Εμάμςια ρςημ ιδεξλξγία ςηπ αομξμίαπ. Νίκξπ Νικήριαμηπ, Διδάκςξοαπ Σμ. Βιξλξγίαπ ΑΠΘ

Transcript

1 Εμάμςια ρςημ ιδεξλξγία ςηπ αομξμίαπ Νίκξπ Νικήριαμηπ, Διδάκςξοαπ Σμ. Βιξλξγίαπ ΑΠΘ σμπςώρειπ και ρσμπςώμαςα 1 «Όςαμ καμείπ αμςιλαμβάμεςαι ςη τύρη ραμ μία αμαγκαία διαρύμδερη και αλληλξρσρυέςιρη, ςόςε όλα ςα ποάγμαςα είμαι ενίρξσ ρημαμςικά ςξ υαμόδεμςοξ, ςξ ρκξσλήκι, ςξ τσςό, ξ άμθοωπξπ, η πέςοα, ςίπξςα δεμ είμαι ποώςξ ή ςελεσςαίξ, αλλά όλα απξςελξύμ μία αδιάρπαρςη εμόςηςα». Σξ απϊρπαρμα ασςϊ θα μπξοξϋρε θασμάρια μα ποξέουεςαι απϊ ξπξιξδήπξςε ρϋγυοξμξ ξικξλξγικϊ μαμιτέρςξ, απϊ ςα κλαρικά κείμεμα ςηπ Βαθειάπ ή ςηπ Κξιμχμικήπ Οικξλξγίαπ, απϊ ςα ποξγοάμμαςα ςχμ Ποάριμχμ Κξμμάςχμ ή απϊ έμα τσλλάδιξ πεοιβαλλξμςικήπ ξογάμχρηπ. ςημ ποαγμαςικϊςηςα, πεοιλαμβάμεςαι ρε έμα άοθοξ ςξσ 1815, με ςξμ ςίςλξ Για ςημ Φοξμςίδα και ςημ Ποξρςαρία ςωμ Δαρώμ. σγγοατέαπ ςξσ είμαι ξ Ernst Moritz Arndt, έμαπ απϊ ςξσπ βαρικϊςεοξσπ εκποξρόπξσπ ςξσ γεομαμικξϋ οξμαμςικξϋ μαςξσοαλιρμξϋ (Staudenmaier 2003, ρ.16). Σξ εμδιατέοξμ εδό είμαι ϊςι ασςϊπ ξ ςϊρξ ποξχθημέμξπ πεοιβαλλξμςιρμϊπ ήςαμ άοοηκςα ρσμδεδεμέμξπ με έμαμ ακοαίξ νεμξτξβικϊ εθμικιρμϊ ξι εκκλήρειπ ςξσ Arndt για ςημ εσημεοία και ςημ εμϊςηςα ςηπ γεομαμικήπ Γηπ και ςξσ γεομαμικξϋ Έθμξσπ ρσμδσάζξμςαμ αομξμικά με πξλεμικέπ εμάμςια ρςημ επιμεινία, ανιόρειπ για τσλεςική καθαοϊςηςα και ατξοιρμξϋπ εμάμςια ρςξσπ Γάλλξσπ, ςξσπ λάβξσπ και τσρικά- ςξσπ Δβοαίξσπ. ςξ δεϋςεοξ μιρϊ ςξσ 19 ξσ αιόμα, ξι ιδέεπ ασςέπ θα απξςελέρξσμ ςη βάρη αματξοάπ ςξσ εμϊπ ςηπ γεομαμικήπ κξιμχμίαπ, ςξ ξπξίξ ρσγυόμεσρε ςξμ εθμξκεμςοικϊ λαψκιρμϊ με ςξ μσρςικιρμϊ ςηπ τϋρηπ (αμαλσςικά Staudenmaier 2003). Σξ οεϋμα ασςϊ έυει ιδιαίςεοη ρημαρία για ςημ Οικξλξγία, γιαςί ρε ασςϊ ςξ πλαίριξ θα γαλξσυηθεί και ξ Ernst Haeckel, ξ μξμϊπ ςηπ επιρςήμηπ ςηπ Οικξλξγίαπ. Δκςϊπ απϊ βαρικϊπ ποξπαγαμδιρςήπ ςξσ δαοβιμιρμξϋ ρςημ ηπειοχςική Δσοόπη, ϊπχπ τσρικά ασςϊπ ςξμ αμςιλήτθηκε και ετάομξρε, ξ Haeckel σπήονε επίρηπ ποχςξπϊοξπ ςξσ κξιμχμικξϋ δαοβιμιρμξϋ, αλλά και ςηπ πξλιςικήπ ξικξλξγίαπ: «Ο άμθοχπξπ δεμ είμαι πάμχ απϊ ςη τϋρη, αλλά μέρα ρςη τϋρη», σπξρςηοίζει. «Ο πξλιςιρμϊπ και η ζχή ςχμ εθμόμ κσβεομόμςαι απϊ ςξσπ ίδιξσπ μϊμξσπ πξσ κσοιαουξϋμ και ρςημ ξογαμική ζχή», θσμίζει ρςξσπ ρϋγυοξμξϋπ ςξσ, ρε μία οηςξοική πξσ επίρηπ δεμ απέυει πξλϋ απϊ ςιπ ρϋγυοξμεπ ξικξλξγικέπ τχμέπ (Haeckel 1903). Σημ ίδια ρςιγμή, η μαςξσοαλιρςική τιλξρξτία ςξσ Ernst Haeckel απξςέλερε ρημαμςική πηγή έμπμεσρηπ για ςη διαμϊοτχρη ςξσ γεομαμικξϋ εθμικιρμξϋ αουικά και ςξσ μαζιρςικξϋ κιμήμαςξπ αογϊςεοα. 2 Η αμηρσυηςική ασςή ρσμάτεια μεςανϋ ςηπ ξικξλξγίαπ και ςχμ ρσμςηοηςικϊςεοχμ, χπ και ταριρςικόμ, πξλιςικόμ ιδεξλξγιόμ, δεμ πεοιξοίζεςαι δσρςσυόπ ρςιπ ιδέεπ ςξσ ιδοσςή ςηπ. Θα μπξοξϋραμε ακϊμα μα αματεοθξϋμε ρςξ έογξ ςξσ «ςοαςηγξϋ» Jan Christian Smuts, πξλιςικϊ και ρςοαςιχςικϊ ηγέςη ςξσ οαςριρςικξϋ καθερςόςξπ ςηπ Νϊςιαπ Ατοικήπ -ςξσ γμχρςξϋ Apartheid- αλλά και ρημαμςικϊ εκποϊρχπξ ςηπ ξογαμιρμικήπ ξλιρςικήπ 1 Μεγάιν κέξνο απηνύ ηνπ θεηκέλνπ βαζίδεηαη ζε πξόζθαηε δηδαθηνξηθή δηαηξηβή πνπ εθπνλήζεθε κε επηβιέπνληα ηνλ Γηώξγν ηάκνπ (Νηθήζηαλεο 2012, δηαζέζηκε ζηε ζειίδα Χάξηλ ινηπόλ ζπληνκίαο θαη επθνιίαο ηεο αλάγλσζεο, έλα κέξνο ησλ αλαθνξώλ θαη ηεο ηεθκεξίσζεο ησλ ζέζεσλ πνπ ππνζηεξίδνληαη κε πξσηόηππεο πεγέο από ηελ ηζηνξία ηεο Οηθνινγίαο, παξαιείπεηαη εδώ θαη ν αλαγλώζηεο πνπ επηζπκεί πεξηζζόηεξεο πιεξνθνξίεο παξαπέκπεηαη ζηα αληίζηνηρα θεθάιαηα ηεο δηαηξηβήο. 2 Ο ίδηνο ν Haeckel πξνο ην ηέινο ηεο δσήο ηνπ ζα πξνζρσξήζεη ζηελ «Κνηλόηεηα ηεο Θνύιεο», κία κπζηηθή νξγάλσζε ηεο άθξαο δεμηάο, ε νπνία έπαημε θαζνξηζηηθό ξόιν ζηε ζπγθξόηεζε ηνπ λαδηζηηθνύ θηλήκαηνο. Η νιηζηηθή νηθνινγηθή ηνπ ζεσξία ζα ελζσκαησζεί αξγόηεξα ζηελ επίζεκε ηδενινγία ηνπ λαδηζηηθνύ θαζεζηώηνο, ην νπνίν σο ηελ πηώζε ηνπ ζα ζπλερίζεη λα ηηκά ηνλ Haeckel θαζώο θαη ηνπο άιινπο πξνπάηνξεο ηεο γεξκαληθήο Οηθνινγίαο θαη ηεο ξνκαληηθήο θηινζνθίαο (Staudenmaier 2003).

2 ξικξλξγίαπ, η ξπξία επηοέαρε καθξοιρςικά ϊλη ςημ πξοεία ςηπ ρϋγυοξμηπ ξικξλξγίαπ (αμαλσςικά Lefkaditou 2012). Ή, επίρηπ, ρςη ρυέρη ςξσ ποόιμξσ αμεοικάμικξσ τιλξπεοιβαλλξμςιρμξϋ με ςξμ αμςίρςξιυξ εθμικιρμϊ (εμδεικςικά Μπξςεςζάγιαπ 2010), ακϊμα και ρςξ ρσμήθη θασμαρμϊ ςηπ μξμαδικϊςηςαπ ςηπ ελλημικήπ τϋρηπ, η ξπξία ρσυμά ρσμδέεςαι με ςιπ σπϊλξιπεπ ιδιαιςεοϊςηςεπ ςηπ ελλημικήπ τσλήπ. Γεμικϊςεοα, κάπξιεπ κξμβικέπ ςάρειπ αμάμερα ρςα ξικξλξγικά οεϋμαςα, ϊπχπ η οξμαμςική μξρςαλγία για ςη υαμέμη αομξμία με ςη τϋρη, ξ βιξκεμςοικϊπ αμςιαμθοχπιρμϊπ, η καςαδίκη ςξσ δσςικξϋ ξοθξλξγιρμξϋ, η αμαγκαιϊςηςα για κεμςοικϊ, ασςαουικϊ έλεγυξ ςχμ αμθοόπιμχμ δοαρςηοιξςήςχμ ή αμςίρςοξτα ξ ρςεμϊπ και δξγμαςικϊπ κξιμξςιρμϊπ, εϋκξλα ρυεςίζξμςαι με ρσμςηοηςικέπ και αμςιδοαρςικέπ κξιμχμικέπ ιδέεπ. Ακϊμα πεοιρρϊςεοξ, βαρικέπ έμμξιεπ, θεχοίεπ και επιυειοήμαςα ςηπ ξικξλξγίαπ, ϊπχπ ξι έμμξιεπ ςχμ τσρικώμ ξοίωμ, ςηπ τέοξσραπ ικαμόςηςαπ, ςξσ σπεοπληθσρμξύ, ςηπ αειτξοίαπ, ςηπ τσρικήπ ιρξοοξπίαπ, ςηπ βιξπξικιλόςηςαπ και ςηπ εμδξγεμξϋπ ανίαπ ςηπ, ςηπ διαςήοηρηπ κξκ, ταίμεςαι ϊςι εϋκξλα σιξθεςξϋμςαι απϊ ςημ κσοίαουη πξλιςική και ξικξμξμική ςάνη. Απ δξϋμε έμα εμδεικςικϊ παοάδειγμα: ςξ 1972 δημξριεϋεςαι μία έκθερηξοϊρημξ για ςημ αμάπςσνη ςηπ ξικξλξγικήπ ιδεξλξγίαπ, με ςξ υαοακςηοιρςικϊ ςίςλξ Όοια ρςημ Αμάπςσνη. Σξ κείμεμξ ασςϊ αμακεταλαιόμει ςημ επιυειοημαςξλξγία πξσ έυξσμ αμαπςϋνει επιρςήμξμεπ ξικξλϊγξι απϊ ςη δεκαεςία ήδη ςξσ 1950, απέμαμςι ρςημ αλϊγιρςη καςαμάλχρη ςχμ τσρικόμ πϊοχμ, ςημ καςαρςοξτή ςχμ ξικξρσρςημάςχμ, ςη οϋπαμρη και κσοίχπ- ςξμ αμθοόπιμξ σπεοπληθσρμϊ. Η έκθερη μάλιρςα ποξρπαθεί μα απξδείνει μαθημαςικά ϊςι αμ η αμθοχπϊςηςα ρσμευίρει με ςξσπ ςϊςε οσθμξϋπ πληθσρμιακήπ και ξικξμξμικήπ μεγέθσμρηπ, ξι παοαγχγικξί πϊοξι θα έυξσμ καςαοοεϋρει μέυοι ςξ 2025, ξδηγόμςαπ ρε ξικξμξμική καςαρςοξτή και απϊςξμη μείχρη ςξσ πληθσρμξϋ. Αμ θέλξσμε μα απξτϋγξσμε λξιπϊμ μία ςέςξια ςοαγχδία και μα ξδηγηθξϋμε ρςαδιακά ρε μία ιρξοοξπημέμη και ειοημική κξιμχμία, καςαλήγει, η ξικξμξμική αμάπςσνη ποέπει μα ρεβαρςεί ςα ϊοια πξσ θέςει ςξ τσρικϊ πεοιβάλλξμ και μα πεοιξοιρςεί αμάλξγα, ή ακϊμα και μα αμαρςοατεί. Ο λϊγξπ ασςϊπ δεμ ποξέουεςαι απϊ κάπξια ξικξλξγική, αοιρςεοή ή οιζξρπαρςική ξμάδα, αλλά απϊ ςη Λέρυη ςηπ Ρώμηπ, έμα ιρυσοϊ, παγκϊρμιξ think tank, απξςελξϋμεμξ απϊ κσβεομηςικξϋπ ανιχμαςξϋυξσπ, γοατειξκοάςεπ, επιυειοημαςίεπ, επιρςήμξμεπ και ξικξμξμξλϊγξσπ, πξσ έυει χπ ρκξπϊ ςημ ιδεξλξγική και πξλιςική ποξεςξιμαρία ςηπ κσοίαουηπ ςάνηπ απέμαμςι ρςιπ μέεπ ποξκλήρειπ (βλ. Σι παοάδξνξ ρσμβαίμει λξιπϊμ και ρςξ πεδίξ ςηπ ξικξλξγίαπ όλξι, πλξϋριξι-τςχυξί, δενιξίαοιρςεοξί, τιλελεϋθεοξι, κξμμξσμιρςέπ και ξικξλϊγξι, ακϊμα και ταρίρςεπ, μιλάμε με ςιπ ίδιεπ πεοίπξσ λένειπ; Γιαςί, ακϊμα κι αμ δεμ πιρςεϋξσμε ςα ίδια ποάγμαςα για ςιπ αιςίεπ ή για ςξμ ςοϊπξ σπέοβαρηπ ςηπ ξικξλξγικήπ κοίρηπ, ταίμεςαι μα μξιοαζϊμαρςε μία ρειοά απϊ κξιμέπ ανίεπ, ϊπχπ ασςέπ πξσ αματέοθηκαμ παοαπάμχ: η πξικιλόςηςα, η ρςαθεοόςηςα, η ιρξοοξπία, ξ ρεβαρμϊπ ςχμ τσρικώμ ξοίωμ ή ςχμ τσρικώμ μόμωμ, με μία λένη η αμαγκαία αομξμία ςηπ τύρηπ; Οι έμμξιεπ ασςέπ απξςσπόμξσμ ποάγμαςι αμςικειμεμικέπ ιδιϊςηςεπ, μϊμξσπ ή εγγεμείπ ανίεπ ςηπ ίδιαπ ςηπ τϋρηπ, ϊπχπ ιρυσοίζεςαι ξ κσοίαουξπ πεοιβαλλξμςιρμϊπ, ή ποϊκειςαι για σπξκειμεμικέπ, κξιμχμικέπ ιδέεπ, ςιπ ξπξίεπ η ξικξλξγία μάλλξμ ποξβάλλει, παοά αμακαλϋπςει ρςη τϋρη; Και ςξ βαρικϊςεοξ- πξιξ οϊλξ παίζξσμ ξι ιδέεπ ασςέπ μέρα ρςξμ ιδεξλξγικϊ αμςαγχμιρμϊ, ρςημ ιδεξλξγική ςανική πάλη; Σξ γεγξμϊπ ϊςι ςιπ επικαλξϋμςαι ςϊρξ ξι κσοιαουξϋμεμξι ϊρξ και ξι κσοίαουξι ξτείλεςαι ρςη ρσμηθιρμέμη σπξκοιρία ςχμ κσοίαουχμ ςάνεχμ, πξσ ποξρπαθξϋμ μα κοϋφξσμ ςιπ εσθϋμεπ ςξσπ για ςημ ξικξλξγική καςαρςοξτή πίρχ απϊ χοαία λϊγια και διακηοϋνειπ, ή σπάουει μία πιξ ξσριαρςική ρυέρη αμάμερα ρε ασςϊ πξσ ρυημαςικά θα απξκαλξϋμε ξικξλξγία ςηπ αομξμίαπ και ρςημ κσοίαουη αρςική ιδεξλξγία; Ασςά είμαι πεοίπξσ ςα εοχςήμαςα πξσ θα μαπ απαρυξλήρξσμ ρε ασςϊ ςξ κείμεμξ. Η ρημαρία ςξσπ είμαι, πιρςεϋξσμε, ταμεοή: αμ ξι σπξφίεπ ασςέπ ιρυϋξσμ έρςχ και λίγξ, ασςϊ ρημαίμει ϊςι η κσοίαουη ιδεξλξγία ςείμει μα εγκλχβίζει και μα εκμεςαλλεϋεςαι ςϊρξ ςημ επιρςήμη ςηπ ξικξλξγίαπ, ϊρξ και ςημ ξικξλξγία χπ πξλιςική και κιμημαςική ποακςική. ε ασςή ςημ πεοίπςχρη, η αμάπςσνη ςηπ ξικξλξγίαπ χπ επιρςήμηπ και ακϊμα πεοιρρϊςεοξ-

3 ςξσ ξικξλξγικξϋ κιμήμαςξπ, η πάλη δηλαδή ρε ςελεσςαία αμάλσρη εμάμςια ςϊρξ ρςημ κσοίαουη ιδεξλξγία ϊρξ και ρςα κσοίαουα κεταλαιξκοαςικά ποϊςσπα αμάπςσνηπ, πεομά αμαγκαρςικά πέοα απϊ ςξ ρςεμϊ ξοίζξμςα ςηπ ξικξλξγίαπ ςηπ αομξμίαπ. Η Οικξμξμία ςηπ Φύρηπ Για μα παοακξλξσθήρξσμε ςημ πξοεία ρσγκοϊςηρηπ ασςήπ ςηπ Οικξλξγίαπ ςηπ Αομξμίαπ, θα ποέπει μα νεκιμήρξσμε ςξσλάυιρςξμ- απϊ ςημ επξυή ςηπ ποξδαοβιμικήπ ακϊμα Υσρικήπ Ιρςξοίαπ. Η Υσρική Ιρςξοία απϊ ςξ 17 ξ χπ ςξμ ποόιμξ 19 ξ αιόμα, με κξοσταίξ εκτοαρςή ςξ Λιμαίξ, σπήονε ποόςα απϊ ϊλα μία ποξρπάθεια για μία ρσρςημαςική καςαγοατή ϊλχμ ςχμ τσρικόμ ταιμϊμεμχμ, απϊ ςα ξοσκςά και ςξ κλίμα, χπ ςα ζόα και ςα τσςά. Μέρα απϊ ασςή ςημ καςαγοατή, ςα αμςικείμεμα ασςά, θεχοξϋμεμα πάμςα χπ πάγια ποξψϊμςα μίαπ Θεψκήπ Δημιξσογίαπ, σπάγξμςαμ ρε μία ασρςηοή ςάνη και ιεοαουία, η ξπξία και απξςϋπχμε ςη θεψκά ξοιρμέμη- αομξμία ςξσ Κϊρμξσ (Worster 1985, Deléage 1992). Κεμςοική έμμξια ασςήπ ςηπ κξρμξθεχοίαπ ήςαμ η Οικξμξμία ςηπ Υϋρηπ απϊ ςη τοάρη ασςή άλλχρςε θα ρυημαςίρει αογϊςεοα ξ Haeckel ςξμ μεξλξγιρμϊ ξικξ-λξγία. ε ασςϊ ςξ πλαίριξ, κάθε είδξπ έυει μία ρςαθεοή θέρη ρςξμ καςαμεοιρμό ςχμ διατϊοχμ λειςξσογιόμ ή εογαριόμ ςηπ τϋρηπ, σπηοεςόμςαπ απϊ ςη θέρη ασςή ςα σπϊλξιπα είδη και ςελικά ςημ ξικξμξμία ϊληπ ςηπ Πλάρηπ. Σξ κξιμό ρσμτέοξμ διαπεομά ρσμεπόπ ϊλη ςη τϋρη, πέοα απϊ ςξσπ ϊπξιξσπ ταιμξμεμικξϋπ αμςαγχμιρμξϋπ. Σξ ρςαςικϊ ασςϊ πξοςοέςξ επιςοέπει μϊμξ έμα είδξπ αλλαγήπ: έμα κσκλικϊ ποϊςσπξ πξσ επιρςοέτει πάμςα ρςξ ρημείξ ςηπ ατεςηοίαπ. «ε ασςϊ ςξμ πεοιρςοετϊμεμξ ςοξυϊ ςηπ ϋπαονηπ», ρυξλιάζει ξ Worster (1985, ρ.34), «ϊλα ενελίρρξμςαι αλλά ςίπξςα δεμ αλλάζει, καθόπ ξι μέθξδξι ςηπ αμαμέχρηπ και ςηπ ρσμςήοηρηπ πξσ επιμϊηρε ξ Θεϊπ εναρταλίζξσμ ςη διαιόμιρη ςχμ καθιεοχμέμχμ μξοτόμ ςηπ τϋρηπ ρε μία ρσμευϊμεμη ρειοά». Η ιδεξλξγία ασςή απεικξμίζεςαι υαοακςηοιρςικά και ρςη Μεγάλη Αλσρίδα ςηπ Ύπαονηπ, έμα θεξλξγικϊ ρυήμα πξσ εμςάρρει ρςημ ιεοαουία ςξσ ϊλα ςα ϊμςα, απϊ ςξ Θεϊ και ςξσπ αγγέλξσπ ςξσ χπ ςξμ άφσυξ και άβιξ κϊρμξ. Η ιδεξλξγική ασςή αλσρίδα καθηλόμει ϊλξ ςξμ Κϊρμξ, μαζί με ςξμ άμθοχπξ και ςα έογα ςξσ, ρε μία ρςαςική εικϊμα, η ξπξία σπηοεςεί ςημ κσοίαουη και ρε μεγάλξ βαθμϊ θοηρκεσςική- ιδεξλξγία ςηπ επξυήπ (Μπξςεςζάγιαπ 2010). Θα ποέπει βέβαια μα ρημειόρξσμε ϊςι η καςαγχγή ςχμ ιδεξλξγικόμ ασςόμ αμςιλήφεχμ ξϋςε πεοιξοίζεςαι, ξϋςε μπξοεί μα υοεχθεί ρςξ υόοξ ςηπ ποξδαοβιμικήπ Υσρικήπ Ιρςξοίαπ. Η μεςατσρική αμςίληφη μίαπ ρςαθεοήπ, ασςξοοσθμιζϊμεμηπ, αομξμικήπ, ιρξοοξπημέμηπ και ιεοαουημέμηπ τσρικήπ εμϊςηςαπ απξςελεί μία παμάουαια ιδέα, πίρχ απϊ ςημ ξπξία κοϋβξμςαμ πάμςα αμςίρςξιυεπ ιδέεπ για ςημ επιθσμηςή- εμϊςηςα ςηπ κξιμχμίαπ (Marshall 2002). Η ιδεξλξγία ασςή θα κλξμιρςεί ρςαδιακά απϊ ςξμ 14 ξ αιόμα, ϊςαμ μέεπ κξιμχμικέπ αμςιθέρειπ και μαζί ςξσπ μέεπ τιλξρξτικέπ και ιδεξλξγικέπ αμςιλήφειπ, αουίζξσμ μα αμτιρβηςξϋμ ςημ αουαία εμϊςηςα ςηπ τϋρηπ και ςηπ κξιμχμίαπ, αμαδεικμϋξμςαπ ρςη θέρη ςηπ ςημ αμαγκαιϊςηςα ςξσ ελεϋθεοξσ, αςξμικξϋ αμςαγχμιρμξϋ (Άκξ 1991). Σξσπ επϊμεμξσπ αιόμεπ λξιπϊμ, ρςξμ αμςίπξδα ασςήπ ςηπ αομξμικήπ ή αοκαδικήπ τϋρηπ, αμαπςϋρρεςαι αμςίρςξιυα η αμαπαοάρςαρη μίαπ τϋρηπ βίαιηπ και αμςαγχμιρςικήπ, ϊπξσ κάθε ξογαμιρμϊπ μάυεςαι εμάμςια ρςξσπ άλλξσπ για μα κοαςηθεί ρςη ζχή. Σα άςξμα -ή ιρξδϋμαμα ςα διάτξοα είδη- εμταμίζξμςαι εδό μα επιδιόκξσμ ςξ μέγιρςξ αςξμικό ρσμτέοξμ, αμςαγχμιζϊμεμα γϋοχ απϊ ςξσπ πεοιξοιρμέμξσπ τσρικξϋπ πϊοξσπ. Μέρα απϊ ασςϊ ςξμ αμςαγχμιρμϊ χρςϊρξ, κάθε πληθσρμϊπ αμαγκάζεςαι μα πεοιξοιρςεί πάλι ρε μία ρσγκεκοιμέμη θέρη ρςξ τσρικϊ καςαμεοιρμϊ εογαρίαπ και κας επέκςαρη ρε μια ρςαθεοή ρυεςική ατθξμία. Σξ αϊοαςξ υέοι ςξσ αμςαγχμιρμξϋ, ςξ τσρικϊ αμάλξγξ δηλαδή ςηπ αϊοαςηπ υείοαπ ςηπ αγξοάπ πξσ ποϊςειμε ξ Adam Smith, αμςικαθιρςά εδό ςξ Φέοι ςξσ Θεξϋ, λειςξσογόμςαπ χπ έμαπ μηυαμιρμόπ ασςξοούθμιρηπ και διαρταλίζξμςαπ ςελικά ςη ρσμξλική ρςαθεοϊςηςα και αομξμία ςηπ τϋρηπ. Σϊρξ λξιπϊμ για ςη Υσρική Ιρςξοία ϊρξ και για ςημ αρςική Πξλιςική Οικξμξμία ςηπ επξυήπ, η επιδίωνη ςξσ αςξμικξύ ρσμτέοξμςξπ ξδηγεί ρςη ρσμξλική ρςαθεοόςηςα και εσημεοία, σπηοεςώμςαπ ςελικά ςξ κξιμό ρσμτέοξμ

4 όλωμ ςωμ μελώμ, πάμω από ςιπ όπξιεπ αμςιθέρειπ. Σξ κεμςοικϊ ασςϊ τιλελεϋθεοξ δϊγμα ποξβάλλεςαι απϊ ςημ κξιμχμία ρςη τϋρη, για μα επιρςοέφει ρςη ρσμέυεια χπ επιρςημξμικξταμέπ, αμςικειμεμικξπξιημέμξ τσρικϊ ποϊςσπξ, επικσοόμξμςαπ ςξ τσρικϊ και αμαγκαίξ οϊλξ ςξσ αςξμικξϋ δηλαδή ςξσ αρςικξύ- ρσμτέοξμςξπ, ςξσ αμςαγχμιρμξϋ και ςηπ αγξοάπ. 3 Η κιμηςικϊςηςα ασςή θα ποξκαλέρει με ςη ρειοά ςηπ βίαιεπ τιλξρξτικέπ αμςιδοάρειπ, ξι ξπξίεπ θα κλιμακχθξϋμ μέρα απϊ ςξ κίμημα ςξσ Ρξμαμςιρμξϋ και ςηπ γεομαμικήπ Υσρικήπ Υιλξρξτίαπ (Harvey 1996). ςξ πλαίριξ ασςϊ, η βιξμηυαμξπξίηρη ςηπ παοαγχγήπ, η καςαρςοξτή ςχμ αουέγξμχμ κξιμξςήςχμ και ξ εναρςιρμϊπ, απξςελξϋραμ καςαρςοξτικέπ διαςαοαυέπ ςηπ τσρικήπ αομξμίαπ και ςελικά ςξσ αμθοόπιμξσ πμεϋμαςξπ, ςιπ ξπξίεπ μϊμξ η απξκαςάρςαρη μίαπ αομξμικήπ ρυέρηπ με ςη τϋρη μπξοξϋρε μα αμαρςοέφει. 