Αθήνα, 15 Ιανουαρίου Προς την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας

Transcript

1 Αθήνα, 15 Ιανουαρίου 2007 Προς την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας Συμμετέχοντας στην ηλεκτρονική διαβούλευση για το σχέδιο νόμου «θεσμικό πλαίσιο έρευνας και τεχνολογίας σας στέλνουμε, εκτόα από τις συνοπτικές παρατηρήσεις που ήδη σας στείλαμε, και την ανάλυση του σχεδίου νόμου κατ άρθρο με την ελπίδα ότι θα σας φανούν χρήσιμες. Με τιμή Μαρία Θανοπούλου, Διευθύντρια Ερευνών, Ινστιτούτο Αστικής και Αγροτικής Κοινωνιολογίας του ΕΚΚΕ Ελισάβετ Αλλισον, ΕΛΕ Α Βαθμίδας, Ινστιτούτο Αστικής και Αγροτικής Κοινωνιολογίας του ΕΚΚΕ

2 ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ: «ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ» ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΑΤ ΑΡΘΡΟ Μαρία Θανοπούλου, Διευθύντρια Ερευνών Ελισάβετ Αλλισον, ΕΛΕ Α Βαθμίδας 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ

3 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Στο Νομοσχέδιο αυτό προβλέπονται ρυθμίσεις οι οποίες δεν υπηρετούν την δηλωμένη πολιτική βούληση περί ανάπτυξης της έρευνας. Συγκεκριμένα: Ι. ANTIKEIMΕΝΟ ΟΡΙΣΜΟ Ι - ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ (ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ) Πεδίο εφαρμογής (άρθρο 3) Το πεδίο εφαρμογής του νέου Νόμου παραμένει ασαφές. Αναφέρεται ρητά ότι θα ισχύσει για τους ερευνητικούς και τεχνολογικούς φορείς που εποπτεύονται από την ΓΓΕΤ, και αορίστως «... και σε όσους άλλους φορείς που, από ειδικές διατάξεις του παρόντος ή άλλων νόμων ή προεδρικών διαταγμάτων, ή υπουργικών αποφάσεων, αυτό προβλέπεται». Άρα, το Νομοσχέδιο ρυθμίζει προς το παρόν μόνο τους υφιστάμενους δημόσιους ερευνητικούς φορείς που εποπτεύονται από την ΓΓΕΤ (άρθρο 3). Ο προτεινόμενος Νόμος διατηρεί και επεκτείνει το καθεστώς άνισης νομοθετικής μεταχείρισης των ερευνητικών φορέων. Στο άρθρο 62 με σαφήνεια διατυπώνεται ότι: 1. Έχει ισχύ μόνον για τα 12 ερευνητικά κέντρα και για τα αυτοτελή ερευνητικά Ινστιτούτα (ένα) που εποπτεύονται από το ΥΠΕΤΕΚ (Σύνολο 13) 2. Δεν έχει ισχύ για τα ανεξάρτητα ερευνητικά Ινστιτούτα, αν και σε άλλο άρθρο (άρθρο 41, παρ. 4) τα ανεξάρτητα ερευνητικά Ινστιτούτα νοούνται ως αυτοτελή ερευνητικά Ινστιτούτα. Δηλαδή, εξαιρεί από τα αυτοτελή το Ινστιτούτο Α. Φλέμινγκ (Ν. 1514, άρθρο 31, παρ.1ββ ) 3. Δεν έχει ισχύ για τα ειδικά ερευνητικά κέντρα και Ινστιτούτα (άρθρα 46, 47) 4. Δεν έχει ισχύ για τα ακαδημαϊκά κέντρα, ινστιτούτα και μεταπτυχιακά Ινστιτούτα εφόσον διατηρεί τα άρθρα 13 και 14 του Ν Δεν έχει ισχύ για τα ερευνητικά πανεπιστημιακά ινστιτούτα (που σημαίνει ότι η έρευνα στον χώρο των ΑΕΙ δεν ρυθμίζεται από το Νομοσχέδιο αυτό) 6. Δεν έχει ισχύ για τα κέντρα τεχνολογικής έρευνας (άρθρο 47) 7. Δεν έχει επίσης ισχύ για τους ερευνητικούς και τεχνολογικούς φορείς που δεν εποπτεύονται από την ΓΓΕΤ Κατά τον τρόπο αυτό προβλέπει, διατηρεί και ενισχύει διαφορετικά καθεστώτα εφόσον μόνον οι εποπτευόμενοι από το ΥΠΕΤΕΚ φορείς υπάγονται στην αυστηρή διαδικασία αξιολόγησης του άρθρου 44. Αλλά και μεταξύ των ερευνητικών κέντρων του δημοσίου τομέα διατηρεί διαφορετικά καθεστώτα εφόσον προβλέπει την ισχύ μεταβατικών διατάξεων του Ν (άρθρα 27-30) που αφορούν μερικά από τα εποπτευόμενα κέντρα των θετικών επιστημών. Αρχές Δεν διατυπώνονται αρχές που διέπουν τον νόμο, πράγμα το οποίο συμβαίνει με άλλα σύγχρονα Νομοσχέδια (πχ. του Παιδείας για τα ΑΕΙ). 2

4 Ορισμοί (άρθρο 2) Οι ορισμοί (άρθρο 2, ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ) περιέχουν ασάφειες, κενά, ή και βρίσκονται σε αντίφαση με άλλες διατάξεις του Νομοσχεδίου. Ειδικότερα: 1. Βασική έρευνα: Διατυπώνεται η αντίληψη ότι η έρευνα αυτή αφορά στενά την επιστημονική κοινότητα και τις πνευματικές αναζητήσεις των ερευνητών ενώ αποσιωπάται ότι η βασική έρευνα συνδέεται άμεσα με τα τρέχοντα ερωτήματα του κάθε επιστημονικού κλάδου και δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να υπάρξει εφαρμοσμένη έρευνα. 2. Καινοτομία: Ο ορισμός της «καινοτομίας» στο άρθρο 2στ συναρτάται αποκλειστικά με την τεχνολογία με αποτέλεσμα να αποκλείεται οποιαδήποτε άλλο είδος καινοτομίας, και βεβαίως, η καινοτομική κοινωνική έρευνα. Η καινοτομική κοινωνική έρευνα στο πλαίσιο αυτό νομιμοποιείται μόνον εάν μετατρέπεται σε «νέα μέθοδο κοινωνικής εξυπηρέτησης» 3. Μελέτη: Ο ορισμός της «μελέτης» στο άρθρο 2ζ ως «συλλογής και ταξινόμησης στοιχείων που προορίζονται για χρήση από επιστημονικούς, κοινωνικούς ή κρατικούς φορείς» είναι ανεπαρκής γιατί δεν εμπεριέχει την επεξεργασία και σύνθεση των στοιχείων. Επιπλέον η «μελέτη» δεν μπορεί να ορίζεται με βάσει την χρήση της. 4. Ερευνητικός φορέας: Ο ορισμός του «ερευνητικού φορέα» - όπως διατυπώνεται στον Ν. 2919/2001, άρθρο 1 και επαναλαμβάνεται από το παρόν Νομοσχέδιο (άρθρο 2, παρ.1α ) - αφαιρεί από το Κράτος την υποχρέωση χρηματοδότησης - παρά το γεγονός ότι στο άρθρο 1 του Νομοσχεδίου «η προαγωγή της έρευνας συνιστά υποχρέωση του Κράτους». Η υποχρέωση χρηματοδότησης από το Κράτος αντικαθίσταται εν μέρει από «... την οικονομική εκμετάλλευση των αποτελεσμάτων από τους ίδιους τους φορείς, τους εργαζόμενους ή τρίτους». Δηλαδή η έρευνα δεν έχει πλέον δημόσιο χαρακτήρα στην περίπτωση των φορέων του Δημόσιου τομέα και η συλλογική πνευματική περιουσία των φορέων δεν αποτελεί πλέον αποκλειστικό κτήμα τους, αλλά εκχωρείται και στους εργαζόμενους οι οποίοι μετατρέπονται σε πωλητές αποτελεσμάτων/ μικροεπιχειρηματίες εντός των φορέων και σε τρίτους των οποίων η θέση και ο ρόλος είναι αδιευκρίνιστος. 5. Αναγνωρισμένος ερευνητικός φορέας: Εκτός από τον ορισμό του «ερευνητικού φορέα» προστίθεται ένας νέος όρος «αναγνωρισμένος ερευνητικός φορέας» δηλαδή «...ερευνητικός φορέας που έχει νομίμως αξιολογηθεί» (άρθρο 2ια ). Παράλληλα όμως δεν υπάρχει ορισμός τι είναι αξιολόγηση των ερευνητικών φορέων, απλώς γίνεται αναφορά στον όρο «αναγνωρισμένος ερευνητικός/ τεχνολογικός φορέας» που έχει νομίμως αξιολογηθεί (άρθρο 2, παρ.ια και ιβ ) και μάλιστα αόριστη εφόσον δεν προσδιορίζεται με σαφήνεια η διαδικασία νόμιμης αξιολόγησης. Διαδικασίες νόμιμης αξιολόγησης ορίζονται με σαφήνεια μόνο στο άρθρο 44 του Νομοσχεδίου που αφορά, όμως, μόνον τα Ινστιτούτα των ερευνητικών φορέων. Ούτε το άρθρο 44 - που αφορά την αξιολόγηση των ερευνητικών κέντρων και τεχνολογικών φορέων - ορίζει τι είναι «αξιολόγηση των ερευνητικών φορέων». Απλώς περιορίζεται να αναφέρει ρητά τα στοιχεία βάσει των οποίων προσδιορίζονται τα κριτήρια αξιολόγησης τους («...δημόσια χρηματοδότηση, εξωτερική χρηματοδότηση, διεθνής επιστημονική προβολή και τεχνολογική προβολή...»). Μέσα σε αυτά δεν περιλαμβάνονται κριτήρια επιστημονικότητας, όπως η επιστημονική ποιότητα και πληρότητα που περιλαμβάνονται στους ορισμούς της «αξιολόγησης» και «αποτίμησης» του άρθρου 2. 3

