Ο ξπζκηθόο θαη αξκνληθόο θόζκνο ηεο γεληάο ηνπ 1990: παξαδεηγκαηηθέο πεξηπηώζεηο ησλ. Μάιακα, Π. Θαιαζζηλνύ θαη Ο. Πεξίδε.

Transcript

1 ΣΔΗ ΖΠΔΗΡΟΤ ΥΟΛΖ ΜΟΤΗΚΖ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ ΣΜΖΜΑ ΛΑΨΚΖ ΚΑΗ ΠΑΡΑΓΟΗΑΚΖ ΜΟΤΗΚΖ Ο ξπζκηθόο θαη αξκνληθόο θόζκνο ηεο γεληάο ηνπ 1990: παξαδεηγκαηηθέο πεξηπηώζεηο ησλ. Μάιακα, Π. Θαιαζζηλνύ θαη Ο. Πεξίδε. Σνπ Παλαγηώηε Ακεμίδνγινπ Α.Μ.Φ. 551 Τπό ηελ επνπηεία ηνπ Γεσξγίνπ Κνθθώλε ΑΡΣΑ 2012

2 Πεπιεσόμενα Πξόινγνο Δηζαγσγή 4 1. Σύπνη νξρήζηξαο Σύπνη κεισδηθώλ νξγάλσλ Σύπνη θόξκαο Ρπζκνί Λατθνί δξόκνη Αξκνληθνί ξπζκνί Αξκνληθνί θύθινη Μεηαηξνπίεο. 97 πκπεξάζκαηα 104 Βηβιηνγξαθία

3 Ππόλογορ Ζ βησκαηηθή κνπ επαθή, κέζα από ηνλ ξόιν ηνπ νξγαλνπαίθηε θαη ηνπ αθξναηή, κε ηνλ ρώξν ηεο «Έληερλεο ειιεληθήο κνπζηθήο», κνπ θέληξηζε ην ελδηαθέξνλ, νύησο ώζηε λα αζρνιεζώ πεξαηηέξσ γύξσ από ην ζέκα ηεο αλάιπζεο ηνπ ξπζκνύ θαη ηεο αξκνλίαο ηεο ελ ιόγσ κνπζηθήο. Οη θαιιηηέρλεο - δεκηνπξγνί πνπ εθπξνζσπνύλ απηό ην είδνο ηεο κνπζηθήο από ηελ δεθαεηία ηνπ 1990, είλαη πάξα πνιινί. κσο ηα ηδηαίηεξα αθνύζκαηά κνπ κε νδήγεζαλ ζε ηξεηο από απηνύο, ηνλ σθξάηε Μάιακα, ηνλ Παληειή Θαιαζζηλό θαη ηνλ Οξθέα Πεξίδε. Με ηελ είζνδό κνπ ζην ηκήκα «Λατθήο θαη Παξαδνζηαθήο Μνπζηθήο», ήξζα ζε επαθή κέζσ δηαθόξσλ καζεκάησλ κε ηηο έλλνηεο ηεο ξπζκνινγίαο θαη ηεο αξκνλίαο ηεο κνπζηθήο, γεγνλόο πνπ κε βνήζεζε λα εθπνλήζσ ηελ πηπρηαθή κνπ εξγαζία κε ηίηιν «Ο ξπζκηθόο θαη αξκνληθόο θόζκνο ηεο γεληάο ηνπ 1990, παξαδεηγκαηηθέο πεξηπηώζεηο ησλ. Μάιακα, Π. Θαιαζζηλνύ θαη Ο. Πεξίδε». Σέινο, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ζεξκά, αξρηθά ηνλ επόπηε κνπ θ. Γηώξγν Κνθθώλε, ρσξίο ηελ θαζνδήγεζε ηνπ νπνίνπ ζα ήηαλ αδύλαηε ε πξαγκαηνπνίεζε απηήο ηεο εξγαζίαο, αιιά θαη ηελ νηθνγέλεηα κνπ, ε νπνία πνηθηινηξόπσο ζπλέβαιιε ζην απνηέιεζκα απηήο ηεο εξγαζίαο. 3

4 Διζαγωγή ηελ παξνύζα εξγαζία ζα αζρνιεζνύκε κε ηξεηο δηαθνξεηηθέο πεξηπηώζεηο θαιιηηερλώλ πνπ αληηπξνζσπεύνπλ ζε κεγάιν βαζκό ηελ γεληά ηνπ 90 θαη ζπγθεληξώλνπλ πνιιέο από εθείλεο ηηο κνπζηθέο θαηεπζύλζεηο νη νπνίεο θαζόξηζαλ θαη θαζνξίδνπλ ην κνπζηθό πεξηβάιινλ κέρξη ζήκεξα. Οη κνπζηθέο απηέο θαηεπζύλζεηο δηακνξθώλνληαη από δύν έλλνηεο αληίζεηεο, ηελ έληερλε θαη ηελ ιατθή κνπζηθή. Γειαδή, παξάιιεια κε ηνλ όξν «ιατθή κνπζηθή» δεκηνπξγείηαη θαη ν λεώηεξνο όξνο «ιατθόο ζπλζέηεο», ν νπνίνο κπνξεί λα είλαη είηε έλα άηνκν κε κνπζηθή παηδεία είηε όρη 4. ηηο ζπγθεθξηκέλεο πεξηπηώζεηο πνπ εμεηάδνπκε, νη δύν απηνί ραξαθηεξηζκνί απνθηνύλ έλα εηδηθό βάξνο όπνπ ν όξνο «ιατθή κνπζηθή» ζεκαίλεη ηελ κνπζηθή πνπ γξάθεηαη από έλαλ ζπλζέηε κε ζηόρν ηα πιαηύηεξα ιατθά ζηξώκαηα. Ζ βάζε πάλσ ζηελ νπνία ζηεξίδεηαη ν ζπλζέηεο γηα λα επηηύρεη ε κνπζηθή ηνπ ηελ πιαηύηεξε δπλαηή αληαπόθξηζε, είλαη ε κνπζηθή παξάδνζε ηνπ ηόπνπ ζηνλ νπνίν δεη 5 θαη ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ην ιεγόκελν «ιατθό» θαη «παξαδνζηαθό» ηξαγνύδη ηνπ επξύηεξνπ γεσγξαθηθνύ ρώξνπ ηεο Διιάδαο θαη όρη κόλν. ηαζκόο ζε απηήλ ηελ ζρέζε κεηαμύ ησλ δύν κνπζηθώλ πνπ θέξεη ηελ νλνκαζία «έληερλε ιατθή κνπζηθή 6», απνηειεί ε πεξίνδνο θαηά ηελ νπνία αλαπηύρζεθε έλα κεγάιν ξεύκα κε πξσηνπόξνπο δύν κεγάινπο ζπλζέηεο ηεο Διιάδαο: ηνλ Μίθε Θενδσξάθε θαη ηνλ Μάλν Υαηδηδάθη. Υαξαθηεξηζηηθό ησλ ηξαγνπδηώλ ηνπ λένπ απηνύ είδνπο, είλαη όηη βαζίδνληαη ηαπηόρξνλα, ζηε «ιατθή» θαη ζηελ «επξσπατθή» κνπζηθή, δίλνληαο σζηόζν κεγαιύηεξε έκθαζε ζηελ πξώηε. Γειαδή ρξεζηκνπνηνύλ όξγαλα ηεο «ιατθήο» νξρήζηξαο θαη ηα ηξαγνύδηα ηνπο ζηεξίδνληαη θπξίσο ζε ειιεληθνύο ξπζκνύο, ελώ δαλείδνληαη επξσπατθνύο θαλόλεο ελαξκόληζεο θαη εηζάγνπλ ζηηο ελνξρεζηξώζεηο ηνπο όξγαλα θιαζηθήο νξρήζηξαο 7. 4 Αλσγεηαλάθεο Φνίβνο, Διιεληθά ιατθά κνπζηθά όξγαλα, Μέιηζζα, β έθδνζε, Αζήλα 1991., ζ Αλσγεηαλάθεο Φνίβνο, «Ζ έληερλε ιατθή κνπζηθή», Δπηζεώξεζε ηέρλεο, Σεύρνο 118, Οθηώβξηνο Αιεμίνπ Θαλάζεο. (23/10/2005). «Κπξίαξρε αηζζεηηθή θαη κνπζηθό γνύζην», ΔΠΣΑ ΖΜΔΡΔ, Καζεκεξηλή, ζ Βατλάο ηαύξνο, πλάληεζε ηδαδ θαη ιατθήο κνπζηθήο: Ζ πεξίπησζε ηνπ Μίκε Πιέζζα, Σκήκα Λατθήο θαη Παξαδνζηαθήο Μνπζηθήο ΣΔΗ Ζπείξνπ, Άξηα 2009, ζ

5 Ο κεισδηθόο ηνπο θόζκνο αλαδεηθλύεηαη κέζα από ηα ερνρξώκαηα πνπ δίλνπλ ηα ιατθά όξγαλα, ζε ζπλδπαζκό κε κηα απινπζηεπκέλε ελαξκόληζε θαη ελνξρήζηξσζε 8. Αθόκα, σο ζεκαληηθό παξάγνληα ζηελ κνπζηθή θαη πνιηηηζκηθή δσή ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο, κπνξνύκε λα αλαθέξνπκε ηελ είζνδν ηεο ξνθ κνπζηθήο ην 1956, κέζσ ησλ θηλεκαηνγξαθηθώλ ηαηληώλ θαη ηεο κνπζηθήο βηνκεραλίαο, κε ηελ αληηθαηάζηαζε ησλ δίζθσλ 78 ζηξνθώλ από ηνπο ειαθξνύο θαη εύρξεζηνπο δίζθνπο ηνπ βηλπιίνπ, όπνπ κέζα από δηαδνρηθά ζηάδηα πνπ νξίδνληαη από ηηο εμειίμεηο ηνπ ξνθ δηεζλώο, αιιά θαη από ηελ ειιεληθή ζπγθπξία, δηαιέρηεθε κε ηελ ειιεληθή θνηλσλία θαη κεηαζηνηρεηώζεθε ζε ειιεληθό, ρσξίο λα πάςεη λα είλαη θαη δηεζλέο 9. Σν ζέκα απηό, ζηηο ζπγθεθξηκέλεο πεξηπηώζεηο πνπ εμεηάδνπκε, καο ελδηαθέξεη θπξίσο γηα ηηο επηξξνέο πνπ έρεη δερζεί ε νξγαλνινγία ηνπο, θαηά ηελ ζύλζεζε ηεο νξρήζηξαο. Μέζα ζ απηά ηα πιαίζηα, ινηπόλ, κπνξνύκε λα εξκελεύζνπκε νξηζκέλεο κνπζηθέο ηάζεηο ηηο νπνίεο εληνπίδνπκε κέζα ζην κνπζηθό πιηθό ησλ ζπγθεθξηκέλσλ δεκηνπξγώλ. ην ππό εμέηαζε πιηθό δελ ζπκπεξηιακβάλεηαη ην ζύλνιν ηεο δηζθνγξαθίαο ησλ δεκηνπξγώλ αιιά κόλν εθείλα ηα θνκκάηηα πνπ είλαη γξακκέλα πάλσ ζηνπο ιατθνύο δξόκνπο ή ζηηο θιίκαθεο εθείλεο πνπ πξνζαξκόδνληαη κεισδηθά ζηα πιαίζηα ησλ ιατθώλ δξόκσλ. Πην αλαιπηηθά, ζην πξώην θεθάιαην εμεηάδνπκε ηνπο ηύπνπο νξρήζηξαο ηνπ θάζε δεκηνπξγνύ μερσξηζηά, νη νπνίνη ζπγθξνηνύληαη από ηηο δύν επηκέξνπο νκάδεο, ησλ κεισδηθώλ θαη ησλ ζπλνδεπηηθώλ νξγάλσλ. Καζνξίδεηαη ε νξγαλνινγηθή ηαπηόηεηα ηνπ θαζελόο, ελώ παξάιιεια αληρλεύνληαη θαη νη ηζηνξηθέο αλαθνξέο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο εθάζηνηε επηινγέο ησλ δεκηνπξγώλ θαηά ηελ ζύλζεζε ηεο νξρήζηξαο. Αληίζηνηρα θαη ζην δεύηεξν θεθάιαην ε αλάιπζε εμεηδηθεύεηαη ζηα κεισδηθά όξγαλα ηεο νξρήζηξαο, κε ηζηνξηθέο αλαγσγέο, θαη επηπιένλ επηρεηξείηαη ν ζπζρεηηζκόο ησλ κεισδηθώλ νξγάλσλ κε ηηο αληίζηνηρεο επηινγέο ηνπ ιατθνύ δξόκνπ ή ηεο θιίκαθαο. 8 Κνπηνύιαο Αζηέξεο, «Ο κνπζηθόο Θενδσξάθεο Κείκελα-Δξγνγξαθία-Κξηηηθέο» ( ), «Νέα ύλνξα», Αζήλα 1998, ζ Μπνδίλεο Νίθνο, «Ρνθ παγθνζκηόηεηα θαη ειιεληθή ηνπηθόηεηα, Ζ θνηλσληθή ηζηνξία ηνπ ξνθ ζηηο ρώξεο ηεο θαηαγσγήο ηνπ θαη ζηελ Διιάδα», Νεθέιε, Αζήλα 2007, ζ.ζ

