«Η ανάπτυξη της Δυτικής Αθήνας και ο Ελαιώνας»

Transcript

1 Ημερίδα «Ελαιώνας : Από τη Θεωρία στην Πράξη, 20 Χρόνια Μετά» Αιγάλεω, 08/03/2000 «Η ανάπτυξη της Δυτικής Αθήνας και ο Ελαιώνας» Παναγιώτης Μπιτούνης Πρόεδρος ΑΣΔΑ

2 Τα τελευταία χρόνια στην Αθήνα υλοποιούνται επιτέλους μία σειρά μεγάλα έργα, που χρόνια ακούγαμε και δεν βλέπαμε. Το Μετρό, η Λεωφόρος Σταυρού Ελευσίνος, το Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης Πύργου Βασίλισσσας, η ολοκλήρωση των εθνικών οδών (Κηφισσός και Αθηνών), η υπογείωση των γραμμών του ΟΣΕ, η Διαδημοτική Συγκοινωνία που συνδέει όλους τους Δήμους της Δυτικής Αθήνας μεταξύ τους, το Νοσοκομείο Δυτικής Αθήνας στο Χαϊδάρι και πολλά άλλα δείχνουν ότι γίνεται έργο στην Αθήνα. Τα προβλήματα σε ένα αστικό συγκρότημα, όπως η Αθήνα, δεν αναγνωρίζουν διοικητικά όρια. Από την άλλη η χωρο-ταξική διάρθρωση της Αθήνας δεν είναι ενιαία. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις περιοχές του Λεκανοπεδίου, όχι μόνο σε επίπεδο χρήσεων, αλλά και ποιότητας ζωής. Ετσι το Δυτικό Λεκανοπέδιο εξακολουθεί και αποτελεί τον παριά του Λεκανοπεδίου. Η περιοχή της Δυτικής Αθήνας, αναπόσπαστο κομμάτι του Λεκανοπεδίου, αποτελεί, παρ όλη τη βελτίωση που υπήρξε τα τελευταία χρόνια, μία περιοχή με ιδιαίτερα έντονα προβλήματα. Τα μεγάλα περιβαλλοντικά προβλήματα της Δυτικής Αθήνας, όπως το Ποικίλο Ορος, το Ορος Αιγάλεω, τα Στρατόπεδα, ο Πύργος Βασίλισσας, ο Ελαιώνας είναι εξίσου σημαντικά για τη Δυτική Αθήνα και θα πρέπει να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο μιας συνολικής προοπτικής αναβάθμισης της περιοχής. Για το Ποικίλο Ορος και το Ορος Αιγάλεω έχουν γίνει σημαντικά βήματα. Προχώρησε η αναδάσωση στρ. και η διαμόρφωση 7 περιαστικών πάρκων αναψυχής. Η υπογραφή της προγραμματικής σύμβασης με το υπουργείο Γεωργίας για τη διαχείρηση των ορεινών όγκων και η εξαγγελία του υπουργού Γεωργίας κ. Ανωμερίτη για χρηματοδότηση με 15 δις δρχ. του έργου που θα φέρνει το νερό του βιολογικού καθαρισμού της Ψυτάλλειας στο Ποικίλο όρος καθώς και η ένταξη ανάπλασης του βουνού στα προγράμματα του Υπουργείου Γεωργίας από το Γ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, αποτελούν ανάσες για την Δυτική Αθήνα. Σημαντικό επίσης βήμα, που κόβει τις ορέξεις των καταπατητών, αποτελεί και ο νόμος προστασίας του Ποικίλου Ορους Ορους Αιγάλεω που ψηφίστηκε από τη βουλή το περασμένο καλοκαίρι. Ο νόμος για την απομάκρυνση των στρατοπέδων, όπως ψηφίστηκε μετά και από την παρέμβασή μας, μας δίνει νέες δυνατότητες για την επίλυση αυτού του χρόνιου 2/8

