ΘΕΜΑΤΑ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑΣ XHMEIA ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥ ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΕΚΑΤΩΡΟΥ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΘΕΜΑΤΑ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑΣ XHMEIA ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥ ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΕΚΑΤΩΡΟΥ"

Transcript

1 ΘΕΜΑΤΑ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑΣ XHMEIA ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥ ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΕΚΑΤΩΡΟΥ Επίκουρος Καθηγήτρια Χημείας & Τεχνολογίας Τροφίμων Πάτρα 2016

2 Φύλλο Λειτουργίες του φύλλου Διαπνοή νερού από την ατμόσφαιρα Δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα - φωτοσύνθεση Σύνθεση οργανικών ενώσεων Ηλιακή ενέργεια 4. Παραγωγή σακχάρου ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ Νερό + Φως = Χημική Ενέργεια 1. Παγίδευση ηλιακής ενέργειας στους χλωροπλάστες 2. Απορρόφηση νερού από το φύλο 3. Απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα από τα στόματα Χημική Ενέργεια & CO 2 = Σάκχαρο

3 Σταφυλή ράγα: εξέλιξη ωρίμανσης Πρώτη περίοδος: Η ανώριμη ράγα: Είναι πράσινη (χλωροφύλλη) Είναι σκληρή Έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε οξέα (20 g/kg) Αφομοιώνει CO 2 Παράγει σάκχαρα, άμυλο, οξέα, φαινολικά συστατικά, κλπ., όπως και το φύλλο

4 Σταφυλή ράγα: εξέλιξη ωρίμανσης Δεύτερη περίοδος (γυάλισμα ή περκασμός, veraison): Κατά την ωρίμανση οι ράγες: μαλακώνουν αποκτούν χρώμα απότομα (1 μέρα η ράγα - 15 μέρες όλο το αμπέλι) αυξάνεται η περιεκτικότητα σε σάκχαρα

5 Σταφυλή ράγα: εξέλιξη ωρίμανσης Ωρίμανση (ωρίμαση): Η περίοδος μέχρι την πλήρη ωρίμανση διαρκεί μέρες Μειώνεται η οξύτητα και συσσωρεύονται σάκχαρα Η ράγα δεν παίρνει τίποτα πλέον από τα φύλλα Αυξάνεται η φρουκτόζη & μειώνεται η γλυκόζη (ο λόγος φτάνει το 0,95) Το σταφύλι είναι ώριμο όταν τα γίγαρτα αποκτούν ικανότητα να βλαστήσουν

6 Σταφυλή ράγα: εξέλιξη ωρίμανσης Τεχνολογική ωρίμανση Είναι η κατάλληλη στιγμή για τον τρύγο των σταφυλιών και καθορίζεται από πολλές παραμέτρους, π.χ.: Σε θερμά κλίματα: γίνεται πρώιμα λίγο πριν τα σάκχαρα φτάσουν στο μέγιστο για να παραμείνει η επιθυμητή οξύτητα Σε ψυχρά κλίματα: γίνεται όψιμα για να επιτευχθεί ελαφριά συμπύκνωση των σακχάρων λόγω εξάτμισης και μείωση της οξύτητας μέσω μερικής μετατροπής του μηλικού οξέως CO 2 Σάκχαρα και οξέα Νερό & ανόργανα συστατικά

7 Σταφυλή ράγα: εξέλιξη ωρίμανσης Τεχνολογική ωρίμανση Είναι η κατάλληλη στιγμή για τον τρύγο των σταφυλιών και καθορίζεται από πολλές παραμέτρους, π.χ.: Υπάρχει επίσης ωρίμανση που καθορίζεται από την περιεκτικότητα των φαινολικών και αρωματικών συστατικών Φθάνει στο βέλτιστο σε διαφορετικές χρονικές στιγμές λόγω διαφορετικών βιολογικών μηχανισμών CO 2 Σάκχαρα και οξέα Νερό & ανόργανα συστατικά

8 Σταφυλή ράγα Ποδίσκος Μεσοκάρπιο Σάρκα Κεντρικός Περιφερειακός Ενδιάμεσος χώρος Ενδοκάρπιο Εφυμενίδα & Επιδερμίδα Έμβρυο Ενδοσπέρμιο Χιτώνας Γίγαρτα Περιφερειακός αγωγός ιστός Υποδέρμα Ομφαλός

9 Σταφυλή - γίγαρτα Σύσταση γιγάρτων: Νερό 24-45% Υδατάνθρακες 35% Έλαια 13-20% Ταννίνες 4-6% Η εξέλιξη της σπερμοβλάστησης (αριστερά) σε γίγαρτο (δεξιά) και η αντιστοιχία της μορφολογίας Διακρίνονται: P = ράμφος, Χ = χάλαζα, Εμ = έμβρυο, Ε = ενδοσπέρμιο, και οι χιτώνες Αζωτούχες ενώσεις 4-6,5% Ανόργανα συστατικά 2-4% Λιπαρά οξέα 1%

10 Σύσταση των ραγών - υδατάνθρακες Εξόζες: D-γλυκόζη και D-φρουκτόζη Κατά την ωρίμανση αυξάνεται η φρουκτόζη σε βάρος της γλυκόζης (ένζυμο επιμεράση) Σύνολο: > g/l (αυξάνει λόγω αφυδάτωσης ή ευγενούς σήψης από Botrytis cinerea) D-γλυκόζη Αζύμωτο σάκχαρο (~1 g/l) κατά την οινοποίηση οφείλεται κυρίως στη φρουκτόζη Η περιεκτικότητα σε σάκχαρα εξαρτάται από παράγοντες όπως: ωρίμανση, καλλιεργητική πρακτική, υποκείμενο, λίπανση, κλάδεμα, άρδευση, διαμόρφωση των φυτών, κ.α. D-φρουκτόζη

11 Σύσταση των ραγών - υδατάνθρακες Εξόζες: Η κατανομή των σακχάρων στις ράγες είναι ανόμοια (σχήμα) με αποτέλεσμα κατά τη λευκή οινοποίηση το πρώτο γλεύκος που παίρνουμε (γλεύκος εκροής, πρόρογος) να έχει διαφορετική σύσταση ανάλογα με τον τρόπο σπασίματος, από το γλεύκος που προέρχεται από τις επόμενες πιέσεις (γλεύκος πίεσης) Ο πρόρογος είναι πλουσιότερος σε σάκχαρα και η περιεκτικότητα σε σάκχαρα μειώνεται στις διαδοχικές πιέσεις. Ζώνη Σάκχαρα g/l Τρυγικό οξύ g/l Μηλικό οξύ g/l Κάλιο g/l Ασβέστιο g/l ,5 10,2 7,5 5, ,4 1,2 2,5 1, ,1 2,5 2,0 2, ,0 8,0 4,0 3,5 Ζώνη 1 Ζώνη 2 Ζώνη 3 Ζώνη 4

12 Σύσταση των ραγών - υδατάνθρακες Άλλα σάκχαρα: Πεντόζες: L-αραβινόζη, D-ξυλόζη, D- & L- ριβόζη L-ραμνόζη (στις μοσχάτες ποικιλίες)) Σύνολο: 0,3-2 g/l & μικρή γλυκαντική ικανότητα Δεν ζυμώνονται από τους ελλειψοειδείς μύκητες και βρίσκονται κυρίως στους ερυθρούς οίνους Σάκχαρα με 4 άτομα C δεν έχουν βρεθεί σε σταφύλια

13 Σύσταση των ραγών - υδατάνθρακες Δισακχαρίτες: Σακχαρόζη (γλυκόζη+φρουκτόζη; ενζυμική σύνδεση - συνθετάση) Σύνολο: 2-5 g/l Υδρολύεται στα μονομερή της από το ένζυμο ιμβερτάση (υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες στη ράγα) Ζυμώνεται από τους ζυμομύκητες μετά από υδρόλυσή της

14 Σύσταση των ραγών - υδατάνθρακες Γλυκοζίδια Ένωση ενός υδατάνθρακα με μια ένωση που δεν ανήκει στους υδατάνθρακες (άγλυκον) Π.χ.: Γλυκοζίδιο ολεανολικού οξέως που συμβάλλει στην αλκοολανθεκτικότητα των ζυμομυκήτων κατά τη ζύμωση (1) Γλυκοζίδια τερπενολών που είναι πρόδρομες αρωματικών ενώσεων (λιναλoόλη, γερανιόλη, νερόλη, κιτρονελόλη, κ.α.) μετά από αποδέσμευση του άγλυκου τμήματος Ανθοκυάνες που είναι οι χρωστικές του σταφυλιού (2) (1) (2) Άγλυκον Άγλυκον

15 Σύσταση των ραγών - υδατάνθρακες Προϊόντα οξείδωσης σακχάρων Γλυκονικό οξύ που προέρχεται από οξείδωση της αλδεϋδικής ομάδας της γλυκόζης Γλυκονικό οξύ Συνήθως οφείλεται σε επιμόλυνση από Botrytis cinerea

16 Σύσταση των ραγών - υδατάνθρακες Πηκτινικές ουσίες Πολυσακχαρίτες, συστατικά του φλοιού και των κυτταρικών τοιχωμάτων Πολυγαλακτουρονικό οξύ ή ομογαλακτουράνη: πολυμερές μερικώς εστεροποιημένου (μεθυλ-, 70-80%) α-dγαλακτουρονικού οξέως (α-1,4 γλυκοζιτικοί δεσμοί) Πηκτίνη

17 Σύσταση των ραγών - υδατάνθρακες Μεταβολές πολυσακχαριτών κατά την ωρίμανση Πηκτινικές ουσίες Κυτταρίνες Ημικυτταρίνες Περιέχονται σε πολύ μικρή περιεκτικότητα στο χυμό των σταφυλιών Είναι κυρίως συστατικά των κυτταρικών τοιχωμάτων Κατά την ωρίμανση παρατηρείται έντονη υδρόλυση των κυτταρικών τοιχωμάτων και αύξηση της συγκέντρωσης διαλυτών πολυσακχαριτών

18 Σύσταση των ραγών οργανικά οξέα Τα κυριότερα οργανικά οξέα των ραγών είναι το τρυγικό, το μηλικό και σε μικρότερο βαθμό το κιτρικό. Υπάρχει πληθώρα άλλων οξέων σε πολύ μικρές ποσότητες (οξέα του κύκλου του Krebs)

19 Σύσταση των ραγών οργανικά οξέα L-(+)-ΤΡΥΓΙΚΟ ΟΞΥ (weinsause, wine acid): Προϊόν δευτερογενούς μεταβολισμού σακχάρων Συντίθεται στα φύλλα και τις ράγες μόνο από την άμπελο και κανένα άλλο είδος στην Ευρώπη Συγκέντρωση στο γλεύκος: βόρειες χώρες 6 g/l - θερμές χώρες 2-3 g/l L-(+)-τρυγικό οξύ HOΟC-CH(ΟΗ)-CH(OH)-COΟH Σχετικά ισχυρό οξύ (ph γλεύκους 3,0-3,2) Τρυγικά άλατα των οινοποιείων (τρυγία) αποτελούν την πρώτη υλη βιομηχανικής παραγωγής τρυγικού οξέως με εφαρμογές στην παραγωγή τροφίμων και ποτών και την κατεργασία δερμάτων

20 Σύσταση των ραγών οργανικά οξέα L-ΜΗΛΙΚΟ ΟΞΥ (apfelsaure, appleacid): Προϊόν μεταβολισμού σακχάρων και σημαντικό ενδιάμεσο του κύκλου του Crebs Άφθονο οξύ των μήλων Συγκέντρωση στις ράγες: πριν την ωρίμανση 25 g/l δύο εβδομάδες μετά τον περκασμό ~12-13 g/l (λόγω αραίωσης και μεταβολισμού) κατά την ωρίμανση 4-6,5 g/l (βόρειες χώρες) ή 1-2 g/l (θερμές χώρες) L-μηλικό οξύ HOΟC-CH 2 -CH(OH)-COΟH Συμβάλλει στην οξύτητα του γλεύκους αλλά μεταβολίζεται πολύ ευκολότερα από το τρυγικό, το οποίο τελικά είναι αυτό που καθορίζει την οξύτητα του γλεύκους

21 Σύσταση των ραγών οργανικά οξέα ΚΙΤΡΙΚΟ ΟΞΥ : Προϊόν μεταβολισμού σακχάρων και σημαντικό ενδιάμεσο του κύκλου του Crebs Άφθονο οξύ των εσπεριδοειδών Συγκέντρωση στο γλεύκος: 0,5-1 g/l Συμβάλλει στην οξύτητα του γλεύκους μαζί με το μηλικό και τρυγικό κιτρικό οξύ HOΟC-CH 2 -CH(OH)(COΟH) -CH 2 -COOH Άλατά του χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία τροφίμων, τη φαρμακοβιομηχανία, και τη φωτογραφία

22 Σύσταση των ραγών αζωτούχες ενώσεις Άζωτο Ν 2 : 80 % περιεκτικότητα στην ατμόσφαιρα Στάδιο 1: χώνευση με H 2 SO 4 & καταλύτες μετατροπή Ν 2 σε NH 3 Στάδιο 2: απόσταξη με υδρατμούς της NH 3 & παγίδευση σε ΗCL Αδρανές αέριο με πληθώρα εφαρμογών Δεν αφομοιώνεται στη μοριακή του μορφή από τα φυτά Αξιοποιείται στην ιονική ή οργανική του μορφή Στο γλεύκος: ανόργανες και οργανικές ενώσεις του αζώτου Στάδιο 3: τιτλοδότηση περίσσειας ΗCL με πρότυπο δ/μα NaOH Ο προσδιορισμός του ολικού αζώτου μετράται μετά από μετατροπή σε θειικό αμμώνιο (μέθοδος Kjeldahl) Προσδιορισμός ολικού αζώτου με τη μέθοδο Kjeldahl

23 Σύσταση των ραγών αζωτούχες ενώσεις Άζωτο: Το ολικό Ν στο γλεύκος μεταβάλλεται από έτος σε έτος λόγω μεταβολών στα επίπεδα ωρίμανσης Το ολικό Ν επηρεάζεται από την τοποθεσία παραγωγής και την ποικιλία Ανόργανο Ν: υπό μορφή αμμωνιακών αλάτων (ΝΗ 4+ ); Συνιστά το 80 % του ολικού Ν της πράσινης ράγας (μέχρι τον περκασμό); Προέρχεται από αναγωγή νιτρικού Ν (ΝΟ 3- ) που απορροφάται από τη ρίζα Μετά τον περκασμό το αμμωνιακό άζωτο μειώνεται ταχύτατα λόγω μετατροπής σε οργανικές ενώσεις (αμινοξέα, πεπτίδια, πολυπεπτίδια, πρωτεΐνες) Στην πλήρη ωρίμανση μόνο το 10% του ολικού Ν είναι ανόργανο

24 Σύσταση των ραγών αζωτούχες ενώσεις Άζωτο: Το αμμωνιακό ιόν (ΝΗ 4+ ) είναι η πλέον αφομοιώσιμη μορφή αζώτου. Τα νιτρικά άλατα (ΝΟ 3- ) είναι όμως η βασική πηγή αζώτου που πρέπει να αναχθούν σε ΝΗ 4 + προκειμένου να αφομοιωθούν Γλουταμινικό Γλουταμινικό Γλουταμινική συνθάση GS1 (κυττοπλασμική) Συνθάση γλουταμινικού οξέως - GOGAT Γλουταμινική συνθάση GS2 (Πλαστιδική) Νιτρώδης ρεδουκτάση (NiR) Νιτρική ρεδουκτάση (NR) Γλουταμίνη α-κετογλουταρικό οξύ Γλουταμίνη Πλαστίδιο (χλωροπλάστης) Κυτόπλασμα

25 Σύσταση των ραγών αζωτούχες ενώσεις Άζωτο: Γλουταμινικό Γλουταμινική συνθάση GS1 (κυττοπλασμική) Γλουταμίνη Η συγκέντρωση ΝΗ 4+ επηρεάζει την ταχύτητα έναρξης και την ένταση της αλκοολικής ζύμωσης Όταν η συγκέντρωση ΝΗ 4+ είναι μικρότερη από 50 mg/l προστίθεται στο γλεύκος ~10 g/100 L φωσφορικού [(NH 4 ) 2 HPO 4 ] ή θειικού διαμμωνίου ή [(NH 4 ) 2 SO 4 ] Γλουταμινικό Συνθάση γλουταμινικού οξέως - GOGAT Γλουταμινική συνθάση GS2 (Πλαστιδική) Νιτρώδης ρεδουκτάση (NiR) Νιτρική ρεδουκτάση (NR) α-κετογλουταρικό οξύ Γλουταμίνη Πλαστίδιο (χλωροπλάστης) Κυτόπλασμα

26 Σύσταση των ραγών αζωτούχες ενώσεις Οργανικό Ν-Αμινοξέα Η πιο συνηθισμένη μορφή Ν κατά την ωρίμανση (1-4 g/l, 30-40% του ολικού Ν) Θεαματική αύξηση της προλίνης δύο εβδομάδες πριν την ωρίμανση: δείκτης ωρίμανσης Προλίνη Γλυκίνη Αργινίνη Άλλα αμινοξέα με αυξημένα επίπεδα: αργινίνη, γλυκίνη, αλανίνη, σερίνη Αλανίνη Σερίνη

27 Σύσταση των ραγών αζωτούχες ενώσεις Οργανικό Ν-Αμινοξέα Τα αμινοξέα αποτελούν τροφή των ζυμομυκήτων κατά την αλκοολική ζύμωση και μεταβολίζονται σε προϊόντα που επηρεάζουν τον οργανοληπτικό χαρακτήρα του κρασιού (αλδεΰδες, κετόνες, εστέρες, αλκοόλες) Το προφίλ των αμινοξέων του γλεύκους έχει μελετηθεί για συσχέτιση του με την ποικιλία και τη γεωγραφική προέλευση του αμπελιού. Προλίνη Αλανίνη Γλυκίνη Αργινίνη Σερίνη

28 Σύσταση των ραγών αζωτούχες ενώσεις Οργανικό Ν-Ολιγοπεπτίδιαπολυπεπτίδια Ολιγοπεπτίδια: Πολυπεπτίδια: Πρωτεΐνες: 4 αμινοξέα ΜΒ< ΜΒ> Μόριο πολυφαινόλης + Πρωτεΐνη Πρωτεΐνες στο κρασί/σταφύλι: ΜΒ Σύμπλοκο πρωτεΐνης-πολυφαινόλης (Μπεκατώρου 2001, Διδ. Διατριβή)

29 Σύσταση των ραγών αζωτούχες ενώσεις Οργανικό Ν-Ολιγοπεπτίδιαπολυπεπτίδια Τα ερυθρά κρασιά περιέχουν μικρότερα ποσοστά πρωτεϊνών λόγω καταβύθισης με τις ταννίνες Μόριο πολυφαινόλης + Πρωτεΐνη Τα λευκά/ροζέ κρασιά περιέχουν πρωτεΐνες 100 mg/l που προκαλούν «θόλωμα πρωτεΐνης» σε υψηλές θερμοκρασίες και απαιτούν σταθεροποίηση με διάφορες τεχνικές απομάκρυνσης (διαύγαση, κολλάρισμα) Σύμπλοκο πρωτεΐνης-πολυφαινόλης (Μπεκατώρου 2001, Διδ. Διατριβή)

30 Σύσταση των ραγών αζωτούχες ενώσεις Οργανικό Ν- Θόλωμα Πρωτεΐνης R OH OH [O] H 2 O R 1 CHCOOH NH 2 R O O R 3 -SH OH R 2 -NH 2 OH Πιθανές αλληλεπιδράσεις μεταξύ δραστικών ομάδων των πρωτεϊνών & πολυφαινολών R OH NH R 1 CHCOOH [O] H 2 O O R O NH R R NH R 2 NH OH OH [O] H 2 O O O R SH R 2 -NH 2 R 3 OH R 2 NH R NH OH OH (Μπεκατώρου 2001, Διδ. Διατριβή) R 1 CHCOOH R 2 R 2

31 Σύσταση των ραγών αζωτούχες ενώσεις Οργανικό Ν-Πολυαμίνες (Pas) Αλειφατικές αμίνες με 2 ή περισσότερες αμινομάδες Οι κυριότερες πολυαμίνες των φυτών είναι οι διαμίνες & τριαμίνες: Διαμινοπροπάνιο Η 2 Ν-(CH 2 ) 3 -NH 2 Πουτρεσκίνη Η 2 Ν-(CH 2 ) 4 -NH 2 Σπερμιδίνη Η 2 Ν-(CH 2 ) 4 -NH-(CH 2 ) 3 -NH 2 Σπερμίνη Η 2 Ν-(CH 2 ) 3 -NH-(CH 2 ) 4 -NH-(CH 2 ) 3 -NH 2

32 Σύσταση των ραγών αζωτούχες ενώσεις Οργανικό Ν-Πολυαμίνες (Pas) Φέρουν θετικά φορτία (έντονα πρωτονιωμένες σε φυσιολογικό ph) Σχηματίζουν σύμπλοκα με αρνητικά φορτισμένα μόρια όπως νουκλεϊκά οξέα, φωσφολιπίδια, συστατικά κυτταρικών τοιχωμάτων, πρωτεΐνες, ένζυμα, κ.α. Συγκαταλέγονται στους «ρυθμιστές αύξησης» Σύνθεση τους προκαλείται από διάφορα «στρες» των φυτών μεταξύ των οποίων η έλλειψη καλίου

33 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Ενώσεις με μία η περισσότερες φαινολικές ομάδες Καθοριστικός ρόλος στην ποιότητα των αμπελοοινικών προϊόντων Αντιοξειδωτικές & αντιμικροβιακές ιδιότητες, προστασία καρδιοαγγειακού συστήματος Κόκκινες, μωβ & μπλε χρωστικές (φλαβονοειδή, γλυκοζίδια των ανθοκυανιδινών) Περιέχονται σε διαφορετικά μέρη της σταφυλής και εκχυλίζονται κατά την οινοποίηση

34 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Φαινολικά οξέα Στιλμπένια Φλαβονοειδή Ανθοκυάνες Κατεχίνες-προκυανιδίνες Κόκκινες, μωβ & μπλε χρωστικές (φλαβονοειδή, γλυκοζίδια των ανθοκυανιδινών) Ταννίνες

35 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Φαινολικά οξέα Μη φλαβονοειδείς φαινολικές ενώσεις μονομοριακά παράγωγα του βενζοϊκού & κινναμωμικού οξέως Βενζοϊκό οξύ Κατά την ωρίμανση σχηματίζονται: 6 παράγωγα βενζοϊκού οξέως: Σαλικυλικό π-υδροξυβενζοϊκό Γαλλικό Πρωτοκατεχικό Βανιλλικό Συρινγικό Φαινολικά οξέα ανάλογα με τις θέσεις που καταλαμβάνονται από ΟΗ ή OCH 3 Παράγωγα βενζοϊκού ΟΗ ΟCH 3 Σαλικυλικό 2 - π-υδροξυβενζοϊκό 4 - Γαλλικό 3,4,5 - Πρωτοκατεχικό 3,4 - Βανιλλικό 4 3 Συριγγικό 4 3,5

