ΠΔΗΟΑ ΘΔΗΚΔΛΩΛ ΞΝΙΗΡΗΘΖΠ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΔΗΟΑ ΘΔΗΚΔΛΩΛ ΞΝΙΗΡΗΘΖΠ"

Transcript

1 ΠΔΗΟΑ ΘΔΗΚΔΛΩΛ ΞΝΙΗΡΗΘΖΠ 2/2013 Γεκέμβριος 2013 ΣΟ ΜΔΛΛΟΝ ΣΗ ΣΡΙΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΣΗΝ ΚΤΠΡΟ Η οικονομική κπίζη και η ππψκληζη ηηρ αναβάθμιζηρ Αλδξέαο Θενθάλνπο Θπξηάθνο Αλησλίνπ Πηέθαλε Σξίζηνπ

2 2/2013 Γεκέμβριος 2013 ΣΟ ΜΔΛΛΟΝ ΣΗ ΣΡΙΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΣΗΝ ΚΤΠΡΟ Η οικονομική κπίζη και η ππψκληζη ηηρ αναβάθμιζηρ Αλδξέαο Θενθάλνπο Θπξηάθνο Αλησλίνπ Πηέθαλε Σξίζηνπ

3 ΡΝ ΚΔΙΙΝΛ ΡΖΠ ΡΟΗΡΝΒΑΘΚΗΑΠ ΔΘΞΑΗΓΔΠΖΠ ΠΡΖΛ ΘΞΟΝ Ζ νηθνλνκηθή θξίζε θαη ε πξφθιεζε ηεο αλαβάζκηζεο 2/2013 Ιεπθσζία, Γεθέκβξηνο 2013 Copyright Αλδξέαο Θενθάλνπο, Θέληξν Δπξσπατθψλ θαη Γηεζλψλ πνζέζεσλ, Ξαλεπηζηήκην Ιεπθσζίαο Δθδφζεηο: Θέληξν Δπξσπατθψλ θαη Γηεζλψλ πνζέζεσλ, Ξαλεπηζηήκην Ιεπθσζίαο

4 ΠΡΟΟΙΜΙΟ Γηα ρξφληα ηψξα νη εθάζηνηε θπβεξλήζεηο δηαθήξπηηαλ θαη εμαθνινπζνχλ λα δηαθεξχηηνπλ ηνλ ζηφρν ηνπο γηα πξνψζεζε ηεο Κχπξνπ σο πεξηθεξεηαθφ αθαδεκατθφ θέληξν. Η πξαγκαηηθφηεηα φκσο είλαη φηη δελ ππάξρεη έλα μεθάζαξν ηνπίν ζηνλ ρψξν θαη νη πνιηηηθέο πνπ πξνσζνχληαη δεκηνπξγνχλ πεξηζζφηεξεο επηπινθέο. Σην ζπγθεθξηκέλν θείκελν πνιηηηθήο πξνηάζζεηαη μεθάζαξα ε ζέζε φηη ζα πξέπεη ε Κχπξνο φλησο λα πξνσζεζεί σο αθαδεκατθφ θέληξν. Απηφ θαζίζηαηαη επηηαθηηθή αλαγθαηφηεηα ηδίσο κεηά ηε ζπληξηβή ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ηνκέα πνπ απνηεινχζε ηε ζπνλδπιηθή ζηήιε ηνπ νηθνλνκηθνχ ππνδείγκαηνο ηεο ρψξαο. Πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε ην θξάηνο ζα πξέπεη λα επαλαμηνινγήζεη ηα δεδνκέλα θαη λα αληηκεησπίζεη νπζηαζηηθά ηηο πξνθιήζεηο. Καζνξηζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ ζηφρνπ είλαη ε θαηαλφεζε ηεο ζεκαζίαο ηεο ηζφηηκεο αληηκεηψπηζεο ηδξπκάησλ, αθαδεκατθψλ θαη θνηηεηψλ απφ ηελ πνιηηεία κε φ,ηη απηφ ζπλεπάγεηαη. Ταπηφρξνλα, είλαη πνιχ ζεκαληηθφ λα δνζνχλ νηθνλνκηθά θίλεηξα γηα ζπγθεθξηκέλεο θαηεπζχλζεηο ηηο νπνίεο ην θξάηνο ζεσξεί επηζπκεηέο. Ξεθαζαξίδεηαη επζέσο φηη ε ζεκεξηλή θαηάζηαζε πξαγκάησλ κε ηνλ κεγάιν αξηζκφ παλεπηζηεκίσλ θαη θνιιεγίσλ θαζψο θαη ηε κε ειεγρφκελε πξαθηηθή ηεο δηθαηφρξεζεο δελ επηηξέπεη ζηελ Κχπξν λα πξσηαγσληζηήζεη ζην πεξηθεξεηαθφ θαη επξχηεξν γίγλεζζαη. Εθ ησλ πξαγκάησλ είλαη ζεκαληηθφ λα ελζαξξπλζνχλ ζπγρσλεχζεηο ηδξπκάησλ νχησο ψζηε λα ππάξμεη θξίζηκε κάδα κε αλαβαζκηζκέλα ηδξχκαηα ηα νπνία ζα κπνξνχλ λα ζηαζνχλ αληαγσληζηηθά ζην ρψξν. Θα πξέπεη ινηπφλ λα ππάξμεη ν απαηηνχκελνο πξνβιεκαηηζκφο γηα ηελ νπζηαζηηθή αλαβάζκηζε ηνπ ηνκέα. Η Κχπξνο έρεη ηηο ηδηαηηεξφηεηέο ηεο ζηε ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε φκσο κπνξεί λα αληιήζεη δηδάγκαηα απφ πεηπρεκέλεο πεξηπηψζεηο άιισλ ρσξψλ απνθεχγνληαο θαηαζηάζεηο πνπ ηείλνπλ λα αλαπαξαγάγνπλ πξνβιήκαηα. Ο ηνκέαο απηφο είλαη δπλαηφ λα πξνζθέξεη νπζηαζηηθέο ιχζεηο ζηελ νηθνλνκία θαη ηελ θνηλσλία θαη λα θαηαζηεί ζηπινβάηεο ζηελ πξνζπάζεηα δεκηνπξγίαο λένπ ππνδείγκαηνο.

5 ΣΟ ΜΔΛΛΟΝ ΣΗ ΣΡΙΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΣΗΝ ΚΤΠΡΟ Η οικονομική κπίζη και η ππψκληζη ηηρ αναβάθμιζηρ ΞΟΝΝΗΚΝΗΝ... 3 ΞΟΝΙΝΓΝΠ απφ Λίθν Ξεξηζηηάλε... 5 ΔΗΠΑΓΩΓΖ... 8 I. Ζ ΔΞΗΘΟΑΡΝΠΑ ΦΗΙΝΠΝΦΗΑ ΘΑΗ ΞΟΑΘΡΗΘΖ Τν επξχηεξν πιαίζην Οξγάλσζε θαη δηνίθεζε παλεπηζηεκίσλ Οη επζχλεο θαη ν ξφινο ηεο πνιηηείαο Η ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε κε ζηνηρεία θαη αξηζκνχο II. Ζ ΝΗΘΝΛΝΚΗΘΖ ΓΗΑΠΡΑΠΖ ΡΖΠ ΡΟΗΡΝΒΑΘΚΗΑΠ ΔΘΞΑΗΓΔΠΖΠ Αγνξά εξγαζίαο θαη ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε Οξζνινγηζηηθή αμηνπνίεζε δεκφζησλ πφξσλ θαη ηζφηηκε αληηκεηψπηζε θνηηεηψλ, αθαδεκατθψλ θαη ηδξπκάησλ Η ζεκαζία ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζε άιιεο ρψξεο θαη νη πξνεθηάζεηο Δηδάγκαηα απφ άιιεο ρψξεο III. ΡΝ ΔΟΡΔΟΝ ΛΝΚΗΘΝ ΞΙΑΗΠΗΝ ΠΡΖΛ ΡΟΗΡΝΒΑΘΚΗΑ ΔΘΞΑΗΓΔΠΖ Υθηζηάκελν λνκηθφ πιαίζην θαη νη πξνεθηάζεηο Κξαηηθά θαη ηδησηηθά παλεπηζηήκηα Επξσπατθφ θεθηεκέλν θαη εζληθφ ζπκθέξνλ IV. Ζ ΠΖΚΑΠΗΑ ΡΖΠ ΚΔΡΑΡΟΝΞΖΠ ΡΖΠ ΘΞΟΝ ΠΔ ΞΔΟΗΦΔΟΔΗΑΘΝ ΑΘΑΓΖΚΑΗΘΝ ΘΔΛΡΟΝ Επηηαθηηθή αλαγθαηφηεηα ε αιιαγή ηεο πνιηηηθήο ηνπ θξάηνπο γηα ηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε Παλεπηζηήκηα, θέληξα εξεπλψλ θαη δεμακελέο ζθέςεηο Η αλαβάζκηζε ησλ ηδξπκάησλ ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο κέζσ ζπγρσλεχζεσλ Η κε θξαηηθή ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε θαη νη επξχηεξεο δηαζηάζεηο Η πνηφηεηα σο αλαγθαία πξνυπφζεζε ηεο αθαδεκατθήο δηάθξηζεο V. ΠΚΞΔΟΑΠΚΑΡΑ ΘΑΗ ΔΗΠΖΓΖΠΔΗΠ ΞΝΙΗΡΗΘΖΠ Δηαπηζηψζεηο θαη ζπκπεξάζκαηα Εηζεγήζεηο πνιηηηθήο Η επφκελε κέξα ΒΗΒΙΗΝΓΟΑΦΗΑ... 86

6 ΠΡΟΛΟΓΟ από Νίκο Περιζηιάνη Ζ κειέηε ηνπ Θέληξνπ Δπξσπατθψλ θαη Γηεζλψλ πνζέζεσλ ηνπ Ξαλεπηζηεκίνπ Ιεπθσζίαο κε ηίηιν «ΡΝ ΚΔΙΙΝΛ ΡΖΠ ΡΟΗΡΝΒΑΘΚΗΑΠ ΔΘΞΑΗΓΔΠΖΠ ΠΡΖΛ ΘΞΟΝ Ζ νηθνλνκηθή θξίζε θαη ε πξφθιεζε ηεο αλαβάζκηζεο» παξνπζηάδεηαη ζε κηα πνιχ θξίζηκε επνρή γηα ηελ ρψξα καο. Ζ πξφζθαηε νηθνλνκηθή θαηάξξεπζε έρεη επεξεάζεη αξλεηηθά πνιιέο δξαζηεξηφηεηεο ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο δσήο, δεκφζηεο θαη ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο. Ζ θππξηαθή θπβέξλεζε βξίζθεηαη ππνρξεσκέλε λα αληαπνθξίλεηαη ζηα πνηθίια αηηήκαηα ησλ δηεζλψλ δαλεηζηψλ καο, κεηαμχ ησλ νπνίσλ ζε πεξηθνπέο πξνυπνινγηζκψλ θαη επελδχζεσλ. Δίλαη πξνθαλέο φηη ην νηθνλνκηθφ κνληέιν πνπ καο νδήγεζε ζηε ζεκεξηλή θαηάζηαζε έρεη εθπλεχζεη. Δίλαη έηζη επηηαθηηθή αλάγθε λα ιεθζνχλ νη αλαγθαίεο ζηξαηεγηθέο απνθάζεηο, ζε εζληθφ επίπεδν, γηα ηελ επηινγή θαη πινπνίεζε ελφο ή θαη πεξηζζφηεξσλ λέσλ κνληέισλ, κε ηα νπνία ε ρψξα ζα επηδηψμεη ηελ έμνδν απφ ηελ νηθνλνκηθή θξίζε θαη ηελ αλάθακςε. Απηέο νη λέεο ζηξαηεγηθέο απνηεινχλ ππνρξέσζε ηεο Θππξηαθήο θπβέξλεζεο, ζπλεπηθνπξνχκελεο απφ ηηο πνιηηηθέο θαη παξαγσγηθέο δπλάκεηο ηνπ ηφπνπ. Νη κεγάιεο ζηξαηεγηθέο απνθάζεηο δελ κπνξνχλ λα πξνέιζνπλ απφ ηνπο δαλεηζηέο καο, αθνχ ην δηθφ ηνπο ελδηαθέξνλ είλαη ε δηαρείξηζε ηεο θαηάξξεπζεο θαη φρη απαξαίηεηα ε αλαζχληαμε ηεο νηθνλνκίαο. Δηδηθά εάλ ε αλαζχληαμε απαηηεί ξηδνζπαζηηθέο ζεσξήζεηο θαη απνθάζεηο, γηα κηα δηαθνξεηηθή πνξεία πιεχζεο. Κέζα ζε απηφ ην πιαίζην θαινχκαζηε λα αμηνινγήζνπκε ηελ παξνχζα κειέηε, ε νπνία πξνηείλεη ηελ ζηξνθή ηεο θππξηαθήο νηθνλνκίαο, απφ ηηο πξνεγνχκελεο θαηεπζχλζεηο έκθαζε ζηε ζπλεηζθνξά ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ηνκέα, ζηελ αλάπηπμε ηεο γεο, θ.ν.θ. ζηελ ζηξαηεγηθή ελίζρπζε θαη εμάπισζε ηεο Νηθνλνκίαο ηεο Γλψζεο. Ζ κειέηε επηζεκαίλεη ηε κεγάιε βαξχηεηα κε ηελ νπνίαλ αληηκεησπίδεη ηε κάζεζε θαη ηηο αθαδεκατθέο ζπνπδέο ε θππξηαθή νηθνγέλεηα, ε νπνία παξαδνζηαθά επελδχεη πνιιά ζηελ 5

7 εθπαίδεπζε ησλ λέσλ. Γεγνλφο πνπ θαηαγξάθεηαη θαη απφ ηηο ζηαηηζηηθέο κεηξήζεηο, ζηηο νπνίεο ε Θχπξνο ζηαζεξά θαηαηάζζεηαη πνιχ ςειά ζε αξηζκφ απνθνίησλ ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, σο πνζνζηφ ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ. Δίλαη απηά αθξηβψο ηα δεδνκέλα πνπ ππνδεηθλχνπλ ηελ επθαηξία πνπ εληνπίδεη ην ζπγθεθξηκέλν θείκελν πνιηηηθήο. Ζ Θχπξνο κπνξεί θαη νθείιεη λα δεκηνπξγήζεη έλα ππιψλα αλάθακςεο ζηεξηδφκελν ζηηο ππεξεζίεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, νη νπνίεο είλαη ζε ζέζε λα ζπλεηζθέξνπλ πνιχηηκνπο νηθνλνκηθνχο πφξνπο, κε δχν, ηνπιάρηζηνλ, ηξφπνπο. Αθ ελφο ζπγθξαηψληαο ηελ έμνδν ζπλαιιάγκαηνο γηα ζπνπδέο ησλ Θππξίσλ ζην εμσηεξηθφ. Αθ εηέξνπ πξνζειθχνληαο ζπλάιιαγκα γηα ηηο ζπνπδέο μέλσλ θνηηεηψλ, νη νπνίνη ζα επηιέγνπλ ηα θππξηαθά παλεπηζηήκηα, νινέλα θαη πεξηζζφηεξν, γηα ηηο πηπρηαθέο θαη κεηαπηπρηαθέο ζπνπδέο ηνπο. Ζ κειέηε ηνπ Θαζεγεηή Αλδξέα Θενθάλνπο, Ξξνέδξνπ ηνπ Θέληξνπ θαη ησλ ζπλεξγαηψλ ηνπ, αλαπηχζζεη εθηελψο ηα πξνζδνθψκελα νθέιε, αιιά θαη ηηο απαξαίηεηεο λνκνζεηηθέο θαη άιιεο αιιαγέο, πνπ πξέπεη λα δξνκνινγεζνχλ απφ ηελ Θππξηαθή πνιηηεία, γηα λα θάλνπλ εθηθηή ηελ πινπνίεζε ηεο λέαο, πξνηεηλφκελεο, ζηξαηεγηθήο. Ν αλαγλψζηεο δελ κπνξεί παξά λα επαηζζεηνπνηεζεί απφ ην φξακα γηα κεηαηξνπή ηεο Θχπξνπ ζε πεξηθεξεηαθφ αθαδεκατθφ θέληξν ηεο Αλαηνιηθήο Κεζνγείνπ. Ζ κεηάβαζε ζπλεπάγεηαη ηε δηάδνζε ηνπ νξάκαηνο ζηα πςειά θπβεξλεηηθά θιηκάθηα, ηφικε ζηε ιήςε ησλ αλαγθαίσλ πνιηηηθψλ θαη λνκνζεηηθψλ κεηαξξπζκηζηηθψλ κέηξσλ, επηκνλή ζηελ εθαξκνγή θαη πξνζήισζε ζην ζηφρν. Απφ πιεπξάο ηνπ Ξαλεπηζηεκίνπ Ιεπθσζίαο, ζέισ λα δηαηππψζσ ηελ ηθαλνπνίεζε καο γηα ηα κέρξη ζήκεξα επηηεχγκαηα καο, ζηελ θαηεχζπλζε πξνζέιθπζεο μέλσλ θνηηεηψλ θαη μέλσλ αθαδεκατθψλ θαη εξεπλεηψλ, θαη ηαπηφρξνλα ηε δηάζεζε καο λα ζηεξίμνπκε άνθλα ηελ θππξηαθή θπβέξλεζε, ζηε ζηξαηεγηθή ζεκειίσζεο ηεο Νηθνλνκίαο ηεο Γλψζεο, έηζη φπσο ηελ θαηαγξάθεη ε παξνχζα κειέηε. 6

8 Ζ αλά ρείξαο έξεπλα ζεκαηνδνηεί θαη κηα επέηεην, ηνλ ενξηαζκφ ησλ 20ρξνλσλ ηνπ Θέληξνπ Δπξσπατθψλ θαη Γηεζλψλ πνζέζεσλ ηνπ Ξαλεπηζηεκίνπ Ιεπθσζίαο. Κε ηελ επθαηξία απηή, ζέισ λα ζπγραξψ ηνλ Ξξφεδξν ηνπ Θέληξνπ θαη φινπο ηνπο ζπληειεζηέο θαη ζπλεξγάηεο ηνπ, θαη λα επρεζψ πνιιέο αθφκε επηηπρίεο, ζην εξεπλεηηθφ θαη παξαγσγηθφ ηνπο έξγν. Λίθνο Ξεξηζηηάλεο, PhD Ξξφεδξνο Γηνηθεηηθνχ Ππκβνπιίνπ Ξαλεπηζηήκην Ιεπθσζίαο 21 Λνεκβξίνπ,

