ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΑΓΟΡΑ ΑΚΙΝΗΤΩΝ 2ο ΕΞΑΜΗΝΟ 2014

Transcript

1 1 ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΑΓΟΡΑ ΑΚΙΝΗΤΩΝ 2ο ΕΞΑΜΗΝΟ

2 2 Περιεχόμενα Πίνακας Περιεχομένων Κύπρος Γενικά Οικονομική Επισκόπησηση Η Κυπριακή Αγορά Ακινήτων Εμπορική Αγορά Οικιστική Αγορά Αποθήκες & Βιομηχανική Αγορά Νέα της Αγοράς

3 3 1. Κύπρος Γενικά Η Κύπρος βρίσκεται στη βόρειο-ανατολική γωνιά της Μεσογείου, κοντά στις μεγάλες εμπορικές αρτηρίες που συνδέουν τη Δυτική Ευρώπη με τον Αραβικό κόσμο και την Άπω Ανατολή. Καλύπτει μια έκταση περίπου τετραγωνικών χλμ. (3.570 τετρ. Χιλιόμετρα), καθιστώντας το τρίτο μεγαλύτερο νησί της Μεσογείου μετά τη Σικελία και τη Σαρδηνία. Η πρωτεύουσα του νησιού, η Λευκωσία, με πληθυσμό περίπου, είναι το κύριο διοικητικό και επιχειρηματικό κέντρο και βρίσκεται στα ανατολικά του γεωγραφικού κέντρου του νησιού. Η Λεμεσός, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη με πληθυσμό ανθρώπων, βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα και είναι ένα σημαντικό λιμάνι, βιομηχανικό και τουριστικό κέντρο. Η Λάρνακα, με πληθυσμό ανθρώπων, βρίσκεται στο νότιο μέρος και είναι η θέση του κύριου διεθνούς αεροδρομίου με ταχέως αναπτυσσόμενη τουριστική βιομηχανία, καθώς και την περιοχή Διεθνούς Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών. Η Πάφος, με πληθυσμό κατοίκους, είναι στη δυτική ακτή με έντονη τουριστική βιομηχανία και τη θέση του δεύτερου αεροδρομίου στην Κύπρος. Η Κύπρος διαθέτει ένα προεδρικό σύστημα διακυβέρνησης. Ο πρόεδρος εκλέγεται για πέντε χρόνια απ' ευθείας από το λαό με μυστική ψηφοφορία. Επί του παρόντος, ο πρόεδρος είναι ο κ Νίκος Αναστασιάδης. Η Βουλή των Αντιπροσώπων είναι το νομοθετικό σώμα του νησιού και αποτελείται από 56 εκλεγμένα μέλη που υπηρετούν πενταετή θητεία. Το νομικό σύστημα βασίζεται στο αγγλικό δίκαιο. Η Κύπρος είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των Ηνωμένων Εθνών, της Κοινοπολιτείας και του Συμβουλίου της Ευρώπης. Το 38% του εδάφους της Κύπρου είναι υπό τουρκική στρατιωτική κατοχή από το Η Κύπρος είναι το διεθνώς αναγνωρισμένο μόνο κυρίαρχης κυβέρνησης ιδρύθηκε το Πρόεδρός της είναι ο Νίκος Αναστασιάδης. Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει το κυριαρχικό δικαίωμα βάσει του διεθνούς δικαίου για την εξόρυξη και εκμετάλλευση φυσικών πόρων εντός της ΑΟΖ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι υποστηρίζουν το κυριαρχικό δικαίωμα της Κύπρου να διερευνήσει για φυσικό αέριο σε υπεράκτιες περιοχές της. Οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι της Κύπρου, όπως ο υπουργός Εξωτερικών Ιωάννης Κασουλίδης, δήλωσαν ότι οι φυσικοί πόροι του νησιού ανήκουν σε όλους τους ανθρώπους της και ότι μόλις επιτευχθεί μια διευθέτηση, τα πιθανά έσοδα θα μοιράζονται.

4 Η επιλογή της Τουρκίας να παρεμποδίσει τις συνομιλίες διακανονισμού και να κλιμακώσει την ένταση με την "διπλωματία των κανονιοφόρων" είναι λυπηρή. Η Εισβολή της Τουρκίας στην Κυπριακή ΑΟΖ είναι η τελευταία σε μια μακρά σειρά από παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου έναντι της Κύπρου. Η Τουρκία εισέβαλε παράνομα στην Κύπρο το 1974 και συνεχίζει να κατέχει το Κράτος - μέλος της ΕΕ σήμερα με περισσότερες από στρατιώτες και πάνω από παράνομους εποίκους. 4