36 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Φαινολικά οξέα Κατά την ωρίμανση σχηματίζονται: 4 παράγωγα κινναμωμικού οξέως: π-κουμαρικό Καφεϊκό Χλωρογενικό Φερουλικό Κινναμωμικό οξύ Φαινολικά οξέα ανάλογα με τις θέσεις που καταλαμβάνονται από ΟΗ ή OCH 3 Κινναμωμικό ΟΗ OCH 3 Φερουλικό 4 3 Π-κουμαρικό 4 - Καφεϊκό 3,4 - Χλωρογενικό 3,4 -

37 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Φαινολικά οξέα Οι ενώσεις αυτές εκχυλίζονται κατά την οινοποίηση και βρίσκονται στους οίνους σε συγκεντρώσεις: mg/l στους ερυθρούς mg/l στους λευκούς Σαλικυλικό Γαλλικό οξύ Είναι σχετικά άχρωμες και άοσμες ενώσεις αλλά αποτελούν πρόδρομες ενώσεις πτητικών αλκοολών με τη δράση μικροοργανισμών (Bretanomyces, βακτήρια) Απαντώνται σε διάφορα μέρη της σταφυλής υπό μορφή εστέρων κυρίως αλλά και σε ελεύθερη μορφή λόγω φαινομένων βραδείας υδρόλυσης π-υδροξυβενζοϊκό Πρωτοκατεχικό Συριγγικό Βανιλλικό οξύ

38 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Φαινολικά οξέα (συνέχεια) π-κουμαρικό Φερουλικό Καφεϊκό Χλωρογενικό

39 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Στιλβένια Σύνθετες φαινόλες (παράγωγα του στιλβένιου) που απαντώνται στους καρπούς της αμπέλου και περνούν στο κρασί κατά την οινοποίηση Η ρεσβερατρόλη παράγεται από την άμπελο ως αντίδραση σε μολύνσεις από μύκητες (Botrytis cinerea-βοτρύτης, Plasmopara viticola-περονόσπορος) ή υπεριώδη ακτινοβολία Βρίσκεται στους ερυθρούς οίνους σε συγκέντρωση 1-3 mg/l Έχει ευεργετική δράση στην υγεία του ανθρώπου Άλλα μόρια με παρόμοια δομή ονομάστηκαν Viniferins Στιλβένιο (Ε-, trans-) 3,5,4 τριυδροξυστιλβένιο (ρεσβερατρόλη)

40 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Φλαβονοειδή Φλαβονοειδή (ή βιοφλαβονοειδή, ή Βιταμίνες Ρ) (λατινική λέξη flavus = κίτρινος) είναι δευτερογενείς μεταβολίτες των φυτών. Κατά την IUPAC κατηγοριοποιούνται σε: Φλαβονοειδή: παράγωγα της 2-φαινυλ-χρωμεν- 4-όνης (φλαβόνη) (2-φαινυλ-1,4-βενζοπυρόνη) 2-φαινυλχρωμεν-4-όνη (φλαβόνη) Ισοβλαβονοειδη: παράγωγα της 3-φαινυλχρωμεν-4-όνης (3-φαινυλ-1,4-βενζοπυρόνη) Νεοφλαβονοειδή: παράγωγα της 4- φαινυλκουμαρίνης (4-φαινυλ-1,2-βενζοπυρόνη) 3-φαινυλχρωμεν-4-όνη 4-φαινυλκουμαρίνη

41 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Φλαβονοειδή Παράγωγα περιλαμβάνουν αναγωγή του 2(3) C διπλού δεσμού (φλαβανόνες), αναγωγή της καρβοξυλομάδας (φλαβανόλες), και υδροξυλίωση σε διάφορες θέσεις φλαβονόλη φλαβόνη φλαβανόνη φλαβανόλη (κατεχίνες) ισοφλαβόνη ανθυκυανιδίνη

42 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Φλαβονοειδή Φλαβονόλες (3-υδρόξυ-φλαβόνες) στο σταφύλι (υπάρχουν ως γλυκοσίδια στα σταφύλια, και σε άγλυκη μορφή στους ερυθρούς οίνους 100 mg/l και στους λευκούς 1-3 mg/l): κερκετίνη [2-(3,4-διυδροξυφαινυλ)- 3,5,7-τριυδροξυ-4H-χρωμεν-4-όνη] καιμπφερόλη [3,5,7-τριυδροξυ-2-(4- υδροξυφαινυλ)-4h-χρωμεν-4-όνη] μυρικετίνη [3,5,7-τριυδροξυ-2-(3,4,5- τριυδροξυφαινυλ)- 4-χρωμενόνη) κερκετίνη καιμπφερόλη μυρικετίνη

43 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Ανθοκυάνες Έγχρωμες χρωστικές των φλοιών των σταφυλιών και σπανιότερα της σάρκας (ερυθρές, μωβ, μπλε, αναλόγως ph) Είναι γλυκοζίτες των ανθοκυανιδινών (στις θέσεις 3, 5) Στα σταφύλια & τα κρασιά βρίσκονται συνήθως πέντε διαφορετικά μόρια: Δελφινιδίνη Πετουνιδίνη Μαλβιδίνη Πεονιδίνη Κυανιδίνη Ανθοκυανιδίνη Ανροκυανιδίνη R 3' R 4' R 5' R 3 R 5 R 6 R 7 Κυανιδίνη OH OH H OH OH H OH Δελφινιδίνη OH OH OH OH OH H OH Μαλβιδίνη OCH 3 OH OCH 3 OH OH H OH Πεονιδίνη OCH 3 OH H OH OH H OH Πετουνιδίνη OH OH OCH 3 OH OH H OH

44 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Χρώμα & σταθερότητα των ανθοκυανιδινών με το ph

45 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Ανθοκυάνες Στο Vitis vinifera έχουν εντοπιστεί 3- μονογλυκοσίδια, ενώ διγλυκοσίδια υπάρχουν σε άλλα είδη (V. riparia, V. rupestris) 3-γλυκοσίδιο της μαλβιδίνης H μαλβιδίνη υπερτερεί στις περισσότερες ερυθρές ποικιλίες και αποτελεί τη βάση του χρώματος των ερυθρών οίνων (100 mg/l Pinot Noir, 1500 mg/l Cabernet Sauvignon) Με τα χρόνια το χρώμα τους εξασθενεί, αλλά συνδέονται με ταννίνες δίνοντας απροσδιόριστης δομής ενώσεις με σταθερό χρώμα 3,5-διγλυκοσίδιο της μαλβιδίνης

46 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Κατεχίνες - προκυανιδίνες Οι κατεχίνες είναι υδροξυλιωμένα παράγωγα της φλαβανόλης-3 Όταν θερμαίνονται σε όξινο περιβάλλον δίνουν ενώσεις σκούρου καφέ χρώματος τα φαιοβαφένια Τα παράγωγα αυτά όταν διασπαστούν δίνουν κατεχίνη, επικατεχίνη και κυανιδίνη (προκυανιδίνες) Στα σταφύλια υπάρχουν συμπυκνωμένα μόρια μέχρι και 4 μονάδων - Στους οίνους έχουν μικρότερο ΜΒ (διμερή, τριμερή) Φλαβανόλη-3 Κατεχίνη Επικατεχίνη Κατά την παλαίωση προκύπτουν πολυμερή μεγαλύτερου ΜΒ ( ) που αντιστοιχούν στις συμπυκνωμένες ταννίνες

47 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Ταννίνες Οι ταννίνες είναι συσσωματώματα φαινολικών ουσιών που δημιουργούνται από πολυμερισμό υπάρχουν σε όλα τα μέρη του σταφυλιού (ΜΒ ) Σχηματίζουν σταθερές ενώσεις με πρωτεΐνες και πολυσακχαρίτες Ταννίνες που υδρολύονται: γαλλοταννίνες, ελλαγιοταννίνες, κλπ. (διασπώνται σε γαλλικό & ελλαγικό οξύ αντίστοιχα) (δεν υπάρχουν στα σταφύλια) Τελικό μονομερές Αρχικό μονομερές Ταννικό οξύ n = 0-8 Ολιγομερή Προανθοκυανυδίνες

48 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Ταννίνες Μη υδρολυόμενες ταννίνες: κατεχινικές ταννίνες Παίζουν σπουδαίο ρόλο στην παλαίωση των οίνων σε δρύινα βαρέλια λόγω των αντιοξειδωτικών τους ιδιοτήτων και την επίδραση στη γεύση Στα κρασιά ανάλογα με την ποικιλία και τον τρόπο οινοποίησης βρίσκονται 1-4 g/l Τελικό μονομερές Αρχικό μονομερές Ταννικό οξύ n = 0-8 Ολιγομερή Προανθοκυανυδίνες

49 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Ιδιότητες των φαινολικών ενώσεων Χρώμα ραγών: ανθυκυάνες και φλαβόνες και δευτερευόντως καροτενοειδή (λευκές ποικιλίες). Ο χρωματισμός εξαρτάται από την ποικιλία τη συγκέντρωση σακχάρων, το ph κ.α. Χρώμα φύλλων: Ευρωπαϊκές ποικιλίες: στο τέλος της βλαστικής περιόδου το χρώμα των φύλλων των λευκών ποικιλιών κιτρινίζει, ενώ των ερυθρών αρχικά κιτρινίζει και μετά κοκκινίζει Αμερικάνικες ποικιλίες: τα φύλλα πάντα κιτρινίζουν (πλην μερικών εξαιρέσεων)

50 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Ανάπτυξη των φαινολικών κατά την ωρίμανση Κατά τη διάρκεια περκασμού/ ωρίμανσης οι φαινολικές ενώσεις των φλοιών αυξάνουν Οι ανθοκυάνες εμφανίζονται κατά τον περκασμό και συσσωρεύονται κατά την ωρίμανση, ενώ κατά την υπερωρίμανση διασπώνται. Η συγκέντρωσή τους εξαρτάται από τις συνθήκες καλλιέργειας και το κλίμα Μέση συγκέντρωση άνθηση περκασμός Αυξημένος πολυμερισμός χρόνος Χρώμα φλοιών Ταννίνες φλοιών Ταννίνες γιγάρτων

51 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Ανάπτυξη των φαινολικών κατά την ωρίμανση Οι ταννίνες αυξάνονται αναλόγως Στα γίγαρτα η συγκέντρωση ταννινών μειώνεται με τον περκασμό και σχετίζεται με την πορεία συγκέντρωσης ανθυκυανών στους φλοιούς Μέση συγκέντρωση άνθηση περκασμός Αυξημένος πολυμερισμός χρόνος Χρώμα φλοιών Ταννίνες φλοιών Ταννίνες γιγάρτων

52 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Βιοσύνθεση φαινολικών ουσιών Οι φαινολικές ενώσεις είναι προϊόντα δευτερογενούς μεταβολισμού των σακχάρων PEP Τα παράγωγα του βενζοϊκού και κινναμωμικού οξέως προέρχονται από συμπύκνωση φωσφορικής ερυθρόζης [παράγωγο του κύκλου φωσφορικών πεντοζών και του φωσφο-ενολπυροσταφυλικού οξέως (PEP)] Άλλος δρόμος είναι μέσω της γλυκόλυσης και της παραγωγής μηλονυλο-coα με συμπύκνωση 3 ακετυλο-coa και CO 2 4-P-ερυθρόζη Κινναμωμικό οξύ 7-P-3 δεοξυαραβινοεπτουλόζη Λυάση της φαινυλαλανίνης (PAL) Σικιμικό οξύ Φαινυλαλανίνη

53 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Βιοσύνθεση φαινολικών ουσιών Κινναμωμικό οξύ Κουμαρικό οξύ Φλαβονοειδείς φαινολικές ενώσεις Χαλκόνη Ανθοκυάνες