9 ΔΙΑΓΩΓΗ Ζ κειέηε κε ηίηιν «ΡΝ ΚΔΙΙΝΛ ΡΖΠ ΡΟΗΡΝΒΑΘΚΗΑΠ ΔΘΞΑΗΓΔΠΖΠ ΠΡΖΛ ΘΞΟΝ-Η νηθνλνκηθή θξίζε θαη ε πξφθιεζε ηεο αλαβάζκηζεο» έρεη σο ζηφρν ηελ επαλεμέηαζε ηνπ ζνβαξνχ δεηήκαηνο ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαη ησλ επξχηεξσλ πξνεθηάζεσλ. Ρν παξφλ είλαη ην ηξίην θείκελν πνιηηηθήο πνπ δεκνζηεχεη ην Θέληξν Δπξσπατθψλ θαη Γηεζλψλ πνζέζεσλ ηνπ Ξαλεπηζηεκίνπ Ιεπθσζίαο ηα ηειεπηαία ηξία ρξφληα ην νπνίν αζρνιείηαη κε ην ζέκα απηφ. Ζ δηαθνξά είλαη φηη ε κειέηε απηή νινθιεξψλεηαη θάησ απφ ηηο ζπλζήθεο ηεο κεγάιεο θξίζεο πνπ ηαιαλίδεη ηελ Θχπξν. Δίλαη πνιχ ζεκαληηθφ λα επηζεκαλζεί φηη γηα ρξφληα ηψξα δηαθεξχζζεηαη απφ ηελ πνιηηεία ε αλάγθε γηα κεηαηξνπή ηεο Θχπξνπ ζε πεξηθεξεηαθφ αθαδεκατθφ θέληξν. Ζ πινπνίεζε ηνπ ζηφρνπ απηνχ ζα νδεγήζεη, κεηαμχ άιισλ, ζε έλα λέν κνριφ αλάπηπμεο γηα ηελ νηθνλνκία θαη ηελ θνηλσλία. Πηελ πξάμε φκσο ε πνιηηηθή πνπ αθνινπζείηαη δελ βνεζά ζηελ πινπνίεζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ απηνχ ζηξαηεγηθνχ ζηφρνπ. Θάησ απφ ηα ζεκεξηλά δεδνκέλα ε πινπνίεζε ηνπ ζηφρνπ απηνχ θαζίζηαηαη επηηαθηηθή ιακβάλνληαο ππ φςηλ ην ηεξάζηην πιήγκα πνπ έρεη ππνζηεί ην ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα ηεο ρψξαο, πνπ ήηαλ θαη ν κέρξη πξφηηλνο ζηπινβάηεο ηεο θππξηαθήο νηθνλνκίαο. Ξξνθαλψο ε αλάγθε γηα λένπο κνρινχο αλάπηπμεο είλαη θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο ελ φςεη ηεο θξίζεο θαη ηεο επηηαθηηθήο αλαγθαηφηεηαο γηα έλα λέν νηθνλνκηθφ ππφδεηγκα. Γηα λα θαηαζηεί απηφ δπλαηφ ρξεηάδεηαη κηα ζεηξά απνθαζηζηηθψλ βεκάησλ απφ ηελ πνιηηεία. Ζ αλάγθε γηα πεξαηηέξσ εθζπγρξνληζκφ ηνπ λνκηθνχ πιαηζίνπ γηα ηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε, ε πξνψζεζε ηεο ηζνηηκίαο ηδξπκάησλ, αθαδεκατθψλ θαη θνηηεηψλ, ε ελζάξξπλζε ζπγρσλεχζεσλ παλεπηζηεκίσλ θαη θνιιεγίσλ κέζσ γελλαηφδσξσλ νηθνλνκηθψλ θηλήηξσλ, ν εμνξζνινγηζκφο ηνπ ζπλαθνχο θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ απνηεινχλ αλαγθαίεο αλ θαη φρη επαξθείο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ νπζηαζηηθή αλαβάζκηζε ηνπ ηνκέα. 8

10 Πε απηά ηα πιαίζηα πξέπεη λα κειεηεζεί θαη ε επηβνιή δηδάθηξσλ ζηα δεκφζηα παλεπηζηήκηα ζε ζπλδπαζκφ κε ηε γελλαηφδσξε παξνρή ππνηξνθηψλ βάζεη θνηλσληθννηθνλνκηθψλ θξηηεξίσλ θαζψο θαη ζχζηεκα παξνρήο θνηηεηηθψλ δαλείσλ. Δπηπξφζζεηα, ε παξνρή ππνηξνθηψλ αξηζηείαο θαζψο θαη ε δηαζθάιηζε πςειήο πνηφηεηαο ζπνπδψλ ζα απνηειέζνπλ πφιν έιμεο μέλσλ θνηηεηψλ. Πεκεηψλεηαη φηη θαη ην θφζηνο θνίηεζεο απνηειεί θαζνξηζηηθφ παξάγνληα ζηελ επηινγή ζπνπδαζηηθνχ πξννξηζκνχ απφ μέλνπο θνηηεηέο. Ζ επηινγή ζπζηήκαηνο δηνίθεζεο παλεπηζηεκίσλ απφ ηα ηδξχκαηα κε ζηφρν ηελ απνηξνπή πειαηεηαθψλ ζρέζεσλ θαζψο θαη ε πξνψζεζε ηεο ηδξπκαηηθήο αμηνιφγεζεο απνηεινχλ εμίζνπ ζεκαληηθά δεηήκαηα ηα νπνία ζα πξέπεη λα ηχρνπλ απνηειεζκαηηθήο αληηκεηψπηζεο. Ππλαθψο ρξεηάδεηαη λα αμηνινγεζεί θαη ε δηάζηαζε ηνπ ππέξκεηξνπ θξαηηζκνχ θαη νη κέρξη ηψξα πθηζηάκελεο ζηξεβιψζεηο. Ρέινο, απαηηείηαη πξνβιεκαηηζκφο θαη ζπγθεθξηκέλε θαηεχζπλζε απφ ηελ πνιηηεία γηα ην ζέκα θεξδνζθνπηθψλ θαη κε θεξδνζθνπηθψλ ηδξπκάησλ ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Δάλ ε πνιηηεία ζέιεη λα ελζαξξχλεη ηα κε θεξδνζθνπηθά ηδξχκαηα ζα πξέπεη λα εηνηκάζεη έλα γελλαηφδσξν ζρέδην θηλήηξσλ. Πην πξψην θεθάιαην κε ηίηιν «Ζ επηθξαηνχζα θηινζνθία θαη πξαθηηθή» ζεκεηψλεηαη ζπλνπηηθά ην ζπλαθέο πιαίζην, αλαιχνληαη νη επζχλεο θαη ν ξφινο ηεο πνιηηείαο θαη παξνπζηάδνληαη πνιχ ρξήζηκα ζηνηρεία γηα ηελ θαηαλφεζε θαη αλάιπζε ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζηελ Θχπξν. Πην δεχηεξν θεθάιαην κε ηίηιν «Ζ νηθνλνκηθή δηάζηαζε ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο» αλαιχεηαη ε ζρέζε αγνξάο εξγαζίαο θαη ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Ραπηφρξνλα επηρεηξείηαη ε αμηνιφγεζε ηνπ δεηήκαηνο ηεο νξζνινγηζηηθήο αμηνπνίεζεο ησλ δεκνζίσλ πφξσλ θαη ηεο ηζφηηκεο αληηκεηψπηζεο θνηηεηψλ, αθαδεκατθψλ θαη ηδξπκάησλ. Γίλεηαη επίζεο ζπλνπηηθή αλαθνξά ζηελ επξχηεξε πνιηηηθή πνπ αθνξά ηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε ζε δηάθνξεο ρψξεο θαζψο θαη ε ζεκαζία πνπ απνδίδεηαη ζηνλ ηνκέα απηφ. Πην πιαίζην απηφ εμεηάδνληαη ζπλνπηηθά θαη δηάθνξεο κνξθέο ζπνπδαζηηθψλ δαλείσλ πνπ πθίζηαληαη ζηηο ππφ εμέηαζε ρψξεο. 9

11 Ρν επφκελν θεθάιαην κε ηίηιν «Ρν επξχηεξν λνκηθφ πιαίζην ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε» πεξηγξάθεη πεξηιεπηηθά ην πθηζηάκελν λνκηθφ πιαίζην θαη ηηο πξνεθηάζεηο ηνπ. Αμηνινγεί επίζεο ηελ πθηζηάκελε λνκνζεηηθή δηάθξηζε αλάκεζα ζε θξαηηθά θαη ηδησηηθά παλεπηζηήκηα. Δπηπξφζζεηα, γίλεηαη αλαθνξά ζηε ζρέζε ηνπ θνηλνηηθνχ θεθηεκέλνπ θαη ηνπ εζληθνχ ζπκθέξνληνο θαη ζηελ θαηεγνξηνπνίεζε πξνηεξαηνηήησλ θαη εζληθψλ ζηφρσλ ζε ζέκαηα αλψηεξεο εθπαίδεπζεο. Πην ηέηαξην θεθάιαην κε ηίηιν «Ζ ζεκαζία ηεο κεηαηξνπήο ηεο Θχπξνπ ζε πεξηθεξεηαθφ αθαδεκατθφ θέληξν» γίλεηαη κία αλάιπζε ηνπ φινπ δεηήκαηνο. Δπεμεγείηαη ε επηηαθηηθή αλαγθαηφηεηα γηα αιιαγή ηεο πνιηηηθήο ηνπ θξάηνπο ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε θάησ απφ ην πξίζκα ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο θαη ηελ ελαξκφληζε κε ηνπο επξσπατθνχο ζηφρνπο. Γίλεηαη ιφγνο γηα ηα παλεπηζηήκηα, ηηο δεμακελέο ζθέςεο, ηα θέληξα εξεπλψλ θαη ππνγξακκίδεηαη ε ζεκαζία θαη ν ξφινο φισλ ησλ θνξέσλ ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζηελ πξνζπάζεηα ε Θχπξνο λα θαηαζηεί πεξηθεξεηαθφ αθαδεκατθφ θέληξν. Ραπηφρξνλα ππνγξακκίδεηαη φηη ε πνηφηεηα είλαη αλαγθαία πξνυπφζεζε αθαδεκατθήο δηάθξηζεο. Ρέινο, ζην θαηαιεθηηθφ θεθάιαην θαηαγξάθνληαη νη δηαπηζηψζεηο θαη ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο κειέηεο. Ξεξαηηέξσ, γίλνληαη εηζεγήζεηο γηα ην πψο ε ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε κπνξεί κέζα απφ ηελ εθπφλεζε κηαο νινθιεξσκέλεο πνιηηηθήο, ε νπνία, κεηαμχ άιισλ, ζα ηνλίδεη ηε ζεκαζία ηεο πνηφηεηαο, ηεο ηζνηηκίαο θαζψο θαη ηνλ εμνξζνινγηζκφ ηεο θαηαλνκήο ησλ δεκφζησλ δαπαλψλ, ζα κπνξέζεη λα επηηχρεη ηνπο ζηφρνπο ηεο ηνπνζεηψληαο ηελ Θχπξν ζηνλ πεξηθεξεηαθφ αθαδεκατθφ ράξηε. Ν ζηφρνο απηφο είλαη επίζεο νπζηαζηηθά ζπλδεδεκέλνο κε ηελ επξχηεξε πξνζπάζεηα γηα ηελ πξνψζεζε ελφο λένπ νηθνλνκηθνχ ππνδείγκαηνο ην νπνίν ε Θχπξνο θαιείηαη λα δεκηνπξγήζεη. 10

12 Ι. Η ΔΠΙΚΡΑΣΟΤΑ ΦΙΛΟΟΦΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΚΣΙΚΗ Το εςπωηεπο πλαίζιο Οπγάνυζη και διοίκηζη πανεπιζηημίυν Ζ παηδεία θαη ε έξεπλα είλαη ζέκαηα δσηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ αλάπηπμε κηαο ρψξαο. Απνηεινχλ παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ θαζνξηζηηθά ην θνηλσληθφ θαη νηθνλνκηθφ γίγλεζζαη, πνιηηηθά δεηήκαηα, ην πνιηηηζηηθφ επίπεδν ελφο ιανχ, θαζψο θαη ηε ζέζε ηεο ρψξαο ζην πεξηθεξεηαθφ θαη ζην δηεζλέο νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ. Ρν ζχζηεκα ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζηελ Θχπξν παξνπζηάδεη ζνβαξά πξνβιήκαηα θαη ζηξεβιψζεηο. Ωο εθ ηνχηνπ ε Θχπξνο δελ είλαη ζε ζέζε λα δηαδξακαηίζεη πξσηαγσληζηηθφ ξφιν ζε ζέκαηα εθπαίδεπζεο ηφζν ζε επξσπατθφ φζν θαη ζε δηεζλέο επίπεδν. Νη εμαγγειίεο ησλ εθάζηνηε θπβεξλήζεσλ γηα πξνψζεζε ηεο Θχπξνπ σο πεξηθεξεηαθφ αθαδεκατθφ θέληξν παξακέλνπλ αλεθπιήξσηεο ππνζρέζεηο. Δθηφο απφ ηα δεηήκαηα θηινζνθίαο, απνηειεζκαηηθφηεηαο, δηαρείξηζεο πφξσλ, πνηφηεηαο θαη δηαζχλδεζεο ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο κε ηελ νηθνλνκία θαη ηελ θνηλσλία γεληθφηεξα, ελδερνκέλσο ηα ζνβαξφηεξα πξνβιήκαηα αθνξνχλ ζηελ έιιεηςε νινθιεξσκέλεο πνιηηηθήο, παξάδνζεο θαη επαξθνχο ππνδνκήο. Ρα πξνβιήκαηα απηά δελ ζπλνςίδνληαη κφλν ζην ζέκα χπαξμεο ή φρη επαξθψλ πφξσλ ή/θαη επηπέδνπ θαη πνηφηεηαο δηνίθεζεο. Αθφκα θαη λα ππήξραλ πεξηζζφηεξνη πφξνη θαη κεγαιχηεξε επειημία ζηε δηνίθεζε, ηα πξνβιήκαηα ζα εμαθνινπζνχζαλ λα πθίζηαληαη θαζψο ην επξχηεξν θηινζνθηθφ δήηεκα αλαθνξηθά κε ηνπο ζηφρνπο θαη ηελ ππμίδα γηα ηνλ ζεκαληηθφ απηφ ηνκέα δελ έρεη αθφκε επηιπζεί. Κηα ζπγθεθξηκέλε δηάζηαζε ηνπ δεηήκαηνο απηνχ είλαη ν ξφινο ηνπ κε θξαηηθνχ ηνκέα ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Δλδερνκέλσο ην κεγαιχηεξν πξφβιεκα πνπ πθίζηαηαη είλαη ε κε ηζφηηκε αληηκεηψπηζε ηδξπκάησλ, αθαδεκατθψλ θαη θνηηεηψλ. Ρν θαζνξηζηηθφ ζηνηρείν αμηνιφγεζεο θαη αληηκεηψπηζεο εμαθνινπζεί λα είλαη κέρξη ζήκεξα ην θαηά πνζφλ έλα ίδξπκα είλαη θξαηηθφ ή φρη. Ζ πξαγκαηηθφηεηα απηή έρεη πξνεθηάζεηο θαη ζηελ αληηκεηψπηζε αθαδεκατθψλ θαη θνηηεηψλ. 11

13 Δλδεηθηηθφ ηνπ γεγνλφηνο απηνχ είλαη φηη ην πθηζηάκελν λνκηθφ πιαίζην δηακνξθψζεθε κε βάζε ηε θηινζνθία ηνπ Ξαλεπηζηεκίνπ Θχπξνπ, αδηαθνξψληαο γηα ηηο δπζθνιίεο ηηο νπνίεο κπνξεί ην γεγνλφο απηφ λα δεκηνπξγεί ζηε ιεηηνπξγία ησλ ηδησηηθψλ αθαδεκατθψλ ηδξπκάησλ. Δπηπιένλ, δεκηνπξγνχληαη επηπινθέο θαη γηα ηα ίδηα ηα θξαηηθά παλεπηζηήκηα θαζψο, κεηαμχ άιισλ, ε εθινγή αμησκαηνχρσλ κε ηε ζπκκεηνρή αθαδεκατθψλ, δηνηθεηηθψλ θαη θνηηεηψλ αλαπφθεπθηα δεκηνπξγεί δήηεκα πειαηεηαθψλ ζρέζεσλ. Ρφζν ζηα ηδησηηθά φζν θαη ζηα δεκφζηα ηδξχκαηα πθίζηαληαη πειαηεηαθέο ζρέζεηο θαη ζπκθέξνληα αλάκεζα ζηα ελεξγά θχηηαξα ηνπ νξγαληζκνχ ηα νπνία πεξηιακβάλνπλ ηνπο θνηηεηέο, αθαδεκατθνχο θαη δηνηθεηηθνχο. Απηέο νη νκάδεο έρνπλ ηα δηθά ηνπο ζπκθέξνληα, ζηφρνπο θαη πνιιέο θνξέο δεκηνπξγνχληαη ζπγθξνχζεηο. Δπηπξφζζεηα, νη δηάθνξεο θνηηεηηθέο παξαηάμεηο εθπξνζσπνχλ θπξίσο ηηο ζέζεηο ησλ θνκκάησλ κε ηηο νπνίεο είλαη ζπλδεδεκέλεο. Έηζη, εθηφο απφ ηα ζπκθέξνληα ησλ νκάδσλ ζαλ ζχλνιν πνιιέο θνξέο δεκηνπξγνχληαη ζπκκαρίεο αλάκεζα ζε ππννκάδεο ησλ ηξηψλ κεγάισλ νκάδσλ (θνηηεηψλ, δηνηθεηηθψλ, αθαδεκατθψλ) κε ζθνπφ ηελ πξνψζεζε ζπγθεθξηκέλσλ θνηλψλ ζηφρσλ. Πηα δεκφζηα παλεπηζηήκηα ην πξφβιεκα είλαη αθφκα κεγαιχηεξν αθνχ ππάξρεη δηνξηζκφο ζεκαληηθνχ αξηζκνχ κειψλ ζηα ζπκβνχιηα ησλ παλεπηζηεκίσλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ηνπ πξνέδξνπ ηνπ ζπκβνπιίνπ, απφ ηελ θπβέξλεζε. Απηή ε άκεζε παξέκβαζε ηνπ θξάηνπο ζηα δξψκελα ηεο παλεπηζηεκηαθήο θνηλφηεηαο δεκηνπξγεί απφ κφλε ηεο ζέκα αμηνθξαηίαο θαη πειαηεηαθψλ ζρέζεσλ αλάκεζα ζην εθάζηνηε θφκκα ην νπνίν βξίζθεηαη ζηε εμνπζία ηε ζηηγκή δηνξηζκνχ ζπκβνπιίσλ παλεπηζηεκίσλ. Σξεηάδεηαη λα πξνσζεζνχλ θξηηήξηα θαη κέηξα ηα νπνία ζα εθαξκφδνληαη ζηνλ δηνξηζκφ ησλ κειψλ ζηα ζπκβνχιηα ησλ παλεπηζηεκίσλ φπσο ε απαξαίηεηε ηερλνγλσζία θαη εκπεηξία φζν αθνξά ηε ιεηηνπξγία θαη δηνίθεζε παλεπηζηεκηαθψλ ηδξπκάησλ. 12

