ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ:

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΑ ΕΡΓΑΑΕΙΑ: FACTORING, FORFAITING, VENTURE CAPITAL ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: κος ΜΑΝΔΗΛΑΡΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ: ΜΑΛΛΙΟΥ ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΛΑΜΑΤΑ 2004

2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Στην σημερινή εποχή, αναπτύσσονται με ταχύτατους ρυθμούς σύγχρονοι τρόποι κάλυψης των χρηματοδοτικών αναγκών των επιχειρήσεων. Οι συγκεκριμένοι αυτοί τρόποι, διαμορφώνουν, αναπτύσσουν και εφαρμόζουν σύγχρονους χρηματοοικονομικούς θεσμούς, οι οποίοι διαφέρουν από τον συνήθη τραπεζικό δανεισμό. Αυτό δεν σημαίνει ότι τον καταργούν αλλά τον συμπληρώνουν. Πρόκειται για ευφυείς μορφές χρηματοδοτήσεων που στη χώρα μας εφαρμόζονται μόλις τα τελευταία χρόνια. Σαν τέτοιους θεσμούς είναι: το factoring, το forfaiting, το venture capital, το leasing, το franchising κ.τ.λ. Επιλέχθη η διερεύνηση των χρηματοδοτικών θεσμών: factoring, forfaiting, venture capital για τους παραπάνω λόγους ενώ ταυτόχρονα επιδιώκεται η ανάλυση των θεσμών αυτών και η διατύπωση προτάσεων όπου αυτό είναι εφικτό. Σκοπός της συγκεκριμένης εργασίας είναι να εισάγει τον απλό αναγνώστη στην έννοια και λειτουργία των παραπάνω θεσμών, ουτοσώστε αυτή να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο για κάθε ενδιαφερόμενο. Κατά την διαδικασία διεκπεραίωσης της έρευνας, προέκυψαν προβλήματα που ήταν κυρίως οι πηγές άντλησης του υλικού. Τόσο οι πηγές όσο και το υλικό είναι περιορισμένα. Αλλά παρ' όλα αυτά η εργασία παρέχει μια αρκετά ολοκληρωμένη εικόνα για το περιεχόμενο της. ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ II

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στο παρόν εγχειρίδιο, αναπτύσσονται οι έννοιες για τα τρία χρηματοπιστωτικά εργαλεία Factoring, Forfaiting και Venture capital. Επιπρόσθετα ο αναγνώστης εισάγεται στην λειτουργία των θεσμών αυτών, μαθαίνει για τα συμβαλλόμενα μέρη, τις μορφές στις οποίες παρουσιάζονται τα είδη με τα οποία εμφανίζονται. Επιπλέον γίνεται ανάλυση για τα οφέλη και μειονεκτήματα των θεσμών και η επικρατούσα νομοθεσία στον Ελλαδικό χώρο. III

4 ΕΥΧΑ ΡΙΣΤΙΕΣ ΊΤ πτυχιακή αυτή εργασία είναι αφιερωμένη στην οικογένεια μου που τόσο χρόνια με στήριξαν με επιμονή υπομονή αλλά και συμπαράσταση σε όλες μου τις προσπά9ειες. Και ιδιαίτερα ευχαριστίες στον εισηγητή μου κο Μανδηλάρη Ευστάθιο για την πολύτιμη Βοήθεια του. Ευχαριστώ Μαλλιού Ειρήνη IV

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕΙΣ 1.1 ΕΝΝΟΙΑ - ΠΗΕΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΤΩΝ Σελ. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 1.2 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕΩΝ Σελ. 1 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ (FACTORING) 2.1 ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ FACTORING, Η Σελ. 6 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΟΥ 2.2 ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ Σελ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΤΟΥ FACTORING Σελ. 19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΕΚΧΩΡΗΣΗ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΤΙΤΛΩΝ (FORFAITING) 3.1 ΕΝΝΟΙΑ FORFAITING ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ Σελ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ Σελ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΘΕΣΜΩΝ FACTORING ΚΑΙ FORFAITING Σελ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ FORFAITING Σελ. 32 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ Ή ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ (VENTURE CAPITAL) 4.1 ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ TOY VENTURE CAPITAL Σελ ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ VENTURE CAPITAL Σελ ΤΡΟΠΟΙ, ΧΡΟΝΟΣ, ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΣ Ε.Κ. Σελ. 37 V

6 4.4 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΚΑΙ Σελ. 40 ΕΠΕΚ 4.5 ΟΦΕΛΗ ΘΕΣΜΟΥ Σελ ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Σελ. 44 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Σελ. 47 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Σελ. 48 VI

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ 1.1 ΕΝΝΟΙΕΣ - ΠΗΓΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧ/ΣΕΩΝ Η παροχή πίστωσης ή πίστης είναι τόσο διαδεδομένη στις συναλλαγές και ο ρόλος της στην οικονομική ανάπτυξη τόσο καθοριστικός, ώστε μπορεί να ειπωθεί χωρίς υπερβολή ότι αποτελεί την κινητήρια δύναμη της σύγχρονης συναλλακτικής οικονομίας. Ο απερχόμενος 20ος αιώνας έχει χαρακτηρισθεί ως εποχή της πιστωτικής οικονομίας. Η παροχή πιστώσεων για σκοπούς επενδυτικούς, παραγωγικούς αλλά και καταναλωτικούς αποτελεί σήμερα θεμέλιο της οικονομικής δραστηριότητας. Χωρίς την παροχή πιστώσεων θα ήταν αδύνατη η πραγμάτωση των επενδυτικών και παραγωγικών προγραμμάτων. Από την άλλη μεριά, αν ο καταναλωτής έπρεπε να εξοικονομήσει πρώτα ολόκληρο το τίμημα για να μπορέσει να αποκτήσει τα αγαθά ή τις υπηρεσίες που χρειάζεται ή επιθυμεί, θα επηρεαζόταν δυσμενώς η αύξηση της παραγωγής, η απασχόληση του εργατικού δυναμικού και η οικονομική ανάπτυξη. Τι όμως ακριβώς είναι η πιστοδότηση; Πιστοδότηση είναι η χρηματοδότηση ενός φυσικού προσώπου ή μιας επιχείρησης (πιστολήπτης), με σκοπό την αύξηση της αγοραστικής δύναμης του για το φυσικό πρόσωπο ή για επενδυτικούς και παραγωγικούς σκοπούς για την οικονομική μονάδα. ΠΗΓΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Οι χρηματοδοτήσεις για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον Ελλαδικό χώρο, είτε πρόκειται για βιομηχανίες - βιοτεχνίες, είτε για μικρομεσαίων μεταποιητικών επιχ/σεων, εξαγωγικές εταιρείες, εταιρείες παροχής υπηρεσιών και γενικά εταιρειών με αντικειμενικό σκοπό το κέρδος, μπορούν να γίνουν με τους εξής τρόπους: Α) Τραπεζικό δανεισμό μέσω των Τραπεζών Επενδύσεων που καλύπτουν τις επιχειρήσεις μακροπρόθεσμα, ασκώντας συγχρόνως αναπτυξιακή πολιτική και συμμετοχική δραστηριότητα.

8 μέσω των εμπορικών Τραπεζών, ικανοποιώντας τις επιχειρήσεις με βραχυχρόνια πίστωση (κεφάλαιο κίνησης) στη βιομηχανία και το εμπόριο και μακροπροθεσμική πίστωση στις ιδιωτικές επενδύσεις μέσω ειδικών Πιστωτικών Οργανισμών, που καλύπτουν πιστωτικές ανάγκες του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Τέτοιοι χρηματοδοτικοί οργανισμοί είναι: η ΕΤΒΑ, ΕΤΕΒΑ, οι εμπορικές τράπεζες, Α.Τ.Ε., η Εθνική Κτηματική Τράπεζα, το ταχυδρομικό ταμιευτήριο, Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Β) Επιδοτήσεις του Ελληνικού Δημοσίου Γ) Την Ευρωπαϊκή Τράπεζα των Επενδύσεων Δ) Από την Κεφαλαιαγορά με έκδοση ομολογιακών ή μετοχικών τίτλων. 2

9 1.2 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕΩΝ Υπάρχουν γενικά και ειδικά κριτήρια, σύμφωνα με τα οποία κατατάσσουμε τις χρηματοδοτήσεις. Κύριο γενικό κριτήριο είναι ο κλάδος δραστηριότητας και ειδικά κριτήρια είναι: Κατάταξη χρηματοδοτήσεων κατά κλάδο δραστηριότητας Ανάλογα με τον κλάδο δραστηριότητας οι χρηματοδοτήσεις κατευθύνονται προς: ο Τη Βιομηχανία ο Τη Βιοτεχνία ο Το Εμπόριο και τους επαγγελματίες ο Τον Τουρισμό ο Τη Ναυτιλία ο Τις Κατασκευές ο Τον Τύπο κ.τ.λ. Β. Ο σκοπός για τον οποίο ζητείται η χρηματοδότηση δηλαδή αν πρόκειται για: 1) Κεφάλαιο κίνησης 2) Δάνειο παγίων εγκαταστάσεων. Γ. Οι εξασφαλίσεις που τυχών θα ζητήσουμε για την κάλυψη της χρηματοδότησης. Από την άποψη αυτή οι χρηματοδοτήσεις διακρίνονται σε: 1) Καλυμμένες με ρευστοποιήσιμα στοιχεία (συναλλαγματικές πελατείας, φορτωτικά έγγραφα κ.τ.λ.) 2) Ακάλυπτες από ρευστοποιήσιμα στοιχεία 3) Καλυμμένες με ενοχικές εξασφαλίσεις και 4) Καλυμμένες με εμπράγματες εξασφαλίσεις. Δ. Το επιτόκιο. Εδώ γίνεται η διάκριση των χρηματοδοτήσεων σε: 1) Χαμηλότοκες και 2) Υψηλότοκες. 3