54 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Συνθήκες συσσώρευσης φαινολικών ουσιών Οι παράγοντες που επηρεάζουν τη συσσώρευση φαινολικών στους καρπούς της αμπέλου σχετίζονται με: Τον ανταγωνισμό στη μετατροπή της φαινυλαλανίνης σε πρωτεΐνες ή σε φαινολικές ενώσεις Την περιεκτικότητα των ραγών σε σάκχαρα Τις συνθήκες του περιβάλλοντος (θερμοκρασίες, ηλιοφάνεια, νερό, αζωτούχος θρέψη, κλπ) Τις μεταβολές στην ορμονική ισορροπία των φυτών

55 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Συνθήκες συσσώρευσης φαινολικών ουσιών Ρόλος των αυξητικών ρυθμιστών: Ορμονική ισορροπία που ευνοεί την αύξηση, μειώνει την παραγωγή φαινολικών Ομοίως δρα η διαθεσιμότητα αζώτου & νερού την περίοδο που ευνοούν τη ζωηρότητα των φυτών Επίδραση του φωτός: Το ένζυμο PAL (λυάση φαινυλαλανίνης) ενεργοποιείται από το φως αλλά μείωση της έντασης του φωτός δεν έχει βρεθεί να περιορίζει τη σύνθεση φαινολικών συστατικών

56 Σύσταση των ραγών φαινολικές ενώσεις Συνθήκες συσσώρευσης φαινολικών ουσιών Επίδραση της θερμοκρασίας: Σημαντικός ρόλος στην ανάπτυξη χρωματισμού των ραγών (ακραίες συνθήκες) Βέλτιστη θερμοκρασία για σύνθεση ανθοκυανών: 20 o C Υψηλές θερμοκρασίες επηρεάζουν έμμεσα λόγω του σχηματισμού μεγαλύτερων ραγών με μεγαλύτερο βάρος φλοιών

57 Σύσταση των ραγών αρωματικές ενώσεις Το άρωμα των αμπελο-οινικών προϊόντων είναι αποτέλεσμα εκατοντάδων συστατικών με πολύ μικρές συγκεντρώσεις (από mg/l ως ng/l) Τα όρια αντίληψης (κατώφλια) των συστατικών αυτών ποικίλουν πολύ Η πολυπλοκότητα του αρώματος των οίνων είναι τέτοια που καθιστά πολύ δύσκολο τον ποσοτικό/ποιοτικό προσδιορισμό τους, και σχετίζεται με: Το μεταβολισμό της αμπέλου ο οποίος εξαρτάται από την ποικιλία, το περιβάλλον & την καλλιεργητική πρακτική Τις βιοχημικές μεταβολές (οξειδώσεις, υδρολύσεις, κλπ) πριν την αλκοολική ζύμωση Την αλκοολική ζύμωση (μεταβολισμός σακχαρομυκήτων) Τις χημικές μεταβολές μετά τη ζύμωση (ωρίμανση, παλαίωση) Τα δοχεία ωρίμανσης (ξύλο)

58 Σύσταση των ραγών αρωματικές ενώσεις Οι ουσίες που προέρχονται από τον καρπό και αντανακλούν τα χαρακτηριστικά της ποικιλίας είναι υπεύθυνες για το «ποικιλιακό άρωμα» του προϊόντος (ειδικά στις μοσχάτες) Οι πιο χαρακτηριστικές ενώσεις που συμβάλλουν στο μοσχάτο χαρακτήρα είναι οι τερπενικές αλκοόλες (μονοτερπένια, 10 C, 2 μονάδες ισοπρενίου): Ισοπρένιο: 2-μεθυλ-1,3-βουταδιένιο C 5 H 8

59 Σύσταση των ραγών αρωματικές ενώσεις τερπενικές αλκοόλες β-κιτρονελόλη 3,7-διμεθυλ-1,6- οκτεν-1-όλη Λιναλοόλη 3,7-διμεθυλ-1,6- οκταδιεν-3-όλη Νερόλη 3,7-διμεθυλ- 2,6-οκταδιεν-1- όλη (cis) Γερανιόλη 3,7-διμεθυλ-2,6- οκταδιεν-1-όλη (trans) α-tερπινεόλη 2-(4-μεθυλ-1-κυκλοεξ- 3-ενυλ) προπαν-2-όλη Ο-Tριενόλη 3,5-διμεθυλ-1,5,7-οκτατριεν-3-όλη

60 Σύσταση των ραγών αρωματικές ενώσεις Πρόδρομη ένωση των τερπενίων (κυκλικών και άκυκλων) είναι το μεβαλονικό οξύ που είναι πρόδρομη ένωση του Ακετυλο-CoA και εν συνεχεία των φωσφορυλιωμένων παραγώγων του ημιτερπενίου (ισοπρένιου): πυροφωσφορικό ισοπεντελύλιο (IPP) & πυροφωσφορικό διμεθυλαλλύλιο (DMAPP) (3R)-3,5-διυδροξυ-3-μεθυλπεντανοϊκό οξύ (μεβαλονικό οξύ) IPP πυροφωσφορικό ισοπεντελύλιο Ακετυλ-CoA DMAPP πυροφωσφορικό διμεθυλαλλύλιο

61 Σύσταση των ραγών αρωματικές ενώσεις Τα τερπερνοειδή παράγονται με συμπύκνωση του φωσφορυλιωμένου παράγωγου του ημιτερπενίου (ισοπρένιου) IPP και του πυροφωσφορικού διμεθυλαλλυλίου (DMAPP) προς πυροφωσφορικό γερανύλιο (GPP) Άκυκλα τερπένια Κυκλικά τερπένια

62 Σύσταση των ραγών γλυκοζίδια πτητικών τερπενολών Άοσμες μη πτητικές ενώσεις των τερπενολών (ενώσεις με σάκχαρα όπως η γλυκόζη, η αραβινόζη και η ραμνόζη) Περιέχονται σε όλες τις ποικιλίες και σε μεγαλύτερο βαθμό στις μοσχάτες, και σε μεγαλύτερες συγκεντρώσεις στο φλοιό σε σχέση με άλλα μέρη της ράγας Η σχετική αναλογία ελεύθερων και συνδεδεμένων μορφών εξαρτάται από τις ποικιλίες Οι γλυκοσιδιωμένες μορφές είναι πιο ευδιάλυτες και μετακινούνται ευκολότερα μεταξύ των διαφόρων μερών του φυτού Δράση ενζύμων (β-γλυκοσιδασών) για απελευθέρωση ελεύθερων τερπενολών από γλυκοσίδια Γλυκοσίδιο γερανιόλης Το γλεύκος του Μοσχάτου Αλεξανδρείας περιέχει περισσότερο συνδεδεμένες παρά ελεύθερες τερπενόλες, ενώ οι φλοιοί περιέχουν ίσες ποσότητες Στο άσπρο μοσχάτο οι αναλογίες των δύο μορφών είναι ίδιες

63 Σύσταση των ραγών νορισοπρενοειδή Ενζυμική και οξειδωτική διάσπαση καροτενοειδών προς ενώσεις με 13 C που ονομάζονται Νορισοπρενοειδή (αρώματα τροπικών φρούτων και λουλουδιών) β-καροτένιο β-ιονόνη (2,2,6-τριμεθυλ-1,3- κυκλοεξεν-1-υλ)-3- βουτεν-2-όνη β-δαμασκηνόνη (2,2,6-τριμεθυλ-1,3- κυκλοεξαδιεν-1-υλ)- 2-βουτεν-1-όνη Βιτισπιράνιο (2,10,10-τριμεθυλ-6- μεθυλεν-1- οξασπειρο[4.5]δεκ-7-ένιο) TDN (1,1,6-τριμεθυλο-1,2- διυδροναφθαλένιο)

64 Σύσταση των ραγών νορισοπρενοειδή β-ιονόνη: άρωμα βιολέτας/ξύλου/βατόμουρου. Κατώφλι αντίληψης 7 ng/l σε υδατικό διάλυμα. Μικρή συμβολή στο άρωμα λευκών κρασιών αλλά πολύ μεγάλη στα ερυθρά και μοσχάτα κρασιά. β-δαμασκηνόνη: άρωμα τροπικών φρούτων/ψημένου μήλου/κυδωνιού/ λουλουδιών. Κατώφλι αντίληψης 2 ng/l σε υδατικό διάλυμα. Στα γλυκά λευκά κρασιά το επίπεδο αντίληψης είναι ~4.5 μg/l και στα κόκκινα με διάφορα επίπεδα αντίληψης αναλόγως του κρασιού και συγκεντρώσεις που φτάνουν μέχρι τα 50 ng/l με 4000 ng/l. Εξαιρετικά μεγάλες ποσότητες στα γλυκά μοσχάτα κρασιά. Βιτισπιράνιο: άρωμα καμφοράς/ευκάλυπτου. Κατώφλι αντίληψης 800 μg/l σε υδατικό διάλυμα. Υπάρχει σε 4 στερεοϊσομερείς δομές με διαφορετικό άρωμα. TDN: άρωμα κηροζίνης/πετρελαίου. Κατώφλι αντίληψης 20 μg/l σε υδατικό διάλυμα. Τυπικό άρωμα παλαιωμένων Riesling (μέχρι 200 μg/l) και ανεπιθύμητο για το κρασί. Συντίθεται σε μεγαλύτερες ποσότητες σε συνθήκες έλλειψης αζώτου.

65 Σύσταση των ραγών άλλες ενώσεις Μεθοξυπυραζίνες : παράγονται από τον μεταβολισμό των αμινοξέων έχουν άρωμα πιπεριάς R R= CH(CH 3 ) 2 : 2-μεθοξυ-3- ισοπροπυλοπυραζίνη R= CH 2 CH(CH 3 ) 2 : 2-μεθοξυ-3- ισοβουτυλοπυραζίνη Θειόλες: βρίσκονται σε σύμπλοκα με κυστεΐνη - κυρίως σε Sauvignon blanc και έκλυση κατά την αλκοολική ζύμωση με τη δράση ενζύμου λυάσης. CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH(SH)-CH 2 OH 3-μερκαπτο-1-εξανόλη R= CH(CH 3 )CH 2 CH 3 : 2-μεθοξυ-3-βουτυλοπυραζίνη Πτητικές φαινόλες: αιθυλοφαινόλη (ερυθροί οίνοι), βινυλο-φαινόλη (λευκοί οίνοι) Αιθυλο-φαινόλη Βινυλο-φαινόλη

66 15. Σύσταση των ραγών Βιταμίνες Βιταμίνη C (ασκορβικό οξύ) Βιταμίνη(ες) Β Βιταμίνη Β1 (θειαμίνη) Βιταμίνη Α Βιταμίνη Ε Βιταμίνη Α Βιταμίνη C Βιταμίνη Ε

67 Ευχαριστώ!