5 Επί πλέον ο όρος «αναγνωρισμένος ερευνητικός φορέας» χρησιμοποιείται μέσα στο Νομοσχέδιο μόνον για τους ερευνητικούς φορείς και όχι για τα ΑΕΙ/ ΑΤΕΙ και παραγωγικές επιχειρήσεις, κατά τις διαδικασίες υποβολής προτάσεων βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας (άρθρο 23 και 25). Επισημαίνεται ότι μέσω της χρήσης αυτού του όρου στα άρθρα 23 και 25 καθιερώνονται άνισοι όροι συμμετοχής στις ανταγωνιστικές διαδικασίες υποβολής προγραμμάτων βασικής έρευνας στον ΕΟΕΤ. 6. Εθνικά Ερευνητικά Κέντρα: Τα Εθνικά Ερευνητικά Κέντρα του Ν στο Νομοσχέδιο μετατρέπονται σε «Ερευνητικά Κέντρα» απλώς, (άρθρο 41, παρ.4) πράγμα το οποίο συνεπάγεται ότι το Κράτος δεν έχει πλέον υποχρέωση να προάγει την έρευνα μέσω αυτών (άρθρο 1). 7. Ερευνητής: Εισάγεται ο ορισμός του «ερευνητή» στους βασικούς ορισμούς του Νομοσχεδίου (άρθρο 2στ ) ο οποίος έρχεται σε αντίφαση με τον ορισμό του ερευνητή στο Άρθρο 48, παρ.2 του παρόντος Νομοσχεδίου. Στους ορισμούς περιλαμβάνονται επί πλέον: συντομογραφίες (ιζ, ιη, ιθ, κ και κδ ) καθώς και περιγραφή του περιεχομένου των Ερευνητικών Τομέων του ΕΟΕΤ και της Διεύθυνσης τους (κα, κβ ) τα οποία και δεν ανήκουν στο άρθρο αυτό. ΙΙ. ΕΘΝΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΡEΥΝΗΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ (ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β ) Τα Εθνικά Όργανα σχεδιασμού και υλοποίησης της ερευνητικής πολιτικής (ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β και Γ ) όπως προτείνονται, συγκροτούν ένα πολύπλοκο γραφειοκρατικό μηχανισμό. Εισάγεται πληθώρα Οργάνων (ΕΣΕΤ, ΕΟΕΤ, ΔΕΕΤ, ΓΓΕ, ΤΕΣ κλπ) - κεντρικών και περιφερειακών - που είναι πιθανόν να οδηγήσει σε καθυστερήσεις και δυσλειτουργίες, τόσο στο επίπεδο παραγωγής του ερευνητικού έργου όσο και στο επίπεδο των διαδικασιών λειτουργίας των ερευνητικών κέντρων. Παρατηρείται σύγχυση αρμοδιοτήτων των δύο Υπουργείων, του ΥΠΕΤΕΚ και του Παιδείας, που συνεποπτεύουν τον νέο θεσμό ΕΟΕΤ χωρίς να ορίζονται οι όροι αυτής της συνεποπτείας. (άρθρο 14, παρ.1). Επί πλέον, προβλέπεται, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του ΕΟΕΤ, η ίδρυση ενός περιφερειακού μηχανισμού (παραρτήματα, τομεακά παραρτήματα προγραμμάτων, τοπικά τεχνολογικά γραφεία κλπ ) που αυξάνει την γραφειοκρατία στα ζητήματα της έρευνας. Παρατηρείται σε ορισμένα σημεία επικάλυψη αρμοδιοτήτων μεταξύ ΕΣΕΤ και ΕΟΕΤ (άρθρο 6, παρ.6 και άρθρο 15, παρ.6 αντιστοίχως). Υπάρχει ασάφεια ως προς την κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ της ΓΓΕΤ και του Υπουργείου Έρευνας και Υπουργείου Ανάπτυξης. Η συγκρότηση των ΕΣΕΤ, ΕΟΕΤ και ΤΕΣ του ΕΟΕΤ στηρίζεται σε επιλογή μόνο πρωτοβάθμιων καθηγητών και ερευνητών έτσι ώστε να αποκλείονται οι καθηγητές και ερευνητές της επόμενης αμέσως βαθμίδας που εκπροσωπούν ένα δυναμικό μέρος της ερευνητικής κοινότητας (ιεραρχικό και συντηρητικό το Νομοσχέδιο). 4

6 Υιοθετείται η απόλυτη διάκριση μεταξύ βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας (συγκρότηση ΕΣΕΤ, διορισμός μελών ΕΣΕΤ, οργανωτική δομή ΕΟΕΤ, δράσεις ερευνητικών προγραμμάτων κλπ) αποκόπτοντας κατά τον τρόπο αυτό την άμεση συσχέτιση βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας. Δεν δίνεται έμφαση στην ερευνητική εμπειρία ως βασικό και απαραίτητο προσόν το οποίο πρέπει να συνυπάρχει με τα λοιπά προσόντα των μελών όλων των οργάνων σχεδιασμού και υλοποίησης ερευνητικής πολιτικής. Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΣΕΤ) Συγκρότηση του ΕΣΕΤ και προσόντα των μελών του: Ως προς τα προσόντα των μελών του ΕΣΕΤ υιοθετείται η διάκριση μεταξύ βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας, έτσι ώστε να προτάσσεται το είδος της έρευνας με το οποίο τα μέλη του ΕΣΕΤ ασχολούνται και όχι η επιστημονική περιοχή εντός της οποίας έχουν αποκτήσει ερευνητική εμπειρία. Με αυτή τη λογική είναι δυνατόν ολόκληροι επιστημονικοί κλάδοι να μην εκπροσωπούνται στο ΕΣΕΤ, εφόσον τα μέλη του μπορούν να προέρχονται «...από οποιονδήποτε κλάδο της επιστήμης» (άρθρο 7 και άρθρο 10, παρ.1). Κατά συνέπεια είναι δυνατόν μέλη του ΕΣΕΤ που δεν έχουν καμία σχέση με τις κοινωνικές επιστήμες και την κοινωνική έρευνα να αποφασίζουν για ζωτικά ζητήματα του χώρου αυτού. Είναι δυνατόν να αποφασίζουν για παράδειγμα, την αναδιάρθρωση, αλλά και την κατάργηση ερευνητικών τομέων του Τμήματος Βασικής και Τμήματος Εφαρμοσμένης Έρευνας του ΕΟΕΤ (άρθρο 22, 24) μετά από εισήγηση του ΔΣ του ΕΟΕΤ, το οποίο επίσης απαρτίζεται από επιστήμονες που επιλέγονται με την ίδια λογική (άρθρο 17, παρ.1). Είναι δυνατόν ακόμα να εισηγούνται προς την ΔΕΕΤ «...την ίδρυση, συγχώνευση, διάσπαση, κατάργηση ή αναδιάρθρωση ερευνητικών κέντρων και ερευνητικών ινστιτούτων» (άρθρο 6, παρ.6) Επίσης η προσπάθεια σύνδεσης της έρευνας με την παραγωγή, που διαπνέει το Νομοσχέδιο, εκφράζεται και μέσω των προσόντων τριών μελών του ΕΣΕΤ που πρέπει να είναι «έγκριτοι εκπρόσωποι του επιχειρηματικού κόσμου» (άρθρο 7). Οι εκπρόσωποι του επιχειρηματικού κόσμου προτάσσονται ως μόνοι εκπρόσωποι όλων των παραγωγικών τάξεων της Ελληνικής κοινωνίας αποκλείοντας με τον τρόπο αυτό την συμμετοχή στον σχεδιασμό και υλοποίηση της ερευνητικής πολιτικής και των λοιπών παραγωγικών τάξεων. Ακόμα οι εκπρόσωποι των βιομηχάνων, στην περίπτωση της Επιτροπής επιλογής των μελών του ΕΣΕΤ (άρθρο 8α ) προτάσσονται ως μόνοι εκπρόσωποι του επιχειρηματικού κόσμου, εφ όσον μέλος της Επιτροπής αυτής είναι μόνον εκπρόσωπος του ΣΕΒ. Αξιοσημείωτο είναι ότι τα προσόντα των μελών του ΕΣΕΤ που προέρχονται από τον επιχειρηματικό χώρο είναι σαφώς δυσανάλογα προς αυτών των υπολοίπων μελών (παρά την ρητή αναφορά στην αναλογία των προσόντων σε προηγούμενο (άρθρο 8α ). Επίσης είναι ασαφής η διαδικασία πιστοποίησης αυτών των προσόντων και αόριστα τα κριτήρια που επιτρέπουν την πιστοποίηση αυτή (άρθρο 7, παρ.1β ). 5