4 Οι αμαπαοαρςάρειπ ςξσ Ρξμαμςιρμξϋ έυξσμ ρσμδεθεί με ςιπ ποξκαπιςαλιρςικέπ μξοτέπ κξιμχμικήπ ξογάμχρηπ, για μα αμςιπαοαςεθξϋμ απϊ ςη ρκξπιά ασςή με ςιπ αμαπαοαρςάρειπ ςηπ αμεουϊμεμηπ αρςικήπ κξιμχμίαπ (Worster 1985). Απξςελξϋραμ έςρι μάλλξμ εμεογά κξιμχμικά αιςήμαςα πξσ ενέτοαζαμ αμςίρςξιυα ςανικά ρσμτέοξμςα, παοά «μμήμεπ» μίαπ υαμέμηπ αομξμίαπ. Καθόπ ϊμχπ, σπξρςηοίζξσμε, η κσοίαουη ιδεξλξγία ςηπ αρςικήπ κξιμχμίαπ εμξπξιξϋςαμ βαθμιαία πάμχ απϊ ασςέπ ςιπ αμςιθέρειπ, γϋοχ πάμςα απϊ κάπξιεπ κξμβικέπ ιδεξλξγικέπ θέρειπ ςχμ μέχμ κσοίαουχμ ςάνεχμ, ξι θέρειπ ςξσ οξμαμςιρμξϋ μάλλξμ θα ρσμβιβαρςξϋμ και θα εμρχμαςχθξϋμ ρςξ αμςιταςικϊ αλλά ρυεςικά εμιαίξ ρϋμξλξ ςηπ μέαπ κσοίαουηπ αρςικήπ ιδεξλξγίαπ. Οι ρσγκεκοιμέμεπ μξοτέπ ασςξϋ ςξσ ρσμβιβαρμξϋ, αμάμερα ρυημαςικά- ρςημ αοκαδική αομξμία και ςξμ αςξμιρςικϊ αμςαγχμιρμϊ, αμαδιαμξοτόμξμςαι ρσμευόπ μέρα απϊ ςημ ιδεξλξγική πάλη, η ξπξία διαπεομά έκςξςε και ςξ πάμςα ρσματέπ πεδίξ ςηπ Οικξλξγίαπ. Σα όοια ςξσ Malthus Απϊ ςιπ αουέπ ςξσ 18ξσ αιόμα λξιπϊμ, μία ρειοά απϊ έμςξμα τξοςιρμέμεπ ιδεξλξγικά έμμξιεπ ϊπχπ η ξικξμξμία, ξ καςαμεοιρμόπ, ξ αμςαγωμιρμόπ ή η ενέλινη πηγαιμξέουξμςαι αμάμερα ρςη Υσρική Ιρςξοία και ρςημ αρςική Πξλιςική Οικξμξμία, με ςη μερξλάβηρη πξλλέπ τξοέπ ςηπ τιλξρξτίαπ ή ςηπ Υσρικήπ Θεξλξγίαπ (Foster 2000). Οι μεςατξοέπ ασςέπ σπήοναμ έμαπ κοίριμξπ παοάγξμςαπ για ςη διαμϊοτχρη ςηπ ξικξλξγικήπ ιδεξλξγίαπ. Θα ρςαθξϋμε έςρι ρςημ πιξ υαοακςηοιρςική, ςξμ πληθσρμιακϊ μϊμξ ςξσ αρςξϋ τιλϊρξτξσ και ξικξμξμξλϊγξσ Robert Thomas Malthus, καθόπ ξι ιδέεπ ςξσ ρσμευίζξσμ μα επηοεάζξσμ βαθιά μέυοι ρήμεοα ςξ πεδίξ ςηπ ρϋγυοξμηπ Οικξλξγίαπ. Η βαρική θεχοία ςξσ Malthus είμαι λίγξ-πξλϋ γμχρςή: παοαγμχοίζξμςαπ ϊλεπ ςιπ κξιμχμικέπ ρυέρειπ πξσ καθξοίζξσμ ςξ μέγεθξπ εμϊπ πληθσρμξϋ, ξ Malthus θεχοεί χπ μϊμη αιςία ςηπ ςάρηπ ςξσ για αϋνηρη ςημ αμάγκη ςχμ αςϊμχμ μα αμαπαοάγξμςαι. σμπεοαίμει έςρι ασςϊμαςα ϊςι κάθε πληθσρμϊπ ςείμει μα ασνάμεςαι με εκθεςικϊ οσθμϊ, ξδηγόμςαπ ρε ενάμςληρη ςα αμαγκαία μέρα για ςημ ϋπαονή ςξσ. Η ενάμςληρη ςχμ πϊοχμ λειςξσογεί εκ ςχμ σρςέοχμ χπ έμα μηυαμιρμϊπ ελέγυξσ ςξσ πληθσρμξϋ, μέρα απϊ κάπξια αμαπϊτεσκςα ιρςξοικά γεγξμϊςα (λιμξί, αρθέμειεπ, πϊλεμξι κξκ). σμεπόπ, για ςξ Malthus, σπεοπληθσρμϊπ ρςημ ποάνη δεμ μπξοεί μα σπάονει πξςέ, καθόπ ξι πληθσρμξί πεοιξοίζξμςαι ρςα τσρικά ςξσπ ϊοια υάοη ακοιβόπ ρε ασςξϋπ ςξσπ αμαγκαίξσπ μηυαμιρμξϋπ «βίαπ και τςόυειαπ», ϊπχπ ξ ίδιξπ ςξσπ απξκαλεί. Με ασςϊ ςξμ ςοϊπξ, ξ 3 Ρεηέο παξαιιαγέο απηνύ ηνπ δόγκαηνο ζα ζπλαληήζνπκε κάιηζηα πνιιέο θνξέο ζηελ θαηνπηλή ηζηνξία ηεο Οηθνινγίαο (ελδεηθηηθά αλαθέξνπκε ηνπο Forbes 1887, Emerson 1954, Hutchinson 1959, αιιά θαη ζύγρξνλνπο νηθνιόγνπο όπσο ν Tilman αλαιπηηθά Νηθήζηαλεο 2012). 4 Οη θηινζνθηθέο απηέο αληηιήςεηο ιεηηνύξγεζαλ θη σο πιαίζην ελνπνίεζεο ηεο αξθαδηθήο ηδενινγίαο ηεο αξκνλίαο πνπ θπξηαξρνύζε ζηελ πξνδαξβηληθή Φπζηθή Ιζηνξία, ε νπνία κε ηε ζεηξά ηεο πξνζέθεξε ζην Ρνκαληηζκό ηηο αλαγθαίεο θπζηθέο απνδείμεηο (Worster 1985). ην πιαίζην απηήο ηεο ζπλάληεζεο κπνξνύκε λα εληάμνπκε ην έξγν ηνπ Humboldt, καζεηή θαη ζπλεξγάηε ηνπ Goethe, ηνπ Ακεξηθάλνπ δηαλνεηή David Thoreau, ηνπ Γάιινπ βηηαιηζηή θηιόζνθνπ Henri Bergson ή ηνπ Άγγινπ πνηεηή William Wordsworth (Μπνηεηδάγηαο 2010), αθόκα θαη ηελ πξναλαθεξζείζα γεξκαληθή παξάδνζε ηνπ λαηνπξαιηζηηθνύ θαζηζκνύ.

5 Malthus επιδιόκει μα δικαιξλξγήρει ϊυι μϊμξ γιαςί δεμ μπξοξϋμε, αλλά ακϊμα πεοιρρϊςεοξ γιαςί δεμ ποέπει μα επιδιόκξσμε ςξμ πεοιξοιρμϊ ςηπ τςόυειαπ, μέρα απϊ κξιμχμικέπ παοξυέπ ή ασνήρειπ ςχμ μιρθόμ, καθόπ ρε ασςή ςημ πεοίπςχρη ςξ ποϊβλημα ςξσ σπεοπληθσρμξϋ απλά θα αμαπαοαγϊςαμ διεσοσμέμξ. Ο απξρςαγμέμξπ ασςϊπ ςανικϊπ απξλξγηςιρμϊπ απξςελεί ςξ οηςϊ ρςϊυξ ςχμ μαλθξσριαμόμ επιυειοημάςχμ. Σξ έογξ ςξσ Malthus νεκίμηρε χπ έμα καθαοϊ πξλιςικϊ διάβημα εμάμςια ρςξμ ξσςξπικϊ ρξριαλιρμϊ ςηπ επξυήπ ςξσ και γεμικϊςεοα ςιπ ποξρδξκίεπ πξσ γέμμηρε η Γαλλική Δπαμάρςαρη ρςιπ ςάνειπ ςχμ εογαζξμέμχμ. Ο οηςϊπ ρκξπϊπ ςξσ ήςαμ μα απξδείνει ϊςι η τςόυεια είμαι ςξ απξςέλερμα τσρικόμ μϊμχμ «απξλϋςχπ αμενάοςηςχμ απϊ κάθε αμθοόπιμη οϋθμιρη», ϊπχπ αματέοει ξ ίδιξπ, καθόπ καμία διατξοεςική διαμξμή δεμ μπξοεί μα λϋρει ςημ αμαγκαία αμαμςιρςξιυία μεςανϋ μέρχμ και αμαγκόμ. Όπχπ υαοακςηοιρςικά ρσμξφίζει ξ ίδιξπ, «ςξ βαρικϊ επιυείοημα ασςξϋ ςξσ Δξκίμιξσ είμαι μϊμξ μα απξδείνει ςημ αμαγκαιϊςηςα μίαπ ςάνηπ ιδιξκςηςόμ και μίαπ ςάνηπ εογαςόμ». 5 Η θεχοία ςξσ Malthus χρςϊρξ θεχοήθηκε, ακϊμα και απϊ ςξ Δαοβίμξ (1997), άμερα εταομξζϊμεμη ϊυι μϊμξ ρςη ςάνη ςχμ εογαςόμ, αλλά και ρςξμ πληθσρμϊ ςχμ σπϊλξιπχμ ζόχμ. Άλλχρςε, ςξ έογξ ςξσ Malthus εμπμέεςαι οηςά απϊ ςη ρυξλή ςηπ Υσρικήπ Θεξλξγίαπ ςξσ Palley. Ακξλξσθόμςαπ ασςή ςη γοαμμή, ξ Malthus σπξρςήοινε ϊςι είμαι η θεψκή θέληρη, μέρχ ςχμ αιόμιχμ και αμςικειμεμικόμ τσρικόμ μϊμχμ, ασςή πξσ επιβάλλει ςξμ πεοιξοιρμϊ ςχμ πληθσρμόμ και μξμιμξπξιεί ςελικά ςιπ κσοίαουεπ τσρικέπ και κξιμχμικέπ ρυέρειπ. 6 Πέοα ϊμχπ απϊ ςξμ ιδεξλξγικϊ και απξλξγηςικϊ ασςϊ υαοακςήοα ή ακοιβέρςεοα εναιςίαπ ςξσ- η πληθσρμιακή θεχοία ςξσ Malthus εϋκξλα απξδεικμϋεςαι αμςιταςική και ςελικά λαμθαρμέμη. Πξλϋ ρσμξπςικά (αμαλσςικϊςεοα βλ. Harvey 1974, 1996 & Foster 2000), ξ Malthus δεμ βαρίζει ςημ επιυειοημαςξλξγία ρε κάπξια απϊλσςα ϊοια ρςημ ικαμϊςηςα ςηπ γηπ μα παοάγει ςοξτή (ϊοια ςα ξπξία θα ήςαμ άλλχρςε ςϊρξ μελλξμςικά και σπξθεςικά πξσ δεμ θα ςξσ παοείυαμ καμέμα ποακςικϊ επιυείοημα ρςημ ιδεξλξγική πάλη ςξσ παοϊμςξπ), αλλά ρςημ πεοιξοιρμέμη παοαγχγική ικαμϊςηςα ςηπ αμθοόπιμηπ κξιμχμίαπ. Σα ϊοια ςξσ, με άλλα λϊγια, είμαι απϊ ςημ αουή μάλλξμ κξιμχμικά, παοά τσρικά. 7 Ο Malthus λξιπϊμ δέυεςαι ϊςι η διαθέριμη ςοξτή μπξοεί μα ασνάμει, αλλά σπξρςηοίζει παοαδϊνχπ ϊςι η αϋνηρη ασςή ακξλξσθεί σπξυοεχςικά έμαμ αοιθμηςικϊ οσθμϊ, ρε αμςίθερη με ςημ εκθεςική αϋνηρη ςξσ πληθσρμξϋ. Έςρι, ξ πσοήμαπ ςηπ μαλθξσριαμήπ επιυειοημαςξλξγίαπ είμαι η σπξςιθέμεμη απϊκλιρη μεςανϋ ςξσ εκθεςικξϋ οσθμξϋ αϋνηρηπ εμϊπ πληθσρμξϋ και ςξσ αοιθμηςικξϋ οσθμξϋ αϋνηρηπ ςχμ διαθέριμχμ πϊοχμ, απϊκλιρη πξσ δεμ απξδεικμϋεςαι ξϋςε θεχοηςικά, ξϋςε εμπειοικά. Όςαμ μάλιρςα ςα δεδξμέμα απϊ ςιπ απξικίεπ ςξσ Νέξσ Κϊρμξσ σπέδειναμ ϊςι ξ οσθμϊπ αϋνηρηπ ςχμ πϊοχμ μπξοεί κάλλιρςα μα είμαι επίρηπ εκθεςικϊπ, ξ 5 Η πνιηηηθή απηή ζηξάηεπζε ζα γίλεη αθόκα πην ζαθήο κε ηε 2ε έθδνζε ηνπ Δοκιμίου, ε νπνία ζηνρεύεη αλνηρηά ζηελ θαηαγγειία ηεο εξγαηηθήο πξνζηαηεπηηθήο λνκνζεζίαο ηεο Μ. Βξεηαλίαο, ησλ γλσζηώλ Poor Laws. Πξάγκαηη, ην 1834, ηε ρξνληά δειαδή πνπ πέζαλε ν Malthus, πέξαζε ν New Poor Law, πνπ απνηεινύζε έκπξαθην ζξίακβν ηνπ καιζνπζηαληζκνύ. Γελ είλαη ινηπόλ πεξίεξγν όηη ε εξγαηηθή ηάμε ηεο Αγγιίαο έβιεπε από ηόηε ην καιζνπζηαληζκό σο ηνλ θύξην ηδενινγηθό ερζξό ηεο (Foster 2000). Ο Foster (2000) ππνζηεξίδεη ραξαθηεξηζηηθά όηη ε αλάγθε αληηπαξάζεζεο κε ην καιζνπζηαληζκό απνηέιεζε έλα από ηα βαζηθά θίλεηξα ηεο ζηξνθήο ηνπ Μαξμ ζηελ Πνιηηηθή Οηθνλνκία, ν νπνίνο, καδί κε ηνλ Έλγθειο, δελ ζηακάηεζαλ πνηέ λα θαηαγγέιινπλ κε δξηκύηεηα ηνλ ηαμηθό απηό απνινγεηηζκό. 6 Αλαθέξεη γηα παξάδεηγκα, ζε έλα ελδεηθηηθό απόζπαζκα, όηη ν θησρόο λνηθνθύξεο πνπ επέιεμε λα παληξεπηεί ρσξίο λα δηαζέηεη ηα κέζα γηα λα ππνζηεξίμεη κία νηθνγέλεηα, «ζα πξέπεη λα δηδαρζεί όηη νη λόκνη ηεο θύζεο, νη νπνίνη είλαη λόκνη ηνπ Θενύ, έρνπλ θαηαδηθάζεη απηόλ θαη ηελ νηθνγέλεηά ηνπ ζε πείλα κέρξη ζαλάηνπ γηα αλππαθνή απέλαληη ζηηο επαλαιακβαλόκελεο πξνεηδνπνηήζεηο ηνπο όηη δελ έρεη θακία δηεθδίθεζε ή δηθαίσκα πάλσ ζηελ θνηλσλία γηα ην παξακηθξόηεξν κεξίδην ηξνθήο, πέξα από απηό πνπ ε εξγαζία ηνπ κπνξεί δίθαηα λα ηνπ απνδώζεη» (αλαθέξεηαη ζε Foster 2000, ζ.88). 7 Άιισζηε δελ ηζρύνπλ παξά κόλν γηα ηνπο θησρνύο, αθνύ, ζύκθσλα πάληα κε ηνλ Malthus, νη ηάμεηο ησλ πινύζησλ νθείινπλ αληίζηνηρα λα ππεξθαηαλαιώλνπλ, γηα λα εμαζθαιίζνπλ έηζη ηελ απνξξόθεζε ηνπ πιενλάζκαηνο ηεο παξαγσγήο θαη άξα ηελ νηθνλνκηθή πξαγκάησζε ηεο απνζπαζζείζαο ππεξεξγαζίαο.