ΘΕΜΑΤΑ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑΣ XHMEIA ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥ

ΘΕΜΑΤΑ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑΣ XHMEIA ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥ ΘΕΜΑΤΑ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑΣ XHMEIA ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥ ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΕΚΑΤΩΡΟΥ Επίκουρος Καθηγήτρια Χηµείας & Τεχνολογίας Τροφίµων Πάτρα 2017 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΦΥΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΓΕΝΙΚΑ ΚΑΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΑΝΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ωρίµανση του Σταφυλιού

Ωρίµανση του Σταφυλιού 1 Ωρίµανση του Σταφυλιού H ωρίµανση του σταφυλιού περνά από διάφορα στάδια-περιόδους: 1. Στο πρώτο στάδιο, η ρόγα είναι πράσινη από την παρουσία της χλωροφύλλης, ενώ η γεύση της έντονα ξινή, λόγω αυξηµένης

Διαβάστε περισσότερα

Ομάδες φαινολικών ενώσεων

Ομάδες φαινολικών ενώσεων ΦΑΙΝΟΛΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ Οι φαινολικές ενώσεις αποτελούν μία από τις κύριες ομάδες δευτερογενών μεταβολιτών. Αποτελούνται από ενώσεις με μεγάλη ποικιλία όσον αφορά τη δομή και λειτουργικότητά τους. Ο γενικός

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΙΝΟΛΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ Οι φαινολικές ενώσεις αποτελούν μία από τις κύριες ομάδες δευτερογενών μεταβολιτών. Αποτελούνται από ενώσεις με μεγάλη ποικιλία

ΦΑΙΝΟΛΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ Οι φαινολικές ενώσεις αποτελούν μία από τις κύριες ομάδες δευτερογενών μεταβολιτών. Αποτελούνται από ενώσεις με μεγάλη ποικιλία ΦΑΙΝΟΛΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ Οι φαινολικές ενώσεις αποτελούν μία από τις κύριες ομάδες δευτερογενών μεταβολιτών. Αποτελούνται από ενώσεις με μεγάλη ποικιλία όσον αφορά τη δομή και λειτουργικότητά τους. Ο γενικός

Διαβάστε περισσότερα

-H 2 H2 O R C COOH. α- κετοξύ

-H 2 H2 O R C COOH. α- κετοξύ Παραπροϊόντα αλκοολικής ζύµωσης Τα παραπροϊόντα της αλκοολικής ζύµωσης είναι χηµικές ενώσεις που προέρχονται είτε από τον ίδιο το µηχανισµό της αλκοολικής ζύµωσης, είτε από το µεταβολισµό της ζύµης, είτε

Διαβάστε περισσότερα

Τοπικά παραδοσιακά τρόφιμα : Oίνος OΡΘΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΟΙΝΩΝ

Τοπικά παραδοσιακά τρόφιμα : Oίνος OΡΘΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΟΙΝΩΝ Τοπικά παραδοσιακά τρόφιμα : Oίνος OΡΘΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΟΙΝΩΝ ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΤΣΕΡΙΔΗΣ Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής του Ανθρώπου Τοπικά Παραδοσιακά

Διαβάστε περισσότερα

Διαφάνειες Παραδόσεων Οινολογίας Το σταφύλι. Σύσταση γλεύκους

Διαφάνειες Παραδόσεων Οινολογίας Το σταφύλι. Σύσταση γλεύκους Διαφάνειες Παραδόσεων Οινολογίας 2015-16 3. Το σταφύλι. Σύσταση γλεύκους Πρόλογος Οι διαφάνειες παραδόσεων σημειώσεις είναι υπό επεξεργασία. Υπάρχουν οι παρακάτω ενότητες 1. Οίνος και Ελληνικός πολιτισμός

Διαβάστε περισσότερα

Διαφάνειες Παραδόσεων Οινολογίας Ένζυμα στην οινοποίηση

Διαφάνειες Παραδόσεων Οινολογίας Ένζυμα στην οινοποίηση Διαφάνειες Παραδόσεων Οινολογίας 2015-16 10. Ένζυμα στην οινοποίηση Πρόλογος Οι διαφάνειες παραδόσεων σημειώσεις είναι υπό επεξεργασία. Υπάρχουν οι παρακάτω ενότητες 1. Οίνος και Ελληνικός πολιτισμός 2.

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ: ΦΡΟΥΤΑ & ΛΑΧΑΝΙΚΑ. Επικ.. Καθηγήτρια Χημείας & Τεχνολογίας Τροφίμων Τμήμα Χημείας, Παν/μιο Πάτρα 2017

ΧΗΜΕΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ: ΦΡΟΥΤΑ & ΛΑΧΑΝΙΚΑ. Επικ.. Καθηγήτρια Χημείας & Τεχνολογίας Τροφίμων Τμήμα Χημείας, Παν/μιο Πάτρα 2017 ΧΗΜΕΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ: ΦΡΟΥΤΑ & ΛΑΧΑΝΙΚΑ Αργυρώ Μπεκατώρου Επικ.. Καθηγήτρια Χημείας & Τεχνολογίας Τροφίμων Τμήμα Χημείας, Παν/μιο Πατρών Πάτρα 2017 Εισαγωγή Μεγάλη στροφή στην κατανάλωση φρούτων και προϊόντων

Διαβάστε περισσότερα

Οινολογία Ι. Ενότητα 1: Στοιχεία για το Σταφύλι: Η Πρώτη Ύλη - Η Ωρίμανση (2/3), 2ΔΩ. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου

Οινολογία Ι. Ενότητα 1: Στοιχεία για το Σταφύλι: Η Πρώτη Ύλη - Η Ωρίμανση (2/3), 2ΔΩ. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου Οινολογία Ι Ενότητα 1: Στοιχεία για το Σταφύλι: Η Πρώτη Ύλη - Η Ωρίμανση (2/3), 2ΔΩ Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου Διδάσκοντες: Κοτσερίδης Γιώργος Καλλιθράκα Τίνα Μαθησιακοί Στόχοι

Διαβάστε περισσότερα

Οινολογία Ι. Ενότητα 1: Στοιχεία για το Σταφύλι: Η Πρώτη Ύλη - Η Ωρίμανση (3/3), 1ΔΩ. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου

Οινολογία Ι. Ενότητα 1: Στοιχεία για το Σταφύλι: Η Πρώτη Ύλη - Η Ωρίμανση (3/3), 1ΔΩ. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου Οινολογία Ι Ενότητα 1: Στοιχεία για το Σταφύλι: Η Πρώτη Ύλη - Η Ωρίμανση (3/3), 1ΔΩ Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου Διδάσκοντες: Κοτσερίδης Γιώργος Καλλιθράκα Τίνα Μαθησιακοί Στόχοι

Διαβάστε περισσότερα

Φ ΣΙ Σ Ο Ι Λ Ο Ο Λ Γ Ο Ι Γ Α

Φ ΣΙ Σ Ο Ι Λ Ο Ο Λ Γ Ο Ι Γ Α Δηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης Τµήµα Αγροτικής Ανάπτυξης Οξείδωση της γλυκόζης ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ «Καταβολισµός ή ανοµοίωση» C 6 H 12 O+6O 2 +6H 2 O 12H 2 O+6CO 2 +686 Kcal/mol Πηγές ενέργειας κατά την

Διαβάστε περισσότερα

Χρώμα και τρόφιμα. μαζί με τα πρόσθετα των τροφίμων

Χρώμα και τρόφιμα. μαζί με τα πρόσθετα των τροφίμων Φυσικές χρωστικές των τροφίμων Ν. Καλογερόπουλος Δρ Χημικός Χρώμα και τρόφιμα Χρώμα: βασικός παράγοντας στην εκτίμηση της ποιότητας ενός τροφίμου. Ένα τρόφιμο δεν τρώγεται αν δεν έχει το σωστό χρώμα. Χρώμα

Διαβάστε περισσότερα

Βιοχημεία Τροφίμων Ι. Ενότητα 12 η Φρούτα και Λαχανικά ΙΙΙ. Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου

Βιοχημεία Τροφίμων Ι. Ενότητα 12 η Φρούτα και Λαχανικά ΙΙΙ. Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου Βιοχημεία Τροφίμων Ι Ενότητα 12 η Φρούτα και Λαχανικά ΙΙΙ Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου Στόχοι ενότητας Κατανόηση της δομής, της βιοσύνθεσης και της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Οι οργανισμοί εξασφαλίζουν ενέργεια, για τις διάφορες λειτουργίες τους, διασπώντας θρεπτικές ουσίες που περιέχονται στην τροφή τους. Όμως οι φωτοσυνθετικοί

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων

Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (Τ.Ε.Ι.) Θεσσαλίας Επεξεργασία & Αξιοποίηση Αγρο-Διατροφικών Αποβλήτων Μέρος ΙΙ: Παραλαβή ουσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας Ενότητα ΙΙ.4: Υδατοδιαλυτές

Διαβάστε περισσότερα

Επίτευξη και προσδιορισμός της βέλτιστης τεχνολογικής ωριμότητας. Κανάκης Γιάννης Γεωπόνος Οινολόγος Mc

Επίτευξη και προσδιορισμός της βέλτιστης τεχνολογικής ωριμότητας. Κανάκης Γιάννης Γεωπόνος Οινολόγος Mc Επίτευξη και προσδιορισμός της βέλτιστης τεχνολογικής ωριμότητας Κανάκης Γιάννης Γεωπόνος Οινολόγος Mc Ποιότητα Σταφυλιών Στάδια Ανάπτυξης της Ράγας Δυνατότητα Επίτευξης Βέλτιστης Τεχνολογικής Ωριμότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ. Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ. Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί Η ζωή στον πλανήτη μας στηρίζεται στην ενέργεια του ήλιου. Η ενέργεια αυτή εκπέμπεται με τη μορφή ακτινοβολίας. Ένα πολύ μικρό μέρος αυτής της ακτινοβολίας

Διαβάστε περισσότερα

1 Τρύγος Η εποχή του τρύγου, η ποιότητα του σταφυλιού και η καταλληλότητά του για ζύµωση επηρεάζονται από το κλίµα κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης των σταφυλιών. Κρύος και υγρός καιρός οδηγεί σε σταφύλι

Διαβάστε περισσότερα

Οινολογία Ι. Ενότητα 1: Στοιχεία για το Σταφύλι: Η Πρώτη Ύλη - Η Ωρίμανση (1/3), 1ΔΩ. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου

Οινολογία Ι. Ενότητα 1: Στοιχεία για το Σταφύλι: Η Πρώτη Ύλη - Η Ωρίμανση (1/3), 1ΔΩ. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου Οινολογία Ι Ενότητα 1: Στοιχεία για το Σταφύλι: Η Πρώτη Ύλη - Η Ωρίμανση (1/3), 1ΔΩ Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου Διδάσκοντες: Κοτσερίδης Γιώργος Καλλιθράκα Τίνα Μαθησιακοί Στόχοι

Διαβάστε περισσότερα

1 Μηλογαλακτική Ζύµωση Ως µηλογαλακτική ζύµωση θεωρείται η µετατροπή του L-µηλικού οξέος προς L- γαλακτικό οξύ και διοξείδιο του άνθρακα µε την επίδραση µικροοργανισµών. Κατά συνέπεια, το αποτέλεσµα της

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Βιοενεργητική είναι ο κλάδος της Βιολογίας που μελετά τον τρόπο με τον οποίο οι οργανισμοί χρησιμοποιούν ενέργεια για να επιβιώσουν και να υλοποιήσουν τις

Διαβάστε περισσότερα

Χηµεία-Βιοχηµεία Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2001

Χηµεία-Βιοχηµεία Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2001 Χηµεία-Βιοχηµεία Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2001 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Ζήτηµα 1ο 1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: Η σταθερά Κ w στους 25 ο C έχει τιµή 10-14 : α.