10 Ε. Η ρευστοποίηση της χορήγησης, δηλαδή ο χρόνος μέσα στον οποίο έχει συμφωνηθεί να γίνει η εξόφληση. Από την άποψη αυτή οι χρηματοδοτήσεις διακρίνονται σε: 1) Βραχυπρόθεσμες (μέχρι 24 μήνες) 2) Μεσοπρόθεσμες (από 2 μέχρι 4 χρόνια) και 3) Μακροπρόθεσμες (από 5 χρόνια και πάνω). Το τελευταίο αυτό κριτήριο αφορά περισσότερο την παρούσα έρευνα, γιατί γίνεται αναφορά σε δυο ειδικές μορφές βραχυπρόθεσμου δανεισμού και μια ειδική μορφή μακροπρόθεσμης. Ειδικότερα: σαν τρόπους βραχυπρόθεσμης χρηματοδότησης (εκτός από τον τραπεζικό δανεισμό) είναι: Εμπορική Εμπορική πίστωση μεταξύ επιχειρήσεων Προεξόφληση συναλλαγματικής, τιμολογίου ή δανειοδότηση έναντι σύμβασης εκτέλεσης εργασίας και έκδοση εγγυητικής επιστολής. Ενέγγυες πιστώσεις έναντι φορτωτικών εγγράφων Αναβολή στις πληρωμές των φόρων και άλλων εισφορών Χρηματοδότηση επ ενεχύρω κυκλοφορούντων ενεργητικών. Χρηματοδότηση εξασφαλιζόμενη με απαιτήσεις (factoring) Είνεται εκτενείς περιγραφή στο δεύτερο κεφάλαιο Χρηματοδότηση διεθνούς εμπορίου με προεξόφληση συναλλαγματικών (forfaiting). Ανάλυση στο τρίτο κεφάλαιο. Σαν τρόπους μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης είναι: Αναπτυξιακά κεφάλαια Η χρηματοδοτική μίσθωση (leasing) Κατά κάποιο τρόπο εταιρείες Αμοιβαίων Εγγυήσεων (παρέχουν εγγυήσεις για παροχή τραπεζικού δανεισμού στην επιχορήγηση) Επιχορηγήσεις Ελληνικού Δημοσίου και Οργανισμών Ευρωπαϊκής Ένωσης Εταιρείες καινοτομικού κεφαλαίου (venture capital) Θα γίνει εκτενείς ανάλυση στο τέταρτο κεφάλαιο της έρευνας. 4

11 Τέλος τόσο το factoring όσο και το forfaiting αναφέρονται κύρια στην εξελικτική φάση της γρήγορης ανάπτυξης της επιχείρησης. Προσφέρονται για πρόσθετα αποθέματα, διεύρυνση της Πιστωτικής Πολιτικής, κάλυψη πιστωτικού κινδύνου, παρακολούθηση λογαριασμού πελατών κ.ά. To venture capital αναφέρεται κυρίως στη φάση διαμόρφωσης της επιχείρησης και προσφέρεται για: Έρευνα και ανάπτυξη, νέες εγκαταστάσεις, νέος μηχανολογικός εξοπλισμός, αντικαταστάσεις μηχανημάτων, δημιουργία πρόσθετων αποθεμάτων, δημιουργία πρόσθετων πελατών, διεύρυνση πιστωτικής πολιτικής, επενδύσεις σε μη απτά περιουσιακά στοιχεία για αγορές ή συγχωνεύσεις. Επίσης για αγορά ολόκληρης ή τμήματος της επιχείρησης από στελέχη αυτής ή εκτός αυτής. 5

12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ 2.1 ΕΝΝΟΙΟΑΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ FACTORING, Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΑ ΕΙΔΗ ΤΟΥ. ΕΝΝΟΙΑ Το FACTORING ( σύμβαση πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων ) αποτελεί ένα νέο οικονομικό-νομικό θεσμό για την Ελληνική πραγματικότητα. Είναι μια σύμβαση μεταξύ ενός πράκτορα επιχειρηματικών απαιτήσεων, που είναι είτε μια τράπεζα είτε ειδική ανώνυμη εταιρεία (συνήθως θυγατρική τράπεζας), και μιας επιχείρησης (εμπορικής εταιρείας ή και φυσικού προσώπου) που ασχολείται κατ επάγγελμα με την πώληση αγαθών ή την παροχή υπηρεσιών επί πιστώσι. Περιεχόμενο της σύμβασης είναι ότι η εταιρεία Factoring (εφεξής: πράκτορας ή factor) αναλαμβάνει να παρέχει στην επιχείρηση του πελάτη της (εφεξής: προμηθευτής), για το διάστημα που συμφωνείται και έναντι αμοιβής, υπηρεσίες σχετικές με την προεξόφληση, τη λογιστική και νομική παρακολούθηση καθώς και την είσπραξη των χρηματικών απαιτήσεων κατά των πελατών της (εφεξής οφειλέτες). Προκύπτει λοιπόν το συμπέρασμα ότι το factoring είναι μια εναλλακτική μορφή βραχυπρόθεσμής χρηματοδότησης που δεν αναιρεί τον παραδοσιακό δανεισμό αλλά τον συμπληρώνει. ΠΟΥ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ Απευθύνεται κυρίως στις μικρομεσαίες και μεταποιητικές αναπτυξιακού χαρακτήρα επιχειρήσεις επιτρέποντας τους την ορθολογικότερη διοίκηση τους, την χρηματοδότηση τους, την ασφάλιση των απαιτήσεων τους, την ενίσχυση της θέση της επιχείρησης στην αγορά. Επίσης το factoring απευθύνεται και σε εταιρείες που παρέχουν υπηρεσίες σε πελατολόγιο επαναλαμβανόμενων παραγγελιών με βραχύχρονη πίστωση: σε εξαγωγικές μονάδες που διαθέτουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους στις ξένες αγορές και σε εισαγωγικές εταιρείες που προμηθεύονται ενδιάμεσα ή τελικά προϊόντα, προς διάθεση στην εγχώρια αγορά. Με άλλα λόγια απευθύνονται σε μη υγιείς επιχ/σεις, που δεν έχουν σωστή κεφαλαιακή διάρθρωση και σε μικρού μεγέθους επιχειρήσεις που είναι άγνωστες στο ευρύ αγοραστικό κοινό. 6

13 Τέλος, όλα τα προϊόντα δεν επιδέχονται factoring, όπως αυτά που είναι ευπαθή (νωπά προϊόντα) και προϊόντα που απαιτούν συντήρηση μετά την πώληση τους. Γενικά, αποφεύγεται η πρακτόρευση πολύπλοκων υπηρεσιών ή αγαθών. Όλα αυτά αποτελούν κόστος για την εταιρεία factoring. Εν αντιθέση με τα παραπάνω, επιδιώκεται το factoring σε βιομηχανικά προϊόντα διαρκή καταναλωτικά αγαθά και γενικά που δεν είναι ευπαθή. ΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ TO FACTORING Οι κυριότερες υπηρεσίες που παρέχει το factoring είναι: η χρηματοδότηση, η διαχείριση απαιτήσεων, η κάλυψη πιστωτικού κινδύνου. Α) ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ: Ο προμηθευτής μεταβιβάζει στον πράκτορα τις εκκρεμείς (ήδη γεννημένες ή μέλλουσες να γεννηθούν) απαιτήσεις του από τη διάθεση αγαθών ή την παροχή υπηρεσιών και ο πράκτορας του καταβάλλει αμέσως το σύνολο ή μέρος των απαιτήσεων, αφού αφαιρεί ένα ποσοστό που αντιστοιχεί στον προεξοφλητικό τόκο. Η ρευστοποίηση των απαιτήσεων της επιχείρησης κατά των πελατών της εξασφαλίζει σ αυτή ρευστότητα και ευχέρεια οικονομικής κίνησης. Η ρευστότητα αυτή παρέχει στον προμηθευτή τη δυνατότητα να πληρώσει τοις μετρητοίς τις πρώτες ύλες ή τα εμπορεύματα που προμηθεύεται και με τον τρόπο αυτό να επιτύχει σημαντικές εκπτώσεις από τους δικούς του προμηθευτές. Παράλληλα, βελτιώνεται η εικόνα που παρουσιάζει ο ισολογισμός της επιχείρησης του προμηθευτή: Ενώ, εάν δανειζόταν από τράπεζα έναντι προεξόφλησης αξιογράφων, τα χρήματα που θα έπαιρνε θα εμφανίζονταν στο παθητικό ως οφειλή προς την τράπεζα, τα ποσά που εισπράττει από τον πράκτορα έναντι εκχωρήσεως των απαιτήσεών του υπολογίζονται στο ενεργητικό της επιχείρησης, διότι αντιπροσωπεύουν την αξία των απαιτήσεων που έχουν πωληθεί στον πράκτορα. Β) ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ Ο πράκτορας αναλαμβάνει με τη σύμβαση τη λογιστική παρακολούθηση των χρηματικών απαιτήσεων, την όχληση των οφειλετών, την είσπραξη των απαιτήσεων, 7