14 Πεκεηψλεηαη φηη πνιιά είλαη ηα βήκαηα ηα νπνία πξέπεη λα γίλνπλ φζνλ αθνξά ηελ νξγάλσζε θαη δηνίθεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηδξπκάησλ αλψηαηεο θαη αλψηεξεο εθπαίδεπζεο. Ν ηξφπνο ιεηηνπξγίαο θαη δηνίθεζεο ησλ παλεπηζηεκίσλ είλαη πεγή δεκηνπξγίαο εζσηεξηθψλ ζπγθξνχζεσλ νη νπνίεο ιεηηνπξγνχλ ζαλ ηξνρνπέδε ζηελ πεξαηηέξσ αλάπηπμε ησλ ηδξπκάησλ. Ξέξαλ ηνχηνπ απαηηείηαη δηαθνξνπνίεζε ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ αλαθνξηθά κε ηελ θαηαλνκή θαη δηαρείξηζε ησλ δεκφζησλ δαπαλψλ γηα ηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε ζην ζχλνιφ ηεο. Απαηηείηαη έλαο ξεαιηζηηθφο ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο. Πε πνιιά δπηηθά παλεπηζηήκηα ν πξνυπνινγηζκφο απνηειείηαη απφ θνηηεηηθά δίδαθηξα, θξαηηθή ρνξεγία, θνλδχιηα πνπ εμαζθαιίδνληαη απφ εξεπλεηηθά πξνγξάκκαηα θαη απφ δσξεέο. Πηελ Θχπξν δελ ζπκβαίλεη θάηη ηέηνην. Όηαλ ηδξχζεθε ην Ξαλεπηζηήκην Θχπξνπ ε ηφηε θπβέξλεζε Βαζηιείνπ θαηέζεζε λνκνζρέδην ζηε Βνπιή πνπ πξνλννχζε έλα επίπεδν δηδάθηξσλ. Ζ ζεσξεηηθή ινγηθή ήηαλ φηη επεηδή ε ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε είλαη επηζπκεηφ θνηλσληθφ αγαζφ ζα πξέπεη λα επηρνξεγείηαη. Ξαξάιιεια φκσο επεηδή ην θάζε άηνκν πνπ κνξθψλεηαη απνιακβάλεη ηδηαίηεξα νθέιε, είλαη ινγηθφ λα θαηαβάιιεη κέξνο ηνπ θφζηνπο. Έηζη ζηα πιείζηα ηδξχκαηα ησλ αγγινζαμνληθψλ ρσξψλ ππάξρνπλ θαη δίδαθηξα θαη επηρνξεγήζεηο. Πηελ Θχπξν επηθξάηεζε ε θηινζνθία ηεο δσξεάλ παηδείαο 100% γηα ηα θξαηηθά ηδξχκαηα ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο (Θενθάλνπο, 2012α). Αμηνζεκείσην είλαη ην γεγνλφο φηη ελψ ε θξίζε εκβαζχλεηαη θαη γίλεηαη ιφγνο εμπγίαλζεο θαη εμνξζνινγηζκνχ, ην θξάηνο πξνρσξεί κε ηελ πινπνίεζε εμαγγειίαο ηεο πξνεγνχκελεο θπβέξλεζεο γηα ίδξπζε Ηαηξηθήο Πρνιήο ζην Ξαλεπηζηήκην Θχπξνπ θαη κάιηζηα ρσξίο δίδαθηξα. Ρν ζέκα απηφ εθ ησλ πξαγκάησλ δηαησλίδεη αξθεηέο ζηξεβιψζεηο θαη αλαπφθεπθηα ηίζεηαη επί ηάπεηνο ην ζέκα επηβνιήο δηδάθηξσλ. Έλα άιιν κείδνλ ζέκα γηα ηελ αλψηεξε εθπαίδεπζε είλαη ηα θξηηήξηα θαη ε αμηνιφγεζε παξαρψξεζεο άδεηαο ιεηηνπξγίαο αθαδεκατθψλ ηδξπκάησλ πνπ 13

15 πξέπεη λα είλαη απζηεξά θαη λα ζπκβάινπλ πξνο ηελ αλαβάζκηζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ηνκέα κέζσ ηεο δηαζθάιηζεο πνηφηεηαο. Όλησο ην ζρεηηθφ επξσπατθφ θεθηεκέλν επηηξέπεη ζπλεξγαζίεο αθαδεκατθψλ ηδξπκάησλ αιιά ηαπηφρξνλα ην θάζε θξάηνο έρεη ηα εξγαιεία γηα λα πξνσζήζεη ηε δηθή ηνπ πνιηηηθή είηε ελζαξξχλνληαο είηε απνζαξξχλνληαο ηέηνηεο ζπλεξγαζίεο. Δίλαη επίζεο ζεκαληηθφ λα αμηνινγνχληαη ε βησζηκφηεηα θαη νη πξννπηηθέο ησλ εγρψξησλ ηδξπκάησλ. Πε απηά ηα πιαίζηα ηνλίδεηαη ε αλάγθε κείσζεο ησλ ηδξπκάησλ αλψηαηεο θαη αλψηεξεο εθπαίδεπζεο, θαζψο θαη ε πξνψζεζε ζπγρσλεχζεσλ κέζσ νηθνλνκηθψλ θαη άιισλ θηλήηξσλ. Οι εςθωνερ και ο πψλορ ηηρ πολιηείαρ Ζ εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή ελφο θξάηνπο είλαη κεγίζηεο ζεκαζίαο θαζψο απνηειεί έλαλ παξάγνληα νηθνλνκηθήο, πνιηηηθήο, θνηλσληθήο θαη πνιηηηζηηθήο αλάπηπμεο θαη εμέιημεο. Ζ πνιηηηθή γηα ηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε πξέπεη λα έρεη ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο θαη λα βαζίδεηαη ζε έλα νινθιεξσκέλν ζρεδηαζκφ ν νπνίνο λα δηαζθαιίδεη ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαίδεπζεο, ηε ζχλδεζε κε ηελ αγνξά εξγαζίαο, θαζψο θαη θνηλσληθνχο ζθνπνχο. Πηα πιαίζηα απηά πεξηιακβάλνληαη δηάθνξα δεηήκαηα φπσο νηθνλνκηθήο θχζεσοδηδάθηξσλ, ηζνηηκίαο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηδξπκάησλ, ελαξκφληζεο κε ην επξσπατθφ θεθηεκέλν θαη δηαζθάιηζεο εζληθψλ ζπκθεξφλησλ. Ρν θξάηνο θαιείηαη λα επελδχζεη ζε απηφλ ηνλ πνιχ επαίζζεην ηνκέα ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαη ηεο έξεπλαο κε ηξφπν πνπ λα εμππεξεηνχληαη ηα επξχηεξα ζπκθέξνληα ηεο Θχπξνπ. Ρίζεηαη έηζη ε αλάγθε ζηξαηεγηθήο θαη θνηλσληθήο παξέκβαζεο ηνπ. Νη εμαγγειίεο ησλ εθάζηνηε θπβεξλήζεσλ γηα ηελ αλάγθε κεηαηξνπήο ηεο Θχπξνπ ζε πεξηθεξεηαθφ αθαδεκατθφ θέληξν ζα πξέπεη λα ζπλνδεχνληαη κε ζπγθξνηεκέλεο θαη απνδνηηθέο ελέξγεηεο πνπ λα θαλεξψλνπλ ηελ νπζηαζηηθή πξνζήισζε ζε απηφ ηνλ ζηφρν. Κέρξη ηψξα δελ έρεη δηαθαλεί ε ζαθήο επηθέληξσζε ηεο πνιηηείαο ζηνλ εμαγγειζέληα ζηφρν. Πήκεξα ππάξρνπλ ηδξχκαηα αλψηαηεο εθπαίδεπζεο δχν ηαρπηήησλ. Αλ ζπλππνινγηζηνχλ ηα θνιιέγηα θαη εξγαζηήξηα ζπνπδψλ ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ε ζπλέρηζε ηεο 14

16 πθηζηάκελεο πνιηηηθήο δηαησλίδεη ηελ χπαξμε ηδξπκάησλ, αθαδεκατθψλ θαη θνηηεηψλ ηξηψλ ηαρπηήησλ (Θενθάλνπο, 2010). Πηελ Θχπξν ε πθηζηάκελε πνιηηηθή γηα ηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε έρεη νδεγήζεη ζ έλα ραψδεο ζθεληθφ. Κεηαμχ άιισλ, εμαθνινπζεί λα πθίζηαηαη κηα αλαξρία σο πξνο ηε ιεηηνπξγία ζρνιψλ ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαηλφκελν πνπ παίξλεη ηδηαίηεξεο δηαζηάζεηο κε ηε ιεηηνπξγία πξνγξακκάησλ δηθαηφρξεζεο. Θαη νπζίαλ ην πθηζηάκελν ζεζκηθφ πιαίζην έρεη ελζαξξχλεη ηνλ θαηαθιπζκφ ηεο θππξηαθήο αγνξάο απφ πξνγξάκκαηα βξεηαληθψλ θαη άιισλ επξσπατθψλ ηδξπκάησλ ζε ζπλεξγαζία κε θππξηαθά θνιέγηα κε ηα απνηειέζκαηα λα πξνδηαγξάθνληαη απφ ακθίβνια έσο αξλεηηθά. Όρη κφλν ε Θχπξνο δελ έρεη εμειηρζεί σο έλα πεξηθεξεηαθφ αθαδεκατθφ θέληξν αιιά αληίζεηα ζε κηα αλνηρηή θαη αλεμέιεγθηε αγνξά. Ρνχην έρεη δεκηνπξγήζεη έλα πνιχ ζπγθερπκέλν ηνπίν. Απηφ, κεηαμχ άιισλ, απνηξέπεη ηε δπλαηφηεηα εμέιημεο ηνπ ηνκέα ζε κνριφ νηθνλνκηθήο κεγέζπλζεο θαη πξνφδνπ (Θενθάλνπο, 2012α). Ζ πνιηηεία ζα πξέπεη λα αληηκεησπίζεη απηή ηελ πξφθιεζε επαλαραξάζζνληαο κηα λέα πνιηηηθή κε νπζηαζηηθέο αιιαγέο ζηε θηινζνθία ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ. Θα κπνξνχζε κε δηάθνξα γελλαηφδσξα νηθνλνκηθά θίλεηξα λα παξνηξχλεη ηηο ζπγρσλεχζεηο ηδησηηθψλ παλεπηζηεκίσλ θαη θνιιεγίσλ έηζη ψζηε λα κπνξνχλ λα ζηαζνχλ δπλακηθά ζηνλ ρψξν. Ρα δεκφζηα θαη ηα ηδησηηθά ηδξχκαηα ζα πξέπεη λα αλαπηπρζνχλ ψζηε λα ηθαλνπνηνχλ ηελ εγρψξηα δήηεζε ζε φια ηα επίπεδα. Ξαξάιιεια ε ρψξα ζα πξέπεη λα επελδχζεη ζηε δηεζλή ηεο παξνπζία θαη λα πξνζειθχζεη πεξηζζφηεξνπο μέλνπο θνηηεηέο. Απηφ ζα γίλεη κε ηε ζπλερή αλαβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο θαζψο θαη κε αληαγσληζηηθά επίπεδα δηδάθηξσλ. Ρα ηδησηηθά παλεπηζηήκηα έρνπλ έλα αξηζκφ μέλσλ θνηηεηψλ νη νπνίνη παξαθνινπζνχλ ηα πξνγξάκκαηά ζπνπδψλ ηνπο. Ζ πνηφηεηα ηεο εθπαίδεπζεο πνπ παξέρνπλ θαζψο θαη ε παξνρή ησλ πξνγξακκάησλ ηνπο ζηελ αγγιηθή γιψζζα είλαη θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ επηινγή ηνπο απφ μέλνπο 15

17 θνηηεηέο. Ξαξάιιεια φκσο ιεηηνπξγνχλ ζηελ Θχπξν δηάθνξεο ηδησηηθέο ζρνιέο ζηηο νπνίεο θνηηνχλ μέλνη θνηηεηέο, θπξίσο απφ αλαπηπζζφκελεο ρψξεο, νη νπνίνη ηπγράλνπλ παξαπιεξνθφξεζεο ζρεηηθά κε απηέο κέζσ θπθισκάησλ θαη φηαλ έξρνληαη ζηελ Θχπξν ηπγράλνπλ εθκεηάιιεπζεο απφ εξγνδφηεο. 1 Απηφ είλαη έλα δήηεκα ην νπνίν ε πνιηηεία ζα πξέπεη λα αληηκεησπίζεη. Ξεξαηηέξσ πξνθιήζεηο αθνξνχλ ηε κεηαλάζηεπζε ή θαη ηελ παξακνλή αξθεηψλ αμηφινγσλ αθαδεκατθψλ ζην εμσηεξηθφ θαη ηελ αλεξγία εηδηθεπκέλσλ επαγγεικαηηψλ θαη επηζηεκφλσλ. Ρν θξάηνο ζα πξέπεη λα δεκηνπξγήζεη ηηο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ παξακνλή αθαδεκατθνχ θαη ηαιαληνχρνπ πξνζσπηθνχ γεληθφηεξα ζηελ Θχπξν. Δπηπιένλ, κέζα απφ ηηο επξσπατθέο ζηξαηεγηθέο, ηνλίδεηαη ε αλάγθε γηα ζχλδεζε ηεο εθπαίδεπζεο κε ηελ αγνξά εξγαζίαο. Ζ πνιηηεία ζα πξέπεη λα πξνσζήζεη πνιηηηθέο γηα ηελ ζχλδεζε αθαδεκατθψλ ζπνπδψλ θαη κε ηελ αγνξά εξγαζίαο. Κέζα ζ απηά ηα δεδνκέλα αιιά θαη ηελ εληεηλφκελε νηθνλνκηθή θξίζε, ε πνιηηεία, ζε ζπλελλφεζε κε φινπο ηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο, ζα πξέπεη λα δηακνξθψζεη ηε δηθή ηεο ζπλνιηθή ζηξαηεγηθή ε νπνία ζα πξνβάιεη θαη έλα φξακα γηα ηηο πξνθιήζεηο ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Κία επηπξφζζεηε πξφθιεζε, φπσο παξαηεξεί ν Λίθνο Ξεξηζηηάλεο (2013), είλαη φηη ππάξρεη κηα αδηθαηνιφγεηε πξνθαηάιεςε έλαληη ησλ ηδησηηθψλ παλεπηζηεκίσλ. Έλαο απφ ηνπο ιφγνπο είλαη φηη ππάξρνπλ δπν εηδψλ ηδησηηθά παλεπηζηήκηα, ηα θεξδνζθνπηθά θαη ηα κε θεξδνζθνπηθά. Έηζη πθίζηαληαη πνιιέο ζπγρχζεηο αλαθνξηθά κε ην λνκηθφ πιαίζην πνπ ζα πξέπεη λα δηέπεη ηε ιεηηνπξγία ηνπο. Αλ ε επηζπκία ηεο πνιηηείαο είλαη λα κεηαηξαπνχλ ηα ηδησηηθά θεξδνζθνπηθά παλεπηζηήκηα ζε κε θεξδνζθνπηθά ηφηε ζα πξέπεη λα πηνζεηεζνχλ κέηξα θαη λα δνζνχλ θίλεηξα ζεζκηθήο θαη νηθνλνκηθήο θχζεσο, ηα νπνία λα ηα ελζαξξχλνπλ λα κεηεμειηρζνχλ. Δμ νξηζκνχ ηα θίλεηξα απηά ζα εκπεξηέρνπλ ην ζηνηρείν ηεο απνδεκίσζεο ή/θαη εμαγνξάο. Δλλνείηαη φηη ζε κηα ηέηνηα πεξίπησζε εάλ ην θξάηνο επηιέμεη λα 1 Γπζηπρψο εμαθνινπζνχλ λα ιεηηνπξγνχλ ζρνιέο ζε ππνηππψδεηο ζπλζήθεο ν θχξηνο ζηφρνο ησλ νπνίσλ παξνπζηάδεηαη λα είλαη ε πξνζέιθπζε ππφ θάιπςε θνηηεηψλ / εξγαδνκέλσλ απφ αλαπηπζζφκελεο ρψξεο (Ξαλαγή, 2012). 16

18 έρεη ζπκκεηνρή ζηα δηνηθεηηθά ζπκβνχιηα ησλ ελ ιφγσ ηδξπκάησλ ζα κπνξεί λα ην πξάμεη. Θα ήηαλ πην δίθαην κηα νξζνινγηζηηθή δηαρείξηζε πφξσλ. Ζ πνιηηεία ζα έπξεπε λα ζηεξίδεη θαη ηα ηδησηηθά παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα κέζσ ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ ψζηε λα πξνζθέξνληαη ίζεο επθαηξίεο θαη δπλαηφηεηεο ζε φινπο. Ρν θξάηνο ζα ήηαλ δπλαηφ λα παξέρεη επηδφηεζε ζπνπδψλ θαη δάλεηα γηα αλάπηπμε ππνδνκψλ θαη εγθαηαζηάζεσλ. Δάλ δελ αιιάμεη ε πθηζηάκελε θηινζνθία ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ θαη ν ηξφπνο πνπ ε πνιηηεία αληηκεησπίδεη ηα ηδησηηθά παλεπηζηήκηα, ν ζηφρνο ηεο Θχπξνπ γηα κεηαηξνπή ζε πεξηθεξεηαθφ αθαδεκατθφ θέληξν ζα παξακείλεη αλέθηθηνο θαη ζα δηαησλίδεηαη ην πξφβιεκα ηεο αληζφηεηαο θαη ησλ δηαθξίζεσλ, ηφζν ησλ θνηηεηψλ θαη αθαδεκατθψλ φζν θαη ησλ ηδξπκάησλ. Ρν θξάηνο παξ φηη παξνπζηάδεη αθφκε θάπνηα πξνθαηάιεςε απέλαληη ζηα ηδησηηθά παλεπηζηήκηα ζε ζρέζε κε ηα θξαηηθά, έρεη αξρίζεη λα αλαγλσξίδεη ζε έλα βαζκφ ηελ νπζηαζηηθή ζπλεηζθνξά ηνπο. Θα πξέπεη σζηφζν ε πνιηηεία λα αληηκεησπίδεη απηά ηα παλεπηζηήκηα σο ηζφηηκν ζηξαηεγηθφ εηαίξν θαη λα ηα εληάζζεη ζηελ επξχηεξε πνιηηηθή θαη ζρεδηαζκφ ηεο. Σξεηάδεηαη λα παξέρεη θίλεηξα δηαζθαιίδνληαο ηαπηφρξνλα ηελ πνηφηεηα ηεο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο, κε ηξφπν πνπ λα θαλεξψλεη ηελ πξνζήισζε ζηνλ ζηφρν αλαβάζκηζεο θαη εθζπγρξνληζκνχ ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζηελ Θχπξν θαζηζηψληαο ηελ αληαγσληζηηθή ζηνλ επξχηεξν εθπαηδεπηηθφ ρψξν. Έρεη ππνγξακκηζηεί ν πνιπδηάζηαηνο ξφινο ηνπ θξάηνπο ν νπνίνο ζα πξέπεη λα έρεη καθξνπξφζεζκν νξίδνληα, λα ιεηηνπξγεί κε πξνλνεηηθφηεηα, απνηειεζκαηηθφηεηα, θαη λα επηθεληξψλεηαη ζηελ νπζία. Ξεξαηηέξσ, ζα πξέπεη λα αζθεί ξπζκηζηηθφ ξφιν κέζσ κίαο ηζφηηκεο θαη απνηειεζκαηηθήο λνκνζεζίαο θαη ηαπηφρξνλα λα δίδεη έκθαζε ζηνλ θνηλσληθφ ηνπ ξφιν πξνζθέξνληαο ίζεο επθαηξίεο θνίηεζεο θαη θνηλσληθήο αλέιημεο, ζπλεηζθέξνληαο ζε κία πγηή θνηλσλία κε πξννπηηθέο απαζρφιεζεο γηα ηα κέιε ηεο. 17