3 προβλήματος. Πιστεύουμε ότι σύντομα, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εθνικής Αμυνας, θα δρομολογηθούν οι διαδικασίες απομάκρυνσής τους και απόδοσης του χώρου στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Τα έργα στο Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης Πύργου Βασίλισσας βρίσκονται ήδη στη δεύτερη φάση τους. Με την υλοποίηση και αυτής της εργολαβίας το σημαντικότερο τμήμα του έργου θα έχει ολοκληρωθεί και το έργο θα είναι έτοιμο για χρήση. Υπάρχουν χρηματοδοτήσεις γιά σημαντικά έργα, ιδιάιτερα τελευταία από το ΕΠΤΑ του Υπουργείου Εσωτερικών. Αλλάζουν όψη οι πόλεις. Εχουν γίνει βήματα, αλλά δεν μας ικανοποιούν. Η περιοχή της Δυτικής Αθήνας είναι η πιο προβληματική του Λεκανοπεδίου. Μέχρι το 1980 η περιοχή ήταν εγκαταλλελειμένη από την κεντρική εξουσία. Από τότε υπάρχει μία συντονισμένη προσπάθεια διοίκησης και αυτοδιοίκησης να αναστρέψουμε αυτή την κατάσταση και να δώσουμε στον κάτοικό της την ποιότητα ζωής που του αξίζει. Η προσπάθεια μας δεν επικεντρώνεται μόνο στην αναστροφή των αρνητικών του παρελθόντος, αλλά και στην προώθηση θετικών μέτρων, στην επίλυση των προβλημάτων που έχουν συσσωρευτεί. Είναι πράγματι πολύ δύσκολη η προσπάθεια και ξεκινάμε πάντα με δεδομένο ότι δεν μπορούμε να φτάσουμε στην τελειότητα. Γνωρίζουμε ότι είναι δύσκολο να φτάσουμε στο επιθυμητό ιδεώδες. Όμως βήμα βήμα προχωράμε. Κάθε τετραγωνικό νέου πράσινου, κάθε νέα κοινωνική υποδομή στη Δυτική Αθήνα δημιουργεί νέες καταστάσεις, νέες υποχρεώσεις. Πιστεύουμε ότι θα υπάρξει συνεχής βελτίωση, θα υπάρχουν θετικά βήματα. Μπορούμε να προχωρήσουμε, ανατρέποντας αρνητικά δεδομένα, δημιουργώντας θετικά αποτελέσματα. Επιτρέψτε μου να πω ότι ο Ελαιώνας είναι το μέλλον της Δυτικής Αθήνας. Είναι μία περιοχή στο κέντρο κυριολεκτικά της πρωτεύουσας που κατάφερε να ξεφύγει από τα αδηφάγα δόντια της τσιμεντοποίησης, μένοντας στο σύνολό της, μέχρι το 1985, εκτός σχεδίου πόλης, ενώ ολόγυρά της θεριεύανε οι πολυκατοικίες. Ο λόγος ήταν ότι ο πάλαι ποτέ Ελαιώνας της Αθήνας ήταν ο «σκουπιδοτενεκές». Κάθε οχλούσα χρήση, που για κάποιους λόγους έπρεπε να βρίσκεται κοντά στο κέντρο της πόλης χωροθετήθηκε εκεί. 3/8

4 Λόγω της υποβάθμισης προστέθηκαν σιγά σιγά και άλλες, που δεν είχαν στον «ήλιο μοίρα». Ετσι ο Ελαιώνας απέκτησε την εικόνα που είχε στις αρχές της δεκαετίας του 80. Ο ρόλος του Ελαιώνα στην ανάπτυξη της Αθήνας, μέχρι εκείνη τη στιγμή, αν περιοριστούμε στην έννοια της οικονομικής ανάπτυξης, ήταν ιδιαίτερα σημαντικός. Μεγάλες δραστηριότητες του δευτερογενούς (σημαντικές βιομηχανίες και βιοτεχνίες) και τριτογενούς τομέα (Λαχαναγορά, Πρακτορεία μεταφορών, κλπ) βρίσκουν καταφύγιο μέσα στην περιοχή, που γνωρίζει σημαντική οικονομική άνθιση. Η άνθιση αυτή, που δημιούργησε πολλές θέσεις εργασίας και συνείσφερε σημαντικά στο ΑΕΠ της χώρας, δεν συνοδεύτηκε από αντίστοιχη πολεοδομική και περιβαλλοντική άνθιση, αλλά υποβάθμιση. Ισως ακριβώς ένας από τους λόγους της οικονομικής άνθισης να ήταν η περιβαλλοντική και πολεοδομική υποβάθμιση. Ένας άλλος λόγος άνθισης της οικονομίας στον Ελαιώνα ήταν και η στρατηγική του θέση σε σχέση με τα εθνικά δίκτυα μεταφορών. Βρίσκεται στη διασταύρωση των δύο εθνικών οδών της χώρας, το τρένο τον διασχίζει, έχει πολύ καλή επικοινωνία (οδική και σιδηροδρομική) με το λιμάνι του Πειραιά. Στις αρχές της δεκαετίας του 80 οι διαφαινόμενες αλλαγές στη δομή της Αθήνας άρχισαν να επηρεάζουν και τον Ελαιώνα. Η μεγάλη έλλειψη γης για την ανάπτυξη πιο «ευγενών» δραστηριοτήτων του τριτογενούς (κτίρια γραφείων, εμπορικά κέντρα), η μεταφορά του εμπορικού λιμανιού στο Ικόνιο σε συνδυασμό με την προβλεπόμενη νέα χάραξη της σιδηροδρομικής γραμμής και τη δημιουργία του διαμετακομιστικού κέντρου στο Μενίδι, η υλοποιούμενη παράκαμψη της Αθήνας με τη Λεωφόρο Σταυρού Ελευσίνας, η αναστροφή, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, της τάσης φυγής των υψηλών εισοδημάτων προς τα βόρεια και η επακόλουθη επανακατοίκηση και επανάχρηση κεντρικών περιοχών, που μέχρι τότε ήταν εγκαταλελειμμένες (π.χ. Ψυρρή, Θησείο, Μεταξουργείο), άρχισαν να δημιουργούν σοβαρές πιέσεις για την αλλαγή του ρόλου του Ελαιώνα στο Λεκανοπέδιο και των χρήσεων που βρίσκονταν σ αυτόν. Το πρώτο βήμα έγινε το 1985 με το Προεδρικό Διάταγμα «Καθορισμός χρήσεων γης και όρων και περιορισμών δόμησης της εκτός σχεδίου περιοχής των δήμων Αθήνας, Αιγάλεω, 4/8