14 ενδεχομένως και τη δικαστική επιδίωξη της είσπραξης, έτσι ώστε ο προμηθευτής να απαλλάσσεται από την απασχόληση και τις δαπάνες που συνδέονται με τις εν λόγω ενέργειες. Έτσι ο προμηθευτής μπορεί να στρέψει το ενδιαφέρον του απερίσπαστος στη διεύρυνση των δραστηριοτήτων και στην αύξηση του κύκλου εργασιών του. Συγχρόνως, παρέχεται σ αυτόν η δυνατότητα να επικεντρώσει την ενεργητικότητά του στην κατά το δυνατόν καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών του (π.χ. παραδίδοντας εμπορεύματα χωρίς ελαττώματα), ώστε να εξασφαλίσει την ομαλή εξόφληση των απαιτήσεων που έχει μεταβιβάσει στον πράκτορα. Γ) ΚΑΛΥΨΗ ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Στη σύμβαση factoring συμφωνείται συνήθως ότι ο πράκτορας θα πιστώσει τον λογαριασμό του προμηθευτή του με το ποσό της απαίτησης, ακόμα και αν δεν μπορέσει να την εισπράξει από τον οφειλέτη. Στην περίπτωση αυτή, στην οποία γίνεται λόγος για «γνήσιο» factoring, ο πράκτορας αναλαμβάνει τον κίνδυνο του μη εισπραξίμου της απαίτησης έναντι μιας πρόσθετης προμήθειας. Αυτό σημαίνει ότι, εάν ο πράκτορας δεν μπορέσει να εισπράξει την απαίτηση λόγω αφερεγγυότητας του οφειλέτη, δεν έχει οποιαδήποτε αξίωση κατά του προμηθευτή. Τον κίνδυνο αυτό όμως αναλαμβάνει ο πράκτορας υπό την προϋπόθεση ότι η απαίτηση είναι ελεύθερη από ενστάσεις, όπως π.χ. λόγω ελαττώματος του πράγματος ή του έργου, πλάνης, εικονικότητας, συμψηφισμού κλπ. 8

15 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ TOY FACTORING ΚΑΙ ΤΑ ΕΙΔΗ TOY Η σύμβαση factoring λειτουργεί στην πράξη ως εξής: Ο προμηθευτής (εκχωρητής) έρχεται σε επαφή με τον factor (τράπεζα) και διερευνούν μαζί τις δυνατότητες σύναψής της σύμβασης factoring. Ο factor εξετάζει προσεκτικά την περίπτωση του προμηθευτή, με τον οποίο πρόκειται να συμβληθεί, πριν από τη συνομολόγηση της σύμβασης. Με την οργάνωση και την εμπειρία της αγοράς που διαθέτει, εξετάζει και εκτιμά την οικονομική κατάσταση του μελλοντικού πελάτη του (προμηθευτή), τους πελάτες, το είδος των συναλλαγών και του εμπορίου που ασκεί και γενικότερα όλα εκείνα τα στοιχεία που τον βοηθούν να αποφασίσει αν η σύναψη σύμβασης factoring με τον συγκεκριμένο προμηθευτή είναι συμφέρουσα. Στην περίπτωση που η σύμβαση factoring είναι συμφέρουσα, τότε η λειτουργία του factoring απεικονίζεται διαγραμματικά ως εξής: ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ FACTORING 9

16 ΠΟΤΕ ΕΙΝΑΙ ΣΥΜΦΕΡΟΥΣΑ Η ΣΥΜΒΑΣΗ FACTORING ΓΙΑ TON FACTOR Η σύμβαση factoring είναι συμφέρουσα για τον factor όταν η εικόνα της εταιρείας - προμηθευτή παρουσιάζει τα εξής χαρακτηριστικά: 1. Αξιοπιστία και φερεγγυότητα στην αγορά 2. Ορθή και αποτελεσματική οργάνωση των τμημάτων της εταιρείας και κυρίως μηχανοργάνωση της 3. Ποιότητα των προϊόντων ή των υπηρεσιών της, τέτοια, που η αναγνώριση τους στην αγορά να εγγυάται δημιουργικά το μέλλον της Εταιρείας 4. Παρουσιάζουν αναπτυσσόμενη και κερδοφόρα δραστηριότητα 5. Έχουν ευρύ αριθμό πελατών με επαναληπτική και καλή αγοραστική συμπεριφορά 6. Εκδίδουν τιμολόγια με σημαντική μέση αξία ΜΟΡΦΕΣ ΕΜΦΑΝΙΣΕΩΣ Όπως προέκυψε από τα παραπάνω, το factoring λειτουργεί σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, γι αυτό διακρίνουμε πολλές εφαρμογές και πολλούς τομείς εφαρμογής του, οι οποίες είναι: 1. Γνήσιο και μη γνήσιο factoring. Η διάκριση αυτή γίνεται με βάση αν πράκτορας αναλαμβάνει ή όχι τον κίνδυνο αφερεγγυότητας των οφειλετών του προμηθευτή. α) Γνήσιο factoring Στο γνήσιο factoring ο factor αγοράζει το σύνολο των υπάρχουσων μελλουσών απαιτήσεων του προμηθευτή κατά των πελατών του και αναλαμβάνει συγχρόνως τον κίνδυνο μη πληρωμής τους λόγω αφερεγγυότητας των οφειλετών. Στο γνήσιο factoring συνδυάζονται και οι τρεις λειτουργίες του θεσμού, χρηματοδοτική, διαχειριστική και η εξασφαλιστική. β) Μη γνήσιο factoring: Για μη γνήσιο factoring γίνεται λόγος, όταν τον κίνδυνο αφερεγγυότητας των οφειλετών δεν αναλαμβάνει ο πράκτορας αλλά τον διατηρεί ο προμηθευτής. Στην μορφή αυτή factoring λείπει η εξασφαλιστική ή εγγυοδοτική λειτουργία. Ο factor παρέχει χρηματοδότηση, λογιστική παρακολούθηση και είσπραξη απαιτήσεων, αλλά όχι κάλυψη του ενδεχομένου κινδύνου από αδυναμία πληρωμής του οφειλέτη. 10

17 2. Εμφανές και αφανές factoring: Η διάκριση αυτή γίνεται με βάση το κριτήριο, αν η σύμβαση Factoring γίνεται εμφανής στον οφειλέτη ή όχι. α) Αφανές Factoring: Στο πλαίσιο του αφανούς factoring τα μέρη συμφωνούν ότι η σύμβαση factoring θα ενεργεί μόνο εσωτερικά μεταξύ τους, χωρίς να γνωστοποιείται στον οφειλέτη και ότι ο πράκτορας δεν θα εμφανίζεται προς τα έξω παρά μόνο αν καθίσταται αναγκαία η δικαστική επιδίωξη της εκχωρηθείσας απαίτησης. β) Εμφανές Factoring: Στο εμφανές Factoring η σύναψη της σχετικής σύμβασης μεταξύ του πράκτορα και του προμηθευτή γνωστοποιείται στον οφειλέτη, ο οποίος εφεξής ελευθερώνεται μόνο αν καταβάλει στον πράκτορα. Η γνωστοποίηση (αναγγελία) γίνεται συνήθως είτε με ειδική μνεία στα τιμολόγια που εκδίδει ο προμηθευτής είτε με την αποστολή χωριστής γραπτής ανακοίνωσης από τον προμηθευτή ή τον πράκτορα προς τους πελάτες-οφειλέτες. 3) Factoring με ή χωρίς προεξόφληση: Η διάκριση αυτή έχει ως κριτήριο το χρόνο εξόφλησης των απαιτήσεων από τον πράκτορα προς τον προμηθευτή. α) Factoring με προεξόφληση: Η μορφή αυτή Factoring προτιμάται όταν η επιχείρηση του προμηθευτή έχει ανάγκη από ρευστό και άρα χρειάζεται χρηματοδότηση. Ο πράκτορας πιστώνει τον λογαριασμό του προμηθευτή συνήθως με το 80% της αξίας των απαιτήσεων που του μεταβιβάσθηκαν, ενώ το υπόλοιπο παρακρατείται προσωρινά για την κάλυψη του πράκτορα από τυχόν ενστάσεις του οφειλέτη και αποδίδεται στον προμηθευτή όταν ο οφειλέτης πληρώσει την απαίτηση. β) Factoring χωρίς προεξόφληση: Με τη μορφή αυτή της σύμβασης Factoring ο πράκτορας αναλαμβάνει είτε μόνο τη λογιστική παρακολούθηση και την είσπραξη των απαιτήσεων είτε συγχρόνως -ανάλογα αν το Factoring συμφωνήθηκε ως γνήσιο - και την κάλυψη του πιστωτικού κινδύνου. Το είδος αυτό του Factoring προτιμά ο προμηθευτής, όταν δεν έχει ανάγκη χρηματοδότησης και δεν θέλει να επιβαρυνθεί με προεξοφλητικό τόκο ή όταν έχει καλύψει τις χρηματοδοτικές του ανάγκες με άλλο τρόπο (π.χ. χρηματοδότηση από τράπεζα). Στην περίπτωση αυτή ο πράκτορας πιστώνει τον λογαριασμό του προμηθευτή με το ποσό της απαίτησης είτε κατά την είσπραξή της από τον οφειλέτη είτε στο γνήσιο Factoring κατά τη λήξη της ανεξάρτητα από την πληρωμή της εκ μέρους του οφειλέτη. Αφαιρείται βέβαια το ποσοστό που αντιστοιχεί στα έξοδα και στην προμήθεια του πράκτορα. 11

