ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2016) 526 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ COSME Πρόγραμμα για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις Έκθεση παρακολούθησης 2014 {SWD(2016) 274 final} {SWD(2016) 277 final} EL EL

2 Περιεχόμενα 1. Εισαγωγή Εκτέλεση προϋπολογισμού το Πρόσβαση σε χρηματοδότηση Πρόσβαση σε αγορές Βελτίωση του πλαισίου προϋποθέσεων και της ανταγωνιστικότητας Προώθηση της επιχειρηματικότητας και της επιχειρηματικής νοοτροπίας Μέτρα στήριξης Διοικητικές δαπάνες Συνεισφορά στον στόχο για ενσωμάτωση της διάστασης του κλίματος Συμπέρασμα

3 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το COSME είναι το πρόγραμμα δράσεων της ΕΕ με σκοπό τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, με ειδική έμφαση στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ). Βασίζεται στο πρόγραμμα «Επιχειρηματικότητα και καινοτομία» (EIP) το οποίο θεσπίστηκε για τα έτη δυνάμει του προγράμματος-πλαισίου για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία (CIP). Οι δράσεις του προγράμματος COSME αποσκοπούν στη βελτίωση των συνεργειών με άλλα προγράμματα δαπανών της ΕΕ, ιδίως δε με τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) και το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» που περιλαμβάνει τις δραστηριότητες καινοτομίας οι οποίες στο παρελθόν εντάσσονταν στο πλαίσιο του EIP. Το πρόγραμμα COSME αποφέρει προστιθέμενη αξία αντιμετωπίζοντας διακρατικά ζητήματα και αδυναμίες της αγοράς σε τέσσερις βασικούς τομείς που καθορίζονται στη νομική βάση 1 : 1. βελτίωση της πρόσβασης των ΜΜΕ σε χρηματοδότηση υπό μορφή μετοχικού κεφαλαίου και δανείων (τουλάχιστον 60 % του συνολικού δημοσιονομικού κονδυλίου) 2. βελτίωση της πρόσβασης σε αγορές, εντός και εκτός της Ένωσης (21,5 %) 3. βελτίωση του πλαισίου προϋποθέσεων για τις επιχειρήσεις και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ (11 %) 4. προώθηση της επιχειρηματικότητας και της επιχειρηματικής νοοτροπίας (2,5 %). Εκτός από τα 28 κράτη μέλη της ΕΕ, το 2014 συμμετείχαν στο πρόγραμμα COSME και οι παρακάτω τρίτες χώρες: Ισλανδία, Μαυροβούνιο, Τουρκία, Μολδαβία και πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Η Επιτροπή είναι υπεύθυνη για τη γενική εφαρμογή του προγράμματος COSME. Ο πρώτος στόχος υλοποιείται μέσω των χρηματοδοτικών μέσων που έχουν ανατεθεί στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤΕ). Η υλοποίηση των δράσεων των στόχων 2, 3 και 4 έχει ανατεθεί σε μεγάλο βαθμό στον Εκτελεστικό Οργανισμό για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (EASME). Για ορισμένες δραστηριότητες ανάλυσης και συγκριτικής αξιολόγησης προβλέπεται επίσης έμμεση διαχείριση από διεθνείς οργανισμούς. Η παρούσα έκθεση παρέχει μια επισκόπηση της δημοσιονομικής εκτέλεσης του προγράμματος COSME το 2014, σύμφωνα με το άρθρο 15 του κανονισμού για το πρόγραμμα COSME, συμπεριλαμβανομένων μέτρων στήριξης και δαπανών διοικητικής φύσης. Λεπτομερή στοιχεία για την υλοποίηση κάθε στόχου περιλαμβάνονται στο παράρτημα 1. Το παράρτημα 2 περιλαμβάνει τον κατάλογο των δικαιούχων για τις προσκλήσεις υποβολής προτάσεων. 1 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1287/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου

4 2. ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΟ 2014 Στη νομική βάση για το πρόγραμμα COSME καθορίζεται συνολικός ενδεικτικός προϋπολογισμός ύψους 2,3 δισ. EUR για την επταετή περίοδο του προγράμματος COSME ( ). Ο προϋπολογισμός ακολουθεί κύκλο δαπανών, ενώ οι αναλήψεις υποχρεώσεων προβλέπεται να αυξάνονται σταδιακά έως το τελευταίο έτος του προγράμματος το Οι πιστώσεις πληρωμών αναμένεται να ακολουθήσουν την ίδια τάση, ωστόσο σε χαμηλότερο επίπεδο το 2014, καθώς δεν είχαν εξασφαλιστεί οι απαραίτητες νομικές δεσμεύσεις για την καταβολή των πληρωμών. Η νομική βάση για το πρόγραμμα COSME ορίζει ότι το πρόγραμμα υλοποιείται μέσω ετήσιου προγράμματος εργασίας και μέσω μέτρων στήριξης. Στον προϋπολογισμό περιλαμβάνονται επίσης διοικητικές πιστώσεις