6 ην ηξίην θεθάιαην εμεηάδνπκε ηνπο ηύπνπο θόξκαο ησλ ηξαγνπδηώλ θαη αλαδεηθλύνπκε ηηο δνκέο εθείλεο ησλ κνπζηθώλ ζεκάησλ πνπ εκθαλίζηεθαλ ηζηνξηθά ζε θάπνηα ζπγθεθξηκέλε πεξίνδν. Με βάζε ηελ αλάιπζε, πξνθύπηνπλ από ηε κία θνηλέο ζπληζηακέλεο ζηνλ ηξόπν δόκεζεο ηεο θόξκαο από ηνπο ηξεηο θαιιηηέρλεο, θαη από ηελ άιιε ηδηαίηεξα κνξθνινγηθά γλσξίζκαηα πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηνλ θαζέλα από απηνύο. ην ηέηαξην θεθάιαην εμεηάδνπκε ηελ ξπζκνινγία ε νπνία παξνπζηάδεηαη ζην ελ ιόγσ πιηθό κε βάζε ηελ ξπζκηθή ζπλνδεία ηεο θηζάξαο θαη επηρεηξείηαη κηα πξνζπάζεηα απόδνζεο ησλ ξπζκηθώλ εθείλσλ κνηίβσλ πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηελ ξπζκηθή ηαπηόηεηα ηνπ θάζε θαιιηηέρλε. Δπίζεο δίλεηαη έκθαζε ζηνλ ηξόπν κε ηνλ νπνίν παξαιιάζζνληαη θάπνηα ξπζκηθά κνηίβα θαη παξνπζηάδνληαη κε δηάθνξεο κνξθέο, πξάγκα ην νπνίν αλαδεηθλύεη ηελ ξπζκηθή αληίιεςε ηνπ θάζε δεκηνπξγνύ ζε ζρέζε κε ηελ αλαλέσζε ή κε ηεο ξπζκηθήο δνκήο ησλ ηξαγνπδηώλ. ην πέκπην θεθάιαην εμεηάδνπκε ηνπο ιατθνύο δξόκνπο ή ηηο θιίκαθεο πάλσ ζηηο νπνίεο γξάθνπλ νη δεκηνπξγνί ην πιηθό ηνπο θαη δηαπηζηώλνπκε κε πνηεο από απηέο ηαπηίδεηαη ν θαζέλαο, θαζώο θαη ην ηζηνξηθό πιαίζην πνπ εξκελεύεη θάπνηεο από απηέο ηηο επηινγέο. Δπίζεο αλαιύνληαη νη κεισδηθέο ζπκπεξηθνξέο ησλ ιατθώλ δξόκσλ, νη νπνίεο θαλεξώλνπλ ζε πνηνλ βαζκό ζρεηίδεηαη ε κεισδηθή ηνπο αλάπηπμε κε ηελ ζπγθεξαζκέλε ή ηελ κε ζπγθεξαζκέλε κνξθή ησλ δξόκσλ. ην έθην θεθάιαην εμεηάδνπκε ηνλ αξκνληθό ξπζκό πνπ ραξαθηεξίδεη ηνλ θάζε δεκηνπξγό, ζε ζρέζε κε ηελ πιεζσξηθόηεηα ή ηελ ιηηόηεηα ηελ νπνία εκθαλίδνπλ ζηελ ρξήζε ησλ ζπγρνξδηώλ. Οη ξπζκνί επηιέρζεθαλ κε θξηηήξην ην ρξνληθό ηνπο εύξνο θαη ηελ ξπζκηθή ηνπο αγσγή, θαζώο ξπζκνί κε ζηελό ρξνληθό πεξηζώξην θαη πνιύ γξήγνξε ξπζκηθή αγσγή δελ επηηξέπνπλ κεγάιεο δπλαηόηεηεο αλάπηπμεο ηνπ αξκνληθνύ ξπζκνύ. Αθόκα γίλεηαη άκεζε αλαθνξά ζηε ζρέζε κεηαμύ ηνπ αξκνληθνύ ξπζκνύ θαη ηεο αξκνλίαο ησλ ιατθώλ δξόκσλ, πνπ δείρλεη όηη ππάξρεη ζηελή ζπλάθεηα. ην έβδνκν θεθάιαην εμεηάδνπκε ηνπο αξκνληθνύο θύθινπο ηνπ δξόκνπ Οπζάθ θαη ηεο θιίκαθαο Φπζηθνύ Μηλόξε, επηινγέο νη νπνίεο απνηεινύλ θαη γηα ηνπο ηξείο δεκηνπξγνύο κηα βαζηθή παξάκεηξν ζηα ηξαγνύδηα ηνπο, ζε αληίζεζε κε άιινπο 6

7 δξόκνπο νη νπνίνη δελ επηιέγνληαη ζπζηεκαηηθά. Ζ αλάιπζε βαζίδεηαη ζην γεγνλόο όηη νη αξκνληθνί θύθινη ρσξίδνληαη ζε κηθξνύο θαη κεγάινπο αξκνληθνύο θύθινπο κε βάζε ηηο θύξηεο θαη ηηο δεπηεξεύνπζεο ζπγρνξδίεο ελόο δξόκνπ, αιιά θαη κε βάζε ηελ πνξεία εμέιημεο απηώλ ησλ αξκνληθώλ θύθισλ, κέζα ζην ζύλνιν ηεο δηζθνγξαθίαο. Αθόκα ε ζπζηεκαηηθή ή κε ρξήζε θάπνησλ ζπγρνξδηώλ επηηξέπνπλ λα εληνπίζνπκε ηηο επηκέξνπο δηαθνξέο θαη νκνηόηεηεο κεηαμύ ησλ θαιιηηερλώλ. ην όγδνν θεθάιαην εμεηάδνπκε ηηο πεξηπηώζεηο κεηαηξνπίαο ζηνπο ιατθνύο δξόκνπο πνπ ρεηξίδεηαη ν θάζε δεκηνπξγόο. Αλαιύνπκε ηηο πηώζεηο κε ηηο νπνίεο γίλεηαη ε κεηάβαζε από ηνλ αξρηθό ηόλν ζηνλ θαηλνύξγην ηόλν είηε πξόθεηηαη γηα επαθή ελόο μέλνπ ηόλνπ, είηε γηα πξαγκαηηθή κεηαηξνπία. Αθόκα βιέπνπκε πνηα από ηα κέζα κεηαηξνπίαο ρεηξίδεηαη ν θαζέλαο θαη κε βάζε απηό αιιά θαη ηα παξαπάλσ εληνπίδνπκε ηηο δηαθνξέο κεηαμύ ησλ θαιιηηερλώλ. 7

8 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 ΣΤΠΟΙ ΟΡΥΗΣΡΑ Α.) ΜΑΛΑΜΑ ΣΡΑΓΟΤΓΗ ΦΑΛΣΟ ΥΡΖΜΟ ΛΔΝΔ.. ΜΟΗΡΑΗΑ ΚΑΗ ΔΤ ΞΔΥΝΑ ΥΗΛΗΑ ΠΡΟΧΠΑ ΠΗΔ ΟΗ ΓΤΟ ΣΑΞΗΓΗ ΑΝΑΒΧ ΜΗΑ ΦΧΣΗΑ Ζ ΞΔΥΑΜΔΝΖ ΜΟΤ ΕΧΖ ΠΡΟΠΑΘΔΗ ΒΑΗΛΗΑ ΚΑΡΓΗΑ Ζ ΜΑΚΑ ΣΑ ΠΗΣΗΑ ΣΑ ΠΑΓΗΑ ΟΗ ΑΣΤΝΟΜΟΗ ΔΊΝΑΗ ΚΟΣΑΓΗ ΚΑΛΟΠΑΣΗΑ ΟΤΜΑ ΣΖ ΑΡΣΑ ΣΟ ΓΔΦΤΡΗ ΑΛΚΟΟΛΗΚΑ ΣΗΥΑΚΗΑ ΣΑ ΠΑΗΓΗΑ ΜΔ' ΣΖΝ ΠΛΑΣΔΗΑ ΠΡΗΓΚΗΠΔΑ ΣΖ ΝΤΥΣΑ ΣΑ ΠΑΡΑΠΟΝΑ ΓΡΟΜΟ ΑΛΛΑΞΔ Ο ΑΔΡΑ ΛΑ ΕΟΤΝ ΑΝ ΣΑ ΘΤΜΑΑΗ ΜΖΝ ΠΟΛΔΜΑ ΣΤΠΟ ΟΡΥΖΣΡΑ ΣΤΠΟΗ ΟΡΥΖΣΡΑ: ΜΠΟΤΕΟΤΚΗ - ΒΗΟΛΗ κπνπδνύθη, βηνιί, θηζάξα, κπάζν, ληξακο κπνπδνύθη, βηνιί, θηζάξα ηνπκπεξιέθη, ληέθη κπνπδνύθη, βηνιί, νύηη, θηζάξα, ηνπκπεξιέθη κπνπδνύθη, βηνιί, θηζάξα, ηνπκπεξιέθη, ληέθη κπνπδνύθη, βηνιί, νύηη, θηζάξα, ηνπκπεξιέθη, ληέθη κπνπδνύθη, βηνιί, θηζάξα ΣΤΠΟΗ ΟΡΥΖΣΡΑ: ΜΠΟΤΕΟΤΚΗ - ΜΠΑΓΛΑΜΑ κπνπδνύθη, κπαγιακάο, θηζάξα, αθνξληεόλ, ηνπκπεξιέθη κπνπδνύθη, κπαγιακάο, θηζάξα, κπάζν, αθνξληεόλ, πηάλν, θξνπζηό κπνπδνύθη, κπαγιακάο, θηζάξα, κπάζν κπνπδνύθη, κπαγιακάο, αθνξληεόλ, θηζάξα, κπάζν, ληξακο κπνπδνύθη, κπαγιακάο, θηζάξα, πηάλν κπνπδνύθη, κπαγιακάο, ιανύην, θηζάξα, αθνξληεόλ, πηάλν, ληξακο κπνπδνύθη, κπαγιακάο, θηζάξα, αθνξληεόλ, πηάλν κπνπδνύθη, κπαγιακάο, θηζάξα, ΣΤΠΟΗ ΟΡΥΖΣΡΑ: ΜΠΟΤΕΟΤΚΗ - ΑΚΟΡΝΣΔΟΝ κπνπδνύθη, αθνξληεόλ, θηζάξα, πηαλν, ηνπκπεξιέθη κπνπδνύθη, αθνξληεόλ, θηζάξα, ληέθη κπνπδνύθη, αθνξληεόλ, θηζάξα, θξνπζηό κπνπδνύθη, αθνξληεόλ, θηζάξα, κπάζν, θξνπζηό δύν κπνπδνύθηα, αθνξληεόλ, θηζάξα, κπάζν, θξνπζηά ΣΤΠΟΗ ΟΡΥΖΣΡΑ: ΜΠΟΤΕΟΤΚΗ - ΤΠΟΛΟΗΠΑ κπνπδνύθη, θηζάξα, πηάλν κπνπδνύθη, θηζάξα, κπάζν, ηνπκπεξιέθη κπνπδνύθη, θηζάξα, νύηη, λέη, θξνπζηό κπνπδνύθη, 2 θηζάξεο, κπάζν, ειεθηξηθά εθέ, θξνπζηό ΣΤΠΟΗ ΟΡΥΖΣΡΑ: ΛΑΟΤΣΟ - ΒΗΟΛΗ ιανύην, βηνιί, αθνξληεόλ, κπάζν, ληξακο ιανύην, βηνιί, κπάζν, ληξακο ιανύην, βηνιί, θηζάξα, κπάζν, ληξακο ιανύην, βηνιί, θηζάξα, πηάλν, θξνπζηά 8

9 ΣΟ ΠΗΘΑΡΗ ΚΑΗ ΣΟ ΛΤΥΝΑΡΗ ΚΟΛΛΑ ΛΔΤΚΖ ΡΔΣΑ ΣΖ ΗΧΠΖ ΝΔΡΑΗΓΑ ΣΑ ΣΗΜΔΝΣΑ ΣΟ ΠΑΡΑΓΧΝΗ ΠΟΤΛΗ Δ ΓΔΝΣΡΟ ΑΡΥΟΝΣΗΚΟ ΣΑ ΓΑΝΔΗΑ ΣΟ ΣΡΑΓΟΤΓΗ ΣΟΤ ΜΔΘΤΜΔΝΟΤ ΜΑΤΡΟ ΦΧ ΜΟΝΧΠΟΛΗΟ ΣΤΠΟΗ ΟΡΥΖΣΡΑ: ΛΑΟΤΣΟ - ΓΤΟ ΚΗΘΑΡΔ ιανύην, δπν θηζάξεο ιανύην, δπν θηζάξεο ιανύην, δπν θηζάξεο ΣΤΠΟΗ ΟΡΥΖΣΡΑ: ΛΑΟΤΣΟ - ΚΗΘΑΡΑ ιανύην, θηζάξα ιανύην, θηζάξα ιανύην, θηζάξα ιανύην, θηζάξα ΣΤΠΟΗ ΟΡΥΖΣΡΑ: ΛΑΟΤΣΟ - ΑΚΟΡΝΣΔΟΝ ιανύην, αθνξληεόλ, κπαγιακάο, θηζάξα, ηνπκπεξιέθη, ληξακο ιανύην, αθνξληεόλ, πηάλν, θηζάξα, ληξακο ΣΤΠΟΗ ΟΡΥΖΣΡΑ: ΛΑΟΤΣΟ - ΤΠΟΛΟΗΠΑ ιανύην, νύηη, θηζάξα, θξνπζηό ιανύην, θηζάξα, ηνπκπεξιέθη, ληέθη ιανύην, κπαγιακάο, θηζάξα ΔΤΥΔ ΒΡΑΓΤΝΔ ΠΔΡΗΠΟΛΗΔ ΓΔΤΣΔΡΟΠΡΗΜΑ ΣΟ ΠΟΣΑΜΗ ΣΑ ΦΡΤΓΑΝΑ ΟΗ ΜΤΣΔ ΣΖ ΔΡΖΜΟΤ ΝΑ ΒΑΛΧ ΣΑ ΜΔΣΑΞΧΣΑ ΑΔ ΣΑ ΦΔΜΜΑΣΑ ΣΟ ΝΖΗ ΣΧΝ ΠΔΗΡΑΣΧΝ ΡΗΦΗΦΗ Ο ΚΖΠΟ ΠΔΣΑΧ ΠΔΣΡΔ ΣΤΠΟΗ ΟΡΥΖΣΡΑ: ΓΤΟ ΚΗΘΑΡΔ δύν θηζάξεο δπν θηζάξεο δπν θηζάξεο δπν θηζάξεο δπν θηζάξεο δπν θηζάξεο ΣΤΠΟΗ ΟΡΥΖΣΡΑ: ΜΠΑΓΛΑΜΑ κπαγιακάο, καληνιίλν, θηζάξα, βηνιηά κπαγιακάο, βηνιί, θηζάξα, πηάλν, ληξακο κπαγιακάο, ζάδη, θηζάξα, κπάζν, ληξακο ΣΤΠΟΗ ΟΡΥΖΣΡΑ: ΤΠΟΛΟΗΠΑ λέη, θηζάξα, κπάζν, ηνπκπεξιέθη, ληέθη θηζάξα, νύηη, πηάλν, βηνιί, κπάζν, θξνπζηό βηνιί, αθνξληεόλ, νύηη, ληξακο Από ηα 51 ηξαγνύδηα ζπλνιηθά ηνπ Μάιακα πνπ αλήθνπλ ζε ιατθνύο δξόκνπο ηα 23 ηξαγνύδηα έρνπλ σο βαζηθό κεισδηθό όξγαλν ην κπνπδνύθη, δειαδή ην 45% ηνπ ζπλόινπ ησλ ηξαγνπδηώλ εθ ησλ νπνίσλ ζεκαληηθόηεξνη κεισδηθνί ζπλδπαζκνί είλαη απηνί ηεο νκάδαο κπνπδνύθη βηνιί, κε 6 ηξαγνύδηα, θαη κπνπδνύθη αθνξληεόλ, κε 5 ηξαγνύδηα. 9