18 4. Εσωτερικό και διεθνές Factoring. Κριτήριο για αυτή τη διάκριση είναι το αν οφειλέτης της εκχωρούμενης απαίτησης βρίσκεται στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό, οπότε ο πράκτορας πρέπει να επιχειρήσει εκεί την είσπραξή της. α) Εσωτερικό ή εγχώριο Factoring. Πρόκειται για τη συνήθη περίπτωση, κατά την οποία τόσο ο προμηθευτής όσο και ο οφειλέτης του είναι εγκατεστημένοι στη χώρα στην οποία αναπτύσσει τη δραστηριότητά του β) Διεθνές factoring: Ως διεθνές factoring χαρακτηρίζεται το factoring όταν ο προμηθευτής και ο οφειλέτης είναι εγκατεστημένοι σε διαφορετική μεταξύ τους χώρα. 5. Factoring Με ή χωρίς δικαίωμα Αναγωγής α) Factoring με δικαίωμα Αναγωγής: Στην περίπτωση που οι απαιτήσεις ενέχουν την πιθανότητα μη αποπληρωμής από τους οφειλέτες, η εταιρεία factor δεν αναλαμβάνει να πληρώσει τις απαιτήσεις και έχει το δικαίωμα να τις επιστρέφει απλήρωτες στον προμηθευτή και να εισπράξει τα αντίστοιχα ποσά των απλήρωτων απαιτήσεων. β) Factoring χωρίς Δικαίωμα Αναγωγής: Στην περίπτωση αυτή που οι απαιτήσεις ενέχουν τον κίνδυνο μη αποπληρωμής από τους οφειλέτες, η εταιρεία factor είναι αυτή που αναλαμβάνει να πληρώσει τις απαιτήσεις στον προμηθευτή. Άρα ο factor δεν έχει το δικαίωμα να επιστρέφει τις απλήρωτες απαιτήσεις στον προμηθευτή και να εισπράξει τα αντίστοιχα ποσά 6. Factoring χωρίς χρηματοδότηση ή μόνο για χρηματοδότηση: Το factoring χωρίς χρηματοδότηση παρέχει στον προμηθευτή όλες τις υπηρεσίες, εκτός από χρηματοδότηση. Εδώ ο προμηθευτής ενδιαφέρεται περισσότερο για την κάλυψη των πιστωτικών κινδύνων και την διαχείριση των απαιτήσεων. Factoring μόνο για γρηματοδότηση είναι ακριβώς το factoring: Είναι ακριβώς το factoring που προσφέρει ακριβώς μόνο χρηματοδότηση στον προμηθευτή, χωρίς τις υπηρεσίες της διαχείρισης και του πιστωτικού κινδύνου των απαιτήσεων. 12

19 ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΣΥΜΒΑΣΕΩΣ FACTORING 1. ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΩΣ ΠΡΑΚΤΟΡΕΣ Εργασίες factoring επιτρέπονται να εκτελούνται στην Ελλάδα κατ επάγγελμα από τράπεζες που έχουν εγκατάσταση και λειτουργούν νόμιμα στη χώρα μας καθώς και από ανώνυμες εταιρείες πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων, που πρέπει να έχουν αποκλειστικά σαν σκοπό την άσκηση της δραστηριότητας factoring και να πληρούν τις προϋποθέσεις που καθορίζονται στο άρθρο 4 του ν. 1905/1990, καθώς και στα άρθρα 14 1 εδ. α' και 15 2 σε συνδυασμό με το άρθρο 24 n περ. β' -ιβ του ν. 2076/1992. Οι διατάξεις αυτές, οι οποίες είναι αναγκαστικού δικαίου, στοχεύουν στη διασφάλιση ενός ελάχιστου (minimum) αξιοπιστίας εκ μέρους του πράκτορα προκειμένου να ασκούνται από αυτόν οι χρηματοδοτικής και ασφαλιστικής φύσεως δραστηριότητες κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να έχει τη δυνατότητα αντιμετώπισης των επιχειρηματικών κινδύνων χωρίς να διακυβεύονται τα συμφέροντα του αντισυμβαλλομένου προμηθευτή. 2. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ Ή ΕΠΙΤΕΔΕΥΜΑΤΙΑΣ ΩΣ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΗΣ Ο αντισυμβαλλόμενος του πράκτορα πρέπει να είναι «κατά κύριο επάγγελμα» προμηθευτής αγαθών ή υπηρεσιών (άρθρο 1 1). Η ειδικότερη επιχειρηματική δραστηριότητα που αναπτύσσει αυτός είναι αδιάφορη. Επομένως, προμηθευτής κατά την έννοια του ν. 1905/1990 μπορεί να είναι ακόμη και ελεύθερος επαγγελματίας. ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕΤΑΞΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΩΝ ΜΕΑΩΝ 1) Η σγέση μεταξύ πράκτορα και προμηθευτή Η σχέση που συνδέει τον factor με τον προμηθευτή βασίζεται στην μεταξύ τους καταρτηθήσα σύμβαση. Μ αυτή καθορίζονται οι όροι συνεργασίας των μερών, όπως το είδος factoring (γνήσιο ή μη γνήσιο, εμφανές ή αφανές, με ή χωρίς προεξόφληση κλπ.), το ανώτατο ποσό (plafond) μέχρι το οποίο δέχεται ο πράκτορας να χρηματοδοτήσει τον προμηθευτή, η αμοιβή και οι προμήθειες του πράκτορα, ο τρόπος με τον οποίο θα γίνεται η εκχώρηση των απαιτήσεων (π.χ. με την αποστολή καταστάσεων ή αντιγράφων των τιμολογίων). 13

20 2) Η σγέστι μεταξύ του πράκτορα και του οφειλέτη Απέναντι στον οφειλέτη της εκχωρούμενης απαίτησης ο πράκτορας έχει, μετά την αναγγελία από αυτόν ή τον προμηθευτή (άρθρα 2 του ν. 1905/1990 και 460 ΑΚ), την ίδια νομική θέση που είχε και ο προμηθευτής. Δηλαδή γίνεται δανειστής, και μόνο σ αυτόν καταβάλλει έγκυρα πλέον ο οφειλέτης Από την άλλη μεριά, ο τελευταίος έχει κατά του πράκτορα όλες τις ενστάσεις που είχε κατά του/προμηθευτή πριν από την αναγγελία 3. Η π/έπιι μεταξύ του προμηθευτή και του οφειλέτη: Η σχέση αυτή δεν επηρεάζεται από τη σύμβαση factoring. Συνήθως πρόκειται για πώληση, σύμβαση παροχής υπηρεσιών, σύμβαση έργου κλπ. Επομένως, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των συμβαλλομένων κρίνονται με βάση τις οικείες διατάξεις (ΑΚ 513 επ., 681 επ. κλπ.). Οι ενστάσεις του οφειλέτη κατά του αντισυμβαλλόμενου προμηθευτή αντιτάσσονται και κατά του πράκτορα. Η ΛΗΞΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ FACTORING Η σύμβαση factoring, δηλαδή η σύμβαση - πλαίσιο μεταξύ πράκτορα και προμηθευτή, συνάπτεται κατά κανόνα ως ορισμένου χρόνου. Συνήθης διάρκεια είναι 24 μήνες, με δυνατότητα σιωπηρής παράτασης αν δεν υπάρξει καταγγελία εκ μέρους κάποιου από τα συμβαλλόμενα μέρη, οπότε η σύμβαση καθίσταται αορίστου χρόνου. Όπως κάθε διαρκής σύμβαση, η σύμβαση factoring λήγει με την πάροδο του συμφωνηθέντος χρόνου ή με καταγγελία. Γίνεται δεκτό ότι, λόγω της σχέσης εμπιστοσύνης που αναπτύσσεται μεταξύ των συμβαλλομένων, απαιτείται η τήρηση ορισμένης προθεσμίας για την ενέργεια της καταγγελίας. 14

21 2.2 ΟΦΕΛΗ ΘΕΣΜΟΥ FACTORING ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ FACTORING Το κόστος του προμηθευτή ή αλλιώς τα έσοδα του factor από την σύμβαση factoring προέρχεται (αφορά) το σύνολο των υπηρεσιών και επιπρόσθετα η προμήθεια (κέρδος) του factor. Συγκεκριμένα το κόστος εργασιών μπορεί να διαιρεθεί σε τρία μέρη: Χρηματοδοτικό κόστος. Το επιτόκιο ορίζεται ανάλογα με τα τρέχοντα επιτόκια της αγοράς (τραπεζικά επιτόκια χρηματοδότησης) τα ανταγωνιστικά επίπεδα. Κόστος υπηρεσιών διαχείρισης και είσπραξης απαιτήσεων (τιμολογίων) Αυτό, ορίζεται ανάλογα με το ύψος των εργασιών, τον αριθμό των προς διαχείριση πελατών και το χρόνο αποπληρωμής των απαιτήσεων (τιμολογίων). Συνήθης είναι 0,5% - 1,5% της αξίας των απαιτήσεων. Κόστος Ασφαλίστρων Πιστωτικού Κινδύνου. Καθορίζονται με βάση τον εκτιμώμενο κίνδυνο (ποσόν, φερεγγυότητα οφειλέτη, χρόνο αποπληρωμής των απαιτήσεων) Στο κέρδος του factor το ποσοστό κυμαίνεται από 1% - 2% και είναι υπολογίσιμο επί του μικτού ποσού των εισπρακτέων λογαριασμών της επιχείρησης, το ύψος του πιστωτικού κινδύνου, τον όγκο των εργασιών κ.τ.λ. Οι προμήθειες είναι τα βασικά έσοδα των factors. 15

