Τεχνολογία και Κοινωνία

Transcript

1 1 Τεχνολογία και Κοινωνία Μάθηµα 6 ο Δηµήτρης Τσέλιος

2 2 Περιεχόµενο του µαθήµατος Πληροφορική αφθονία Παραγωγικότητα και µέτρηση του ΑΕΠ

3 3 Πληροφορική αφθονία (1) Σύµφωνα µε τις στατιστικές το βιοτικό επίπεδο έχει αυξηθεί σηµαντικά τα τελευταία 100 χρόνια. Κατά µέσο όρο διπλασιάζεται κάθε 36 χρόνια. Ο κύριος παράγοντας αυτής της βελτίωσης είναι η αύξηση της παραγωγικότητας. Η αύξηση των ωρών εργασίας δεν βελτιώνει από µόνη της την παραγωγικότητα. Η αύξηση προέρχεται από καινοτοµίες στην τεχνολογία και τις τεχνικές παραγωγής. Ο µέσος Αµερικάνος χρειάζεται σήµερα µόνο 11 ώρες για να παράγει ότι παρήγαγε σε 40 ώρες το 1950.

4 Πληροφορική αφθονία (2) 4

5 5 Πληροφορική αφθονία (3) Η αύξηση αυτή φαίνεται ότι επιβραδύνθηκε το Οι Η/Υ χρειάζονται συµπληρωµατικές καινοτοµίες για έχουν ισχυρό αντίκτυπο. Μελέτες έδειξαν ότι οι πιο εντατικοί χρήστες πληροφορικής τελικά ήταν και οι πιο παραγωγικοί.

6 6 Πληροφορική αφθονία (4) Για ποιο λόγο παρατηρήθηκε αυτή η επιβράδυνση; Η αιτία είναι πως υπάρχει πάντα καθυστέρηση όταν εµφανίζεται µια νέα τεχνολογία στην εµφάνιση των συµπληρωµατικών καινοτοµιών όπως οι επιχειρηµατικές διαδικασίες και οι οργανωτικές αλλαγές. Υπήρξε ανάλογο φαινόµενο όταν εισήχθη ο ηλεκτρισµός στη βιοµηχανία.

7 Πληροφορική αφθονία (5) 7

8 8 Πληροφορική αφθονία (6) Η διάταξη των εργοστασίων άλλαξε µετά από 30 χρόνια οπότε παρουσιάστηκε η εκπληκτική αύξηση της παραγωγικότητας. Η παραγωγικότητα διπλασιάστηκε ή τριπλασιάστηκε. Συµπληρωµατικές µέθοδοι όπως οι αρχές της ΔΟΠ και η Six Sigma συνέχισαν να αυξάνουν τη βιοµηχανική παραγωγικότητα τα επόµενα χρόνια. Ανάλογα η εφεύρεση του Web το 1989 αρχικά ωφέλησε µια µικρή οµάδα ερευνητών Φυσικής. Μετά από 10 χρόνια το Web χρησιµοποιούταν ήδη στο χώρο των εκδόσεων και του λιανεµπορίου. Σε αυτό βοήθησαν οι συµπληρωµατικές καινοτοµίες.

9 9 Πληροφορική αφθονία (7) Το παράδειγµα της Walmart: από 1 δισεκατοµµύρια δολάρια την εβδοµάδα οι πωλήσεις αυξήθηκαν στο 1 δισεκατοµµύρια σε 36 ώρες. Χρησιµοποιήθηκαν τα πληροφοριακά συστήµατα µε την εισαγωγή συµπληρωµατικών τεχνικών logistics και ανταπόκρισης στις καταναλωτικές τάσεις. Σύµφωνα µε τους Eric και Lorin Hitt οι επιχειρήσεις που χρησιµοποιούν περισσότερη πληροφορική τείνουν να έχουν µεγαλύτερη παραγωγικότητα. Η περίπτωση της εταιρείας CVS και η διαδικασία παραγγελίας συνταγογραφουµένων φαρµάκων.

10 10 Πληροφορική αφθονία (8) Μια µελέτη βασισµένη στην ανάλυση δεδοµένων 600 επιχειρήσεων δείχνει ότι απαιτούνται κατά µέσο όρο 5 έως 7 χρόνια για να γίνουν ορατά τα πλήρη οφέλη της πληροφορικής στην παραγωγικότητα των επιχειρήσεων που επένδυσαν σε αυτή. Η ύφεση γεννά απαισιοδοξία αλλά συνήθως οι κρίσεις είναι προσωρινές. Συνεπώς όλες οι ΤΓΧ καθυστερούν να επιδράσουν δραµατικά στην αύξηση της παραγωγικότητας αλλά όταν εµφανιστούν οι συµπληρωµατικές καινοτοµίες τότε παρατηρείται σηµαντική αύξηση.