Διαβάστε περισσότερα

Χηµεία-Βιοχηµεία Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2001

Χηµεία-Βιοχηµεία Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2001 Ζήτηµα 1ο Χηµεία-Βιοχηµεία Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2001 1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: Η σταθερά Κ w στους 25 ο C έχει τιµή 10-14 : α. µόνο στο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 5. ΧΡΩΜΑΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΛΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΟΙΝΩΝ Ιωάννης Ρούσσης

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 5. ΧΡΩΜΑΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΛΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΟΙΝΩΝ Ιωάννης Ρούσσης ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 5 ΧΡΩΜΑΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΛΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΟΙΝΩΝ Ιωάννης Ρούσσης Οκτώβριος 2016 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ Χρώμα Οίνου Το χρώμα του οίνου είναι σημαντικός παράγοντας ποιότητας των οίνων. Οφείλεται,

Διαβάστε περισσότερα

Ο αλκοολικός τίτλος % vol είναι % v/v. Η αλκοόλη, % vol, μετράται στους 20 o C. Γίνεται διόρθωση της αλκοόλης όταν η θερμοκρασία είναι διαφορετική

Ο αλκοολικός τίτλος % vol είναι % v/v. Η αλκοόλη, % vol, μετράται στους 20 o C. Γίνεται διόρθωση της αλκοόλης όταν η θερμοκρασία είναι διαφορετική ΟΙΝΟΣ ΑΛΚΟΟΛΗ Με απόσταξη 200 ml οίνου συλλέγονται 133-150 ml αποστάγματος. Για την εξουδετέρωση της οξύτητας του οίνου, για να μη ληφθούν στο απόσταγμα πτητικά οξέα (οξικό, ανθρακικό και θειώδες), στα

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικό οξύ του σταφυλιού και των προϊόντων του. Πολύ λίγο διαδεδοµένο στη φύση. Πιο ισχυρό οργανικό οξύ, µε τη µεγαλύτερη σταθερά διάστασης è

Ειδικό οξύ του σταφυλιού και των προϊόντων του. Πολύ λίγο διαδεδοµένο στη φύση. Πιο ισχυρό οργανικό οξύ, µε τη µεγαλύτερη σταθερά διάστασης è ΤΡΥΓΙΚΟ ΟΞΥ Γενικά COOH-CHOH-CHOH-COOH Βρίσκεται σε συγκέντρωση από 1,0 µέχρι 5,5 g/l Ποικιλία αµπέλου Καιρικές συνθήκες Φύση και σύσταση εδάφους Αλκοολοµετρικό τίτλο του οίνου Ειδικό οξύ του σταφυλιού

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας. Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας. Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Στο 3 ο κεφάλαιο του βιβλίου η συγγραφική ομάδα πραγματεύεται την ενέργεια και την σχέση που έχει αυτή με τους οργανισμούς

Διαβάστε περισσότερα

3.1 Ενέργεια και οργανισμοί

3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Δημήτρης Η. Β 1 25.3.14 3 Ο Κεφάλαιο 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Η ενέργεια έχει κεντρική σημασία για έναν οργανισμό, γιατί ό,τι και να κάνουμε χρειαζόμαστε ενέργεια. Ο κλάδος της βιολογίας που ασχολείται

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV 1 V ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV 1 V ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV 1 V ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ I. Γενικότητες Αναλόγως των τροφικών τους απαιτήσεων τα µικρόβια διαιρούνται σε κατηγορίες: - αυτότροφα που χρησιµοποιούν

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Όλοι οι οργανισμοί, εκτός από αυτούς από αυτούς που έχουν την ικανότητα να φωτοσυνθέτουν, εξασφαλίζουν ενέργεια διασπώντας τις θρεπτικές ουσιές που περιέχονται

Διαβάστε περισσότερα

Lisa V. Fine - Coastal Vineyards

Lisa V. Fine - Coastal Vineyards ΘΕΜΑΤΑ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥ_2 ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΕΚΑΤΩΡΟΥ Επίκουρος Καθηγήτρια Χημείας & Τεχνολογίας Τροφίμων Πάτρα 2016 Lisa V. Fine - Coastal Vineyards 4. Φύλλο Ανατομία Συνδέεται με το βλαστό στο

Διαβάστε περισσότερα

Σημειώσεις για την εργαστηριακή άσκηση ΑΝΑΛΥΣΗ ΟΙΝΟΥ του Εργαστηρίου Ανάλυσης και Τεχνολογίας Τροφίμων Καθηγητής Ιωάννης Ρούσσης.

Σημειώσεις για την εργαστηριακή άσκηση ΑΝΑΛΥΣΗ ΟΙΝΟΥ του Εργαστηρίου Ανάλυσης και Τεχνολογίας Τροφίμων Καθηγητής Ιωάννης Ρούσσης. Σημειώσεις για την εργαστηριακή άσκηση ΑΝΑΛΥΣΗ ΟΙΝΟΥ του Εργαστηρίου Ανάλυσης και Τεχνολογίας Τροφίμων Καθηγητής Ιωάννης Ρούσσης Προσδιορισμοί Αλκοόλη Ολική οξύτητα Πτητική οξύτητα Ελεύθερος θειώδης ανυδρίτης

Διαβάστε περισσότερα

Το φωσφορικό ανιόν δεν ανάγεται µέσα στο φυτό. Παραµένει στην υψηλότερη οξειδωτική µορφή του

Το φωσφορικό ανιόν δεν ανάγεται µέσα στο φυτό. Παραµένει στην υψηλότερη οξειδωτική µορφή του Το φωσφορικό ανιόν δεν ανάγεται µέσα στο φυτό Παραµένει στην υψηλότερη οξειδωτική µορφή του 1)ελεύθερο Pi (inorganic phosphate) 2)προσαρτηµένο ως φωσφορική οµάδα πάνω σε κάποιο µόριο το συµβολίζουµε ως

Διαβάστε περισσότερα

Xημική σύσταση καρπών εσπεριδοειδών

Xημική σύσταση καρπών εσπεριδοειδών Xημική σύσταση καρπών εσπεριδοειδών Χημική σύσταση καρπού εσπεριδοειδών Εξαρτάται από τη γενετική του σύσταση αλλά επηρεάζεται (σε μεγάλο βαθμό) από τις εδαφοκλιματικές συνθήκες, το υποκείμενο, την άρδευση-λίπανση

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 ο 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση:

ΘΕΜΑ 1 ο 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 5 ΙΟΥΝΙΟΥ 2001 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ) : ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΘΕΜΑ 1 ο 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό

Διαβάστε περισσότερα

1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση:

1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: ΘΕΜΑ 1o 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: Η σταθερά Κ w στους 25 ο C έχει τιµή 10-14 : α. µόνο στο καθαρό νερό β. σε οποιοδήποτε υδατικό διάλυµα γ. µόνο σε

Διαβάστε περισσότερα

Ν 2. 78% της σύστασης της ατμόσφαιρας

Ν 2. 78% της σύστασης της ατμόσφαιρας Αφομοίωση του Ν 2 Ν 2 78% της σύστασης της ατμόσφαιρας 3.8 x 10 15 τόνοι Ν 2 σε ατμόσφαιρα 18 x 10 15 τόνοι Ν 2 σε ιζήματα του φλοιού της γης Κύκλος του Ν 2 Αφομοίωση Ν 2 στα φυτά - Άλατα Βασική πηγή αζώτου

Διαβάστε περισσότερα

Μεταβολισμός πρωτεϊνών και των αμινοξέων

Μεταβολισμός πρωτεϊνών και των αμινοξέων Μεταβολισμός πρωτεϊνών και των αμινοξέων Πρωτεΐνες Πολυσακχαρίτες Λίπη Γαλακτικό Γλυκόζη Αμινοξέα Πρωτεΐνες οργανισμού Δεξαμενή Αζώτου Πυροστα φυλικό Γλυκονεογένεση Γλυκόλυση Acetyl-CoA 6- φωσφορική Γλυκόζη

Διαβάστε περισσότερα

Τα χημικά στοιχεία που είναι επικρατέστερα στους οργανισμούς είναι: i..

Τα χημικά στοιχεία που είναι επικρατέστερα στους οργανισμούς είναι: i.. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «XHMIKH ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ» ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 1. Όταν αναφερόμαστε στον όρο «Χημική Σύσταση του Κυττάρου», τί νομίζετε ότι

Διαβάστε περισσότερα

ενζυμική αμαύρωση. Η ενζυμική αμαύρωση είναι το μαύρισμα τις μελανίνες

ενζυμική αμαύρωση. Η ενζυμική αμαύρωση είναι το μαύρισμα τις μελανίνες Ενζυμική αμαύρωση Όταν καθαρίζουμε ή κόβουμε λαχανικά και φρούτα συμβαίνουν μια σειρά αντιδράσεων που μεταβάλουν το χρώμα της σάρκας τους σε σκούρο. Αυτές οι μεταβολές ονομάζονται ενζυμική αμαύρωση. Η

Διαβάστε περισσότερα

«ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ» ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ. Δρ. Γεώργιος Μαντάνης Εργαστήριο Τεχνολογίας Ξύλου Τμήμα Σχεδιασμού & Τεχνολογίας Ξύλου & Επίπλου

«ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ» ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ. Δρ. Γεώργιος Μαντάνης Εργαστήριο Τεχνολογίας Ξύλου Τμήμα Σχεδιασμού & Τεχνολογίας Ξύλου & Επίπλου «ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ» ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ Δρ. Γεώργιος Μαντάνης Εργαστήριο Τεχνολογίας Ξύλου Τμήμα Σχεδιασμού & Τεχνολογίας Ξύλου & Επίπλου ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ ΣΥΣΤΑΣΗ ΞΥΛΟΥ ΣΕ ΔΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

3.1 Ενέργεια και οργανισμοί..σελίδα 2 3.2 Ένζυμα βιολογικοί καταλύτες...σελίδα 4 3.3 Φωτοσύνθεση..σελίδα 5 3.4 Κυτταρική αναπνοή.

3.1 Ενέργεια και οργανισμοί..σελίδα 2 3.2 Ένζυμα βιολογικοί καταλύτες...σελίδα 4 3.3 Φωτοσύνθεση..σελίδα 5 3.4 Κυτταρική αναπνοή. 5ο ΓΕΛ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ Μ. ΚΡΥΣΤΑΛΛΙΑ 2/4/2014 Β 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί..σελίδα 2 3.2 Ένζυμα βιολογικοί καταλύτες...σελίδα 4 3.3 Φωτοσύνθεση..σελίδα 5 3.4 Κυτταρική

Διαβάστε περισσότερα

Το νερό και οι ιδιότητές του Οι µοναδικές φυσικοχηµικές ιδιότητες του νερού οφείλονται στο ότι:

Το νερό και οι ιδιότητές του Οι µοναδικές φυσικοχηµικές ιδιότητες του νερού οφείλονται στο ότι: Το νερό και οι ιδιότητές του Οι µοναδικές φυσικοχηµικές ιδιότητες του νερού οφείλονται στο ότι: το µόριο του είναι πολύ µικρό, είναι πολικό και µεταξύ των µορίων του σχηµατίζονται δεσµοί υδρογόνου. Οι

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ "ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ"

ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ "ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ" ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ Καθ. Γεώργιος Μαντάνης Εργαστήριο Επιστήμης & Τεχνολογίας Ξύλου Τμήμα Σχεδιασμού & Τεχνολογίας Ξύλου & Επίπλου www.teilar.gr/~mantanis ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ ΣΥΣΤΑΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα 30 μικρομόρια που συνιστούν τα πρόδρομα μόρια των βιομακρομορίων; Πώς μπορούν να ταξινομηθούν;

Ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα 30 μικρομόρια που συνιστούν τα πρόδρομα μόρια των βιομακρομορίων; Πώς μπορούν να ταξινομηθούν; Ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα 30 μικρομόρια που συνιστούν τα πρόδρομα μόρια των βιομακρομορίων; Πώς μπορούν να ταξινομηθούν; Γενικά Για να προσδιορίσουμε τα 30 πρόδρομα μόρια των βιομακρομορίων θα πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

Οργανική Χημεία. Κεφάλαιο 26: Βιομόρια: υδατάνθρακες

Οργανική Χημεία. Κεφάλαιο 26: Βιομόρια: υδατάνθρακες Οργανική Χημεία Κεφάλαιο 26: Βιομόρια: υδατάνθρακες 1. Γενικά Ενώσεις που απαντούν σε κάθε ζωντανό οργανισμό Άμυλο και ζάχαρη στις τροφές και κυτταρίνη στο ξύλο, χαρτί και βαμβάκι είναι καθαροί υδατάνθρακες