22 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΕΞΗΣ: > Για τον προμηθευτή: Οι ωφέλειες για την επιχείρηση είναι πολλαπλές και ιδιαίτερα σημαντικές για την παραγωγική και αποδοτική ανάπτυξή της. Κυριότερες θεωρούνται οι ακόλουθες: Η αξιολόγηση από την εταιρία factoring της πιστοληπτικής ικανότητας των υφιστάμενων και νέων αγοραστών εξυγιαίνει το πελατολόγιο της επιχείρησης και δημιουργεί συνθήκες καλής εισπραξιμότητας των σχετικών τιμολογίων. Έτσι, η επιχείρηση αναπροσαρμόζει έγκαιρα την πιστωτική της πολιτική και συγκεντρώνεται απερίσπαστη στην ανάπτυξη των εργασιών της. Η ανάληψη από την εταιρία factoring της είσπραξης των τιμολογίων βελτιώνει τη συμπεριφορά των οφειλετών σε ό,τι αφορά την εξόφληση των υποχρεώσεών τους, με αποτέλεσμα την έγκαιρη ρευστοποίηση των εισπρακτέων τιμολογίων του προμηθευτή. Η ανάθεση της διαχείρισης και λογιστικής παρακολούθησης των εμπορικών απαιτήσεων στην εταιρία factoring μειώνει σημαντικά τα λειτουργικά κόστη της συνεργαζόμενης επιχείρησης. Η χρηματοδότηση της επιχείρησης από την εταιρία factoring στηρίζεται στο αξιολογημένο πελατολόγιό της κι έτσι δεν απαιτείται παροχή πρόσθετων ασφαλειών. Επιπλέον συνδέεται απόλυτα με τον κύκλο εργασιών της και μπορεί να αυξάνεται ανάλογα με αυτόν, κάτι που εξασφαλίζει συνεχή ρευστότητα, η οποία αποτελεί ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί για επίτευξη ευνοϊκών συμφωνιών με τους προμηθευτές της. Η ανάληψη του πιστωτικού κινδύνου από την εταιρία factoring διασφαλίζει την πληρωμή των τιμολογίων και την αποφυγή επισφαλειών, γεγονός που διευκολύνει τον οικονομικό σχεδίασμά της επιχείρησης, εγγυάται την ανάπτυξή της, ενώ παράλληλα βελτιώνει την εικόνα του ισολογισμού της και την πιστοληπτική ικανότητά της, δεδομένου ότι η λαμβανόμενη προκαταβολή έναντι της αξίας των τιμολογίων δεν εμφανίζεται στις υποχρεώσεις της. Γενικότερα η χρήση των υπηρεσιών factoring δίνει τη δυνατότητα στην επιχείρηση να εκλογικεύσει την οργανωτική και λειτουργική δομή της, να περιορίζει 16

23 το κόστος της, να βελτιώνει την ανταγωνιστικότητα της και να επικεντρώνει την προσοχή και δράση της στη συνεχή ανάπτυξή της. > Για την εταιρεία factor: Αύξηση του κύκλου εργασιών και της πελατείας της Υψηλή απόδοση των κεφαλαίων της που χρησιμοποιούνται στο factoring. Ανάπτυξη εκτός από το factoring και άλλων εργασιών με τάσεις και στον εμπορικό τομέα. 17

24 ΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΑΤΩΘΙ: y Για τον προμηθευτή: Ως μειονεκτήματα για τον προμηθευτή θα μπορούσαν να αναφερθούν: Οταν οι απαιτήσεις (τιμολόγια) είναι πολλές και μικρής αξίας το κόστος χρηματοδότησης αυξάνεται κάνοντας το factoring ασύμφορο. Οι απαιτήσεις δεν παρουσιάζονται στον ισολογισμό της επιχείρησης στο κυκλοφορούν ενεργητικό, μιας και δεν έχουν την κυριότητα αυτών. Αυτό έχει σαν συνέπεια οι προμηθευτές της να διστάζουν να χορηγούν εμπορικές πιστώσεις. Το πρόβλημα που μπορεί να προκληθεί από τη δυσχέρανση των σχέσεων επιχείρησης - αγοραστών, λόγω της επιθετικής πολιτικής εισπράξεων που μπορεί να ακολουθεί ο factor. > Για την εταιρεία factor: Το σημαντικό μειονέκτημα για τον factor είναι η μη είσπραξη της ζημιάς των απαιτήσεων του προμηθευτή. 18

25 2.3 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ TOY FACTORING Όπως προαναφέραμε το factoring είναι ένα σύγχρονο χρηματο-πιστωτικό εργαλείο και εφαρμόσθηκε στην Ελλάδα για πρώτη φορά το 1990 και εισήχθηκε με το Ν 1905/1990 ( Σύμβαση Πρακτορείας Επιχειρηματικών Απαιτήσεων ) όπως αποδόθηκε στην Ελληνική. Με τον παραπάνω νόμο καθιερώθηκε και ο θεσμός του forfaiting (που θα αναπτυχθεί στο επόμενο κεφάλαιο). Παρατίθονται και μερικά βασικά άρθρα του Ν 1905/1990 που αφορούν την λειτουργία του θεσμού, τους όρους της σύμβασης factoring την λειτουργία των factors, τις άδειες σύστασης αυτών, το ελάχιστο μετοχικό κεφάλαιο κ.τ.λ. Τέλος παρατίθονται και μερικοί όροι του Ν 2168/ που αποτελούν τροποποίηση ή και συμπλήρωση μερικών άρθρων του Ν 1905/1990. Ν. 1905/1990 Άρθρο 1 1. Η σύμβαση πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων καταρτίζεται εγγράφως μεταξύ ενός κατά κύριο επάγγελμα προμηθευτή αγαθών ή υπηρεσιών και ενός πράκτορα επιχειρηματικών απαιτήσεων, ο οποίος αναλαμβάνει να παρέχει στον προμηθευτή, για το διάστημα που συμφωνείται, έναντι αμοιβής, υπηρεσίες σχετικές με την παρακολούθηση και είσπραξη μιας ή μέρους ή του συνόλου των απαιτήσεων του προμηθευτή, ιδίως από συμβάσεις πώλησης αγαθών, παροχής υπηρεσιών σε τρίτους ή εκτέλεση έργων. Περιεχόμενο της πρακτορείας αποτελεί ιδίως η εκχώρηση απαιτήσεων στον πράκτορα με ή χωρίς δικαίωμα η εκχώρηση απαιτήσεων στον πράκτορα με ή χωρίς δικαίωμα αναγωγής, η εξουσιοδότηση για την είσπραξή τους, η χρηματοδότηση του προμηθευτή με προεξόφληση των απαιτήσεων, η λογιστική ή νομική παρακολούθηση των απαιτήσεων, η διαχείρισή τους, η ολική ή μερική κάλυψη του πιστωτικού κινδύνου του προμηθευτή. 2. Η σύμβαση πρακτορείας είναι δυνατό να αφορά και σε μη γεννημένες κατά το χρόνο σύναψης της σύμβασης απαιτήσεις, όπως επίσης και στον καθορισμό, με μορφή ειδικού ανοικτού λογαριασμού, του ύψους του πιστωτικού κινδύνου, που ο πράκτορας αναλαμβάνει κάθε φορά να καλύψει. 3. Αντικείμενο της σύμβασης του άρθρου αυτού μπορεί να είναι και απαιτήσεις, έναντι πελατών στο εξωτερικό, από εξαγωγική δραστηριότητα, όπως επίσης και 19

26 απαιτήσεις οίκων του εξωτερικού έναντι πελατών τους στην Ελλάδα από εισαγωγική δραστηριότητα. 4. Αντικείμενο των διατάξεων του παρόντος νόμου είναι και οι συμβάσεις που συνάπτονται μεταξύ πρακτόρων επιχειρηματικών απαιτήσεων, για την εκτέλεση των συμβάσεων των προηγούμενων παραγράφων του παρόντος άρθρου και την άσκηση των εξ αυτών δικαιωμάτων. 5. Η νομική παρακολούθηση ή επιδίωξη είσπραξης των απαιτήσεων, όπως περιγράφονται στο άρθρο αυτό, θα διενεργούνται δικαστικώς ή εξωδίκως σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και του Κώδικα περί Δικηγόρων. Αρθρο 2 1. Η κατά το προηγούμενο άρθρο πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων αναγγέλλεται εγγράφως από τον πράκτορα ή τον προμηθευτή στον οφειλέτη. Με την αναγγελία πρέπει να προσδιορίζονται επαρκώς οι απαιτήσεις, στις οποίες η πρακτορεία αφορά και η ταυτότητα το πράκτορα. 2. Αναγγελία θεωρείται και η έγγραφη γνωστοποίηση στον οφειλέτη της ύπαρξης της σύμβασης μεταξύ του πράκτορα και του προμηθευτή, καθώς και η αναγραφή στα προς εξόφληση παραστατικά της ταυτότητας του πράκτορα. 3. Η αναγγελία του άρθρου αυτού μπορεί, επίσης, να γίνει με οποιονδήποτε πρόσφορο, κατά τις συναλλαγές, έγγραφο τρόπο, αρκεί να αποδεικνύεται παραχρήμα. 4. Ο πράκτορας δεν αποκτά τα συμφωνηθέντα δικαιώματα απέναντι στον οφειλέτη και τους τρίτους πριν από την, κατά την παράγραφο 2 του παρόντος άρθρου, αναγγελία. Παροχή του οφειλέτη προς τον πράκτορα πριν από την αναγγελία ελευθερώνει τον οφειλέτη έναντι του προμηθευτή. 5. Οι συμβάσεις του άρθρου 1 του νόμου αυτού κατισχύουν των τυχόν συμφωνιών μεταξύ προμηθευτή και οφειλέτη περί ανεκχωρήτου των μεταξύ τους απαιτήσεων. 20