6 Malthus αμαγκάρςηκε μα καςατϋγει ςελικά ρςημ επίκληρη κάπξιχμ σπξθεςικόμ και άγμχρςχμ απϊλσςχμ τσρικόμ ξοίχμ. Αμ μεςατέοξσμε ςιπ ιδέεπ ασςέπ ρςξ πεδίξ ςηπ Οικξλξγίαπ και ςχμ τσρικόμ πληθσρμόμ, καθίρςαμςαι ακϊμα πιξ επιρταλείπ, ατξϋ ξι «πϊοξι» κάθε πληθσρμξϋ απξςελξϋμςαι καςά καμϊμα απϊ άλλξσπ πληθσρμξϋπ και η επίκληρη μίαπ αμαγκαίαπ a priori διατξοάπ ρςξ οσθμϊ μεςαβξλήπ ςχμ διατξοεςικόμ ασςόμ πληθσρμόμ ποξταμόπ και δεμ μπξοεί μα ςεκμηοιχθεί. Όπχπ πξλϋ ρχρςά καςαλήγει ξ Foster (2000), η μαλθξσριαμή αμςίληφη πεοί αοιθμηςικήπ αϋνηρηπ βαρίζεςαι ρςημ ποαγμαςικϊςηςα μϊμξ ρςημ κσοίαουη ποξδαοβιμική αμςίληφη πεοί ςηπ αμαπϊτεσκςηπ ρςαθεοϊςηςαπ ςξσ κϊρμξσ, ςχμ ειδόμ και ςχμ πληθσρμόμ ςξσ. Μία αμςίληφη πξσ, ϊπχπ βλέπξσμε, απξδεικμϋεςαι ρσμευόπ ρςεμά ρσμδεδεμέμη με ςημ κσοίαουη ιδεξλξγία ςηπ επξυήπ ςξσ Malthus και ρε μεγάλξ βαθμϊ και ςηπ δικήπ μαπ. Ρήνη και παλιμόοθωρη Γεμικϊςεοα, σπξρςηοίζξσμε ϊςι μέρα απϊ μία ρειοά μεςατξοόμ ϊπχπ ξι παοαπάμχ, η ποξδαοβιμική Υσρική Ιρςξοία και η αρςική Πξλιςική Οικξμξμία αμαπςϋρρξσμ έμα κξιμϊ ιδεξλξγικϊ σπϊβαθοξ. ε ασςϊ ςξ πλαίριξ, η Υϋρη γίμεςαι αμςιληπςή χπ έμα αμςικειμεμικϊ, ενχςεοικϊ και ςελικά αμαλλξίχςξ σλικϊ σπϊβαθοξ ςηπ αμθοόπιμηπ δοαρςηοιϊςηςαπ, ακϊμα κι αμ ρςη μαλθξσριαμή παοαλλαγή- υοειάζεςαι μα επιβάλλει ανεπέοαρςα τσρικά ϊοια ρςημ κξιμχμική παοαγχγή, όρςε ακοιβόπ μα παοαμέμει ρςαθεοή και αμαλλξίχςη. Απέμαμςι ρε ασςή ςημ αιόμια, αμιρςξοική Υϋρη -Αμςικείμεμξ, ξοθόμεςαι έμαπ ενίρξσ αιόμιξπ και αμιρςξοικϊπ Άμθοχπξπ Τπξκείμεμξ, ξ ξπξίξπ έυει πάμςα κάπξιεπ ήδη ποξδιαγοαμμέμεπ αμάγκεπ και αμαζηςά ρςη Υϋρη, μέρα απϊ ςημ εογαρία ςξσ, ςα μέρα για ςημ ικαμξπξίηρή ςξσπ. Η αμςίληφη ασςή, οηςά διαςσπχμέμη ρςα κείμεμα ςηπ αρςικήπ Πξλιςικήπ Οικξμξμίαπ και τιλξρξτίαπ, 8 θα επηοεάρει επίρηπ και ςη μελέςη ςξσ βιξλξγικξϋ κϊρμξσ κάθε είδξπ, θεχοξϋμεμξ πάμςα χπ μία ρςαθεοή ξμςϊςηςα, ςξπξθεςείςαι απέμαμςι ρε έμα ενχςεοικϊ, ποξδιαμξοτχμέμξ και πεπεοαρμέμξ πεοιβάλλξμ (Lewontin 2000). Ωρςϊρξ, ρςξ δεϋςεοξ μιρϊ ςξσ 19 ξσ αιόμα, η ιδεξλξγία ασςή θα δευθεί έμα ιρυσοϊ πλήγμα απϊ ςη δαοβιμική θεχοία ςηπ ενέλινηπ. Ο Δαοβίμξπ (1997), παοά μία αμαπϊτεσκςη αμτιρημία, ποξςείμει μάλλξμ μία τϋρη πξσ βοίρκεςαι ρε διαοκή κίμηρη, ϊπξσ ϊλα ςα μεγέθη και ϊλεπ ξι μξοτέπ αμαςοέπξμςαι διαοκόπ, ρςξ πλαίριξ μίαπ ρσμευξϋπ πάληπ για ςημ ϋπαονη. Για ςξ Δαοβίμξ ςελικά, η ζχή σπάουει και ενελίρρεςαι υχοίπ μα εναοςάςαι απϊ καμέμα άλλξμ ενχςεοικϊ ρκξπϊ ή αουή. 9 Δίμαι ταμεοϊ ϊςι ξι αμςιλήφειπ ασςέπ έουξμςαι ρε οήνη με ςιπ κσοίαουεπ ιδέεπ ςηπ επξυήπ, γεγξμϊπ πξσ αμαγκάζει ςξ Δαοβίμξ μα παοαμέμει για υοϊμια εναιοεςικά διρςακςικϊπ ϊρξ ατξοά ςη δημξρίεσρή ςξσπ (Foster 2000). 10 ςξμ παοαδξριακϊ υόοξ ςηπ Υσρικήπ Ιρςξοίαπ, η δαοβιμική ςξμή θα τέοει μία ξλϊκληοη θεχοηςική επαμάρςαρη, αλλά εγκαθιδοϋξμςαπ ξσριαρςικά ρςη θέρη ςξσ παγιχμέμξσ είδξσπ έμα μέξ θεχοηςικϊ αμςικείμεμξ, δηλαδή ςημ ενέλινη χπ ποξψϊμ ςηπ πάληπ για ςημ ύπαονη, μέρα απϊ έμα διαοθοχμέμξ πλέγμα αλληλεναοςόμεμχμ και διαοκόπ αμαςοεπϊμεμχμ ρυέρεχμ ή «μαυόμ» (Δαοβίμξπ 1997). Σξ πλέγμα ασςϊ απξςέλερε και ςξ 8 Ο Μαξμ ζην ώξηκν έξγν ηνπ έρεη θξηηηθάξεη πνιιέο θνξέο απηή ηελ αλαπαξάζηαζε, κέζα από ηελ απνδόκεζε ησλ «Ρνβηλζνληάδσλ» ηεο αζηηθήο Πνιηηηθήο Οηθνλνκίαο (Μαξμ 1996), ηελ θξηηηθή ηνπ ζηνλ Μάιζνπο (Μαξμ 1989), ή ηηο ζεκεηώζεηο ηνπ ελάληηα ζηηο αληίζηνηρεο ζεσξίεο ελόο νηθνλνκνιόγνπ νλόκαηη Wagner, ζε έλα από ηα ηειεπηαία ηνπ γξαπηά (Marx 1996). 9 Πεξηζζόηεξα γηα ηνλ θαηλνηόκν θαη ξηδνζπαζηηθό ραξαθηήξα ηεο δαξβηληθήο ηνκήο βι. Lecourt (1992), Deléage (1992), Foster (2000), Morfino (2008) αλαιπηηθόηεξα Νηθήζηαλεο (2012). 10 Η δηαδηθαζία ζηαδηαθήο ελζσκάησζεο ησλ δαξβηληθώλ ηδεώλ από ηελ θπξίαξρε ηδενινγία ζα μεθηλήζεη πνιύ θαηξό αξγόηεξα, κέζα θπξίσο από ηελ πξνβνιή θαη κεηαθνξά ησλ δαξβηληθώλ ελλνηώλ ζην πεδίν ηεο θνηλσληθήο ηζηνξίαο θαη ηελ θαηαζθεπή ησλ δηάθνξσλ ηδενινγεκάησλ ηνπ θνηλσληθνύ δαξβηληζκνύ (Foster 2000).