για τη διαχείριση του προγράμματος. Ο προϋπολογισμός του προγράμματος COSME εκτελείται μέσω τεσσάρων γραμμών προϋπολογισμού, ενώ οι πιστώσεις καθορίζονται από την αντίστοιχη αναθεωρημένη απόφαση χρηματοδότησης για το Κατόπιν προσθήκης συνεισφορών από τρίτες χώρες, αχρησιμοποίητων πιστώσεων από την προηγούμενη προγραμματική περίοδο και διαφόρων μεταφορών, ο διαθέσιμος προϋπολογισμός για το 2014 είχε ως εξής: α) γραμμή προϋπολογισμού για διοικητικές δαπάνες: EUR β) γραμμή προϋπολογισμού για τη λειτουργία του οργανισμού EASME: EUR γ) γραμμή προϋπολογισμού για το σύνολο των λοιπών επιχειρησιακών δαπανών: EUR δ) γραμμή προϋπολογισμού για τις επιχειρησιακές δαπάνες για την πρόσβαση σε χρηματοδότηση: EUR Στην απόφαση χρηματοδότησης για τα μέτρα στήριξης 3 προβλέπεται συνεισφορά ύψους EUR, η οποία περιλαμβάνεται στη γραμμή προϋπολογισμού του γενικού προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Ο συνολικός διαθέσιμος προϋπολογισμός, συμπεριλαμβανομένων των διοικητικών πιστώσεων, για την υλοποίηση των 36 δράσεων που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα εργασίας του 2014 ανέρχεται σε EUR. Το 2014 αποτέλεσε ένα έτος μετάβασης από το πρόγραμμα-πλαίσιο για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία (CIP) στο πρόγραμμα COSME, με την ανάθεση της υλοποίησης σε έναν νέο εκτελεστικό οργανισμό, την ανανέωση ενός από τα βασικά συστατικά στοιχεία του προγράμματος, του δικτύου «Enterprise Europe Network», και τη σύσταση δύο νέων χρηματοδοτικών μέσων, ενός για τη δανειοδότηση και ενός για τα μετοχικά κεφάλαια. Το πρόγραμμα CIP ( ) κάλυπτε το μεταβατικό στάδιο για τα δύο αυτά μέσα προκειμένου να αποφευχθεί τυχόν διακοπή των δραστηριοτήτων. Η εξωτερική ανάθεση των προγραμμάτων δαπανών διενεργήθηκε σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την ανάθεση της διαχείρισης των 2 C(2014) 4993 final 3 C(2014) 5590 final 4

5 προγραμμάτων για τα έτη σε εκτελεστικούς οργανισμούς. 4 Ο Εκτελεστικός Οργανισμός για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (EASME) συστάθηκε δυνάμει της εκτελεστικής απόφασης της Επιτροπής της 17ης Δεκεμβρίου και της πράξης μεταβίβασης αρμοδιοτήτων που εκδόθηκε την 23η Δεκεμβρίου 6. Η ΓΔ GROW είναι η επικεφαλής μητρική ΓΔ του EASME. 7 Περίπου το 92 % των δραστηριοτήτων του προγράμματος COSME, εξαιρουμένης της πρόσβασης σε χρηματοδότηση, ανατέθηκαν στον EASME. Το 2014 ήταν ένα ιδιαίτερα απαιτητικό έτος για τον EASME. Ο οργανισμός διαχειρίστηκε προϋπολογισμό ύψους περίπου εκατ. EUR (έναντι 586 εκατ. EUR το 2013). Ο αριθμός των εργαζομένων αυξήθηκε από 144 (το 2013) σε 300 ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης (ΙΠΑ) έως το τέλος του έτους. Αυτό δημιούργησε προβλήματα κατά το αρχικό στάδιο και οδήγησε σε καθυστερήσεις στην υλοποίηση. Κατά συνέπεια, 78,8 εκατ. EUR από τα 95,5 εκατ. EUR που ανατέθηκαν από το πρόγραμμα COSME μεταφέρθηκαν προς υλοποίηση το Ο οργανισμός διεκπεραίωσε τις εκκρεμότητες το 2015 και πέτυχε επίπεδο υλοποίησης 98,3 % για τις δράσεις του 2014 που μεταφέρθηκαν στο Συνολικά, δεσμεύτηκε το 99,23 % των διαθέσιμων εκατ. EUR. Όσον αφορά τις πληρωμές, το ποσοστό εκτέλεσης ήταν περίπου 93,08 % λόγω των ποσοστών διοικητικών δαπανών, ενώ στις επιχειρησιακές γραμμές επιτεύχθηκε 100 % εκτέλεση. 4 SEC(2013) 493 final 5 Εκτελεστική απόφαση 2013/771/ΕΕ της Επιτροπής της C(2013) Άλλες μητρικές ΓΔ είναι οι εξής: RTD, CNECT, ENV, CLIMA, MARE, ENER. 5

6 Πίνακας: Συνολικός διαθέσιμος προϋπολογισμός COSME το 2014 για αναλήψεις υποχρεώσεων Γραμμή προϋπολογισμού για διοικητικές δαπάνες Ψηφισθείς προϋπολογισμός, διαθέσιμος κατόπιν μεταφορών: Λοιπά εξωτερικά έσοδα για ειδικό προορισμό: Συνεισφορές τρίτων χωρών: Συνολικός διαθέσιμος προϋπολογισμός για αναλήψεις υποχρεώσεων: Γραμμή προϋπολογισμού για τη λειτουργία του οργανισμού EASME: Ψηφισθείς προϋπολογισμός, διαθέσιμος κατόπιν μεταφορών: Λοιπά εξωτερικά έσοδα για ειδικό προορισμό: Συνεισφορές τρίτων χωρών: Συνολικός διαθέσιμος προϋπολογισμός για αναλήψεις υποχρεώσεων: Γραμμή προϋπολογισμού για το σύνολο των λοιπών επιχειρησιακών δαπανών Ψηφισθείς προϋπολογισμός, διαθέσιμος κατόπιν μεταφορών: Έσοδα για ειδικό προορισμό χωρίς μεταφορά υπολειμματικών πιστώσεων: Συμμετοχή ΕΖΕΣ Συνολικός διαθέσιμος προϋπολογισμός για αναλήψεις υποχρεώσεων: Γραμμή προϋπολογισμού για τις επιχειρησιακές δαπάνες για την πρόσβαση σε χρηματοδότηση Ψηφισθείς προϋπολογισμός: Μεταφορά σε αύξηση κεφαλαίου του ΕΤΕ: Συμμετοχή ΕΖΕΣ Συνολικός διαθέσιμος προϋπολογισμός για αναλήψεις υποχρεώσεων:

7 Πίνακας: Εκτέλεση προϋπολογισμού COSME το 2014 Αναλήψεις υποχρεώσεων 8 Πληρωμές 9 Γραμμή προϋπολογισ μού Μεταφορά EASME Μεταφορά GROW Σύνολο COSME Πρόσβαση σε χρηματοδότηση Πρόσβαση σε αγορές, επιχειρηματικό περιβάλλον & επιχειρηματικότητα Διαθέσιμος προϋπολογισμός Εκτελεσθείς προϋπολογισμός Εκτέλεση % Διαθέσιμες πιστώσεις για πληρωμές Εκτελεσθείσα πληρωμή Εκτέλεση % ,00 % ,00 % υλοποίηση από GROW ,42 % ,33 % ανάθεση σε EASME ,83 % ,90 % ανάθεση σε άλλες ΓΔ ,00 % ,04 % συνολικός δεσμευθείς προϋπολογισμός το 2014, συμπεριλαμβανομένων μεταφορών για τη γραμμή δράσεις που μεταφέρθηκαν στο 2015 δράσεις που μεταφέρθηκαν στο 2015 Τελική εκτέλεση κατόπιν υλοποίησης το 2015 των δράσεων που μεταφέρθηκαν Διοικητικός προϋπολογισμός EASME - Διοικητικός προϋπολογισμός Επιχειρησιακός προϋπολογισμός που δεσμεύτηκε το 2014, συμπεριλαμβανομένων μεταφορών Επιχειρησιακός προϋπολογισμός που δεσμεύτηκε το 2014, κατόπιν τελικής υλοποίησης των μεταφορών το 2015 Σύνολο προϋπολογισμού που εκτελέστηκε, συμπεριλαμβανομένων διοικητικών δαπανών κατόπιν εκτέλεσης των μεταφορών ,69 % ,70 % ,30 % ,88 % ,25 % ,70 % ,04 % ,10 % ,38 % ,38 % ,87 % ,71 % ,25 % ,23 % ,08 % 8 Συμπεριλαμβανομένου του ψηφισθέντος προϋπολογισμού, των πιστώσεων που μεταφέρθηκαν από το πρόγραμμα CIP, των συνεισφορών τρίτων χωρών, της συμμετοχής ΕΖΕΣ και των μεταφορών 9 Συμπεριλαμβανομένου του ψηφισθέντος προϋπολογισμού, των πιστώσεων που μεταφέρθηκαν από το πρόγραμμα CIP, των συνεισφορών τρίτων χωρών, της συμμετοχής ΕΖΕΣ και των μεταφορών 7

8 2.1 ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΕ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Στον κανονισμό για το πρόγραμμα COSME ορίζεται ότι τουλάχιστον 60 % του συνολικού προϋπολογισμού (1,4 εκατ. EUR) πρέπει να διατεθεί στα χρηματοδοτικά μέσα για την περίοδο Το 2014 η πρόσβαση σε χρηματοδότηση αντιστοιχούσε στο 58 % (163,5 εκατ. EUR) του χρηματοδοτικού κονδυλίου που διατίθεται για το πρόγραμμα COSME. Μετά από μεταφορά 21,25 εκατ. EUR στο ΕΤΕ για αύξηση κεφαλαίου, ο διαθέσιμος προϋπολογισμός για τη διευκόλυνση της πρόσβασης των ΜΜΕ σε χρηματοδότηση μέσω του μηχανισμού εγγύησης δανείων (LGF) και του μηχανισμού μετοχικού κεφαλαίου για την ανάπτυξη (EFG) ανερχόταν σε 140,8 εκατ. EUR. Ο συνολικός δεσμευθείς προϋπολογισμός για τον LGF ανερχόταν σε 89,1 εκατ. EUR, ενώ ο συνολικός δεσμευθείς προϋπολογισμός για τον EFG ανερχόταν σε 51,7 εκατ. EUR. Η συμφωνία ανάθεσης αρμοδιοτήτων που συνάφθηκε με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων υπογράφηκε τον Ιούλιο του Στη συνέχεια, το ΕΤΕ εξέδωσε δύο διαδοχικές προσκλήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την επιλογή ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών οι οποίοι με τη σειρά τους θα επιλέξουν τους τελικούς δικαιούχους στο πλαίσιο του LGF ή του EFG, σύμφωνα με τη συνήθη επιχειρηματική πρακτική τους και λαμβάνοντας υπόψη τα κριτήρια επιλεξιμότητας για τον LGF ή τον EFG. Προς τα τέλη του 2014 υπογράφηκαν οι πρώτες συμβάσεις εγγύησης δυνάμει του LGF μεταξύ του ΕΤΕ και των ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών και στις αρχές του 2015 χορηγήθηκαν τα πρώτα δάνεια προς ΜΜΕ. Οι εν λόγω συμβάσεις θα παρέχουν χρηματοδότηση για τις ΜΜΕ οι οποίες σε διαφορετική περίπτωση δεν θα ήταν σε θέση να λάβουν χρηματοδότηση είτε λόγω του υψηλότερου κινδύνου που θεωρείται ότι ενέχουν είτε λόγω της έλλειψης επαρκών εγγυήσεων. Η σύναψη συμβάσεων χρηματοδότησης στο πλαίσιο του EFG είναι πιο περίπλοκη και αρκετά χρονοβόρα. Παρά το γεγονός ότι το ΕΤΕ διενήργησε ελέγχους δέουσας