19 H ηπιηοβάθμια εκπαίδεςζη με ζηοισεία και απιθμοωρ Ρν ηνπίν ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζηε Θχπξν απνηειείηαη απφ ηα ηξία δεκφζηα παλεπηζηήκηα, πέληε ηδησηηθά, 2 ηέζζεξεηο δεκφζηεο ζρνιέο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαη εηθνζηνθηψ Ηδησηηθέο Πρνιέο Ρξηηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο (ΗΠΡΔ). Νθηψ παξαξηήκαηα ησλ ζρνιψλ απηψλ πξνζθέξνπλ πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ πξνπηπρηαθνχ θαη κεηαπηπρηαθνχ επηπέδνπ θαζψο επίζεο θαη κηθξφηεξεο δηάξθεηαο επαγγεικαηηθά πξνγξάκκαηα ζηελ Θχπξν (πνπξγείν Ξαηδείαο θαη Ξνιηηηζκνχ, 2012). Ρα ηειεπηαία ρξφληα παξαηεξείηαη κηα απμεηηθή ηάζε ζε απηνχο πνπ επηιέγνπλ λα ιάβνπλ ηξηηνβάζκηα παλεπηζηεκηαθή εθπαίδεπζε. πνινγίδεηαη φηη παξά ηελ νηθνλνκηθή θξίζε ε ηάζε απηή είλαη δπλαηφ λα ζπλερηζηεί. Κέζα ζε κηα δεθαεηία απφ ην αθαδεκατθφ έηνο έσο ην ν αξηζκφο ησλ Θχπξησλ θνηηεηψλ απμήζεθε πεξίπνπ θαηά , πνζνζηφ αχμεζεο 78%. Έηζη πιένλ αλέξρνληαλ ζηνπο ην αθαδεκατθφ έηνο Απηφ αληηθαηνπηξίδεηαη θαη ζην πνζνζηφ ηνπ πιεζπζκνχ κεηαμχ εηψλ πνπ θαηέρνπλ πξνζφληα ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο φπνπ ε Θχπξνο κε 37,4% θαηαηάζζεηαη ηέηαξηε αλάκεζα ζηηο ρψξεο ηεο ΔΔ θαη πνιχ πην πάλσ απφ ηνλ κέζν φξν ην Ξαξάιιεια, γηα ην ίδην δηάζηεκα νη μέλνη θνηηεηέο πνπ επηιέγνπλ ηελ Θχπξν γηα λα ιάβνπλ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε απμήζεθαλ θαηά Νη αξηζκνί ησλ Θχπξησλ θνηηεηψλ πνπ θνίηεζαλ ζηελ Θχπξν θαη ζην εμσηεξηθφ, απφ ην αθαδεκατθφ έηνο κέρξη ην , θαίλνληαη ζηνλ πην θάησ πίλαθα, παξάιιεια κε ηνπο αξηζκνχο ησλ μέλσλ θνηηεηψλ ζηελ Θχπξν. Ρν ηειεπηαίν ρξήδεη πεξαηηέξσ αλάιπζεο αθνχ γηα ηελ ηειεπηαία αθαδεκατθή ρξνληά πνπ ππάξρνπλ δηαζέζηκα ζηνηρεία, , δηαθαίλεηαη ζεκαληηθή κείσζε ζηνλ αξηζκφ ηνπο, πέξαλ ησλ θνηηεηψλ. Όπσο πξνθχπηεη ζην Ξίλαθα Η.2 απηφ είλαη ζπλδεδεκέλν θαη κε ηε κείσζε 2 Ρα πέληε ηδησηηθά παλεπηζηήκηα είλαη ην Ξαλεπηζηήκην Ιεπθσζίαο, Δπξσπατθφ Ξαλεπηζηήκην θαη Ξαλεπηζηήκην Frederick πνπ βξίζθνληαη ζηελ Ιεπθσζία. Ρν Ξαλεπηζηήκην Λεάπνιεο ζηελ Ξάθν θαη ην Ξαλεπηζηήκην UCLAN ζηελ Ιάξλαθα. 18

20 ηνπ ελδηαθέξνληνο γηα ηδησηηθέο ζρνιέο κε παλεπηζηεκηαθήο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ηα ηειεπηαία ρξφληα. Πίνακας Ι.1 Θχπξηνη θνηηεηέο εζσηεξηθνχ θαη εμσηεξηθνχ-μέλνη θνηηεηέο ζηελ Θχπξν θαηά ηελ πεξίνδν κέρξη Ακαδημαϊκό έηος KYΠΡΙΟΙ ΦΟΙΣΗΣΔ ΔΩΣΔΡΙΚΟΤ ΚΤΠΡΙΟΙ ΦΟΙΣΗΣΔ ΔΞΩΣΔΡΙΚΟΤ ΤΝΟΛΟ ΚΤΠΡΙΩΝ ΦΟΙΣΗΣΩΝ ΞΔΝΟΙ ΦΟΙΣΗΣΔ Πεγή: Υπνπξγείν Παηδείαο θαη Πνιηηηζκνχ, Εηήζηα Έθζεζε 2012, Αληίζεηα κε ηελ αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ θνηηεηψλ πνπ ιακβάλνπλ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε, ηα ζηνηρεία θαηαδεηθλχνπλ κηα δξακαηηθή κείσζε ηνπ ελδηαθέξνληνο γηα ηξηηνβάζκηα ηδησηηθή κε παλεπηζηεκηαθή εθπαίδεπζε απφ ην αθαδεκατθφ έηνο 2009/10 ζην 2011/12. Ζ κείσζε απηή ζπζρεηίδεηαη κε ηελ αχμεζε ηεο δήηεζεο γηα παλεπηζηεκηαθή εθπαίδεπζε. Κείσζε παξαηεξείηαη θαη ζηνλ αξηζκφ ησλ θνηηεηψλ πνπ επηιέγνπλ ηα δεκφζηα κε παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα. Απηφ ζρεηίδεηαη άκεζα θαη κε ηελ ελζσκάησζε ησλ πιείζησλ δεκφζησλ ηξηηνβάζκησλ ζρνιψλ ζην ΡΔΞΑΘ φπσο ην ΑΡΗ θαη ε Λνζνθνκεηαθή Πρνιή. 19

21 Ν πην θάησ πίλαθαο παξνπζηάδεη αλαιπηηθά ηνπο αξηζκνχο ησλ θνηηεηψλ ζηα ηδξχκαηα ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζηελ Θχπξν. 3 Πίνακας I.2 Αξηζκφο θνηηεηψλ ζηα δεκφζηα θαη ηδησηηθά ηδξχκαηα ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ Φοιηηηές Φοιηηηές Φοιηηηές (ανεπίζημα ζηοιτεία) Πανεπιζηήμιο Κύπροσ Ανοικηό Πανεπιζηήμιο Κύπροσ Σετνολογικό Πανεπιζηήμιο Κύπροσ ΓΗΜΟΙΑ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΑ - ΤΝΟΛΟ ΙΓΙΩΣΙΚΑ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΑ Αζησνομική Ακαδημία Νοζηλεσηική τολή Ανώηερο Σετνολογικό Ινζηιηούηο Ανώηερο Ξενοδοτειακό Ινζηιηούηο Γαζικό Κολέγιο Μεζογειακό Ινζηιηούηο Γιεύθσνζης ΓΗΜΟΙΔ ΥΟΛΔ ΣΡΙΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ - ΜΗ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΑΚΗ - ΤΝΟΛΟ ΙΓΙΩΣΙΚΔ ΥΟΛΔ ΣΡΙΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ- ΜΗ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΑΚΗ ΤΝΟΛΙΚΟ ΑΡΙΘΜΟ ΦΟΙΣΗΣΩΝ Πεγή: Σηαηηζηηθή Υπεξεζία, Σηαηηζηηθέο ηεο Εθπαίδεπζεο 2010/2011, 2012 Έλα άιιν ζεκαληηθφ ζηνηρείν γχξσ απφ ην ρψξν ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζηε Θχπξν είλαη ε επηινγή ρψξαο απφ ηνπο Θχπξηνπο ζπνπδαζηέο. Πχκθσλα κε ηα επίζεκα ζηνηρεία ηεο Πηαηηζηηθήο πεξεζίαο, απφ ην αθαδεκατθφ έηνο νη Θχπξηνη πνπ επηιέγνπλ ηελ Θχπξν γηα ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε είλαη πεξηζζφηεξνη απφ απηνχο πνπ επηιέγνπλ λα ζπνπδάζνπλ ζην εμσηεξηθφ. 3 Πεκεηψλεηαη, 6 ζηνπο 10 θνηηεηέο πνπ ζπνπδάδνπλ ζηελ Θχπξν (Θχπξηνη θαη μέλνη) θνηηνχλ ζε ηδησηηθά ηδξχκαηα ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. 20

22 Απηφ ππνινγίδεηαη φηη νθείιεηαη θπξίσο ζηνπο πην θάησ ιφγνπο: α) Ρα πνιιαπιά πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ ηα ηξηηνβάζκηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα ζηελ Διιάδα (φπνπ δηαρξνληθά απνξξνθνχζαλ κεγάιν αξηζκφ Θππξίσλ θνηηεηψλ) κε ζσξεία απεξγηψλ, απψιεηα δηδαθηηθνχ ρξφλνπ θαη εμεηαζηηθψλ πεξηφδσλ. β) Ζ αχμεζε ηνπ θφζηνπο ζπνπδψλ ζην εμσηεξηθφ ηδηαίηεξα ζην Ζλσκέλν Βαζίιεην. Ιακβάλνληαο επίζεο ππ φςηλ ηελ νηθνλνκηθή θξίζε πνπ ηαιαλίδεη ηελ Θχπξν ην ζηνηρείν απηφ είλαη θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο. Ζ νηθνλνκηθή θξίζε θαη νη ξαγδαίεο επηπηψζεηο πνπ απηή έρεη ζηελ θνηλσλία ππνινγίδεηαη φηη ζα κεγαιψζεη ην ξεχκα επηζηξνθήο αξθεηψλ Θππξηψλ θνηηεηψλ ζηνλ ηφπν ηνπο γηα λα ζπλερίζνπλ ηηο ζπνπδέο ηνπο. Αχμεζε αλακέλεηαη θαη ζηνπο λένπο θνηηεηέο πνπ ζα επηιέμνπλ ηελ Θχπξν γηα λα ιάβνπλ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε κεηψλνληαο παξάιιεια ηνλ αξηζκφ ησλ Θππξίσλ πνπ ζα ζπνπδάδνπλ ζην εμσηεξηθφ. Δπηπξφζζεηα, ππνινγίδεηαη φηη ιφγσ ησλ ζπλεπεηψλ ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο θαη ηνπ θφζηνπο θνίηεζεο φηη ζα κεησζεί ν αξηζκφο ησλ Θππξίσλ πνπ ζα επηιέμνπλ λα ιάβνπλ παλεπηζηεκηαθή εθπαίδεπζε. Ρν ζέκα ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο, ηνπ θφζηνπο ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαη νη επξχηεξεο επηπηψζεηο πνπ απηφ ζα έρεη ρξήδνπλ πεξαηηέξσ αλάιπζεο. γ) Ζ ζηαδηαθή βειηίσζε ηνπ επηπέδνπ ησλ πηπρίσλ πνπ πξνζθέξνπλ ηα θππξηαθά παλεπηζηήκηα (δεκφζηα θαη ηδησηηθά), θαζψο θαη ε αλαγλψξηζε πνπ ηπγράλνπλ θπξίσο ζηελ εγρψξηα αγνξά εξγαζίαο. Απφ ην ζχλνιν ησλ Θππξίσλ θνηηεηψλ ην αθαδεκατθφ έηνο , ε πιεηνςεθία 53,5% ζπνχδαδε ζηελ Θχπξν. Ρν πνζνζηφ απηφ θαηακεξηδφηαλ ζε 21,3% ζηα Γεκφζηα Ξαλεπηζηήκηα θαη Γεκφζηεο Πρνιέο, ζε 24,3 % ζηα Ηδησηηθά Ξαλεπηζηήκηα, θαη 7,9% ζηηο ΗΠΡΔ. Ρν ππφινηπν 46,5 % (19.199) ησλ Θππξίσλ θνηηεηψλ ζπνπδάδεη ζην εμσηεξηθφ (πνπξγείν Ξαηδείαο θαη Ξνιηηηζκνχ, Δηήζηα έθζεζε 2012). Διιάδα θαη Ζλσκέλν Βαζίιεην παξακέλνπλ νη θχξηνη πφινη έιμεο ησλ θνηηεηψλ κε ην 21,8% θαη 20,4% 21

23 αληίζηνηρα ηνπ ζπλφινπ ησλ Θππξίσλ θνηηεηψλ ελψ ην 4,3% επηιέγνπλ άιιεο ρψξεο φπσο νη ΖΞΑ, ε Νπγγαξία, ε Βνπιγαξία θαη ε Γεξκαλία. Πηνλ πην θάησ πίλαθα παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά νη πξννξηζκνί ησλ Θχπξησλ θνηηεηψλ ζην εμσηεξηθφ ηα ηειεπηαία ρξφληα. Πίνακας Ι.3 Θχπξηνη θνηηεηέο ζην εμσηεξηθφ θαηά ρψξα ζπνπδψλ Υώρα ζποσδών 2007/ / / /11 Δλλάδα Ηνωμένο Βαζιλείο ΗΠΑ Βοσλγαρία Οσγγαρία Ρωζική Ομοζπονδία Γερμανία Γαλλία Άλλες Υώρες ΤΝΟΛΟ Πεγή: Σηαηηζηηθή Υπεξεζία, Σηαηηζηηθέο ηεο Εθπαίδεπζεο 2010/2011, 2012 Πχκθσλα κε ηα πην πάλσ ζηνηρεία παξαηεξείηαη κηα πησηηθή ηάζε ζηνπο Θχπξηνπο θνηηεηέο πνπ επηιέγνπλ ηα ειιεληθά παλεπηζηήκηα. Ξαξάιιεια, ζπλερίδεηαη ε απμεηηθή ηάζε γηα ηνπο Θχπξηνπο πνπ επηιέγνπλ ην Ζλσκέλν Βαζίιεην γηα ηηο ζπνπδέο ηνπο. Νη πεξίπνπ Θχπξηνη θνηηεηέο νη νπνίνη θεχγνπλ απφ ηε ρψξα απνηειεί ζέκα ην νπνίν ρξήδεη ηδηαίηεξεο αμηνιφγεζεο. Ζ αλαβάζκηζε θαη ελδπλάκσζε ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζηελ Θχπξν ζα ζπγθξαηνχζε πεξηζζφηεξνπο Θχπξηνπο θνηηεηέο ζηε ρψξα ελψ ηαπηφρξνλα, έλαο κεγαιχηεξνο αξηζκφο μέλσλ θνηηεηψλ ζα επέιεγαλ γηα ζπνπδέο ηελ Θχπξν. Απηφ κε ηε ζεηξά ηνπ ζα έδηλε ψζεζε ζηελ νηθνλνκία. Γηα λα επηηεπρζεί απηφο ν ζηφρνο ρξεηάδνληαη δπλαηά θαη επξέσο αλαγλσξηζκέλα ηδξχκαηα κε πςειή πνηφηεηα ζπνπδψλ θαη ρακειά δίδαθηξα. 22

24 Ρν πην θάησ γξάθεκα δίλεη κηα απεηθφληζε ηνπ αξηζκνχ ησλ Θππξίσλ θνηηεηψλ ζηηο θχξηεο ρψξεο φπνπ θνηηνχλ. Ζ Θχπξνο, ε Διιάδα θαη ην Ζλσκέλν Βαζίιεην απνξξνθνχλ πεξίπνπ ην 96% ησλ Θππξίσλ θνηηεηψλ. Γιάγραμμα Ι.1 Πεγή: Υπνπξγείν Παηδείαο θαη Πνιηηηζκνχ, Εηήζηα Έθζεζε 2012, 2013 Πηε ζπλέρεηα παξνπζηάδεηαη ε θαηαλνκή μέλσλ θνηηεηψλ ζε ηδξχκαηα ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο αληηθαηνπηξίδνληαο ηνλ ξφιν πνπ κπνξνχλ θαη πξέπεη λα έρνπλ ηα ηδησηηθά παλεπηζηήκηα ζηε κεηαηξνπή ηεο Θχπξνπ ζε πεξηθεξεηαθφ αθαδεκατθφ θέληξν αθνχ είλαη ν θχξηνο πφινο έιμεο μέλσλ θνηηεηψλ. Νη μέλνη θνηηεηέο νη νπνίνη επηιέγνπλ ηελ Θχπξν γηα λα ιάβνπλ αλψηαηε εθπαίδεπζε είλαη πεξίπνπ ίζα θαηαλεκεκέλνη αλάκεζα ζε δεκφζηα θαη ηδησηηθά ηδξχκαηα. Όκσο, ε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ μέλσλ θνηηεηψλ πνπ επηιέγνπλ ηελ Θχπξν αθνξά κε παλεπηζηεκηαθή ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε. Απηνί επηιέγνπλ ηα ηδησηηθά ηδξχκαηα. Ρν ηειεπηαίν πξέπεη λα πξνβιεκαηίζεη αθνχ θαίλεηαη φηη ε Θχπξνο απέηπρε λα πξνζειθχζεη αμηφινγν αξηζκφ μέλσλ θνηηεηψλ κε ςειέο αθαδεκατθέο επηδφζεηο νη νπνίνη επηζπκνχλ λα αθνινπζήζνπλ παλεπηζηεκηαθή εθπαίδεπζε. Αληηζέησο αξθέζηεθε ζηε πξνζέιθπζε θνηηεηψλ θνιεγηαθήο εθπαίδεπζεο. 23

25 Γιάγραμμα Ι.2 Πεγή: Σηαηηζηηθή Υπεξεζία, Σηαηηζηηθέο ηεο Εθπαίδεπζεο 2010/2011, 2012 Ν επφκελνο πίλαθαο παξνπζηάδεη ηνλ αξηζκφ ησλ θνηηεηψλ θαη ηνπ δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ θαηά εθπαηδεπηηθφ ίδξπκα θαη ηελ αλαινγία θνηηεηψλ αλά θαζεγεηή θαηά ην αθαδεκατθφ έηνο Πίνακας Ι.4 Ηζνδχλακν πιήξεο απαζρφιεζεο ζε δεκφζηα θαη ηδησηηθά ηδξχκαηα ην αθαδεκατθφ έηνο Δκπαιδεσηικό Ίδρσμα ΓΖΚΝΠΗΑ ΞΑΛΔΞΗΠΡΖΚΗΑ Πανεπιζηήμιο Κύπροσ Ανοικηό Πανεπιζηήμιο Κύπροσ Σετνολογικό Πανεπιζηήμιο Κύπροσ ΗΓΗΩΡΗΘΑ ΞΑΛΔΞΗΠΡΖΚΗΑ Αριθμός Αριθμός Φοιηηηές ανά Φοιηηηών Καθηγηηών Καθηγηηή Πεγή: Υπνπξγείν Παηδείαο θαη Πνιηηηζκνχ, Εηήζηα Έθζεζε 2012, 2013 Ρα πην πάλσ ζηνηρεία δείρλνπλ φηη ζηα ηδησηηθά ηδξχκαηα γίλεηαη κεγαιχηεξνο θαηακεξηζκφο θνηηεηψλ αλά θαζεγεηή. Ππγθεθξηκέλα γηα θάζε θαζεγεηή αλαινγνχλ επηά πεξηζζφηεξνη θνηηεηέο ζηα ηδησηηθά παλεπηζηήκηα ζε ζρέζε 24