7 Εθνικός Οργανισμός Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΟΕΤ) Σκοποί του ΕΟΕΤ: Δεν είναι κατανοητό γιατί, μεταξύ των σκοπών του ΕΟΕΤ, συγκαταλέγεται και «η αποσύνδεση της βασικής έρευνας από την υποχρεωτική συνεργασία με την βιομηχανία», εφόσον η βασική έρευνα, όπως ορίζεται στο άρθρο 2 «πραγματοποιείται χωρίς να υπάρχει ενόψει ιδιαίτερη εφαρμογή ή χρήση» (άρθρο 14, παρ.3). Συγκρότηση του ΕΟΕΤ: Στο πενταμελές Συμβούλιο προβλέπονται και 2 μέλη των οποίων οι ιδιότητες είναι ασαφείς (άρθρο 16). Στα προσόντα των μελών του ΔΣ προϋποτίθεται η Ελληνική υπηκοότητα των μελών, πράγμα που αντίκειται στην Ευρωπαϊκή Νομοθεσία (άρθρο 17). Εφόσον «τα μέλη του ΔΣ του ΕΟΕΤ πρέπει να διαθέτουν τα προσόντα των μελών του ΕΣΕΤ που θεραπεύουν την βασική ή εφαρμοσμένη- τεχνολογική έρευνα..» (άρθρο 17, παρ.1) ισχύουν οι παρατηρήσεις που αναφέραμε στη προηγούμενη ενότητα περί ΕΣΕΤ και ιδιαίτερα περί «της διάκρισης βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας», καθώς και «περί προσόντων και διαδικασίας επιλογής των μελών του ΔΣ του ΕΟΕΤ». Αρμοδιότητες: Ο ΕΟΕΤ ενεργεί χωρίς να επικοινωνεί με τους ερευνητικούς φορείς κατεξοχήν αρμόδιους για την έρευνα. Προκειμένου να κατανείμει κονδύλια και να «εξειδικεύσει τα προγράμματα βασικής, εφαρμοσμένης έρευνας και διεθνούς συνεργασίας» λαμβάνει υπόψη του μόνον τις εισηγήσεις των ΤΕΣ και όχι και των Επιστημονικών Συμβουλίων και των ΔΣ των κέντρων (άρθρο 15, παρ.2 και 3). Ο ΕΟΕΤ «Διαχειρίζεται την αξιολόγηση των προτάσεων και προγραμμάτων βασικής, εφαρμοσμένης έρευνας και διεθνούς συνεργασίας» (άρθρο 15, παρ.4) χωρίς να αναφέρεται η διαδικασία και ο ρόλος του ως προς την τελική επιλογή των δικαιούχων της χρηματοδότησης, μετά την ολοκλήρωση της κρίσης των προτάσεων από τους κριτές (άρθρο 27). O EOET έχει την υπερεξουσία να «γνωμοδοτεί για την συγχώνευση, διάσπαση, κατάργηση κ.λπ. ερευνητικών κέντρων και ινστιτούτων» (άρθρο 15, παρ.6) ενώ πρόκειται για οργανισμό διαχείρισης του ΕΠΕΤ και κατανομής σχετικών κονδυλίων (άρθρο 14, παρ.2). Και στο θέμα αυτό ο ΕΟΕΤ εμφανίζεται να γνωμοδοτεί χωρίς να λαμβάνει υπόψη του τα όργανα διοίκησης των ερευνητικών κέντρων τα οποία αφορούν αυτές οι γνωμοδοτήσεις. ΤΕΣ: Ασαφής ο τρόπος με τον οποίο τα μέλη των ΤΕΣ «επικουρούν το ΕΣΕΤ σε θέματα εκλογής διευθυντών ερευνητικών κέντρων και διευθυντών ερευνητικών ινστιτούτων» (άρθρο 21, παρ.6δ ). Οργάνωση βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας (άρθρο 22, παρ.1 και άρθρο 24, παρ.1) Σε σημαντικά θέματα όπως είναι «η αναδιάρθρωση, ο εμπλουτισμός ή η κατάργηση των ερευνητικών τομέων» της βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας μόνοι αρμόδιοι εμφανίζονται το ΕΣΕΤ και εμμέσως ο ΕΟΕΤ, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η γνώμη των οργάνων διοίκησης των ερευνητικών κέντρων. 6

8 Χρηματοδότηση βασικής έρευνας του άρθρου 23, παρ.3α : Στο άρθρο 23, παρ.1α τα ανταγωνιστικά ερευνητικά προγράμματα δεν ορίζονται με βάση τους ερευνητικούς τομείς που έχουν προαναφερθεί στο άρθρο 22 και αφορούν επιστημονικούς κλάδους, αλλά βάσει των κατηγοριών των δυνητικών συμμετεχόντων. Δεν προβλέπεται τίποτα για την κατανομή των κονδυλίων μεταξύ των ερευνητικών τομέων. Έτσι δεν κατοχυρώνεται μέσω του Νομοσχεδίου ότι στα προγράμματα βασικής έρευνας θα συμπεριλαμβάνονται και προγράμματα κοινωνικής έρευνας. Αντί να προβλέπεται χρηματοδότηση για διεξαγωγή έρευνας σε σημαντικούς επιστημονικούς τομείς, προβλέπεται χρηματοδότηση για προγράμματα μικρού βεληνεκούς και κατακερματισμός κονδυλίων. Στο άρθρο 23, παρ.3α όπου χρηματοδοτούνται κατά μέσο όρο περίπου 500 έργα από Δράσεις Α και 80 από Δράση Β καθίσταται σαφές ότι προωθούνται τα μικρά προγράμματα και ο κατακερματισμός της χρηματοδότησης σε μικρές ομάδες (ατομοκεντρικό μοντέλο) σε βάρος των μεγάλων ομάδων και της σημαντικής χρηματοδότησης υπέρ της ερευνητικής εργασίας. Επιπλέον μέσω της προϋπόθεσης συμμετοχής υποψηφίων διδακτόρων ή υποψηφίων μεταδιδακτορικού κύκλου έμμεσα προωθείται η χρηματοδότηση της έρευνας στα ΑΕΙ, εφόσον ερευνητικά κέντρα όπως το ΕΚΚΕ δεν έχουν αντίστοιχες δυνατότητες σε τέτοια κλίμακα. Δεν προβλέπεται τίποτα για την κατανομή των κονδυλίων μεταξύ ΑΕΙ και ερευνητικών φορέων Οργάνωση Εφαρμοσμένης Έρευνας του άρθρου 25: Ερευνητικά Προγράμματα Εφαρμοσμένης Έρευνας Εκτός από την δράση Α1, οι λοιπές δεν προβλέπουν έρευνα. Η χρηματοδότηση για την εφαρμοσμένη έρευνα τεμαχίζεται για να στηρίξει παράπλευρες δράσεις που δεν περιγράφονται ως εφαρμοσμένη έρευνα, δημιουργώντας έτσι την εντύπωση ότι τα κονδύλια για την εφαρμοσμένη έρευνα θα αναλωθούν σε δικτυώσεις, συνεργασίες δημιουργία κέντρων αριστείας, οι οποίες και δεν αποτελούν από μόνες τους εφαρμοσμένη έρευνα. Επιπλέον στο (3) και στο (4) διατυπώνονται με ασάφεια οι όροι της διαδικασίας κατανομής της σχετικής χρηματοδότησης, πράγμα που καθιστά αδύνατο να κατανοηθεί αν τελικώς θα υπάρξει χρηματοδότηση για εφαρμοσμένη κοινωνική έρευνα, όταν μάλιστα ο όρος επιχείρηση διαπνέει όλα τα είδη των δράσεων που προτείνονται. Οργάνωση Εφαρμοσμένης Έρευνας του άρθρου 26: Προγράμματα τεχνολογικής έρευνας και καινοτομίας. Πρόκειται για δράσεις υποστήριξης, σύνδεσης φορέων, και δικτύωσης (Δράσεις Α1, Α2, Β1, Β2, Β3) και δεν είναι κατανοητό γιατί θεσπίζεται αυτή η υποστήριξη μέσω της κατανομής κονδυλίων για την έρευνα. Οργανωτική δομή: Δεν προβλέπεται καμία διαδικασία «συνομιλίας» μεταξύ βασικής και εφαρμοσμένη έρευνας η οποία θα μπορούσε να εξασφαλιστεί ενδεχομένως μέσω ενός ενιαίου τομέα βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας. Η διάκριση αυτή έχει άμεση επίπτωση στην διαδικασία κρίσης του ερευνητικού προσωπικού των Κέντρων εφόσον παραμένει αδιευκρίνιστο πως θα προσδιορισθούν τα αρμόδια ΤΕΣ (με βάσει την οργανωτική δομή του ΕΟΕΤ) των Τμημάτων βασικής ή 7

9 εφαρμοσμένης έρευνας. Γεννιέται το ερώτημα μήπως και οι ερευνητές των κέντρων (όπως και τα μέλη του ΕΣΕΤ), οι οποίοι δεν είναι δυνατόν να διακρίνονται σε ερευνητές βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας, θα πρέπει, για να κριθούν, να υπαχθούν σε μια από τις δύο κατηγορίες. Δεν προβλέπονται διαδικασίες αξιολόγησης των αξιολογητών εφόσον βασική αρχή για την αξιολόγηση της έρευνας πρέπει να είναι το ότι αυτοί οι οποίοι αξιολογούν πρέπει και οι ίδιοι να αξιολογούνται με ανάλογες διαδικασίες. Διυπουργική Επιτροπή για την Έρευνα και Τεχνολογία (ΔΕΕΤ) Στο άρθρο 29, παρ.3β υπάρχει αοριστία σε σχέση με τα κονδύλια που κατανέμονται (ποια είναι, από που προέρχονται και με ποια κριτήρια κατανέμονται). Υπουργείο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΥΠΕΤΕΚ) Είναι απορίας άξιο γιατί το ΥΠΕΤΕΚ, το οποίο ενεργοποιείται με το Νομοσχέδιο, δεν περιλαμβάνεται στα Εθνικά Όργανα σχεδιασμού και υλοποίησης ερευνητικής πολιτικής του ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Β αλλά εντάσσεται κατά περίεργο τρόπο στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ με τίτλο Εθνικό Πρόγραμμα Έρευνας και Τεχνολογίας. Τελικώς, είναι το ΥΠΕΤΕΚ Εθνικό Όργανο σχεδιασμού και υλοποίησης ερευνητικής πολιτικής ; ΙΙΙ. ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ (ΕΠΕΤ) (ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ ) Εθνικό Πρόγραμμα Έρευνας και Τεχνολογίας (άρθρο 34) Δεν συμμετέχουν τα ερευνητικά κέντρα στην κατάρτιση του ΕΠΕΤ εφόσον δεν προβλέπονται και εισηγήσεις των Επιστημονικών Συμβουλίων και των Δ.Σ. των Κέντρων. Στην παρ.3 προβλέπεται ανάθεση έργων μέσω των ανταγωνιστικών διαδικασιών του ΕΟΕΤ, αλλά παραμένει ασαφές μέσω ποιών διαδικασιών και σε ποιές περιπτώσεις θα γίνεται αυτό. Στην παρ.4 εισάγεται η χρηματοδότηση βιομηχανικής έρευνας με δημόσια κονδύλια. Αντί των ερευνητικών κέντρων θα χρηματοδοτούνται βιομηχανίες ή παραγωγικές μονάδες, με όρους άγνωστους. Οι βιομηχανικές μονάδες που υποβάλλουν προγράμματα δεν υπόκεινται σε διαδικασία αξιολόγησης ή πιστοποίησής, όπως τα ερευνητικά κέντρα, αλλά μπορούν απλά να υποβάλουν προτάσεις. Η άνιση νομοθετική μεταχείριση των ερευνητικών κέντρων είναι σαφής εφόσον στην παρ.5 μόνον οι ερευνητικοί φορείς απαιτείται να είναι αναγνωρισμένοι, ενώ όλοι οι υπόλοιποι δεν έχουν τέτοια προϋπόθεση. (Δημόσιες υπηρεσίες, ΑΕΙ/ ΑΤΕΙ, ερευνητικοί και τεχνολογικοί φορείς και άλλοι φορείς που εγκρίνονται με κοινή Υπουργική Απόφαση, βιομηχανικές επιχειρήσεις και άλλες παραγωγικές μονάδες). 8