5 5 2. Οικονομική επισκόπηση ΔΕΙΚΤΕΣ Περίοδος 2014 Αφίξεις τουριστών Ιαν.-Οκτώβριος Χιλιάδες τουρίστες 2302,9 Αφίξεις τουριστών Ιαν.-Οκτώβριος % αλλαγή (3) 1,5 Αφίξεις τουριστών Οκτώβριος Χιλιάδες τουρίστες 251,5 Αφίξεις τουριστών Οκτώβριος % αλλαγή (3) -8,1 Εισόδημα από τον τουρισμό Ιαν.-Σεπτέμβριος εκατομμύριο 1697,6 Εισόδημα από τον τουρισμό Ιαν.-Σεπτέμβριος % αλλαγή (3) -2,4 Εισόδημα από τον τουρισμό Σεπτέμβριος εκατομμύριο 273,4 Εισόδημα από τον τουρισμό Σεπτέμβριος % αλλαγή (3) -22,6 Φορολογική ισορροπία σε μια βάση μετρητών (5) Ιαν.-Οκτώβριος εκατομμύριο 274,9 Φορολογική ισορροπία σε μια βάση μετρητών (5) Ιαν.-Οκτώβριος % από το GDP 1,6 Δείκτης τιμών διάθεσης στην κατανάλωση Ιαν. - Νοέμβριος % αλλαγή (3) -1,35 Δείκτης τιμών διάθεσης στην κατανάλωση Νοέμβριος % αλλαγή (3) -0,15 Εναρμονισμένος δείκτης των τιμών διάθεσης στην κατανάλωση Ιαν. - Νοέμβριος % αλλαγή (3) -0,20 Εναρμονισμένος δείκτης των τιμών διάθεσης στην κατανάλωση Νοέμβριος % αλλαγή (3) -0,03 Ανεργία (αριθμός εγγραμμένων προσώπων) (11) Νοέμβριος Πρόσωπα Εναρμονισμένο ποσοστό ανεργίας (12) Octobe r % 15,3 Δείκτης όγκου της παραγωγής κατασκευής (7) Ιαν..- Σεπτέμβριος (6) % αλλαγή (3) -0,4 Δείκτης όγκου κύκλου εργασιών του Ιαν..- Σεπτέμβριος λιανικού εμπορίου (7) (6) % αλλαγή (3) 3,4 Εγγραφή των αυτοκινήτων αιθουσών (ιδιωτικών) Οκτώβριος % αλλαγή (3) 44,9 Εγγραφή των αυτοκινήτων αιθουσών (ιδιωτικών) Ιαν. - Οκτώβριος % αλλαγή (3) 29,8 Ανταλλαγή αποθεμάτων της Κύπρου (CSE) γενικός δείκτης τιμών τέλος Νοέμβριος 03/09/2004 = 1000 (9) 85,32 (1) (1) Πηγή: Κεντρική τράπεζα της Κύπρου

6 6 Η Κύπρος είναι σε μια οικονομική ύφεση από τα μέσα του 2011 με αναταράξεις στον τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό τομέα η οποία οδήγησε σε μείωση των επενδύσεων και της κατανάλωσης. Από τον Μάρτιο του 2013, η Κύπρος έχει που συμφωνήσει με την τρόικα (ΔΝΤ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή και Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα), ένα μνημόνιο που έχει ως στόχο να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη, να καθορίσει τις δημοσιονομικές ανισορροπίες και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Το πρόγραμμα καλύπτει την περίοδο προβάλλοντας μια ύφεση κατά τη διάρκεια του και σταδιακή ανάκαμψη από το και μετά. Η οικονομική βοήθεια που παρέχεται στην Κύπρο υπόκεινται σε τριμηνιαίες αξιολογήσεις και βασίζεται στην εφαρμογή του μνημονίου συμφωνίας («το Μνημόνιο»). Σύμφωνα με την ανακοίνωση που εκδόθηκε από την Τρόικα όσον αφορά την αποστολή τρίτης επανεξέτασης που συνέβη τον Φεβρουάριο του 2014, η επίδραση στην Κυπριακή οικονομία είναι πολύ καλύτερη από ό, τι αναμενόταν. Η Κύπρος έχει επίσης επιστρέψει στις διεθνείς αγορές μετά από 3 χρόνια αποκλεισμού. Κανείς δεν περίμενε την κυβέρνηση να ανακτήσει την πρόσβαση τόσο σύντομα μετά την υπογραφή του μνημονίου και τη διάσωση των καταθετών - ήταν η ταχύτερη επιστροφή στις αγορές των χωρών που βρίσκονται σε πρόγραμμα βοήθειας. Η αποφασιστική εφαρμογή του μνημονίου, οι θετικές τριμηνιαίες αξιολογήσεις από την τρόικα, το καλύτερο από το προβλεπόμενο αποτέλεσμα σε δείκτες των δημόσιων οικονομικών, συνέβαλαν όλα σε μια επιτυχημένη έκδοση ομολόγων σε ευρώ. Αυτός ήταν ο λόγος που η κυβέρνηση ανέβασε το μέγεθος της έκδοσης του ομολογιακού δανείου της από το όπως αρχικά είχε ανακοινωθεί, σε Επίσης, σημαντικό ήταν ότι το επιτόκιο ήταν κάτω από 5%, καταλήγοντας τελικά στο 4,75%. Αυτό μπορεί να εξακολουθεί να θεωρείται υψηλό σε σχέση με τις αποδόσεις των ομολόγων άλλων χωρών και τα χαμηλά επιτόκια στις τράπεζες σε όλη την ευρωζώνη, αλλά για μια χώρα που βρίσκεται σε ένα πρόγραμμα βοήθειας ήταν ένα θετικό βήμα για την αποκατάσταση της οικονομίας και μια ένδειξη ότι η κατάσταση ανακτά μέρος της αξιοπιστίας που είχε χάσει. Υπάρχουν ακόμα πολλές προκλήσεις, μεταξύ των οποίων αφορούν το υψηλό επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων και την ανάγκη μιας βιώσιμης δημοσιονομικής μεταρρύθμισης και παράλληλα στη βελτίωση των ταμειακών ροών της οικονομίας. Πρόσφατα, ανακαλύφθηκε ότι η Κύπρος διαθέτει σημαντικά αποθέματα φυσικού αερίου εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής της Ζώνης.