11 11 Πέρα από το ΑΕΠ (1) «Το ΑΕΠ δεν συνυπολογίζει την οµορφιά της ποίησης µας ή την οξύνοια του δηµόσιου διαλόγου µας. Δεν µετρά ούτε την ευστροφία µας, ούτε το θάρρος µας, ούτε τη σοφία ούτε τη µάθηση µας, ούτε τη συµπόνοια ούτε την αφοσίωση µας. Μετρά τα πάντα µε λίγα λόγια εκτός από αυτά που κάνουν τη ζωή να αξίζει.», Robert F. Kennedy Το ΑΕΠ υπολογίζεται σήµερα µε συστήµατα µέτρησης που δηµιουργήθηκαν το Πράγµατι αυτά τα συστήµατα δούλεψαν ικανοποιητικά για ολόκληρο τον 20 ο αιώνα.

12 12 Πέρα από το ΑΕΠ (2) Σήµερα η οικονοµία αλλάζει και συνεπώς πρέπει να αλλάξουν και αυτά τα συστήµατα. Υπάρχει ένα τεράστιο στρώµα της οικονοµίας που δεν αποτυπώνεται στα επίσηµα στοιχεία. Τα δωρεάν ψηφιακά αγαθά, η οικονοµία του διαµοιρασµού, τα άυλα περιουσιακά στοιχεία και οι αλλαγές στις σχέσεις µας έχουν ήδη µεγάλες επιπτώσεις στην ευηµερία µας.

13 13 Πέρα από το ΑΕΠ (3) Απαιτούνται επίσης νέες οργανωτικές δοµές, νέες δεξιότητες, νέοι θεσµοί και ίσως ακόµη και επαναξιολόγηση ορισµένων αξιών µας. Παράδειγµα προϊόντος που έχει επηρεαστεί από αυτή τη ψηφιακή µετάβαση είναι η µουσική. itunes, Spotify, Pandora, Rhapsody Η ποιότητα της µουσικής δεν µειώθηκε, απλώς µειώθηκε η τιµή της. Τα αναλογικά ευρώ µετατρέπονται σε ψηφιακά λεπτά.

14 14 Όσα παραλείπει το ΑΕΠ (1) Πως µετράµε τα οφέλη των δωρεάν αγαθών ή υπηρεσιών που δεν ήταν διαθέσιµα σε οποιαδήποτε τιµή στο παρελθόν; Οι τάσεις στις επίσηµες στατιστικές όχι µόνο υποτιµούν την αφθονία µας αλλά στη δεύτερη εποχή των µηχανών έγιναν πιο παραπλανητικές. Έχουµε πρόσβαση σε πληροφορίες που δεν είχε κανείς πριν από 20 χρόνια όπως πχ µέσα από τη Wikipedia. Όλα αυτά επειδή έχουν µηδενική τιµή είναι αόρατα στις επίσηµες στατιστικές. Έτσι προκύπτει ότι το ΑΕΠ παραµένει στάσιµο.

15 15 Όσα παραλείπει το ΑΕΠ (2) Δωρεάν: καλό για την ευηµερία αλλά κακό για το ΑΕΠ. Υπηρεσίες όπως οι δωρεάν εγκυκλοπαίδειες, το ichat της Apple, το Skype, το Viber µπορούν να εξαφανίσουν τα έσοδα των επιχειρήσεων. Σύµφωνα µε την παραδοσιακή µέτρηση του ΑΕΠ ένα έθνος που πουλάει περισσότερα αυτοκίνητα, µεγαλύτερες ποσότητες σταριού, περισσότερους τόνους χάλυβα είναι κατά πάσα πιθανότητα ένα έθνος όπου οι άνθρωποι ευηµερούν περισσότερο από άλλα έθνη.

