Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 27 Ιανουαρίου 2017 (OR. en)

Transcript

1 Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 27 Ιανουαρίου 2017 (OR. en) 5635/17 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Ημερομηνία Παραλαβής: Αποδέκτης: Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: Θέμα: MAP 3 JUR 41 COMPET 44 MI 70 ECOFIN 38 TELECOM 17 EF 11 Για τον Γενικό Γραμματέα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο κ. Jordi AYET PUIGARNAU, Διευθυντής 24 Ιανουαρίου 2017 κ. Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης COM(2017) 28 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 89/665/EΟΚ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 92/13/EΟΚ, ΟΠΩΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΟΔΗΓΙΑ 2007/66/EΚ, ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΙΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - COM(2017) 28 final. συνημμ.: COM(2017) 28 final 5635/17 DG G 3B EL

2 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2017) 28 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 89/665/EΟΚ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 92/13/EΟΚ, ΟΠΩΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΟΔΗΓΙΑ 2007/66/EΚ, ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΙΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ {SWD(2017) 13 final} EL EL

3 1. Γενικό πλαίσιο Οι οδηγίες για τις δημόσιες συμβάσεις 1 ρυθμίζουν τις διαδικασίες ανάθεσης και περιορισμένες πτυχές της εκτέλεσης δημόσιων συμβάσεων και συμβάσεων παραχώρησης που υπερβαίνουν συγκεκριμένα κατώτατα όρια. Η αξία των προσκλήσεων υποβολής προσφορών που δημοσιεύτηκαν στη βάση δεδομένων TED (Tenders Electronic Daily) 2 το 2014 εκτιμάται σε 421,31 δισ. EUR, ποσό που αντιστοιχεί στο 3,32 % του ΑΕΠ της ΕΕ 3. Οι ανοιχτές και άρτια ρυθμιζόμενες αγορές δημόσιων συμβάσεων συμβάλλουν στην αποτελεσματικότερη χρήση των δημόσιων πόρων και στη βελτίωση της ποιότητας των δημόσιων προμηθειών. Με βάση την πείρα που έχει αποκτηθεί από την εφαρμογή των οδηγιών για τις δημόσιες συμβάσεις, προκύπτει ότι για την πλήρη επίτευξη των στόχων τους, οι οικονομικοί φορείς πρέπει να είναι σε θέση να ασκούν τα δικαιώματα που τους αναγνωρίζονται δυνάμει των οδηγιών αυτών σε ολόκληρη την ΕΕ. Για τον λόγο αυτό εκδόθηκαν οι οδηγίες για τις προσφυγές (οδηγίες 89/665/ΕΟΚ και 92/13/ΕΟΚ, όπως τροποποιήθηκαν από την οδηγία 2007/66/ΕΚ 4 ) ως υποστηρικτικά μέτρα 5. Οι εν λόγω οδηγίες είχαν ως στόχο να διασφαλίσουν ότι, βάσει των ελάχιστων προτύπων ελέγχου της ΕΕ, οι οικονομικοί φορείς σε ολόκληρη την ΕΕ θα έχουν πρόσβαση σε ταχείες και αποτελεσματικές διαδικασίες για την εξασφάλιση έννομης προστασίας σε περιπτώσεις στις οποίες 1 Οδηγία 2004/17/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 31ης Μαρτίου 2004, περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών και οδηγία 2004/18/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 31ης Μαρτίου 2004, περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών. Και οι δύο οδηγίες αντικαταστάθηκαν από την οδηγία 2014/23/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με την ανάθεση συμβάσεων παραχώρησης, την οδηγία 2014/24/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με τις δημόσιες προμήθειες και την κατάργηση της οδηγίας 2004/18/ΕΚ, και την οδηγία 2014/25/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με τις προμήθειες φορέων που δραστηριοποιούνται στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών και την κατάργηση της οδηγίας 2004/17/ΕΚ. Με την οδηγία 2014/23/ΕΕ θεσπίστηκαν περαιτέρω τροποποιήσεις στην οδηγία 89/665/ΕΟΚ και στην οδηγία 92/13/ΕΟΚ, κυρίως για την επέκταση του πεδίου εφαρμογής τους όσον αφορά τις συμβάσεις παραχώρησης. Ο αντίκτυπος της οδηγίας, από τη λήξη της προθεσμίας για τη μεταφορά της στο εθνικό δίκαιο στις 18 Απριλίου 2016, δεν εξετάζεται στην παρούσα αξιολόγηση. 2 Η βάση δεδομένων TED είναι η ηλεκτρονική έκδοση του Συμπληρώματος της Επίσημης Εφημερίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που αφορά τις ευρωπαϊκές δημόσιες συμβάσεις ( 3 Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «2014 Public procurement indicators» (Δείκτες για τις δημόσιες συμβάσεις 2014), 4 Οδηγία 89/665/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 21ης Δεκεμβρίου 1989, για το συντονισμό των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων περί της εφαρμογής των διαδικασιών προσφυγής στον τομέα της σύναψης συμβάσεων κρατικών προμηθειών και δημοσίων έργων Οδηγία 92/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 25ης Φεβρουαρίου 1992, για το συντονισμό των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων σχετικά με την εφαρμογή των κοινοτικών κανόνων στις διαδικασίες σύναψης των συμβάσεων φορέων οι οποίοι λειτουργούν στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών και οδηγία 2007/66/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2007, για την τροποποίηση των οδηγιών 89/665/ΕΟΚ και 92/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου όσον αφορά τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών προσφυγής στον τομέα της σύναψης δημόσιων συμβάσεων.. 