7 7 Το μεγάλο φυσικό περιβάλλον από τις παραλίες και τα βουνά, η εξαιρετικά ανεπτυγμένη υποδομή, η αναπτυσσόμενη τουριστική αγορά, ο καιρός, και ο χαμηλός φόρος ακίνητης περιουσίας, κάνουν την Κύπρο ιδανικό μέρος για επενδύσεις σε ακίνητα. Επιπλέον, υπάρχει το όφελος της απόκτησης της Κυπριακής υπηκοότητας, ως αποτέλεσμα τέτοιων ή παρόμοιων επενδύσεων.

8 8 3. Η Κυπριακή Αγορά Ακινήτων Σε γενικές γραμμές, η γη ήταν ανέκαθεν ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες για την οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή του κυπριακού πληθυσμού. Η γη είχε πάντα μια ιδιαίτερη σημασία, ιδίως μετά την αυξανόμενη ανάπτυξη της Κύπρου με την βιομηχανοποίηση, και την αστικοποίηση της ζωής στο νησί. Ο Κύπριος είναι ευαίσθητος με τη γη του, όπως ήταν πάντα ένα μέτρο του πλούτου και της εξουσίας στην κοινωνική ζωή του νησιού. Η Κυπριακή αγορά ακινήτων ιστορικά βρίσκεται στα μεγάλα αστικά κέντρα της Λευκωσίας, της Λεμεσού και της Λάρνακας καθοδηγούμενη κυρίως από την τοπική ζήτηση και στις παραθαλάσσιες περιοχές της Πάφου και της Αμμοχώστου, οδηγούμενες κυρίως από την εξωτερική ζήτηση. Παραδοσιακά, ο κυπριακός πληθυσμός προτιμά να αγοράζει ακίνητα, κυρίως για ιδιωτική χρήση (ιδιωτικές κατοικίες, κληρονομιά στα παιδιά του ή για χρήση της επιχείρησης του), αλλά και για επενδυτικούς σκοπούς, με ετήσιο εισόδημα από εκμίσθωση ακινήτου, ή σε μια ετήσια αύξηση της αξίας του ακινήτου (ανατίμηση του κεφαλαίου) του, με στόχο το κέρδος από την πώλησή του. Ο Κύπριος επενδυτής προτιμά να αγοράζει περισσότερα από ένα κομμάτι γης. Μια δευτερεύουσα κατοικία ή ένα διαμέρισμα κοντά στη θάλασσα ή στα βουνά ως ένα θέρετρο διακοπών, φαίνεται να είναι επίσης μια δημοφιλής επένδυση για τους Κυπρίους. Σήμερα, η αγορά ακινήτων της Κύπρου κυριαρχείται από τον οικιστικό τομέα, με τη γεωγραφία και ιστορικούς λόγους του νησιού να υπαγορεύουν εν μέρει τη δυναμική των διαφόρων επιμέρους αγορών. Η Λευκωσία, η πρωτεύουσα, κυριαρχείται από κρατικές υπηρεσίες και τα κεντρικά γραφεία των περισσότερων τραπεζών. Η Λεμεσός, το κύριο εμπορικό λιμάνι, έχει ένα μεγάλο ποσοστό των κατοίκων της από το εξωτερικό και των εταιριών που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ναυτιλίας, των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών κλπ. Η Λάρνακα και η Πάφος, τα δύο αεροδρόμια του νησιού, με τις δύο πόλεις να έχουν ένα σημαντικό ποσοστό των κατοίκων από το εξωτερικό και εξοχικές κατοικίες. Η Πάφος ήταν η περιοχή της προτίμησης για πολλούς Βρετανούς που επιλέγουν να συνταξιοδοτηθούν στην Κύπρο (34% του πληθυσμού της Πάφου είναι από το εξωτερικό). Η Αμμόχωστος έχει ένα μικρό τοπικό πληθυσμό και μια σημαντική διακύμανση κατοίκων, όπως πολλοί Κύπριοι έχουν εξοχικές κατοικίες στην περιοχή (32% των οικιστικών μονάδων στην περιοχή χρησιμοποιούνται ως δεύτερες κατοικίες / διακοπές). Η αγορά ακινήτων γνώρισε σημαντική ανάπτυξη, από την άποψη της ζήτησης, των τιμών και της προσφοράς, κατά τη διάρκεια του Αυτό οφειλόταν εν μέρει στην εξωτερική ζήτηση για εξοχικές κατοικίες και για επενδύσεις, αλλά και με την αύξηση της δανειοδότησης προς την πραγματική περιουσία από τις περισσότερες τοπικές τράπεζες (δανεισμός των νοικοκυριών προς ακίνητα αυξήθηκε κατά 211% ). Το αποτέλεσμα ήταν η σημαντική αύξηση της κατασκευαστικής δραστηριότητας, η αύξηση των τιμών των κατοικιών και της γης και μια