27 Άρθρο 3 1. Ο προμηθευτής ευθύνεται απέναντι στον πράκτορα για την ύπαρξη και το ύψος των απαιτήσεων, που αποτελούν αντικείμενο της σύμβασης του άρθρου 1 του παρόντος νόμου. 2. Ο προμηθευτής έχει την υποχρέωση να θέσει στη διάθεση του πράκτορα τις σχετικές με τις απαιτήσεις, που αποτελούν αντικείμενο της μεταξύ τους σύμβασης, πληροφορίες και τα παραστατικά, κατά το άρθρο 456 Α.Κ., το αργότερο μέχρι το χρόνο, κατά τον οποίο ο πράκτορας δικαιούται να ασκήσει τα δικαιώματά του από τη σύμβαση. 3. Δεν επιτρέπεται η σύναψη συμβάσεων του άρθρου 1 του παρόντος νόμου με περισσότερους του ενός πράκτορες επιχειρηματικών απαιτήσεων για την Ίδια απαίτηση. Η εκ δόλου παράβαση της διάταξης αυτής τιμωρείται με τις περί απάτης διατάξεις του Ποινικού Κώδικα. Ο άδικος χαρακτήρας της πράξης δεν υφίσταται εάν οι, κατά τα παραπάνω, πράκτορες συναίνεσαν στη σύναψη των συμβάσεων αυτών. Άρθρο 4 1. Η δραστηριότητα της πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων τρίτων, όπως περιγράφεται στο άρθρο 1 του νόμου αυτού, μπορεί να ασκηθεί μόνο από: α) τράπεζες, που έχουν εγκατασταθεί και λειτουργούν νόμιμα στην Ελλάδα και β) ανώνυμες εταιρείες, με αποκλειστικό σκοπό την άσκηση της δραστηριότητας αυτής. 2. Για τη σύσταση των ανωνύμων εταιρειών του εδαφίου β της προηγούμενης παραγράφου του παρόντος άρθρου, απαιτείται ειδική άδεια της Τράπεζας της Ελλάδος, η οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Όμοια άδεια απαιτείται και για τη μετατροπή υφιστάμενης εταιρείας σε ανώνυμη εταιρεία με αποκλειστικό σκοπό την πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων τρίτων, όπως και για την εγκατάσταση και λειτουργία στην Ελλάδα αλλοδαπών εταιρειών του αυτού σκοπού. Με πράξεις του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας καθορίζονται τα κριτήρια και οι προϋποθέσεις για την παροχή της άδειας της διάταξης αυτής. 3. Το καταβεβλημένο μετοχικό κεφάλαιο των ανωνύμων εταιρειών του εδαφίου β της παραγράφου 1 του άρθρου αυτού δεν μπορεί να είναι μικρότερο από το ήμισυ του ελάχιστου μετοχικού κεφαλαίου που απαιτείται για τη σύσταση ανωνύμων τραπεζικών εταιρειών. Η καταβολή του παραπάνω κεφαλαίου απαιτείται και για 21

28 τη χορήγηση άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας στην Ελλάδα αλλοδαπών εταιρειών πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων τρίτων. 4. Το κατά την προηγούμενη παράγραφο ελάχιστο μετοχικό κεφάλαιο πρέπει να είναι ολόκληρο καταβεβλημένο σε μετρητά. Κατ εξαίρεση επιτρέπεται η κάλυψη μέχρι του ημίσεος του μετοχικού κεφαλαίου με εισφορά σε είδος, εφ όσον αυτό θα χρησιμοποιηθεί από την ίδια την εταιρεία για την κάλυψη των αναγκών της. 5. Οι μετοχές των ανωνύμων εταιρειών του εδαφίου β της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου είναι ονομαστικές. Η μεταβίβαση τους για οποιαδήποτε νομική αιτία, με εξαίρεση την κληρονομική διαδοχή και τη γονική παροχή, χωρίς προηγούμενη άδεια της Τράπεζας της Ελλάδος είναι άκυρη, εάν με τη μεταβίβαση ο αποκτών συγκεντρώνει μετοχές που αντιπροσωπεύουν ποσοστό μεγαλύτερο του δέκα τοις εκατό του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου. Ο έλεγχος των εταιρειών αυτών διεξάγεται από μέλη του Σώματος Ορκωτών Λογιστών. Αρθρο 5 1. Η Τράπεζα της Ελλάδος ασκεί εποπτεία και έλεγχο στις εταιρίες του εδαφίου β της παραγράφου 1 του προηγούμενου άρθρου 4 και μπορεί να ζητεί από αυτές οποιαδήποτε σχετικά στοιχεία. 2. Με πράξεις του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος καθορίζονται συντελεστές φερεγγυότητας, ρευστότητας και συγκέντρωσης κινδύνων, που είναι υποχρεωτικοί για τις εταιρίες του άρθρου 4 του παρόντος νόμου. 3. Σε περιπτώσεις παράβασης των διατάξεων του νόμου αυτού, η Τράπεζα της Ελλάδος μπορεί να επιβάλλει όλα τα προβλεπόμενα για τις ανώνυμες εταιρίες μέτρα, εφαρμοζομένων αναλόγως και των σχετικών διατάξεων του νόμου για τον έλεγχο και την εποπτεία των τραπεζών. Αρθρο 6 1. Το αντικείμενο των συμβάσεων του άρθρου 1 του νόμου αυτού, καθώς και των παρεπόμενων αυτών συμφώνων, ασκούμενο από εταιρείες της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του παρόντος νόμου, υπάγεται στις διατάξεις του ν. 1642/1986 για την επιβολή του φόρου προστιθέμενης αξίας. 2. Ως φορολογητέα αξία για τον υπολογισμό του φόρου της προηγούμενης παραγράφου λαμβάνονται υπόψη τα πάσης φύσεως ακαθάριστα έσοδα των φορέων της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του νόμου αυτού, που προκύπτουν από 22

29 τη δραστηριότητα του άρθρου 1 του ίδιου νόμου, χωρίς καμία έκπτωση, με εξαίρεση το φόρο του παρόντος άρθρου, τα οποία υπόκεινται στον εκάστοτε σε ισχύ συντελεστή του πίνακα Β του Παραρτήματος II του άρθρου 67 του ν. 1642/ Για τον προσδιορισμό του καθαρού εισοδήματος κερδών των φορέων του άρθρου 4 του νόμου αυτού, επιτρέπεται να ενεργείται έκπτωση έως 3% επί του συνόλου των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων του, που προέρχονται από τη δραστηριότητα του άρθρου 1 του νόμου αυτού, για την κάλυψη του κινδύνου από τη δραστηριότητα αυτή. Η έκπτωση αυτή φέρεται σε ειδικό αφορολόγητο αποθεματικό, το ύψος του οποίου δεν μπορεί να υπερβαίνει το ήμισυ του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου των φορέων του εδαφίου β' της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του νόμου αυτού ή το τέταρτο του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου των φορέων του εδαφίου α' της ίδιας παραγράφου. Αρθρο 7 Λεπτομέρειες της εφαρμογής του παρόντος νόμου ρυθμίζονται με κοινές αποφάσεις των υπουργών Εθνικής Οικονομίας, Οικονομικών και Εμπορίου. Αρθρο 8 Τροποποίηση του ν. 1642/1986. Το εδάφιο κστ' της παραγράφου 1 του άρθρου 18 του ν. 1642/1986 αντικαθίσταται ως εξής: κστ' οι εργασίες, στις οποίες περιλαμβάνεται και η διαπραγμάτευση που αφορούν καταθέσεις, τρεχούμενους λογαριασμούς, πληρωμές, μεταφορές, καταθέσεων και εμβάσματα, απαιτήσεις, πιστωτικούς τίτλους, επιταγές και λοιπά αξιόγραφα, με εξαίρεση την είσπραξη απαιτήσεων τρίτων, καθώς και τις εργασίες που αφορούν την πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων που ενεργείται από τις επιχειρήσεις που ασχολούνται με τις εργασίες αυτές1 'Ν. 1905/1990 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ 23

30 ΠΡΑΞΗ ΔΙΟΙΚΗΤΗ 2168/ Με απόφαση της Τράπεζας της Ελλάδος (Πράξη Διοικητή 2168/ ) καθορίστηκαν οι όροι για την ίδρυση εταιρειών που θα αναλαμβάνουν την προεξόφληση απαιτήσεων των επιχειρήσεων-πελατών τους και την είσπραξή τους από τους οφειλέτες καθώς επίσης και την ανάληψη πράξεων factoring. Τα βασικά σημεία της πράξεως είναι: Το ελάχιστο μετοχικό κεφάλαιο των εταιρειών αυτών να είναι Ε (Ν 1905/ ) Μέχρι το 50% των ιδίων κεφαλαίων των εταιρειών αυτών μπορεί να είναι επενδεδυμένα σε πάγια στοιχεία τα οποία όμως θα πρέπει να εξυπηρετούν αποκλειστικά τις ανάγκες της εταιρείας. Συντελεστής φερεγγυότητας. Απαιτήσεις της εταιρείας factoring που προέρχονται από προεξοφλημένες απαιτήσεις των εταιρειών-πελατών της τις οποίες έχει αναλάβει να εισπράξει καθώς και τα ποσά που η εταιρεία factoring θα καταβάλει στις εταιρίες-πελάτες της στη λήξη των τιμολογίων τους από διενέργεια πράξεων factoring χωρίς δικαίωμα αναγωγής, δεν μπορεί να υπερβαίνει συνολικά το δεκαπλάσιο των ιδίων κεφαλαίων της εταιρείας factoring, ήτοι μετοχικού κεφαλαίου πλέον αποθεματικών και κερδών εις νέο. Συντελεστής συγκέντρωσης κινδύνων. Το σύνολο των ποσών που η εταιρεία factoring προεξοφλεί σε μια συγκεκριμένη εταιρεία-πελάτη έναντι απαιτήσεων που αυτή αναλαμβάνει να εισπράξει, δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο του είκοσι πέντε τοις εκατό (25%) των ιδίων κεφαλαίων της εταιρείας factoring. Μεγάλο χρηματοδοτικό άνοιγμα. Χαρακτηρίζεται ως μεγάλο χρηματοδοτικό άνοιγμα της εταιρείας factoring η προεξόφληση από αυτή απαιτήσεων μιας εταιρείας-πελάτη της (προμηθευτής), όταν το σύνολο των απαιτήσεών της προς τη συγκεκριμένη εταιρεία-πελάτη φτάνει ή υπερβαίνει το δέκα τοις εκατό (10%) των ιδίων κεφαλαίων της εταιρείας. Επίσης το σύνολο των μεγάλων χρηματοδοτικών ανοιγμάτων της εταιρείας factoring δεν μπορεί να υπερβαίνει το οκταπλάσιο των ιδίων κεφαλαίων της. 24