7 ειδικϊ αμςικείμεμξ ςηπ Οικξλξγίαπ, ϊπχπ ςημ ϊοιρε ποόςξπ ξ Γεομαμϊπ δαοβιμιρςήπ τσριξδίτηπ Ernst Haeckel. Μπξοξϋμε μα σπξρςηοίνξσμε λξιπϊμ, λίγξ ρυημαςικά, ϊςι η μέα ασςή επιρςήμη βοιρκϊςαμ εναουήπ μποξρςά ρε δϋξ δοϊμξσπ: απϊ ςη μία, ςξ δαοβιμικϊ δοϊμξ ςχμ ρυέρεχμ μαυόμ, ςχμ διαοκόμ αμαςοξπόμ, ςηπ εμδευξμεμικϊςηςαπ, ςηπ αρςάθμηςηπ και ασςϊμξμηπ ενέλινηπ ρε ϊλα ςα επίπεδα απϊ ςημ άλλη, ςξ δοϊμξ ςχμ ελέγυχμ, ςχμ ξοίχμ, ςηπ ρςαθεοϊςηςαπ, ςηπ ςάνηπ και ςηπ αομξμίαπ. Αμ θεχοήρξσμε ϊςι η ποόςη ξπςική αμςιρςξιυεί ρε μία ιρςξοική διάρςαρη ςηπ ζχήπ, η δεϋςεοη αμςιρςξιυεί ρε μία ρςιγμή ιρξοοξπίαπ, ςημ ξπξία άλλχρςε απξδέυθηκε και ξ ίδιξπ ξ Δαοβίμξπ, μϊμξ ϊμχπ χπ μία πεοιρςαριακή μξοτή εμτάμιρηπ ςξσ ρσρυεςιρμξϋ ςχμ αμςιςιθέμεμχμ δσμάμεχμ, πξσ ξδηγξϋμ ςελικά ρε ρσμευείπ αμαςοξπέπ. Όρξ απλξψκϊ και αμ ταίμεςαι ςξ διςςϊ ασςϊ ρυήμα, ςξ ρσμαμςάμε ρυεδϊμ ασςξϋριξ ρε ρημαμςικά άοθοα ςηπ Οικξλξγίαπ, γοαμμέμα μάλιρςα και απϊ ςιπ δϋξ πλεσοέπ. 11 Τπξρςηοίζξσμε ϊςι, παοά ςη δαοβιμική ςξμή, η ποόιμη Οικξλξγία, με ποόςξμ απϊ ϊλξσπ ςξμ ίδιξ ςξμ ιδοσςή ςηπ, ταίμεςαι πχπ έμειμε εμ πξλλξίπ πιρςή ρςξμ παλιϊ, γμχρςϊ δοϊμξπ ςηπ ρςαθεοϊςηςαπ, ςηπ ςάνηπ και ςηπ αομξμίαπ. Έςρι, ξι ποχςξπϊοξι ςξσ μέξσ ασςξϋ πεδίξσ, ϊπχπ ξ Γεομαμϊπ ζχξλϊγξπ Karl Möbius, ξ Αμεοικάμξπ ξικξλϊγξπ Stephen Alfred Forbes, αλλά κι ξλϊκληοη η ρυξλή ςξσ ξογαμικιρμξϋ, με ποχςεογάςη ςξμ επίρηπ Αμεοικάμξ βξςαμικϊ Frederic Clements, ϊοιραμ ςη βιξλξγική κξιμόςηςα (ςη βαρική δηλαδή έμμξια ρςημ ξικξλξγία ςηπ επξυήπ) χπ μία τσρική και διακοιςή εμϊςηςα, πξσ έυει χπ ρςϊυξ ςηπ ςη διαςήοηρη ςηπ ερχςεοικήπ ςηπ ιρξοοξπίαπ ή ξμξιξρςαρίαπ. Θα αματεοθξϋμε μϊμξ ρςξ υαοακςηοιρςικϊ παοάδειγμα ςξσ Stephen Forbes. «Καμέμα ταιμϊμεμξ ςηπ ζχήπ», αματέοει ξ ίδιξπ ρε έμα απϊ ςα κλαρικά ςξσ άοθοα (Forbes 1887), «δεμ είμαι πιξ ανιξρημείχςξ απϊ ςη ρςαθεοή ιρξοοξπία ςηπ ξογαμικήπ τϋρηπ, η ξπξία κοαςά κάθε είδξπ μέρα ρςα ϊοια εμϊπ καμξμικξϋ μέρξσ αοιθμξϋ». Για ςξμ Forbes, η ιρξοοξπία ασςή διαςηοείςαι υάοη ρςιπ ρυέρειπ θήοεσρηπ, ξι ξπξίεπ λειςξσογξϋμ χπ έλεγυξι πάμχ ρςξσπ διάτξοξσπ πληθσρμξϋπ, εναρταλίζξμςαπ ςη ρςαθεοϊςηςά ςξσπ. Έςρι, μέρα απϊ ασςέπ ςιπ ταιμξμεμικά ευθοικέπ ρυέρειπ, η ζχή ρσμευίζεςαι αδιαςάοακςη και κάθε «κξιμϊςηςα καθίρςαςαι ςϊρξ εσημεοξϋρα, ϊρξ αμ ςξ καθερςόπ ςηπ ήςαμ μία βαθειά και αιόμια ειοήμη». Τπάουει λξιπϊμ, καςαλήγει ξ Forbes ρε μία διακήοσνη πξσ επαματέοει ςιπ αμςίρςξιυεπ απϊφειπ ςξσ Λιμαίξσ, «μία ρςεμή κξιμϊςηςα ρσμτεοϊμςχμ», ακϊμα και «αμάμερα ρε δϋξ ταιμξμεμικά θαμάριμξσπ ευθοξϋπ». ςημ ςελεσςαία παοάγοατξ ςξσ βαρικξϋ ασςξϋ άοθοξσ, ξ Forbes παοξσριάζει μάλιρςα ςιπ άμερεπ πξλιςικέπ ρσμέπειεπ ασςόμ ςχμ θέρεχμ πξσ ποξέκσφαμ, ϊπχπ σπξρςηοίζει, απϊ ςη μελέςη ςχμ βιξλξγικόμ κξιμξςήςχμ. Δπιρςοέτει με άλλα λϊγια ςιπ ιδεξλξγικέπ μεςατξοέπ πξσ ρςήοιναμ ασςή ςημ ξπςική απϊ ςη τϋρη πίρχ ρςημ κξιμχμία, χπ τσρικξϋπ μϊμξσπ πια, πξσ καλξϋμςαι ςόοα μα ςη βξηθήρξσμ ρςημ καλϋςεοη ξογάμχρή ςηπ. Αμ λξιπϊμ σπξρςηοίζει- ρε μία λίμμη, ϊπξσ ξι αμςαγχμιρμξί είμαι «ξνϋςεοξι απϊ ςιπ υειοϊςεοεπ πεοιϊδξσπ ςηπ αμθοόπιμηπ ιρςξοίαπ», «αμαδϋθηκε μία ςάνη πξσ είμαι η καλϋςεοη πξσ μπξοξϋμε μα ρσλλάβξσμε υχοίπ μία ξλική αλλαγή ρςιπ ίδιεπ ςιπ ρσμθήκεπ», αμ εκεί «έυει απξκςηθεί και διαςηοείςαι ρςαθεοά μία ιρξοοξπία πξσ ρςημ ποαγμαςικϊςηςα εναρταλίζει για ϊλα ςα εμπλεκϊμεμα μέοη ςξ μεγαλϋςεοξ καλϊ πξσ ξι ρσγκσοίεπ επιςοέπξσμ», ςξ ίδιξ είμαι ετικςϊ και ρςημ κξιμχμία. «Αμ ςξ ρϋρςημα ςηπ ζχήπ είμαι ςέςξιξ πξσ τςάμει ρε μία αομξμική ιρξοοξπία αμςιςιθέμεμχμ ρσμτεοϊμςχμ», διεοχςάςαι οηςξοικά, δεμ μπξοξϋμε μα ελπίζξσμε ςξ ίδιξ και για ςιπ αμθοόπιμεπ σπξθέρειπ; Η θεχοηςική ρσμέπεια ςξσ Forbes μαπ ποξρτέοει έςρι ςημ ποόςη, ρατή διαςϋπχρη ρςξ υόοξ ςηπ Οικξλξγίαπ, ςηπ βαρικήπ τιλελεϋθεοηπ σπϊθερηπ: ξ αςξμικϊπ αμςαγχμιρμϊπ ξδηγεί αμαπϊτεσκςα ρε ρσμξλική εσημεοία και ρςαθεοϊςηςα, ρςξμ καλϋςεοξ απϊ ϊλξσπ ςξσπ ετικςξϋπ κϊρμξσπ αοκεί βέβαια μα απξτϋγξσμε μία «ξλική αλλαγή ρςιπ ίδιεπ ςιπ ρσμθήκεπ». 11 Δλδεηθηηθά πάιη, βι. Mayr (1961), Lewontin (1969), Margalef (1969), Holling & Clark (1975), McIntosh (1985), Holling (1996).

8 Αμςίρςξιυα ρσμπεοάρμαςα μπξοξϋμ μα εναυθξϋμ απϊ ςη μελέςη ςϊρξ ςχμ ποξωπξθέρεχμ, ϊρξ και ςχμ ρσμπεοαρμάςχμ, πξλλόμ άλλχμ ρυξλόμ ςηπ ποόιμηπ ξικξλξγίαπ, ϊπχπ ξ κλαρικϊπ κλεμεμριαμϊπ ξογαμικιρμϊπ (βλ. Kwa 2002, Marshall 2002, Foster & Clark 2008, Lefkaditou 2012), η δσμαμική Πληθσρμιακή Οικξλξγία ρςηοιγμέμη κσοίχπ ρςξ μαλθξσριαμϊ μϊμξ ςξσ πληθσρμξϋ (Kingsland 1985, Korfiatis 2012), ή η ρκέφη ςηπ ρυξλήπ ςξσ Chicago γϋοχ απϊ ςη ρσμεογαρία, ςημ ξμξιξρςαρία και ςημ ιεοαουία ςχμ βιξλξγικόμ κξιμξςήςχμ (Mitman 1992). Σημ ίδια επξυή επίρηπ, παοϊμξιεπ αμςιλήφειπ για ςη τσρική αομξμία θα κσοιαουήρξσμ και ρςξ έογξ διαμξηςόμ πξσ δοαρςηοιξπξιξϋμςαι ρςα ϊοια αμάμερα ρςημ επιρςημξμική ξικξλξγία και ςημ πξλιςική, ϊπχπ ξι Αμεοικάμξι μεξοξμαμςικξί Emerson, Thoreau και John Muir (Μπξςεςζάγιαπ 2010), ή ξ Ρόρξπ εσγεμήπ και ηγέςηπ ςξσ αμαουικξϋ κιμήμαςξπ Piotr Kropotkin (Deléage 1992). 12 σμξλικά, απϊ ςα ςέλη ςξσ 19 ξσ αιόμα χπ ςξ 2 ξ ΠΠ, η Οικξλξγία ςηπ αομξμίαπ έυει λειςξσογήρει χπ επιρςημξμική βάρη μξμιμξπξίηρηπ διατξοεςικόμ ιδεξλξγικόμ παοαλλαγόμ, απϊ ςξ μαζιρμϊ και ςξμ εθμικιρμϊ χπ ςξμ τιλελεσθεοιρμϊ και ςξμ αμαουιρμϊ, ξι ξπξίεπ ςείμξσμ μα εμξπξιξϋμςαι γϋοχ απϊ ςημ κξμβική θέρη ςηπ ιρξοοξπίαπ ιρξοοξπία μεςανϋ ςξσ αςϊμξσ-σπξκειμέμξσ και ςηπ κξιμϊςηςαπ, ιρξοοξπία μεςανϋ ςξσ Αμθοόπξσ και ςηπ Υϋρηπ, ή ιρξοοξπία μεςανϋ ςχμ αμςαγχμιζϊμεμχμ σπξκειμέμχμ. Ωρςϊρξ, σπξρςηοίζξσμε, η απαίςηρη για αομξμία και ρςαθεοϊςηςα, η επίκληρη ςξσ κξιμξϋ ρσμτέοξμςξπ ϊλχμ ςχμ μελόμ μίαπ κξιμχμίαπ πάμχ απϊ ςιπ ϊπξιεπ αμςιθέρειπ και ςξ αμαπϊτεσκςξ ςέλξπ ςηπ ιρςξοίαπ μέρα ρε μία καςάρςαρη ασςξοοσθμιζϊμεμηπ ιρξοοξπίαπ, αμςαμακλξϋμ, ρε ςελεσςαία αμάλσρη, κξιμχμικά αιςήμαςα μάλλξμ ποξραμαςξλιρμέμα ρςημ σπεοάρπιρη ςηπ κσοίαουηπ κξιμχμικήπ ςάνηπ 13. Η ξικξλξγία ςηπ κοίρηπ Η ιδεξλξγία ςηπ τσρικήπ αομξμίαπ θα ρσμευίρει μα κσοιαουεί ακϊμα και μεςά ςημ σπξυόοηρη ςηπ ποόιμηπ, ξογαμιρμικήπ ξικξλξγίαπ. Η ρσμέυεια θα δξθεί κσοίχπ μέρα απϊ ςιπ ρσρςημικέπ και κσβεομηςικέπ θεχοίεπ, ξι ξπξίεπ απϊ ςα ςέλη ςηπ δεκαεςίαπ ςξσ 1940 δίμξσμ ςξ ςϊμξ ρε μία ρειοά επιρςημόμ, ρσμπεοιλαμβαμξμέμηπ ςηπ ξικξλξγίαπ. Ποχςεογάςηπ μάλιρςα ρε ασςϊ ςξ οεϋμα θα είμαι έμαπ ξογαμιρμικϊπ βιξλϊγξπ, ξ Ludwig Von Bertalanffy, ξ ξπξίξπ απϊ ςη δεκαεςία ςξσ 1920 θεμελιόμει ςημ ποόςη Γεμική Θεχοία σρςημάςχμ. Βαρικέπ αουέπ ςηπ ήςαμ η πεοιπλξκόςηςα, η ασςξξογάμωρη και η ασςξοούθμιρη ϊλχμ ςχμ ρσρςημάςχμ, τσρικόμ, βιξλξγικόμ ή κξιμχμικόμ (Von Bertalanffy 1972, βλ. και Marshall 2002). ε ασςϊ ςξ πλαίριξ, ξ George Evelyn Hutchinson (1948), Αμεοικάμξπ ξικξλϊγξπ με ςεοάρςια επιοοξή, αμαδιαςϋπχρε ςημ παλιά ιδέα ϊςι ξι ρυέρειπ μεςανϋ ςχμ ειδόμ λειςξσογξϋμ χπ κσβεομηςικξί μηυαμιρμξί αομηςικήπ αμάδοαρηπ, εναρταλίζξμςαπ ςημ ασςξοοϋθμιρη ςχμ ξικξλξγικόμ ρυημαςιρμόμ. Η έοεσμα για ασςξϋπ ςξσ κσβεομηςικξϋπ μηυαμιρμξϋπ, αμαπςϋυθηκε πεοαιςέοχ απϊ ςξσπ ποόςξσπ ρσρςημικξϋπ ξικξλϊγξσπ (βλ. Taylor 2005, Schizas 2012). Ο Eugene Odum (1953) 12 Ωο εληνκνιόγνο, ν Kropotkin πξνζπάζεζε λα εθκαηεύζεη από ηηο βηνινγηθέο ηνπ κειέηεο επηρεηξήκαηα γηα λα ζηεξίμεη ηηο αλαξρηθέο ηνπ ηδέεο. Μειεηώληαο έηζη ηηο θνηλσλίεο ησλ εληόκσλ δελ είδε ηελ πάιε γηα ηελ ύπαξμε θαη ηελ εμέιημε, αιιά ηε ζπλεξγαζία, ηελ ακνηβαία βνήζεηα θαη ηελ αξκνλία: «Μελ αληαγσλίδεζηε! ν αληαγσληζκόο είλαη πάληα επηβιαβήο γηα ηα είδε, θαη έρεηε πνιινύο ηξόπνπο λα ηνλ απνθύγεηε! ( ) Απηή είλαη ε ηάζε ηεο θύζεο ( ) απηό είλαη ην ζύλζεκα πνπ καο ζηέιλεη ν ζάκλνο, ην δάζνο, ην πνηάκη, ν σθεαλόο. ( ) Δπνκέλσο ζπλελσζείηε αιιεινβνεζεζείηε! Απηόο είλαη ν πην ζίγνπξνο ηξόπνο γηα λα πξνζθέξεηε ζηνλ θαζέλα ρσξηζηά θαη ζε όινπο καδί ηε κεγαιύηεξε αζθάιεηα, ηελ θαιύηεξε εγγύεζε γηα ηελ ύπαξμε θαη ηελ πξόνδν, ηε ζσκαηηθή, ηε δηαλνεηηθή θαη ηελ εζηθή» (από ηαπξαθάθεο 1998, ζ.83). 13 Αμίδεη λα ζεκεηώζνπκε εδώ όηη νη νηθνιόγνη πνπ επηηέζεθαλ κε κεγαιύηεξε δξηκύηεηα ζε απηή ηελ ηδενινγία, όπσο ν Arthur Tansley (Tansley 1935, βι. θαη Foster & Clark 2008) ή ν Alex Novikoff (1945), είραλ κία ηδηαίηεξε ζρέζε κε ην καξμηζκό. Φαίλεηαη ινηπόλ πσο ε ππνθεηκεληθή, ηδενινγηθή ηνπο ηνπνζέηεζε ηνπο βνήζεζε λα εληνπίζνπλ θαη λα αλαδείμνπλ ηηο ηδενινγηθέο παξαδνρέο ηεο επηζηήκεο ηνπο, βνεζώληαο έηζη ζηελ εμέιημή ηεο. Σν γεγνλόο απηό ππνδεηθλύεη ηνλ πνιπδηάζηαην ξόιν πνπ κπνξεί λα έρεη ε ηδενινγία εληόο ηεο επηζηήκεο.