26 κε ηα δεκφζηα. Σσξίο λα κπνξνχλ λα εμαρζνχλ αθξηβή ζπκπεξάζκαηα κε βάζε ην πην πάλσ ζηνηρείν (ζεκαληηθφ ξφιν δηαδξακαηίδνπλ θαη άιινη παξάγνληεο φπσο ε εηδηθφηεηα ησλ θαζεγεηψλ), θαίλεηαη φηη ζα κπνξνχζε λα γίλεη κηα πην νξζνινγηζηηθή θαηαλνκή ησλ θαζεγεηψλ ρσξίο λα γίλεηαη ε ρξήζε επηζθεπηψλ θαη εηδηθνχ επηζηεκνληθνχ πξνζσπηθνχ ζηα δεκφζηα παλεπηζηήκηα. 25

27 ΙΙ. Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΙΑΣΑΗ ΣΗ ΣΡΙΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ Αγοπά επγαζίαρ και ηπιηοβάθμια εκπαίδεςζη Ζ νηθνλνκηθή χθεζε πνπ ηαιαλίδεη ηελ Θχπξν ηα ηειεπηαία ρξφληα, είρε σο επαθφινπζν ηε κείσζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ηελ αχμεζε ηεο αλεξγίαο. 4 Ζ ρεηξνηέξεπζε ησλ νηθνλνκηθψλ ζπλζεθψλ ηνπο ηειεπηαίνπο κήλεο θαη ε κεηεμέιημε ηεο χθεζεο ζε βαζεηά θξίζε αληηθαηνπηξίδεηαη ζην ςειφ πνζνζηφ ηεο αλεξγίαο. Ρν δεχηεξν ηξίκελν ηνπ 2013 ε αλεξγία έθηαζε ζην 16,6% ηνπ ελεξγνχ πιεζπζκνχ ζπλερίδνληαο ηελ αικαηψδε αχμεζε ηεο απφ ην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ Ρνλ Νθηψβξην ηνπ 2013 νη εγγεγξακκέλνη άλεξγνη (επνρηαθά δηνξζσκέλα ζηνηρεία) έθηαζαλ ηνπο (Cystat, 2013). Πχκθσλα κε λέα δεδνκέλα θαη ηηο πξφλνηεο ηνπ Κλεκνλίνπ κεηαμχ θπβέξλεζεο θαη Ρξφηθαο γηα κείσζε ηνπ πξνζσπηθνχ ζηνλ δεκφζην ηνκέα θαηά άηνκα κέρξη ην ηέινο ηνπ 2016, ηελ αλαδηάξζξσζε ηνπ ηξαπεδηθνχ ηνκέα θαη ηελ αλακελφκελε ζπξξίθλσζε ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπ θαζψο θαη έλα θιίκα πνπ δελ επλνεί θξαηηθέο ή ηδησηηθέο επελδχζεηο, ππνινγίδεηαη φηη ζα ππάξμνπλ πεξαηηέξσ αξλεηηθέο επηπηψζεηο ζην πνζνζηφ αλεξγίαο. Ρν πνπξγείν Νηθνλνκηθψλ ππνινγίδεη φηη ε αλεξγία ζα αγγίμεη ην 20% ην 2014 ελψ εθθξάδνληαη θφβνη γηα αθφκε ςειφηεξν πνζνζηφ. Ραπηφρξνλα αλαπφθεπθηε ζα είλαη ε δεκνγξαθηθή αηκνξξαγία θαζψο πνιινί λένη ήδε επηιέγνπλ ηε κεηαλάζηεπζε. Αμηνζεκείσην είλαη θαη ην ζηνηρείν φηη ην πξψην ηξίκελν ηνπ 2013 ην ςειφηεξν πνζνζηφ αλεξγίαο αθνξά ηνπο λένπο ειηθίαο φπνπ έθζαζε ην 37,5% ησλ ειηθηψλ απηψλ. Πηνηρείν πνπ πξνβιεκαηίδεη αθφκα πεξηζζφηεξν είλαη φηη ην δεχηεξν ηξίκελν ηνπ 2013 νη άλεξγνη κε αλψηεξε εθπαίδεπζε απμήζεθαλ απφ ηνλ Απξίιην ζε Ρν πην πάλσ ππνγξακκίδεη θαη ηελ αλαγθαηφηεηα πξνζαξκνγήο ηεο ηξηηνβάζκηαο 4 Πχκθσλα κε ηηο πξνβιέςεηο ηεο ΑλΑΓ, ε ζπλνιηθή απαζρφιεζε ηελ πεξίνδν ζα έρεη αλνδηθή πνξεία παξά ηηο επηπηψζεηο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο κε ηε δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο παξνπζηάδνληαο αχμεζε 18,0% (ΑλΑΓ, 2010). Όκσο απηέο νη πξνβιέςεηο αλακέλεηαη λα θαηαξξηθζνχλ αθνχ ε νηθνλνκηθή θξίζε είλαη κεγαιχηεξε απ φ, ηη αξρηθά ππνινγίζηεθε θαη ήδε ε αλεξγία βξίζθεηαη ζε άλεπ πξνεγνπκέλνπ επίπεδα ρσξίο ζεκάδηα αλάθακςεο. 26

28 εθπαίδεπζεο ζηα λέα δεδνκέλα πνπ δεκηνπξγνχληαη ηφζν ιφγσ ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο αιιά θαη ησλ λέσλ αλαδπφκελσλ επαγγεικάησλ ζε κηα δηεζλνπνηεκέλε αγνξά εξγαζίαο κε κεγάιν αληαγσληζκφ. Ζ αγνξά εξγαζίαο ηφζν ζηελ Θχπξν φζν θαη δηεζλψο αιιάδεη ξαγδαία. Έηζη θαη ε ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα πξνζαξκφδεηαη θαη λα δίλεη ηα απαξαίηεηα ερέγγπα θαη δεμηφηεηεο ζηνπο θνηηεηέο ψζηε λα είλαη απαζρνιήζηκνη ηφζν ζηελ εγρψξηα φζν θαη ζηε δηεζλή αγνξά εξγαζίαο. Ρα παλεπηζηήκηα ζα πξέπεη λα ιακβάλνπλ ππ φςηλ ηα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ έπεηηα απφ αμηνιφγεζε ηεο αγνξάο εξγαζίαο έηζη ψζηε ε νηθνλνκία λα κπνξεί λα απνξξνθά ηνπο απνθνίηνπο θαη λα ππάξρεη ηζνξξνπία κεηαμχ ηεο πξνζθνξάο θαη ηεο δήηεζεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Ξαξάιιεια νη απφθνηηνη ζα πξέπεη λα απνθηνχλ γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο πνπ ζα ηνπο επηηξέπνπλ λα πξνζθέξνπλ ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε κέζα απφ ηελ εμέιημε λέσλ ηνκέσλ ηεο νηθνλνκίαο. Tνπο ηειεπηαίνπο κήλεο θαη κεηά ηελ αλαθάιπςε θνηηαζκάησλ πδξνγνλαλζξάθσλ ζηελ ΑΝΕ ηεο Γεκνθξαηίαο, ηα ηδησηηθά παλεπηζηήκηα, θπξίσο, έρνπλ δείμεη ηάζεηο ελαξκφληζεο κε λέα δεδνκέλα θαη πξνζθέξνπλ πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ ζρεηηθά κε ηε δηαρείξηζε θαη εθκεηάιιεπζε πδξνγνλαλζξάθσλ ηφζν ζε πξνπηπρηαθφ φζν θαη ζε κεηαπηπρηαθφ επίπεδν θαζψο θαη πξνγξάκκαηα πνπ αθνξνχλ ηερληθή εθπαίδεπζε πνπ αξρίδνπλ ην ηξέρνλ αθαδεκατθφ έηνο Βαζηθή επηδίσμε απηήο ηεο πξνζπάζεηαο είλαη ε άκεζε ζπκβνιή ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζηελ επξχηεξε πξνζπάζεηα ηνπ θξάηνπο λα εξγνδνηήζεη Θχπξηνπο επηζηήκνλεο ζηελ αλαδπφκελε βηνκεραλία ησλ πδξνγνλαλζξάθσλ ζηελ Θχπξν. Ζ νηθνλνκηθή θξίζε δεκηνχξγεζε αιιαγέο ηφζν ζηελ νηθνλνκία θαη αγνξά εξγαζίαο φζν θαη ζηα επαγγέικαηα ηνπ κέιινληνο. Απηφ πνπ ρξεηάδεηαη είλαη 5 Ρν Ξαλεπηζηήκην Ιεπθσζίαο πξνζθέξεη κεηαπηπρηαθφ ηίηιν ζπνπδψλ ζηε δηαρείξηζε Ξεηξειαίνπ θαη Φπζηθνχ Αεξίνπ θαη Κεραληθή Ξεηξειαίνπ θαη Φπζηθνχ Αεξίνπ. To Ξαλεπηζηήκην Frederick πξνζθέξεη πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ πξνπηπρηαθνχ θαη κεηαπηπρηαθνχ επηπέδνπ ζηηο Ρερλνινγίεο Φπζηθνχ Αεξίνπ. Δλψ θαη ην Ξαλεπηζηήκηνπ Θχπξνπ πξνζθέξεη κεηαπηπρηαθφ ηίηιν ζπνπδψλ ζηε Κεραληθή Ξεηξειαίσλ. 27

29 λα ιεθζνχλ γελλαίεο θαη δχζθνιεο απνθάζεηο απφ ηηο πνιηηηθέο εγεζίεο ηνπ ηφπνπ αιιά θαη ηα ίδηα ηα αθαδεκατθά ηδξχκαηα. Σξεηάδεηαη λα δνζεί έκθαζε ζηελ έξεπλα θαη θαηλνηνκία θαζψο θαη ζε επέλδπζε (ηφζν πφξσλ φζν θαη αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ) ζε πςειή ηερλνινγία. Ζ κεηαηξνπή ηεο Θχπξνπ ζε εξγαζηήξη δεκηνπξγίαο θαηλνηφκσλ ηδεψλ θαη πςειήο ηερλνινγίαο επαγγεικαηηψλ ζα δεκηνπξγήζεη λέεο ζέζεηο εξγαζίαο (ςειψλ πξνδηαγξαθψλ) θαη ζα πξνζειθχζεη μέλεο επελδχζεηο. Ραπηφρξνλα είλαη ζεκαληηθφ λα δνζεί ηδηαίηεξε έκθαζε ζηα ηερληθά επαγγέικαηα. Οπθολογιζηική αξιοποίηζη δημοζίυν πψπυν και ιζψηιμη ανηιμεηϊπιζη, θοιηηηϊν, ακαδημαφκϊν και ιδπςμάηυν Ιακβάλνληαο ππ φςηλ ηελ νηθνλνκηθή πνιηηηθή ηνπ θξάηνπο φπσο εθθξάδεηαη απφ ηνλ πξνυπνινγηζκφ, θαζίζηαηαη πξνθαλέο φηη ηα θξαηηθά ηδξχκαηα έρνπλ ηνλ πξσηαγσληζηηθφ ξφιν, θαζψο απνιακβάλνπλ ηελ πιήξε θάιπςε ηνπ θξάηνπο ελψ γηα ηα ηδησηηθά παλεπηζηήκηα δελ πξνβιέπεηαη θακία νηθνλνκηθή ζηήξημε. Ζ δηάθξηζε απηή είρε σο ζπλέπεηα ηε δεκηνπξγία ηδξπκάησλ, αθαδεκατθψλ θαη θνηηεηψλ δχν θαη ηξηψλ ηαρπηήησλ. Αληίζεηα, κε ηελ ελίζρπζε ηεο κε θξαηηθήο εθπαίδεπζεο ζα κπνξνχζαλ λα ππάξμνπλ πνιιαπιά νθέιε: ν πγηήο αληαγσληζκφο ζα επηθέξεη βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο, ρακειφηεξν θφζηνο ζηα θξαηηθά ηδξχκαηα, πεξηζζφηεξεο επθαηξίεο ηφζν γηα ηνπο αθαδεκατθνχο φζν θαη γηα ηνπο θνηηεηέο θαη ην πην ζεκαληηθφ ν ζηφρνο ηεο Θχπξνπ λα κεηαηξαπεί ζε αθαδεκατθφ θέληξν ζα κπνξέζεη λα θαηαζηεί εθηθηφο (Θενθάλνπο, 2010). Ρα ηδησηηθά παλεπηζηήκηα ηεο Θχπξνπ ρξεκαηνδνηνχληαη απνθιεηζηηθά απφ ίδηνπο πφξνπο, δειαδή ηα δίδαθηξα, ηα νπνία ην αθαδεκατθφ έηνο θπκαίλνληαη ζηα εηεζίσο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ην χςνο ησλ δηδάθηξσλ ησλ ηδησηηθψλ παλεπηζηεκίσλ είλαη πνιχ ρακειφηεξν απφ ην πξαγκαηηθφ θφζηνο θνίηεζεο ζηα θξαηηθά παλεπηζηήκηα. Απηφ ππνινγίδεηαη 6 Απφ ην ηξέρνλ αθαδεκατθφ έηνο ηα ηδησηηθά παλεπηζηήκηα έρνπλ πξνζαξκφζεη ηα δίδαθηξα θαη ζην πξνπηπρηαθφ επίπεδν αλάινγα κε ηνλ θιάδν ζπνπδψλ. Ρν πνζφ πνπ αλαθέξεηαη πην πάλσ απνηειεί πεξίπνπ ηνλ κέζν φξν δηδάθηξσλ ζηα ηξία κεγαιχηεξα ηδησηηθά ηδξχκαηα ηνπ ηφπνπ: Ξαλεπηζηήκην Ιεπθσζίαο, Ξαλεπηζηήκην Frederick θαη Δπξσπατθφ Ξαλεπηζηήκην. 28

30 γχξσ ζηηο αλά θνηηεηή γηα ην έηνο 2012, πνζφ ην νπνίν έρεη κεησζεί ζεκαληηθά ζε ζρέζε κε ηηο πξνεγνχκελεο ρξνληέο σο ζπλέπεηα ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο θαη ησλ πεξηθνπψλ ζηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ γηα ηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε. Ν πην θάησ πίλαθαο παξνπζηάδεη ηηο ζπλνιηθέο δεκφζηεο δαπάλεο ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζε γηα ην Νη ζπλνιηθέο δαπάλεο ηεο Θπβέξλεζεο ζηελ αλψηεξε παλεπηζηεκηαθή εθπαίδεπζε αλήιζαλ ζηα ελψ ηα πνζά πνπ δαπαλήζεθαλ γηα ηε κε παλεπηζηεκηαθή αλψηεξε εθπαίδεπζε είλαη θαηά πνιχ κηθξφηεξα θαη αλέξρνληαη ζηα Νη δεκφζηεο δαπάλεο ζηα δεκφζηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα θαη ε θπβεξλεηηθή βνήζεηα γηα θνηηεηέο ζηα δεκφζηα παλεπηζηεκηαθά εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα έθζαζαλ ηα ελψ ζηα ηδησηηθά παλεπηζηεκηαθά εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα αλαινγνχζε πεξίπνπ ην ¼ δειαδή θαη αθνξνχζε εμ νινθιήξνπ ηξέρνπζεο δαπάλεο (βνήζεηα ζε θνηηεηέο). Ζ θπβεξλεηηθή βνήζεηα πνπ δφζεθε γηα Θχπξηνπο θνηηεηέο ηνπ εμσηεξηθνχ θαη εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα εμσηεξηθνχ αλήιζε ζηα Πίνακας ΙΙ.1 Ρξέρνπζεο θαη νη θεθαιαηνπρηθέο δεκφζηεο δαπάλεο ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε γηα ην έηνο 2012 Γαπάνες Μη Πανεπιζηημιακή Πανεπιζηημιακή ύνολο Γεκφζηεο Γαπάλεο ζηα Γεκφζηα Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα θαη Θπβεξλεηηθή Βνήζεηα γηα Φνηηεηέο ζηα Γεκφζηα Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα ύνολο Γεκφζηεο Γαπάλεο ζηα Ηδησηηθά Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα θαη Θπβεξλεηηθή Βνήζεηα γηα Φνηηεηέο ζηα Ηδησηηθά Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα ύνολο Θπβεξλεηηθή Βνήζεηα γηα Θχπξηνπο Φνηηεηέο ηνπ Δμσηεξηθνχ θαη Δθπαηδεπηηθά Ξξνγξάκκαηα Δμσηεξηθνχ ύνολο Πεγή: Υπνπξγείν Παηδείαο θαη Πνιηηηζκνχ, Εηήζηα Έθζεζε Πην πνζφ απηφ δελ ζπλππνινγίδνληαη ηα έμνδα γηα ηα ελνίθηα θαη θφζηνο γεο ησλ θξαηηθψλ ηδξπκάησλ ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Δπηπξφζζεηα, δελ ππνινγίδνληαη ζηηο ιεηηνπξγηθέο δαπάλεο ηα έζνδα απφ άιιεο πεγέο. Ππλνιηθά θαη ιακβάλνληαο ππ φςηλ φια ηα δεδνκέλα ην θφζηνο αλά θνηηεηή ζηα θξαηηθά παλεπηζηήκηα είλαη αθφκα κεγαιχηεξν. 29

31 Γηαπηζηψλεηαη φηη νη ηξέρνπζεο θαη θεθαιαηνπρηθέο δαπάλεο γηα ηε δεκφζηα παλεπηζηεκηαθή εθπαίδεπζε ππεξβαίλνπλ θαηά πνιχ ηηο ηξέρνπζεο θαη θεθαιαηνπρηθέο δαπάλεο γηα ηηο ηδησηηθέο παλεπηζηεκηαθέο δεκφζηεο ζρνιέο. Ρν γεγνλφο απηφ νθείιεηαη ζηηο απμεκέλεο αλάγθεο γηα ηελ αλέγεξζε ηεο Ξαλεπηζηεκηνχπνιεο (φζνλ αθνξά ζηηο θεθαιαηνπρηθέο δαπάλεο), ηελ επέθηαζε ηνπ Ξαλεπηζηεκίνπ Θχπξνπ κε ηελ πξνζζήθε λέσλ ζρνιψλ θαη ηκεκάησλ (φζνλ αθνξά ζηηο ηξέρνπζεο δαπάλεο), ηελ αλάπηπμε θαη ζηέγαζε ηνπ ΡΔΞΑΘ θαη ηε ρξεκαηνδφηεζε ηεο αλάπηπμεο ηνπ Αλνηθηνχ Ξαλεπηζηεκίνπ Θχπξνπ. Ν επφκελνο πίλαθαο παξνπζηάδεη αλαιπηηθά ηελ θξαηηθή βνήζεηα πξνο ηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε ην Νη θεθαιαηνπρηθέο δαπάλεο ζε δεκφζηα ηδξχκαηα αλήιζαλ γηα ην 2012 ζε θαη αθνξνχζαλ γε θαη νηθφπεδα, θηήξηα, έπηπια θαη κεραλήκαηα. Άιιν έλα ζηνηρείν ην νπνίν είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ είλαη ε ακνηβή ηνπ δηδαθηηθνχ θαη δηεπζπληηθνχ πξνζσπηθνχ ζηα δεκφζηα ηδξχκαηα ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Ρν θφζηνο απηφ αλήιζε ζρεδφλ ζε 65 εθαηνκκχξηα ην 2012 (πνπξγείν Ξαηδείαο θαη Ξνιηηηζκνχ, Δηήζηα Έθζεζε 2012). Πίνακας ΙΙ.2 Θξαηηθή βνήζεηα πξνο ηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε γηα ην έηνο 2012 Γαπάνες Μη Πανεπιζηημιακή Πανεπιζηημιακή Ρξέρνπζεο Γαπάλεο Ακνηβή Γηδαθηηθνχ θαη Γηεπζπληηθνχ Ξξνζσπηθνχ Ακνηβή Γηνηθεηηθνχ Ξξνζσπηθνχ Ιεηηνπξγηθά Έμνδα Σνξεγίεο Φνηηεηηθά δάλεηα Βνεζεηηθέο πεξεζίεο Άιιεο Γαπάλεο Πχλνιν Ρξερνπζψλ Γαπαλψλ Θεθαιαηνπρηθέο Γαπάλεο Γε θαη Νηθφπεδα Θηήξηα Έπηπια, Κεραλήκαηα θαη άιιεο Θεθαιαηνπρηθέο Γαπάλεο Πχλνιν Θεθαιαηνπρηθψλ Γαπαλψλ ύνολο Πεγή: Υπνπξγείν Παηδείαο θαη Πνιηηηζκνχ, Εηήζηα Έθζεζε