επιμέλειας για πολλές προτάσεις, δεν συνάφθηκε καμία συμφωνία χρηματοδότησης πριν από το τέλος του Καθ όλη τη διάρκεια του 2014, ο μηχανισμός εγγυήσεων υπέρ των ΜΜΕ (SMEG) δυνάμει του προγράμματος για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία, το οποίο προηγήθηκε του LGF, εξακολούθησε να υποστηρίζει τις ΜΜΕ και πλέον ΜΜΕ έλαβαν χρηματοδότηση ύψους άνω των 3 δισ. EUR με τη στήριξη του SMEG. Από τη δρομολόγησή του, ο SMEG έχει στηρίξει την παροχή χρηματοδότησης άνω των 19 δισ. EUR σε περίπου ΜΜΕ. Ο μηχανισμός GIF (μηχανισμός υψηλής ανάπτυξης και καινοτομίας για τις ΜΜΕ) εξακολούθησε να παρέχει κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου σε ΜΜΕ, κινητοποιώντας χρηματοδότηση μετοχικών κεφαλαίων ύψους άνω των 288 εκατ. EUR για τη στήριξη 112 ΜΜΕ. Από τη δρομολόγησή του, ο GIF έχει κινητοποιήσει χρηματοδότηση μετοχικών κεφαλαίων ύψους άνω των 3 δισ. EUR για τη στήριξη 450 ΜΜΕ. Ο αριθμός αυτός θα συνεχίσει να αυξάνεται για αρκετά χρόνια, καθώς πολλά από τα κεφάλαια διανύουν ακόμη τα πρώτα στάδια της πενταετούς επενδυτικής τους περιόδου. Έως το τέλος του 2015, και πλέον ΜΜΕ είχαν λάβει χρηματοδότηση ύψους περίπου εκατ. EUR στο πλαίσιο του LGF, χάρη και στην ενίσχυση του COSME LGF μέσω πρόσθετης δυνατότητας ανάληψης κινδύνου που παρείχε το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ), η οποία κατέστη διαθέσιμη τον Ιούλιο του Η υλοποίηση 8

9 ξεπέρασε τις προσδοκίες και επιβεβαίωσε την υψηλή ζήτηση της αγοράς για χρηματοδότηση προς ΜΜΕ που ενέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, ιδίως δε νεοφυείς επιχειρήσεις και μικρές επιχειρήσεις. Προβλέφθηκαν συνοδευτικά μέτρα για την προαγωγή των δύο χρηματοδοτικών μέσων του προγράμματος COSME και για την περαιτέρω προώθηση της πρόσβασης των ΜΜΕ σε χρηματοδότηση, καθώς και για τη συλλογή χρήσιμων στοιχείων και δεδομένων τόσο για την παρακολούθηση όσο και για τη διαμόρφωση πολιτικών σχετικά με την πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Οι πόροι του προϋπολογισμού που δεσμεύθηκαν το 2014 για τις συνοδευτικές δράσεις ανέρχονται σε EUR ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΕ ΑΓΟΡΕΣ Στον κανονισμό για το πρόγραμμα COSME ορίζεται ότι ένα ενδεικτικό ποσοστό 21,5 % του συνολικού προϋπολογισμού πρέπει να διατίθεται για τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε αγορές. Το 2014 διατέθηκαν 61,5 εκατ. EUR στη διεθνοποίηση των ΜΜΕ, ποσό που αντιστοιχεί στο 24 % του χρηματοδοτικού κονδυλίου για το Το πρόγραμμα COSME παρέχει στήριξη σε ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και ιδιαίτερα σε ΜΜΕ προκειμένου να επωφελούνται από την ενιαία αγορά δημιουργώντας επιχειρηματικούς δεσμούς εκτός της χώρας τους, αλλά και να πραγματοποιούν εξαγωγές εκτός Ευρώπης. Το δίκτυο «Enterprise Europe Network» (EEN) στηρίζει τις ΜΜΕ σε τοπικό επίπεδο με 600 και πλέον γραφεία εντός και εκτός της ΕΕ. Παρέχει συνδρομή στις ΜΜΕ ώστε να βρίσκουν διεθνείς επιχειρηματικούς, τεχνολογικούς και ερευνητικούς εταίρους τόσο στην ΕΕ όσο και σε άλλες συμμετέχουσες χώρες. Μέσω ειδικών συμβουλευτικών υπηρεσιών, το δίκτυο προάγει τη συμμετοχή ΜΜΕ σε προγράμματα χρηματοδότησης της ΕΕ, όπως το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» και τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία. Το 2015, περίπου ΜΜΕ έλαβαν ποικίλες υπηρεσίες μέσω του δικτύου «Enterprise Europe Network» σε όλες τις περιφέρειες της ΕΕ, από παροχή ενημέρωσης σχετικά με τη νομοθεσία και τα προγράμματα της ΕΕ έως εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες (π.χ. σχετικά με τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας και την αποτελεσματική χρήση των πόρων), καθώς και εκδηλώσεις ανάπτυξης επαφών. Το 2014 δημοσιεύτηκαν δύο προσκλήσεις υποβολής προτάσεων για την ανανέωση της θητείας των μελών του δικτύου και τη σύναψη συμφωνιών-πλαισίων σύμπραξης (FPA) με τις κοινοπραξίες που είναι υπεύθυνες για τα τοπικά σημεία επαφής. Όσον αφορά τη σύναψη των συμφωνιών-πλαισίων σύμπραξης και επακόλουθων ειδικών συμφωνιών για τα πρώτα δυο έτη δράσεων, σημειώθηκαν καθυστερήσεις και για ορισμένες συμφωνίες οι εν λόγω ενέργειες συνεχίστηκαν έως τον Ιούνιο του Ωστόσο, για τη συντριπτική πλειονότητα των εταίρων που επιλέχθηκαν στην πρώτη πρόσκληση, το δίκτυο EEN ξεκίνησε τις 10 Βλέπε την έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο όσον αφορά τα υποστηριζόμενα από το γενικό προϋπολογισμό χρηματοδοτικά μέσα σύμφωνα με το άρθρο 140 παράγραφος 8 του δημοσιονομικού κανονισμού στις 31 Δεκεμβρίου 2013 που δημοσιεύθηκε την 13/11/2015 (COM(2015)565 final) 9