9 9 μετατόπιση της ζήτησης της αγοράς προς αυτή που κυριαρχείται από ξένους υπηκόους (ξένους αγοραστές αντιπροσώπευαν περίπου το 40-45% του όγκου συναλλαγών). Το 2008 η ζήτηση από το εξωτερικό υποχώρησε, εν μέρει ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Ο συνδυασμός της μείωσης της ζήτησης από το εξωτερικό και τη σημαντική ποσότητα του αποθέματος σε στάδιο ανάπτυξης, οδήγησε σε μείωση των τιμών των ακινήτων, ιδίως μετά το Ο τελευταίος παράγοντας είχε αρνητικές αλυσιδωτές επιπτώσεις σε μια σειρά κατασκευών που αφορούν εταιρείες και σε μια σειρά από τράπεζες που τους έχουν χρηματοδοτήσει (τόσο τους developers όσο και τους αγοραστές του τελικού προϊόντος). Η κατάσταση έχει περιπλακεί ακόμη περισσότερο από τα προβλήματα στην έκδοση των τίτλων ιδιοκτησίας. Κατά τη διάρκεια του τρίτου τριμήνου του 2014, η Κυπριακή οικονομία έδειξε κάποια σημάδια σταθερότητας, με την απόδοση της οικονομίας να είναι καλύτερη από ό, τι αναμενόταν κατά το τέλος του Η ανεργία παρέμεινε σε ιστορικά υψηλό επίπεδο, σταθεροποιήθηκε σε περίπου 17-18%, περαιτέρω μειώσεις καταγράφηκαν σε μισθούς και διεργασίες είναι σε εξέλιξη σχετικά με τις ιδιωτικοποιήσεις των ημικρατικών επιχειρήσεων, το αναθεωρημένο φόρο ακίνητης περιουσίας και το νομοσχέδιο εκποιήσεων. Λαμβάνοντας υπόψη τις επικρατούσες οικονομικές συνθήκες και την αναταραχή στο τραπεζικό σύστημα της Κύπρου, υπήρξε έλλειψη των συναλλαγών κατά τη διάρκεια του 3ου τριμήνου Η αύξηση της ανεργίας και οι προοπτικές της τοπικής οικονομίας διατήρησαν την έλλειψη ενδιαφέροντος. Επιπλέον, οι ενδιαφερόμενοι δεν ήταν σε θέση να έχουν πρόσβαση στην τραπεζική χρηματοδότηση ή τις καταθέσεις τους.

10 10 Η συνέχιση της αύξησης των πωλήσεων ακινήτων κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2014 σε σύγκριση με το 2013 είναι ένα θετικό σημάδι για την αγορά ακινήτων. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι το συγκριτικό έτος (2013), δεν θεωρείται αντιπροσωπευτικό. Πρώτον, λόγω της χαμηλής βάσης του 2013 που είχε διαμορφωθεί με τις αποφάσεις του Eurogroup του Μαρτίου και την ακόλουθη μείωση της ρευστότητας. Δεύτερον, λόγω της αυξημένης ζήτησης από το εξωτερικό, μια τάση που έχει δημιουργηθεί από την κυβέρνηση όπου εισήγαγε το καθεστώς της βίζας προς την αγορά ακινήτου. Τέλος, το 2014 οι συναλλαγές ενισχύθηκαν από την ρύθμιση δανείων από τις τράπεζες, δεδομένου ότι υπάρχει σαφώς μια θετική συσχέτιση μεταξύ της αύξησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων και ο όγκος των πωλήσεων.