10 Άξα βιέπνπκε θαηά πξώην ιόγν ηελ πξνηίκεζή ηνπ ζηελ ζύλζεζε κηαο ζύγρξνλεο ιατθήο νξρήζηξαο πνπ κεισδηθά απνηειείηαη από κπνπδνύθη, βηνιί θαη αθνξληεόλ, ηα νπνία πιαηζηώλνληαη ζε θάπνηεο πεξηπηώζεηο κε επηπιένλ κεισδηθά όξγαλα, όπσο είλαη ν κπαγιακάο, ην δεύηεξν κπνπδνύθη θαη ην νύηη. Γειαδή ζην κεισδηθό κέξνο ηεο νξρήζηξαο παξαηεξνύκε όηη κε βάζε ην θεληξηθό όξγαλν, πνπ είλαη ην κπνπδνύθη, σο δεύηεξν κεισδηθό όξγαλν επηιέγεηαη είηε ην βηνιί είηε ην αθνξληεόλ αιιά πνηέ θαη ηα δύν καδί. Δπνκέλσο, ν κεισδηθόο άμνλαο ηεο νξρήζηξαο θηλείηαη πάληα κε βάζε δύν κεισδηθά όξγαλα ζε ηαπηνθσλία κε ηνπο ζπλδπαζκνύο πνπ πξναλαθέξακε. ζνλ αθνξά ηελ αξκνληθή θαη ξπζκηθή ζπλνδεία, απηή απνηειείηαη θπξίσο από θηζάξα θαη ηνπκπεξιέθη ελώ ζε θάπνηεο πεξηπηώζεηο θαη από πηάλν, κπάζν θαη ληξακο. Ζ θηζάξα απνηειεί ηελ ζηαζεξή αξκνληθή θαη ξπζκηθή ζπλνδεία θαη ην ηνπκπεξιέθη ηελ θπξηόηεξε ξπζκηθή ζπλνδεία ελώ θαη εμαίξεζε ρξεζηκνπνηνύληαη θαη ηα άιια όξγαλα ζην ζρεκαηηζκό κηαο επξύηεξεο ιατθήο νξρήζηξαο. Γεύηεξν ζηελ ηάμε νξρεζηξηθό ζύλνιν είλαη απηό πνπ ζρεκαηίδεηαη γύξσ από ην κεισδηθό ξόιν ηνπ ιανύηνπ, ην νπνίν ζπλαληάκε ζε 16 ηξαγνύδηα, δειαδή ζε πνζνζηό 31,3% ηνπ ζπλόινπ ησλ ηξαγνπδηώλ θαη ζπγθξνηεί δύν επηκέξνπο νξρεζηξηθά ζύλνια εθ ησλ νπνίσλ ην θπξηόηεξν απνηειείηαη από ηα κεισδηθά θαη ζπλνδεπηηθά όξγαλα πνπ ζπγθξόηεζαλ ηελ ιατθή νξρήζηξα όπσο ηελ είδακε παξαπάλσ, κε εμαίξεζε όκσο ην κπνπδνύθη, ην νπνίν εδώ αληηθαζίζηαληαη θαηά θάπνηνλ ηξόπν κε ην ιανύην. Γειαδή ζα ιέγακε πσο ζε απηή ηελ πεξίπησζε ην ιανύην πξνζπαζεί λα επηηειέζεη ηνλ ξόιν ηνπ κπνπδνπθηνύ θαη λα πξνζαξκνζηεί ζηηο κεισδηθέο ηνπ ηδηαηηεξόηεηεο. ε ιίγεο πεξηπηώζεηο ζπκπξάηηεη επηπιένλ κε δύν θηζάξεο, ε κία ζε κεισδία θαη ε άιιε ζε ζπλνδεία, ζε έλα νξρεζηξηθό ζρήκα πνπ κάιινλ παξαπέκπεη ζηνλ ρώξν ηεο ξνθ κπαιάληαο, ιόγσ ηεο δηπιήο ηδηόηεηαο ηεο θηζάξαο. Δπνκέλσο ην ιανύην θαη ζηηο δύν πεξηπηώζεηο ελζσκαηώλεηαη ζε έλα νξρεζηξηθό ζύλνιν κε ην νπνίν θαηά ην παξειζόλ δελ έρεη ηαπηηζηεί πθνινγηθά θαη κπνξνύκε λα πνύκε από απηήλ ηελ άπνςε όηη απνηειεί κηα θαηλνηνκία ζην επίπεδν ηεο νξρήζηξαο. Σν επόκελν κεισδηθό όξγαλν είλαη ε θηζάξα, πνπ ην ζπλαληάκε ζε 7 ηξαγνύδηα, δειαδή ζε πνζνζηό 13,7% ηνπ ζπλόινπ ησλ ηξαγνπδηώλ, εθ ησλ νπνίσλ 10

11 ηα 6 ζπλνδεύνληαη πάιη από θηζάξα θαη ην 1 από νξρήζηξα. Σέινο, ζπλαληάκε θαη ηξείο πεξηπηώζεηο όπνπ βαζηθό κεισδηθό ξόιν παίδεη ν κπαγιακάο καδί κε άιια κεισδηθά όξγαλα. πκπεξαζκαηηθά ζα ιέγακε όηη νη ηύπνη νξρήζηξαο ζηνλ Μάιακα ραξαθηεξίδνληαη θπξίσο από ηελ νξγαλνινγία εθείλεο ηεο ιατθήο νξρήζηξαο πνπ δηαδέρζεθε κεηεκθπιηαθά ηελ γλσζηή κνξθή ιατθήο θνκπαλίαο ηεο ζρνιήο ηνπ Πεηξαηά 10, θαη ρξεζηκνπνηεί ηνλ θαηεμνρήλ νξρεζηξηθό θνξέα ηνπ ιατθνύ ηξαγνπδηνύ, ην κπνπδνύθη, καδί κε άιιν έλα κεισδηθό όξγαλν πνπ ελαιιαθηηθά είλαη είηε ην βηνιί είηε ην αθνξληεόλ. Ζ επηινγή ησλ δεύηεξσλ κεισδηθώλ νξγάλσλ ηαπηόρξνλα κε ην κπνπδνύθη ζρεηίδεηαη θαη κε κία ηάζε ε νπνία εκθαλίζηεθε ζηελ κεηαπνιεκηθή πεξίνδν κε θύξην ραξαθηεξηζηηθό ηελ απνπζία ηνπ κπαγιακά 11. Δπίζεο ε επηινγή ζπγθεθξηκέλα ηνπ αθνξληεόλ εθθξάδεη θαη κηα ζπλνιηθόηεξε ηάζε ηεο κεηαπνιεκηθήο πεξηόδνπ ηνπ ιατθνύ ηξαγνπδηνύ λα ρξεζηκνπνηεί εθηελώο ην αθνξληεόλ σο δεύηεξν ζνιηζηηθό όξγαλν 12. Γειαδή ζα ιέγακε όηη ν κεισδηθόο άμνλαο ηεο νξρήζηξαο θηλείηαη πάληα κε βάζε δύν κεισδηθά όξγαλα ζε ηαπηνθσλία. ηελ αξκνληθή θαη ξπζκηθή ζπλνδεία ε νξρήζηξα πιαηζηώλεηαη ζηαζεξά από ηελ θηζάξα θαη ζηελ ξπζκηθή ζπλνδεία θπξίσο από ην ηνπκπεξιέθη, όκσο ζε θάπνηεο πεξηπηώζεηο ε νξρήζηξα δηεπξύλεηαη κε όξγαλα ζε ξόιν ζπλνδείαο όπσο ην κπάζν, ην πηάλν θαη ηα ληξακο πνπ παξαπέκπνπλ ζηνλ ρώξν ηεο ξνθ κνπζηθήο. πσο ν ίδηνο o Μάιακαο αλαθέξεη: «Δγώ έρσ αθνύζεη όιε ηελ ξνθ ζθελή ηνπ 60, ηνπ 70 θαη ηνπ 80» 13. Ζ ζύλζεζε ηεο νξρήζηξαο ινηπόλ ελέρεη ηελ απνπζία ησλ θαηεμνρήλ παιηώλ ζπλνδεπηηθώλ νξγάλσλ, γηα παξάδεηγκα θηζάξα αληί γηα ιανύην θαη ζε ιίγεο πεξηπηώζεηο ηύκπαλα (ληξακο) αληί γηα ηνπκπεξιέθη ή ληανύιη, πνπ κπνξεί λα εμππεξεηήζεη ηελ εθηέιεζε ελόο επξύηεξνπ ξεπεξηνξίνπ 14. πγθεθξηκέλα ηα ληξακο ζην ιατθό ξεπεξηόξην εηζρώξεζαλ κεηά ηελ ρξεζηκνπνίεζή ηνπο από ηηο κεγάιεο 10 θιαβελίηεο Γηνλύζηνο, «Αλάιπζε ηνπ έξγνπ ηνπ Βαζίιε Σζηηζάλε», Σκήκα Λατθήο θαη Παξαδνζηαθήο Μνπζηθήο, Άξηα 2008, ζ Μπαξκπάηζεο Αλέζηεο, Βαζίιεο Σζηηζάλεο: Σξηθαιηλή πεξίνδνο Αλάιπζε ζην πξώηκν ζπλζεηηθό έξγν ηνπ ζπλζέηε, Σκήκα Λατθήο θαη Παξαδνζηαθήο Μνπζηθήο ΣΔΗ Ζπείξνπ, Άξηα 2008, ζ Βιαρνκήηξνο Γεκήηξεο, «Σν πξώηκν ζπλζεηηθό έξγν ηνπ Γηώξγνπ Εακπέηα», Σκήκα Λατθήο θαη Παξαδνζηαθήο Μνπζηθήο, Άξηα 2010, ζ πλεληεπμή ζηνλ πύξν Αξαβαλή, Δμόξηζηνο από ηελ ρώξα ησλ θαλόλσλ, Γίθσλν, Γεθέκβξηνο 2007, Σεύρνο Βακβαθά Γέζπνηλα, Παξάδνζε θαη Νεσηεξηθόηεηα. Ζ πεξίπησζε ηνπ ιανπηηέξε Υξήζηνπ Εώηνπ, Σκήκα Λατθήο θαη Παξαδνζηαθήο Μνπζηθήο ΣΔΗ Ζπείξνπ, Αξηα

12 νξρήζηξεο ηνπ Υηώηε. Ζ θηζάξα πξνέθπςε όηαλ ν άιινηε ζνιηζηηθόο ξόινο ηνπ ιανύηνπ άξρηζε λα πεξηνξίδεηαη ζε κηα απιή ζπλνδεία θαη κάιηζηα δπηηθνύ ηύπνπ, έηζη πνπ θάλεθε όηη ζ απηό αληαπνθξηλόηαλ θαιύηεξα ε θηζάξα, ε νπνία ήηαλ ην θαηεμνρήλ όξγαλν ζπλνδείαο ζηα λενθεξκέλα ζπγθξνηήκαηα 15. ζνλ αθνξά ζηνλ ηξόπν ζπλνδείαο, ε θηζάξα θαηέρεη έλα ηππηθό ζπλνδεπηηθό ξόιν θαζώο εθηειεί ην ξπζκό θαη ηηο ζπγρνξδίεο κε ηηο νπνίεο έρεη ελαξκνληζηεί ε κεισδία θάζε ηξαγνπδηνύ ελώ ζηηο αιιαγέο ησλ ζπγρνξδηώλ δελ παξαηεξνύληαη ζρεδόλ θαζόινπ θηλήζεηο ζηηο κεισδηθέο γξακκέο ηνπ κπάζνπ. Απηό κπνξεί λα εμεγεζεί θαη κε ηελ είζνδν ηνπ κπάζνπ αιιά θαη ησλ πιήθηξσλ ζηελ νξρήζηξα, πνπ νδήγεζε ζηε κεηαβνιή ηνπ ηξόπνπ ρεηξηζκνύ ηεο θηζάξαο όζνλ αθνξά ηελ ππνρώξεζε ηνπ ηξόπνπ παημίκαηνο ζηηο κπάζεο ρνξδέο ηεο θηζάξαο 16. Παξόια απηά, ε πξσηνηππία έγθεηηαη ζηνπο πνηθίινπο ηξόπνπο κε ηνπο νπνίνπο θαηαλέκεη ηα κπάζα θαη ηα πξίκα ησλ ζπγρνξδηώλ ζηνπο εθάζηνηε ξπζκνύο ή ζηηο αιιαγέο ησλ ηνληζκώλ, δίλνληαο έκθαζε ζην ξπζκηθό κέξνο ηεο θηζάξαο παξά ζην κεισδηθό. Καηά δεύηεξν ιόγν, θαζηζηά κεισδηθό έλα όξγαλν, όπσο ην ιανύην, πνπ ζήκεξα είλαη δηαδεδνκέλν σο ζπλνδεπηηθό, θαη ζρεκαηίδεη κηα ιατθή νξρήζηξα όπνπ ην ιανύην πξνζπαζεί από ηε κηα λα επηηειέζεη ηνλ ξόιν ηνπ κπνπδνπθηνύ θαη λα πξνζαξκνζηεί ζηηο κεισδηθέο ηνπ ηδηαηηεξόηεηεο θαη από ηελ άιιε λα ζπκπξάμεη κεισδηθά ζε έλα νξρεζηξηθό ζρήκα πνπ κάιινλ παξαπέκπεη ζηνλ ρώξν ηεο ξνθ κπαιάληαο. Σν ίδην ζπκβαίλεη θαη κε ηελ θηζάξα, ε νπνία παίξλεη κεισδηθό ξόιν αιιά ηαπηόρξνλα ζπλνδεύεηαη θαη από θηζάξα, παξαπέκπνληαο, κε βάζε ηα κεισδηθά ηνπ ραξαθηεξηζηηθά, ζηελ εηδηθή θαηεγνξία ησλ ιεγόκελσλ «ξεκπέηηθσλ ηεο θηζάξαο». Καηαιήγνπκε ινηπόλ όηη ν Μάιακαο ζηέθεηαη θπξίσο ζηε βάζε ηεο ιατθήο νξρήζηξαο ηνπ κεηαπνιεκηθνύ ηξαγνπδηνύ παξνπζηάδνληαο όκσο θαη αλαλεσηηθέο ηάζεηο, είηε κε δηάθνξεο πξνζζήθεο ζην ζπλνδεπηηθό κέξνο ηεο ιατθήο νξρήζηξαο, είηε κε ηξνπνπνίεζε ηνπ βαζηθνύ θνξκνύ ηεο νξρήζηξαο, είηε κε ηελ αιιαγή ξόισλ ησλ νξγάλσλ από ζπλνδεπηηθά ζε κεισδηθά. 15 Βακβαθά Γ., ν. π. 16 Καξαλίθαο Υαξάιακπνο, Ζ αλαβίσζε ηνπ ξεκπέηηθνπ ηξαγνπδηνύ θαηά ηελ πεξίνδν ηεο κεηαπνιίηεπζεο ( ). Θεσξεηηθή θαη κνπζηθνινγηθή πξνζέγγηζε, Σκήκα Λατθήο θαη Παξαδνζηαθήο Μνπζηθήο ΣΔΗ Ζπείξνπ, Άξηα 2011, ζ