10 δραστηριότητές του από την 1η Ιανουαρίου Επίσης, από την ίδια ημερομηνία, η Επιτροπή ξεκίνησε να συνεισφέρει στις επιλέξιμες δαπάνες τους. Οι δραστηριότητες του δικτύου EEN το 2014 χρηματοδοτήθηκαν από το πρόγραμμα εργασίας του CIP για το 2013 ώστε να διασφαλίζεται η συνέχεια της δραστηριότητας, ενώ το πρόγραμμα εργασίας του COSME για το 2014 παρείχε συγχρηματοδότηση για τις δραστηριότητες του 2015 (προϋπολογισμός 49,5 εκατ. EUR). Το πρόγραμμα COSME χρηματοδότησε επίσης διάφορες δραστηριότητες για την υποστήριξη της διεθνοποίησης των ΜΜΕ σε τρίτες χώρες, συμπεριλαμβανομένων γραφείων βοήθειας των ΜΜΕ για θέματα δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. Παρείχαν συμβουλές και υποστήριξη σε ευρωπαϊκές ΜΜΕ που αντιμετωπίζουν δυσχέρειες όσον αφορά τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας στην Κίνα και στις χώρες που είναι μέλη του ASEAN (Σύνδεσμος κρατών της Νοτιοανατολικής Ασίας) και της MERCOSUR (Κοινή Αγορά του Νότου), ή δυσχέρειες όσον αφορά τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας που προκύπτουν από τις εν λόγω χώρες, με προϋπολογισμό ύψους 7,2 εκατ. EUR. Το Κέντρο Βιομηχανικής Συνεργασίας ΕΕ-Ιαπωνίας (2,6 εκατ. EUR) διευκόλυνε, μεταξύ άλλων, την πρόσβαση των ΜΜΕ στην ιαπωνική αγορά. 2.3 ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Στον κανονισμό για το πρόγραμμα COSME ορίζεται ότι ένα ενδεικτικό ποσοστό 11 % του συνολικού προϋπολογισμού πρέπει να διατίθεται για τη βελτίωση του πλαισίου προϋποθέσεων και της ανταγωνιστικότητας. Το 2014, διοχετεύθηκαν για τον εν λόγω στόχο 24,3 εκατ. EUR βάσει του προγράμματος εργασίας και 5,8 εκατ. EUR βάσει των μέτρων στήριξης, ποσά που αντιστοιχούν στο 11,7 % του χρηματοδοτικού κονδυλίου. Το πρόγραμμα COSME χρηματοδότησε δράσεις που στοχεύουν στη μείωση του διοικητικού φόρτου, την υποστήριξη της έξυπνης και φιλικής προς τις ΜΜΕ νομοθεσίας, την ενδυνάμωση του συντονισμού των βιομηχανικών πολιτικών των κρατών μελών και την ενίσχυση της χρήσης της αρχής «Προτεραιότητα στις μικρές επιχειρήσεις». Το πρόγραμμα COSME προώθησε επίσης την αποτελεσματική χρήση των πόρων, τη βιωσιμότητα και την εταιρική κοινωνική ευθύνη. Πραγματοποιήθηκαν επίσης δράσεις για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας στρατηγικά σημαντικών τομέων της ευρωπαϊκής οικονομίας. Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων που στοχεύουν στη βελτίωση του πλαισίου προϋποθέσεων για τις ΜΜΕ, χρηματοδοτήθηκαν οι ακόλουθες δραστηριότητες: Ομάδα υψηλού επιπέδου για τον διοικητικό φόρτο: 0,4 εκατ. EUR. Παρακολούθηση και έλεγχος της πρωτοβουλίας «Small Business Act» (SBA), συμπεριλαμβανομένης της συνέλευσης των ΜΜΕ, των συνεδριάσεων των δικτύων απεσταλμένων ΜΜΕ και των ευρωπαϊκών βραβείων προώθησης της επιχειρηματικότητας: 1,8 εκατ. EUR. Εφαρμογή της πρωτοβουλίας «Small Business Act», εργαλεία προβολής συμπεριλαμβανομένου του Business Planet, της πύλης για τις ΜΜΕ και της έκδοσης οδηγών σχετικά με τη στήριξη της πολιτικής για τις ΜΜΕ από διαρθρωτικά ταμεία: 1,3 εκατ. EUR. 10