5 Ειδικότερα, στόχος της οδηγίας 2007/66/ΕΚ ήταν να καταστεί δυνατή η κίνηση διαδικασίας σε περιπτώσεις στις οποίες εξακολουθεί να είναι δυνατή η λήψη διορθωτικών μέτρων και να προβλεφθεί πραγματική επανόρθωση για τις παράνομες απευθείας αναθέσεις. 2

4 θεωρούν ότι έχει γίνει ανάθεση συμβάσεων κατά παράβαση των οδηγιών περί δημόσιων συμβάσεων. Οι οδηγίες για τις προσφυγές αποτελούν, συνεπώς, ουσιαστικό στοιχείο του τοπίου των δημόσιων συμβάσεων και μοναδικό παράδειγμα ενωσιακής νομοθεσίας μέσω της οποίας δικαιώματα που αναγνωρίζονται σε επίπεδο ΕΕ τίθενται σε πλήρη εφαρμογή στο εθνικό επίπεδο. Οι οδηγίες για τις προσφυγές επιτρέπουν την κίνηση διαδικασιών τόσο πριν από την υπογραφή της σύμβασης (προσυμβατικές διαδικασίες προσφυγής) όσο και μετά (μετασυμβατικές διαδικασίες προσφυγής). Στις προσυμβατικές διαδικασίες προσφυγής περιλαμβάνονται το δικαίωμα λήψης προσωρινών μέτρων, η υποχρεωτική ανασταλτική προθεσμία μεταξύ της απόφασης ανάθεσης και της σύναψης της σύμβασης, καθώς και η απαίτηση αναστολής της διαδικασίας ανάθεσης κατά τη διάρκεια της έρευνας επί της προσφυγής, ώστε να αποτραπεί η ανάθεση της σύμβασης. Οι μετασυμβατικές διαδικασίες προσφυγής αποσκοπούν στην κήρυξη ισχύουσας σύμβασης ως ανενεργής και/ή στην παροχή αντιστάθμισης (συγκεκριμένα αποζημίωσης) στα θιγόμενα μέρη μετά την υπογραφή της σχετικής σύμβασης. Επιπλέον, άλλα βασικά στοιχεία των οδηγιών για τις προσφυγές είναι η αυτόματη ενημέρωση των προσφερόντων όσον αφορά τους λόγους για τους οποίους η προσφορά τους ήταν ανεπιτυχής, το καθεστώς των προθεσμιών για την άσκηση προσφυγής και οι εναλλακτικές κυρώσεις (δηλαδή η σύντμηση της διάρκειας της σύμβασης ή η επιβολή προστίμων) όταν η κήρυξη του ανενεργού της σύμβασης δεν είναι κατάλληλη. Οι οδηγίες για τις προσφυγές προβλέπουν ότι η Επιτροπή επανεξετάζει την εφαρμογή τους και υποβάλλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο σχετικά με την αποτελεσματικότητά τους, ειδικότερα όσον αφορά τις εναλλακτικές κυρώσεις και τις προθεσμίες που θεσπίστηκαν με την οδηγία 2007/66/EΚ. Επιπλέον, το 2013 αποφασίστηκε η διενέργεια αξιολόγησης των εν λόγω οδηγιών στο πλαίσιο του προγράμματος της Επιτροπής για τη βελτίωση της καταλληλότητας και της αποδοτικότητας του κανονιστικού πλαισίου (REFIT). Η παρούσα έκθεση υποβάλλεται στο Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο με σκοπό την εκπλήρωση της νομικής υποχρέωσης υποβολής έκθεσης στο Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο και την κοινοποίηση των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης που διενεργήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος REFIT. Στο υπηρεσιακό έγγραφο εργασίας που συνοδεύει την παρούσα έκθεση παρέχονται αναλυτικότερα στοιχεία σχετικά με τη διενεργηθείσα αξιολόγηση. Για την κατάρτιση της παρούσας έκθεσης, χρησιμοποιήθηκαν οι ακόλουθες πηγές πληροφοριών: η μελέτη «Economic efficiency and legal effectiveness of review and remedies procedures for public contracts» (Οικονομική αποδοτικότητα και νομική αποτελεσματικότητα των διαδικασιών ελέγχου και προσφυγής για τις δημόσιες συμβάσεις) 6 μια ανοιχτή διαδικτυακή δημόσια διαβούλευση που αποσκοπούσε στη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων σχετικά με τη λειτουργία και την προστιθέμενη αξία των οδηγιών για τις προσφυγές 7 6 Μελέτη των Europe Economics και Milieu, Απρίλιος 2015: 7 Στο πλαίσιο της διαβούλευσης αυτής, που διήρκεσε από τις 24 Απριλίου έως τις 20 Ιουλίου 2015, ελήφθησαν 170 απαντήσεις που προέρχονταν από όλα τα κράτη μέλη. Στη διαβούλευση συμμετείχαν αναθέτουσες αρχές και αναθέτοντες φορείς, οικονομικοί φορείς, μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, δικηγόροι, όργανα προσφυγής και πολίτες. 3