11 11 Λευκωσία Λεμεσός Λάρνακα Πάφος Πηγή: Κτηματολόγιο Κύπρου

12 12 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΣ ΔΑΝΟΥ: ΠΕΖΟΓΕΦΥΡΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΛΙΑΚΗ ΤΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ Μια υπέργεια διάβαση η οποία συνδέει απευθείας το Φυτίδειο Αθλητικό Κέντρο - ΓΣΟ με την απέναντι Ακτή Ολυμπίων έχει πλέον δοθεί στη διάθεση της Λεμεσού. Το έργο ορόσημο για την πόλη, το οποίο πραγματοποιήθηκε χάρη στην αρωγή της Cyta, επιλέγηκε από το Σύλλογο Αρχιτεκτόνων Κύπρου να εκπροσωπήσει τη χώρα μας, μαζί με άλλα εννέα έργα, στον Ευρωπαϊκό διαγωνισμό «Mies Van Der Rohe Award» που διεξάγεται αυτή την περίοδο και του οποίου η απονομή των βραβείων θα γίνει το καλοκαίρι του 2015, στη Βαρκελώνη. Η Υπέργεια Διάβαση Cyta είναι έργο της αρχιτέκτονα Μαργαρίτας Δανού. 4. Εμπορική αγορά Στην αγορά εμπορικών ακινήτων της Λευκωσίας η παροχή των διαθέσιμων εμπορικών ακινήτων έχει ξεπεράσει την τρέχουσα ζήτηση. Οι αξίες των εμπορικών ακινήτων έπεσαν σε όλες τις πόλεις κατά το δεύτερο εξάμηνο του Αγορά γραφείων Τον τελευταίο καιρό φαίνεται ότι υπάρχει ζήτηση για γραφεία βαθμού Α με όλες τις σύγχρονες απαιτήσεις και προδιαγραφές. Αυτό το είδος του χώρου γραφείων θέτει τον πήχη λίγο ψηλότερα τόσο για τις τιμές πώλησης όσο και για τα ενοίκια. Η αγορά γραφείων αποδίδει σχετικά καλά από ζήτηση που προέρχεται από εταιρείες όπως η ALVAREZ & MARSAL, EBRD, ΟΗΕ, Qatar Airways, Hulliburton κλπ, καθώς και ξένες κυβερνήσεις, όπως το Κουβέιτ, τη Λιβύη, το Κατάρ, το Ισραήλ κ.λπ. που θέλουν να αυξήσουν την παρουσία τους στην Κύπρο.

13 13 ΑΓΟΡΑ ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΕΝΟΙΚΙΟ ΓΡΑΦΕΙΩΝ Επαρχία 2014 Κύριες Τιμές σε μ 2 ( ) Επαρχία 2014 Κύριες Τιμές σε μ 2 ( ) Λευκωσία 2,000-3,000 Λευκωσία 8-13 Λεμεσός 2,000-5,000 Λεμεσός 8-25 Πάφος 1,700-2,000 Πάφος 5-10 Λάρνακα 1,800-2,000 Λάρνακα 5-10 Πηγή: ΔΑΝΟΣ, σε συμμαχία με την BNP Paribas Real Estate

14 14 ΕΝΟΙΚΙΑΖΟΝΤΑΙ ΓΡΑΦΕΙΑ ΣΤΟΝ ΆΓΙΟ ΑΝΔΡΕΑ ΛΕΥΚΩΣΙΑ ΠΩΛΗΣΗ ΜΟΝΤΕΡΝΟΥ ΚΤΗΡΙΟΥ ΣΤΗ ΛΕΜΕΣΟ Λιανική αγορά Στην ευρύτερη περιοχή της Λευκωσίας, οι αποδόσεις επενδύσεων για καταστήματα και γραφεία κυμαίνονται μεταξύ 6,5% και 8%. Οι τιμές της αγοράς για τα καταστήματα που βρίσκονται έξω από το κέντρο της Λευκωσίας φαίνεται να είναι χαμηλότερες. Η λιανική ανάπτυξη συγκεντρώνεται στις 4 κύριες πόλεις (Λευκωσία, Λεμεσός, Λάρνακα, Πάφος). Η Λήδρας και η Ονασαγόρου βρίσκονται μέσα στα Ενετικά τείχη της παλιάς πόλης της Λευκωσίας. Τον τελευταίο χρόνο μια σειρά από νέα καταστήματα, εστιατόρια και μπαρ έχουν ανοίξει στους δύο δρόμους καθώς και στην γύρω περιοχή. Η Λεωφ. Μακαρίου η οποία είναι από τους πιο σημαντικούς δρόμους της Λευκωσίας έχει δει μια σημαντική μείωση της κατανάλωσης. Η μείωση των πελατών και τα υψηλά μισθώματα προκάλεσαν ιδιοκτήτες καταστημάτων να κλείσουν και να κινηθούν σε άλλες οδούς. Η λιανική αγορά υποφέρει λόγω του κορεσμού και την χαμηλή κατανάλωση.

15 15 Οι παρακάτω πίνακες παρουσιάζουν μια γενική άποψη της Λευκωσίας εμπορικά ακίνητα: Καταστήματα Αγοραίες Αξίες Οδος Αγοραία Αξία ανά τ.μ. ( ) Αρχ. Μακαρίου Γ '(2ο μέρος) Στασικράτους Αθαλάσσας Κέννετυ Καταστήματα Αξίες Ενοικίων Οδος Ενοίκιο ανά τ.μ. ( ) Αρχ. Μακαρίου Γ '(2ο μέρος) 20 Στασικράτους 20 Κέννετυ 8 10 Αθαλάσσας 8-10 Πηγή: ΔΑΝΟΣ, σε συνεργασία με την BNP Paribas Real Estate