13 Β) ΘΑΛΑΗΝΟ ΣΡΑΓΟΤΓΗ ΣΑ ΘΑΤΜΑΣΑ ΚΖΠΟΗ ΜΔ ΝΔΡΑ Ζ ΔΑΡΠΑ ΣΑ ΜΤΡΝΔΨΚΑ ΣΡΑΓΟΤΓΗΑ ΚΡΑΣΑ ΓΗΑ ΣΟ ΣΔΛΟ ΑΠΡΟ ΚΑΨΚΗ ΣΖ ΝΔΑ ΠΔΡΑΜΟ ΜΖ ΜΔ ΞΤΠΝΑ ΠΟΤ ΑΓΑΠΧ ΣΟ ΟΛΟΓΛΤΚΟ ΦΗΛΗ Ζ ΠΔΡΓΗΚΑ Ζ ΕΧΖ ΓΤΟ ΚΟΜΜΑΣΗΑ ΘΑ ΣΟ ΠΧ ΣΟ ΣΡΑΓΟΤΓΑΚΗ ΚΑΡΑΒΗΑ ΥΗΧΣΗΚΑ ΣΖ ΚΑΡΓΗΑ ΜΟΤ ΣΑ ΑΝΟΗΥΣΑ ΓΤΡΗΔ ΟΓΟ ΠΑΓΚΑΛΟΤ ΑΥ, ΚΟΡΜΗ ΕΧΓΡΑΦΗΣΟ ΖΣΑΝ ΑΝΟΗΞΖ ΚΑΗ ΠΑΥΑ ΑΣΛΑΝΣΗΓΑ ΛΑ ΜΔ ΣΖ ΓΛΧΑ ΣΖ ΥΑΡΑ ΛΑ ΜΑΤΡΑ ΣΖ ΔΡΗΦΟ ΖΟΤΝ ΠΟΤΛΗ ΚΑΡΑΒΗΑ ΔΗΜΑΣΔ ΝΔΡΔΝΗΑ Δ ΠΔΝΣΔ ΜΑΤΡΔ ΘΑΛΑΔ ΔΡΧΣΑ ΕΧΓΡΑΦΔ ΚΤΚΛΑΓΗΚΟ ΚΆΘΔ ΦΟΡΑ ΖΣΑΝ ΑΝΟΗΞΖ ΚΑΗ ΠΑΥΑ ΔΛΖΜ ΝΔΑ ΛΗΟΗΑ ΓΤΟ ΜΑΤΡΑ ΒΟΣΑΛΑ Ο ΒΡΑΥΟ Ο ΞΔΡΟΒΡΑΥΟ Γ' ΑΤΣΟΤ ΠΟΤ ΛΖΜΟΝΖΘΖΚΑΝ ΟΛΖ Ζ ΕΧΖ ΑΤΓΟΤΣΟ ΔΗΝΑΗ ΗΟΤΛΗΟ ΠΟΡΘΖΣΖ ΣΤΠΟ ΟΡΥΖΣΡΑ ΣΤΠΟ ΟΡΥΖΣΡΑ: ΒΗΟΛΗ - ΚΑΝΟΝΑΚΗ βηνιί, θαλνλάθη, λέη, ιανύην, θηζάξα, θξνπζηά βηνιί, θαλνλάθη, αθνξληεόλ, θιαξίλν, θηζάξα, κπάζν βηνιί, θαλνλάθη, λέη, θιαξίλν, κπνπδνύθη, καληνιίλν, αθνξληεόλ, ιανύην, κπάζν, θξνπζηά βηνιί, θαλνλάθη, αθνξληεόλ, θινγέξα, θηζάξα, ηνπκπεξιέθη, θξνπζηά βηνιί, θαλνλάθη, λέη, νύηη, θηζάξα, ηνπκπεξιέθη, θξνπζηό βηνιί, θαλνλάθη, θινγέξα, ζαληνύξη, θηζάξα, θξνπζηό βηνιί, θαλνλάθη, λέη, ιανύην, θηζάξα, θξνπζηό βηνιί, θαλνλάθη, λέη, νύηη, θηζάξα, κπάζν βηνιί, θαλνλάθη, λέη, νύηη, θηζάξα, ηνπκπεξιέθη, θξνπζηά βηνιί, θαλνλάθη, νύηη, θινγέξα, θηζάξα, θξνπζηά βηνιί, θαλνλάθη, λέη, νύηη, θιαξίλν, θηζάξα, ηνπκπεξιέθη βηνιί, θαλνλάθη, νύηη, ζαληνύξη, θινγέξα, θηζάξα, ηνπκπεξιέθη βηνιί, θαλνλάθη, θιαξηλέην, πηάλν, θηζάξα, κπάζν, ληξακο βηνιί, θαλνλάθη, μύιηλν πλεπζηό, πηάλν, θηζάξα, ληξακο βηνιί, θαλνλάθη, λέη, νύηη, θηζάξα, ληξακο βηνιί, θαλνλάθη, θηζάξα ΣΤΠΟ ΟΡΥΖΣΡΑ: ΒΗΟΛΗ - ΤΠΟΛΟΗΠΑ βηνιί, καληνιίλν, κπνπδνύθη, θηζάξα, πηάλν, κπάζν, θξνπζηά βηνιί, θηζάξα, κπάζν, πιήθηξα βηνιί, λέη, ιανύην, θηζάξα, ηνπκπεξιέθη βηνιί, λέη, ιανύην, νύηη, θξνπζηά βηνιί, αθνξληεόλ, θηζάξα, κπάζν, πηάλν, θξνπζηά βηνιί, νύηη, θηζάξα, θξνπζηά βηνιί, ζαληνύξη, ιανύην, ηνπκπεξιέθη βηνιί, λέη, πηάλν, ζαληνύξη, θηζάξα, κπάζν, ληξακο, βηνιί, αθνξληεόλ, ιανύην, θηζάξα, ηνπκπεξιέθη, ληέθη βηνιί, καληνιίλν, θηζάξα, θξνπζηά ΣΤΠΟ ΟΡΥΖΣΡΑ: ΔΝΑ ΜΠΟΤΕΟΤΚΗ κπνπδνύθη, αθνξληεόλ, θηζάξα, πηάλν, κπνπδνύθη, βηνιί, καληνιίλν, θηζάξα, πηάλν, κπάζν, θξνπζηά κπνπδνύθη, αθνξληεόλ, θηζάξα, θξνπζηά κπνπδνύθη, αθνξληεόλ, βηνιί, θιαξίλν, θηζάξα, ηνπκπεξιέθη κπνπδνύθη, αθνξληεόλ, βηνιί, θηζάξα, ηνπκπεξιέθη κπνπδνύθη, 2 βηνιηά, θηζάξα, πηάλν, κπνπδνύθη, αθνξληεόλ, θηζάξα, ηνπκπεξιέθη, κπάζν κπνπδνύθη, αθνξληεόλ, θηζάξα, πηάλν, κπνπδνύθη, βηνιί, θηζάξα, πηάλν, ηνπκπεξιέθη κπνπδνύθη, αθνξληεόλ, ζάδη, θηζάξα, θξνπζηά 13

14 ΠΟΝΟ ΑΠΟΝΟ ΘΑΜΠΑ ΒΔΛΟΤΓΑ ΥΔΡΗΑ ΤΦΧΜΔΝΑ Ζ ΚΑΡΓΗΑ ΔΗΝΑΗ ΓΡΑΜΜΑ ΑΝ Μ'ΑΓΑΠΑ ΘΑ 'ΑΓΑΠΧ ΗΝΔΜΑ Ο ΔΡΧΣΑ ΑΝ ΑΝΟΗΞΗΑΣΗΚΖ ΒΡΟΥΖ ΘΔΛΧ ΑΠΟΦΔ ΣΑ ΒΖΜΑΣΑ ΣΟΤ ΝΑ ΠΑΣΑ Ο ΜΑΖ ΔΥΔΗ ΜΤΣΗΚΑ ΣΟΝ ΟΤΡΑΝΟ ΠΟΤ ΟΤ 'ΣΑΞΑ ΈΝΑ ΚΡΤΜΜΔΝΟ ΑΥ ΣΖ ΜΔΡΑ ΠΟΤ ΔΡΧΣΔΤΘΖΚΔ Ο ΖΛΗΟ Ο ΣΟΠΟ ΣΡΗΑ ΣΗΓΑΡΑ ΥΡΟΝΟ Ο ΑΓΗΟ ΔΡΧΣΑ ΠΔΝΣΔ ΚΑΡΑΒΑΝΗΑ ΑΠ'ΣΖΝ ΠΔΣΡΑ Χ ΣΟ ΜΟΛΤΒΟ ΠΟΗΟ ΣΡΔΛΟ ΔΗΗΣΖΡΗΟ ΣΖΝ ΣΔΠΖ ΟΤ ΑΝΑΘΔΜΑ Δ ΣΑ ΜΑΓΗΑ ΚΑΗ ΣΑ ΟΝΔΗΡΑ ΣΧΝ ΘΔΛΖΜΑΣΧΝ ΣΑ ΠΑΗΓΗΑ ΔΊΝΑΗ ΚΑΣΗ ΑΓΑΠΔ Ζ ΛΗΜΝΖ ΚΑΗ Ο ΠΟΣΑΜΟ ΣΤΠΟ ΟΡΥΖΣΡΑ: ΓΤΟ ΜΠΟΤΕΟΤΚΗΑ (ΦΧΝΔ Δ ΣΡΗΣΔ) δύν κπνπδνύθηα, αθνξληεόλ, θηζάξα, κπάζν, πιήθηξα, θξνπζηά δπν κπνπδνύθηα, αθνξληεόλ, θηζάξα, πηάλν, θξνπζηά δύν κπνπδνύθηα, αθνξληεόλ, κπαγιακάο, θηζάξα, πηάλν, δύν κπνπδνύθηα, πηάλν, θιαξίλν, θηζάξα, κπάζν δπν κπνπδνύθηα, βηνιί, θηζάξα, κπάζν, ληξακο δύν κπνπδνύθηα, θηζάξα, πηάλν, κπάζν δύν κπνπδνύθηα, αθνξληεόλ, θηζάξα, πηάλν, κπάζν δύν κπνπδνύθηα, ζάδη, θηζάξα, πηάλν, κπάζν, ηνπκπεξιέθη, ληέθη δύν κπνπδνύθηα, αθνξληεόλ, θηζάξα δύν κπνπδνύθηα, αθνξληεόλ, θηζάξα, ηνπκπεξιέθη, θξνπζηά ΣΤΠΟ ΟΡΥΖΣΡΑ: ΤΠΟΛΟΗΠΑ θξεηηθή ιύξα, θηζάξα, κπάζν, ζαληνύξη θξεηηθή ιύξα, θαλνλάθη, θινγέξα, θηζάξα, θξνπζηά θξεηηθή ιύξα, ιανύην, θξνπζηό πνιίηηθε ιύξα, νύηη, θαλνλάθη, θηζάξα, θξνπζηό πνιίηηθε ιύξα, νύηη, λέη, θηζάξα θαλνλάθη, ιανύην, λέη, θηζάξα, κπάζν, ληξακο θαλνλάθη, μύιηλν πλεπζηό, πηάλν, θηζάξα, κπάζν, θαλνλάθη, θιάνπην, αθνξληεόλ, όκπνε, θηζάξα, κπάζν, θξνπζηά θαλνλάθη, βηνινληζέιν, λέη, θηζάξα πηάλν, θιαξίλν, θηζάξα, κπάζν, πιήθηξα, θξνπζηό 2 θηζάξεο, κπάζν θηζάξα, θιαξίλν, πηάλν πηάλν, αξκόλην, βηνιί, θηζάξα, κπάζν, ληξακο ράιθηλα, αθνξληεόλ, θηζάξα, θξνπζηά Αθνξληεόλ Από ηα 61 ηξαγνύδηα, ζπλνιηθά, ηνπ Θαιαζζηλνύ, πνπ αλήθνπλ ζε ιατθνύο δξόκνπο, ηα 26 ηξαγνύδηα έρνπλ σο βαζηθό κεισδηθό όξγαλν ην βηνιί, δειαδή ην 42,6% ηνπ ζπλόινπ ησλ ηξαγνπδηώλ, εθ ησλ νπνίσλ ζεκαληηθόηεξνο ζπλδπαζκόο κεισδηθώλ νξγάλσλ είλαη ην βηνιί, ην θαλνλάθη, ην λέη θαη ην νύηη. ε αξθεηέο πεξηπηώζεηο πξνζηίζεληαη ζηνλ βαζηθό κεισδηθό θνξκό θαη άιια κεισδηθά όξγαλα όπσο ε θινγέξα, ην θιαξίλν, ην ζαληνύξη θαη ην αθνξληεόλ. Γειαδή πξόθεηηαη γηα κηα πνιπκειή νξρήζηξα ρσξίο παγησκέλε ζύλζεζε, πνπ ρξσκαηίδεηαη αλάινγα θαη ελαιιάζζεη ζπρλά ηα δηάθνξα κεισδηθά όξγαλα. ηελ αξκνληθή θαη ξπζκηθή ζπλνδεία βαζηθό όξγαλν είλαη ε θηζάξα θαη ζηελ ξπζκηθή ζπλνδεία ην ηνπκπεξιέθη, ελώ ζε πνιύ κηθξό βαζκό ηα ληξακο, θάπνην άιιν θξνπζηό, ην κπάζν, ην πηάλν θαη ην ιανύην. Γειαδή, ζε αληίζεζε κε ηα 14