10 Στη παρ.7 εισάγονται εξαιρέσεις ως προς την εκτέλεση ερευνητικών προγραμμάτων και έργων που δεν περιλαμβάνονται στο ΕΠΕΤ, με αόριστα κριτήρια όπως «άμεση και προφανής ωφελιμότητα για την εθνική ανάπτυξη», και όρους περίεργους όπως «έκτακτα κοινωνικά φαινόμενα» και αοριστίες όπως «ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας». Διαχείριση ειδικών δαπανών (άρθρο 35): Εδώ προβλέπονται αορίστως άλλες εξαιρέσεις για απευθείας αναθέσεις εκτέλεσης προγραμμάτων, έργων και μελετών κλπ. χωρίς να κατανομάζονται συγκεκριμένες περιπτώσεις εξαιρέσεων. Υπουργείο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΥΠΕΤΕΚ) (άρθρο 36) Το Υπουργείο εμφανίζεται να είναι ερευνητικός φορέας που υποκαθιστά τους αρμόδιους ερευνητικούς φορείς: Στη παρ.1γ «η συστηματική διερεύνηση της Ε&Τ» και στη παρ. 1ια «η συλλογή, διάδοση και αξιοποίηση των επιστημονικών πληροφοριών κλπ». Είναι ασαφής ο ρόλος του ΥΠΕΤΕΚ στο άρθρο 36δ σε ότι αφορά την «μελέτη και κατάρτιση των όρων και προϋποθέσεων εργασίας όσων απασχολούνται στην έρευνα. Και μάλιστα παρά τους αρχικούς ορισμούς του άρθρου 2 χρησιμοποιείται ο αόριστος ορισμός του «όσοι απασχολούνται στην έρευνα» Στην προβλεπόμενη διαδικασία του άρθρου 36, παρ.5 περί ειδικών μελετών, και διερευνήσεων επιτρέπεται να αναλαμβάνουν έρευνες και αξιολογήσεις άτομα και νομικά πρόσωπα, ειδικά γραφεία κλπ., χωρίς να τίθενται προϋποθέσεις πιστοποίησης της σχέσης τους με την έρευνα. Κατά αυτή την έννοια όλοι μπορούν να είναι ερευνητές Στο άρθρο 36, παρ.6 προβλέπονται επιχειρήσεις με σκοπό την εφαρμογή και αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας. Η εμπορευματοποίηση της γνώσης γίνεται σκοπός και κατά τον τρόπο αυτό πλήττεται ο δημόσιος χαρακτήρας της έρευνας. Τα αποτελέσματα της ερευνητικής εργασίας αποκόπτονται από τους παραγωγούς και μετατρέπονται σε προϊόν εκμεταλλεύσιμο με όρους οικονομικούς. Ειδικότερα, το σύνθετο ζήτημα της εφαρμογής και αξιοποίησης των αποτελεσμάτων της κοινωνικής έρευνας, που δεν είναι πάντα εφαρμόσιμα στην παραγωγική διαδικασία, δεν λύνεται μέσω της ίδρυσης επιχειρήσεων του άρθρου 36, παρ.6. IV. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ (ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ) Συνεργατική έρευνα Κοινά ευρωπαϊκά προγράμματα Χρηματοδότηση (άρθρο 37) Το άρθρο αυτό εμπεριέχει πολλές ασάφειες (στις παρ.1, 2, 3, 4, 5 και 6) έτσι ώστε να μην είναι κατανοητό τι και πως τελικώς ρυθμίζεται. Μάλιστα, με την παρ. 1 προβλέπεται η δυνατότητα διεξαγωγής έρευνας στην αλλοδαπή, με ελληνική χρηματοδότηση, χωρίς να προσδιορίζεται σε ποιές περιπτώσεις. 9

11 Κινητικότητα Ερευνητών Επαναπατρισμός Ελλήνων επιστημόνων της διασποράς (άρθρο 39) Η κινητικότητα αφορά μόνον «την προσέλκυση ξένων επιστημόνων» και όχι και την διευκόλυνση της αποστολής Ελλήνων προς το εξωτερικό (άρθρο 39, παρ.1). Αλλά επίσης αναφέρεται σε «επιστήμονες» γενικώς χωρίς να γίνεται λόγος και για την ερευνητική τους ιδιότητα ή εμπειρία και χωρίς να τίθενται άλλα κριτήρια. Στην παρ.2 γίνεται αναφορά στον επαναπατρισμό των Ελλήνων επιστημόνων της διασποράς σαν ένα θέμα θεμελιώδους εθνικής πολιτικής, το οποίο αποτελεί μια επαναφορά της προσέλκυσης των ελλήνων επιστημόνων του εξωτερικού. Δεν είναι κατανοητό γιατί να υπάρχουν προνόμια πάσης φύσεως και κατοχύρωση ειδικού καθεστώτος της παρ.4 για να τον επαναπατρισμό των Ελλήνων επιστημόνων που χαρακτηρίζονται της Διασποράς από το γεγονός και μόνον ότι έχουν εργαστεί σε ΑΕΙ ή ερευνητικά ιδρύματα του εξωτερικού για τουλάχιστον δύο χρόνια. Η παρ.5 είναι ασύνδετη με το λοιπό περιεχόμενο του άρθρου 39. Στην παρ.6 συγκροτούνται «επιτροπές για την Ευρωπαϊκή Χάρτα των Ερευνητών, τον Κώδικα Δεοντολογίας για τις Προσλήψεις των Ερευνητών και την άρση των εμποδίων στην κινητικότητα των Ερευνητών» χωρίς να προσδιορίζεται ο αριθμός των μελών και χωρίς να περιγράφονται οι ιδιότητες των μελών τους. Συμμετοχή της Ελλάδας στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας και σε ευρωπαϊκούς και διεθνείς διακυβερνητικούς οργανισμούς (άρθρο 40): Στην παρ.2 το ΕΣΕΤ έχει την υπερεξουσία να τροποποιεί τα επιστημονικά πεδία για την βιομηχανική Ε&Τ χωρίς να λαμβάνει υπόψη τη γνώμη των ενδιαφερομένων ερευνητικών φορέων. Στην παρ.3 δεν ορίζονται οι διαδικασίες προκήρυξης των ειδικών προγραμμάτων συνεργατικής έρευνας που προβλέπονται. Ενώ δεν ορίζεται στο Νομοσχέδιο ποιές θα είναι οι αρμοδιότητες της ΓΓΕΤ, στο άρθρο 40, παρ.4 και 5 υπάρχει ρητή αναφορά στην ΓΓΕΤ. V. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ (ΟΡΙΣΜΟΙ ΙΔΡΥΣΗ- ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ- ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ - ΔΙΚΤΥΑ) (ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε ) Ερευνητικοί φορείς του Δημόσιου Τομέα (άρθρο 41) Το άρθρο 41 δηλώνει ότι το νέο Υπουργείο δεν έχει την εξουσία να εποπτεύσει όλους τους διάσπαρτους ερευνητικούς φορείς της χώρας, αλλά μόνον ορισμένους. Άρα η πολιτική συντονισμού της έρευνας σε εθνικό επίπεδο δεν πραγματώνεται μέσω του νόμου αυτού. Μάλιστα αν τα επιμέρους Υπουργεία εποπτεύουν τα δικά τους ειδικά κέντρα, είναι άγνωστο για ποια κονδύλια για την έρευνα θα αποφασίζει η Διυπουργική Επιτροπή. Η διατήρηση των πολλαπλών κατηγοριοποιήσεων των ερευνητικών φορέων δεν δηλώνει ούτε συνένωση του ερευνητικού ιστού, ούτε εποπτεία του από το νέο Υπουργείο. Έχουμε με βάση το νόμο τις εξής διακρίσεις: 10