5 διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη σειρά στοχευμένων διαβουλεύσεων με εμπειρογνώμονες και επαγγελματίες στον τομέα της δικαστικής επίλυσης διαφορών σχετικά με δημόσιες συμβάσεις και επισκόπηση της εθνικής νομοθεσίας και νομολογίας. Πέραν της αξιολόγησης των επιδόσεων των οδηγιών σε επίπεδο πολιτικής, η αξιολόγηση στο πλαίσιο του REFIT εστιάζει ειδικότερα στο αν οι οδηγίες για τις προσφυγές είναι κατάλληλες για τον σκοπό για τον οποίο θεσπίστηκαν, αν ελαχιστοποιούν το σχετικό κόστος και τις επιβαρύνσεις και αν μεγιστοποιούν τις δυνατότητες απλούστευσης. Επί του παρόντος δεν υφίσταται σύστημα παρακολούθησης και αξιολόγησης των διαδικασιών προσφυγής των κρατών μελών το οποίο να εφαρμόζεται σε ολόκληρη την ΕΕ. Τα στοιχεία για τις διαδικασίες προσφυγής οι οποίες κινούνται σε κάθε κράτος μέλος σε σχέση με δημόσιες συμβάσεις που υπερβαίνουν τα κατώτατα όρια δεν συλλέγονται με διαρθρωμένη, συνεκτική και συστηματική μέθοδο που να διευκολύνει την ανάλυση των αποτελεσμάτων με αυτοματοποιημένο και εύκολα συγκρίσιμο τρόπο. Ως εκ τούτου, η κατάλληλη μέτρηση ή εκτίμηση των αποτελεσμάτων των οδηγιών για τις προσφυγές είναι δύσκολη και απαιτεί πρόσθετες δράσεις (π.χ. εφάπαξ συλλογή και μη αυτόματη ανάλυση δεδομένων, όπως συνέβη στην περίπτωση της παρούσας αξιολόγησης). 2. Εφαρμογή από τα κράτη μέλη Οι οδηγίες για τις προσφυγές μεταφέρθηκαν πλήρως στο εθνικό δίκαιο όλων των κρατών μελών. Ωστόσο, εντοπίστηκαν σημαντικές και εκτεταμένες καθυστερήσεις στη μεταφορά της τροποποιητικής οδηγίας 2007/66/ΕΚ (για λεπτομέρειες, βλέπε το παράρτημα 5 του υπηρεσιακού εγγράφου εργασίας). Δεδομένης της ελάχιστης εναρμόνισης την οποία έχουν επιφέρει οι οδηγίες για τις προσφυγές, τα κράτη μέλη θέσπισαν εθνικούς κανόνες που ποικίλλουν ως προς το πεδίο εφαρμογής και τον χαρακτήρα τους, λαμβάνοντας υπόψη τις αντίστοιχες νομικές παραδόσεις τους. Κατά συνέπεια, έχουν συσταθεί ποικίλα όργανα προσφυγής στα διάφορα κράτη μέλη. Σε 14 κράτη μέλη 8 έχει συσταθεί διοικητικό όργανο προσφυγής, εξειδικευμένο ή μη, για τις δημόσιες συμβάσεις. Στα υπόλοιπα κράτη μέλη, ένα υφιστάμενο δικαστικό όργανο προσφυγής είναι αρμόδιο για τον έλεγχο των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων. Σε όλα τα κράτη μέλη προβλέπεται η απαίτηση οι διαδικασίες προσφυγής να είναι διαθέσιμες σε οιοδήποτε πρόσωπο έχει ή είχε συμφέρον να του ανατεθεί συγκεκριμένη σύμβαση και το οποίο υπέστη ή ενδέχεται να υποστεί ζημία από εικαζόμενη παράβαση. Επιπλέον, σε ορισμένα κράτη μέλη προβλέπεται επίσης ότι ενώσεις ή φορείς που δεν ενεργούν ως οικονομικοί φορείς έχουν το δικαίωμα να κινήσουν διαδικασία προσφυγής. Σε αυτή την κατηγορία εμπίπτουν επαγγελματικές ενώσεις ή η αρχή ανταγωνισμού. Σε όλα τα κράτη μέλη υπάρχουν επίσης διατάξεις για τα τρία υποχρεωτικά είδη επανόρθωσης (προσωρινά μέτρα, ακύρωση αποφάσεων και αποζημίωση), αλλά η προσέγγισή τους ποικίλλει σημαντικά ανάλογα με τις οικείες νομικές παραδόσεις. 8 Βουλγαρία, Κύπρος, Τσεχική Δημοκρατία, Γερμανία, Δανία, Εσθονία, Ισπανία, Κροατία, Ουγγαρία, Μάλτα, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβενία, Σλοβακία. 4

6 Για άλλα βασικά στοιχεία των οδηγιών για τις προσφυγές, η κατάσταση έχει ως εξής: Σε όλα τα κράτη μέλη προβλέπεται η αυτόματη ενημέρωση των προσφερόντων, κατά τον χρόνο της απόφασης ανάθεσης της σύμβασης, σχετικά με τους λόγους για τους οποίους η προσφορά τους ήταν ανεπιτυχής. Όλα τα κράτη μέλη εφαρμόζουν την ελάχιστη ανασταλτική προθεσμία, όπως απαιτείται από τις οδηγίες για τις προσφυγές. Σε αρκετές περιπτώσεις, έχει οριστεί ανασταλτική προθεσμία μεγαλύτερης διάρκειας από την ελάχιστη που προβλέπεται στο πλαίσιο των εν λόγω οδηγιών. Όλα τα κράτη μέλη προβλέπουν την κήρυξη μιας σύμβασης ως ανενεργής στις περιπτώσεις στις οποίες η αναθέτουσα αρχή / ο αναθέτων φορέας αναθέτει μια σύμβαση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης σύμβασης στο TED, εφόσον αυτό δεν επιτρέπεται βάσει των οδηγιών για τις δημόσιες συμβάσεις. Η πλειονότητα των κρατών μελών έχει μεταφέρει στο εθνικό δίκαιο τις διατάξεις σχετικά με τις προκηρύξεις για εκούσια εκ των προτέρων διαφάνεια, η οποία παρέχει τη δυνατότητα στις αναθέτουσες αρχές / στους αναθέτοντες φορείς να αποφεύγουν την κύρωση της κήρυξης μιας σύμβασης ως ανενεργής. Βάσει των πληροφοριών που είναι διαθέσιμες στο TED, η χρήση της προκήρυξης αυτής έχει παραμείνει σχετικά σταθερή από το 2010, καθώς δημοσιεύονται περίπου προκηρύξεις ετησίως. Στα περισσότερα κράτη μέλη, οι προθεσμίες για την κίνηση προσυμβατικών διαδικασιών προσφυγής ακολουθούν τη δομή των οδηγιών για τις προσφυγές και, ως εκ τούτου, τα χρονικά περιθώρια που θεσπίζονται αντικατοπτρίζουν την ελάχιστη ανασταλτική προθεσμία. Σε ορισμένες περιπτώσεις ορίζεται μεγαλύτερη χρονική περίοδος. Αρκετά κράτη μέλη ακολουθούν ακριβώς τη δομή των οδηγιών για τις προσφυγές σε ό,τι αφορά τις προθεσμίες για την υποβολή καταγγελίας με σκοπό την κήρυξη μιας σύμβασης ως ανενεργής. Σε άλλα κράτη μέλη δεν προβλέπεται ότι η προθεσμία των 30 ημερών αρχίζει να ισχύει τόσο από την ημερομηνία δημοσίευσης όσο και από την ημερομηνία κοινοποίησης της