15 κεισδηθά όξγαλα, ην αξκνληθό θαη ξπζκηθό κέξνο ηεο νξρήζηξαο βαζίδεηαη θπξίσο ζε απηά ηα δύν ζπλνδεπηηθά όξγαλα. Γεύηεξν ζηε ζεηξά νξρεζηξηθό ζύλνιν είλαη εθείλν κε βαζηθό κεισδηθό όξγαλν ην κπνπδνύθη θαη ζπλαληάηαη ζε 20 ηξαγνύδηα, δειαδή ζην 32,7% ηνπ ζπλόινπ ησλ ηξαγνπδηώλ, εθ ησλ νπνίσλ ηα κηζά κε έλα κπνπδνύθη, δειαδή κε κία κεισδηθή θσλή ρσξίο παξάιιειεο ηξίηεο, πνπ κεισδηθά ππνζηεξίδεηαη από ην αθνξληεόλ, αξκνληθά θαη ξπζκηθά από ηελ θηζάξα θαη ην ηνπκπεξιέθη. Σα ππόινηπα ηξαγνύδηα ραξαθηεξίδνληαη από δύν κπνπδνύθηα, δειαδή δύν κεισδηθέο θσλέο ζε παξάιιειεο ηξίηεο, ζε ζηαζεξή κεισδηθή ζύκπξαμε κε ην αθνξληεόλ, ελώ ε αξκνληθή θαη ξπζκηθή ζπλνδεία απνηειείηαη από θηζάξα, πηάλν θαη κπάζν. Καη εδώ παξαηεξνύκε θαη ζηηο δύν πεξηπηώζεηο όηη ν κεισδηθόο θνξκόο ηεο νξρήζηξαο δηαλζίδεηαη ζπλερώο κε κηα πνηθηιία κεισδηθώλ νξγάλσλ όπσο ην βηνιί, ην θιαξίλν, ην ζάδη θαη ην καληνιίλν απαξηίδνληαο κηα κεγάιε ιατθή νξρήζηξα ρσξίο όκσο ζηαζεξή νξρεζηξηθή ζύζηαζε. Ο αξκνληθόο θαη ξπζκηθόο ηνκέαο ζπγθξνηείηαη από ηελ θηζάξα, ην κπάζν, ην πηάλν θαη ην ηνπκπεξιέθη, δειαδή κηα ηαπηόρξνλε ζύκπξαμε πνιιώλ νξγάλσλ κε ζπλνδεπηηθό ξόιν, θάηη ην νπνίν ηνλ δηαθνξνπνηεί από ηνλ Μάιακα, ελώ απνθεύγεη ηελ ρξήζε ηνπ κπαγιακά θαη ησλ ληξακο. Αθόκα ζε πνιύ ιίγεο πεξηπηώζεηο έρνπκε σο βαζηθά κεισδηθά όξγαλα ηελ θξεηηθή ιύξα θαη ηελ πνιίηηθε ιύξα ηα νπνία αλαθέξνληαη ζηηο νκώλπκεο παξαδόζεηο πνπ εθπξνζσπνύλ, θαζώο θαη όξγαλα ηεο ζπκθσληθήο νξρήζηξαο (θιάνπην, όκπνε, βηνινληζέιν) θαηά ηα πξόηππα ηεο δπηηθήο νξρήζηξαο. πκπεξαζκαηηθά βιέπνπκε πσο δύν είλαη νη θπξηόηεξνη ηύπνη νξρήζηξαο ζηνλ Θαιαζζηλό, κε ηνλ πξώην λα ζρεκαηίδεηαη γύξσ από ην βηνιί θαη ηνλ δεύηεξν γύξσ από ην κπνπδνύθη. ηελ πξώηε πεξίπησζε ζπγθξνηείηαη κηα πνιπκειήο νξρήζηξα κε βαζηθή ζύλζεζε ζηνλ κεισδηθό ηνκέα ην βηνιί, ην θαλνλάθη, ην λέη θαη ην νύηη θαη ζηελ αξκνληθή θαη ξπζκηθή ζπλνδεία θπξίσο ηελ θηζάξα θαη ην ηνπκπεξιέθη. ηνλ βαζηθό κεισδηθό θνξκό πνιύ ζπρλά πξνζηίζεληαη θαη άιια κεισδηθά όξγαλα όπσο ε θινγέξα, ην θιαξίλν, ην ζαληνύξη θαη ην αθνξληεόλ. Γειαδή από κεισδηθήο πιεπξάο ζα ιέγακε πσο πξόθεηηαη γηα κηα πνιπκειή νξρήζηξα ρσξίο παγησκέλε ζύλζεζε, εθηόο ησλ βαζηθώλ νξγάλσλ, πνπ ρξσκαηίδεηαη θαη ελαιιάζζεηαη ζπρλά αλάκεζα ζηα κεισδηθά όξγαλα. Οη νξρεζηξηθέο απηέο 15

16 αλαθνξέο αληινύληαη από ηνλ επξύηεξν κηθξαζηαηηθό ρώξν θαη εηδηθόηεξα από ηελ κνπζηθή παξάδνζε ηεο κύξλεο κε ηηο θνκπαλίεο ζηα θαθέ ακάλ 17 θαη ηηο ιατθέο θαη αιά ηνύξθα εζηνπδηαληίλεο 18 πνπ πεξηειάκβαλαλ ζηελ νξρεζηξηθή ηνπο δνκή ηα παξαπάλσ όξγαλα. Δπίζεο ππάξρεη ε αλαθνξά θαη ζηηο θνκπαλίεο, ην θαηεμνρήλ ιατθό κνπζηθό ζπγθξόηεκα πνπ αληηθαηέζηεζε ηελ παηξνπαξάδνηε δπγηά ληανύιη - δνπξλά, ζηελ νπνία θύξηα όξγαλα ήηαλ ην θιαξίλν θαη ην ζαληνύξη 19. ηα ζπλνδεπηηθά όξγαλα αληηθαζίζηαηαη ην ιανύην, πνπ είλαη από ηα θαηεμνρήλ παιηά ζπλνδεπηηθά όξγαλα, κε ηελ θηζάξα, ελώ αληίζεηα ζηελ ξπζκηθή ζπλνδεία δελ επηρεηξεί ν θαιιηηέρλεο λα αληηθαηαζηήζεη ην ηνπκπεξιέθη ή ην ληανύιη κε ηα επξέσο δηαδεδνκέλα ληξακο. Γειαδή ζε αληίζεζε κε ηα κεισδηθά όξγαλα, ην αξκνληθό θαη ξπζκηθό κέξνο ηεο νξρήζηξαο βαζίδεηαη θπξίσο ζε απηά ηα δύν ζπλνδεπηηθά όξγαλα δίλνληαο θαηά θάπνην ηξόπν ρώξν ζηελ κεισδηθή παξάκεηξν ηεο νξρήζηξαο θαη ζηνλ κνλνθσληθό ηεο ραξαθηήξα. Ζ θηζάξα θαηέρεη θαη εδώ ηππηθό ζπλνδεπηηθό ξόιν ρσξίο θηλήζεηο ζηηο κεισδηθέο γξακκέο ηνπ κπάζνπ, πξάγκα ην νπνίν κπνξεί λα εμεγεζεί κε ηελ είζνδν ηνπ κπάζνπ αιιά θαη ησλ πιήθηξσλ ζηελ νξρήζηξα πνπ νδήγεζε ζηε κεηαβνιή ηνπ ηξόπνπ ρεηξηζκνύ ηεο θηζάξαο όζνλ αθνξά ηελ ππνρώξεζε ηνπ ηξόπνπ παημίκαηνο ζηηο κπάζεο ρνξδέο ηεο θηζάξαο 20. Έηζη ινηπόλ ν Θαιαζζηλόο επηιέγεη απηήλ ηελ νξρεζηξηθή ζύλζεζε ζηα ηξαγνύδηα ηνπ ρσξίο λα επηζπκεί λα ηελ κεηαβάιιεη κε δηάθνξνπο απξόζκελνπο κεισδηθνύο, αξκνληθνύο θαη ξπζκηθνύο ζπλδπαζκνύο νξγάλσλ ζε θάηη νιόηεια θαηλνύξγην αιιά πεξηζζόηεξν πξνζπαζεί λα επηκείλεη θαη λα ελζσκαησζεί ζε εθείλε ηελ νξρεζηξηθή ζύλζεζε πνπ έρεη πξνθύςεη θαηά ην παξειζόλ, θάηη ην νπνίν εληζρύεηαη θαη από ηελ απνπζία ζύγρξνλσλ αξκνληθώλ θαη ξπζκηθώλ νξγάλσλ όπσο είλαη ηα ηύκπαλα (ληξακο). Ο δεύηεξνο ηύπνο νξρήζηξαο ζρεκαηίδεηαη από ηελ κία κε βάζε έλα κπνπδνύθη, δειαδή κία κεισδηθή θσλή θαη από ηελ άιιε κε βάζε δύν κπνπδνύθηα ζε παξάιιειεο ηξίηεο. Καη ζηηο δύν πεξηπηώζεηο, ηελ ζηαζεξή κεισδηθή βάζε απνηεινύλ ην κπνπδνύθη θαη ην αθνξληεόλ θαη ηελ αξκνληθή θαη ξπζκηθή ζπλνδεία ε θηζάξα, ην πηάλν θαη ην κπάζν. κσο ν κεισδηθόο θνξκόο ηεο νξρήζηξαο δηαλζίδεηαη 17 θιαβελίηεο Γ., ν.π., ζ Γθνιίηνπ Π. ν. π., ζ Αλσγεηαλάθεο Φνίβνο, Ελληνικϊ λαΰκϊ μουςικϊ όργανα, Μέλιςςα, β έκδοςη, Αθήνα Καξαλίθαο Υ.. ν. π., ζ

17 ζπλερώο κε κηα πνηθηιία κεισδηθώλ νξγάλσλ όπσο ην βηνιί, ην θιαξίλν, ην ζάδη θαη ην καληνιίλν απαξηίδνληαο κηα κεγάιε ιατθή νξρήζηξα ρσξίο όκσο κηα ζηαζεξή νξρεζηξηθή ζύζηαζε. Ο αξκνληθόο θαη ξπζκηθόο ηνκέαο ζπγθξνηείηαη από ηελ θηζάξα, ην κπάζν, ην πηάλν θαη ην ηνπκπεξιέθη. Γειαδή παξαηεξνύκε ην θαηλόκελν ηεο ηαπηόρξνλεο ζύκπξαμεο πνιιώλ νξγάλσλ κε ζπλνδεπηηθό ξόιν, δειαδή ξπζκηθό θαη αξκνληθό ξόιν 21, θάηη ην νπνίν ηνλ δηαθνξνπνηεί από ηνλ Μάιακα, ελώ απνθεύγεη ηελ ρξήζε ηνπ κπαγιακά θαη ησλ ληξακο. Ζ δηαθνξά αλάκεζα ζηηο δύν νξρήζηξεο εληνπίδεηαη ζην όηη ε νξρήζηξα κε ην έλα κπνπδνύθη εληζρύεηαη ξπζκηθά από ην ηνπκπεξιέθη ελώ ζηελ άιιε ε ξπζκηθή ζπλνδεία ησλ θξνπζηώλ είλαη πεξηνξηζκέλε. Σν ζηνηρείν απηό ζε ζπλδπαζκό κε ηελ κεισδηθή γξακκή πνπ θηλείηαη ζε παξάιιειεο ηξίηεο παξαπέκπεη ζηελ ξπζκηθή θαη κεισδηθή αληίιεςε ηεο δπηηθνεπξσπατθήο κνπζηθήο. Καη ζηηο δύν πεξηπηώζεηο πάλησο ραξαθηεξηζηηθό είλαη ε απνπζία ηνπ κπαγιακά πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ ζπγθξόηεζε ηεο ιατθήο νξρήζηξαο θαηά ηελ κεηαπνιεκηθή πεξίνδν όπνπ έλα από ηα θύξηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ήηαλ θαη ε πεξηνξηζκέλε ρξήζε ή ε απνπζία ηνπ κπαγιακά 22 ζε ζρέζε κε ην πξνπνιεκηθό ηξαγνύδη όπνπ απνηεινύζε θύξην ζπζηαηηθό ηεο νξρήζηξαο. Γειαδή ζα κπνξνύζακε λα πνύκε όηη ε ιατθή νξρήζηξα ηνπ Θαιαζζηλνύ, κε βάζε ηελ νξρεζηξηθή δνκή ηνπ κεηαπνιεκηθνύ ηξαγνπδηνύ, δηαζέηεη κηα επξύηεηα ζε κεισδηθό θαη αξκνληθό επίπεδν πνπ δελ παγηώλεηαη αιιά αλαδεηάεη ζπλερώο θαηλνύξγηνπο κεισδηθνύο ζπλδπαζκνύο θαη από ηελ άιιε θηλείηαη κεισδηθά ζε παξάιιειεο ηξίηεο, πξάγκα ην νπνίν παξαπέκπεη ζηελ κεισδηθή αληίιεςε ηεο δπηηθνεπξσπατθήο κνπζηθήο. Καηαιήγνληαο ζα κπνξνύζακε λα πνύκε πσο νη δύν απηνί ηύπνη νξρήζηξαο πνπ είδακε παξαπάλσ, κπνξνύλ θαηά θάπνην ηξόπν λα αλαρζνύλ ζηελ έλαξμε ησλ ερνγξαθήζεσλ ζηελ Διιάδα όπνπ δεκηνπξγήζεθαλ δύν βαζηθέο νξρήζηξεο: ε δεκνηηθή θαη ε ιατθή νξρήζηξα Παξαπέξνγινπ Γεώξγηνο, Οη πηπρέο ηνπ ζπλζεηηθνύ έξγνπ ηνπ Βαζίιε Σζηηζάλε ζηα ηξαγνύδηα ηνπ ηέιηνπ Καδαληδίδε, , Σκήκα Λατθήο θαη Παξαδνζηαθήο Μνπζηθήο ΣΔΗ Ζπείξνπ, Άξηα Μπαξκπάηζεο Α., ν. π., ζ Μαληάηεο Γηνλύζεο, Οη θσλνγξαθεηδήδεο- Πξαθηηθώλ κνπζηθώλ εγθώκηνλ, Αζήλα 2001, ζ

