργασία/διατριβή θα αναλύσω/εξετάσω/διερευνήσω/αξιολογήσω... Γενική εισαγωγή για μια εργασία/διατριβή In this essay/paper/thesis I shall examine/investigate/evaluate/analyze Για να απαντήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Συντακτικές λειτουργίες

Συντακτικές λειτουργίες 2 Συντακτικές λειτουργίες (Syntactic functions) A. Πτώσεις και συντακτικές λειτουργίες (Cases and syntactic functions) The subject can be identified by asking ποιος (who) or τι (what) the sentence is about.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ CYPRUS COMPUTER SOCIETY ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 19/5/2007

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ CYPRUS COMPUTER SOCIETY ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 19/5/2007 Οδηγίες: Να απαντηθούν όλες οι ερωτήσεις. Αν κάπου κάνετε κάποιες υποθέσεις να αναφερθούν στη σχετική ερώτηση. Όλα τα αρχεία που αναφέρονται στα προβλήματα βρίσκονται στον ίδιο φάκελο με το εκτελέσιμο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ- ΑΠΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ BRAILLE ΑΠΟ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΤΥΦΛΩΣΗ

ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ- ΑΠΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ BRAILLE ΑΠΟ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΤΥΦΛΩΣΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ- ΑΠΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ BRAILLE

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΙΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΙΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΙΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΥ ΑΓΓΙΓΜΑΤΟΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΩΣ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΑΝΤΡΕΑΣ ΠΙΤΣΙΛΛΟΣ Α.Φ.Τ 2007947541 ΛΕΥΚΩΣΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Σύλβια Ντουμίτρου, M. Χαρικιοπούλου, Ε. Θεοδωρακοπούλου, Κ. Βελέντζας, Μ. Ανδρίτσου, Ζ. Σαρδελής, Α. Χροναίου, Ε. Κοσμάς

Σύλβια Ντουμίτρου, M. Χαρικιοπούλου, Ε. Θεοδωρακοπούλου, Κ. Βελέντζας, Μ. Ανδρίτσου, Ζ. Σαρδελής, Α. Χροναίου, Ε. Κοσμάς Εργασία βραβευθείσα από National Emphysema Foundation και American Thoracic Society (ATS 2010) Σύλβια Ντουμίτρου, M. Χαρικιοπούλου, Ε. Θεοδωρακοπούλου, Κ. Βελέντζας, Μ. Ανδρίτσου, Ζ. Σαρδελής, Α. Χροναίου,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία. Κόπωση και ποιότητα ζωής ασθενών με καρκίνο.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία. Κόπωση και ποιότητα ζωής ασθενών με καρκίνο. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Κόπωση και ποιότητα ζωής ασθενών με καρκίνο Μαργαρίτα Μάου Λευκωσία 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΟΡΟΠΤΙΜΙΣΤΡΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ

ΣΟΡΟΠΤΙΜΙΣΤΡΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ ΣΟΡΟΠΤΙΜΙΣΤΡΙΕΣ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΣΟΡΟΠΤΙΜΙΣΤΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ - ΤΕΥΧΟΣ Νο 110 - Δ ΤΡΙΜΗΝΟ 2014 Το πρώτο βραβείο κέρδισε η Ελλάδα για την φωτογραφία Blue + Yellow = Green στον διαγωνισμό 2014 του

Διαβάστε περισσότερα

Κατανοώντας και στηρίζοντας τα παιδιά που πενθούν στο σχολικό πλαίσιο

Κατανοώντας και στηρίζοντας τα παιδιά που πενθούν στο σχολικό πλαίσιο Κατανοώντας και στηρίζοντας τα παιδιά που πενθούν στο σχολικό πλαίσιο Δρ. Παναγιώτης Πεντάρης - University of Greenwich - Association for the Study of Death and Society (ASDS) Περιεχόµενα Εννοιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΛΙΚΩΝ Εξαγωγή χαρακτηριστικών μαστογραφικών μαζών και σύγκριση

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα: Παχυσαρκία και κύηση:

Θέμα: Παχυσαρκία και κύηση: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜ Α ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Θέμα: Παχυσαρκία και κύηση: επιπτώσεις στην έκβαση της κύησης και στο έμβρυο Ονοματεπώνυμο: Στέλλα Ριαλά Αριθμός