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ Η τροφή αποτελείται και από ουσίες μεγάλου μοριακού βάρους (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λιπίδια, νουκλεϊνικά οξέα). Οι ουσίες αυτές διασπώνται (πέψη) σε απλούστερες (αμινοξέα, απλά σάκχαρα,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΒΑΣΙΚΗΣ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΟΙΝΟΥ

ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΒΑΣΙΚΗΣ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΟΙΝΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΒΑΣΙΚΗΣ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΟΙΝΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΡΟΥΣΣΗΣ Ο οίνος είναι αλκοολούχο ποτό που λαμβάνεται με ζύμωση χυμού σταφυλιών (γλεύκος, μούστος) Συστατικά Οίνου

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 ο 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση:

ΘΕΜΑ 1 ο 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 5 ΙΟΥΝΙΟΥ 2001 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ): ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ

Διαβάστε περισσότερα

1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση:

1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: ΘΕΜΑ 1o 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: Η σταθερά Κ w στους 5 ο C έχει τιµή 10-14 : α. µόνο στο καθαρό νερό β. σε οποιοδήποτε υδατικό διάλυµα γ. µόνο σε υδατικά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΔΑΦΟΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥ

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΔΑΦΟΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΔΑΦΟΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥ ΕΔΑΦΟΣ Φυσικές ιδιότητες Δομή και σύσταση Χρώμα Βάθος Διαπερατότητα Διαθέσιμη υγρασία Θερμοκρασία Χημικές ιδιότητες ph Αλατότητα Γονιμότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΕΣ ΧΡΩΣΤΙΚΕΣ Το χρώμα είναι ένας βασικός παράγοντας στη εκτίμηση της ποιότητας ενός τροφίμου. Το χρώμα των τροφίμων οφείλεται σε φυσικές ή

ΦΥΣΙΚΕΣ ΧΡΩΣΤΙΚΕΣ Το χρώμα είναι ένας βασικός παράγοντας στη εκτίμηση της ποιότητας ενός τροφίμου. Το χρώμα των τροφίμων οφείλεται σε φυσικές ή ΦΥΣΙΚΕΣ ΧΡΩΣΤΙΚΕΣ Το χρώμα είναι ένας βασικός παράγοντας στη εκτίμηση της ποιότητας ενός τροφίμου. Το χρώμα των τροφίμων οφείλεται σε φυσικές ή τεχνητές χρωστικές. Οι πιο σημαντικές φυσικές χρωστικές είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 ο 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση:

ΘΕΜΑ 1 ο 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 5 ΙΟΥΝΙΟΥ 2001 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ): ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 6. ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ ΟΙΝΩΝ Ιωάννης Ρούσσης

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 6. ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ ΟΙΝΩΝ Ιωάννης Ρούσσης ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 6 ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ ΟΙΝΩΝ Ιωάννης Ρούσσης Οκτώβριος 2016 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ Σταθερότητα οίνων Η σταθερότητα των οίνων αφορά την κατάσταση των οίνων κατά τη διατήρησή του. Γενικά, οίνοι που

Διαβάστε περισσότερα

Οργανική Χηµεία. Κεφάλαιο 26: Βιοµόρια: υδατάνθρακες

Οργανική Χηµεία. Κεφάλαιο 26: Βιοµόρια: υδατάνθρακες Οργανική Χηµεία Κεφάλαιο 26: Βιοµόρια: υδατάνθρακες 1. Γενικά Ενώσεις που απαντούν σε κάθε ζωντανό οργανισµό Άµυλο και ζάχαρη στις τροφές και κυτταρίνη στο ξύλο, χαρτί και βαµβάκι είναι καθαροί υδατάνθρακες

Διαβάστε περισσότερα

Βιοχημεία Τροφίμων Ι Ενότητα 12η Έφη Τσακαλίδου

Βιοχημεία Τροφίμων Ι Ενότητα 12η Έφη Τσακαλίδου Βιοχημεία Τροφίμων Ι Ενότητα 12 η Φρούτα και Λαχανικά ΙΙΙ (μέρος α) Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου Στόχοι ενότητας Κατανόηση της δομής, της βιοσύνθεσης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΑΜΠΕΛΙ ΚΑΙ ΣΤΟ ΚΡΑΣΙ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΑΜΠΕΛΙ ΚΑΙ ΣΤΟ ΚΡΑΣΙ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΑΜΠΕΛΙ ΚΑΙ ΣΤΟ ΚΡΑΣΙ Ο λόγος περί οίνου è Η σηµερινή κατάσταση είναι αποτέλεσµα των εξελίξεων της δεκαετίας του 1950. Η παγκόσµια παραγωγή παρουσίασε σηµάδια ύφεσης από τα τέλη του 19 ου αιώνα

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΕΣ ΧΡΩΣΤΙΚΕΣ Το χρώμα είναι ένας βασικός παράγοντας στη εκτίμηση της ποιότητας ενός τροφίμου. Το χρώμα των τροφίμων οφείλεται σε φυσικές ή

ΦΥΣΙΚΕΣ ΧΡΩΣΤΙΚΕΣ Το χρώμα είναι ένας βασικός παράγοντας στη εκτίμηση της ποιότητας ενός τροφίμου. Το χρώμα των τροφίμων οφείλεται σε φυσικές ή ΦΥΣΙΚΕΣ ΧΡΩΣΤΙΚΕΣ Το χρώμα είναι ένας βασικός παράγοντας στη εκτίμηση της ποιότητας ενός τροφίμου. Το χρώμα των τροφίμων οφείλεται σε φυσικές ή τεχνητές χρωστικές. Οι πιο σημαντικές φυσικές χρωστικές είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ) 2010 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ) 2010 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ A ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ) 010 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Για τις ηµιτελείς προτάσεις Α1 και Α να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της πρότασης και δίπλα το

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ. 1.4 Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τις παρακάτω χημικές εξισώσεις, σωστά συμπληρωμένες:

ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ. 1.4 Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τις παρακάτω χημικές εξισώσεις, σωστά συμπληρωμένες: ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 10 ΙΟΥΛΙΟΥ 2009 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ-ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΧΗΜΕΙΑ-ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΧΗΜΕΙΑ-ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Α Για τις προτάσεις Α1 και Α να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της πρότασης και, δίπλα, το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή επιλογή. Α1. Ποιο

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο τρίτο. 3.1: Ενέργεια και οργανισμοί

Κεφάλαιο τρίτο. 3.1: Ενέργεια και οργανισμοί Κεφάλαιο τρίτο 3.1: Ενέργεια και οργανισμοί Όλοι οι οργανισμοί εξασφαλίζουν την ενέργεια που χρειάζονται με την διάσπαση των θρεπτικών ουσιών της τροφής τους. Οι οργανισμοί που έχουν την ικανότητα να φωτοσυνθέτουν

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Κυτταρική αναπνοή: Ο διαχειριστής της ενέργειας και των σκελετών άνθρακα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Κυτταρική αναπνοή: Ο διαχειριστής της ενέργειας και των σκελετών άνθρακα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Κυτταρική αναπνοή: Ο διαχειριστής της ενέργειας και των σκελετών άνθρακα Η πορεία σχηματισμού του αμύλου στους χλωροπλάστες και της σακχαρόζης στο κυτταρόπλασμα Η πορεία σχηματισμού του αμύλου

Διαβάστε περισσότερα

Διαφάνειες Παραδόσεων Οινολογίας Μικροβιακές αλλοιώσεις οίνου

Διαφάνειες Παραδόσεων Οινολογίας Μικροβιακές αλλοιώσεις οίνου Διαφάνειες Παραδόσεων Οινολογίας 2015-16 9. Μικροβιακές αλλοιώσεις οίνου Πρόλογος Οι διαφάνειες παραδόσεων σημειώσεις είναι υπό επεξεργασία. Υπάρχουν οι παρακάτω ενότητες 1. Οίνος και Ελληνικός πολιτισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΠΟΝΗΣΕΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ ΤΟ ΧΗΜΙΚΟ ΟΠΛΟΣΤΑΣΙΟ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΒΙΟΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΚΑΤΑΠΟΝΗΣΗΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΠΟΝΗΣΕΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ ΤΟ ΧΗΜΙΚΟ ΟΠΛΟΣΤΑΣΙΟ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΒΙΟΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΚΑΤΑΠΟΝΗΣΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΠΟΝΗΣΕΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ ΤΟ ΧΗΜΙΚΟ ΟΠΛΟΣΤΑΣΙΟ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΒΙΟΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΚΑΤΑΠΟΝΗΣΗΣ Η σύνθεση των δευτερογενών μεταβολιτών έχει άμεση σχέση με την αντιμετώπιση των βιοτικών παραγόντων

Διαβάστε περισσότερα

Οινολογία Ι. Ενότητα 7: Ερυθρή Οινοποίηση (1/3), 1ΔΩ. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου. Διδάσκοντες: Κοτσερίδης Γιώργος

Οινολογία Ι. Ενότητα 7: Ερυθρή Οινοποίηση (1/3), 1ΔΩ. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου. Διδάσκοντες: Κοτσερίδης Γιώργος Οινολογία Ι Ενότητα 7: Ερυθρή Οινοποίηση (1/3), 1ΔΩ Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου Διδάσκοντες: Κοτσερίδης Γιώργος Καλλίθρακα Τίνα Μαθησιακοί Στόχοι Εκχύλιση συστατικών Οινοποιητής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Την ενέργεια και τα υλικά που οι οργανισμοί εξασφαλίζουν από το περιβάλλον τους συνήθως δεν μπορούν να τα αξιοποίησουν άμεσα. Η αξιοποίησή τους

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον παρακάτω πίνακα σωστά συμπληρωμένο: Η 2 SO 4 NH 4 HNO 3 H 2 O. Μονάδες 5 ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΤΑΞΗ

ΘΕΜΑ 1 ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον παρακάτω πίνακα σωστά συμπληρωμένο: Η 2 SO 4 NH 4 HNO 3 H 2 O. Μονάδες 5 ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΤΑΞΗ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΤΑΞΗ ΘΕΜΑ 1 ο ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 10 ΙΟΥΝΙΟΥ 2005 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ): ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα: Φαινολικό & αρωματικό δυναμικό των οίνων της ποικιλίας ξινόμαυρο. Περίληψη

Θέμα: Φαινολικό & αρωματικό δυναμικό των οίνων της ποικιλίας ξινόμαυρο. Περίληψη φαινολικό και αρωματικό δυναμικό των οίνων της ποικιλίας ξινόμαυρο Μαρία Κυραλέου Yποψήφια Διδάκτωρ Οινολογίας Tμήμα Eπιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών τηλ. 215294719 mkyrleou@u.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 3

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 3 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 3 Το θέμα που απασχολεί το κεφάλαιο σε όλη του την έκταση είναι ο μεταβολισμός και χωρίζεται σε τέσσερις υποκατηγορίες: 3.1)Ενέργεια και οργανισμοί,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΨΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΣΥΝΟΨΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΥΝΟΨΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΡΟΦΗ Λίπη Πολυσακχαρίτες Γλυκόζη κι άλλα σάκχαρα Πρωτεΐνες Αμινοξέα Λιπαρά Οξέα Γλυκόλυση Πυροσταφυλικό Οξύ Ακέτυλο-oA Αλυσίδα μεταφοράς ηλεκτρονίων / Οξειδωτική φωσφορυλίωση

Διαβάστε περισσότερα

Οινολογία Ι. Ενότητα 2: Παράγοντες που επηρεάζουν την ωρίμανση. Παρακολούθηση ωρίμανσης. Τρυγητός (2/4), 1ΔΩ