16 16 Όσα παραλείπει το ΑΕΠ (3) Αυτή η µέτρηση γίνεται λιγότερο εφαρµόσιµη όταν διαθέτουµε αυξηµένο όγκο ψηφιακών αγαθών που δεν αποτιµώνται σε χρήµα. Σύµφωνα µε τις επίσηµες στατιστικές η συµβολή του κλάδου της πληροφορικής στην οικονοµία των ΗΠΑ είναι µόλις 4%. Προφανώς κάτι δεν µετρείται σωστά. Μετρώντας την ανάπτυξη µε µια χρονοµηχανή. Σύµφωνα µε την παραδοσιακή µέτρηση αν το εισόδηµα σας αυξάνεται ταχύτερα από τον δείκτη τιµών τότε το βιοτικό σας επίπεδο ανεβαίνει. Όµως πως συνεκτιµάται η δωρεάν οικονοµία;

17 17 Όσα παραλείπει το ΑΕΠ (4) Το πλεόνασµα του καταναλωτή: πόσα θα πληρώνατε αν έπρεπε να πληρώσετε; Είναι µια εναλλακτική προσέγγιση στη µέτρηση. Έτσι η αντικατάσταση µια πληρωµένης εφηµερίδας µε µια αντίστοιχη δωρεάν νέα υπηρεσία ενηµέρωσης µειώνει το ΑΕΠ παρότι αυξάνει το πλεόνασµα του καταναλωτή. Αυτό όµως είναι δύσκολο να µετρηθεί.

18 18 Όσα παραλείπει το ΑΕΠ (5) Μια έρευνα του 1993 έδειξε ότι η µείωση των τιµών των ΗΥ αυξάνει την οικονοµική ευηµερία κατά περίπου 50 δισεκατοµµύρια δολάρια το χρόνο. Άλλη έρευνα εκτίµησε ότι το Διαδίκτυο δηµιούργησε περίπου 2600 δολάρια αξία ανά χρήστη ετησίως. Αυτά όµως δεν αποτυπώνονται στο ΑΕΠ. Ανάλογος υπολογισµός έδειξε ότι ο µέσος Αµερικάνος κερδίζει ισοδύναµο χρόνο αξίας 500 δολάρια ανά έτος. Νέα αγαθά και υπηρεσίες: η οικονοµία του διαµοιρασµού.

19 19 Άυλα περιουσιακά στοιχεία (1) Η πρώτη κατηγορία περιλαµβάνει την πνευµατική ιδιοκτησία: διπλώµατα ευρεσιτεχνίας και πνευµατικά δικαιώµατα. Η δεύτερη κατηγορία είναι το οργανωσιακό κεφάλαιο όπως τα νέα επιχειρηµατικά µοντέλα. Η τρίτη κατηγορία περιλαµβάνει το δηµιουργούµενο από τους χρήστες περιεχόµενο. Η τετάρτη κατηγορία που είναι και η µεγαλύτερη είναι η αξία του ανθρωπίνου κεφαλαίου.

20 20 Άυλα περιουσιακά στοιχεία (2) Όλα αυτά τα άυλα περιουσιακά στοιχεία δεν λαµβάνονται υπόψη στο επίσηµο ΑΕΠ. Για τη δεύτερη εποχή των µηχανών απαιτούνται νέα συστήµατα µέτρησης. Ο δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης χρησιµοποιεί στατιστικές της υγείας και της εκπαίδευσης για να συµπληρώσει κάποια κενά του ΑΕΠ. Ο πολυδιάστατος δείκτης της φτώχειας χρησιµοποιεί 10 διαφορετικούς υποδείκτες. Δείκτης Κοινωνικής Προόδου, «Ακαθάριστη Εθνική Ευτυχία».

21 21 Άυλα περιουσιακά στοιχεία (3) Δεν πρέπει να αγνοούµε τους οικονοµικούς δείκτες αλλά δεν θα πρέπει να παραγκωνίζουµε άλλες αξίες επειδή δεν µετρούνται εύκολα. Τα στατιστικά στοιχεία του ΑΕΠ παραβλέπουν πολλά από αυτά που θεωρούµε σηµαντικά ακόµα και υπό στενά οικονοµικό πρίσµα. Το χάσµα µεταξύ που µετράµε και εκείνου που θεωρούµε σηµαντικό µεγαλώνει κάθε φορά που αποκτούµε πρόσβαση σε ένα νέο αγαθό ή υπηρεσία που δεν υπήρχε πριν ή όταν τα υπάρχοντα αγαθά αρχίζουν να παρέχονται δωρεάν όπως συµβαίνει όταν ψηφιοποιούνται.

22 22 Βιβλιογραφία Η θαυµαστή εποχή της νέας τεχνολογίας, Brynjolfsson Eric, McAfee Andrew, 2016, Εκδόσεις Κριτική, σελίδες