16 16 ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΟ ΣΠΙΤΙ ΠΡΟΣ ΕΝΟΙΚΙΑΣΗ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΤΙΣΣΑ - ΛΕΥΚΩΣΙΑ ΣΠΙΤΙ 4ΥΠΝΟΔΩΜΑΤΙΩΝ ΜΕ ΜΕΓΑΛΗ ΠΙΣΙΝΑ ΚΑΙ ΏΡΙΜΟ ΚΗΠΟ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΤΙΣΣΑ ΛΕΥΚΩΣΙΑ Εμπορικά κέντρα Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, έχει υπάρξει μια σημαντική ανάπτυξη των εμπορικών κέντρων στην Κύπρο, το πρώτο είναι το Mall of Cyprus που άνοιξε ως μέρος του Εμπορικού Πάρκου Σιακόλα την 27η Σεπτεμβρίου του Μετά την ανάπτυξη αυτή, περαιτέρω αναπτύξεις έχουν προκύψει, συμπεριλαμβανομένων των My Mall στην Λεμεσό και του Mall της Έγκωμης στη Λευκωσία. Το Kings Avenue Mall άνοιξε το Νοέμβριο του Το Kings Avenue Mall βρίσκεται στην καρδιά της κεντρικής Πάφου, έχει αναπτυχθεί από μια κοινοπραξία, Athiari Commercial Ltd (Paphos), και είναι μία από τις μεγαλύτερες εμπορικές εξελίξεις στην Κύπρο. Η συνολική επένδυση ξεπέρασε το ποσό των Το Nicosia Mall είναι υπό κατασκευή σε οικόπεδο με επιφάνεια τετραγωνικών μέτρων. Το εμπορικό κέντρο αναπτύσσεται στα δυτικά προάστια της Λευκωσίας, στην ενορία του Αρχαγγέλου / Ανθούπολη. Θα αποτελείται από περίπου τετραγωνικών μέτρων των καθαρών ενοικιάσιμου χώρου. Αναμένεται να ανοίξει κατά τη διάρκεια του 2015.

17 17 5. Κατοικημένη αγορά Με βάση τον δείκτη τιμών ιδιωτικών κατοικιών που εκδόθηκε από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου οι τιμές για κατοικίες κατέγραψαν μια μείωση 2% στο τελευταίο τέταρτο του 2014, οι τιμές σπιτιών κατέγραψε ένα ποσοστό πτώσης 1,5%, ενώ οι τιμές διαμερισμάτων κατέγραψαν πτώση 2,7%. Στην ετήσια βάση, ο δείκτης τιμών ιδιωτικών κατοικιών μειώθηκε κατά 8,9%. Γενικά, η ζήτηση για τις ιδιωτικές κατοικίες είναι σημαντικά χαμηλή έναντι της προσφοράς που αυξάνεται συνεχώς. Οι σχετικές δυσκολίες της λήψης των δανείων των Τραπεζών είναι ένας από τους κύριους λόγους του συσχετισμού της προσφοράς και της ζήτησης. ΕΤΗΣΙΑ ΑΛΛΑΓΗ ΠΟΣΟΣΤΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΥΠΟ, 2014Q3 ΔΕΙΚΤΕΣ ΤΙΜΩΝ ΣΠΙΤΙΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΩΝ (2014 Q1=100)

18 18 ΈΠΑΥΛΗ 4ΥΠΝΟΔΩΜΑΤΙΩΝ ΠΡΟΣ ΠΩΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΝΑΠΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ ΠΡΟΣ ΕΝΟΙΚΙΑΣΗ ΣΤΗΝ ΔΑΣΟΥΠΟΛΗ - ΛΕΥΚΩΣΙΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ 3ΥΠΝΟΔΩΜΑΤΙΩΝ ΠΡΟΣ ΕΝΟΙΚΙΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ - ΛΕΥΚΩΣΙΑ ΌΜΟΡΦΗ ΜΟΝΟΚΑΤΟΙΚΙΑ ΠΡΟΣ ΠΩΛΗΣΗ ΣΤΟΝ ΣΤΡΟΒΟΛΟ - ΛΕΥΚΩΣΙΑ

19 19 Το εύρος τιμών των κατοικιών στην αγορά, το 2ο εξάμηνο του 2014, παρουσιάζονται στους πίνακες πιο κάτω: ΜΟΝΟΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ Επαρχία 2014 Κύριες Τιμές σε μ 2 ( ) Επαρχία 2014 Κύριες Τιμές σε μ 2 ( ) Λευκωσία 1,000-4,000 Λευκωσία 800-2,500 Λεμεσός 900-6,000 Λεμεσός 800-6,000 Πάφος 1,200-3,000 Πάφος 700-1,300 Λάρνακα 1,200 3,000 Λάρνακα 800 2,000 Αμμόχωστος 1,200 3,000 Αμμόχωστος 700 2,500 ΚΑΤΟΙΚΗΜΕΝΑ ΟΙΚΟΠΕΔΑ ΑΓΟΡΑΣ *min-max Επαρχία 2014 Κύριες Τιμές σε μ 2 ( ) Λευκωσία 220 1,000 Λεμεσός Πάφος Λάρνακα Αμμόχωστος (Πηγή: Πηγή: Δανός, σε συνεργασία με την BNP Paribas Real Estate)