18 Γ.) ΠΔΡΗΓΖ ΣΡΑΓΟΤΓΗ ΣΑ ΠΑΛΗΑ ΓΚΑΡΟΝΗΑ ΞΑΝΘΖ ΣΑΓΓΖΝ ΒΡΑΓΔΧ ΑΛΤΗΓΔ ΣΟ ΚΑΜΗΝΗ ΑΠ ΣΟ ΠΑΡΑΘΤΡΟ ΚΟΗΣΧ ΜΑΣΗΥΟΓΔΝΣΡΟ ΣΟ ΦΔΓΓΑΡΗ ΦΤΛΑΚΖ ΓΡΟΜΟΛΟΓΗΟ ΚΑΣΗ ΜΟΤ ΚΡΤΒΔΗ ΓΗΑΣΗ ΠΟΛΤ ' ΑΓΑΠΖΑ Ζ ΚΗΑ ΣΤΠΟ ΟΡΥΖΣΡΑ ΣΤΠΟ ΟΡΥΖΣΡΑ: ΜΠΟΤΕΟΤΚΗ δύν κπνπδνύθηα, κπαγιακάο, θηζάξα, ηνπκπεξιέθη, ληέθη κπνπδνύθη, κπαγιακάο, θηζάξεο, πιήθηξα, θξνπζηά κπνπδνύθη, κπαγιακάο, θηζάξα, κπάζν, ληξακο κπνπδνύθη, κπαγιακάο, θηζάξα, κπάζν, ληξακο, ληέθη κπνπδνύθη, κπαγιακάο, θηζάξα, κπάζν, ληξακο κπνπδνύθη, κπαγιακάο, δύν θηζάξεο, ληξακο κπνπδνύθη, κπαγιακάο, θηζάξα, θξνπζηά κπνπδνύθη, θηζάξα, πιήθηξα, θξνπζηά κπνπδνύθη, θηζάξα, ληέθη, θξνπζηό κπνπδνύθη, θηζάξα, κπάζν, ληξακο κπνπδνύθη, θηζάξα, πηάλν, κπάζν, ληξακο κπνπδνύθη, θηζάξα, πηάλν, ληξακο κπνπδνύθη, θηζάξα, πηάλν, ληξακο ΚΑΡΓΔΡΗΝΑ ΣΑ ΑΛΤΣΑ ΝΑ ΛΤΧ ΠΑΡΑΜΤΘΗ ΛΗΒΔΛΟΤΛΑ ΔΗΚΟΝ 'ΑΥΔΗΡΟΠΟΗΖΣΖ ΓΗΑ ΠΟΤ ΣΟ 'ΒΑΛΔ ΚΑΡΓΗΑ ΜΟΤ ΑΤΓΔΡΗΝΟ ΣΡΑΒΑ ΣΑ ΚΟΤΠΗΑ ΔΘΝΗΚΟ ΔΛΛΔΗΜΜΑ ΦΔΤΓΧ ΦΧΣΟΒΟΛΗΓΑ ΘΔΛΧ ΝΑ ΜΔΗΝΧ ΜΟΝΟ ΜΟΤ ΦΑΡΟ ΗΥ ΜΗΑ ΝΟΣΑ ΑΤΣΟ ΠΟΤ ΠΑΔΗ ΣΖ ΕΧΖ ΣΤΠΟ ΟΡΥΖΣΡΑ: ΦΛΟΓΔΡΑ - ΚΛΑΡΗΝΟ θινγέξα, θιαξίλν, θηζάξα, κπάζν, θξνπζηά θινγέξα, θιαξίλν, θηζάξα, πηάλν, ηνπκπεξιέθη, θξνπζηό θινγέξα, θιαξίλν, δνπξλάο, θηζάξα, κπάζν, πιήθηξα, θξνπζηά θινγέξα, θιαξίλν, θηζάξα, ιανύην, ηνπκπεξιέθη, θξνπζηό θινγέξα, θηζάξα, κπάζν, θξνπζηά θινγέξα, θηζάξα, πιήθηξα θινγέξα, θπζαξκόληθα, θηζάξα, κπάζν, θξνπζηά θιαξίλν, αθνξληεόλ, θηζάξα, κπάζν, θξνπζηό θιαξίλν, βηνιί, ιανύην, θηζάξα, κπάζν, θξνπζηά ΣΤΠΟ ΟΡΥΖΣΡΑ: ΚΗΘΑΡΑ δύν θηζάξεο, θιάνπην, ηξνκπέηα κπάζν, θξνπζηά δύν θηζάξεο, αθνξληεόλ, κπάζν, θξνπζηά δύν θηζάξεο δύν θηζάξεο, πιήθηξα άηαζηε θηζάξα, θηζάξα, κπάζν, ληξακο ΣΤΠΟ ΟΡΥΖΣΡΑ: ΜΑΝΣΟΛΗΝΟ καληνιίλν, δύν θηζάξεο, κπάζν καληνιίλν, θηζάξα, θιαξίλν, πιήθηξα, κπάζν, θξνπζηό 18

19 ΔΡΧΣΑ ΔΗΝΑΗ ΑΝΟΗΞΗΑΣΗΚΖ ΜΠΟΡΑ ΤΛΑΓΗΑΛΖ ΣΗ ΑΓΟΡΔ ΣΑ ΣΗΓΑΡΑ Ο ΚΑΦΔ ΑΤΣΟΝ ΣΟΝ ΚΖΠΟ ΑΠΡΗΛΗΟ καληνιίλν, θηζάξα, πιήθηξα, βηνιί, ληξακο καληνιίλν, αθνξληεόλ, θηζάξα, κπάζν, ληξακο ΣΤΠΟ ΟΡΥΖΣΡΑ: ΤΠΟΛΟΗΠΑ ζάδη, θηζάξα, κπάζν, ηνπκπεξιέθη, ληέθη ζάδη, κπαγιακάο, αθνξληεόλ, θηζάξα, ληξακο νύηη, θηζάξα, κπάζν, θξνπζηά νύηη, βηνιί, θηζάξα, θξνπζηά αθνξληεόλ, κπάζν, θηζάξα, ληξακο ιανύην, θηζάξα, πηάλν, κπάζν, θξνπζηά Από ηα 37 ηξαγνύδηα, ζπλνιηθά. ηνπ Πεξίδε πνπ αλήθνπλ ζε ιατθνύο δξόκνπο ηα 13 ηξαγνύδηα έρνπλ σο βαζηθό κεισδηθό όξγαλν ην κπνπδνύθη, δειαδή ην 35,1% ηνπ ζπλόινπ ησλ ηξαγνπδηώλ ηα νπνία ζπκπιεξώλνληαη αξκνληθά θαη ξπζκηθά θπξίσο από θηζάξα, κπαγιακά, κπάζν θαη ληξακο. ε αξθεηέο όκσο πεξηπηώζεηο πνπ ιείπεη ν κπαγιακάο από ηελ ζπλνδεία πξνζηίζεηαη ζηελ νξρήζηξα θαη ην πηάλν. ε κία κόλν πεξίπησζε έρνπκε δύν κπνπδνύθηα κε παξάιιειεο ηξίηεο. Σα επόκελα κεισδηθά όξγαλα πνπ επηηεινύλ βαζηθό ξόιν ζηελ νξρήζηξα είλαη ε θινγέξα θαη ην θιαξίλν κε 9 ηξαγνύδηα, δειαδή ην 24,3% ηνπ ζπλόινπ ησλ ηξαγνπδηώλ, ηα νπνία θπξίσο ζπκπξάηηνπλ κεισδηθά ζηα θνκκάηηα θαη ζε ιηγόηεξεο πεξηπηώζεηο κόλα ηνπο. ε θάπνηεο πεξηπηώζεηο κεισδηθά εκπινπηίδνληαη κε όξγαλα όπσο ην βηνιί, ην αθνξληεόλ, ν δνπξλάο θαη ε θπζαξκόληθα ηα νπνία όκσο δελ κεηαβάιινπλ ηε βαζηθή κεισδηθή ζύζηαζε. Αξκνληθά θαη ξπζκηθά απαξηίδνληαη θπξίσο από θηζάξα, κπάζν θαη θάπνην θξνπζηό ηεο παξαδνζηαθήο νξγαλνινγίαο θαη επηπιένλ ζε αληίζεζε κε ηελ πξνεγνύκελε νξρήζηξα δελ ρξεζηκνπνηνύληαη θαζόινπ ηα ληξακο. Καη εμαίξεζε ρξεζηκνπνηνύληαη σο βαζηθά κεισδηθά όξγαλα ε θηζάξα, ην καληνιίλν θαη ιηγόηεξν ην ζάδη θαη ην νύηη. πκπεξαζκαηηθά, έρνπκε κία νξρήζηξα ζρεκαηηζκέλε κε βάζε ην κπνπδνύθη, κία άιιε κε βάζε ηελ θινγέξα καδί κε ην θιαξίλν. ηελ πξώηε πεξίπησζε ηνλ κεισδηθό ξόιν αλαιακβάλεη απνθιεηζηηθά ην κπνπδνύθη, θάηη ην νπνίν ηνλ δηαθνξνπνηεί από ηνπο δύν πξνεγνύκελνπο δεκηνπξγνύο νη νπνίνη ρξεζηκνπνηνύλ ηνπιάρηζηνλ δύν κεισδηθά όξγαλα ζηελ ιατθή ηνπο νξρήζηξα. Ζ ζπρλή ρξήζε ηνπ κπαγιακά ίζσο ζπλδέεηαη κε κία ηάζε, θαηά ηελ δεθαεηία ηνπ 1970, πξνζήισζεο ζην ξεκπέηηθν 24 θαη άξα θαη ζηελ νξγαλνινγία ηνπ. 24 Καξαλίθαο Υ., ν. π., ζ

20 Ζ αξκνληθή θαη ξπζκηθή ζπλνδεία παξνπζηάδεηαη δηεπξπκέλε θαη εκπινπηηζκέλε κε ζύγρξνλα ξπζκηθά θαη ζπλνδεπηηθά, πνπ είλαη ε θηζάξα, ην κπάζν, ην πηάλν θαη ηα ληξακο, ηα νπνία αληηθαζηζηνύλ ηα θαηεμνρήλ παιηά ζπλνδεπηηθά όξγαλα κε ζθνπό ηελ εμππεξέηεζε ελόο επξύηεξνπ ξεπεξηνξίνπ 25. Ζ ξπζκηθή ζπλνρή πνπ ραξαθηεξίδεη ηα ηξαγνύδηα νθείιεηαη ζηελ ύπαξμε ηνπ κπάζνπ θαη ησλ ηπκπάλσλ ηα νπνία ραξαθηεξίδνπλ ηελ επξσπατθή- ακεξηθάληθε κεηαπνιεκηθή δηζθνγξαθία 26 θαη ζρεηίδεηαη κε ηα πξώηα κεηαπνιεκηθά ρξόληα θαη ηελ εηζαγσγή νξγάλσλ κε δπλαηό θπζηθό ήρν όπσο ηα ηύκπαλα θαη ηα δηάθνξα θξνπζηά 27. Ζ θηζάξα θαηέρεη θαη εδώ ηππηθό ζπλνδεπηηθό ξόιν ρσξίο θηλήζεηο ζηηο κεισδηθέο γξακκέο ηνπ κπάζνπ γηα ιόγνπο πνπ πξναλαθέξακε. Από ηελ άιιε έρνπκε έλα νξρεζηξηθό ζύλνιν κε κεισδηθή βάζε ηελ θινγέξα θαη ην θιαξίλν είηε καδί είηε κόλα ηνπο ηα νπνία ζπκπιεξώλνληαη αξκνληθά θαη ξπζκηθά θπξίσο από θηζάξα, κπάζν θαη θάπνην θξνπζηό ηεο παξαδνζηαθήο νξγαλνινγίαο ελώ επηπιένλ, ζε αληίζεζε κε ηελ πξνεγνύκελε νξρήζηξα, δελ ρξεζηκνπνηνύληαη θαζόινπ ηα ληξακο. Σν γεγνλόο απηό καο δείρλεη όηη ππάξρεη ε δηάζεζε δεκηνπξγίαο κηαο νξρεζηξηθήο ζύλζεζεο απνηεινύκελεο από όξγαλα παξαδνζηαθώλ ζρεκάησλ κε πεγή έκπλεπζεο ηε κεγάιε ζπρλόηεηα κε ηελ νπνία εκθαλίδνληαη απηά ηα όξγαλα θαη θπξίσο ην θιαξίλν ζηηο παξαδνζηαθέο θνκπαλίεο ηεο ζηεξηαλήο κνπζηθήο 28. Σέινο έρνπκε θαη ηελ θιαζηθή θηζάξα σο κεισδηθή βάζε κηαο άιιεο νξρήζηξαο ε νπνία θηλείηαη ζηα πιαίζηα ηνπ ύθνπο ηεο ξνθ κπαιάληαο. 25 Βακβαθά Γ., ν. π. 26 Hobsbawn Eric, Ζ επνρή ησλ Άθξσλ, Ο ύληνκνο Δηθνζηόο Αηώλαο , Γ Έθδνζε, Μεηάθξαζε: Καπεηαλγηάλλεο Βαζίιεο, Δθδόζεηο Θεκέιην, Αζήλα 1999, ζ Holst Gail, Γξόκνο γηα ην ξεκπέηηθν, Δθδόζεηο Denise Harvey Λίκλε Δπβνίαο, Αζήλα 2001, ζ θιαβελίηεο Γ., ν.π., ζ

21 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 ΜΔΛΩΓΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ην παξόλ θεθάιαην αλαιύνπκε ηελ ζρέζε κεηαμύ ησλ βαζηθώλ κεισδηθώλ νξγάλσλ, πνπ αληηπξνζσπεύνπλ ηνλ θάζε δεκηνπξγό, κε ηελ αληίζηνηρε επηινγή ηνπ ιατθνύ δξόκνπ ή ηεο θιίκαθαο. Α.) ΜΑΛΑΜΑ ΣΡΑΓΟΤΓΗ ΣΑ ΠΑΓΗΑ ΣΖ ΑΡΣΑ ΣΟ ΓΔΦΤΡΗ ΛΔΝΔ.. ΜΟΗΡΑΗΑ ΚΑΗ ΔΤ ΞΔΥΝΑ ΟΗ ΓΤΟ ΑΛΚΟΟΛΗΚΑ ΣΗΥΑΚΗΑ ΣΑ ΠΑΗΓΗΑ ΜΔ' ΣΖΝ ΠΛΑΣΔΗΑ ΣΑΞΗΓΗ ΑΝΑΒΧ ΜΗΑ ΦΧΣΗΑ ΚΑΛΟΠΑΣΗΑ ΠΡΗΓΚΗΠΔΑ ΠΡΟΠΑΘΔΗ ΒΑΗΛΗΑ ΚΑΡΓΗΑ Ζ ΜΑΚΑ ΣΑ ΠΗΣΗΑ Ζ ΞΔΥΑΜΔΝΖ ΜΟΤ ΕΧΖ ΥΗΛΗΑ ΠΡΟΧΠΑ ΦΑΛΣΟ ΥΡΖΜΟ ΟΗ ΑΣΤΝΟΜΟΗ ΟΤΜΑ ΠΗΔ ΔΊΝΑΗ ΚΟΣΑΓΗ ΣΟ ΣΡΑΓΟΤΓΗ ΣΟΤ ΜΔΘΤΜΔΝΟΤ ΣΖ ΝΤΥΣΑ ΣΑ ΠΑΡΑΠΟΝΑ ΓΡΟΜΟ ΑΛΛΑΞΔ Ο ΑΔΡΑ ΜΖΝ ΠΟΛΔΜΑ ΣΑ ΣΗΜΔΝΣΑ ΛΑ ΕΟΤΝ ΑΝ ΣΑ ΘΤΜΑΑΗ ΣΟ ΠΑΡΑΓΧΝΗ ΠΟΤΛΗ Δ ΓΔΝΣΡΟ ΑΡΥΟΝΣΗΚΟ ΜΔΛΧΓΗΚΑ ΟΡΓΑΝΑ κπνπδνύθη, αθνξληεόλ κπνπδνύθη κπνπδνύθη, βηνιί κπνπδνύθη, νύηη, βηνιί κπνπδνύθη, βηνιί κπνπδνύθη, αθνξληεόλ κπνπδνύθη κπνπδνύθη, νύηη, λέη κπνπδνύθη, κπαγιακάο, αθνξληεόλ κπνπδνύθη, κπαγιακάο κπνπδνύθη, αθνξληεόλ κπνπδνύθη, θηζάξα κπνπδνύθη κπνπδνύθη, ιανύην, αθνξληεόλ κπνπδνύθη, αθνξληεόλ κπνπδνύθη, κπαγιακάο κπνπδνύθη, αθνξληεόλ κπνπδνύθη, βηνιί, νύηη κπνπδνύθη, βηνιί κπνπδνύθη, αθνξληεόλ δύν κπνπδνύθηα, αθνξληεόλ κπνπδνύθη, βηνιί κπνπδνύθη, αθνξληεόλ Λανύην ιανύην, βηνιί ιανύην, βηνιί ιανύην, βηνιί ιανύην ιανύην, βηνιί ιανύην ιανύην, κπαγιακάο, αθνξληεόλ 21