Οινολογία Ι. Ενότητα 2: Παράγοντες που επηρεάζουν την ωρίμανση. Παρακολούθηση ωρίμανσης. Τρυγητός (2/4), 1ΔΩ Οινολογία Ι Ενότητα 2: Παράγοντες που επηρεάζουν την ωρίμανση. Παρακολούθηση ωρίμανσης. Τρυγητός (2/4), 1ΔΩ Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου Διδάσκοντες: Κοτσερίδης Γιώργος Καλλίθρακα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Κ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΜΗΜΑ:Β 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Είναι γνωστό πως οποιοσδήποτε οργανισμός, για να λειτουργήσει χρειάζεται ενέργεια. Η ενέργεια αυτή βρίσκεται

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 3 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ» ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ. 1. Να ορίσετε την έννοια της Βιοενεργητικής.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 3 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ» ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ. 1. Να ορίσετε την έννοια της Βιοενεργητικής. ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 3 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ» Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 1. Να ορίσετε την έννοια της Βιοενεργητικής. 2. Πώς οι αυτότροφοι οργανισμοί εξασφαλίζουν την τροφή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΑΜΥΛΟΥ - ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ (άσκηση 8 του εργαστηριακού οδηγού) Μέσος χρόνος πειράματος: 45 λεπτά Α. ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου

Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου Απρίλιος Μάιος 12 Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου (Ερωτήσεις που παρουσιάζουν ενδιαφέρον) 1. Τι είναι τα βιομόρια και ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά τους; Βιομόρια

Διαβάστε περισσότερα

Περίληψη Βιολογίας Κεφάλαιο 3

Περίληψη Βιολογίας Κεφάλαιο 3 Περίληψη Βιολογίας Κεφάλαιο 3 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Η σημασία της ενέργειας στους οργανισμούς. Η ενέργεια είναι ένας παράγοντας σημαντικός για τους οργανισμούς γιατί όλες οι λειτουργίες τους απαιτούν

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ Θέμα Α ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΜΟΝΟ ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ-ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο 3.1-ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο 3.1-ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο 3.1-ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Ενέργεια υπάρχει παντού στο περιβάλλον και η παρουσία της γίνεται αισθητή με διαφόρους τρόπους.τα καιρικά φαινόμενα, οι κυτταρικές διεργασίες καθώς και όλες οι

Διαβάστε περισσότερα

3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Όλοι οι οργανισμοί προκειμένου να επιβιώσουν και να επιτελέσουν τις λειτουργίες τους χρειάζονται ενέργεια. Οι φυτικοί οργανισμοί μετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια με τη διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Όλοι οι οργανισμοί με εξαίρεση τους φωτοσυνθετικούς εξασφαλίζουν την απαραίτητη ενέργεια διασπώντας θρεπτικές ουσίες που

3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Όλοι οι οργανισμοί με εξαίρεση τους φωτοσυνθετικούς εξασφαλίζουν την απαραίτητη ενέργεια διασπώντας θρεπτικές ουσίες που 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Όλοι οι οργανισμοί με εξαίρεση τους φωτοσυνθετικούς εξασφαλίζουν την απαραίτητη ενέργεια διασπώντας θρεπτικές ουσίες που περιέχονται στην τροφή τους. Αντίθετα οι φωτοσυνθετικοί,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: 22/05/2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: XHMEIA-BIOXHMEIA ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΘΕΜΑ Α A1. δ A2. β A3. Λάθος

Διαβάστε περισσότερα

Βιοχημεία Τροφίμων Ι Ενότητα 13η Έφη Τσακαλίδου

Βιοχημεία Τροφίμων Ι Ενότητα 13η Έφη Τσακαλίδου Βιοχημεία Τροφίμων Ι Ενότητα 13 η Η Αμαύρωση των Τροφίμων (μέρος α) Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου Στόχοι ενότητας Κατανόηση της δομής και της λειτουργικότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΖΥΜΩΤΙΚΗ ΑΠΟΛΑΣΠΩΣΗ ΤΟΥ ΓΛΕΥΚΟΥΣ

ΠΡΟΖΥΜΩΤΙΚΗ ΑΠΟΛΑΣΠΩΣΗ ΤΟΥ ΓΛΕΥΚΟΥΣ ΠΡΟΖΥΜΩΤΙΚΗ ΑΠΟΛΑΣΠΩΣΗ ΤΟΥ ΓΛΕΥΚΟΥΣ Τα γλεύκη που προορίζονται για τη παραγωγή λευκών οίνων, πρέπει απαραίτητα να διαυγάσουν πριν την έναρξη της αλκοολικής ζύμωσης, προκειμένου να αποκτήσουν και διατηρήσουν

Διαβάστε περισσότερα

1. Να οξειδωθούν και να παράγουν ενέργεια. (ΚΑΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ)

1. Να οξειδωθούν και να παράγουν ενέργεια. (ΚΑΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ) Θάνος Α. Β1 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Όλοι οι οργανισμοί προκειμένου να επιβιώσουν και να επιτελέσουν τις λειτουργίες τους χρειάζονται ενέργεια. Οι φυτικοί οργανισμοί μετατρέπουν

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. Πηκτίνες

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. Πηκτίνες ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Πηκτίνες Γενικά Πολυσακχαρίτης ο οποίος βρίσκεται σε διάφορες συγκεντρώσεις στα κυτταρικά τοιχώματα των ανώτερων φυτικών ιστών μαζί με την κυτταρίνη. Η πηκτίνη

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Β Λυκείου θέματα

Βιολογία Β Λυκείου θέματα Ι. Οι υδατάνθρακες διακρίνονται σε μονοσακχαρίτες, δισακχαρίτες και πολυσακχαρίτες. α) Να αναφέρετε από δύο παραδείγματα μονοσακχαριτών, δισακχαριτών και πολυσακχαριτών. (6μ) β) Σε ένα κύτταρο συναντώνται

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Βιολογίας 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Εργασία Βιολογίας 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Εργασία Βιολογίας Καθηγητής: Πιτσιλαδής Β. Μαθητής: Μ. Νεκτάριος Τάξη: Β'2 Υλικό: Κεφάλαιο 3 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Την ενέργεια και τα υλικά που οι οργανισμοί εξασφαλίζουν από το περιβάλλον

Διαβάστε περισσότερα

Απώλειες των βιταμινών κατά την επεξεργασία των τροφίμων

Απώλειες των βιταμινών κατά την επεξεργασία των τροφίμων Απώλειες των βιταμινών κατά την επεξεργασία των τροφίμων Αποφλοίωση και καθαρισμός Πολλά φυτικά προϊόντα π.χ, μήλα, πατάτες χρειάζονται αποφλοίωση ή καθαρισμό μερικών τμημάτων τους πριν από την κατεργασία.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. της Νικολέτας Ε. 1. Να οξειδωθούν και να παράγουν ενέργεια. (ΚΑΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ)

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. της Νικολέτας Ε. 1. Να οξειδωθούν και να παράγουν ενέργεια. (ΚΑΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ) ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ της Νικολέτας Ε. 3ο Κεφάλαιο Περιληπτική Απόδοση 3.1. Ενέργεια και οργανισμοί Όλοι οι οργανισμοί προκειμένου να επιβιώσουν και να επιτελέσουν τις λειτουργίες τους χρειάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων ΤΕΙ Αθήνας Εαρινό Εξάμηνο 2006 2007 a 1 η Εξέταση στην Βιοχημεία. Ονοματεπώνυμο : Τυπικό εξάμηνο : Αριθμός Μητρώου :

Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων ΤΕΙ Αθήνας Εαρινό Εξάμηνο 2006 2007 a 1 η Εξέταση στην Βιοχημεία. Ονοματεπώνυμο : Τυπικό εξάμηνο : Αριθμός Μητρώου : Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων ΤΕΙ Αθήνας Εαρινό Εξάμηνο 2006 2007 a 1 η Εξέταση στην Βιοχημεία Ονοματεπώνυμο : Τυπικό εξάμηνο : Αριθμός Μητρώου : 1. Στο παρακάτω διάγραμμα του κύκλου του Krebs να σημειωθούν

Διαβάστε περισσότερα

Βιοχημεία Τροφίμων Ι Ενότητα 12η Έφη Τσακαλίδου

Βιοχημεία Τροφίμων Ι Ενότητα 12η Έφη Τσακαλίδου Βιοχημεία Τροφίμων Ι Ενότητα 12 η Φρούτα και Λαχανικά ΙΙΙ (μέρος β) Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου Στόχοι ενότητας Κατανόηση της δομής, της βιοσύνθεσης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ. Το κύριο ενεργειακό «νόμισμα» των κυττάρων ειναι το ΑΤΡ.

ΕΡΓΑΣΙΑ. Το κύριο ενεργειακό «νόμισμα» των κυττάρων ειναι το ΑΤΡ. ΕΡΓΑΣΙΑ Εξεταζόμενο Μάθημα : Bιολογία Κεφάλαιο 3 : Μεταβολισμός Mαθήτρια : Αγνή Τ. Υπεύθυνος Καθηγητής : Πιτσιλαδής Τμήμα : Β3 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Το σύνολο των χημικών αντριδράσεων που λαμβάνουν

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ. Στοιχείο O C H N Ca P K S Na Mg περιεκτικότητα % ,5 1 0,35 0,25 0,15 0,05

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ. Στοιχείο O C H N Ca P K S Na Mg περιεκτικότητα % ,5 1 0,35 0,25 0,15 0,05 ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Βιοχημεία: είναι η επιστήμη που ασχολείται με τη μελέτη των οργανικών ενώσεων που συναντώνται στον οργανισμό, καθώς και με τον μεταβολισμό τους. ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ 108 στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Χηµείας - Βιοχηµείας Τεχνoλογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000

Θέµατα Χηµείας - Βιοχηµείας Τεχνoλογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 Θέµατα Χηµείας Βιοχηµείας Τεχνoλογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 000 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Ζήτηµα 1ο Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: 1.1. Ένα υδατικό διάλυµα χαρακτηρίζεται ουδέτερο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑ Α Β ) ΤΕΤΑΡΤΗ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) Θέμα Α Για τις προτάσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΗΝΟ 3 ΝΗ 3 Η 2 Ο Μονάδες 3 β) Ποιο από τα παραπάνω ζεύγη, στο ίδιο υδατικό διάλυµα, µπορεί να αποτελέσει ρυθµιστικό διάλυµα; Μονάδες 2 ΑΠ.

ΗΝΟ 3 ΝΗ 3 Η 2 Ο Μονάδες 3 β) Ποιο από τα παραπάνω ζεύγη, στο ίδιο υδατικό διάλυµα, µπορεί να αποτελέσει ρυθµιστικό διάλυµα; Μονάδες 2 ΑΠ. ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΥΤΕΡΑ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΕΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ): ΧΗΜΕΙΑ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΘΕΜΑ 1 ο Να γράψετε στο τετράδιό σας

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Διάλεξης: Ο ρόλος του ανταγωνισμού των θρεπτικών στοιχείωνστηνανάπτυξηκαιτην. Χ. Λύκας

Τίτλος Διάλεξης: Ο ρόλος του ανταγωνισμού των θρεπτικών στοιχείωνστηνανάπτυξηκαιτην. Χ. Λύκας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ» Μάθημα: «Επίδραση του αβιοτικού και βιοτικού περιβάλλοντος στην παραγωγή των φυτών» Τίτλος

Διαβάστε περισσότερα

KΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Χημική σύσταση του κυττάρου. Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση:

KΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Χημική σύσταση του κυττάρου. Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση: KΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Χημική σύσταση του κυττάρου Ενότητα 1.1: Χημεία της ζωής Ενότητα 2.1: Μακρομόρια Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση: 1. Για ποιο λόγο θεωρείται αναγκαία η σταθερότητα

Διαβάστε περισσότερα