20 20 6. Διοικητικές μέριμνες & βιομηχανική αγορά Η αγορά logistics έχει επηρεαστεί από την παρούσα οικονομική κρίση, αλλά μπορεί να θεωρηθεί ευνοϊκή σε κάποιες περιοχές όπως Τσέρι και Δάλι λόγω της γειτνίασης με τον αυτοκινητόδρομο Λευκωσίας Λεμεσού και την εύκολη πρόσβαση στο αστικό κέντρο της πρωτεύουσας. Η αγορά βιομηχανικών και logistics είναι υπό έρευνα από τις εταιρείες που συνδέονται με την ενέργεια, όπως η Halliburton και η Petrolina. Ενοικίαση εύρος τιμών 2-4 / τ.μ. / μήνα για νέους αποθηκευτικούς χώρους, ενώ οι τιμές της γης που προορίζεται για βιομηχανική χρήση είναι περίπου / τ.μ. ΑΠΟΘΗΚΗ ΠΡΟΣ ΠΩΛΗΣΗ Ή ΕΝΟΙΚΙΑΣΗ ΣΤΟ ΤΣΕΡΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: ΔΑΝΟΣ

21 21 7. Ειδήσεις αγοράς ιδιοκτησίας Προκειμένου να διευκολυνθεί η οικονομική ανάκαμψη και να ενθαρρυνθεί η επένδυση, η κυβέρνηση της Κύπρου προωθεί αυτήν την περίοδο περισσότερα αναπτυξιακά έργα ακίνητων για το νησί. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών έχουν υπάρξει σημαντικές εξελίξεις προς τη δημιουργία των μαρινών σε Λάρνακα, Αγία Νάπα και Πάφο. Επιπλέον, μερικές από τις πιο πρόσφατες εξελίξεις είναι: Φορολογική αναθεώρηση ακίνητης ιδιοκτησίας με τη ρύθμιση των τιμών του 1980 σε 2013 τιμές (η αναπροσαρμογή του φορολογικού ποσοστού αναμένεται) και επίσης την επαναξιολόγηση της μεθόδου φορολογίας ιδιοκτησίας ώστε να αυξηθεί το κρατικό εισόδημα, και να μεταφερθεί η φορολογική επιβάρυνση στην ιδιοκτησία παρά στη συναλλαγή. Ιδιωτικοποίηση των ημικρατικών οργανισμών σύμφωνα με τους όρους του μνημονίου, αρχίζοντας από τη CYTA, την ΑΗΚ και την Λιμενική Αρχή της Κύπρου. Εκμετάλλευση και αξιοποίηση της κρατικής ιδιοκτησίας (συμπεριλαμβανομένης της ακίνητης περιουσίας). Τροποποίηση στη νομοθεσία για την επιτάχυνση της διαδικασίας των αποκλεισμών ακίνητων περιουσιών. Η Κυπριακή κυβέρνηση πρόσφατα έχει αναγγείλει ότι στους εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης πολίτες που επενδύουν στην ιδιοκτησία στο νησί, υπό τον όρο σε ορισμένες απαιτήσεις, θα χορηγηθεί η μόνιμη αρμοστεία μέσω μιας ειδικής θεώρησης μετανάστευσης. Η κυβέρνηση έχει αποφασίσει να χορηγήσει άδεια για ένα μεγάλο θέρετρο καζίνων στην Κύπρο και ψάχνει αυτήν την περίοδο τους επενδυτές. Επιπλέον, η κυβέρνηση έχει αποφασίσει να δημιουργήσει ένα Πάρκο Τεχνολογίας Επιστήμης ( STP ) υπό μορφή πάρκου γνώσης στο πλαίσιο της προώθησης της έρευνας, της καινοτομίας και της τεχνολογίας και επίσης να ενισχύσει την επιχειρηματική και βιομηχανική ανάπτυξη της Κύπρου καθώς επίσης και το μετασχηματισμό της σε ένα περιφερειακό κέντρο ερευνητικού και νεωτερισμού. Η κυβέρνηση έχει προσκαλέσει τα ενδιαφερόμενα συμβαλλόμενα μέρη για μια αρχική εκδήλωση ενδιαφέροντος για να αναπτύξει τις δραστηριότητες στο STP ή για να αναλάβει την καθιέρωση και τη λειτουργία του STP. Η Dolphin Capital Investors, η οποία κατέχει μερίδιο 49,8% στην Aristo Developers Ltd ανακοίνωσε την κατάρρευση της συμφωνίας για την πώληση της Venus Rock σε Κινέζικη Ομάδα Επενδυτών. Η βρετανική κυβέρνηση έχει υπογράψει μια συμφωνία με την κυβέρνηση της Κύπρου δίνοντας στους κατοίκους αυξημένη ευελιξία για την ανάπτυξη ιδιωτικών ακινήτων εντός των Βρετανικών Βάσεων.