12 Ι. Ερευνητικοί φορείς του Δημόσιου Τομέα Α. Ερευνητικοί φορείς εποπτευόμενοι από το Υπουργείο Έρευνας και Τεχνολογίας μέσω ΓΓΕΤ Α 1 Ερευνητικά κέντρα (12) Α 1.1 Ν.Π.Δ.Δ. Α 1.2 Ν.Π.Ι.Δ. Α 2 Ερευνητικά ινστιτούτα αυτοτελή, διεπόμενα ή μη από διεθνείς συμβάσεις (1) Διέπονται από τον νέο Νόμο Β. Ερευνητικοί φορείς μη εποπτευόμενοι από το Υπουργείο Έρευνας, αλλά από άλλα Υπουργεία Β 1 Ανεξάρτητα Ερευνητικά ινστιτούτα Β 2 Ειδικά ερευνητικά κέντρα Β 3 Ειδικά ερευνητικά ινστιτούτα Β 4 Ακαδημαϊκά ερευνητικά κέντρα Β 5 Ακαδημαϊκά ερευνητικά ινστιτούτα Β 6 Ερευνητικά Πανεπιστημιακά Ινστιτούτα Β 7 Κέντρα Τεχνολογικής Έρευνας Β 8 Μεταπτυχιακά Ινστιτούτα ΙΙ. Ερευνητικοί φορείς του ιδιωτικού τομέα Διέπονται από τις ιδρυτικές τους διατάξεις (άρθρα 41, παρ.2, 6, παρ.2 και 63, παρ.1) Εκτός αν με ΠΔ βάσει του άρθρου 63, παρ.2 τροποποιηθούν οι ιδρυτικές διατάξεις) Ενώ στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε υπάρχει ιδιαίτερη μνεία στους Ερευνητικούς φορείς του Δημόσιου Τομέα στο άρθρο 41, δεν υπάρχει αντίθετα καμία αναφορά στους ερευνητικούς φορείς του ιδιωτικού τομέα και την σχέση τους με τον νέο Νόμο. Το αντικείμενο των Ινστιτούτων (άρθρο 41, παρ.3) έχει διατυπωθεί ανεπιτυχώς σε κάποια σημεία, εφόσον δεν μπορεί να περιλαμβάνεται σε αυτό η επίλυση προβλημάτων της παραγωγικής διαδικασίας, εφόσον τα Ινστιτούτα είναι ερευνητικά. Επίσης είναι ακατανόητη η φράση επίλυση προβλημάτων της Κοινωνικής Έρευνας που αφήνει να εννοηθεί ότι θα υπάρξουν Ινστιτούτα που θα έχουν ως αντικείμενο την επίλυση των προβλημάτων της Κοινωνικής Έρευνας; Αν αυτό διαβαστεί σε συνδυασμό με τον σκοπό του ερευνητικού φορέα που είναι, μεταξύ άλλων, η εφαρμογή των αποτελεσμάτων της έρευνας (άρθρο 2 ια ), μοιάζει εμμέσως να εκχωρούνται στα ερευνητικά ινστιτούτα εξουσίες όχι απλώς πρότασης λύσεων, αλλά και εφαρμογής τους στην πράξη. Στο χώρο της κοινωνικής έρευνας η εφαρμογή των αποτελεσμάτων αγγίζει τον χώρο της πολιτικής. Είναι ζητούμενο αυτό από τον νομοθέτη; Εισάγεται εδώ ο όρος αυτοτελές ερευνητικό Ινστιτούτο που είναι άλλο από το ανεξάρτητο ερευνητικό Ινστιτούτο, χωρίς να ορίζεται η διαφορά στους ορισμούς. Στη συνέχεια ο ίδιος νόμος τα ταυτίζει (στο άρθρο 41, παρ.4). Τα αυτοτελή ερευνητικά Ινστιτούτα είναι Ινστιτούτα υπό ίδρυση, λόγω του ότι προβλέπεται πιλοτική λειτουργία. Είναι ενδιαφέρον ότι τη στιγμή που εξαγγέλλεται ο συντονισμός της έρευνας σε εθνικό επίπεδο και η βούληση συγκέντρωσης της ερευνητικής δραστηριότητας, δηλαδή η μείωση της διασποράς ερευνητικών προσπαθειών και κονδυλίων, εισάγεται εδώ η δυνατότητα να ιδρυθεί ινστιτούτο με ένα απλό προεδρικό διάταγμα, χωρίς καν τη γνώμη του ΕΣΕΤ. Αφού λειτουργήσει αυτοτελώς για τρία χρόνια, κατόπιν αξιολόγησης, και εκ των υστέρων γνωμοδότησης του ΕΣΕΤ, μπορεί να ενταχθεί σε ερευνητικό κέντρο ή και να μετατραπεί το ίδιο σε ερευνητικό κέντρο. Καθιερώνεται εδώ ειδική νομική μεταχείριση για τα αυτοτελή Ινστιτούτα εφόσον ή ίδρυσή τους δεν προϋποθέτει εισήγηση του ΕΣΕΤ προς την ΔΕΕΤ (άρθρο 6, παρ.6 και άρθρο 15, παρ.6) και η αξιολόγησή τους δεν διευκρινίζεται αν υπάγεται στις διαδικασίες αξιολόγησης των 11

13 ερευνητικών ινστιτούτων του άρθρου 44. Ιδρύονται έτσι καινούργιοι ερευνητικοί θεσμοί αγνοώντας τα ίδια τα όργανα που προβλέπει ο προτεινόμενος νόμος (ΕΣΕΤ, ΕΟΕΤ). Σύσταση Όργανα διοίκησης (άρθρο 42) Το Διοικητικό Συμβούλιο του κέντρου διευρύνεται με δύο εκπροσώπους, εκπρόσωπο ΕΟΕΤ και εκπρόσωπο φορέα του δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα. Η διεύρυνση αυτή καταλύει τον ακαδημαϊκό χαρακτήρα και την αυτονομία των ερευνητικών κέντρων εφόσον η πλειοψηφία των μελών του ΔΣ δεν έχει πλέον μόνον ακαδημαϊκή προέλευση και εφόσον τα ερευνητικά κέντρα τίθενται υπό άμεση εποπτεία, μέσω του εκπροσώπου του ΕΟΕΤ. Επίσης η συνύπαρξη μελών του ΔΣ με τόσο διαφορετική προέλευση είναι προβληματική ως προς την μεταξύ τους επικοινωνία και ως προς την λήψη αποφάσεων. Στο Διοικητικό Συμβούλιο του κέντρου συμμετέχει ένας εκπρόσωπος του ΕΟΕΤ χωρίς να ορίζεται η διαδικασία επιλογής του. Επίσης δεν ορίζεται η διάρκεια της θητείας του εκπροσώπου του ΕΟΕΤ και του εκπροσώπου του φορέα του δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα. Τελικά προβλέπεται διάρκεια θητείας μόνον για τους δύο εκπροσώπους των εργαζομένων και μάλιστα 3ετής. Ως προς τις αρμοδιότητες του Αντιπροέδρου του ΔΣ, στο άρθρο 42, παρ.3, δεν προβλέπεται ο αντιπρόεδρος του ΔΣ του ερευνητικού κέντρου να αναπληρώνει ή να αντικαθιστά τον Πρόεδρο «ελλείποντα» αλλά μόνον «απουσιάζοντα ή κωλυόμενο» (ενώ το θέμα ρυθμίζεται για τον Διευθυντή Ινστιτούτου ( άρθρο 43, παρ.5). Με το άρθρο 42, παρ.5 περί Διευθυντή του ερευνητικού κέντρου εισάγεται νέα ρύθμιση σύμφωνα με την οποία υποψηφιότητες για την θέση Δ/ντή του κέντρου υποβάλλονται όχι μόνον με αίτηση ενδιαφερομένου αλλά και με πρόταση ερευνητών του κέντρου ή με πρόταση μέλους του ΕΣΕΤ. Τη στιγμή κατά την οποία η 11 μελής διεθνής επιτροπή που εκλέγει τον Δ/ντή του κέντρου, ορίζεται από τον υπουργό Ερευνας μετά από εισήγηση του ΕΣΕΤ (άρθρο 42, παρ.5, εδάφιο 3), είναι αντιδεοντολογικό να εμπλέκεται το ΕΣΕΤ τόσο στην διαδικασία πρότασης Δ/ντή όσο και στη διαδικασία επιλογής του. Στην παρ.5 ο Διευθυντής του Κέντρου εκλέγεται από 11μελή διεθνή επιτροπή, η οποία απαρτίζεται από καθηγητές και ερευνητές και της ημεδαπής. Υπάρχει ασάφεια ως προς το τι σημαίνει διεθνής. Δεν αναφέρονται ως κριτήριο επιλογής των κριτών η συνάφεια του αντικειμένου τους με αυτά του κρινόμενου αλλά και του ερευνητικού φορέα Επίσης, δεν προσδιορίζονται η αναλογία ελλήνων/ ξένων κριτών. Η διεύρυνση της επιτροπής κρίσης για την επιλογή του Δ/ντή που προτείνεται να είναι 11μελής και μάλιστα να είναι διεθνής επιτροπή, μπορεί να καταστήσει την κρίση ένα χρονοβόρο και δαπανηρό εγχείρημα Στα προσόντα του Διευθυντή κέντρου δεν προσδιορίζεται σε ποιες περιπτώσεις ισχύει η εξαίρεση για Διευθυντή με ιθαγένεια τρίτης χώρας. Επίσης δεν αρκεί ο Διευθυντής «να γνωρίζει επαρκώς την ελληνική γλώσσα» όταν πρόκειται να διευθύνει έναν ελληνικό κέντρο. Επί πρόσθετο κριτήριο πρέπει να είναι και η γνώση της ελληνικής πραγματικότητας. Για αυτό είναι απορίας άξιο γιατί εισάγεται εξαίρεση κατ εφαρμογή ειδικού νόμου, χωρίς μάλιστα να αναφέρονται οι περιπτώσεις εξαίρεσης (άρθρο 42, παρ.6). 12