32 Γηα ρξφληα ηψξα ε αληηκεηψπηζε ηεο ηδησηηθήο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο απφ ηελ πνιηηεία ήηαλ ε ζεψξεζε απηήο σο αλαγθαίν θαθφ. Έηζη δελ εηίζεην ζέκα ίζεο κεηαρείξηζεο ησλ ηδησηηθψλ ηδξπκάησλ, αλεμάξηεηα απφ ηελ νπζηαζηηθή πξνζθνξά ηνπο. Ζ φιε απηή αληηκεηψπηζε δεκηνπξγεί νπζηαζηηθά ζέκαηα αληζφηεηαο. Πήκεξα ην ηνπίν θαίλεηαη φηη άξρηζε λα δηαθνξνπνηείηαη ζεηηθά θαη ε πνιηηεία έρεη πην ζεηηθή ζηάζε απέλαληη ζηα ηδησηηθά παλεπηζηήκηα. Ξαξφια απηά ππάξρεη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ε πξναλαθεξζείζα πξνθαηάιεςε. Έρνληαο ππ φςηλ ην ζπλνιηθφ χςνο ησλ δεκφζησλ δαπαλψλ γηα ηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε, απηφ πνπ πξέπεη λα πξνβιεκαηίζεη είλαη φηη ε νηθνλνκηθή πνιηηηθή θξάηνπο, φπσο απηή εθθξάδεηαη κέζα απφ ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ, δελ αληηκεησπίδεη ηζφηηκα ηελ θξαηηθή θαη ηδησηηθή ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε. Δάλ ε πνιηηεία δψζεη απ επζείαο ρνξεγία θαη ζηα ηδησηηθά παλεπηζηήκηα ζα κπνξνχζαλ λα ππάξμνπλ πνιιά νθέιε, φπσο ε πεξαηηέξσ κείσζε ησλ δηδάθηξσλ. Πεκεηψλεηαη φηη ε κείσζε ησλ δηδάθηξσλ ζηα ηδησηηθά παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα απνηειεί έλα ζεκαληηθφ δήηεκα πνπ απαζρνιεί ηελ θππξηαθή θνηλσλία. Ζ ζέζε γηα κεησκέλα δίδαθηξα, αθ ελφο είλαη θαηαλνεηή, αθ εηέξνπ φκσο είλαη απηά πνπ παξέρνπλ πφξνπο ζηα ηδησηηθά παλεπηζηήκηα, ζε αληίζεζε κε ηα θξαηηθά παλεπηζηήκηα, πνπ επσθεινχληαη θξαηηθψλ ρνξεγήζεσλ. Ρν θφζηνο αλά θνηηεηή ζην Ξαλεπηζηήκην Θχπξνπ θαζψο θαη ζηα άιια θξαηηθά ηδξχκαηα είλαη πνιχ κεγαιχηεξν απφ ηα δίδαθηξα αλά θνηηεηή ζηα ηδησηηθά παλεπηζηήκηα. Θα ήηαλ ίζσο πην θνηλσληθά δίθαην θαη νηθνλνκηθά νξζνινγηζηηθφ ν πξνυπνινγηζκφο ηνπ θξάηνπο γηα ηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε λα θαηαλέκεηαη ζε φινπο ηνπ θνηηεηέο κε βάζε νηθνλνκηθά θξηηήξηα πνπ λα επλννχλ θνηηεηέο κε ρακειφηεξα νηθνγελεηαθά εηζνδήκαηα ή θαη απηνχο κε εμαηξεηηθέο επηδφζεηο. Αμίδεη λα ηνληζηεί φηη ηα ηειεπηαία ρξφληα ηέζεθαλ θνηλσληθννηθνλνκηθά θξηηήξηα γηα ηνπο δηθαηνχρνπο ηεο θνηηεηηθήο ρνξεγίαο θαη ηνπ θνηηεηηθνχ παθέηνπ. Έηζη ην χςνο ηεο θνηηεηηθήο ρνξεγίαο πνπ παξαρσξείηαη ζηνπο 31

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Πώς πρέπει να τιμολογεί ένα μονοπώλιο; Μέρξη ζηηγκήο ην κνλνπώιην έρεη ζεσξεζεί ζαλ κηα επηρείξεζε ε νπνία πσιεί ην πξντόλ ηεο ζε θάζε πειάηε ζηελ

Διαβάστε περισσότερα

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ.

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Μονοψϊνιο Ολιγοψώνιο Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Οπιακή αξία Δπηπξόζζεηα νθέιε από ηελ ρξήζε/θαηαλάισζε κηαο επηπξόζζεηε

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Θέματα. Έζησ όηη ζε δείγκα 35 θαηνηθηώλ πνπ ελνηθηάδνληαη ζε θνηηεηέο ζηελ Κνδάλε βξέζεθε ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζηα 5 επξώ, ελώ ζην Ζξάθιεην ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζε

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger Κεθάλαιο 1 Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΠΛΑΝΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Κεθάιαην 1: Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Σπγγξαθείο: Δξ. Andrea Grimm, Δξ.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ 1.Απηόο πνπ ζα αλαγλσξηζηεί απνπζηάδεη γηα πνιύ θαηξό. 2.Δπηζηξέθεη κε πιαζηή ηαπηόηεηα ή κεηακνξθσκέλνο. 3.Απνκνλώλνληαη ηα δύν πξόζσπα 4.Άξζε κεηακόξθσζεο 5.Απνθάιπςε 6.Ακθηβνιίεο-απνδεηθηηθά

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν»

Πανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν» Πανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν» Γεώργιος Μπάληας, Οικονομικό Πανεπιζηήμιο Αθηνών Προκόπης Θεοδωρίδης, Πανεπιζηήμιο Παηρών Ταπηόηεηα ηεο έξεπλαο Σθνπόο: Αλίρλεπζε ηεο αγνξαζηηθήο ζπκπεξηθνξάο

Διαβάστε περισσότερα

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12 Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 11-12 Project 6: Ταμίδη κε ηε Μεραλή ηνπ Φξόλνπ Υπεύζπλνη Καζεγεηέο: Ε. Μπηιαλάθε Φ. Αλησλάηνο Δρώηηζη 3: Πνηα από ηα παξαθάησ ΜΜΕ ηεξαξρείηε από πιεπξάο ζεκαζίαο;

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Μπριζκόλας. Πρόεδρος και Διεσθύνων Σύμβοσλος ηης EUROCERT A.E.

Γεώργιος Μπριζκόλας. Πρόεδρος και Διεσθύνων Σύμβοσλος ηης EUROCERT A.E. Γεώργιος Μπριζκόλας Πρόεδρος και Διεσθύνων Σύμβοσλος ηης EUROCERT A.E. Τηνζέηεζε Γηεζλψλ Πξνηχπσλ απφ ηε Βηνκεραλία Εθελοντικά πρότυπα Υποχρεωτική νομοθεσία ISO 9001 ISO14001 ISO 50001 OHSAS 18001 ISO

Διαβάστε περισσότερα

Η «έμππλε» ρξεκαηνδόηεζε ηεο λεαληθήο επηρεηξεκαηηθόηεηαο Υξεκαηνδνηψληαο εθπαίδεπζε, θίλεηξα θαη εξγαιεία

Η «έμππλε» ρξεκαηνδόηεζε ηεο λεαληθήο επηρεηξεκαηηθόηεηαο Υξεκαηνδνηψληαο εθπαίδεπζε, θίλεηξα θαη εξγαιεία Η «έμππλε» ρξεκαηνδόηεζε ηεο λεαληθήο επηρεηξεκαηηθόηεηαο Υξεκαηνδνηψληαο εθπαίδεπζε, θίλεηξα θαη εξγαιεία λεαληθήο επηρεηξεκαηηθφηεηαο Η αξρηηεθηνληθή ηεο πξώηεο επηρείξεζεο Δπηρεηξεκαηηθή ΙΓΔΑ Ο ΔΠΙΥΔΙΡΩΝ:

Διαβάστε περισσότερα

1. Σα ζηάδηα απφ ηα νπνία πεξλάεη ε νηθνλνκία ζηε δηάξθεηα ελφο θχθινπ, ιέγνληαη θάζεηο ηνπ νηθνλνκηθνχ θχθινπ.

1. Σα ζηάδηα απφ ηα νπνία πεξλάεη ε νηθνλνκία ζηε δηάξθεηα ελφο θχθινπ, ιέγνληαη θάζεηο ηνπ νηθνλνκηθνχ θχθινπ. ΑΘ. ΧΑΡΙΣΩΝΙΔΗ : ΑΡΧΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΙΙ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Ο : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕ ΔΙΑΚΤΜΑΝΕΙ ΠΛΗΘΩΡΙΜΟ - ΑΝΕΡΓΙΑ 9.1. ΕΡΩΣΗΕΙ ΩΣΟΤ ΛΑΘΟΤ Για ηιρ παπακάηυ πποηάζειρ, να γπάτεηε ζηην κόλλα ζαρ ηον απιθμό ηηρ καθεμιάρ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ηότοι εργαζηηρίοσ ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηνύλ βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ησλ Windows XP πνπ ζρεηίδνληαη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ ΚΕΦ..3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ Οπιζμόρ απόλςηηρ ηιμήρ: Σηνλ άμνλα ησλ πξαγκαηηθώλ αξηζκώλ ζεσξνύκε έλαλ αξηζκό α πνπ ζπκβνιίδεηαη κε ην ζεκείν Α. Η απόζηαζε ηνπ ζεκείνπ Α από ηελ αξρή Ο, δειαδή

Διαβάστε περισσότερα

Γραφεύα Επικοινωνύασ & Ενημϋρωςησ ϋρρεσ, Τψηλϊντου 4 3οσ Όροφοσ ΣΗΛ 2321023640 ΥΑΦ 2321051861

Γραφεύα Επικοινωνύασ & Ενημϋρωςησ ϋρρεσ, Τψηλϊντου 4 3οσ Όροφοσ ΣΗΛ 2321023640 ΥΑΦ 2321051861 Οπγάνωζη και διοίκηζη ηοςπιζηικών επισειπήζεων (ξενοδοσεία, ηοςπιζηικά γπαθεία ) Α) ΑΔΙ ΣΔΙ και Β) ΑΠΟΦΟΙΣΟΙ ΤΠΟΥΡΔΩΣΙΚΗ ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ και ΜΔΣΑΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ Ρν πξόγξακκα απηό ζρεδηάζηεθε γηα

Διαβάστε περισσότερα

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ Φξεζηκόηεηα καζεκαηηθώλ Αξρή θαηακέηξεζεο Όζα έδσζαλ νη Έιιελεο... Τξίγσλνη αξηζκνί Τεηξάγσλνη αξηζκνί Δπηκήθεηο αξηζκνί Πξώηνη αξηζκνί Αξηζκνί κε μερσξηζηέο ηδηόηεηεο Γίδπκνη πξώηνη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ β. ΣΟ ΠΝΕΤΜΑΣΙΚΟ ΜΑ ΚΕΝΣΡΟ γ. Η ΠΑΝΟΡΑΜΙΚΗ ΘΕΗ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ. Η Εθθιεζία ηνπ ρσξηνύ καο, ε Αγία Άλλα, είλαη θηηζκέλε πξηλ πνιιά

Διαβάστε περισσότερα

Οι ζηαηιζηικέρ για ηη Γιά Βίος Μάθηζη (ΓΒΜ): η θέζη ηηρ Δλλάδαρ ανάμεζα ζε σώπερ ηος. εςπωπαϊκού Νόηος και Βοππά

Οι ζηαηιζηικέρ για ηη Γιά Βίος Μάθηζη (ΓΒΜ): η θέζη ηηρ Δλλάδαρ ανάμεζα ζε σώπερ ηος. εςπωπαϊκού Νόηος και Βοππά ΣΑΣΙΣΙΚΗ ΔΝΗΜΔΡΩΗ ΓΔΛΣΙΟ 2/2014 Υπό την Εποπτεία του Υπουργείου Εργαςίασ, Κοινωνικήσ Αςφάλιςησ & Πρόνοιασ Πατδνχζε Χ. Ινχιηνο 2014 Οι ζηαηιζηικέρ για ηη Γιά Βίος Μάθηζη (ΓΒΜ): η θέζη ηηρ Δλλάδαρ ανάμεζα

Διαβάστε περισσότερα

Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή. Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε.

Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή. Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε. Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε. Παξάκεηξνη πξνο αμηνιόγεζε Ννκνζεηηθή ζσξάθηζε Κνηλόο Σύιινγνο Ακνηβή Καηαγγειία/Λύζε

Διαβάστε περισσότερα

Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η

Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ 1. Τερληθή Έθζεζε 2. Δλδεηθηηθφο Πξνυπνινγηζκφο 3. Έληππν νηθνλνκηθήο πξνζθνξάο ΘΔΜΑ : Πξνκήζεηα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_1382/153 1. Καη όηαλ έγηλε ε ππνρώξεζε αξγά ην απόγεπκα, επεηδή θνβήζεθαλ νη νιηγαξρηθνί κήπσο νη δεκνθξαηηθνί, αθνύ θάλνπλ επίζεζε, θαηαιάβνπλ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά:

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά: ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ Η Μηκή θαη ν Νηίλνο αλαξσηήζεθαλ πνην αληειηαθό πξντόλ παξέρεη ηελ θαιύηεξε πξνζηαζία ζην δέξκα ηνπο. Τα αληειηαθά πξντόληα έρνπλ έλα δείθηε αληειηαθήο πξνζηαζίαο (SPF), ν νπνίνο δείρλεη πόζν

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάλαιο 7. Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ Μ. ΨΥΛΛΑΚΗ

Κεθάλαιο 7. Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ Μ. ΨΥΛΛΑΚΗ Κεθάλαιο 7 Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ 1 Προζθορά ανηαγωνιζηικού κλάδοσ Πώο πξέπεη λα ζπλδπαζηνύλ νη απνθάζεηο πξνζθνξάο ησλ πνιιώλ επηκέξνπο επηρεηξήζεσλ ελόο αληαγσληζηηθνύ θιάδνπ γηα λα βξνύκε ηελ θακπύιε πξνζθνξάο

Διαβάστε περισσότερα

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ.

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ. Απαντήσεις θέματος 2 Απηά πνπ έπξεπε λα γξάςεηε (δελ ρξεηαδόηαλ δηθαηνιόγεζε εθηόο από ην Γ) Α return a*b; Β 0:acegf2, 1: acegf23, 2: acegf234, 3:acegf2345, 4:acegf23456, 5:acegf234567, 6:acegf2345678,

Διαβάστε περισσότερα

IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ

IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ Να σαπακηηπίζεηε ηιρ πποηάζειρ, πος ακολοςθούν, υρ ππορ ηην οπθόηηηά ηοςρ, με ηην ένδειξη Σωστό ή Λάθος 1. ηελ αξραία Ρώκε νη πιεβείνη δελ είραλ αξρηθά

Διαβάστε περισσότερα

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο :

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο : ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ Ον/μο:.. Γ Λσκείοσ Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη. 11-1-11 Εήηημα 1 ο : Α. Γηα ηελ ζπλάξηεζε f, λα βξείηε ην δηάζηεκα ζην νπνίν είλαη παξαγσγίζηκε θαζώο θαη

Διαβάστε περισσότερα

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots)

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) 1.1 Σςνοπτική Πεπιγπαυή Hot Spots Σα ζεκεία αζύξκαηεο πξόζβαζεο πνπ επηιέρζεθαλ αλαθέξνληαη ζηνλ επόκελν πίλαθα θαη παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά ζηηο επόκελεο παξαγξάθνπο.

Διαβάστε περισσότερα

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 .1.10 ζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 Ερωηήζεις Καηανόηζης 1. ύν δηαθνξεηηθέο επζείεο κπνξεί λα έρνπλ θαλέλα θνηλό ζεκείν Έλα θνηλό ζεκείν i ύν θνηλά ζεκεία iλ) Άπεηξα θνηλά ζεκεία ηηηνινγήζηε ηελ απάληεζε

Διαβάστε περισσότερα

TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΠΡΟΑΡΜΟΓΗ: ΒΑΛΚΑΝΙΩΣΗ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 TOOLBOOK ΜΑΘΗΜΑ 2

TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΠΡΟΑΡΜΟΓΗ: ΒΑΛΚΑΝΙΩΣΗ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 TOOLBOOK ΜΑΘΗΜΑ 2 TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 Δημιουργία σελίδων και βιβλίων Έλα θαηλνύξην βηβιίν πεξηέρεη κία άδεηα ζειίδα κε έλα άδεην background. Δελ κπνξνύκε λα μερσξίζνπκε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ.

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ. ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΟΑIΤΜΘΔΘ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ 11V11 ΗΚΘΙΘΑ 6-10 ΤΠΞΜΩΜ ΛΕΘΞΜΕΙΗΛΑΑ ΞΣ ΟΑΘΤΜΘΔΘΞΣ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ ΓΘΑ ΟΑΘΙΕΡ ΗΚΘΙΘΑΡ 6-10 ΕΩΜ Η ΔΘΑΔΠΞΛΗ ΑΟΞ Η ΛΘΑ ΕΡΘΑ ΡΗΜ ΑΚΚΗ ΕΘΜΑΘ ΛΕΓΑΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Τν Πξόγξακκα ζα αλαθνηλσζεί, ακέζσο κεηά ηηο γηνξηέο ηνπ Πάζρα.

Τν Πξόγξακκα ζα αλαθνηλσζεί, ακέζσο κεηά ηηο γηνξηέο ηνπ Πάζρα. Οι Πανελλαδικέρ Δξεηάζειρ για ηην ειζαγωγή ζηην ηπιηοβάθμια εκπαίδεςζη θα ππαγμαηοποιηθούν ππιν ηιρ απολςηήπιερ ενδοζσολικέρ εξεηάζειρ ηων μαθηηών και ηων μαθηηπιών. Τν Πξόγξακκα ζα αλαθνηλσζεί, ακέζσο

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2 ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ Τν Σρήκα 1 δείρλεη ηελ αιιαγή ηεο ζηάζκεο ηεο Λίκλεο Τζαλη, ζηε Σαράξα ηεο Βόξεηαο Αθξηθήο. Η Λίκλε Τζαλη εμαθαλίζηεθε ηειείσο γύξσ ζην 20.000 π.χ., θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο επνρήο ησλ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ..

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ.. ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου έλαξμεο 09.30 ιήμεο 09.45 Σην παξαθάησ ζρήκα θαίλεηαη ηκήκα ελόο πνιενδνκηθνύ ζρεδίνπ κηαο πόιεο. Οη ζθηαζκέλεο

Διαβάστε περισσότερα

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν.

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. B-Δέλδξα Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. Δέλδξα AVL n = 2 30 = 10 9 (πεξίπνπ). 30

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ..