31 Γνωστοποίηση χρηματοδοτικών ανοιγμάτων. Οι εταιρείες factoring πρέπει να γνωστοποιούν στην Τράπεζα της Ελλάδος χρηματοδοτικά ανοίγματα μεγαλύτερα των Συντελεστής ρευστότητας Η μέση σταθμισμένη διάρκεια των δανειακών κεφαλαίων της εταιρείας factoring πρέπει να είναι μεγαλύτερη από τη μέση σταθμισμένη διάρκεια των απαιτήσεων των εταιρειών-πελατών της που έχει προεξοφλήσει. Οι εργασίες factoring επιβαρύνονται με Φόρο Προστιθέμενης Αξίας 18%. Στην Ελλάδα σήμερα λειτουργούν τράπεζες που τμήματά τους παρέχουν υπηρεσίες factoring. Αυτές είναι: η Τράπεζα Εργασίας, ΕΓΝΑΤΙΑ, ΕΘΝΙΚΗ, HSBC, ΠΕΙΡΑΙΩΣ. Παράλληλα, δραστηριοποιούνται στον ίδιο χώρο πέντε ανώνυμες εταιρείες factoring που έχουν το εν λόγω αντικείμενο ως αποκλειστικό σκοπό, όλες θυγατρικές τραπεζών, οι εξής: ABC FACTORS Α.Ε., ΕΜΠΟΡΙΚΗ FACTORING, EFG FACTO RS A.E., AAÏKH FACTORING, MULTIFACTORING A.E. 2 Το περιεχόμενο του 2168/ πάρθηκε από: ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟ Ν. ΙΩΑΝΝΗ ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ: Α. ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ, ΑΘΗΝΑ 1997, σελ

32 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ 3.1. ΕΝΝΟΙΑ FORFAITING ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ Α) ΕΝΝΟΙΑ TOY FORFAITING To forfaiting (εκχώρηση εμπορικών πιστωτικών τίτλων) όπως και το factoring, αποτελεί μια εναλλακτική και συμπληρωματική μορφή χρηματοδότησης που διαφοροποιείται από τον παραδοσιακό δανεισμό, σαν τρόπο χρησιμοποίησης και εφαρμογής του, τον οποίο όμως δεν αντικαθιστά. To forfaiting είναι η προεξόφληση εμπορικών πιστωτικών τίτλων στη διεθνή χρηματαγορά χωρίς δικαίωμα αναγωγής. Πρόκειται για σύμβαση που γίνεται μεταξύ ενός εξαγωγέα αγαθών και ενός αυτόνομου χρηματοδοτικού οργανισμού (εξής: forfaiter). Ο forfaiter προεξοφλεί γραμμάτια, συναλλαγματικές ή άλλα αξιόγραφα (πλήρως διαπραγματεύσιμα) από τον εξαγωγέα, αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα και τον πιστωτικό κίνδυνο μη κάλυψης τους από τον οφειλέτη του εξαγωγέα (εξής: εισαγωγέας). Έτσι λοιπόν ο forfaiter με την παραλαβή και τον έλεγχο των τυπικών στοιχείων του αξιογράφου, συμπληρώνεται ρητώς πλέον επί του σώματος της η ρήτρα χωρίς αναγωγή, δεχόμενος πιστωτικούς και πολιτικούς κινδύνους (π.χ. εξόφληση τίτλων, συναλλαγματική διαφορά, χώρες χωρίς πολιτική σταθερότητα κ.τ.λ.). η μοναδική ευθύνη του εξαγωγέα είναι η μεταβίβαση στον forfaiter απαίτησης υπαρκτής και έγκυρης. Β) Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ TOY FORFAITING Ο forfaiter λειτουργεί σαν ανεξάρτητος αυτόνομος χρηματοδοτικός οργανισμός - επιχείρηση με την νομική μορφή Α.Ε. που αγοράζει τίτλους για λογαριασμό της με σκοπό το κέρδος, οπότε δεν εξασφαλίζει ή καλύπτει απλώς κινδύνους. Ο στόχος του forfaiting είναι να δώσει στον εξαγωγέα ένα πολύ αποτελεσματικό μέσο χρηματοδότησης, πράγμα που του δίνει τη δυνατότητα να διασφαλίσει τις συμβάσεις που διαφορετικά θα τις είχε χάσει. Συνήθως ο forfaiter ζητά εγγύηση από την τράπεζα της εμπιστοσύνης του προκειμένου να δεχθεί προεξόφληση χωρίς δικαίωμα επανεκχώρησης. 26

33 Η λειτουργία του forfaiting απεικονίζεται ως εξής: Γ ραμμάτια Εκτός όμως από τις εταιρείες forfaiters, το forfaiting αναλαμβάνεται και από κρατικούς οργανισμούς όπως είναι ο Οργανισμός Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων (ο ΑΕΠ) ο οποίος ασφαλίζει έναντι πολιτικών, εμπορικών και καταστροφικών κινδύνων τις εξαγωγικές πιστώσεις που παρέχουν οι Έλληνες εξαγωγείς αγαθών και υπηρεσιών σε πελάτες του εξωτερικού. Οι forfaiters υπερτερούν έναντι των κρατικών φορέων χρηματοδότησης και ασφάλισης εξαγωγικών στα εξής σημεία: προϋποθέτει ελάχιστες γραφειοκρατικές διαδικασίες ο forfaiter καλύπτει και την εξαγωγή μεταχειρισμένων κεφαλαιουχικών αγαθών όπως χωματουργικά μηχανήματα, εξοπλισμούς για γεωτρήσεις, φορτηγά, ενώ οι κρατικοί φορείς καλύπτουν μόνο καινουργή κεφαλαιουχικά αγαθά. Ο forfaiter δεν έχει δεσμεύσεις, ως προς την περίοδο ή την μορφή της παρεχόμενης πίστωσης και μπορεί να την προσαρμόσει στις ιδιαίτερες ανάγκες που απαιτεί η κάθε περίπτωση. To forfaiting αφορά μόνο υπαρκτές απαιτήσεις, ενώ η ασφάλιση εξαγωγών καλύπτει και κινδύνους που παρουσιάζονται στο στάδιο μεταξύ παραγγελίας και παραλαβής του εμπορεύματος από τον αγοραστή. 27

34 Με την ασφάλιση εξαγωγών καλύπτεται ένα ποσοστό 75-90% του κινδύνου, ενώ στο forfaiting μεταβιβάζεται το 100% του κινδύνου.3 Γ) TO FORFAITING ΣΑΝ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΩΣ ΕΞΗΣ: 1. Αναλαμβάνει οφειλές σε τίτλους ή αξιόγραφα με συμφωνία χορήγησης πίστωσης και για περίοδο από 6 μήνες έως 10 χρόνια ή και περισσότερα (συνήθως όμως 5-7 χρόνια). 2. Χρησιμοποιούνται όλα τα νομίσματα αλλά περισσότερο τα δολάρια, τα Ελβετικά φράγκα. 3. Να υπάρχει συμφωνία για τη σταδιακή εξόφληση της οφειλής ώστε να αποτελούν μια σειρά εξαμηνιαίων δόσεων 4. Η εξόφληση των χρεών θα πρέπει να είναι εγγυημένη από κάποια τράπεζα, κρατικό οργανισμό ή πολυεθνική εταιρεία. Ο εγγυητής επιλέγεται από το FORFAITER. Μόνο σε περίπτωση που ο οφειλέτης είναι κρατικός οργανισμός δεν μπαίνει εγγυητής. 5. Τα αξιόγραφα θα πρέπει να καλύπτουν υποχρεώσεις που δεν αμφισβητούνται 6. Ο εξαγωγέας θα επιβαρυνθεί με το κόστος των προεξοφλητικών επιτοκίων, βάση το οποίο θα υπολογιστεί ο τόκος. Η λήξη της συμφωνίας του forfaiting θα γίνει με την συναίνεση και των δύο μελών (εξαγωγέα - forfaiter) μετά την συμφωνημένη περίοδο πίστωσης. Τα αξιόγραφα που συνήθως εμπλέκονται στις συναλλαγές του FORFAITING είναι: 1. Συναλλαγματικές 2. Εγγυητικές επιστολές 3. Υποσχετικές επιστολές 4. Ανέκκλητες πιστώσεις 2 Παρμένο από το βιβλίο ειδικά θέματα χρηματοδοτικής διοικήσεως. Εκδόσεις Α. Σταμούλης, Αθήνα

35 Ο θεσμός του FORFAITING δεν καλύπτει μόνο την εξαγωγική δραστηριότητα. Παρ όλα αυτά έχει συνδεθεί με τον κλάδο εξαγωγών και θεωρείται ως ένα επιπλέον των παραδοσιακών τρόπων, μέσο χρηματοδότησης των επιχειρήσεων. 29