Διαβάστε περισσότερα

ΠΝΕΥΜΩΝ. PNEUMON VOL. 26 No 2 ΑPRIL-jUNE 2013 ΠΝΕΥΜΩΝ ΤΟΜΟΣ 26 ΤΕΥΧΟΣ 2 ΑΠΡΙΛΙος-ΙΟΥΝιος 2013 PNEUMON ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΠΝΕΥΜΩΝ. PNEUMON VOL. 26 No 2 ΑPRIL-jUNE 2013 ΠΝΕΥΜΩΝ ΤΟΜΟΣ 26 ΤΕΥΧΟΣ 2 ΑΠΡΙΛΙος-ΙΟΥΝιος 2013 PNEUMON ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΝΕΥΜΩΝ/PNEUMON ΤΟΜΟΣ/VOL. 26 ΤΕΥΧΟΣ/No 2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ/APRIL - ΙΟΥΝΙΟΣ/JUNE 2013 ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ Ταχ. Γραφείο ΚΕΜΠ Αθηνών Αριθμός Άδειας 4/2007 ôåχíïãñáììámed Λ. Μεσογείων 380-15341 Áãßá ÐáñáóêåõÞ AÖÌ: 998414531

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Λουκία Βασιλείου

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Λουκία Βασιλείου ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΚΑΙ ΕΦΗΒΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ: ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ Λουκία Βασιλείου 2010646298 Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Δρ.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΑΟΡΤΗΣ ΚΑΙ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ ΚΟΙΛΙΑΣ

ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΑΟΡΤΗΣ ΚΑΙ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ ΚΟΙΛΙΑΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΑΟΡΤΗΣ ΚΑΙ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ ΚΟΙΛΙΑΣ Αλέξανδρος Στεφανίδης Καρδιολόγος Α Καρδιολογικό τμήμα, Γ.Ν.Νίκαιας Παρουσίαση περιστατικού Ανδρας 60 ετών, εισάγεται λόγω ΟΠΟ. Ιστορικό ΑΥ, υπερλιπιδαιμίας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ. Λεμεσός

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ. Λεμεσός ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ Η ΒΛΑΠΤΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑ ΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΝΕΟΓΝΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ονοματεπώνυμο Αγγελική Παπαπαύλου Αριθμός Φοιτητικής

Διαβάστε περισσότερα

Instruction Execution Times

Instruction Execution Times 1 C Execution Times InThisAppendix... Introduction DL330 Execution Times DL330P Execution Times DL340 Execution Times C-2 Execution Times Introduction Data Registers This appendix contains several tables

Διαβάστε περισσότερα

Η θέση ύπνου του βρέφους και η σχέση της με το Σύνδρομο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

Η θέση ύπνου του βρέφους και η σχέση της με το Σύνδρομο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η θέση ύπνου του βρέφους και η σχέση της με το Σύνδρομο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου. Χρυσάνθη Στυλιανού Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

HOMEWORK 4 = G. In order to plot the stress versus the stretch we define a normalized stretch:

HOMEWORK 4 = G. In order to plot the stress versus the stretch we define a normalized stretch: HOMEWORK 4 Problem a For the fast loading case, we want to derive the relationship between P zz and λ z. We know that the nominal stress is expressed as: P zz = ψ λ z where λ z = λ λ z. Therefore, applying

Διαβάστε περισσότερα

ΠΝΕΥΜΩΝ. PNEUMON VOL. 25 No 2 APRIL-JUNE 2012 ΠΝΕΥΜΩΝ ΤΟΜΟΣ 25 ΤΕΥΧΟΣ 2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 PNEUMON ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΠΝΕΥΜΩΝ. PNEUMON VOL. 25 No 2 APRIL-JUNE 2012 ΠΝΕΥΜΩΝ ΤΟΜΟΣ 25 ΤΕΥΧΟΣ 2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 PNEUMON ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ PNEUMON VOL. 25 No 2 APRIL-JUNE 2012 ΠΝΕΥΜΩΝ ΤΟΜΟΣ 25 ΤΕΥΧΟΣ 2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 ΠΝΕΥΜΩΝ ΤΡΙΜΗΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ PNEUMON ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ GREEK BRONCHOLOGIC