11 Ανασκόπηση της επίδοσης των ΜΜΕ: 0,9 εκατ. EUR Εργαλείο αυτοαξιολόγησης της αποτελεσματικής χρήσης των πόρων για ΜΜΕ: 0,5 εκατ. EUR. Διοργάνωση του πολυμερούς φόρουμ για την εταιρική κοινωνική ευθύνη (ΕΚΕ): 0,25 εκατ. EUR Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων που στοχεύουν στη στήριξη της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της στήριξης των βιομηχανικών τομέων, χρηματοδοτήθηκαν οι ακόλουθες δραστηριότητες: Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και βιωσιμότητας του ευρωπαϊκού τουρισμού: 8,7 εκατ. EUR Πρόγραμμα διεθνοποίησης συνεργατικών σχηματισμών (Cluster Internationalization) για ΜΜΕ: 5,65 εκατ. EUR (συνδυασμός 4,15 εκατ. EUR από τον προϋπολογισμό του 2014 και 1,5 εκατ. EUR από τον προϋπολογισμό του 2015). Ηλεκτρονικές δεξιότητες για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία: 2,5 εκατ. EUR. Πρόγραμμα αριστείας των συνεργατικών σχηματισμών (Cluster Excellence): 1,5 εκατ. EUR. Υλοποίηση του σχεδίου δράσης «Κατασκευές 2020»: 1 εκατ. EUR. Προώθηση και υποστήριξη της ευρωπαϊκής στρατηγικής για βασικές τεχνολογίες γενικής εφαρμογής (KETS): 0,550 εκατ. EUR. Συμμετοχή σε διεθνείς ομάδες μελετών για το καουτσούκ, το νικέλιο, τον χαλκό, τον μόλυβδο και τον ψευδάργυρο: 0,2 εκατ. EUR. Υλοποίηση του σχεδίου δράσης «Αποδοτικότερος τομέας άμυνας για ασφαλέστερη Ευρώπη»: 0,2 εκατ. EUR. Παρακολούθηση και εφαρμογή των αρχών ορθής πρακτικής στις κάθετες σχέσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων: 0,2 εκατ. EUR. Ανταλλαγή ορθών πρακτικών για την υποστήριξη της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας: 0,2 εκατ. EUR. Η ομάδα υψηλού επιπέδου για τον διοικητικό φόρτο συνέβαλε στην ανταλλαγή ορθών πρακτικών και στην παρακολούθηση του προγράμματος δράσης για τη μείωση του διοικητικού φόρτου για τις επιχειρήσεις, μέσω 7 συνεδριάσεων ολομέλειας, 12 επισκέψεων σε κράτη μέλη, δημοσίευσης έκθεσης και διοργάνωσης τελικής διάσκεψης που ανοίγει τον δρόμο για την πλατφόρμα REFIT της ΕΕ. Η ανασκόπηση της επίδοσης των ΜΜΕ παρείχε μια επισκόπηση των ευρωπαϊκών ΜΜΕ, καθώς και λεπτομερή στοιχεία σχετικά με την υλοποίηση της πρωτοβουλίας «Small Business Act» στα κράτη μέλη και σε ορισμένες τρίτες χώρες. Οι ειδικές πληροφορίες ανά κράτος μέλος ενσωματώθηκαν στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Το δίκτυο απεσταλμένων ΜΜΕ, η ετήσια συνέλευση των ΜΜΕ και η ευρωπαϊκή εβδομάδα ΜΜΕ παρείχαν δεδομένα για την αύξηση της ευαισθητοποίησης και την ανταλλαγή ορθών πρακτικών σε όλους τους τομείς της πρωτοβουλίας «Small Business Act». Τέλος, ο 4ος κύκλος του «Business Planet» στον τηλεοπτικό σταθμό Euronews ξεκίνησε στις 12 Ιουνίου

12 Η εκστρατεία «e-skills for Jobs» («Ηλεκτρονικές δεξιότητες για θέσεις εργασίας») κάλυψε 30 χώρες, με τη συμμετοχή 384 οργανισμών και τη συγκέντρωση και πλέον συμμετεχόντων, ενώ είχε περίπου 115 εκατ. αποδέκτες. Η πρωτοβουλία «Clusters Go International» υποστήριξε τη σύναψη 15 συγχρηματοδοτούμενων ευρωπαϊκών στρατηγικών συμπράξεων «European Strategic Cluster Partnerships-Going International» που συγκέντρωσαν 88 συνεργατικούς σχηματισμούς σε 21 χώρες της ΕΕ και απευθύνονται σε ΜΜΕ σε ολόκληρη την Ευρώπη. 2.4 ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΝΟΟΤΡΟΠΙΑΣ Στον κανονισμό για το πρόγραμμα COSME ορίζεται ότι ένα ενδεικτικό ποσοστό 2,5 % του συνολικού προϋπολογισμού πρέπει να διατίθεται για την προώθηση της επιχειρηματικότητας και της επιχειρηματικής νοοτροπίας. Το 2014, προϋπολογισμός ύψους 12,9 εκατ. EUR διατέθηκε στην προώθηση της επιχειρηματικότητας, ιδιαίτερα δε στο πρόγραμμα κινητικότητας Erasmus για νεαρούς επιχειρηματίες, ποσό που αντιστοιχεί στο 5 % του συνολικού χρηματοδοτικού κονδυλίου για το πρόγραμμα COSME. Η πρόσκληση υποβολής προτάσεων για το πρόγραμμα Erasmus για νεαρούς επιχειρηματίες έτυχε μεγάλης ανταπόκρισης και έλαβε πρόσθετη χρηματοδότηση ύψους 1 εκατ. EUR σε δημοσιονομικά πλεονάσματα που σχηματίστηκαν μετά από τις προηγούμενες δράσεις. Μέχρι στιγμής11, έχουν καταχωριστεί περί τα προφίλ επιχειρηματιών και έχουν πραγματοποιηθεί αντιστοιχίσεις που αφορούν επιχειρηματίες. Έρευνα δείχνει ότι άνω του ενός τρίτου των επίδοξων επιχειρηματιών που συμμετείχαν ίδρυσαν πράγματι επιχείρηση. Επιπλέον, το πρόγραμμα COSME υποστήριξε την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών για την προώθηση της εκπαίδευσης στην επιχειρηματικότητα στην ΕΕ. Παρασχέθηκε ειδική στήριξη για επιχειρηματίες του διαδικτύου. Ορισμένες από τις δράσεις επικεντρώθηκαν σε συγκεκριμένες ομάδες, όπως άτομα νεαρής ηλικίας, γυναίκες ή ηλικιωμένους επιχειρηματίες, παρέχοντας καθοδήγηση και άλλα μέτρα προσαρμοσμένα στις ιδιαίτερες ανάγκες τους προς διευκόλυνση της ανάπτυξης επιχειρηματικότητας στις εν λόγω ομάδες. Χρηματοδοτήθηκαν οι ακόλουθες δραστηριότητες: Πρόγραμμα Erasmus για νέους επιχειρηματίες 7,3 εκατ. EUR. Digital Entrepreneurship Monitor (παρατηρητήριο ψηφιακής επιχειρηματικότητας): 2,6 εκατ. EUR. Επιγραμμική ηλεκτρονική πλατφόρμα για τη γυναικεία επιχειρηματικότητα: 1,05 εκατ. EUR. Ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών για την επιχειρηματικότητα της τρίτης ηλικίας: 0,4 εκατ. EUR. 11 Στοιχεία που συλλέχθηκαν το

13 Στήριξη της εφαρμογής της πολιτικής για την επιχειρηματικότητα: 12 0,6 εκατ. EUR. Εκπαίδευση στην επιχειρηματικότητα (πανευρωπαϊκή πρωτοβουλία επιχειρηματικής μάθησης): 0,35 εκατ. EUR. Προώθηση της κοινωνικής οικονομίας στην Ευρώπη: 0,1 εκατ. EUR. Άλλες δράσεις βάσει των μέτρων στήριξης: 0,5 εκατ. EUR. Η διάσκεψη σχετικά με την παροχή δεύτερης ευκαιρίας σε μη δόλιους πτωχεύσαντες επιχειρηματίες συγκέντρωσε 280 εκπροσώπους από εθνικές/περιφερειακές διοικήσεις και ενδιαφερόμενα μέρη, και πρόκειται να ακολουθηθεί και από δεύτερη διάσκεψη το Άνοιξε τον δρόμο για τη δρομολόγηση το 2016 της πρωτοβουλίας για το ευρωπαϊκό δίκτυο έγκαιρης προειδοποίησης και συμβουλευτικών υπηρεσιών για δεύτερη ευκαιρία. Το «Digital Entrepreneurship Monitor» παρέχει τη δυνατότητα μέτρησης της προόδου που σημειώνεται σε επίπεδο χώρας και σε επίπεδο τομέα, με την έκδοση ειδικών συστάσεων. Το 2016, στον πίνακα περιλαμβάνονταν συνολικά 9 τομείς. 3. ΜΕΤΡΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ Στο πλαίσιο των μέτρων στήριξης, διενεργείται ανάλυση των διαρθρωτικών και μικροοικονομικών παραγόντων που επηρεάζουν την ανταγωνιστικότητα των επιμέρους τομέων, καθώς και ζητημάτων ανταγωνιστικότητας και διατομεακών ζητημάτων εν γένει. Στόχος είναι η ενίσχυση της γνώσης των μοχλών ανάπτυξης της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, καθώς και των παραγόντων που τη δυσχεραίνουν. Τα μέτρα στήριξης χρησιμοποιούνται επίσης για την αξιολόγηση των επιπτώσεων της νέας νομοθεσίας, καθώς και για τον προσδιορισμό των τομέων της υφιστάμενης νομοθεσίας που χρήζουν απλούστευσης. Τα μέτρα στήριξης αποτελούνται από δύο τύπους δραστηριοτήτων: 1) μελέτες και εκτιμήσεις επιπτώσεων και 2) διασκέψεις, συναντήσεις και δραστηριότητες διάδοσης. Στο πλαίσιο των μέτρων στήριξης χρηματοδοτήθηκε η ετήσια έκθεση της Επιτροπής σχετικά με την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας η οποία τροφοδοτεί τη διαδικασία του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Σε άλλες μελέτες αναλύθηκαν οι τομεακές πτυχές της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας (συμπεριλαμβανομένων των τομέων κατασκευών, τροφίμων και χημικών). Διενεργήθηκαν εκτιμήσεις επιπτώσεων και εκτιμήσεις σωρευτικής επίδρασης, μεταξύ άλλων σχετικά με την κλιματική αλλαγή, την ενέργεια και τις περιβαλλοντικές πολιτικές, καθώς και σχετικά με τις δασικές βιομηχανίες της ΕΕ. Διοργανώθηκαν διασκέψεις, εργαστήρια και συνεδριάσεις εμπειρογνωμόνων με συμμετοχή διαφόρων ενδιαφερόμενων μερών (συμπεριλαμβανομένων εθνικών αρχών, τομεακών οργανώσεων και οργανώσεων καταναλωτών, εκπροσώπων των ΜΜΕ, μη κυβερνητικών οργανώσεων) προκειμένου να συζητηθούν οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι διάφοροι βιομηχανικοί τομείς. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στις συστάσεις σχετικά με τους τρόπους καλύτερης αντιμετώπισης των αναγκών των ΜΜΕ και τους τρόπους περαιτέρω προαγωγής της ανταγωνιστικότητας. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκαν δράσεις ενημέρωσης σχετικά με τους στόχους του προγράμματος COSME. 12 Μεταξύ άλλων: Διάσκεψη σχετικά με την ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας στα ελεύθερα επαγγέλματα, Διάσκεψη σχετικά με την παροχή δεύτερης ευκαιρίας σε μη δόλιους πτωχεύσαντες επιχειρηματίες, Διάσκεψη σχετικά με τη μεταβίβαση επιχειρήσεων 13