9 σπξρςήοινε ϊςι η ρςαθεοϊςηςα ςχμ ξικξρσρςημάςχμ εναοςάςαι απϊ ςξμ αοιθμϊ ςχμ μξμξπαςιόμ πξσ μπξοεί μα επιλένει η εμέογεια, καθόπ διαςοέυει ςξ ςοξτικϊ δίκςσξ. Ο επίρηπ καθξοιρςικήπ επιοοξήπ κξιμξςικϊπ ξικξλϊγξπ και μαθημαςικϊπ Robert E. MacArthur (1955) απϊ ςημ πλεσοά ςξσ, αμςιρςξίυιρε ςα μξμξπάςια εμέογειαπ με ςξμ αοιθμϊ ςχμ ειδόμ, ποξρτέοξμςαπ έςρι για ποόςη τξοά μία ςσπική, μαθημαςική διαςϋπχρη ρςημ παλιά «διαίρθηρη» ςχμ ξικξλϊγχμ, ϊπχπ ςημ απξκαλεί κι ξ ίδιξπ, ρϋμτχμα με ςημ ξπξία η πξικιλόςηςα ςωμ ειδώμ εναρταλίζει ςη ρςαθεοόςηςα μίαπ κξιμόςηςαπ. Η σπϊθερη ασςή θα ρσμδσαρςεί με ςιπ αμαμεχμέμεπ θεχοίεπ ςηπ ξικξθέρηπ και ςξσ αμςαγωμιρςικξύ απξκλειρμξύ (εμδεικςικά Hutchinson 1958) διαμξοτόμξμςαπ έμα μέξ, μαθημαςικϊ ποϊγοαμμα πξσ θα επαμαποξρδιξοίρει οιζικά ϊλη ςημ επιρςήμη ςηπ ξικξλξγίαπ (Kingsland 1985). Η κεμςοική, εμξπξιηςική έμμξια ρε ασςή ςη μέα ρϋμθερη θα παοαμείμει ξ αμςαγωμιρμόπ: ϊπχπ ϊμχπ και ρςημ ποξδαοβιμική Υσρική Ιρςξοία, ξ αμςαγχμιρμϊπ ασςϊπ, αμςί μα ποξκαλεί αμαςοξπέπ και ενέλινη, ςείμει μάλλξμ μα διαςηοεί ςημ ιρξοοξπία αμάμερα ρςξσπ πληθσρμξϋπ, ξδηγόμςαπ ςξ ρϋρςημα ρε μία ρςαθεοή, αομξμική καςαμξμή (Boucher 1998). ςαδιακά λξιπϊμ, η αμαπαοάρςαρη ςηπ τύρηπ - ξογαμιρμόπ απξοοξτάςαι κι αμςικαθίρςαςαι απϊ ςημ αμαπαοάρςαρη ςηπ τύρηπ μηυαμή (Kwa 1989), ρε μία μεςάβαρη πξσ θσμίζει αοκεςά ςξ ρσμβιβαρμϊ αμάμερα ρςα αοκαδικά ποϊςσπα και ςξμ υξμπριαμϊ αςξμικιρμϊ. Και εδό λξιπϊμ, η ιρξοοξπία, η ςάνη, η ιεοαουία και η αομξμία αμαδϋξμςαι ςελικά μέρα απϊ ςημ πεοιπλξκϊςηςα ή ςξ ταιμξμεμικϊ υάξπ ςχμ αμςαγχμιρςικόμ ρυέρεχμ ρςη τϋρη. Η μεςάβαρη ασςή ρσμέπερε -και αλληλξςοξτξςήθηκε- με ςη ρςοξτή ςχμ ξικξλϊγχμ ποξπ ςα καθήκξμςα πξσ έθεςε η αμςιμεςόπιρη ςηπ ξικξλξγικήπ κοίρηπ. Ήδη, απϊ ςιπ απαουέπ ςηπ ξικξλξγίαπ χπ ςη δεκαεςία ςξσ 1950, ξι ρημαμςικϊςεοξι ξογαμιρμικξί και ρσρςημικξί ξικξλϊγξι είυαμ αμαδείνει ςα ποξβλήμαςα πξσ δημιξσογξϋραμ ξι διάτξοεπ αμθοόπιμεπ παοαγχγικέπ δοαρςηοιϊςηςεπ ρςξ πεοιβάλλξμ ϊπχπ ξι επιπςόρειπ ςηπ βιξμηυαμξπξιημέμηπ γεχογίαπ, ξι απξφιλόρειπ, η οϋπαμρη και η αςξμική ακςιμξβξλίαθέςξμςαπ ςιπ βάρειπ για μία «αμθοόπιμη ξικξλξγία» (Sears 1954). ε γεμικέπ γοαμμέπ, ξι επιρςήμξμεπ ασςξί πίρςεφαμ ϊςι κάςχ απϊ ςη δική ςξσπ καθξδήγηρη, ξι πξλιςικξί μπξοξϋμ μα διαυειοιρςξϋμ ςα ρϋμθεςα κξιμχμικά και ξικξλξγικά ρσρςήμαςα με έμαμ ςοϊπξ αμςικειμεμικϊ, δηλαδή αμενάοςηςξ απϊ ςα αμςικοξσϊμεμα κξιμχμικά ρσμτέοξμςα, εναρταλίζξμςαπ έςρι ςημ κξιμχμική ρςαθεοϊςηςα και ςημ κξιμή εσημεοία. Απϊ ςα ςέλη ςηπ δεκαεςίαπ ςξσ 1960, η ξικξλξγία μεςαςοέπεςαι πια ϊλξ και πεοιρρϊςεοξ ρε μία διαυειοιρςική ποακςική, ασρςηοά πξρξςική και ποξβλεπςική, πξσ θέςει χπ ρςϊυξ ςηπ ςημ εκςίμηρη ςηπ αμςξυήπ ςχμ ξικξρσρςημάςχμ απέμαμςι ρςιπ αμθοχπξγεμείπ διαςαοαυέπ, ή με άλλα λϊγια ςξμ καθξοιρμϊ ςχμ τσρικόμ ξοίχμ πξσ θέςξσμ ςα ξικξρσρςήμαςα ρςημ εκμεςάλλεσρή ςξσπ απϊ ςξμ άμθοχπξ. 14 Σξ οεϋμα ασςϊ, σπξρςηοίζξσμε, απξμάκοσμε ακϊμα πεοιρρϊςεοξ ςημ ξικξλξγία απϊ ςξ δαοβιμικϊ πλαίριξ, και ςημ σπϊςανε ρε κοιςήοια αλλϊςοια, πξσ ρσμδέξμςαι μάλλξμ με ςη μεσςόμεια τσρική (πξρξςικξπξίηρη) ή ςημ αρςική πξλιςική ξικξμξμία (ξοθή διαυείοιρη), παοά με ςημ ενελικςική βιξλξγία. Η άλχρη ςηπ ρυεςικήπ ασςξμξμίαπ ςηπ ξικξλξγίαπ και ςηπ βιξλξγίαπ, άμξινε ακϊμα πεοιρρϊςεοξ ςξ δοϊμξ ρςιπ ιδεξλξγικέπ μεςατξοέπ και επιοοξέπ. Οι μαλθξσριαμέπ αμςιλήφειπ ςξσ αςξμικξϋ αμςαγχμιρμξϋ γϋοχ απϊ ςξσπ πεοιξοιρμέμξσπ πϊοξσπ, ςηπ τέοξσραπ ικαμϊςηςαπ και ςχμ τσρικόμ ξοίχμ ρσμέυιραμ έςρι μα πηγαιμξέουξμςαι εμιρυσμέμεπ αμάμερα ρςημ επιρςήμη ςηπ ξικξλξγίαπ και ςξ μέξ ιδεξλξγικϊ/πξλιςικϊ πεδίξ ςηπ πεοιβαλλξμςικήπ διαυείοιρηπ. Για ςξσπ ξικξλϊγξσπ ςηπ επξυήπ, ςξ βαρικϊ ξικξλξγικϊ ποϊβλημα είμαι ξ αμθοόπιμξπ σπεοπληθσρμόπ, ξ ξπξίξπ ξδηγεί ρε ενάμςληρη ςξσπ τσρικξϋπ πϊοξσπ. «Δίμαρςε μία έκοηνη», θα πει ξ Sears ςξ 1954, ή μία «απξικία αμξιβάδχμ», ρϋμτχμα με ςξμ Holling (1969). ε ασςϊ ςξ πλαίριξ, η κξιμχμία γίμεςαι αμςιληπςή χπ έμαπ τσρικϊπ, μαλθξσριαμϊπ 14 Κνκβηθό ξόιν ζε απηό ην πιαίζην παίδεη ε έλλνηα ηεο ποικιλότητας των ειδών. Μέζα από κία ζεηξά αλαγσγώλ, ε πνηθηιόηεηα θαηαθέξλεη λα κεηξά, λα απνηππώλεη δειαδή κε έλαλ απιό, κνλνζήκαλην αξηζκό ηελ σξηκόηεηα θαη ηελ πεξηπινθόηεηα κίαο θνηλόηεηαο. Δπηηξέπεη έηζη ηε ζύγθξηζε αλάκεζα ζηηο θνηλόηεηεο θαη δίλεη πιηθή ππόζηαζε, θαη κάιηζηα κεηξήζηκε, ζηε δεηνύκελε, εγγελή θπζηθή αμία ησλ νηθνζπζηεκάησλ (αλαιπηηθά, Νηθήζηαλεο 2012).