Διαβάστε περισσότερα

Προενταξιακός ασθενής - Επιλογή μεθόδου κάθαρσης

Προενταξιακός ασθενής - Επιλογή μεθόδου κάθαρσης Προενταξιακός ασθενής - Επιλογή μεθόδου κάθαρσης Παπαχρήστου Ευάγγελος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Νεφρολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Πατρών Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ) Διαταραχή της δομής ή της

Διαβάστε περισσότερα

Πώς μπορεί κανείς να έχει έναν διερμηνέα κατά την επίσκεψή του στον Οικογενειακό του Γιατρό στο Ίσλινγκτον Getting an interpreter when you visit your

Πώς μπορεί κανείς να έχει έναν διερμηνέα κατά την επίσκεψή του στον Οικογενειακό του Γιατρό στο Ίσλινγκτον Getting an interpreter when you visit your Πώς μπορεί κανείς να έχει έναν διερμηνέα κατά την επίσκεψή του στον Οικογενειακό του Γιατρό στο Ίσλινγκτον Getting an interpreter when you visit your GP practice in Islington Σε όλα τα Ιατρεία Οικογενειακού

Διαβάστε περισσότερα

Statistical Inference I Locally most powerful tests

Statistical Inference I Locally most powerful tests Statistical Inference I Locally most powerful tests Shirsendu Mukherjee Department of Statistics, Asutosh College, Kolkata, India. shirsendu st@yahoo.co.in So far we have treated the testing of one-sided

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία. Ελένη Αριστοτέλους Α.Φ.Τ :2010612548

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία. Ελένη Αριστοτέλους Α.Φ.Τ :2010612548 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Θέμα: «Επιπλοκές της προεκλαμψίας στην εμβρυϊκή και νεογνική ηλικία» Ελένη Αριστοτέλους Α.Φ.Τ :2010612548 Επιβλέπουσα Καθηγήτρια:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΩΝ ΓΗΑΣΜΖΜΑΣΗΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ «ΤΣΖΜΑΣΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ ΖΜΑΣΩΝ ΚΑΗ ΔΠΗΚΟΗΝΩΝΗΩΝ» ΣΜΖΜΑ ΜΖΥΑΝΗΚΩΝ Ζ/Τ ΚΑΗ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΚΖ

ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΩΝ ΓΗΑΣΜΖΜΑΣΗΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ «ΤΣΖΜΑΣΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ ΖΜΑΣΩΝ ΚΑΗ ΔΠΗΚΟΗΝΩΝΗΩΝ» ΣΜΖΜΑ ΜΖΥΑΝΗΚΩΝ Ζ/Τ ΚΑΗ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΚΖ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΩΝ ΓΗΑΣΜΖΜΑΣΗΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ «ΤΣΖΜΑΣΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ ΖΜΑΣΩΝ ΚΑΗ ΔΠΗΚΟΗΝΩΝΗΩΝ» ΣΜΖΜΑ ΜΖΥΑΝΗΚΩΝ Ζ/Τ ΚΑΗ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΚΖ ΣΜΖΜΑ ΖΛΔΚΣΡΟΛΟΓΩΝ ΜΖΥΑΝΗΚΩΝ ΚΑΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ ΤΠΟΛΟΓΗΣΩΝ ΣΜΖΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ Ονοματεπώνυμο : Φάραχ Βαλεντίνα Αρ. Φοιτητικής Ταυτότητας : 2008899422 ΚΥΠΡΟΣ- ΛΕΥΚΩΣΙΑ 2012

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΕ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ ΜΕ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ Θεοφάνης Παύλου Αρ. Φοιτ. Ταυτότητας: 2010207299 Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Section 1: Listening and responding. Presenter: Niki Farfara MGTAV VCE Seminar 7 August 2016

Section 1: Listening and responding. Presenter: Niki Farfara MGTAV VCE Seminar 7 August 2016 Section 1: Listening and responding Presenter: Niki Farfara MGTAV VCE Seminar 7 August 2016 Section 1: Listening and responding Section 1: Listening and Responding/ Aκουστική εξέταση Στο πρώτο μέρος της

Διαβάστε περισσότερα