απόφασης ανάθεσης. Σε κάθε περίπτωση, ελλείψει δημοσίευσης ή κοινοποίησης, όλα τα κράτη μέλη ορίζουν εξάμηνη προθεσμία με ισχύ από την επομένη της ημερομηνίας σύναψης της σύμβασης. Σε ορισμένα κράτη μέλη, η περίοδος αναστολής της διαδικασίας σύναψης της σύμβασης μπορεί να ισχύει έως την έκδοση απόφασης επί της προσφυγής κατά της πρωτοβάθμιας απόφασης, ή ακόμη και για μεγαλύτερο διάστημα. Στη συντριπτική πλειονότητα των κρατών μελών, το δικαστήριο ή το όργανο προσφυγής μπορεί να κηρύξει τη λήξη της αναστολής νωρίτερα. Όσον αφορά τις εναλλακτικές κυρώσεις, τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν μεταφέρει στο εθνικό τους δίκαιο και τα πρόστιμα και/ή τη σύντμηση της διάρκειας των συμβάσεων. Ωστόσο, οι κυρώσεις αυτές χρησιμοποιούνται μόνο σποραδικά, καθώς θεωρείται ότι αποτελούν τη λιγότερο αποτελεσματική επανόρθωση. Συγκεκριμένα, τα κράτη μέλη θεωρούν ότι τα πρόστιμα συνεπάγονται απλώς μια ανακατανομή κεφαλαίων. 5

7 3. Η αποτελεσματικότητα, η αποδοτικότητα, η συνάφεια και η συνεκτικότητα των οδηγιών για τις προσφυγές με άλλες πολιτικές της ΕΕ, καθώς και η προστιθέμενη αξία τους για την ΕΕ Η Επιτροπή διενέργησε αξιολόγηση των επιδόσεων των οδηγιών για τις προσφυγές. Για τον σκοπό αυτό, χρησιμοποίησε ειδικά κριτήρια αξιολόγησης, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται: i) η αποτελεσματικότητα ii) η αποδοτικότητα iii) η συνάφεια iv) η συνεκτικότητα με άλλες πολιτικές και v) η προστιθέμενη αξία για την ΕΕ. Αναλυτικά στοιχεία για τις σχετικές διαπιστώσεις διατίθενται στο υπηρεσιακό έγγραφο εργασίας που συνοδεύει την παρούσα έκθεση. Βάσει των κριτηρίων αυτών, συνάχθηκαν τα ακόλουθα συμπεράσματα. (i) Όσον αφορά την αποτελεσματικότητα, οι οδηγίες για τις προσφυγές έχουν εν γένει εκπληρώσει τους στόχους τους σε σχέση με την αύξηση των εγγυήσεων διαφάνειας και αποφυγής των διακρίσεων την παροχή της δυνατότητας ανάληψης αποτελεσματικής και ταχείας δράσης σε περίπτωση εικαζόμενης παράβασης των οδηγιών για τις δημόσιες συμβάσεις και την παροχή διαβεβαίωσης στους οικονομικούς φορείς για την ισότιμη αντιμετώπιση όλων των προσφορών. Τα διαθέσιμα δεδομένα σχετικά με την πραγματική χρήση των διατάξεων παρείχαν πρόσθετα στοιχεία που αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα των οδηγιών. Γενικά, οι διαδικασίες προσφυγής που ορίζονται στις οδηγίες χρησιμοποιούνται συχνά στα περισσότερα κράτη μέλη. Κατά τη διάρκεια της περιόδου εκδόθηκαν περίπου πρωτοβάθμιες αποφάσεις σε όλα τα κράτη μέλη. Το συχνότερα επιδιωκόμενο μέσο επανόρθωσης ήταν με διαφορά η ακύρωση της απόφασης, ακολουθούμενη από τα προσωρινά μέτρα και την άρση των συγγραφών υποχρεώσεων που εισάγουν διακρίσεις. Όσον αφορά τις απόψεις των ενδιαφερόμενων φορέων, σαφής πλειονότητα των συμμετεχόντων στη δημόσια διαβούλευση των υπηρεσιών της Επιτροπής εξέφρασε την άποψη ότι οι οδηγίες για τις προσφυγές είχαν θετικό αντίκτυπο στη διαδικασία σύναψης δημόσιων συμβάσεων. Θεωρείται ότι η διαδικασία κατέστη περισσότερο διαφανής (80,59 %), περισσότερο δίκαιη (79,42 %), και περισσότερο ανοιχτή και προσβάσιμη (77,65 %), καθώς και ότι παρέχει περισσότερα κίνητρα για συμμόρφωση με ουσιώδεις κανόνες για τη σύναψη δημόσιων συμβάσεων (81,77 %). Όπως επιβεβαιώθηκε από όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς, η οδηγία 2007/66/ΕΚ αύξησε σημαντικά την αποτελεσματικότητα των προσυμβατικών διαδικασιών προσφυγής με τη θέσπιση της ελάχιστης ανασταλτικής προθεσμίας μεταξύ της κοινοποίησης της απόφασης ανάθεσης και της υπογραφής της σύμβασης. Ορισμένα εθνικά συστήματα απαιτούν η νομική προστασία στις διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων να παρέχεται σε πρώτο βαθμό από διοικητικά όργανα προσφυγής και όχι από τα τακτικά δικαστήρια. Γενικά, τα όργανα αυτά τείνουν να είναι περισσότερο αποτελεσματικά. Αυτό επιβεβαιώνεται από τη μεγάλη πλειονότητα των συμμετεχόντων στη δημόσια διαβούλευση (74,7 %) οι οποίοι εξέφρασαν την άποψη ότι οι διαδικασίες ενώπιον των τακτικών δικαστηρίων είναι γενικά περισσότερο χρονοβόρες και οδηγούν στην έκδοση αποφάσεων βάσει χαμηλότερων προτύπων σε σύγκριση με τις διαδικασίες ενώπιον ειδικών διοικητικών οργάνων προσφυγής. 6