14 Προβλέπεται η δυνατότητα να γίνεται διορισμός επιστημόνων σε θέσεις Διευθυντών κέντρων, Ινστιτούτων κέντρων και αυτοτελών κέντρων, όχι μόνο με τις διαδικασίες του νόμου αυτού, αλλά «με κρίσεις ειδικών συλλογικών οργάνων», βάσει προεδρικών διαταγμάτων, κατ' εξουσιοδότηση του παρόντος νόμου, χωρίς να ορίζεται σε ποιές περιπτώσεις έστω αυτό είναι δυνατόν. Επίσης, όλοι αυτοί μετατρέπονται αυτοδικαίως σε ερευνητές Α βαθμίδας. Δηλαδή τα συλλογικά όργανα που τους επέλεξαν υποκαθιστούν την επιτροπή κρίσης των ερευνητών Α βαθμίδας (άρθρο 42, παρ.7). Επίσης, λαμβάνεται πρόνοια για την αυτοδίκαιη ένταξη διευθυντών σε θέση ερευνητή μέσω συγκεκριμένων διαδικασιών. Δεν είναι κατανοητό που αποσκοπεί αυτό και γιατί γίνεται στο μέσο της θητείας τους (άρθρο 42, παρ.7). Υπάρχει μία σύγχυση ως προς την χρήση των όρων εφόσον στο άρθρο 42, παρ.8ε γίνεται λόγος για ερευνητικό και αναπτυξιακό πρόγραμμα, ενώ στα περί Δ.Σ. γίνεται λόγος για ερευνητικό και επιχειρησιακό πρόγραμμα. Είναι παράδοξο το Επιστημονικό Συμβούλιο να αποτιμά την διοικητική λειτουργία του Κέντρου (άρθρο 42, παρ. 11α). Δεν προβλέπεται το Επιστημονικό Συμβούλιο να γνωμοδοτεί και προς το ΕΣΕΤ και τον ΕΟΕΤ για όλα τα θέματα που αφορούν το Κέντρο (άρθρο 42, παρ. 11ε ) αλλά γνωμοδοτεί μόνον για ειδικά ερωτήματα που υποβάλλονται από τον αρμόδιο Υπουργείο ή το ΔΣ του κέντρου. Δηλαδή σε σοβαρότατα θέματα όπως είναι η κατάργηση, συγχώνευση κέντρων, ινστιτούτων κλπ. δεν προβλέπεται να εισηγείται προς τα όργανα που έχουν αυτή την αρμοδιότητα. Δεδομένου ότι στη σύνθεσή του προβλέπεται να περιλαμβάνει ξένους, χωρίς να διευκρινίζει την αναλογία Ελλήνων και ξένων, γεννιέται το ερώτημα κατά πόσο το Συμβούλιο αυτό μπορεί να λειτουργεί σε τακτά χρονικά διαστήματα σε πλήρη απαρτία. Επί πλέον γεννιέται το ερώτημα ποιός θα καλύπτει το κόστος λειτουργίας αυτού του Συμβουλίου (πχ. θα επιβαρυνθούν οι προϋπολογισμοί του κέντρου;), (άρθρο 42, παρ.10). Ινστιτούτα των ερευνητικών κέντρων (άρθρο 43) Με απλή υπουργική απόφαση και όχι με προεδρικό διάταγμα, αποφασίζεται ποια θα είναι τα Ινστιτούτα των κέντρων χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η γνώμη των συλλογικών οργάνων των κέντρων (άρθρο 43, παρ.1). Εισάγεται ως κριτήριο ίδρυσης Ινστιτούτου και η εξυπηρέτηση ομάδας οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων, δηλαδή κριτήριο που έχει σχέση με άσκηση πολιτικής και όχι την επιστημονική λογική (άρθρο 43, παρ.1). Ως προς τον Διευθυντή Ινστιτούτου εισάγεται νέα ρύθμιση σύμφωνα με την οποία δικαίωμα έκφρασης γνώμης για τον υποψήφιο Δ/ντή έχουν μόνον «οι ερευνητές και ΕΛΕ Α βαθμίδας». Εισάγεται η λογική έκφρασης γνώμης μόνον από τους ομόλογους σε βάρος της έκφρασης γνώμης από το σύνολο των ερευνητών και ΕΛΕ του Ινστιτούτου (άρθρο 43, παρ.7). Αξιολόγηση ερευνητικών και τεχνολογικών φορέων (άρθρο 44) Ενώ ο τίτλος του άρθρου 44 αφορά την «αξιολόγηση ερευνητικών και τεχνολογικών φορέων» στις παραγράφους που ακολουθούν γίνεται λόγος μόνον για αξιολόγηση των ερευνητικών Ινστιτούτων. 13

15 Η αξιολόγηση Ινστιτούτων κατ' έτος είναι υπερβολική. Δεν επιτρέπει να υπάρξει χρόνος για να φανούν τα αποτελέσματα των ερευνητικών έργων (άρθρο 44, παρ.1). Ως μόνο αρμόδιο για τον προσδιορισμό των κριτηρίων ορίζεται το ΕΣΕΤ, ενώ θα έπρεπε να είναι αντίστοιχα αρμόδια τα επιστημονικά Συμβούλια και τα Δ.Σ. των Κέντρων. (άρθρο 44, παρ.1). Τα στοιχεία στα οποία βασίζονται τα κριτήρια αξιολόγησης δεν είναι επιστημονικά και δεν είναι επαρκή. Η χρηματοδότηση και η προβολή δεν αποτελούν αντικείμενο της επιστημονικής εργασίας. Επιπλέον η διεθνής επιστημονική προβολή ως «στοιχείο» παραβλέπει την ελληνική επιστημονική προβολή και την βασική υποχρέωση των ελληνικών ερευνητικών κέντρων να παράγουν γνώση για την ελληνική κοινωνία. Η ρύθμιση δεν επιτρέπει την εξειδίκευση των κριτηρίων ανάλογα με τον χαρακτήρα του ερευνητικού κέντρου, και την ιδιαιτερότητα των επιστημονικών κλάδων που θεραπεύει (άρθρο 44, παρ.1). Τα κριτήρια αξιολόγησης της ανά πενταετία αξιολόγησης είναι προσανατολισμένα μόνο προς την διεθνή πραγματικότητα και την οικονομία της αγοράς και ουδόλως προς την ελληνική πραγματικότητα, το Εθνικό Πρόγραμμα για την Έρευνα και τα Ερευνητικά και Επιχειρησιακά Προγράμματα των Κέντρων. Δηλαδή οι Επιτροπές αυτές αξιολογούν εν κενώ χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους όλα τα επιμέρους προγράμματα που καταρτίζουν τα διάφορα όργανα σύμφωνα με το Νομοσχέδιο (άρθρο 44, παρ.2). Είναι ασαφές κατά πόσο οι επιτροπές εξωτερικών αξιολογητών περιλαμβάνουν και έλληνες επιστήμονες διεθνούς κύρους οι οποίοι να έχουν γνώση της ελληνικής πραγματικότητας (άρθρο 44, παρ.2). Επί πλέον δεν είναι σαφές πως τα αποτελέσματα της αξιολόγησης λαμβάνονται υπόψη κατά την κατάρτιση του ενιαίου προϋπολογισμού των ερευνητικών κέντρων και πως επηρεάζουν κατά αυτό τον τρόπο την συνέχιση της ερευνητικής δραστηριότητας των Ινστιτούτων (άρθρο 44, παρ.2). Η πρόβλεψη περί αναστολής της χρηματοδότησης λόγω «μη παροχής επαρκών πληροφοριών» δηλώνει καχυποψία από πλευράς του συντάκτη του Νομοσχεδίου και δεν προσιδιάζει προς το πνεύμα συνεργασίας και ισότιμης ανταλλαγής μεταξύ οργάνων σχεδιασμού και υλοποίησης ερευνητικής πολιτικής αφενός και ερευνητικών κέντρων αφετέρου. Επακόλουθο αυτής της στάσης είναι ο τιμωρητικός χαρακτήρας της ρύθμισης περί αναστολής της χρηματοδότησης του κέντρου, τη στιγμή που θα μπορούσε να δοθεί μια εύλογη προθεσμία για την συμπλήρωση των πληροφοριών (άρθρο 44, παρ.2). Με Υπουργική Απόφαση και μόνον προβλέπεται διαδικασία αξιολόγησης, άλλη από αυτή των παραγράφων 1 και 2, μέσω της οποίας νπδδ ή νπιδ τα οποία δεν αναγράφονται ως ερευνητικοί φορείς χαρακτηρίζονται ως «αναγνωρισμένοι ερευνητικοί φορείς». Δηλαδή μέσω της ιδιαίτερης αυτής διαδικασίας αξιολόγησης οποιοδήποτε νπδδ ή νπιδ μπορεί να μετατραπεί και σε ερευνητικό φορέα και σε αναγνωρισμένο ερευνητικό φορέα. Καθιερώνονται έτσι δύο διαφορετικές διαδικασίες αξιολόγησης για την αναγνώριση φορέων: Η πρώτη, μέσω του νόμου και των διαδικασιών αξιολόγησης που ισχύει για ερευνητικά κέντρα και ινστιτούτα (η αυστηρή διαδικασία) και η δεύτερη μέσω υπουργικής απόφασης και άγνωστων διαδικασιών και κριτηρίων, που ισχύει για τα υπόλοιπα νομικά πρόσωπα ό,τι και να είναι αυτά (η ευέλικτη 14