5 Περιστερίου, Ταύρου και Αγ.Ιωάννη Ρέντη (Ελαιώνα)» 1 Με το προεδρικό διάταγμα αυτό επιχειρούνταν να μπει μία τάξη στο τι και πως μπορούσε να υπάρχει στον Ελαιώνα, χωρίς όμως να υπάρχει κάποια παραπέρα παρέμβαση του κράτους για την αναβάθμιση της περιοχής ή για τον καθορισμό του επιθυμητού χαρακτήρα της. Βέβαια στα πλαίσια του Προεδρικού Διατάγματος 84/84 για το δευτερογενή στην Αττική ήδη είχαν αρχίσει να μπαίνουν σοβαρά εμπόδια για τον εκσυγχρονισμό της βιομηχανίας βιοτεχνίας στην Αττική, με αποτέλεσμα είτε οι μονάδες να μην εκσυγχρονίζονται, είτε να μεταφέρονται αλλού. Αυτό έπληξε και τον Ελαιώνα, που άρχισε να χάνει το βιομηχανικό του χαρακτήρα. Εξη χρόνια αργότερα, το , με Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ τότε τον Στ. Μάνο, η λύση που επιλέχτηκε ήταν η ένταξη της περιοχής στο σχέδιο πόλης, με δυσβάχτατους όρους όσο αφορά την πολεοδομική και περιβαλλοντική ανασυγκρότησή της. Το αποτέλεσμα ήταν το διάταγμα να συναντήσει την αντίδραση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των κατοίκων και ουσιαστικά να μείνει ανενεργό και να αντικατασταθεί από άλλο το 1995, με Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ τον Κ.Λαλιώτη. 3 Το σχέδιο αυτό, που βγήκε με τη σύμφωνη γνώμη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αν και δεν ήταν ακριβώς αυτό που ονειρευόμασταν, έλυνε μία σειρά σοβαρά προβλήματα της περιοχής και, με τους πράσινους χώρους που προέβλεπε, δημιουργούσε προϋποθέσεις για ισσόροπη ανάπτυξη. Ο χαρακτήρας και ο ρόλος της περιοχής, όπως προδιαγράφονταν από το διάταγμα αυτό, είναι μία μεγάλη ζώνη πρασίνου 44% της συνολικής έκτασης και στον υπόλοιπο χώρο θα αναπτύσσονται μία σειρά από οικονομικές κύρια δραστηριότητες, όπως επιχειρησιακού κέντρου, ανασυγκρότηση δραστηριοτήτων δευτερογενούς τομέα με τη δημιουργία βιομηχανικών βιοτεχνικών συγκεντρώσεων, κλπ. Βέβαια μέσα στην περιοχή θα εξακολουθούσαν να υπάρχουν μία σειρά «οχλούσες» χρήσεις, όπως επισκευαστική βάση ΜΕΤΡΟ, στρατοδικείο Ρουφ, κλπ, που είναι ασύμβατες ΦΕΚ 717, 20/12/1985 «Εγκριση Πολεοδομικής Μελέτης των Δήμων Αθηναίων, Αγ.Ιωάννη Ρέντη, Αιγάλεω, Περιστερίου και Ταύρου (περιοχή Ελαιώνα) (Ν.Αττικής) και τροποποίηση των εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων στα όρια σύνδεσής τους», ΦΕΚ 74Δ, 14/02/1991 «Εγκριση πολεοδομικής μελέτης αναθεώρησης και επέκτασης τμημάτων των δήμων Αθηναίων, Αγίου Ιωάννη Ρέντη, Αιγάλεω, Περιστερίου και Ταύρου (περιοχή Ελαιώνα) (Ν. Αττικής)», ΦΕΚ 1049Δ, 30/11/1995 5/8