8 Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα έξοδα των διαδικασιών προσφυγής, παρότι παρουσιάζουν πολύ μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ των κρατών μελών, δεν φαίνεται να έχουν καθοριστικό αποτρεπτικό αποτέλεσμα όσον αφορά την πρόσβαση στις διαδικασίες προσφυγής. Επιπλέον, οι οδηγίες για τις προσφυγές εξασφαλίζουν επίσης καλή ισορροπία όσον αφορά την κάλυψη των συμφερόντων όλων των ενδιαφερόμενων μερών. Συγκεκριμένα, το 57,06 % των συμμετεχόντων στη δημόσια διαβούλευση εξέφρασαν την άποψη ότι οι οδηγίες επιτυγχάνουν δίκαιη ισορροπία μεταξύ του συμφέροντος των οικονομικών φορέων για διασφάλιση της αποτελεσματικότητας του δικαίου για τις δημόσιες συμβάσεις και του συμφέροντος των αναθετουσών αρχών για περιορισμό των αβάσιμων προσφυγών. Τέλος, οι οδηγίες για τις προσφυγές είναι επίσης αποτελεσματικές ως αποτρεπτικά μέσα για μη συμμορφούμενη συμπεριφορά στον τομέα των δημόσιων συμβάσεων. Οι οδηγίες για τις προσφυγές απαιτούν από την Επιτροπή να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στην αποτελεσματικότητα των εναλλακτικών κυρώσεων και των προθεσμιών. Από την αξιολόγηση προέκυψε ότι οι εναλλακτικές κυρώσεις χρησιμοποιούνται σποραδικά στα κράτη μέλη και θεωρούνται από τους συμμετέχοντες στη διαδικτυακή δημόσια διαβούλευση (που διενεργήθηκε από τις υπηρεσίες της Επιτροπής) και από ορισμένα κράτη μέλη ως το λιγότερο συναφές μέσο επανόρθωσης. Ωστόσο, εκφράστηκαν απόψεις σύμφωνα με τις οποίες όλα τα μέσα επανόρθωσης που προβλέπονται από τις οδηγίες για τις προσφυγές συμβάλλουν στον αποτρεπτικό τους χαρακτήρα και παρέχουν ένα συνολικό και αποτελεσματικό σύστημα για την επιβολή κυρώσεων σε περιπτώσεις παρατυπιών κατά τη σύναψη δημόσιων συμβάσεων. Όσον αφορά τις προθεσμίες, δεν συγκεντρώθηκαν συγκεκριμένα στοιχεία στο πλαίσιο της αξιολόγησης από τα οποία να προκύπτει ότι οι προθεσμίες που τηρούν τη δομή των οδηγιών για τις προσφυγές είναι είτε υπερβολικά μεγάλες και δημιουργούν αδικαιολόγητες καθυστερήσεις στις διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων είτε είναι υπερβολικά σύντομες και, ως εκ τούτου, παρεμποδίζουν τους οικονομικούς φορείς στην άσκηση των δικαιωμάτων τους. Από την αξιολόγηση προέκυψε ότι θα ήταν σκόπιμη η αποσαφήνιση ορισμένων πτυχών των οδηγιών για τις προσφυγές, κάτι που επιβεβαιώθηκε και από τις απαντήσεις που ελήφθησαν. Αυτό αφορά, για παράδειγμα, ζητήματα όπως η αλληλεπίδραση μεταξύ των οδηγιών για τις προσφυγές και της νέας δέσμης νομοθετικών διατάξεων για τις δημόσιες συμβάσεις, καθώς και η ανάπτυξη των κριτηρίων που θα πρέπει να εφαρμόζονται για την άρση της αυτόματης αναστολής της σύναψης της σύμβασης κατόπιν της κίνησης νομικής διαδικασίας. Μέσω της αξιολόγησης κατέστη επίσης εφικτός ο προσδιορισμός των προβλημάτων που εξακολουθούν να υφίστανται σε εθνικό επίπεδο. Συγκεκριμένα, διάφοροι ενδιαφερόμενοι φορείς επιβεβαίωσαν στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης ότι τα προσδιοριζόμενα προβλήματα έχουν τη ρίζα τους είτε σε εθνική νομοθεσία που βαίνει πέραν των οδηγιών για τις προσφυγές είτε σε εθνικές πρακτικές, και όχι σε αυτές καθαυτές τις οδηγίες για τις προσφυγές. Τέλος, η Επιτροπή αναγνωρίζει επίσης ότι, στα περισσότερα κράτη μέλη, οι πληροφορίες για τα εθνικά συστήματα προσφυγής δεν συγκεντρώνονται με διαρθρωμένο τρόπο, γεγονός που δυσχεραίνει σε πολύ μεγάλο βαθμό την ανάλυση των επιδόσεων των οδηγιών. Επιπλέον, χρησιμοποιούνται σπανίως για σκοπούς χάραξης πολιτικής (όπως, για παράδειγμα, ο προσδιορισμός των αναγκαίων πόρων ή των καταχρηστικών καταγγελιών η συνεκτικότητα των 7

9 αποφάσεων με βάση αποτελεσματικά εργαλεία αναζήτησης ο προσδιορισμός των αναθετουσών αρχών / αναθετόντων φορέων κατά των οποίων υποβάλλονται συχνότερα επιτυχείς καταγγελίες και ο προσδιορισμός των πτυχών των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων κατά των οποίων ασκούνται επιτυχώς προσφυγές). (ii) Όσον αφορά την αποδοτικότητα, οι οδηγίες για τις προσφυγές παρέχουν συνολικά οφέλη που συνάδουν με τον επιδιωκόμενο αντίκτυπο, τόσο άμεσα όσο και έμμεσα. Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι τα οφέλη που επιτυγχάνονται μέσω των οδηγιών υπερβαίνουν το κόστος τους. Τα έξοδα τα οποία συνεπάγεται για τις αναθέτουσες αρχές και τους προμηθευτές η κίνηση διαδικασίας προσφυγής ή η υπεράσπιση της υπόθεσής τους στο πλαίσιο διαδικασίας προσφυγής που κινείται σε βάρος τους (συμπεριλαμβανομένων των άμεσων και έμμεσων εξόδων) ποικίλλουν σημαντικά ανά την ΕΕ, ενώ κατά κανόνα ανέρχονται σε ποσοστό 0,4 %- 0,6 % της αξίας της σύμβασης. Ωστόσο, τα έξοδα αυτά δεν θα μηδενίζονταν εάν καταργούνταν οι οδηγίες για τις προσφυγές. Αντιθέτως, θα μπορούσαν να αυξηθούν ακόμη περισσότερο λόγω των εθνικών διαφορών στους κανόνες προσφυγής και επανόρθωσης και λόγω της έλλειψης εναρμόνισης σε επίπεδο ΕΕ, με αποτέλεσμα το πλαίσιο για τους προσφέροντες και για τρίτους να συνεπάγεται περισσότερες επιβαρύνσεις. Τα οφέλη είναι σημαντικά από την άποψη της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, της αναλογίας καλύτερης τιμής/ποιότητας και του αποτρεπτικού χαρακτήρα, λαμβανομένης ειδικότερα υπόψη της αξίας των προσκλήσεων υποβολής προσφορών που δημοσιεύονται στο