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ.. ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου έλαξμεο 09.30 ιήμεο 09.45 Σην παξαθάησ ζρήκα θαίλεηαη ηκήκα ελόο πνιενδνκηθνύ ζρεδίνπ κηαο πόιεο. Οη ζθηαζκέλεο

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 204-205 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/204 A ΟΜΑΓΑ Οδηγία: Να γράυεηε ζηο ηεηράδιο ζας ηον αριθμό κάθε μιας από ηις παρακάηφ ερφηήζεις Α.-Α.8 και

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Σχολικό έτος: 2011-2012 Καθηγήτριες: Κεφαλληνού Λουκία- Καλλία Αθηνά ΙΙ. ΟΙ ΑΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΠΟ ΣΟΤ ΠΡΟΙΣΟΡΙΚΟΤ ΥΡΟΝΟΤ ΕΩ ΚΑΙ ΣΟ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ 1. ΕΛΛΗΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ Είμαζηε ηυχεροί που είμαζηε δάζκαλοι Ον/μο:.. A Λσκείοσ Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη 8-11-2015 Θέμα 1 ο : 1. Η εμίζωζε θίλεζεο ελόο θηλεηνύ πνπ θηλείηαη επζύγξακκα είλαη ε x = 5t. Πνηα

Διαβάστε περισσότερα

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress.

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress. Αιγόξηζκνη 2.2.7.3 Γνκή επηινγήο Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ 1 Πνιιαπιή Δληνιή Δπηινγήο Αν ζπλζήθε_1 ηόηε εληνιέο_1 αλλιώς_αν ζπλζήθε_2 ηόηε εληνιέο_2...

Διαβάστε περισσότερα

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report.

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Case Study Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Βήκα 1 ο : Login ζηο Turnitin. Κάλεηε είζνδν ζην Turnitin κε

Διαβάστε περισσότερα

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη ΔΠΑΝΑΛΗΠΣΙΚΑ ΘΔΜΑΣΑ ΣΟ ΓΙΑΦΟΡΙΚΟ ΛΟΓΙΜΟ Μάρτιος 0 ΘΔΜΑ Να ππνινγίζεηε ηα όξηα: i ii lim 0 0 lim iii iv lim e 0 lim e 0 ΘΔΜΑ Γίλεηαη ε άξηηα ζπλάξηεζε '( ) ( ) γηα θάζε 0 * : R R γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ (Δλδεηθηηθέο Απαληήζεηο) ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σωζηό β. Λάζνο

Διαβάστε περισσότερα

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2 ΣΡΙΓΩΝΟΜΔΣΡΙΚΔ EΞΙΩΔΙ Πνηα παξαδείγκαηα εμηζώζεσλ ή θαη πξνβιεκάησλ πηζηεύεηαη όηη είλαη θαηάιιεια γηα ηελ επίιπζε ηνπο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο κέζα ζηελ ηάμε; 1 ε ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΩΡΑ Α.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0 ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0 Γενικά Η έθδνζε 8.0.0 ηνπ ελόηεηεο: Business ERP, πεξηιακβάλεη λέεο ιεηηνπξγίεο πνπ αλαιύνληαη ζηηο παξαθάησ Γεληθόηεξε ιεηηνπξγία ηεο εθαξκνγήο Εκπνξηθή Δηαρείξηζε 7/2/2013 SingularLogic

Διαβάστε περισσότερα

Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) 30.04.67 FritzBox Fon WLAN 7140 - Annex B (30.04.67)

Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) 30.04.67 FritzBox Fon WLAN 7140 - Annex B (30.04.67) Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) 30.04.67 FritzBox Fon WLAN 7140 - Annex B (30.04.67) Γηα λα επαλαθέξεηε ην FritzBox Fon WLAN 7140 ζηηο πξνεπηιεγκέλεο ηνπ ξπζκίζεηο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000.

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000. ΔΕΟ 13 Ποσοτικές Μέθοδοι Σσνάρηηζη Κόζηοσς C(), μέζο κόζηος C()/. Παράδειγμα 1 Μηα εηαηξεία δαπαλά γηα θάζε πξντόλ Α πνπ παξάγεη 0.0 λ.κ. Τα πάγηα έμνδα ηεο εηαηξείαο είλαη 800 λ.κ. Ζεηείηαη 1) Να πεξηγξάςεηε

Διαβάστε περισσότερα

Παλειιαδηθέο Δμεηάζεηο Ηκεξεζίωλ Δπαγγεικαηηθώλ Λπθείωλ Δμεηαδόκελν Μάζεκα: Αξρέο Οηθνλνκηθήο Θεωξίαο Σεηάξηε 15 Ινπλίνπ 2017

Παλειιαδηθέο Δμεηάζεηο Ηκεξεζίωλ Δπαγγεικαηηθώλ Λπθείωλ Δμεηαδόκελν Μάζεκα: Αξρέο Οηθνλνκηθήο Θεωξίαο Σεηάξηε 15 Ινπλίνπ 2017 www.romvos.edu.gr Παλειιαδηθέο Δμεηάζεηο Ηκεξεζίωλ Δπαγγεικαηηθώλ Λπθείωλ Δμεηαδόκελν Μάζεκα: Αξρέο Οηθνλνκηθήο Θεωξίαο Σεηάξηε 15 Ινπλίνπ 217 ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σσζηφ β. Λάζνο γ. Λάζνο δ. Σσζηφ ε. Σσζηφ Α2.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ

ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ Σν ζύγρξνλν πξόηππν αληηκεηώπηζεο ηεο ηεξεδόλαο ελειίθσλ δελ εζηηάδεηαη κόλν ζηελ απνθαηάζηαζε ησλ ηεξεδνληθώλ βιαβώλ πνπ έρνπλ εθδεισζεί, αιιά έρεη

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC

Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Εθνικό Συνέδριο «Γεωθερμική Ηλεκτροπαραγωγή» Ξενοδοχείο Divani Caravel Αθήνα 20 Νοεμβρίου 2013 Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Α.Μπένου, Ι. Χωροπανίτης Τμήμα Γεωθερμικής Ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

Η Οικονομική Κρίση & οι Επιπτώσεις της

Η Οικονομική Κρίση & οι Επιπτώσεις της Δ ε ί κ η η ρ Τ ά ζ ε ω ν Α γ ο π ά ρ Ε π γ α ζ ί α ρ 2010 Η Οικονομική Κρίση & οι Επιπτώσεις της ειδικό θέμα σοπηγόρ Δρ. Όλγα Επιηροπάκη Αναπλ. Καθ., Ακαδημαϊκή Έδπα «Σηαύπορ Κωζηόποςλορ» ζηη Διοίκηζη

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/319. Τροπολογία

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/319. Τροπολογία 8.3.2016 A8-0046/319 319 Άρθρο 34 παράγραθος 1 ζηοιχείο δ (δ) 14 έηε γηα θηεληαηξηθά θάξκαθα πνπ πξννξίδνληαη γηα άιια είδε δώωλ από απηά πνπ αλαθέξνληαη ζηελ παξάγξαθν 1 ζηνηρεία α) θαη γ). (δ) 10 έηε

Διαβάστε περισσότερα

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική Δίζηε μησανικόρ διοίκηζηρ μεγάληρ καηαζκεςαζηικήρ εηαιπείαρ και καλείζηε να ςλοποιήζεηε ηο έπγο πος πεπιγπάθεηαι από ηον Πίνακα 1. Κωδ.

Διαβάστε περισσότερα

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο Έξγν ελέξγεηα 3 (Λύζε) Σώκα κάδαο m = 4Kg εξεκεί ζηε βάζε θεθιηκέλνπ επηπέδνπ γσλίαο θιίζεο ζ κε εκζ = 0,6 θαη ζπλζ = 0,8. Τν ζώκα αξρίδεη λα δέρεηαη νξηδόληηα δύλακε θαη μεθηλά λα αλεβαίλεη ζην θεθιηκέλν

Διαβάστε περισσότερα

πκβνιή ησλ βηβιηνζεθνλφκσλ ζηελ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗ ΠΑΙΓΔΙΑ

πκβνιή ησλ βηβιηνζεθνλφκσλ ζηελ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗ ΠΑΙΓΔΙΑ πκβνιή ησλ βηβιηνζεθνλφκσλ ζηελ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗ ΠΑΙΓΔΙΑ Σηέλλα Κορομπίλη, Ph.D., Αλαπιεξψηξηα Καζεγήηξηα, Σκήκα Βηβιηνζεθνλνκίαο-Α.Σ.Δ.Ι. Θεζζαινλίθεο Αθροδίηη Μάλλιαρη, Ph.D, Δξγαζηεξηαθφο πλεξγάηεο, Σκήκα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_1379/50 1. Όηαλ ινηπόλ ήξζαλ [νη πξέζβεηο ζηελ Αζήλα], αθνύ ζπλέιαβαλ νη Αζελαίνη θαη ηνπο πξέζβεηο σο ππνθηλεηέο ζηάζεο θαη όζνπο έπεηζαλ [νη πξέζβεηο], ηνπο ζπγθέληξσζαλ γηα αζθάιεηα ζηελ Αίγηλα.

Διαβάστε περισσότερα

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ηότοι εργαζηηρίοσ ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηεί ε δηαδηθαζία ηωλ ξπζκίζεωλ δηθηύνπ ζε ιεηηνπξγηθό ζύζηεκα Windows XP. Η δηαδηθαζία ζε γεληθέο γξακκέο

Διαβάστε περισσότερα

A. Αιιάδνληαο ηε θνξά ηνπ ξεύκαηνο πνπ δηαξξέεη ηνλ αγωγό.

A. Αιιάδνληαο ηε θνξά ηνπ ξεύκαηνο πνπ δηαξξέεη ηνλ αγωγό. ΤΠΟΤΡΓΔΙΟ ΠΑΙΓΔΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΛΔΤΚΩΙΑ ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ Μειέηε ηωλ παξαγόληωλ από ηνπο νπνίνπο εμαξηάηαη ε ειεθηξνκαγλεηηθή δύλακε. Τιηθά - πζθεπέο: Ηιεθηξνληθή δπγαξηά, ηξνθνδνηηθό ηάζεο, ξννζηάηεο, ακπεξόκεηξν,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ Ζμεπομηνία: 18/12/10 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΛΤ ΕΙ 1. Δίλεηαη ην πνιπώλπκν Αλ θαη., λα βξείηε ην ηειεπηαίν ςεθίν ηνπ αξηζκνύ έρνπκε:

Διαβάστε περισσότερα

ΙNCOFRUIT - (HELLAS).

ΙNCOFRUIT - (HELLAS). Πξνο ΟΛΑ ΤΑ ΜΔΛΗ Κε Σπλάδειθε Θέκα: Ιζπαλία & Γεξκαλία 5 ε ΔΒΓΟΜΑΓΑ 2011 (31 Ιαλ έσο 30 Φεβξ.2011) Παξαζέηνπκε θαησηέξσ: Αλαζθόπεζε ηεο 4 εο εβδνκάδνο 2011 κε ηηο ηηκέο ησλ εζπεξηδνεηδώλ πνπ δηακνξθώζεθαλ

Διαβάστε περισσότερα

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Οη Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα εθαξκόδνληαη γηα ηελ απνξξνθνύκελε ελέξγεηα από Αηνιηθά Πάξθα πνπ είλαη ζπλδεδεκέλα ζην

Διαβάστε περισσότερα

6 η Εργαζηηριακή Άζκηζη Επαλήθεσζη Λειηοσργίας Βαζικών Φλιπ-Φλοπ

6 η Εργαζηηριακή Άζκηζη Επαλήθεσζη Λειηοσργίας Βαζικών Φλιπ-Φλοπ 6 η Εργαζηηριακή Άζκηζη Επαλήθεσζη Λειηοσργίας Βαζικών Φλιπ-Φλοπ Σηα πιαίζηα ηεο έθηεο εξγαζηεξηαθήο άζθεζεο ζα ρξεζηκνπνηεζεί απνθιεηζηηθά ην πεξηβάιινλ αλάπηπμεο νινθιεξσκέλσλ θπθισκάησλ IDL-800 Digital

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ ΔΤΑΙΘΗΣΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΙΑ ΣΟΝ HIV/AIDS ΣΗΝ ΑΚΣΟΓΡΑΜΜΗ ΣΩΝ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΩΝ ΔΝΟΣΗΣΩΝ ΣΗ ΚΔΝΣΡΙΚΗ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΑΤΓΟΤΣΟ 2014

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ ΔΤΑΙΘΗΣΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΙΑ ΣΟΝ HIV/AIDS ΣΗΝ ΑΚΣΟΓΡΑΜΜΗ ΣΩΝ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΩΝ ΔΝΟΣΗΣΩΝ ΣΗ ΚΔΝΣΡΙΚΗ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΑΤΓΟΤΣΟ 2014 ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ ΔΤΑΙΘΗΣΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΙΑ ΣΟΝ HIV/AIDS ΣΗΝ ΑΚΣΟΓΡΑΜΜΗ ΣΩΝ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΩΝ ΔΝΟΣΗΣΩΝ ΣΗ ΚΔΝΣΡΙΚΗ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΑΤΓΟΤΣΟ 2014 Σν ΚΔ.ΔΛ.Π.ΝΟ., Γξαθείν Θεζζαινλίθεο θαη ε Γηεύζπλζε Γεκόζηαο Τγείαο ηεο

Διαβάστε περισσότερα

Να ζρεδηάζεηο ηξόπνπο ζύλδεζεο κηαο κπαηαξίαο θαη ελόο ιακπηήξα ώζηε ν ιακπηήξαο λα θσηνβνιεί.

Να ζρεδηάζεηο ηξόπνπο ζύλδεζεο κηαο κπαηαξίαο θαη ελόο ιακπηήξα ώζηε ν ιακπηήξαο λα θσηνβνιεί. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Απλό ηλεκτπικό κύκλυμα Η δηδαζθαιία ηνπ απινύ ειεθηξηθνύ θπθιώκαηνο ππάξρεη ζην κάζεκα «Φπζηθά» ηεο Ε ηάμεο ηνπ δεκνηηθνύ θαη επαλαιακβάλεηαη ζην κάζεκα ηεο Φπζηθήο ζηε Γ ηάμε ηνπ Γπκλαζίνπ.

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03 Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Ζιίαο Χαηδεζενδσξίδεο Οθηώβξηνο / Ννέκβξηνο 2004 Τη είλαη ην δίθηπν Wulf Δπίπεδν ζην νπνίν κπνξνύκε λα αλαπαξαζηήζνπκε ηξηζδηάζηαηα ζρήκαηα,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σ β. Σ γ. Λ δ. Λ ε. Λ ζη. Σ Α2. Γ Α3. 1. γ 2. ε 3. δ 4. α Β1. ΘΔΜΑ Β Οη ηειηθνί ππνινγηζηέο παίξλνπλ απνθάζεηο δξνκνιόγεζεο κόλν γηα ηα δηθά ηνπο απηνδύλακα

Διαβάστε περισσότερα

Εςθςή ζςζηήμαηα επισειπήζεων και αξιολόγηζη

Εςθςή ζςζηήμαηα επισειπήζεων και αξιολόγηζη Εςθςή ζςζηήμαηα επισειπήζεων και αξιολόγηζη Μάθημα 11 Τμήμα Μάπκεηινγκ και Διοίκηζηρ Λειηοςπγιών Τα δηαγξάκκαηα θαηάζηαζεο (state diagrams) ρξεζηκνπνηνύληαη γηα λα βνεζήζνπλ ηνλ πξνγξακκαηηζηή λα θαηαιάβεη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΠΡΟΒΛΗΜΑ Σε έλα ηνπξλνπά βόιετ δήισζαλ ζπκκεηνρή νκάδεο Γπκλαζίσλ ηεο Κύπξνπ.

Διαβάστε περισσότερα

Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος. Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο

Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος. Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο Επιμέλεια: Αγκανάκηρ Α. Παναγιώηηρ Επωηήζειρ Σωζηό- Λάθορ Να χαπακηηπίζεηε ηιρ παπακάηω πποηάζειρ ωρ ζωζηέρ ή λάθορ: 1. Η ηαιάλησζε είλαη

Διαβάστε περισσότερα

x-1 x (x-1) x 5x 2. Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρνπλ ξηδηθά ζηνπο 22, 55, 15, 42, 93, 10 5, 12

x-1 x (x-1) x 5x 2. Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρνπλ ξηδηθά ζηνπο 22, 55, 15, 42, 93, 10 5, 12 ΑΚΖΔΗ ΤΜΝΑΗΟΤ - ΚΤΚΛΟ ΠΡΩΣΟ - - ηα πνηεο ηηκέο ηνπ ηα παξαθάησ θιάζκαηα δελ νξίδνληαη ; (Τπόδεημε : έλα θιάζκα νξίδεηαη αλ ν παξνλνκαζηήο είλαη δηάθνξνο ηνπ κεδελόο) - (-) - (-) - Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ ηαηηθή ηωλ ξεπζηώλ (Τδξνζηαηηθή) Ση είλαη ηα ξεπζηά - Γεληθά Ππθλόηεηα Πίεζε Μεηαβνιή ηεο πίεζεο ζπλαξηήζεη ηνπ βάζνπο Αξρή ηνπ Pascal Τδξνζηαηηθή πίεζε Αηκνζθαηξηθή πίεζε Απόιπηε &

Διαβάστε περισσότερα

Έκδοζη /10/2014. Νέα λειηοσργικόηηηα - Βεληιώζεις

Έκδοζη /10/2014. Νέα λειηοσργικόηηηα - Βεληιώζεις Έκδοζη 2.89.31 08/10/2014 Η έκδοζη 2.89.31, περιλαμβάνει : Βεληιώζεις Καηάζηαζη Υπερφριών (Ε8) Αναγγελία πρόζληυης (Ε3) 08/10/2014 1 Βεληιώζεις Καηάζηαζη Υπερφριών (Ε8) Επεηδή ζηελ ειεθηξνληθή ππνβνιή

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους Κεθάιαην 0 Ελαχιστοποίηση του κόστους Ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θόζηνπο Μηα επηρείξεζε ειαρηζηνπνηεί ην θόζηνο ηεο αλ παξάγεη νπνηνδήπνηε δεδνκέλν επίπεδν πξντόληνο y 0 ζην κηθξόηεξν δπλαηό ζπλνιηθό θόζηνο. Τν

Διαβάστε περισσότερα

Constructors and Destructors in C++

Constructors and Destructors in C++ Constructors and Destructors in C++ Σύνθεζη Πνιύ ζπρλά ζηε C++ κία θιάζε κπνξεί λα πεξηέρεη ζαλ κέιεδεδνκέλα αληηθείκελα άιισλ θιάζεσλ. Πνηα είλαη ε ζεηξά κε ηελ νπνία δεκηνπξγνύληαη θαη θαηαζηξέθνληαη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΛΔΓΥΟ ΔΜΒΟΛΙΑΣΙΚΗ ΚΑΛΤΦΗ Δ ΠΑΙΓΙΑ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΥΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΟΤ ΝΟΜΟΤ ΚΔΡΚΤΡΑ

ΔΛΔΓΥΟ ΔΜΒΟΛΙΑΣΙΚΗ ΚΑΛΤΦΗ Δ ΠΑΙΓΙΑ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΥΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΟΤ ΝΟΜΟΤ ΚΔΡΚΤΡΑ ΔΛΔΓΥΟ ΔΜΒΟΛΙΑΣΙΚΗ ΚΑΛΤΦΗ Δ ΠΑΙΓΙΑ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΥΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΟΤ ΝΟΜΟΤ ΚΔΡΚΤΡΑ 24 ο ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΚΟΙΝΧΝΙΚΗ ΠΑΙΓΙΑΣΡΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΑΓΧΓΗ ΣΗ ΤΓΔΙΑ ΠΙΝΟΤΛΑ ΔΤΡΤΓΙΚΗ ΒΑΡΚΑΡΗ ΠΟΛΤΚΡΙΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΔΧΜΔΣΡΙΑ ΓΙΑ ΟΛΤΜΠΙΑΓΔ

ΓΔΧΜΔΣΡΙΑ ΓΙΑ ΟΛΤΜΠΙΑΓΔ ΒΑΓΓΔΛΗ ΦΤΥΑ 2009 ελίδα 2 από 9 ΔΤΘΔΙΔ SIMSON 1 ΒΑΙΚΔ ΠΡΟΣΑΔΙ 1.1 ΔΤΘΔΙΑ SIMSON Γίλεηαη ηξίγσλν AB θαη ηπρόλ ζεκείν ηνπ πεξηγεγξακκέλνπ θύθινπ ηνπ. Αλ 1, 1 θαη 1 είλαη νη πξνβνιέο ηνπ ζηηο επζείεο πνπ

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο 1 ε Δξαζηεξηόηεηα Αλνίμηε ην αξρείν «Μεηαηόπηζε παξαβνιήο.ggb». Με ηε καύξε γξακκή παξηζηάλεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ηεο f(x)=αx 2 πνπ ζα ηελ

Διαβάστε περισσότερα

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis Stylianos Kalaitzis Μνλνϋβξηδηζκνο 1 Γπν γνλείο, εηεξόδπγνη γηα ηνλ αιθηζκό θάλνπλ παηδηά. Πνία ε πηζαλόηεηα

Διαβάστε περισσότερα

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε.