6 με το χαρακτήρα της περιοχής. Λόγω όμως του κοινωνικού χαρακτήρα των παραπάνω χρήσεων δεχτήκαμε να περάσει το διάταγμα ως έχει, με τη βεβαιότητα ότι θα προχωρήσουν πρώτα οι καλές χρήσεις (κύρια πράσινο) και μετά οι άλλες. Ο Ελαιώνας, αν και αφορά το σύνολο του Λεκανοπεδίου, έχει ένα ειδικότερο χαρακτήρα για τη Δυτική Αθήνα. Είναι ένας από τους ελάχιστους μεγάλους χώρους (όπως Πύργος Βασίλισσας, στρατόπεδο Καραϊσκάκη, Ποικίλο Ορος Ορος Αιγάλεω) που δεν εχει «αξιοποιηθεί» ακόμα από την «ιδιωτική πρωτοβουλία». Αποτελεί δηλαδή μία δυνατότητα οικολογικής και οικονομικής ανάπτυξης για την περιοχή, που δεν πρέπει να χαθεί. Αν και βρίσκεται στις παρυφές της Δυτική Αθήνας, η σημασία του για την ανάπτυξη της περιοχής είναι τεράστια. Τυχόν μη υλοποίηση των όσων έχουν σχεδιαστεί και συμφωνηθεί ή υλοποίηση άλλων πέραν τον όσον συμφωνήθηκαν θα επιφέρει τεράστιες καταστροφές στην περιοχή. Ο Ελαιώνας μπορεί να προσφέρει στη Δυτική Αθήνα την ανάσα που έχει τόσο ανάγκη. Μπορεί να προσφέρει θέσεις εργασίας σ ένα ανθρώπινο περιβάλλον, μπορεί να προσφέρει χώρους πρασίνου, μπορεί να προσφέρει χώρους υποδοχής κοινωνικού και κοινωφελούς εξοπλισμού, που λείπουν. Μία πόλη, η οποία έχει μόνο σπίτια και ενδεχόμενα σχολεία και εκκλησίες είναι μία περιοχή χωρίς ταυτότητα, δεν μπορεί να δημιουργήσει μία ουσιαστική σχέση ανάμεσα στο άνθρωπο και το χώρο. Όταν όμως υπάρχουν όλες οι άλλες αναγκαίες κοινωνικές λειτουργίες, όπως παιδικοί σταθμοί, αθλητικές εγκαταστάσεις, χώροι εργασίας και αναψυχής, πολιτιστικά κέντρα, κέντρα υγείας, κλπ., τότε η πόλη αποκτά περιεχόμενο. Και αυτό γιατί το παιδί θα πάει στον βρεφονηπιακό, στο σχολεία, στις αθλητικές εγκαταστάσεις, στο κολυμβητήριο, στα πολιτιστικά κέντρα, στα πάρκα, στους κήπους, θα πάρει μέρος στη ζωή της περιοχής του. Αυτά μας λείπουν από την περιοχή μας. Αυτά θέλουμε στον Ελαιώνα. Αυτή την πόλη θέλουμε, γιατί αυτή της πόλη θα θυμηθεί ο κάθε νέος που θα μεγαλώσει σ αυτήν. Αυτή την πόλη δεν θα την εγκαταλείπουν οι κάτοικοί της. Για να γίνει αυτό είναι ανάγκη να προχωρήσει η υλοποίηση του διατάγματος για τον Ελαιώνα στο σύνολό του. Δεν είναι δυνατόν να προχωράνε μεμονωμένες πράξεις 6/8