16 διαδικασία). Το αποτέλεσμα το αυτό. Όλοι θεωρούνται αναγνωρισμένοι βάσει διαφορετικών, άνισων διαδικασιών. Με αυτό τον τρόπο μπορούν να θεωρηθούν αναγνωρισμένοι ερευνητικοί φορείς και φορείς του ιδιωτικού τομέα (άρθρο 44, παρ.3). Σύσταση - Όργανα διοίκησης αυτοτελών ερευνητικών ινστιτούτων (άρθρο 45). Στην παρ. 5 ως προς τον Δ/ντή του αυτοτελούς ερευνητικού ινστιτούτου προβλέπεται διαφορετική ρύθμιση από αυτήν που ισχύει για τον αντίστοιχο Δ/ντή Ινστιτούτου ερευνητικού κέντρου. Συγκεκριμένα για μεν τον πρώτο έχουν δικαίωμα έκφρασης γνώμης όλοι οι ερευνητές και ΕΛΕ, για δε τον δεύτερο μόνον οι ερευνητές και ΕΛΕ Α βαθμίδας. Και εδώ εισάγεται διαφορετική νομική μεταχείριση μεταξύ Ινστιτούτων των ερευνητικών και αυτοτελών ερευνητικών ινστιτούτων. Ειδικά Ερευνητικά Κέντρα και Ινστιτούτα και Ειδικά Ερευνητικά Κέντρα και Ινστιτούτα Κέντρα Τεχνολογικής Έρευνας (άρθρα 46 και 47) Το άρθρο αυτό ουσιαστικά κατοχυρώνει νομοθετικά δικαίωμα εν λευκώ ρύθμισης του καθεστώτος των Ειδικών ερευνητικών κέντρων και Ινστιτούτων μέσω ΠΔ, αφήνοντας εντελώς ανοικτό το ενδεχόμενο «...η σύσταση του Ειδικού ερευνητικού κέντρου ή Ινστιτούτου να προέρχεται από την μετατροπή οποιοδήποτε άλλου ερευνητικού φορέα». V. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ (ΟΡΙΣΜΟΙ - ΠΡΟΣΟΝΤΑ - ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ - ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ) (ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε ) Κατηγορίες προσωπικού ερευνητικό προσωπικό (άρθρο 48) Ο ορισμός του ερευνητή στο άρθρο 48 παρ.2 είναι στενότερος από αυτόν του άρθρου 2. Δημιουργείται σύγχυση ποιός είναι ερευνητής σύμφωνα με το Νομοσχέδιο. Στη παρ.4 στις προυποθέσεις εγγραφής στον Εθνικό Πίνακα Κριτών δεν συμπεριλαμβάνεται η ερευνητική εμπειρία σε τομείς που αντιστοιχούν στις ερευνητικές περιοχές των Ινστιτούτων των ερευνητικών κέντρων. Ο Εθνικός Πίνακας Κριτών διευρύνεται και με στελέχη του ευρύτερου παραγωγικού τομέα, δηλαδή κριτές των ερευνητών μπορούν είναι και μη ακαδημαϊκοί των οποίων τα προσόντα δεν είναι ανάλογα με αυτά των λοιπών κριτών, ούτε και των κρινομένων. Επί πλέον τα προσόντα αυτά δεν έχουν πιστοποιηθεί μέσω κάποιων ειδικών διαδικασιών (άρθρο 48 παρ.4). Σύμφωνα με την ρύθμιση ο εθνικός πίνακας κριτών μπορεί να περιλαμβάνει ακαδημαϊκούς ή στελέχη του παραγωγικού τομέα από την Ελλάδα ή το εξωτερικό. Κατ αυτήν την έννοια ο εθνικός πίνακας κριτών δεν μπορεί να είναι εθνικός. (άρθρο 48 παρ.4). Στη παρ. 4, εδάφιο β τίθεται ως προϋπόθεση συμμετοχής σε επιτροπές αξιολόγησης η αναλογία των προσόντων των μελών της ακαδημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας σε σχέση με αυτά του κρινόμενου «αξιολογούμενου». Όμως αυτή η προϋπόθεση τίθεται 15

17 μόνον για τους πανεπιστημιακούς και ερευνητές και όχι για τα στελέχη του παραγωγικού τομέα. Η χρήση των όρων «ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα» κατακυρώνει ότι η ερευνητική κοινότητα είναι κάτι διαφορετικό από την ακαδημαϊκή κοινότητα δηλαδή η ακαδημαϊκή κοινότητα ταυτίζεται με τον πανεπιστημιακό χώρο. Εμμέσως διατηρείται και ενισχύεται η αντίληψη ότι τα ερευνητικά κέντρα, παρά το γεγονός ότι όλες οι διαδικασίες πρόσληψης και κρίσης διευθυντών κέντρων, διευθυντών Ινστιτούτων και ερευνητικού προσωπικού διεξάγονται σύμφωνα με ακαδημαϊκά κριτήρια, δεν αποτελούν ακαδημαϊκό χώρο και τα μέλη τους δεν ανήκουν στην ακαδημαϊκή κοινότητα. Επομένως το νομοσχέδιο δεν συμβάλλει στην εξίσωση ερευνητών και πανεπιστημιακών. Δημιουργείται η εντύπωση ότι για λόγους υπηρεσιακών αναγκών καταργείται η εσωτερική ιεραρχία του ερευνητικού προσωπικού που καθιερώνεται μέσω των βαθμίδων (άρθρο 48, παρ.5). Δεν προβλέπεται μεγάλο εύρος στα κριτήρια αξιολόγησης όπως πχ. ομαδική εργασία που είναι απαραίτητη για την διεξαγωγή της κοινωνικής έρευνας. Στελέχωση ερευνητικών και τεχνολογικών φορέων (άρθρο 49). Ο νέος νόμος όχι μόνον δεν ρυθμίζει τις εκκρεμότητες του ήδη υπηρετούντος προσωπικού των ερευνητικών κέντρων το οποίο δεν έχει υπαχθεί στις κατηγορίες του προσωπικού του Ν.1514 αλλά διαιωνίζει και επεκτείνει την δυνατότητα στελέχωσης των κέντρων μέσω άλλων κατηγοριών προσωπικού που υπάγονται σε διαφορετικά νομικά καθεστώτα. Με αυτό τον τρόπο ενισχύει την πολυνομία στον χώρο της έρευνας και θέτει τις προϋποθέσεις για την αύξηση της γραφειοκρατίας, των διοικητικών δυσλειτουργιών και της εξάρτησης των ερευνητικών κέντρων από την Δημόσια Διοίκηση και τους εκάστοτε νόμους ρύθμισης έκτακτου προσωπικού. Επιλογή του ερευνητικού προσωπικού. Επιτροπές κρίσης (άρθρο 50). Διευρύνονται οι επιτροπές κρίσης, από 5μελείς γίνονται 11μελείς και εισάγονται 3μελείς εισηγητικές επιτροπές, χωρίς να είναι σαφές από ποιους απαρτίζεται η 3μελής εισηγητική επιτροπή (πλην του Δ/ντή) (άρθρο 50, παρ.3). Το πολυάριθμο των επιτροπών μπορεί να κάνει την διαδικασία της κρίσης χρονοβόρα. Προβλέπεται επί πλέον διαφοροποίηση των επιτροπών κρίσης ανάλογα με τις βαθμίδες. Ως προς τις βαθμίδες Δ και Γ παρατηρείται διεύρυνση της επιτροπής με 6 μέλη του οικείου ερευνητικού κέντρου και όχι Ινστιτούτου (6 ερευνητές Α και Β βαθμίδας έναντι των τριών της 5μελούς επιτροπής του Ν. 1514). Στην προτεινόμενη σύνθεση δεν υπάρχει ισόρροπη αριθμητική συμμετοχή εσωτερικών και εξωτερικών κριτών. Ως προς τις βαθμίδες Α και Β παρατηρείται διεύρυνση της επιτροπής με συμμετοχή για πρώτη φορά 4 ερευνητών Α βαθμίδας του οικείου ερευνητικού κέντρου. Είναι σαφές ότι το Νομοσχέδιο στο σημείο αυτό ενισχύει το κύρος των ερευνητών εφόσον τους δίνει την δυνατότητα να έχουν λόγο για την προαγωγή του ερευνητικού προσωπικού του κέντρου και μάλιστα στην περίπτωση της Γ και Δ βαθμίδας αποφασιστικό ρόλο. Αν όμως ληφθεί υπόψη η γενικότερη «αμφιθυμία» του νομοθέτη, ο οποίος άλλοτε αντιμετωπίζει τους ερευνητές ως ισότιμους με τους πανεπιστημιακούς και άλλοτε τους διαφοροποιεί εισάγοντας ή αναπαράγοντας άνιση μεταχείριση σε βάρος τους (ή και σε 16

18 βάρος των ερευνητικών κέντρων), τότε η εισαγόμενη καινοτομία κινδυνεύει να λειτουργήσει σε βάρος του κύρους των διαδικασιών εξέλιξης του ερευνητικού προσωπικού (αντικειμενικότητα της κρίσης). Πλήρωση των θέσεων ερευνητικού προσωπικού (άρθρο 51) Ερευνητές Εισάγεται νέα διάρκεια θητείας στην Β και Γ βαθμίδα (από τριετία σε τετραετία). Η ρύθμιση αυτή είναι δυνατόν να επιβραδύνει την εξέλιξή του ερευνητικού προσωπικού σε ανώτερες βαθμίδες (άρθρο 51, παρ.1και 2) Δεν είναι κατανοητό για ποιό λόγο γίνεται εδώ ρητή αναφορά στα όρια συνταξιοδότησης τη στιγμή κατά την οποία ο γενικός νόμος ρυθμίζει τα σχετικά θέματα (άρθρο 51, παρ.6). Εισάγεται ο τίτλος των Ομοτίμων ερευνητών και μέσω αυτού η επιλεκτική καταστρατήγηση των ορίων ηλικίας και η άνιση μεταχείριση, ως προς την δυνατότητα συνέχισης του εργασιακού βίου, μεταξύ των ερευνητών που έχουν συνταξιοδοτηθεί και των Ομοτίμων ερευνητών. Επί πλέον, λόγω της ρύθμισης που τους δίνει την δυνατότητα να είναι επιστημονικοί υπεύθυνοι έργων και να υποβάλλουν προτάσεις προγραμμάτων, οι Ομότιμοι είναι δυνατόν να λειτουργήσουν ανταγωνιστικά προς τους ερευνητές των αντίστοιχων βαθμίδων (άρθρο 51, παρ.7). Δεν προβλέπονται χρονικά όρια παραμονής στο κέντρο και σε συνάρτηση με την ηλικία τους. Αποδοχές ερευνητών και ΕΛΕ βαθμίδων Α, Β, Γ, Δ και διευθυντών ερευνητικών φορέων (άρθρο 52) Παραμένει μετέωρη η εξομοίωση μισθών ερευνητών και πανεπιστημιακών εφόσον η παρ.1 παραπέμπει τη ρύθμιση του ζητήματος σε ειδικό νόμο χωρίς να αναφέρεται ρητά στην αρχή της εξομοίωσης των μισθών. Επιπλέον σύμφωνα με την παρ.3 του άρθρου 52 προβλέπεται η δυνατότητα να επιτευχθεί η εξομοίωση αυτή μέσω του ερευνητικού επιδόματος και όχι μέσω της αύξησης του βασικού μισθού, πράγμα το οποίο έχει επιπτώσεις στο συνταξιοδοτικό των ερευνητών. Ερευνητική Άδεια (άρθρο 53) Η ρύθμιση είναι η παλιά του Μετοικεσία Ερευνητών (άρθρο 54) Η τριετία που προβλέπεται ως χρόνος για υποχρεωτική παραμονή του Έλληνα επιστήμονα μονίμου κατοίκου του εξωτερικού σε ερευνητικό κέντρο είναι πολύ σύντομη, ώστε να δικαιολογεί την κάλυψη τόσων μεγάλων δαπανών μετοικεσίας (άρθρο 54γ). 17