22 22 Η Wargaming έχει δώσει 40 εκατομμύρια ευρώ για να αυξήσει το μερίδιό της στην Ελληνική Τράπεζα. Κατέχει το 30 τοις εκατό της Ελληνικής Τράπεζας. Επίσης, η Wargaming αγοράσε κτίριο της Rotos Developers για 20 εκατομμύρια. Το "President" κτίριο που βρίσκεται επί της Δημοσθένη Σεβέρη, Λευκωσία, έχει ύψος 75 μέτρα. Η PWC έχει συνάψει συμφωνία με την Cyfield για να ενοικιάσει ένα πολύ μοντέρνο κτίριο που βρίσκεται επί της Δημοσθένη Σεβέρη, κοντά στο Προεδρικό Μέγαρο. Η Cybarco έχει ανακοινώσει ότι ένα σημαντικό κατασκευαστικό έργο πρόκειται να ξεκινήσει στη Λεμεσό. Ο 16-ορόφων πύργος γραφείων αξίας που ονομάζεται "The Oval", πρόκειται να γίνει το ψηλότερο κτίριο γραφείων στην Κύπρο. Καλύπτει μια συνολική έκταση τ.μ., το κτίριο σε σχήμα οβάλ που σχεδιάστηκε από την Atkins, θα σταθεί απέναντι από το Crowne Plaza Hotel. Θα διαθέτει 11 ορόφους γραφείων, συν ένα roof garden και θα προσφέρει εκπληκτική θέα στη θάλασσα καθώς και δύο υπόγειους χώρους στάθμευσης αυτοκινήτων. Η πρώτη μαρίνα στην Κύπρο, με τη δυνατότητα των superyachts ελλιμενισμού είναι πλέον γεγονός και βρίσκεται στη Λεμεσό. Τα επίσημα εγκαίνια τέλεσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Κύπρου κ. Νίκος Αναστασιάδης, κατά τη διάρκεια της τελετής. Το έργοορόσημο στην Κύπρο, έχει ήδη αλλάξει το πρόσωπο της πόλης και έχει ήδη καθιερωθεί ως ένα από τα πιο ελκυστικά σχέδια στην Ευρώπη. Με 650 θέσεις ελλιμενισμού για σκάφη πολυτελείας με μήκος μέτρα συνδυάζει πολυτελή διαμερίσματα και προνομιακή βίλες, με ιδιωτικές θέσεις ελλιμενισμού ή άμεση πρόσβαση στη θάλασσα. Η κυβέρνηση συζητά με τις εταιρείες πετρελαίου στη Λάρνακα και έχει αποφασίσει ότι τα διυλιστήρια θα μετακινηθούν σύντομα και θα πρέπει να μεταφερθούν σε ένα συγκεκριμένο χώρο που ονομάζεται "Ενεργειακό Κέντρο στο Βασιλικό". Ως εκ τούτου, η περιοχή αναμένεται να αναπτυχθεί για τουριστική και ψυχαγωγική χρήση και όταν τα διυλιστήρια μεταφερθούν, θα υπάρξει επίσης ένα επιπλέον μήκος 3 χλμ. παραλίας για χρήση. Μετά την επικαιροποίηση της φορολογικής βάσης και την αποτίμηση της αξίας όλων των ακινήτων με τιμές του 2013, η κυβέρνηση προχωρεί σε δραστική μείωση των φορολογικών συντελεστών και σε αύξηση του αφορολόγητου ποσού, ενόψει του καθορισμού των νέων φόρων ακίνητης ιδιοκτησίας. Η Κυπριακή κυβέρνηση ανακοίνωσε πρόσφατα ότι οι πολίτες εκτός ΕΕ κάνοντας μια ελάχιστη επένδυση ύψους ευρώ σε ακίνητα στο νησί, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, θα δικαιούνται άδεια μόνιμης κατοικίας μέσω ενός ειδικού μηχανισμού θεώρησης της μετανάστευσης.

23 23 ΕΛΛΑΔΑ Αθήνα Λεωφ. Βουλιαγμένης 15, Τηλ.: Fax: office@danos.gr Θεσσαλονίκη Ίωνος Δραγούμη 4, Τηλ.: Fax: info.thes@danos.gr Κρήτη - Χανιά Ηρώων Πολυτεχνείου 3, Τηλ. : Fax: info.crete@danos-melakis.gr Κρήτη Ηράκλειο, Αρετούσας 38, Τηλ.: Fax: info.crete@danos-melakis.gr ΚΥΠΡΟΣ Λευκωσία Ι. Χατζηιωσήφ 35, 2027 Στρόβολος Τηλ.: Fax: info@danos.com.cy Λεμεσός Οδός Γλάδστωνος 69, 3040 Ακρόπολη Κέντρο, Shop 10 Τηλ.: Fax: danosa@cytanet.com.cy ΣΕΡΒΙΑ Βελιγράδι 3 Spanskih Boraca Str Νέο Βελιγράδι Τηλ: Φαξ: office@danos.rs ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Η έκθεση αυτή δημοσιεύεται μόνο για γενικές πληροφορίες. Παρά το γεγονός ότι υψηλά πρότυπα έχουν χρησιμοποιηθεί στην παρασκευή των πληροφοριών, την ανάλυση, την προβολή και τις προβλέψεις που παρουσιάζονται στην παρούσα έκθεση, καμία νομική ευθύνη μπορεί να γίνει αποδεκτή από ΔΑΝΟΣ ή BNP PARIBAS RE για οποιαδήποτε απώλεια ή ζημία που προκύπτει από το περιεχόμενο του παρόντος εγγράφου.