7 εφαρμογής, συνήθως για «μη επιθυμητές» χρήσεις, και οι συνολικές πράξεις εφαρμογής να έχουν τελματώσει. Σήμερα βρισκόμαστε μπροστά στο φαινόμενο να προχωρούν οι οχλούσες χρήσεις, και να προωθούνται νέες στην περιοχή χωρίς να μας ρωτάνε και το πράσινο να μην φαίνεται στον ορίζοντα. Δεν είναι όμως τα μοναδικά προβλήματα. Αν και σήμερα φαίνεται η πολιτική βούληση της κυβέρνησης να προχωρήσει η υπόθεση Ελαιώνα, ιδιαίτερα μετά την τελευταία συνάντηση πριν λίγες μέρες με τον Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ κ Κ.Λαλιώτη, ώστε να ενταχθεί ο Ελαιώνας στις χρηματοδοτήσης των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης ουσιαστικά, εμείς πρέπει να καταφέρουμε να αναδείξουμε τον Ελαιώνα ως κυρίαρχο πρόβλημα, όχι μόνο για τη Δυτική Αθήνα, αλλά για ολόκληρο το Λεκανοπέδιο. Να κατορθώσουμε να ευαισθητοποιήσουμε του πολίτες, ώστε να συνειδητοποιήσουν το μέγεθος του προβλήματος. Να ενεργήσουμε ώστε η Τοπική Αυτοδιοίκηση του Λεκανοπεδίου να καταλάβει τη συνολική διάσταση του προβλήματος και να το κάνει δικό της θέμα, να γίνει υπόθεση όλων των Δήμων. Οπως το 1995 είχαμε την τόλμη να δεχτούμε το Προεδρικό Διάταγμα για τον Ελαιώνα, παρ όλες τις επιμέρους επιφυλάξεις μας, έτσι και σήμερα έχουμε την τόλμη να πούμε «φτάνει πια». Δεν είναι δυνατόν ότι καλό περιέχει το διάταγμα να μην υλοποιείται ενώ ότι υποβαθμίζει την περιοχή να προχωρά με γρήγορους ρυθμούς. Καταλαβαίνουμε ότι κάπου πρέπει να γίνουν όλα αυτά τα πράγματα. Δεν θα ανοίξω τώρα τη συζήτηση γιατί σώνει και καλά πρέπει όλα να γίνονται δυτικά και τίποτα βόρεια ή νότια. Αλλά δεν μπορούμε να καταλάβουμε γιατί μετά την Επισκευαστική Βάση του ΜΕΤΡΟ, το Σταθμό Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων θα πρέπει να υποδεχτούμε και το σταθμό όλων των υπεραστικών λεωφορείων. Ο Ελαιώνας δεν είναι υπόθεση ενός Δήμου, ούτε μόνο των πέντε Δήμων στους οποίους διοικητικά ανήκει, αλλά όλου του Λεκανοπεδίου. Και για κάτι τέτοιο είναι απαραίτητο να είμαστε πάντα σε εγρήγορση και να προχωράμε σε πρωτοβουλίες σαν τη σημερινή, που ξεκίνησε μετά και από κάλεσμα του ΑΣΔΑ. Ο ΑΣΔΑ, στα δέκα χρόνια ύπαρξής του, πέτυχε ένα σπουδαίο έργο και με νέα ορμή επιτίθεται στο μέλλον. Πέτυχε γιατί κατόρθωσαν όλοι ο Δήμαρχοι, τα Δημοτικά Συμβούλια και οι Πρόεδροί του, ανεξάρτητα από πολιτικές εντάξεις και κομματικές δεσμεύσεις, να 7/8

8 τον περιβάλλουν με αυξημένο κύρος, να τον χρηματοδοτούν, να ομονοούν στην κοινή προσπάθεια. Το ίδιο θα πρέπει να γίνει και με το Σύνδεσμο για τον Ελαιώνα. Ο ΑΣΔΑ θα είναι κοντά. Θα βοηθήσουμε, και αυτό αποτελεί απόφαση όλων των Δημάρχων και του Δ.Δ. του ΑΣΔΑ. Εχουμε θέσει σαν πρώτη προτεραιότητα, αν και δεν ανήκει όλος στην ευθύνη μας, τον Ελαιώνα. Δεν μπορούμε να λέμνε ότι στοχεύουμε στην ανάπτυξητ ης Δυτικής Αθήνας και ο Ελαιώνας να παραμένει ως έχει. Η περιοχή του Ελαιώνα, έκτασης στρ., πέντε λεπτά από την Ομόνοια, πρέπει να αντιμετωπιστεί σαν μία από τις τελευταίες ευκαιρίες των Αθηναίων να ζήσουν σαν άνθρωποι. Και σαν τέτοια πρέπει να αποτελέσει υπόθεση κάθε κατοίκου της πόλης. 8/8