22 ΣΖ ΗΧΠΖ ΝΔΡΑΗΓΑ ΜΑΤΡΟ ΦΧ ΣΑ ΓΑΝΔΗΑ Ο ΚΖΠΟ ΒΡΑΓΤΝΔ ΠΔΡΗΠΟΛΗΔ ΓΔΤΣΔΡΟΠΡΗΜΑ ΣΟ ΠΟΣΑΜΗ ΣΟ ΠΗΘΑΡΗ ΚΑΗ ΣΟ ΛΤΥΝΑΡΗ ΚΟΛΛΑ ΛΔΤΚΖ ΣΑ ΦΡΤΓΑΝΑ ΣΟΤ ΑΧΣΟΤ ΟΗ ΜΤΣΔ ΣΖ ΔΡΖΜΟΤ ΑΔ ΣΑ ΦΔΜΜΑΣΑ ΔΤΥΔ ΡΔΣΑ ΣΟ ΝΖΗ ΣΧΝ ΠΔΗΡΑΣΧΝ ΜΟΝΧΠΟΛΗΟ ΡΗΦΗΦΗ ΠΔΣΑΧ ΠΔΣΡΔ ΝΑ ΒΑΛΧ ΣΑ ΜΔΣΑΞΧΣΑ ιανύην ιανύην ιανύην ιανύην, αθνξληεόλ θηζάξα, νύηη θηζάξα θηζάξα θηζάξα θηζάξα, ιανύην θηζάξα, ιανύην θηζάξα θηζάξα, κπαγιακάο θηζάξα θηζάξα, κπαγιακάο, βηνιί, θηζάξα θηζάξα, ιανύην θηζάξα, ζάδη, κπαγιακάο, θηζάξα, ιανύην λέη βηνιί, αθνξληεόλ, νύηη κπαγιακάο, καληνιίλν Από ηα 51 ηξαγνύδηα ηνπ Μάιακα ε θαηαλνκή ηεο κεισδίαο γίλεηαη ζηα εμήο όξγαλα: ην κπνπδνύθη ζε 23 ηξαγνύδηα, ην ιανύην ζε 15 ηξαγνύδηα, ε θηζάξα ζε 15 ηξαγνύδηα, ην αθνξληεόλ ζε 13 ηξαγνύδηα, ην βηνιί ζε 11 ηξαγνύδηα, ν κπαγιακάο ζε 8 ηξαγνύδηα, ην νύηη ζε 5 ηξαγνύδηα, ην λέη ζε 2 ηξαγνύδηα, ην ζάδη ζε 1 ηξαγνύδη θαη ην καληνιίλν ζε 1 ηξαγνύδη. Έρνπκε λα παξαηεξήζνπκε εδώ πσο ην κπνπδνύθη ζπλδέεηαη θπξίσο κε ηνλ ιατθό δξόκν Οπζάθ ζηνλ κεγαιύηεξν βαζκό θαη πνιύ ιηγόηεξν κε ηνπο ππόινηπνπο. Σν ιανύην κνηξάδεηαη αλάκεζα ζην Οπζάθ, ζην Υηηδαδ, ζην Ραζη θαη ζην εγθηά. Ζ θηζάξα ιηγόηεξν ζην Οπζάθ θαη πεξηζζόηεξν ζηνπο ππόινηπνπο, ην αθνξληεόλ θπξίσο ζην Οπζάθ, ην βηνιί κνηξάδεηαη από ηε κία ζην Οπζάθ θαη από ηελ άιιε ζην Υηηδάδ θαη ζην Φπζηθό Μηλόξε θαη ν Μπαγιακάο από ηε κία ζην Οπζάθ θαη από ηελ άιιε ζην Φπζηθό Μηλόξε. πλεπώο ην κπνπδνύθη σο θπξηόηεξν κεισδηθό όξγαλν ν Μάιακαο ην ρξεζηκνπνηεί γηα λα θαιύςεη όιεο ηηο ηδηαίηεξεο κεισδηθέο ζπκπεξηθνξέο ηνπ δξόκνπ Οπζάθ, πξάγκα ην νπνίν ζπκβαίλεη θαη ζηελ ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ηνπ κεηεκθπιηαθνύ ιατθνύ ηξαγνπδηνύ από ην νπνίν ν Μάιακαο δελ απνπεηξάηαη λα 22

23 δηαθνξνπνηεζεί αιιά αληίζεηα λα ελζσκαησζεί ζε απηό. Άιισζηε ην 4ρνξδν κπνπδνύθη είλαη έλα όξγαλν πνπ απνηέιεζε θαζνξηζηηθό παξάγνληα ζηελ ζεζκνπνίεζε ηνπ ιεγόκελνπ «ιατθνύ ηξαγνπδηνύ» 29. πσο ν ίδηνο ν Μάιακαο αλαθέξεη: «ην ζπίηη ζηελ Γεξκαλία παηδόηαλ πνιύ ζπγθεθξηκέλε κνπζηθή. Ο παηέξαο κνπ άθνπγε ιατθά ηεο επνρήο, ε κάλα κνπ ζπγθηληόηαλ πνιύ κε ηα ηξαγνύδηα ηνπ Σζηηζάλε» 30. ζνλ αθνξά όκσο ηνλ ηξόπν αλάπηπμεο ηεο κεισδίαο θαη ηελ θξαζενινγία ηελ νπνία ρξεζηκνπνηεί, ζα ιέγακε πσο δελ παξνπζηάδεη εθείλε ηελ δεμηνηερλία θαη ηελ πεξίηερλε επεμεξγαζία κε ην ζηόιηζκα ησλ κνπζηθώλ θξάζεσλ πνπ ζπλαληνύκε παξάδεηγκα ζηνλ Εακπέηα 31 ή ζηνλ Σζηηζάλε, άιια κηα γξακκή πην απινπνηεκέλε, ρσξίο αλαιύζεηο ζπγρνξδηώλ θαη γξήγνξα πεξάζκαηα. Σν γεγνλόο απηό έρεη λα θάλεη κε ην όηη ν Μάιακαο δελ είλαη κπνπδνπμήο, όπσο νη δύν πξνεγνύκελνη, αιιά θηζαξίζηαο. Παξνκνίσο κπνξνύκε λα πνύκε όηη ην ίδην ζπκβαίλεη θαη κε ην αθνξληεόλ, ην νπνίν εμππεξεηεί ηνπο ίδηνπο ζθνπνύο θαη εθθξάδεη κηα ζπλνιηθόηεξε ηάζε ηεο κεηαπνιεκηθήο πεξηόδνπ ηνπ ιατθνύ ηξαγνπδηνύ λα ρξεζηκνπνηεί εθηελώο ην αθνξληεόλ σο δεύηεξν ζνιηζηηθό όξγαλν 32. Σν γεγνλόο απηό ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηελ αιιαγή πνπ επέθεξε ν Βαζίιεο Σζηηζάλεο ζηα ζνιηζηηθά κέξε ησλ κνπζηθώλ θνκκαηηώλ πνπ άξρηζαλ λα δηακνηξάδνληαη θαη ζε άιια όξγαλα εθηόο ηνπ κπνπδνπθηνύ 33. ζνλ αθνξά ηα ππόινηπα όξγαλα πνπ είλαη θπξίσο ην ιανύην θαη ε θηζάξα, ζρεηίδνληαη ειάρηζηα κε ηνλ δξόκν Οπζάθ θαζώο επηρεηξνύλ λα θαιύςνπλ ην κεισδηθό θάζκα ησλ ππόινηπσλ ιατθώλ δξόκσλ, πξάγκα ην νπνίν καο νδεγεί ζην ζπκπέξαζκα πσο ε επηινγή ηνπ δξόκνπ ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηελ επηινγή ηνπ νξγάλνπ. πγθεθξηκέλα ην ιανύην ην νπνίν θαηά ηηο βηβιηνγξαθηθέο πεγέο παιαηόηεξα θαηείρε ήδε ζνιηζηηθό ξόιν ελώ ζηελ ζπλέρεηα πεξηνξίζηεθε ζε θάπνηεο ζύληνκεο κεισδηθέο θξάζεηο ή ζε γεκίζκαηα ησλ θελώλ πνπ άθελε ην εθάζηνηε κεισδηθό όξγαλν 34, ν Μάιακαο ην ρξεζηκνπνηεί σο βαζηθό κεισδηθό όξγαλν γηα λα θαιύςεη ηηο αλάγθεο ελόο επξύηεξνπ ξεπεξηνξίνπ πνπ ζρεηίδεηαη κε άιινπο ιατθνύο δξόκνπο θαη θιίκαθεο, εθηόο ηνπ Οπζάθ, αιιά θαη κε δηαθνξεηηθέο νξρεζηξηθέο 29 Καξαλίθαο Υ., ν. π., ζ πλεληεπμή ζηελ Άλλα Θεκειή, Υξεηάδεηαη ηίηινο;, Γίθσλν, Αύγνπζηνο 2003, Σεύρνο 95, ζ Βιαρνκήηξνο Γ., ν.π., ζει Βιαρνκήηξνο Γ., ν.π., ζει Γξπζκπνιάθεο Μάλνο, «εκαίλνληεο ζπλζέηεο-ζεκαληηθνί κπνπδνπμήδεο», Λατθό ηξαγνύδη, Ηαλνπάξηνο 2003, ηεύρνο 2, ζ Βακβαθά Γ., ν. π. 23

24 αλαθνξέο. Κάηη παξόκνην κπνξνύκε λα πνύκε όηη ζπκβαίλεη θαη κε ηελ επηινγή ηεο θηζάξαο σο βαζηθό κεισδηθό όξγαλν. Σν βηνιί θαη ν κπαγιακάο από ηελ άιιε επηηεινύλ έλα δηαθνξεηηθό ξόιν θαζώο απνηεινύλ ηελ δεύηεξε κεισδηθή επηινγή ηνπ νξρεζηξηθνύ ζπλόινπ θαη ζπκπξάηηνπλ κεισδηθά θαη κε ηξία παξαπάλσ βαζηθά κεισδηθά όξγαλα. Καηαιήγνληαο ινηπόλ ζα ιέγακε όηη έρνπκε κηα ζηελή ζπλάθεηα όζνλ αθνξά ηελ επηινγή ηνπ νξγάλνπ ζε ζρέζε κε ηελ επηινγή ηνπ δξόκνπ ή ην αληίζεην, πξάγκα ην νπνίν εδώ ζπγθεθξηκέλα γίλεηαη από ηελ κία κε ην κπνπδνύθη θαη ηνλ δξόκν Οπζάθ θαη από ηελ άιιε κε ην ιανύην θαη ηελ θηζάξα ζηνπο ππόινηπνπο δξόκνπ ή ηηο θιίκαθεο. Β.) ΘΑΛΑΗΝΟ ΣΡΑΓΟΤΓΗ ΣΟ ΟΛΟΓΛΤΚΟ ΦΗΛΗ ΚΤΚΛΑΓΗΚΟ ΑΣΛΑΝΣΗΓΑ ΣΖ ΔΡΗΦΟ ΖΟΤΝ ΠΟΤΛΗ ΣΖ ΚΑΡΓΗΑ ΜΟΤ ΣΑ ΑΝΟΗΥΣΑ ΓΤΡΗΔ ΠΔΝΣΔ ΚΑΡΑΒΑΝΗΑ ΚΑΡΑΒΗΑ ΥΗΧΣΗΚΑ ΑΠΡΟ ΚΑΨΚΗ ΣΖ ΝΔΑ ΠΔΡΑΜΟ ΣΑ ΘΑΤΜΑΣΑ ΖΣΑΝ ΑΝΟΗΞΖ ΚΑΗ ΠΑΥΑ ΣΑ ΜΤΡΝΔΨΚΑ ΣΡΑΓΟΤΓΗΑ ΚΡΑΣΑ ΓΗΑ ΣΟ ΣΔΛΟ ΚΑΡΑΒΗΑ ΔΗΜΑΣΔ ΜΖ ΜΔ ΞΤΠΝΑ ΠΟΤ ΑΓΑΠΧ ΝΔΡΔΝΗΑ ΟΓΟ ΠΑΓΚΑΛΟΤ ΑΥ, ΚΟΡΜΗ ΕΧΓΡΑΦΗΣΟ ΣΧΝ ΘΔΛΖΜΑΣΧΝ ΣΑ ΠΑΗΓΗΑ ΚΖΠΟΗ ΜΔ ΝΔΡΑ Ζ ΕΧΖ ΓΤΟ ΚΟΜΜΑΣΗΑ ΘΑ ΣΟ ΠΧ ΣΟ ΣΡΑΓΟΤΓΑΚΗ ΔΡΧΣΑ ΕΧΓΡΑΦΔ Δ ΠΔΝΣΔ ΜΑΤΡΔ ΘΑΛΑΔ ΚΔΜΔΝΣΕΔ ΚΑΗ ΜΠΟΤΛΓΑΡΗ ΜΔΛΧΓΗΚΑ ΟΡΓΑΝΑ βηνιί, νύηη, λέη, θαλνλάθη βηνιί, καληνιίλν βηνιί βηνιί, αθνξληεόλ βηνιί, θαλνλάθη, θιαξηλέην βηνιί, θαλνλάθη, μύιηλν πλεπζηό βηνιί, θαλνλάθη, μύιηλν πλεπζηό βηνιί, νύηη, ζαληνύξη, θινγέξα, θαλνλάθη βηνιί, θαλνλάθη, θινγέξα, ζαληνύξη βηνιί, θαλνλάθη, ιανύην, λέη βηνιί, καληνιίλν, κπνπδνύθη βηνιί, θαλνλάθη, αθνξληεόλ, θινγέξα βηνιί, νύηη, λέη, θαλνλάθη βηνιί, νύηη βηνιί, λέη, θαλνλάθη, ιανύην βηνιί, ζαληνύξη βηνιί, λέη, θαλνλάθη, νύηη βηνιί, θαλνλάθη βηνιί, πηάλν, αξκόλην βηνιί, θαλνλάθη, αθνξληεόλ, θιαξίλν βηνιί, νύηη, θινγέξα, θαλνλάθη βηνιί, νύηη, λέη, θαλνλάθη, θιαξίλν βηνιί, αθνξληεόλ, ιανύην βηνιί, λέη, πηάλν, ζαληνύξη βηνιί, θαλνλάθη, λέη 24