10 πληθσρμϊπ, υχοίπ ιρςξοία και ρυέρειπ, χπ μία «δεϋςεοη τϋρη» με άλλα λϊγια, ενίρξσ αμςικειμεμική και αιόμια με ςημ ποόςη. Αμακεταλαιόμξμςαπ, σπξρςηοίζξσμε ϊςι απϊ ςξ 1960 η ξικξλξγία σιξθεςεί βαθμιαία έμα λειςξσογιρςικϊ και αμςιενελικςικϊ πλαίριξ, βαριρμέμξ ρε ποακςικέπ πξρξςικξπξίηρηπ, διαοθοχμέμξ γϋοχ απϊ μία ρειοά κξμβικόμ εμμξιόμ ϊπχπ η πξικιλόςηςα, η ρςαθεοόςηςα και η παοαγωγικόςηςα και με κεμςοική πάμςα ποξωπϊθερη ςημ ιρξοοξπία μέρα απϊ ςξμ αμςαγχμιρμϊ. Ασςϊ πξσ ποξρπαθήραμε μα δείνξσμε χπ εδό ήςαμ ϊςι ςξ πλαίριξ ασςϊ πήγαρε ασθϊομηςα μέρα απϊ ϊλη ςημ ιρςξοία ςηπ ξικξλξγίαπ, μέρα απϊ ςιπ άοοηςεπ ιδεξλξγικέπ παοαδξυέπ ςηπ και ςημ ίδια ςημ ποακςική ςηπ. Ποϊκειςαι, με μία τοάρη, για ςημ ασθϊομηςη ιδεξλξγία ςηπ ξικξλξγίαπ (Althusser 1990), η ξπξία είμαι ρυεςικά αμενάοςηςη απϊ ςιπ ποξθέρειπ ή ςιπ πξλιςικέπ ποξςιμήρειπ ςχμ ίδιχμ ςχμ ξικξλϊγχμ πξσ ςημ αμαπαοάγξσμ. ε ςελεσςαία αμάλσρη χρςϊρξ, η ασθϊομηςη ασςή ιδεξλξγία αμςαμακλά βαρικέπ θέρειπ και ποξωπξθέρειπ ςηπ κσοίαουηπ ιδεξλξγίαπ. Ποόςα απϊ ϊλα, ςα ξικξλξγικά -και άοα και κξιμχμικά- ζηςήμαςα, δηλαδή ξι επιπςόρειπ, ξι μέθξδξι, ξι ρκξπξί και ξι ρυέρειπ ςξσ κσοίαουξσ ςοϊπξσ παοαγχγήπ, γίμξμςαι αμςιληπςά μϊμξ απϊ ςη πξρξςική ςξσπ πλεσοά: ςξ θέμα δεμ είμαι ςί παοάγεςαι, πόπ, με πξιεπ ρυέρειπ, μέρα απϊ πξιεπ διαδικαρίεπ, για πξιξ ρκξπϊ, κάςχ απϊ πξιξμ έλεγυξ, αλλά μϊμξ ςξ πόρξ παοάγεςαι, και για ςημ ακοίβεια ςξ πόρξ καςαμαλόμεςαι (Biggins 1976). Οι εσθϋμεπ εϋκξλα μεςατέοξμςαι έςρι απϊ ςη ρσγκεκοιμέμη κξιμχμική ςάνη πξσ ελέγυει ςημ παοαγχγή, ρε μία ατηοημέμη ςάνη καςαμαλχςόμ, ή ακϊμα πεοιρρϊςεοξ ρε μία ιδεξλξγία καςαμαλχςιρμξϋ. Ατεςέοξσ, ςα ϊοια και ξι αμςιτάρειπ ςχμ κξιμχμικόμ ρυέρεχμ, ςα ϊοια δηλαδή ςξσ κεταλαίξσ χπ μία ρσγκεκοιμέμη, ιρςξοική ρυέρη παοαγχγήπ, μεςατέοξμςαι και ποξβάλλξμςαι πάμχ ρςη τϋρη, για μα μεςαςοαπξϋμ έςρι ρε αμςικειμεμικέπ αμςιθέρειπ αμάμερα ρςιπ διατξοεςικέπ ιδιϊςηςεπ ςχμ τσρικόμ ξικξρσρςημάςχμ, ϊπχπ ρσμβαίμει για παοάδειγμα με ςημ σπξςιθέμεμη αμςίθερη μεςανϋ ςηπ παοαγχγικϊςηςαπ και ςηπ πξικιλϊςηςαπ. Λίγα υοϊμια αογϊςεοα, ϊλη ασςή η λξγική θα απξκοσρςαλλχθεί ρςξ ιδεξλϊγημα ςηπ αειτϊοξσ αμάπςσνηπ. Δδό, η τϋρη αμαπαοιρςάμεςαι πλήοχπ χπ κετάλαιξ, ςξ ξπξίξ παοάγει ασςϊμαςα έμα τσρικϊ ςϊκξ. Καςά ςα γμχρςά, σπξςίθεςαι ϊςι αμ ξ άμθοχπξπ δοέπει ασςϊ μϊμξ ςξ σπεοποξψϊμ, η τϋρη θα διαςηοεί ςημ αμαγεμμηςική ςηπ ικαμϊςηςα και η κεταλαιξκοαςική αμάπςσνη θα μπξοεί μα ρσμευίζεςαι αέμαα, υχοίπ αμςιτάρειπ, πεοιξοιρμέμη βέβαια απϊ ςα αμςικειμεμικά αμ και ρυεςικά ελαρςικά- τσρικά ϊοια. Σελικά, μέρα απϊ ασςά ςα ιδεξλξγήμαςα, ξι κσοίαουεπ κξιμχμικέπ ρυέρειπ τσρικξπξιξϋμςαι, μσρςικξπξιξϋμςαι και μξμιμξπξιξϋμςαι, εμό ξι κσοίαουεπ ςάνειπ απαλλάρρξμςαι απϊ ςιπ εσθϋμεπ ςξσπ για ςημ κξιμχμική, ξικξλξγική κοίρη. Πξλλέπ τξοέπ μάλιρςα, ϊςαμ ξι ίδιξι ξι ξικξλϊγξι ποξρπαθξϋμ μα αμςλήρξσμ άμερα πξλιςικά ρσμπεοάρμαςα απϊ ασςϊ πξσ αμςιλαμβάμξμςαι χπ επιρςήμη ςξσπ, ξ απξλξγηςιρμϊπ ςηπ ασθϊομηςηπ ιδεξλξγίαπ ςξσπ έουεςαι ρςημ επιτάμεια. Ο Garret Hardin για παοάδειγμα, βαρικϊπ ειρηγηςήπ ςχμ ξικξλξγικόμ θεχοιόμ ςηπ ξικξθέρηπ και ςξσ αμςαγχμιρςικξϋ απξκλειρμξϋ (Hardin 1960), ρε έμα διάρημξ άοθοξ ςξσ 1968 με ςίςλξ Η ςοαγωδία ςωμ δημόριωμ αγαθώμ, καςαλήγει ϊςι έμαπ εϋλξγξπ ςοϊπξπ για ςημ ποξρςαρία ςχμ τσρικόμ πϊοχμ απϊ ςημ αλϊγιρςη ρπαςάλη είμαι η ιδιχςικξπξίηρη, η κεταλαιξπξίηρη και η κσκλξτξοία ςξσπ ρςημ αγξοά, όρςε ςξ κϊρςξπ απϊ ςη υοήρη ςξσπ μα πεομά ρςημ ςιμή ςχμ ποξψϊμςχμ (Hardin 1968). Οι ποχςξπξοιακέπ ιδέεπ ςξσ θα αμαπςσυθξϋμ αογϊςεοα απϊ ςη ρυξλή ςχμ Ποάριμχμ Οικξμξμικόμ, για μα πάοξσμ ςελικά ράοκα και ξρςά με ςη ρσμθήκη ςξσ Κιϊςξ. Σξμ επϊμεμξ υοϊμξ, ρςημ κεμςοική ξμιλία ςξσ ρε έμα απϊ ςα καθξοιρςικά ξικξλξγικά ρσμέδοια ςηπ δεκαεςίαπ, ξ Hardin γίμεςαι ακϊμα πιξ ρατήπ: «δεμ μπξοξϋμε μα μικήρξσμε ςημ πείμα με πεοιρρϊςεοξ ταγηςϊ», θα σπξρςηοίνει, ρε μία καςά λένη ηυό ςχμ μαλθξσριαμόμ επιυειοημάςχμ (Hardin 1969). Η ποάριμη ιδεξλξγία ρςξ πεδίξ ςηπ ιδεξλξγικήπ πάληπ

11 Απϊ ςα ςέλη ςηπ δεκαεςίαπ ςξσ 1960, μέρα ρςξ εσοϋςεοξ επιρςημξμικϊ/ιδεξλξγικϊ πεδίξ ςηπ ξικξλξγίαπ, αουίζει μα ρσγκοξςείςαι έμαπ ϊλξ και πιξ διακοιςϊπ ιδεξλξγικϊπ και πξλιςικϊπ υόοξπ. Η μέα ασςή «ποάριμη ιδεξλξγία» (Stavrakakis 1997, 2000) θα σιξθεςήρει πξλλέπ απϊ ςιπ θέρειπ πξσ αματέοθηκαμ χπ εδό, ανιξπξιόμςαπ μάλιρςα ςημ επιρςημξμική καςαγχγή ςξσπ χπ έμα ϊπλξ ρςημ ιδεξλξγική πάλη. Θα σπξρςηοίνει έςρι ϊςι ξι τσρικέπ ανίεπ ϊπχπ η ρςαθεοϊςηςα και η πξικιλϊςηςα, ξι τσρικξί μϊμξι και ςα τσρικά ϊοια σπαγξοεϋξσμ ρςημ αμθοχπϊςηςα έμα ςοϊπξ ζχήπ και έμα μξμςέλξ παοαγχγήπ και καςαμάλχρηπ, ςξ ξπξίξ και ποέπει μα ρεβαρςξϋμε, αμ θέλξσμε μα απξτϋγξσμε μία ξλική καςαρςοξτή. Θα αμαπαοάγει επίρηπ ςη οξμαμςική επίκληρη ρε μία υαμέμη αομξμία με ςη τϋρη, η ξπξία χρςϊρξ δεμ ταίμεςαι μα σπήονε ρςημ ποαγμαςικϊςηςα πξσθεμά αλλξϋ πέοα απϊ ςξ ποάριμξ ταμςαριακϊ (Μπξςεςζάγιαπ 2010). Θα απξδόρει ακϊμα ρε μεγάλξ βαθμϊ ςη ρϋγυοξμη ξικξλξγική κοίρη ρε μία ατηοημέμη ςάρη για κσοιαουία ςξσ αμθοόπξσ πάμχ ρςη τϋρη, η ξπξία θεμελιόμεςαι ρςξ Διατχςιρμϊ και διαπεομά ϊλεπ ςιπ δσςικέπ ιδεξλξγίεπ, απϊ ςξ τιλελεσθεοιρμϊ χπ κας ενξυήμ- ςξμ κξμμξσμιρμϊ. Σασςϊυοξμα βέβαια, ςξ οεϋμα ασςϊ θα σιξθεςήρει και μία ρειοά απϊ οιζξρπαρςικά ιδεξλξγικά ρςξιυεία, ϊπχπ η τσλεςική ιρϊςηςα, η κξιμχμική αλληλεγγϋη, ξ ατξπλιρμϊπ κι η απξκέμςοχρη, θα ποχςαγχμιρςήρει ρςα αμςαγχμιρςικά κξιμχμικά κιμήμαςα ςηπ επξυήπ και θα ρσμδεθεί πξλιςικά με ςξμ εσοϋςεοξ υόοξ ςηπ Νέαπ Αοιρςεοάπ (Stavrakakis 1997, 2000). Πξια απϊ ασςά ςα αμςιταςικά ρςξιυεία, ή αμςίρςξιυα πξιεπ ςάρειπ ηγεμϊμεσραμ ασςή ή ςη ςημ άλλη ρςιγμή μέρα ρςξμ εσοϋςεοξ υόοξ ςηπ πξλιςικήπ ξικξλξγίαπ, είμαι έμα ιρςξοικϊ ζήςημα πξσ απαιςεί μία ρσγκεκοιμέμη αμάλσρη κάθε ρσγκεκοιμέμηπ καςάρςαρηπ. Ανίζει, χρςϊρξ, μα διεοχςηθξϋμε ςξ ενήπ: ςι οϊλξ έυει παίνει ρςημ εσοϋςεοη ιδεξλξγική πάλη η επαματξοά, εκ μέοξσπ ςηπ ξικξλξγίαπ, εμμξιόμ ϊπχπ ςα «τσρικά ϊοια», ξ «σπεοπληθσρμϊπ» ή η «τέοξσρα ικαμϊςηςα». Αματεοϊμαρςε ιδιαίςεοα ρςξ κοίριμξ μεςαίυμιξ μεςανϋ ςξσ 1968 και ςξσ 1974, αμάμερα δηλαδή ρςημ κξοϋτχρη ςξσ ςελεσςαίξσ μεγάλξσ επαμαρςαςικξϋ κϋμαςξπ και ςη μεγαλϋςεοη μεςαπξλεμική ξικξμξμική και ξικξλξγική κοίρη σπεορσρρόοεσρηπ. Φξμςοικά, η εογαςική ςάνη είυε τςάρει ρςξ ιρςξοικϊ απϊγειξ ςχμ καςακςήρεόμ ςηπ και η αρςική ςάνη, μποξρςά ρςξ τάρμα ςηπ μείχρηπ ςχμ κεοδόμ, απαιςεί για ποόςη τξοά μεςά ςξμ πϊλεμξ ςη μείχρη ςξσ μιρθξϋ και ςηπ εογαςικήπ καςαμάλχρηπ. ε ασςϊ ςξ πλαίριξ, μπξοξϋμε εϋλξγα μα σπξθέρξσμε ϊςι η μαλθξσριαμή ξικξλξγία λειςξϋογηρε μάλλξμ αμςαγχμιρςικά απέμαμςι ϊυι μϊμξ ρςξ δσςικϊ εογαςικϊ κίμημα, αλλά και ρςιπ διεκδικήρειπ ςξσ 3 ξσ Κϊρμξσ - ξ ξπξίξπ ιρςξοικά υοεόμεςαι πάμςα ςξ ποϊβλημα ςξσ σπεοπληθσρμξϋ. Ο αμςαγχμιρμϊπ ασςϊπ εμςάθηκε μάλιρςα εναιςίαπ ςξσ απξκαλσπςικξϋ ή μερριαμικξϋ υαοακςήοα ςηπ ποάριμηπ ιδεξλξγίαπ, η ξπξία επιρείξμςαπ ςξ τάρμα μίαπ ξλξκληοχςικήπ καςαρςοξτήπ επέμειμε ρςξμ επείγξμςα και παμαμθοόπιμξ υαοακςήοα ςχμ ποξςαγμάςχμ ςηπ, απανιόμξμςαπ και ρσμθλίβξμςαπ ςιπ σπϊλξιπεπ, μεοικέπ ιδεξλξγίεπ. Μέυοι ρήμεοα χρςϊρξ, για ςξμ αμςαγχμιρμϊ μεςανϋ μαονιρμξϋ και πξλιςικήπ ξικξλξγίαπ ρσυμϊςεοα καςηγξοείςαι, ή και ασςξξικςίοεςαι με έμα εμξυικϊ πάθξπ, η πλεσοά ςξσ μαονιρμξϋ λαμβάμξμςαπ ϊμχπ σπϊφη ςα παοαπάμχ δεδξμέμα, ςιπ αιςίεπ ασςξϋ ςξσ αμςαγχμιρμξϋ δεμ ποέπει μα ςιπ αμαζηςξϋμε μξμξρήμαμςα ρςξμ σπξςιθέμεμξ- ποξμηθεαμιρμϊ ςξσ μαονιρμξϋ, 15 ρςξμ ποαγμαςικϊ- ξικξμξμιρμϊ ςξσ κσοίαουξσ 15 Μηαο θη απηό ην θείκελν δελ πξνζθέξεη ην ρώξν γηα κηα απνηίκεζε απηήο ηεο ζπδήηεζεο, ζα ππνζηεξίμνπκε κόλν όηη νη ζπλήζεηο θξηηηθέο πεξί πξνκεζεαληζκνύ πνπ απνδίδνληαη ζην καξμηζκό θαη ηνλ ίδην ην Μαξμ, ιαζξνρεηξνύλ, είηε από άγλνηα είηε από ζθνπηκόηεηα, εηο βάξνο ηνπ καξμηθνύ έξγνπ (βι. θαη Foster 2000). Ο καξμηζκόο, αλ κε ηη άιιν, επέκεηλε όηη ε θηώρεηα δελ είλαη ζπλέπεηα ηεο ζπάλεο ησλ αγαζώλ αιιά ηεο εθκεηάιιεπζεο, κεηαηνπίδνληαο ηε ζπδήηεζε από ηελ πνζόηεηα ζηηο ζρέζεηο. ε αληίζεζε επίζεο κε ηε κέρξη ηόηε παξάδνζε ηεο αζηηθήο Πνιηηηθήο Οηθνλνκίαο, ν Μαξμ (1976) επέκεηλε ζηελ θαηαγσγή ηνπ πιηθνύ πινύηνπ από ηελ θύζε. Σέινο, ήηαλ ν πξώηνο πνπ αλέδεημε ηελ εξγαζηαθή δηαδηθαζία θαζ εαπηή, ηε ζεκαζία δειαδή ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ, πιηθνύ ραξαθηήξα ηεο θαη ησλ επηπηώζεσλ πνπ κπνξεί λα έρεη απηόο πάλσ ζηε δηαδηθαζία αμηνπνίεζεο (Νηθήζηαλεο 2004). Απηή ε αλάδεημε σζηόζν δελ έθηαλε σο ηελ αληίζηξνθε παξαγλώξηζε ησλ θνηλσληθώλ ζρέζεσλ παξαγσγήο θαη εθκεηάιιεπζεο, ππό ηνλ θαζνξηζκό ησλ νπνίσλ