TED. Στην αξιολόγηση της νομοθεσίας της ΕΕ για τις δημόσιες συμβάσεις που πραγματοποιήθηκε το διατυπώθηκε η γενική εκτίμηση ότι οι εξοικονομήσεις της τάξης του 5 % οι οποίες επιτεύχθηκαν σε δημόσιες συμβάσεις ύψους 420 δισ. EUR που δημοσιεύτηκαν σε επίπεδο ΕΕ θα μεταφραστούν σε εξοικονομήσεις ή υψηλότερες δημόσιες επενδύσεις άνω των 20 δισ. EUR ετησίως. Η αποτελεσματική εφαρμογή των οδηγιών για τις προσφυγές μπορεί, κατά συνέπεια, να αυξήσει τις πιθανότητες να επιτευχθούν οι εν λόγω εκτιμώμενες εξοικονομήσεις από τις οδηγίες για τις δημόσιες συμβάσεις. Τέλος, από την αξιολόγηση δεν προσδιορίστηκε κάποια μορφή διοικητικής επιβάρυνσης η οποία να θεωρείται περιττή για τη λειτουργία των οδηγιών για τις προσφυγές. (iii) Όσον αφορά τη συνάφεια, οι στόχοι των οδηγιών για τις προσφυγές παραμένουν συναφείς. Από την αξιολόγηση προέκυψε ότι πολλές διατάξεις των οδηγιών εκλαμβάνονται ως συναφείς από τους προμηθευτές, τις αναθέτουσες αρχές και τους ασκούντες νομικά επαγγέλματα. Με βάση τις απαντήσεις που ελήφθησαν στη δημόσια διαβούλευση, η πλέον συναφής διάταξη φαίνεται να είναι η ανασταλτική προθεσμία (65 % των συμμετεχόντων), ακολουθούμενη από την αναστολή της διαδικασίας ανάθεσης της σύμβασης στις περιπτώσεις στις οποίες έχει κινηθεί διαδικασία προσφυγής (62 %), και από την αυτόματη ενημέρωση των προσφερόντων (58 %). Ακόμη και αν ορισμένες διατάξεις θεωρείται ότι έχουν μικρότερη πρακτική αξία, συμβάλλουν ωστόσο στο αποτρεπτικό αποτέλεσμα των οδηγιών για τις προσφυγές. Ένας άλλος δείκτης της συνάφειας των οδηγιών για τις προσφυγές είναι η πραγματική χρήση των διαδικασιών τις οποίες προβλέπουν. Γενικά, οι προβλεπόμενες διαδικασίες προσφυγής 9 Έκθεση αξιολόγησης με τίτλο «Impact and Effectiveness of EU Public Procurement Legislation» (Επιπτώσεις και αποτελεσματικότητα της νομοθεσίας της ΕΕ περί δημοσίων συμβάσεων), SEC(2011) 853 final. 8

10 χρησιμοποιούνται συχνά στα περισσότερα κράτη μέλη. Κατά την περίοδο εκδόθηκαν περίπου πρωτοβάθμιες αποφάσεις σε όλα τα κράτη μέλη. Το συχνότερα επιδιωκόμενο μέσο επανόρθωσης είναι με διαφορά η ακύρωση απόφασης, ακολουθούμενη από τα προσωρινά μέτρα και την άρση των συγγραφών υποχρεώσεων που εισάγουν διακρίσεις. (iv) Οι οδηγίες για τις προσφυγές είναι συνεκτικές με άλλες πολιτικές της ΕΕ. Όπως επιβεβαιώνεται από το Δικαστήριο της ΕΕ, το δικαίωμα αποτελεσματικής ένδικης προσφυγής αποτελεί γενική αρχή του δικαίου της ΕΕ 11. Οι οδηγίες για τις προσφυγές συνάδουν με τα δικαιώματα και τις γενικές αρχές που ορίζονται στο πρωτογενές δίκαιο της ΕΕ σχετικά με τα θεμελιώδη δικαιώματα. Αποτελούν τον πυρήνα της νομοθεσίας για τις δημόσιες συμβάσεις, καθώς παρέχουν στους προσφέροντες τη δυνατότητα να ασκούν τα ουσιαστικά τους δικαιώματα. Διαπιστώθηκε ότι, σε γενικές γραμμές, εναρμονίζονται με τη νέα δέσμη νομοθετικών διατάξεων του 2014 για τις δημόσιες συμβάσεις, ειδικότερα όσον αφορά την κάλυψη των παραχωρήσεων που διέπονται από την οδηγία 2014/23/ΕΕ. Ωστόσο, όπως έχει ήδη αναφερθεί, θα ήταν σκόπιμη η περαιτέρω αποσαφήνιση της αλληλεπίδρασης μεταξύ των οδηγιών αυτών και της νέας δέσμης νομοθετικών διατάξεων για τις δημόσιες συμβάσεις. Τέλος, με τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των εθνικών διαδικασιών προσφυγής, κυρίως εκείνων που αφορούν τις παράνομες απευθείας αναθέσεις συμβάσεων, οι οδηγίες για τις προσφυγές διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των παραβάσεων των οδηγιών για τις δημόσιες συμβάσεις που θα μπορούσαν επίσης να συνεπάγονται παρατυπίες ποινικού χαρακτήρα. Από την αξιολόγηση δεν διαπιστώθηκαν πιθανές συγκρούσεις με άλλα πεδία πολιτικής. (v) Κατά την άποψη της Επιτροπής, οι οδηγίες για τις προσφυγές έχουν σαφή προστιθέμενη αξία για την ΕΕ. Γενικότερα, επιβεβαιώθηκε από όλες τις πηγές πληροφοριών που χρησιμοποιήθηκαν για τους σκοπούς της αξιολόγησης ότι η ύπαρξη απαιτήσεων στο δίκαιο της ΕΕ για διαδικασίες προσφυγής στις δημόσιες συμβάσεις είναι υψίστης σημασίας. Τα τακτικά δικαστήρια βάσει των συνήθων κωδίκων δικονομίας δεν μπορούν να διασφαλίσουν τον ταχύ και αποτελεσματικό έλεγχο, όπως απαιτείται από τη νομολογία της ΕΕ. Για παράδειγμα, πριν από τη θέσπιση της υποχρεωτικής ανασταλτικής προθεσμίας με την οδηγία 2007/66/ΕΚ, δεν υπήρχε δυνατότητα λήψης προσωρινού μέτρου ενώπιον των τακτικών δικαστηρίων με τέτοια ταχύτητα ώστε να αναστείλει τη σύναψη της ανατεθείσας σύμβασης. Σε σύγκριση με άλλους τομείς του δικαίου της ΕΕ, οι κανόνες για τις δημόσιες συμβάσεις παρουσιάζουν ορισμένες ιδιομορφίες. Πρώτον, εφόσον η σύμβαση υπερβαίνει τα κατώτατα όρια της ΕΕ, εφαρμόζονται οι ουσιαστικοί κανόνες για τις δημόσιες συμβάσεις, ανεξάρτητα από την πραγματική τους διασυνοριακή διάσταση. Δεύτερον, σε κάθε διαδικασία υποβολής προσφορών που διεξάγεται από οποιαδήποτε αναθέτουσα αρχή / οποιονδήποτε αναθέτοντα φορέα υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να προκύψουν πολυάριθμες παραβάσεις (π.