36 ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΙΩΝ FORFAITERS Ο FORFAITER αγοράζοντας αξιόγραφα, παράλληλα κάνει κάποια επένδυση αντίστοιχου ύψους. Παρ' όλα αυτά μπορεί ο FORFAITER να μην επιθυμεί να δεσμεύσει τα κεφάλαια του σε μία μόνη επένδυση. Σε μία τέτοια περίπτωση ο FORFAITER αυτός θα αναζητήσει κάποιον δεύτερο FORFAITER για να του πουλήσει ένα μέρος της σειράς των αξιογράφων που έχει στην κυριότητα του και τα οποία αποτελούν την επένδυση του. Ο δεύτερος αυτός FORFAITER αποτελεί την δευτερογενή αγορά. Τέλος ο forfaiter, σαν αυτόνομος οργανισμός Α.Ε., μπορεί να προβεί και σε επενδύσεις στο Χ.Α.Α. σε μετοχικούς ή ομολογιακούς τίτλους, εκμεταλεύοντας έτσι τα κέρδη που αποκόμισε από την λειτουργία του forfaiting. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΕΞΑΓΩΓΕΑ ΑΠΟ TON FORFAITER Πριν ο forfaiter προχωρήσει στις ουσιαστικές ενέργειες θα πρέπει πρώτα να διερευνήσει τα ακόλουθα: 1) Το ύψος της χρηματοδότησης και την διάρκεια 2) Τον εξαγωγέα, εισαγωγέα και τον εγγυητή 3) Τον τρόπο παρεχόμενης ασφάλειας 4) Το είδος των προϊόντων προς εξαγωγή 5) Την ημερομηνία άφιξης των προϊόντων 6) Τον τρόπο πληρωμής 7) Τις απαιτούμενες άδειες έγκρισης για την παράδοση των προϊόντων 30

37 3.2 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ To FORFAITING εφαρμόζεται στο εξαγωγικό εμπόριο και έχει τα ακόλουθα πλεονεκτήματα: Ο FORFAITER χρηματοδοτεί χωρίς να έχει δικαίωμα αναγωγής στον εξαγωγέα. Είναι σαφές δε, ότι διαφέρει από μια απλή τραπεζική χρηματοδότηση, όπου ο δανειζόμενος εκχωρεί στην Τράπεζα τις απαιτήσεις που πρόκειται να εξοφληθούν, και αν δεν γίνει αυτό η Τράπεζα απαιτεί από τον δανειζόμενο την εξόφλησή τους. Ο εξαγωγέας αμέσως μόλις παραδώσει τα αγαθά ή υπηρεσίες εισπράττει τα μετρητά. Αυτό συμβάλλει στην αύξηση της ρευστότητας της επιχείρησης του εξαγωγέα, και μειώνει τον τραπεζικό δανεισμό Τους κινδύνους από τις νομισματικές ταραχές αλλά και τις πολιτικές αβεβαιότητες ή πτωχεύσεις του εγγυητή επωμίζεται ο FORFAITER. Ο εξαγωγέας έχει το δικαίωμα να τηρήσει πλήρη μυστικότητα όσον αφορά την χρηματοδότηση. Το επιτόκιο με το οποίο ο εξαγωγέας υπολογίζει το κόστος της χρηματοδότησης, το κόστος συμβολαίου και η μετατροπή του ξένου νομίσματος στο δικό του, διατηρείται σταθερό. Η εκχώρηση της οφειλής γίνεται έναντι ειλικρινών εγγράφων. Η διαπραγμάτευση για τη χρηματοδότηση μέσω FORFAITING για κάθε εμπορική συναλλαγή του εξαγωγέα γίνεται χωριστά. Ο εξαγωγέας δεν δεσμεύεται για όλες τις συναλλαγές του. Ο ρίσκος σε ξένο συνάλλαγμα είναι ουσιαστικά ανύπαρκτος. Η προεξόφληση του συνόλου της απαίτησης γίνεται σε μετρητά. Περιορισμένα όμως είναι τα μειονεκτήματα της χρηματοδότησης αυτής, όπως: 1. Ο εγγυητής που θα διαλέξει ο εξαγωγέας πρέπει να γίνει αποδεκτός από τον FORFAITER. 2. Το κέρδος του FORFAITER για την χρηματοδότηση αναμένεται μεγαλύτερο από αυτό του απλού εμπορικού δανειστή. 31

38 3.3 ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΘΕΣΜΩΝ FACTORING ΚΑΙ FORFAITING Οι θεσμοί FACTORING και FORFAITING αλληλοσυμπληρώνονται. Οι περιπτώσεις χρησιμοποίησης του FACTORING και FORFAITING γίνεται όταν συμβαίνουν τ ακόλουθα: 1. Υψηλός κίνδυνος, απόρριψη τιμολογίου 2. Μέτριος κίνδυνος, FACTORING τιμολογίου 3. Χαμηλός κίνδυνος, FORFAITING τιμολογίου Οι δύο αυτοί δεσμοί έχουν όμως και κάποιες πολύ σημαντικές διαφορές όπως: To FORFAITING αφορά το εξαγωγικό εμπόριο ενώ το FACTORING εφαρμόζεται και στο εγχώριο. Στο FACTORING αποκτούνται κυρίως λογιστικές απαιτήσεις ενώ στο FORFAITING δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο αφού ο εξαγωγέας μεταβιβάζει συναλλαγματικές και γραμμάτια κ.α. Στο FACTORING υπάρχει προκαθορισμένη προμήθεια ενώ στο FORFAITING δεν υπάρχει, αλλά πολλές φορές διαπραγματεύεται με τον εκχωρητή ένα ποσό εκτός του επιτοκίου. To FORFAITING γίνεται πάντα χωρίς το δικαίωμα της αναγωγής ενώ το FACTORING γίνεται με ή χωρίς το δικαίωμα αναγωγής. Το ποσοστό χρηματοδότησης του εξαγωγέα κατά το FORFAITING φθάνει το 100% ενώ στο FACTORING φτάνει το 80% και το υπόλοιπο 20% του κινδύνου μοιράζεται μεταξύ FACTOR και εχωρητή ανάλογα με κάποια ειδική συμφωνία. To FORFAITING καλύπτει τους επιχειρηματικούς, πολιτικούς και πιστωτικούς κινδύνους, ενώ το FACTORING καλύπτει μόνο τους επιχειρηματικούς και τους πιστωτικούς κινδύνους αλλά όχι πάντα. Ο Αντικείμενο του FACTOR είναι οι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις των οποίων η διάρκεια κυμαίνεται από μέρες. Αντίθετα το FORFAITING αφορά μακροπρόθεσμες περιπτώσεις με διάρκεια 5 μήνες έως και 7 χρόνια και προεξόφληση αξιογράφων, συναλλακτικών. Ισχύει η νομοθεσία του Factoring 3.4 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ FORFAITING 32

39 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ 4.1 ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ TOY VENTURE CAPITAL Ένα ακόμη σύγχρονο χρηματοπιστωτικό εργαλείο των επιχειρήσεων αποτελεί το καινοτομικό ή επιχειρηματικό κεφάλαιο, (venture capital). To v.c. είναι ένας θεσμός σχετικά καινούργιος στον Ελλαδικό χώρο και είναι τα μακροπρόθεσμα κεφάλαια, που επενδύονται σε νέες επιχειρήσεις από επενδυτικές εταιρείες καθώς και από ιδιώτες. Αυτές οι πηγές Ε.Κ. συμμετέχουν στο μετοχικό κεφάλαιο της επιχείρησης αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα την υποστήριξη της επιχείρησης τόσο σε οργανωτικό επίπεδο, όσο και σε τεχνητό, εμπορικό και χρηματοδοτικό. Επιπλέον το v.c. ενέχει και το στοιχείο των κινδύνων της μη απόδοσης της μακρόχρονης επένδυσης όπως και ο επιχειρηματίας χωρίς εξασφαλίσεις. Ο κίνδυνος, η κεφαλαιακή συμμετοχή και η υποστήριξη της επιχείρησης είναι και τα βασικά χαρακτηριστικά του Ε.Κ. και συγχρόνως αυτά που το διαφέρουν από άλλες μορφές χρηματοδότησης. Σκοπός της Εταιρείας Παροχής Επιχειρηματικού Κεφαλαίου (εξής: ΕΠΕΚ) είναι η προώθηση και υλοποίηση επενδύσεων υψηλής τεχνολογίας και καινοτομίας με την ίδρυση ή τη συμμετοχή τους σε νέες εταιρείες οι οποίες δεν έχουν την δυνατότητα να αντλήσουν κεφάλαια από άλλες πηγές χρηματοδότησης. Και δεν έχουν την δυνατότητα οι εταιρείες να αντλήσουν κεφάλαια γιατί είναι νέες και μικρού μεγέθους και η αγορά προώθησης των προϊόντων τους δεν είναι σαφώς προσδιορισμένη. Η συμμετοχή των ΕΠΕΚ ρευστοποιείται σε προκαθορισμένο χρόνο, είτε αντλώντας κέρδη από την υπεραξία των μετοχών είτε με τη μορφή μερισμάτων, που δημιουργήθηκε κατά την παραμονή τους στην εταιρεία. Έτσι ενδιαφέρονται για την αύξηση της κερδοφορίας και την αξία της χρηματοδοτούμενης επιχείρησης χωρίς όμως ο έλεγχος των μετοχών ή η κατοχή της πλειοψηφίας αυτών να αποτελεί τον κύριο στόχο τους. Η χρηματοδότηση μπορεί να αρχίσει από τα αρχικά στάδια ανάπτυξης της επιχείρησης και να φθάσει στη φάση όπου από μόνη της η επιχείρηση θα είναι σε θέση να αντλήσει κεφάλαια από τις παραδοσιακές πηγές χρηματοδότησης (όπως τράπεζες, χρηματιστήριο). 33