12 ρξβιεςικξϋ μξμςέλξσ και ρςημ ακϊμα πιξ ποαγμαςική- πεοιβαλλξμςική σπξβάθμιρη πξσ ποξκάλεραμ ξι αμαπςσνιακέπ πξλιςικέπ ςξσ σπαοκςξϋ ρξριαλιρμξϋ. Θα ποέπει αμςίρςοξτα μα απξςιμήρξσμε κοιςικά και ςξμ ξικξμξμιρμϊ ςηπ κσοίαουηπ ξικξλξγικήπ ρκέφηπ, η ξπξία ρσμευίζει μα παοαγμχοίζει ςξ ζήςημα ςχμ κξιμχμικόμ ρυέρεχμ και μα ερςιάζει ρςημ πξρϊςηςα. Θα ποέπει ακϊμα μα ρςαθξϋμε ςξσλάυιρςξμ επιτσλακςικά απέμαμςι ρςημ ιδεξλξγικά επικίμδσμη πίρςη ςηπ ρςημ αομξμία και ςη ρςαθεοϊςηςα ςηπ τϋρηπ και, πάμχ απϊ ϊλα, μα αμτιρβηςήρξσμε ςημ ποξρήλχρή ςηπ ρςα μαλθξσριαμά ποϊςσπα. Και ςέλξπ, θα ποέπει μα γμχοίζξσμε ϊςι παοά ςιπ ρυεςικέπ ανιόρειπ ςηπ ποάριμηπ ιδεξλξγίαπ, ξι ιδέεπ ασςέπ δεμ ςεκμηοιόμξμςαι ασςϊμαςα απϊ ςημ επιρςήμη ςηπ ξικξλξγίαπ και ξτείλξσμ μα απξδείνξσμ ςη ρημαρία ςξσπ και ςξ οϊλξ ςξσπ ρςξ πεδίξ ςηπ ιδεξλξγικήπ πάληπ. Για μα ςξ πξϋμε αμξιυςά, αμ με ςη λένη ξικξλξγία εμμξξϋμε ϊλξ ασςϊ ςξ πλέγμα ανιόμ και εμμξιόμ πξσ αματέοθηκε παοαπάμχ, δηλαδή ςα τσρικά όοια, ςημ πξικιλόςηςα, ςη ρςαθεοόςηςα, ςημ ιρξοοξπία ςηπ τϋρηπ, ϊλη ασςή ςημ ιδεξλξγία ςηπ αομξμίαπ (και ρσμήθχπ ασςϊ εμμξξϋμε), ξ μαονιρμϊπ ϊυι μϊμξ δεμ ξτείλει μα ρσμβιβαρςεί, μα ρσμαμςηθεί ή μα ρσμςεθεί μαζί ςηπ, ϊπχπ πξλλέπ τξοέπ απξλξγηςικά ζηςάμε, αλλά θα ποέπει μάλλξμ μα ρσγκοξσρςεί. Με ςξμ ςοϊπξ ασςϊ δεμ θα βξηθήρει μϊμξ ςξμ εασςϊ ςξσ, αμςιρςεκϊμεμξπ ρςημ ειρβξλή ςηπ κσοίαουηπ ιδεξλξγίαπ. Θα βξηθήρει ακϊμα πεοιρρϊςεοξ ςα ίδια ςα ξικξλξγικά κιμήμαςα, σπξδεικμϋξμςαπ ςη δσμαςϊςηςα μα απξμακοσμθξϋμ απϊ ςα κσοίαουα ιδεξλξγήμαςα και μα αμαδείνξσμ ςξ δικϊ ςξσπ, ασςϊμξμξ λϊγξ. Δλάρρχμ, αλλά θα βξηθήρει ακϊμα και ςημ επιρςήμη ςηπ ξικξλξγίαπ, ρςημ πάλη ςηπ εμάμςια ρςιπ άοοηςεπ ιδεξλξγικέπ παοαδξυέπ πξσ τέοει εμςϊπ ςηπ και ξι ξπξίεπ ςημ εμπξδίζξσμ μα αμαπςσυθεί ποξπ έμα πιξ ενελικςικϊ δοϊμξ. Απϊ ςημ άλλη πλεσοά, θα ποέπει μα θσμϊμαρςε ϊςι ξ οϊλξπ ςηπ ιδεξλξγίαπ ςηπ αομξμίαπ, ϊπχπ άλλχρςε και κάθε ιδεξλξγίαπ, δεμ μπξοεί μα είμαι μξμξρήμαμςα απξλξγηςικϊπ. ε ρσγκεκοιμέμεπ ρσγκσοίεπ, η ιδεξλξγία ασςή έυει λειςξσογήρει αμςαγχμιρςικά απέμαμςι ρςιπ κσοίαουεπ κξιμχμικέπ ρυέρειπ, απξκαλϋπςξμςαπ ςιπ αμςιτάρειπ, ςα ϊοια και ςιπ επιπςόρειπ ςξσ κεταλαιξκοαςικξϋ μξμςέλξσ αμάπςσνηπ και ςηπ αςξμικήπ ιδιξκςηρίαπ ςιπ πεοιρρϊςεοεπ τξοέπ μάλιρςα ασςή ήςαμ κι η αουική ποϊθερη ςχμ βαρικϊςεοχμ εκ ςχμ ποχςεογαςόμ ςηπ, απϊ ςα υοϊμια ήδη ςηπ Rachel Carson (1962). Σα ξικξλξγικά κιμήμαςα μπξοεί έςρι μα επικαλξϋμςαι ςιπ ίδιεπ κξμβικέπ έμμξιεπ ςηπ αομξμίαπ πξσ απξδέυεςαι η κσοίαουη ςάνη, αλλά μπξοεί μα ςημ εγκαλξϋμ ςασςϊυοξμα ϊςι ασςή δεμ ςιπ σπεοαρπίζεςαι αοκεςά, αμξίγξμςαπ έςρι οήγμαςα ρςημ κξιμχμική ρσμαίμερη. Ποϊκειςαι για μία πξλϋ ρσμηθιρμέμη ποακςική ρςξ πλαίριξ ςηπ ιδεξλξγικήπ πάληπ (Νικήριαμηπ και ςάμξσ 2013). Δεμ ποέπει επίρηπ μα νευμάμε ϊςι μέρα ρε έμα ρϋμθεςξ κι αμςιταςικϊ πεδίξ ϊπχπ ασςϊ ςηπ ιδεξλξγικήπ πάληπ, ξ αμςίλξγξπ απέμαμςι ρςημ επίκληρη ςηπ τσρικήπ αομξμίαπ μπξοεί μα έουεςαι απϊ ακϊμα πιξ αμςιδοαρςικέπ τχμέπ, ξι ξπξίεπ ρςημ ποάνη σπεοαρπίζξμςαι ςημ απϊλσςη αρσδξρία ςξσ κεταλαίξσ απέμαμςι ρςη τϋρη και ςημ εογαρία. Η ιδεξλξγία ςηπ αομξμίαπ μπξοεί ακϊμα μα μαπ ποξρτέοει κάπξια ρημεία, ςα ξπξία μαπ βξηθξϋμ μα αμςιμεςχπίρξσμε άλλεπ, ενίρξσ επικίμδσμεπ ιδεξλξγίεπ. Για παοάδειγμα, η ξικξλξγική κοιςική ςξσ καςαμαλχςιρμξϋ και ςηπ αμάπςσνηπ, ακϊμα και αμ ρσρκξςίζει ςιπ κξιμχμικέπ ρυέρειπ, απξςελεί έμα υοήριμξ ρημείξ αματξοάπ ρςη μάυη εμάμςια ρςξμ ξικξμξμιρμϊ, ϊρξ ατξοά ςϊρξ ςη διαμϊοτχρη ςχμ αιςημάςχμ ςξσ ρσμδικαλιρςικξϋ κιμήμαςξπ ρήμεοα, ϊρξ και ρςξ μελλξμςικϊ ρυεδιαρμϊ μίαπ ρξριαλιρςικήπ παοαγχγήπ. Φοειάζεςαι λξιπϊμ καςά πεοίπςχρη μα μπαιμξβγαίμξσμε ρςημ ιδεξλξγία ςηπ τσρικήπ αομξμίαπ και μα αματεοϊμαρςε ρε ασςήμ με κοιςικϊ ςοϊπξ. Όυι χπ έμα κσμικϊ φέμα, αλλά γιαςί η ιδεξλξγία ασςή παοαμέμει πάμςα ζχμςαμή εμςϊπ μαπ, χπ έμαπ φσυικϊπ δερμϊπ με ασςϊ πξσ αμςιλαμβαμϊμαρςε πάμςα «μέρα μαπ» χπ τϋρη. Αοκεί βέβαια μα γμχοίζξσμε ϊςι ρε ασςέπ ςιπ πεοιπςόρειπ κάμξσμε ιδεξλξγία, ϊςι κιμξϋμαρςε δηλαδή ρε μία γκοίζα ζόμη ϊπξσ κιμδσμεϋξσμε πάμςα μα σπξςαυθξϋμε ρςημ κσοίαουη ιδεξλξγία και ϊςι τσρικά δεμ ιακβάλεη ρώξα ε εξγαζηαθή δηαδηθαζία κία ηάζε πνπ ραξαθηεξίδεη δπζηπρώο ζε κεγάιν βαζκό ηε ζύγρξνλε νηθνινγηθή ζθέςε.

13 δικαιξϋμαρςε μα επικαλξϋμαρςε ςϊςε ςημ ϊπξια επιρςημξμική ασθεμςία ή ξικξλξγική αμςικειμεμικϊςηςα. Δεμ πιρςεϋξσμε ϊμχπ ϊςι ασςϊπ είμαι ξ μξμαδικϊπ δοϊμξπ για μα εμπλακεί ξ μαονιρμϊπ ρςη ρσζήςηρη για ςημ ξικξλξγία. Αματέοαμε παοαπάμχ ϊςι η δική ςξσ ρκέφη μπξοεί μα απξδειυθεί εναιοεςικά υοήριμη ρςημ καςαμϊηρη ςχμ αιςιόμ ςηπ ρϋγυοξμηπ ξικξλξγικήπ κοίρηπ (αμαλσςικά Νικήριαμηπ 2004) ρε ασςή ςημ καςεϋθσμρη έυξσμ ήδη δξσλέφει με μεγάλη επιςσυία ρημαμςικξί μαονιρςέπ διαμξηςέπ, ϊπχπ ξ David Harvey. Πεοιξοιζϊμεμξι εδό ϊμχπ ρςξ υόοξ ςηπ ιδεξλξγίαπ, θα κλείρξσμε απεσθϋμξμςαπ έμα μέξ εοόςημα αμςί μα δαμειζϊμαρςε ρςξιυεία απϊ ςημ παοαδξριακή ποάριμη ιδεξλξγία ςηπ αομξμίαπ, δεμ θα ήςαμ πιξ παοαγχγικϊ μα ρκετςξϋμε πάμχ ρε μία διατξοεςική, κξμμξσμιρςική ηθική για ςη τϋρη και ςξ πεοιβάλλξμ; Δδό και αιόμεπ, ξι κξμμξσμιρςέπ κι ξι κξμμξσμίρςοιεπ ρε ϊλξ ςξμ κϊρμξ έυξσμ σπεοαρπιρςεί με ςημ ίδια ςη ζχή ςξσπ ανίεπ και ιδέεπ πξσ έυξσμ πξλλά μα πξσμ και για ςημ ξικξλξγική κοίρη. Ποιμ απϊ ξςιδήπξςε άλλξ, κξμμξσμιρςήπ είμαι ασςϊπ πξσ μξιάζεςαι για ϊ,ςι ςξμ πεοιβάλλει, ασςϊπ πξσ αγχμία για κάθε αδικία και κάθε κίμδσμξ πξσ απειλεί ςξμ άμθοχπξ και ςη ζχή. Ασςή πξσ μιόθει έμα με ϊλξ ςξμ κϊρμξ, πέοα απϊ εθμικξϋπ ή τσλεςικξϋπ διαυχοιρμξϋπ. Ασςϊπ πξσ μάυεςαι εμάμςια ρςξμ αςξμικιρμϊ και ςξμ εγκλειρμϊ μαπ ρε ιδιχςικξϋπ, αμςαγχμιρςικξϋπ μικοϊκξρμξσπ. Ασςή πξσ πξλέμα ςημ αςξμική ιδιξκςηρία και σπεοαρπίζεςαι ςα κξιμά αγαθά. Ασςϊπ πξσ αομείςαι μα ιδιξπξιηθεί και μα καςαμαλόρει για δικϊ ςξσ ρσμτέοξμ ασςϊ πξσ αμήκει ρε ϊλξσπ. Ασςή πξσ θεχοεί ϊςι η τοξμςίδα ςχμ δημϊριχμ υόοχμ είμαι πιξ ρημαμςική ακϊμα κι απϊ ςξσ ρπιςιξϋ ςηπ και για ασςϊ ρσυμά ςηπ ατιεοόμει πεοιρρϊςεοξ υοϊμξ. Ασςϊπ πξσ αομείςαι ςξμ αρςικϊ διαυχοιρμϊ ςηπ θεχοηςικήπ και ποακςικήπ εογαρίαπ και γμχοίζει έςρι ϊςι η καθαοιϊςηςα ςχμ κξιμϊυοηρςχμ υόοχμ είμαι δξσλειά ϊλχμ μαπ. Όλεπ ασςέπ ξι βαθιά κξμμξσμιρςικέπ ανίεπ δεμ ποξρτέοξσμ καλϋςεοεπ βάρειπ για μα μιλήρξσμε για ςημ αμαγκαία ηθική ρςάρη μαπ απέμαμςι ρςη τϋρη και ςξ πεοιβάλλξμ, υχοίπ μα ςραλαβξσςάμε άυαοα ρςιπ κξιμξςξπίεπ ςηπ κσοίαουηπ ιδεξλξγίαπ;