χ. παράνομος αποκλεισμός προσφερόντων, παράνομη συγγραφή υποχρεώσεων, παράνομα κριτήρια ανάθεσης σύμβασης, χρήση εσφαλμένων διαδικασιών, αποδοχή ασυνήθιστα χαμηλών 10 Το στοιχείο αυτό προέρχεται από τη μελέτη «Economic efficiency and legal effectiveness of review and remedies procedures for public contracts». 11 Διάταξη του Αντιπροέδρου του Δικαστηρίου της 23ης Απριλίου 2015 στην υπόθεση C-35/15 P(R), Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά Vanbreda Risk & Benefits, σκέψη 28. 9

11 προσφορών, σύγκρουση συμφερόντων, κ.λπ.). Ο ρόλος της Επιτροπής, κατά την αντιμετώπιση μεμονωμένων καταγγελιών και πιθανών παραβιάσεων του δικαίου της ΕΕ, προσανατολίζεται στη διασφάλιση της μελλοντικής τήρησης του δικαίου της ΕΕ και όχι στην εξασφάλιση επανόρθωσης για μεμονωμένα μέρη σε δημόσιες διαδικασίες υποβολής προσφορών, δεδομένου ειδικότερα του μεγάλου αριθμού αναθετουσών αρχών, προσφερόντων και διαδικασιών στην ΕΕ, και επίσης λόγω των τεχνικών λεπτομερειών που ενέχει κάθε επιμέρους διαδικασία. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να υπάρχουν κατάλληλα δικαιώματα άμεσης προσφυγής για τους προσφέροντες, προκειμένου να διασφαλίζεται η ορθή λειτουργία του ουσιαστικού κανόνα για τις δημόσιες συμβάσεις και η ορθή λειτουργία της ενιαίας αγοράς στον δημόσιο τομέα. Όπως επιβεβαιώθηκε από πολλούς ενδιαφερόμενους φορείς, το ελάχιστο επίπεδο εναρμόνισης που διασφαλίζεται από τις οδηγίες για τις προσφυγές είναι απολύτως απαραίτητο στο πλαίσιο αυτό. 4. Συμπεράσματα Βάσει της αξιολόγησης, η Επιτροπή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι οδηγίες για τις προσφυγές, και ειδικότερα οι τροποποιήσεις που θεσπίστηκαν με την οδηγία 2007/66/ΕΚ, επιτυγχάνουν σε μεγάλο βαθμό τους στόχους τους με αποτελεσματικό και αποδοτικό τρόπο, παρότι δεν κατέστη δυνατός ο ποσοτικός προσδιορισμός της ακριβούς έκτασης του κόστους / των οφελών τους. Μολονότι ορισμένα κράτη μέλη ανέφεραν συγκεκριμένες ανησυχίες, αυτές συνδέονται κατά κύριο λόγο με εθνικά μέτρα και όχι με αυτές καθαυτές τις οδηγίες για τις προσφυγές. Από γενική ποιοτική άποψη, τα οφέλη των οδηγιών για τις προσφυγές υπερτερούν του κόστους τους. Οι οδηγίες παραμένουν συναφείς και εξακολουθούν να αποφέρουν προστιθεμένη αξία στην ΕΕ. Παρά τα συνολικά θετικά συμπεράσματα της αξιολόγησης, προσδιορίστηκαν ορισμένες αδυναμίες. Πρώτον, η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι ορισμένες διατάξεις των οδηγιών για τις προσφυγές δεν είναι απολύτως σαφείς 12. Ειδικότερα, παρά την επικαιροποίηση που επήλθε με τη νέα δέσμη νομοθετικών διατάξεων για τις δημόσιες συμβάσεις, προσδιορίστηκαν ορισμένες πρόσθετες ανάγκες αποσαφήνισης. Για παράδειγμα, οι αναφορές στην «προκήρυξη σύμβασης» στις οδηγίες για τις προσφυγές δεν αντικατοπτρίζουν το γεγονός ότι η νέα οδηγία 2014/24/ΕΕ επιτρέπει τη χρήση προκαταρκτικής γνωστοποίησης, αντί της προκήρυξης σύμβασης, για την πρόσκληση σε διαγωνισμό σε ορισμένες περιπτώσεις. Θα μπορούσε επίσης να διευκρινιστεί ο τρόπος με τον οποίο οι οδηγίες για τις προσφυγές εφαρμόζονται στις τροποποιήσεις των δημόσιων συμβάσεων προμηθειών και παραχώρησης, στην καταγγελία τέτοιου είδους συμβάσεων και στο απλουστευμένο καθεστώς για τις δημόσιες συμβάσεις. Επιπλέον, η Επιτροπή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, στα περισσότερα κράτη μέλη, οι πληροφορίες για τα εθνικά συστήματα προσφυγής δεν συλλέγονται με διαρθρωμένο τρόπο και χρησιμοποιούνται σπανίως για σκοπούς χάραξης πολιτικής. Το γεγονός αυτό δυσχεραίνει την αξιολόγηση των επιδόσεων των οδηγιών. 12 Για λεπτομέρειες σχετικά με τη δημόσια διαβούλευση που πραγματοποίησαν οι υπηρεσίες της Επιτροπής, βλέπε το παράρτημα 3 του υπηρεσιακού εγγράφου εργασίας (απαντήσεις στις ερωτήσεις 6 και 20). 10

12 Τέλος, η Επιτροπή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, γενικά, τα πρωτοβάθμια διοικητικά όργανα προσφυγής είναι αποτελεσματικότερα από τα πρωτοβάθμια δικαστικά όργανα όσον αφορά τη διάρκεια των διαδικασιών και τα πρότυπα του ελέγχου. 