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε. ΑΝΟΙΓΜΑ ΝΔΑ ΥΡΗΗ 1. Γεκηνπξγείηε ηε λέα ρξήζε από ηελ επηινγή «Παξάκεηξνη/Παξάκεηξνη Δηαηξίαο/Γηαρείξηζε Δηαηξηώλ». Πιεθηξνινγείηε ηνλ θσδηθό ηεο εηαηξίαο ζαο θαη παηάηε Enter. Σηελ έλδεημε «Υξήζεηο» παηάηε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΤΣΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΙΜΕΛΗΣΗΡΙΟ ΑΧΑΪΑ. 24 25 26 Απριλίου 2015 κλειςτό γυμναςτήριο «Δημήτρησ Τόφαλοσ»

ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΤΣΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΙΜΕΛΗΣΗΡΙΟ ΑΧΑΪΑ. 24 25 26 Απριλίου 2015 κλειςτό γυμναςτήριο «Δημήτρησ Τόφαλοσ» ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΤΣΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΙΜΕΛΗΣΗΡΙΟ ΑΧΑΪΑ 24 25 26 Απριλίου 2015 κλειςτό γυμναςτήριο «Δημήτρησ Τόφαλοσ» Τν Παλεπηζηήκην Παηξώλ, ην Δπηκειεηήξην Αραΐαο θαη ε Πεξηθέξεηα Γπηηθήο Διιάδαο

Διαβάστε περισσότερα

Α) Λα εμαρζεί αιγεβξηθά θαη λα ζπδεηεζεί ηη ππνδειψλεη ν πνιιαπιαζηαζηήο ζε κηα αλνηθηή νηθνλνκία κε δεκφζην ηνκέα.

Α) Λα εμαρζεί αιγεβξηθά θαη λα ζπδεηεζεί ηη ππνδειψλεη ν πνιιαπιαζηαζηήο ζε κηα αλνηθηή νηθνλνκία κε δεκφζην ηνκέα. ΘΔΚΑ 1 Α) Λα εμαρζεί αιγεβξηθά θαη λα ζπδεηεζεί ηη ππνδειψλεη ν πνιιαπιαζηαζηήο ζε κηα αλνηθηή νηθνλνκία κε δεκφζην ηνκέα. Β) Λα ζπδεηεζεί ην παξάδνμν ηεο θεηδνχο. ΘΔΚΑ 2 Λα εμαρζεί ε βξαρπρξφληα θακπχιε

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΠΕΡΙ ΑΝΟΙΚΣΟΤ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟΤ ΚΤΠΡΟΤ ΝΟΜΟΙ Κανονιζμοί δσνάμει ηων άρθρων 18(2)(γ) και 30

ΟΙ ΠΕΡΙ ΑΝΟΙΚΣΟΤ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟΤ ΚΤΠΡΟΤ ΝΟΜΟΙ Κανονιζμοί δσνάμει ηων άρθρων 18(2)(γ) και 30 ΟΙ ΠΕΡΙ ΑΝΟΙΚΣΟΤ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟΤ ΚΤΠΡΟΤ ΝΟΜΟΙ Κανονιζμοί δσνάμει ηων άρθρων 18(2)(γ) και 30 ΟΙ ΠΕΡΙ ΑΝΟΙΚΣΟΤ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟΤ ΚΤΠΡΟΤ (ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΕΡΕΤΝΗΣΙΚΟ ΠΡΟΩΠΙΚΟ) ΚΑΝΟΝΙΜΟΙ ΣΟΤ 2010 ΚΑΣΑΣΑΞΗ ΚΑΝΟΝΙΜΩΝ Κανονιζμός

Διαβάστε περισσότερα

ACTA A.E. Αριςτο Σέλεια Πιςτοποίηςη. Ανθρώπινου Δυναμικοφ. «ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Εξελίξεισ - Προοπτικέσ»

ACTA A.E. Αριςτο Σέλεια Πιςτοποίηςη. Ανθρώπινου Δυναμικοφ. «ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Εξελίξεισ - Προοπτικέσ» ACTA A.E. Αριςτο Σέλεια Πιςτοποίηςη Ανθρώπινου Δυναμικοφ «ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Εξελίξεισ - Προοπτικέσ» Εταιρεία Ένταςησ Γνώςησ Αριςτοτελείου Πανεπιςτημίου Θεςςαλονίκησ Δια Βίου Μάθηςη Νόκνο:

Διαβάστε περισσότερα

Κβαντικοί Υπολογισμοί. Πέκπηε Γηάιεμε

Κβαντικοί Υπολογισμοί. Πέκπηε Γηάιεμε Κβαντικοί Υπολογισμοί Πέκπηε Γηάιεμε Kπθισκαηηθό Mνληέιν Έλαο θιαζηθόο ππνινγηζηήο απνηειείηαη από αγσγνύο θαη ινγηθέο πύιεο πνπ απνηεινύλ ηνπο επεμεξγαζηέο. Σηνπο θβαληηθνύο ε πιεξνθνξία βξίζθεηαη κέζα

Διαβάστε περισσότερα

Η/Υ A ΤΑΞΕΩΣ ΑΕ 2010-2011. Συστήματα Αρίθμησης. Υποπλοίαρχος Ν. Πετράκος ΠΝ

Η/Υ A ΤΑΞΕΩΣ ΑΕ 2010-2011. Συστήματα Αρίθμησης. Υποπλοίαρχος Ν. Πετράκος ΠΝ Συστήματα Αρίθμησης Υποπλοίαρχος Ν. Πετράκος ΠΝ 1 Ειζαγωγή Τν bit είλαη ε πην βαζηθή κνλάδα κέηξεζεο. Είλαη κία θαηάζηαζε on ή off ζε έλα ςεθηαθό θύθισκα. Άιιεο θνξέο είλαη κία θαηάζηαζε high ή low voltage

Διαβάστε περισσότερα

Λεκηική έκθραζη, κριηική, οικειόηηηα και ηύπος δεζμού ζηις ζηενές διαπροζωπικές ζτέζεις

Λεκηική έκθραζη, κριηική, οικειόηηηα και ηύπος δεζμού ζηις ζηενές διαπροζωπικές ζτέζεις Λεκηική έκθραζη, κριηική, οικειόηηηα και ηύπος δεζμού ζηις ζηενές διαπροζωπικές ζτέζεις Μαξία-Ησάλλα Αξγπξνπνύινπ Βαζίιεο Παπιόπνπινο Τνκέαο Ψπρνινγίαο, Παλεπηζηήκην Αζελώλ Αλαθνίλσζε ζην 5 ν Παλειιήλην

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/92. Τροπολογία. Sylvie Goddyn εμ νλόκαηνο ηεο νκάδαο ENF

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/92. Τροπολογία. Sylvie Goddyn εμ νλόκαηνο ηεο νκάδαο ENF 21.10.2015 A8-0046/92 92 Σημείο 8 (8) Οη βηηακίλεο, ηα αλόξγαλα ζπζηαηηθά θαη άιιεο νπζίεο πνπ πξννξίδνληαη γηα ρξήζε ζε ζπκπιεξώκαηα δηαηξνθήο ή γηα πξνζζήθε ζε ηξόθηκα φπσο ηα παξαζθεπάζκαηα γηα βξέθε

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενο 10ης διάλεξης ΒΑΙΚΔ ΑΡΥΔ ΑΘΛΗΣΙΚΟΤ ΜΑΡΚΔΣΙΝΓΚ

Περιεχόμενο 10ης διάλεξης ΒΑΙΚΔ ΑΡΥΔ ΑΘΛΗΣΙΚΟΤ ΜΑΡΚΔΣΙΝΓΚ Περιεχόμενο 10ης διάλεξης ΒΑΙΚΔ ΑΡΥΔ ΑΘΛΗΣΙΚΟΤ ΜΑΡΚΔΣΙΝΓΚ Σα βασικότεπα σαπακτηπιστικά τος αθλητισμού ωρ ςπηπεσία Είναι: άπιε βησκαηηθή δελ απνζεθεχεηαη επεξεάδεηαη θαηαλαιψλεηαη ηαπηφρξνλα κε ηελ παξαγσγή

Διαβάστε περισσότερα

ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,10,10

ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,10,10 ΟΝΟΜΑΣΔΠΩΝΤΜΟ ΗΜΔΡΟΜΗΝΙΑ ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,1,1 ΓΙΑΓΩΝΙΜΑ 1 ου ΜΔΡΟΤ ΣΗ ΑΝΑΛΤΗ Α Γώζηε ηνλ νξηζκό ηεο αληίζηξνθεο ζπλάξηεζεο Β Γείμηε όηη αλ κηα ζπλάξηεζε είλαη αληηζηξέςηκε ηόηε νη γξαθηθέο παξαζηάζεηο

Διαβάστε περισσότερα

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 Βάσεις Δεδομέμωμ Εξγαζηήξην V Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 2 Σκοπός του 5 ου εργαστηρίου Σθνπόο απηνύ ηνπ εξγαζηεξίνπ είλαη: ε κειέηε ζύλζεησλ εξσηεκάησλ ζύλδεζεο ζε δύν ή πεξηζζόηεξεο ζρέζεηο ε κειέηε

Διαβάστε περισσότερα

ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ

ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ. Μία αθηίλα θωηόο πξνζπίπηεη κε κία γωλία ζ ζηε επάλω επηθάλεηα ελόο θύβνπ από πνιπεζηέξα ν νπνίνο έρεη δείθηε δηάζιαζεο ε =,49 (ζρήκα ). Βξείηε πνηα ζα είλαη ε κέγηζηε γωλία

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΦΩΣΟΓΡΑΦΙΑ. Ειζαγωγή ζηη Φωηογραθία. Χριζηάκης Σαζεΐδης EFIAP

ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΦΩΣΟΓΡΑΦΙΑ. Ειζαγωγή ζηη Φωηογραθία. Χριζηάκης Σαζεΐδης EFIAP ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΦΩΣΟΓΡΑΦΙΑ Ειζαγωγή ζηη Φωηογραθία Χριζηάκης Σαζεΐδης EFIAP 1 ΜΑΘΗΜΑ 6 ο Προγράμμαηα θωηογραθικών μηχανών Επιλογέας προγραμμάηων Μαο δίλεη ηε δπλαηόηεηα λα ειέγμνπκε ην άλνηγκα δηαθξάγκαηνο θαη

Διαβάστε περισσότερα

5 η Δργαζηηριακή Άζκηζη Κσκλώμαηα Γσαδικού Αθροιζηή/Αθαιρέηη

5 η Δργαζηηριακή Άζκηζη Κσκλώμαηα Γσαδικού Αθροιζηή/Αθαιρέηη 5 η Δργαζηηριακή Άζκηζη Κσκλώμαηα Γσαδικού Αθροιζηή/Αθαιρέηη Σηα πιαίζηα ηεο πέκπηεο εξγαζηεξηαθήο άζθεζεο ζα ρξεζηκνπνηεζεί απνθιεηζηηθά ην πεξηβάιινλ αλάπηπμεο νινθιεξσκέλσλ θπθισκάησλ IDL-800 Digital

Διαβάστε περισσότερα

(γ) Να βξεζεί ε ρξνλνεμαξηώκελε πηζαλόηεηα κέηξεζεο ηεο ζεηηθήο ηδηνηηκήο ηνπ ηειεζηή W.

(γ) Να βξεζεί ε ρξνλνεμαξηώκελε πηζαλόηεηα κέηξεζεο ηεο ζεηηθήο ηδηνηηκήο ηνπ ηειεζηή W. ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ Ι Τειηθή Εμέηαζε: 5 Σεπηέκβξε 6 (Δηδάζθσλ: ΑΦ Τεξδήο) ΘΕΜΑ Θεσξνύκε θβαληηθό ζύζηεκα πνπ πεξηγξάθεηαη από Φακηιηνληαλή Η, ε νπνία ζε κνξθή πίλαθα ρξεζηκνπνηώληαο ηηο ηδηνζπλαξηήζεηο, θαη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΦΑΡΜΟΜΔΝΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ ΣΗ ΧΗΜΔΙΑ Ι ΘΔΜΑΣΑ Α επηέκβξηνο 2009. 1. Να ππνινγηζηνύλ νη κεξηθέο παξάγσγνη πξώηεο ηάμεο ηεο ζπλάξηεζεο f(x,y) =

ΔΦΑΡΜΟΜΔΝΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ ΣΗ ΧΗΜΔΙΑ Ι ΘΔΜΑΣΑ Α επηέκβξηνο 2009. 1. Να ππνινγηζηνύλ νη κεξηθέο παξάγσγνη πξώηεο ηάμεο ηεο ζπλάξηεζεο f(x,y) = ΘΔΜΑΣΑ Α επηέκβξηνο 9. Να ππνινγηζηνύλ νη κεξηθέο παξάγσγνη πξώηεο ηάμεο ηεο ζπλάξηεζεο f(,y) = y.. Να ππνινγηζηνύλ ηα νινθιεξώκαηα: a) ln b) a) 3cos b) e sin 4. Να ππνινγηζηεί ην νινθιήξσκα: S ( y) 3

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΓΕΝΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΙΙ - ΦΥΕ 0 7 Ινπλίνπ 009 Απαντήσειρ στιρ ασκήσειρ τηρ τελικήρ εξέτασηρ στιρ Σςνήθειρ Διαυοπικέρ Εξισώσειρ Αγαπηηέ θοιηηηή/ηπια,

Διαβάστε περισσότερα

Διαδικαζία μεηαθοράς δεδομένων Εκκαθαριζηικής για ηο Eιδικό ζημείωμα περαίωζης Φ.Π.Α

Διαδικαζία μεηαθοράς δεδομένων Εκκαθαριζηικής για ηο Eιδικό ζημείωμα περαίωζης Φ.Π.Α Διαδικαζία μεηαθοράς δεδομένων Εκκαθαριζηικής για ηο Eιδικό ζημείωμα περαίωζης Φ.Π.Α Σει.1 Σο ζςγκεκπιμένο εγσειπίδιο δημιοςπγήθηκε για να βοηθήζει ηην καηανόηζη ηηρ διαδικαζίαρ μεηαθοπάρ δεδομένων ηηρ

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΔΡΟΜΟ ΠΡΟ ΣΟ «ΑΕΙΦΟΡΟ ΧΟΛΕΙΟ» ένα φωτογπαφικό ταξίδι

Ο ΔΡΟΜΟ ΠΡΟ ΣΟ «ΑΕΙΦΟΡΟ ΧΟΛΕΙΟ» ένα φωτογπαφικό ταξίδι Ο ΔΡΟΜΟ ΠΡΟ ΣΟ «ΑΕΙΦΟΡΟ ΧΟΛΕΙΟ» ένα φωτογπαφικό ταξίδι ηα Δθπαηδεπηήξηα Πάλνπ ππνζηεξίδνπκε ηελ άπνςε όηη ην «αεηθόξν ζρνιείν» είλαη έλα όξακα εθηθηό. Η εθπαίδεπζε γηα ηελ αεηθνξία δελ είλαη κάζεκα, αιιά

Διαβάστε περισσότερα

Επαναληπτική Άσκηση - Δέντρα

Επαναληπτική Άσκηση - Δέντρα Η NovelGadgets Α.Ε. είλαη κηα πνιπεζληθή εηαηξεία πνπ δξαζηεξηνπνηείηαη ζηνλ ρώξν ηεο πιεξνθνξηθήο θαη θαηαζθεπάδεη θαηλνηνκηθέο εθαξκνγέο (gadgets) γηα ηνπο πειάηεο ηεο. Πξόζθαηα, δεκηνύξγεζε έλα λέν

Διαβάστε περισσότερα

3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ

3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ 3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ ΘΔΩΡΖΣΗΘΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ: Γηα ηελ ιύζε ηωλ αζθζεωλ πνπ αθνινπζνύλ ζα ρξεηαζζνύκε: 1. Σελ (δηάζεκε) εμίζωζε ηνπ ΔΗΛΣΔΗΛ: E c. Σνλ λόκν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ 1. ρεδίαζε πλδπαζηηθνύ Κπθιώκαηνο Έλα ζπλδπαζηηθό θύθισκα (Κ) έρεη ηξεηο εηζόδνπο A, B θαη C θαη κία έμνδν Y Y=A B+AC Να θαηαζθεπάζεηε ην ράξηε Karnaugh. B 0

Διαβάστε περισσότερα

Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Δ Ι Γ Ω Ν Κ Α Θ Α Ρ Ι Ο Σ Η Σ Α

Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Δ Ι Γ Ω Ν Κ Α Θ Α Ρ Ι Ο Σ Η Σ Α Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Δ Ι Γ Ω Ν Κ Α Θ Α Ρ Ι Ο Σ Η Σ Α ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ 1. Τερληθή Έθζεζε- Δλδεηθηηθφο Πξνυπνινγηζκφο 2. Έληππν πξνζθνξάο ΘΔΜΑ : Πξνκήζεηα εηδψλ θαζαξηφηεηαο Φξεκαηνδφηεζε : Ιδίνη Πφξνη Σ Δ Υ Ν Ι

Διαβάστε περισσότερα

Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ. Καξθηά 3 θηιά πεξίπνπ κε κήθνο ηξηπιάζην από ην πάρνο ηνπ μύινπ θπξί κεγάιν θαη ππνκνλή

Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ. Καξθηά 3 θηιά πεξίπνπ κε κήθνο ηξηπιάζην από ην πάρνο ηνπ μύινπ θπξί κεγάιν θαη ππνκνλή Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΔΝΟΣΗΣΑ 10 ε : ΜΗΥΑΝΙΚΗ ΜΔΡΟ Β ΠΙΔΗ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Καξέθια θαθίξε Όξγαλα Τιηθά Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ.

Διαβάστε περισσότερα