14 Ο συνολικός προϋπολογισμός που δεσμεύθηκε για τα μέτρα στήριξης το 2014 ανήλθε σε 7 εκατ. EUR, γεγονός που συνιστά ποσοστό εκτέλεσης 100 % του συνολικού προϋπολογισμού που διατέθηκε για το ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ Ο προϋπολογισμός του κανονισμού για το πρόγραμμα COSME περιλαμβάνει δαπάνες που σχετίζονται με δραστηριότητες προετοιμασίας, παρακολούθησης, ελέγχου, λογιστικού ελέγχου και αξιολόγησης, οι οποίες απαιτούνται για τη διαχείριση του προγράμματος COSME και την επίτευξη των στόχων. Οι εν λόγω δαπάνες δεν υπερβαίνουν το 5 % της αξίας του χρηματοδοτικού κονδυλίου. Οι διοικητικές δαπάνες για τη ΓΔ GROW αντιστοιχούσαν σε EUR, ήτοι λιγότερο του 2 % του συνολικού δεσμευθέντος ποσού. Ο εκτελεσθείς προϋπολογισμός για τη λειτουργία του Εκτελεστικού Οργανισμού για τις ΜΜΕ ήταν EUR και αντιστοιχούσε στο 2,6 % του συνολικού δεσμευθέντος προϋπολογισμού. Συνολικά, οι διοικητικές δαπάνες αντιστοιχούσαν στο 4,6 % του χρηματοδοτικού κονδυλίου το Οι διοικητικές δαπάνες κάλυπταν μελέτες, συνεδριάσεις εμπειρογνωμόνων, δράσεις ενημέρωσης και επικοινωνίας, συμπεριλαμβανομένης της προβολής των πολιτικών προτεραιοτήτων της Ένωσης που συνδέονται με τους γενικούς στόχους του προγράμματος COSME. Επίσης, καλύφθηκαν έξοδα που συνδέονται με δίκτυα πληροφορικής, καθώς και άλλα έξοδα τεχνικής και διοικητικής συνδρομής που βαρύνουν την Επιτροπή στο πλαίσιο διαχείρισης του προγράμματος COSME. 5. ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΣΤΟΧΟ ΓΙΑ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ Η συνεισφορά του προγράμματος COSME στον στόχο για ενσωμάτωση της διάστασης του κλίματος, ο οποίος τέθηκε στο σύνολο των προγραμμάτων της Επιτροπής, εκτιμήθηκε σε 21,2 εκατ. EUR και αντιστοιχεί στο 8 % της χρηματοδότησης το Προϋπολογισμός 2014 Συναφής στόχος/αποτέλεσμα (σε εκατ. EUR) Δίκτυο Enterprise Europe Network 15,4 Χρηματοδοτικά μέσα: μηχανισμός μετοχικού κεφαλαίου για την ανάπτυξη 5,82 Σύνολο 21,22 Για αρκετές δράσεις του προγράμματος COSME, όπως ο μηχανισμός εγγύησης δανείων, η παρακολούθηση της συνεισφοράς στην ενσωμάτωση της διάστασης του κλίματος καθίσταται δυσχερής χωρίς την επιβολή πρόσθετου διοικητικού φόρτου στους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς και, τελικά, στις εκατοντάδες χιλιάδες συμμετέχουσες ΜΜΕ οι οποίες είναι και οι τελικοί αποδέκτες. Επομένως, η μέθοδος παρακολούθησης της συνεισφοράς του προγράμματος COSME χρήζει βελτίωσης, καθώς είναι σαφές ότι υποτιμά την ουσιαστική δυνατότητα συνεισφοράς του εν λόγω προγράμματος. 14

15 6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Το πρόγραμμα COSME απέδωσε και επέτυχε πολύ καλά επίπεδα εκτέλεσης του προϋπολογισμού το 2014 παρά τη σημαντική αύξηση της εξωτερικής ανάθεσης δραστηριοτήτων στον Εκτελεστικό Οργανισμό και την ανανέωση των δύο κύριων δράσεων: των χρηματοδοτικών μέσων και του δικτύου Enterprise Europe Network. Το πρόγραμμα συνέβαλε στη χρηματοδότηση μιας σειράς συναφών δράσεων για την υποστήριξη των ευρωπαϊκών ΜΜΕ. Άρχισε να διευκολύνει την πρόσβαση σε χρηματοδότηση για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις μέσω του πρόσφατα θεσπισθέντος πλαισίου με το ΕΤΕ και τους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς. Οι δράσεις που χρηματοδοτήθηκαν από τον προϋπολογισμό του 2014 για το πρόγραμμα COSME παρείχαν συνδρομή σε επιχειρηματίες για την έναρξη της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας. Σημαντικός αριθμός εταιρειών επωφελήθηκαν από υπηρεσίες που τους βοήθησαν να αποκτήσουν πρόσβαση σε νέες αγορές και αρκετά μέτρα του προγράμματος COSME συνέβαλαν στη δημιουργία καλύτερου επιχειρηματικού περιβάλλοντος για τις επιχειρήσεις, και ιδιαίτερα τις ΜΜΕ. Η Επιτροπή, σε στενή συνεργασία με τον EASME, θα εξακολουθεί να βελτιώνει τη διάδοση των αποτελεσμάτων των σχεδίων του προγράμματος COSME, να επιδιώκει περαιτέρω συνέργειες με άλλα προγράμματα της Επιτροπής και να παρέχει επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με τους δικαιούχους των δράσεων του προγράμματος COSME. 15