5. Μελλοντική πορεία (i) Γενικά Δεδομένου ότι από την αξιολόγηση δεν διαπιστώθηκαν σημαντικές ή επείγουσες ανάγκες τροποποίησης των οδηγιών για τις προσφυγές, αποφασίζεται η διατήρησή τους με την ισχύουσα μορφή τους, χωρίς περαιτέρω τροποποιήσεις στο παρόν στάδιο. Ωστόσο, η Επιτροπή προτίθεται να αντιμετωπίσει τις αδυναμίες που εντοπίστηκαν στη λειτουργία των οδηγιών για τις προσφυγές και να επιδιώξει τη μεγαλύτερη σύγκλιση των συστημάτων προσφυγής στα κράτη μέλη. Η Επιτροπή, σε πλαίσιο σεβασμού για τη διαδικαστική αυτονομία των κρατών μελών και τις αντίστοιχες νομικές παραδόσεις τους, θα χρησιμοποιήσει έναν συνεπή συνδυασμό των ακόλουθων πρόσθετων δράσεων. (ii) Προώθηση της διαφάνειας Από την αξιολόγηση καταδεικνύεται ότι οι πληροφορίες για τα εθνικά συστήματα προσφυγής δεν συγκεντρώνονται με διαρθρωμένο τρόπο και σπανίως χρησιμοποιούνται για σκοπούς χάραξης πολιτικής. Για να αντιμετωπιστεί το ζήτημα αυτό, η Επιτροπή προτίθεται να προτείνει την αύξηση της διαφάνειας όσον αφορά τις επιδόσεις των εθνικών συστημάτων προσφυγής. Καταρχάς, τα δεδομένα πρέπει να συλλέγονται με αυτοματοποιημένο τρόπο χωρίς να προκαλείται περαιτέρω διοικητική επιβάρυνση. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή, όπως ανακοινώθηκε στη στρατηγική για την ενιαία αγορά 13, και σύμφωνα με τη νέα διοργανική συμφωνία για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου 14, θα αναπτύξει από κοινού με τα κράτη μέλη περιορισμένο αριθμό αντικειμενικών δεικτών (αριθμός καταγγελιών, αριθμός καταγγελιών με επιτυχή έκβαση, έξοδα, διάρκεια των διαδικασιών κ.λπ.). Οι δείκτες αυτοί θα δημοσιεύονται στον πίνακα αποτελεσμάτων της ενιαίας αγοράς. Αυτό θα παράσχει τη δυνατότητα στην επιχειρηματική κοινότητα να προβαίνει σε σύγκριση της αποδοτικότητας των συστημάτων προσφυγής στα διάφορα κράτη μέλη και θα συνδράμει τα κράτη μέλη στον προσδιορισμό ευκαιριών βελτίωσης των εθνικών τους συστημάτων προσφυγής. (iii) Προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των πρωτοβάθμιων οργάνων προσφυγής Από την αξιολόγηση καταδεικνύεται ότι τα συστήματα στο πλαίσιο των οποίων η νομική προστασία στις διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων εξασφαλίζεται σε πρώτο βαθμό από διοικητικά όργανα προσφυγής και όχι από τακτικά δικαστήρια τείνουν να είναι αποτελεσματικότερα τόσο ως προς τη διάρκεια των διαδικασιών όσο και ως προς τα πρότυπα βάσει των οποίων εκδίδονται οι 13 Ανακοίνωση με τίτλο «Αναβάθμιση της ενιαίας αγοράς: περισσότερες ευκαιρίες για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις», COM(2015)550 και υπηρεσιακό έγγραφο εργασίας με τίτλο «A Single Market Strategy for Europe Analysis and Evidence» (Μια στρατηγική ενιαίας αγοράς για την Ευρώπη Ανάλυση και τεκμηρίωση), SWD(2015) Απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 9ης Μαρτίου 2016 σχετικά με τη σύναψη διοργανικής συμφωνίας για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου, μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής [2016/2005(ACI)]. 11

13 αποφάσεις. Για τον λόγο αυτό, όπως ανακοινώθηκε στη στρατηγική για την ενιαία αγορά, η Επιτροπή θα παροτρύνει τα πρωτοβάθμια όργανα προσφυγής να συνεργάζονται και να δικτυώνονται με στόχο την καλύτερη ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών όσον αφορά συγκεκριμένες πτυχές της λειτουργίας των οδηγιών για τις προσφυγές και, γενικότερα, να διασφαλίζουν την αποδοτική λειτουργία των εθνικών διαδικασιών προσφυγής. Οι σχετικές ορθές πρακτικές θα διαδίδονται μέσω του δικτύου. Οι ορθές πρακτικές μπορούν να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης και κινητοποίησης, ώστε τα κράτη μέλη να βελτιώσουν τα εθνικά τους συστήματα προσφυγής. Στο πλαίσιο αυτό, θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ενίσχυση των πρωτοβάθμιων διοικητικών οργάνων προσφυγής. (iv) Καθοδήγηση Η Επιτροπή θα παράσχει καθοδήγηση σχετικά με ορισμένες ιδιαίτερα σημαντικές πτυχές των οδηγιών για τις προσφυγές, προκειμένου να αυξήσει την κατανόηση ορισμένων διατάξεων και να διασφαλίσει την αποτελεσματικότητά τους. Οι πτυχές που θα μπορούσαν να καλυφθούν είναι η αλληλεπίδραση μεταξύ των οδηγιών για τις προσφυγές και της νέας δέσμης νομοθετικών διατάξεων για τις δημόσιες συμβάσεις, καθώς και η ανάπτυξη των κριτηρίων που θα πρέπει να εφαρμόζονται για την άρση της αυτόματης αναστολής της σύναψης της σύμβασης κατόπιν της κίνησης νομικής διαδικασίας. Με βάση τα αποδεικτικά στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί μέχρι στιγμής, η Επιτροπή θα ξεκινήσει διάλογο με τα κράτη μέλη και τους ενδιαφερόμενους φορείς για τον προσδιορισμό και άλλων ειδικών τομέων που χρήζουν αποσαφήνισης. (v) Συνεπείς δραστηριότητες επιβολής και παρακολούθησης Στις περιπτώσεις που εντοπίζονται παραβάσεις των οδηγιών για τις προσφυγές, η Επιτροπή θα λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίζει τη συμμόρφωση των σχετικών εθνικών πρακτικών με τους κανόνες της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή θα επικεντρωθεί στις πλέον σημαντικές και συστηματικές παραβάσεις που υπονομεύουν την αποτελεσματική λειτουργία των συστημάτων προσφυγής στα κράτη μέλη. 12