19 Επισκέπτες εμπειρογνώμονες ερευνητές, συνεργαζόμενοι ερευνητές κλπ. (άρθρο 55) Εισάγονται νέες κατηγορίες ερευνητικού προσωπικού οι οποίες εμπεριέχουν εννοιολογικές ασάφειες γιατί δεν ορίζονται με σαφήνεια (συνεργαζόμενοι ερευνητές στο 1β και συνεργάτες ερευνητές στο 1στ ). Επιπλέον δεν είναι σαφές πως αυτές οι νέες κατηγορίες συνδέονται με την σημερινή οργάνωση της έρευνας και με τους προϋπολογισμούς των κέντρων. Ο κίνδυνος είναι η μετακύλιση του κόστους που συνεπάγονται όλες οι σχετικές ρυθμίσεις στους προϋπολογισμούς των κέντρων χωρίς την αντίστοιχη ενίσχυσή τους από τα κονδύλια της έρευνας. Στο 1α δεν είναι σαφές ποιοι και με ποιες διαδικασίες αξιολογούν τα προσόντα ερευνητή Α και Β βαθμίδας των Επισκεπτών εμπειρογνωμόνων ερευνητών. Το ίδιο ισχύει και για το ζήτημα της εμπειρογνωμοσύνης. Υπονοείται εδώ κάποια άτυπη διαδικασία κρίσης; Στο 1β (Συνεργαζόμενοι ερευνητές) και πάλι δεν είναι σαφές ποιος αξιολογεί τα προσόντα ερευνητή της βαθμίδας Δ. Προβλέπεται η υποτροφία να χορηγείται από το Ινστιτούτο χωρίς να προβλέπεται αντίστοιχη ενίσχυση του προϋπολογισμού του Ινστιτούτου. Η ρύθμιση επιβαρύνει τους ήδη επιβαρημένους προϋπολογισμούς. Στο ε εισάγεται όρος «διακεκριμένος επιστήμων που υπηρετεί στον δημόσιο ή ιδιωτικό τομέα» χωρίς να ορίζεται ποιος πιστοποιεί και πως το πιστοποιεί ότι είναι «διακεκριμένος», εφόσον δεν πρόκειται για πανεπιστημιακό ή ερευνητή. Στο 1στ είναι ασαφές εάν πρόκειται για πρόσκληση Συνεργατών ερευνητών ή για εκλογή. Δεν είναι κατανοητό πως τα διακεκριμένα μέλη της ακαδημαϊκής/ ερευνητικής κοινότητας μετατρέπονται σε υποψήφιους που πρέπει να έχουν έργο διεθνούς αναγνώρισης. Και μάλιστα το έργο αυτό να είναι είτε δημοσιευμένο είτε τεχνολογικό. Δηλαδή η ρύθμιση αυτή φαίνεται να προβλέπει «επανάκριση» διακεκριμένων μελών της ακαδημαϊκής/ ερευνητικής κοινότητας. Επίσης φαίνεται να εισάγει αντιδιαστολή μεταξύ δημοσιευμένου έργου και τεχνολογικού έργου. Στο 1ζ προβλέπεται ευνοϊκή ρύθμιση για τους μεταπτυχιακούς φοιτητές που εκπονούν την διδακτορική τους διατριβή ως μεταπτυχιακοί υπότροφοι των ερευνητικών κέντρων εφόσον ο χρόνος υποτροφίας αναγνωρίζεται και ως χρόνος προϋπηρεσίας σε περίπτωση διορισμού. Η απασχόληση μεταπτυχιακών φοιτητών των ΑΕΙ στα κέντρα δεν ισοδυναμεί με μεταπτυχιακές σπουδές στα κέντρα. Στην περίπτωση αυτή τα κέντρα απλώς διευκολύνουν τις εκπαιδευτικές διαδικασίες των ΑΕΙ. Οι ερευνητές προβλέπεται να είναι μέλη 3μελών επιτροπών μεταπτυχιακών φοιτητών όχι όμως και επιβλέποντες, πράγμα το οποίο συναρτάται άμεσα με τον βοηθητικό ρόλο, σε σχέση με τις μεταπτυχιακές σπουδές, που επιφυλάσσει στα ερευνητικά κέντρα ο νομοθέτης. Στην παρ. 2 εισάγεται εξαίρεση συμμετοχής στα όργανα διοίκησης του Ινστιτούτου των μελών ΔΕΠ των ΑΕΙ και ΕΠ των ΑΤΕΙ που απασχολούνται στα κέντρα ως 18

20 Επισκέπτες καθηγητές και χωρίς να προβλέπεται στο άρθρο 43, παρ.4 περί οργάνων διοίκησης του Ινστιτούτου. Πρόκειται για διαδικασία υποκατάστασης του ερευνητικού προσωπικού με μέλη ΔΕΠ κλπ. η οποία δεν εμφανίζεται να έχει προσωρινό χαρακτήρα. Η εξαίρεση ισχύει για μεγάλο χρονικό διάστημα, δηλαδή μέχρις ότου οι ερευνητές του ινστιτούτου γίνουν 11 αλλά και μέχρις ότου προαχθούν οι 5 εξ αυτών σε υψηλές βαθμίδες. Το νομοσχέδιο ανοίγει τις πύλες των ερευνητικών κέντρων ώστε να επιτρέπεται να πλαισιώνουν τα Γνωμοδοτικά των ινστιτούτων οι επισκέπτες πανεπιστημιακοί. Την ίδια στιγμή δεν προβλέπει επίσπευση διαδικασιών προκήρυξης θέσεων ερευνητών ή κρίσεων εξέλιξης ώστε να εξασφαλίζεται η ομαλή λειτουργία των οργάνων διοίκησης των ινστιτούτων. Στη παρ. 4 εδάφιο β πρόκειται για κακή διατύπωση ή για περίεργη καινοτομία του νόμου όταν αναφέρεται ότι οι ερευνητές Α και Β και Γ βαθμίδας είναι κάτοχοι διδακτορικού διπλώματος. Το άρθρο 55 παρ.4β περί συμμετοχής ερευνητών σε 3μελείς και 7μελείς επιτροπές διδακτορικών δεν είναι σαφές αν αποτελεί επανάληψη του άρθρου 55, παρ.1ζ, εδάφιο 2. Στην ίδια παράγραφο προβλέπεται μισθολογική ισοτιμία πανεπιστημιακών και ερευνητών μόνο για το διάστημα που ο ερευνητής υπηρετεί στο ΑΕΙ και ΑΤΕΙ. Δηλαδή ο ερευνητής αναγνωρίζεται και αναβαθμίζεται μόνον όταν διδάσκει στο πανεπιστήμιο και μετά επιστρέφει στο καθεστώς μισθολογικής υποβάθμισης. Η ρύθμιση αυτή είναι προσβλητική για τους ερευνητές και οδηγεί σε «αποψίλωση» των ερευνητικών κέντρων. Δείχνει με σαφήνεια πως αντιμετωπίζει ο νομοθέτης την ισοτιμία πανεπιστημιακών και ερευνητών. Επιπλέον δεν διευκρινίζεται αν θα είναι πλήρους ή μερικής απασχόλησης στο ΑΕΙ, αν θα πρέπει να διατηρούν δραστηριότητα στο ερευνητικό κέντρο, καθώς και ποιος πληρώνει τον μισθό τους (το ΕΚ ή το ΑΕΙ). Στην παρ.6 αφήνει ανοικτό το θέμα της ρύθμισης της συνεργασίας ΑΕΙ και ερευνητικών κέντρων για την υλοποίηση μεταπτυχιακών προγραμμάτων. Αναπαραγωγή του ερευνητικού δυναμικού: Δεν προβλέπεται κανένας θεσμός εκπαίδευσης και μετεκπαίδευσης ερευνητών (πχ. μεταπτυχιακό έρευνας οργανωμένο από ερευνητικούς φορείς), ο οποίος να συμβάλλει στην αναπαραγωγή και βελτίωση του ερευνητικού δυναμικού τη στιγμή κατά την οποία σε όλη τη ΕΕ δίνεται έμφαση όχι μόνον στην έρευνα αλλά και στον Ερευνητή. Τίθεται το ερώτημα πως διαμορφώνεται ο ερευνητής, μέσα από ποιες διαδικασίες εκπαιδεύεται και πως πιστοποιείται η ιδιότητά του. Τεχνικό προσωπικό, επιστημονικό και μη (άρθρο 56) Ειδικοί Λειτουργικοί Επιστήμονες Δεν είναι σαφής η θέση που επιφυλάσσει ο νομοθέτης για την κατηγορία των ΕΛΕ και τον ρόλο τους στην έρευνα. Ενώ διευρύνει στο άρθρο 2 τον ορισμό του ερευνητή σύμφωνα με τον οποίο «ερευνητής είναι το φυσικό πρόσωπο που συμβάλλει στην 19