25 βηνιί, θαλνλάθη, θιαξίλν, κπνπδνύθη, καληνιίλν, λέη, Ζ ΔΑΡΠΑ αθνξληεόλ ΛΑ ΜΔ ΣΖ ΓΛΧΑ ΣΖ ΥΑΡΑ βηνιί, λέη, ιανύην ΛΑ ΜΑΤΡΑ βηνιί, λέη, ιανύην, νύηη ΠΟΝΟ ΑΠΟΝΟ δύν κπνπδνύθηα, αθνξληεόλ Γ' ΑΤΣΟΤ ΠΟΤ ΛΖΜΟΝΖΘΖΚΑΝ κπνπδνύθη, αθνξληεόλ Ο ΜΑΖ ΔΥΔΗ ΜΤΣΗΚΑ 2 κπνπδνύθηα, αθνξληεόλ ΑΤΓΟΤΣΟ ΔΗΝΑΗ κπνπδνύθη, βηνιί ΗΟΤΛΗΟ ΠΟΡΘΖΣΖ κπνπδνύθη, ζάδη, θηζάξα, αθνξληεόλ ΓΤΟ ΜΑΤΡΑ ΒΟΣΑΛΑ κπνπδνύθη, βηνιί, αθνξληεόλ ΝΔΑ ΛΗΟΗΑ κπνπδνύθη, βηνιί, θιαξίλν, αθνξληεόλ ΣΑ ΒΖΜΑΣΑ ΣΟΤ ΝΑ ΠΑΣΑ δύν κπνπδνύθηα, αθνξληεόλ ΑΝ Μ'ΑΓΑΠΑ ΘΑ 'ΑΓΑΠΧ δπν κπνπδνύθηα, βηνιί ΘΑΜΠΑ ΒΔΛΟΤΓΑ δπν κπνπδνύθηα, αθνξληεόλ ΚΆΘΔ ΦΟΡΑ δπν κπνπδνύθηα, αθνξληεόλ ΗΝΔΜΑ Ο ΔΡΧΣΑ δύν κπνπδνύθηα ΑΝ ΑΝΟΗΞΗΑΣΗΚΖ ΒΡΟΥΖ δύν κπνπδνύθηα, αθνξληεόλ ΟΛΖ Ζ ΕΧΖ κπνπδνύθη ΥΔΡΗΑ ΤΦΧΜΔΝΑ δύν κπνπδνύθηα, κπαγιακάο, αθνξληεόλ Ζ ΚΑΡΓΗΑ ΔΗΝΑΗ ΓΡΑΜΜΑ 2 κπνπδνύθηα, πηάλν, θιαξίλν ΔΛΖΜ κπνπδνύθη, αθνξληεόλ ΘΔΛΧ ΑΠΟΦΔ δύν κπνπδνύθηα, ζάδη Ο ΒΡΑΥΟ Ο ΞΔΡΟΒΡΑΥΟ κπνπδνύθη, 2 βηνιηά ΣΟΝ ΟΤΡΑΝΟ ΠΟΤ ΟΤ'ΣΑΞΑ θξεηηθή ιύξα, ζαληνύξη ΣΖ ΜΔΡΑ ΠΟΤ ΔΡΧΣΔΤΘΖΚΔ Ο ΖΛΗΟ θξεηηθή ιύξα ΈΝΑ ΚΡΤΜΜΔΝΟ ΑΥ θξεηηθή ιύξα, θαλνλάθη, θινγέξα ΣΡΗΑ ΣΗΓΑΡΑ ΥΡΟΝΟ πνιίηηθε ιύξα, νύηη, λέη Ο ΣΟΠΟ πνιίηηθε ιύξα, νύηη, θαλνλάθη Ο ΑΓΗΟ ΔΡΧΣΑ θαλνλάθη, λέη, ιανύην Ζ ΠΔΡΓΗΚΑ θαλνλάθη, νύηη, λέη, βηνιί ΠΟΗΟ ΣΡΔΛΟ θαλνλάθη, βηνινληζέιν, λέη ΑΠ'ΣΖΝ ΠΔΣΡΑ Χ ΣΟ ΜΟΛΤΒΟ θαλνλάθη, αθνξληεόλ, θιάνπην, όκπνε ΔΗΗΣΖΡΗΟ ΣΖΝ ΣΔΠΖ ΟΤ θηζάξα, πηάλν, θιαξίλν ΑΝΑΘΔΜΑ Δ 2 θηζάξεο ΣΑ ΜΑΓΗΑ ΚΑΗ ΣΑ ΟΝΔΗΡΑ θηζάξα, θιαξίλν ΔΊΝΑΗ ΚΑΣΗ ΑΓΑΠΔ ράιθηλα, αθνξληεόλ Ζ ΛΗΜΝΖ ΚΑΗ Ο ΠΟΣΑΜΟ αθνξληεόλ Από ηα 61 ηξαγνύδηα ηνπ Θαιαζζηλνύ ε θαηαλνκή ησλ ηεο κεισδίαο γίλεηαη ζηα εμήο όξγαλα: ην βηνιί ζε 28 ηξαγνύδηα, ην θαλνλάθη ζε 23 ηξαγνύδηα, ην κπνπδνύθη ζε 22 ηξαγνύδηα από ηα νπνία ηα δέθα κε δύν κπνπδνύθηα ζε παξάιιειεο ηξίηεο θαη ηα ππόινηπα ρσξίο παξάιιειεο ηξίηεο, ην αθνξληεόλ ζε 19 ηξαγνύδηα, ην λέτ ζε 15 ηξαγνύδηα, ην νύηη ζε 11 ηξαγνύδηα, ην θιαξίλν ζε 7 ηξαγνύδηα, ην ιανύην 25

26 ζε 5 ηξαγνύδηα, ε θινγέξα ζε 5 ηξαγνύδηα, ην ζαληνύξη ζε 4 ηξαγνύδηα, ε θηζάξα ζε 4 ηξαγνύδηα, ην πηάλν ζε 4 ηξαγνύδηα θαη ην καληνιίλν ζε 2 ηξαγνύδηα. Παξαηεξνύκε επίζεο πσο ην βηνιί ζπλδέεηαη θπξίσο κε ην Φπζηθό Μηλόξε, κε ην Οπζάθ θαη κε ην Υηηδάδ όπσο επίζεο ην θαλνλάθη, ην λέη θαη ην νύηη πνπ θηλνύληαη πεξίπνπ ζηα ίδηα πιαίζηα κε ην βηνιί. Από ηελ άιιε πιεπξά ην κπνπδνύθη καδί κε ην αθνξληεόλ ζπλδένληαη θπξίσο κε ην Αξκνληθό Μηλόξε θαη ιηγόηεξν κε ηνπο ππόινηπνπο δξόκνπο. πλεπώο σο πξώην κεισδηθό όξγαλν έρνπκε ην βηνιί ζε κεισδηθή ζύκπξαμε κε ην θαλνλάθη, ην λέη θαη ην νύηη, ηα νπνία ζρεηίδνληαη θαη θαιύπηνπλ θπξίσο ην κεισδηθό θάζκα ηεο θιίκαθαο Φπζηθό Μηλόξε θαη ησλ ιατθώλ δξόκσλ Οπζάθ θαη Υηηδάδ. Γειαδή ζα ιέγακε όηη ε επηινγή ησλ δξόκσλ ζε ζρέζε κε ηελ επηινγή ησλ νξγάλσλ ζηνλ Θαιαζζηλό, ηνλ δηαθνξνπνηεί ηειείσο από ηηο αληίζηνηρεο επηινγέο ηνπ Μάιακα θαη ζπλεπώο ηνπο θαηαηάζζεη πθνινγηθά ζε δηαθνξεηηθέο κνπζηθέο πεξηνρέο ζε επίπεδν νξγαλνινγίαο αιιά θαη κεισδηθήο αλάπηπμεο ησλ δξόκσλ. ζνλ αθνξά όκσο ηνλ ηξόπν αλάπηπμεο ηεο κεισδίαο θαη ηελ θξαζενινγία ζα ιέγακε, όπσο θαη ζηνλ Μάιακα, όηη αθνινπζεί κηα κεισδηθή γξακκή πην απινπνηεκέλε, γηα ηνπο ίδηνπο ιόγνπο πνπ πξναλαθέξακε. Οη νξγαλνινγηθέο απηέο αλαθνξέο αληινύληαη από ηνλ επξύηεξν κηθξαζηαηηθό ρώξν θαη εηδηθόηεξα από ηελ κνπζηθή παξάδνζε ηεο κύξλεο κε ηηο θνκπαλίεο ζηα θαθέ ακάλ 35. Ο ίδηνο ν Θαιαζζηλόο αλαθέξεη: «Έρσ θξαηήζεη ηελ δεζηαζηά ηεο παξαδνζηαθήο κνπζηθήο. Γέρνκαη όηη ζηα ηξαγνύδηα κνπ, πνιιά είλαη βγαικέλα από εθεί. Αθόκα θαη νιόθιεξεο κνπζηθέο θξάζεηο. Όκσο κνπ αξέζεη λα ηηο ζπκίδσ. Γελ ζεσξώ ηνλ εαπηό κνπ θιέθηε. Δίλαη ζαλ έλα θεηκήιην πνπ ην έρνπλ αθήζεη θαη ζε κέλα θαη ζε ζέλα» 36 Ζ ζηξνθή απηή πξνο ηελ παξαδνζηαθή νξγαλνινγία ίζσο ζρεηίδεηαη κε ην γεγνλόο όηη ζηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70 ην ελδηαθέξνλ ησλ εξεπλεηώλ θαη ησλ κειεηεηώλ ζηξέθεηαη πξνο ην δεκνηηθό είδνο θαιιηεξγώληαο ζηγά-ζηγά ην έδαθνο γηα ηελ δηεξεύλεζε ηνπ θνηλνύ πνπ ελδηαθέξεηαη γηα ην είδνο απηό θιαβελίηεο Γ., ν.π., ζ πλέληεπμε ζηελ Παλαγηώηα Μπίηζηθα, ε απ επζείαο ζύλδεζε κε ηνλ αθξναηή, Γίθσλν, Γεθέκβξηνο 2001, Σεύρνο 75, ζ Βακβαθά Γ., ν. π. 26

27 Από ηελ άιιε πιεπξά έρνπκε ην κπνπδνύθη θαη ην αθνξληεόλ ηα νπνία ζρεηίδνληαη κε ηνλ δξόκν Αξκνληθό Μηλόξε, πξάγκα ην νπνίν επίζεο ηνλ δηαθνξνπνηεί από ηνλ Μάιακα αιιά θαη από ην κεηεκθπιηαθό ιατθό ηξαγνύδη πνπ πξνηάζζεη ηνλ δξόκν Οπζάθ. Σν γεγνλόο απηό ηεο επηινγήο ηεο ζπγθεθξηκέλεο θιίκαθαο ηνλ εηζάγεη πεξηζζόηεξν ζε πην δπηηθόηξνπα κνλνπάηηα, θάηη ην νπνίν εληζρύεηαη επίζεο από ηελ ρξήζε ησλ δύν κπνπδνπθηώλ θαη ηελ αλάπηπμε ηεο κεισδίαο ηνπο ζε παξάιιειεο ηξίηεο θαηά ην δπηηθό πξόηππν ηνπ πξίκν-ζεθόλην 38, ή θαηά ην κνπζηθό ηδίσκα ηεο θαληάδαο 39. Ο ίδηνο αλαθέξεη πάιη: «Έρσ θαη ιατθά θαη θάπνηεο κπαιάληεο ζαλ δπηηθέο, έλα ηξαγνύδη πνπ ζπκίδεη κνηξνιόη» 40. Γ). ΠΔΡΗΓΖ ΣΡΑΓΟΤΓΗ ΣΑ ΠΑΛΗΑ ΓΚΑΡΟΝΗΑ ΓΗΑΣΗ ΠΟΛΤ ' ΑΓΑΠΖΑ Ζ ΚΗΑ ΞΑΝΘΖ ΚΑΣΗ ΜΟΤ ΚΡΤΒΔΗ ΣΑΓΓΖΝ ΒΡΑΓΔΧ ΣΟ ΦΔΓΓΑΡΗ ΑΛΤΗΓΔ ΣΟ ΚΑΜΗΝΗ ΑΠ ΣΟ ΠΑΡΑΘΤΡΟ ΚΟΗΣΧ ΦΤΛΑΚΖ ΓΡΟΜΟΛΟΓΗΟ ΜΑΣΗΥΟΓΔΝΣΡΟ ΑΤΓΔΡΗΝΟ ΚΑΡΓΔΡΗΝΑ ΓΗΑ ΠΟΤ ΣΟ 'ΒΑΛΔ ΚΑΡΓΗΑ ΜΟΤ ΣΑ ΑΛΤΣΑ ΝΑ ΛΤΧ ΠΑΡΑΜΤΘΗ ΛΗΒΔΛΟΤΛΑ ΔΗΚΟΝ 'ΑΥΔΗΡΟΠΟΗΖΣΖ ΔΘΝΗΚΟ ΔΛΛΔΗΜΜΑ ΣΡΑΒΑ ΣΑ ΚΟΤΠΗΑ ΦΔΤΓΧ ΦΧΣΟΒΟΛΗΓΑ ΘΔΛΧ ΝΑ ΜΔΗΝΧ ΜΟΝΟ ΜΟΤ ΜΔΛΧΓΗΚΑ ΟΡΓΑΝΑ 2 κπνπδνύθηα κπνπδνύθη κπνπδνύθη κπνπδνύθη, κπαγιακάο κπνπδνύθη κπνπδνύθη κπνπδνύθη κπνπδνύθη κπνπδνύθη κπνπδνύθη κπνπδνύθη κπνπδνύθη, θηζάξα κπνπδνύθη θινγέξα, θπζαξκόληθα θινγέξα, θιαξίλν θινγέξα θινγέξα, θιαξίλν θινγέξα, θιαξίλν, δνπξλάο θινγέξα, θιαξίλν, ιανύην θινγέξα θιαξίλν, βηνιί, ιανύην θιαξίλν, αθνξληεόλ θηζάξα, θιάνπην, ηξνκπέηα θηζάξα, αθνξληεόλ θηζάξα 38 Βιαρνκήηξνο Γ., ν. π., ζει Μπαξκπάηζεο Α., ν. π., ζει πλέληεπμε ζηελ Παλαγηώηα Μπίηζηθα, ν. π., ζ

28 ΦΑΡΟ ΗΥ ΔΡΧΣΑ ΔΗΝΑΗ ΜΗΑ ΝΟΣΑ ΑΤΣΟ ΠΟΤ ΠΑΔΗ ΣΖ ΕΧΖ ΑΝΟΗΞΗΑΣΗΚΖ ΜΠΟΡΑ ΣΑ ΣΗΓΑΡΑ Ο ΚΑΦΔ ΤΛΑΓΗΑΛΖ ΣΗ ΑΓΟΡΔ ΑΠΡΗΛΗΟ ΑΤΣΝ ΣΟΝ ΚΖΠΟ θηζάξα άηαζηε θηζάξα, κπάζν καληνιίλν καληνιίλν καληνιίλν, θιαξίλν καληνιίλν, αθνξληεόλ νύηη νύηη, βηνιί ζάδη ζάδη, κπαγιακάο, αθνξληεόλ ιανύην αθνξληεόλ, κπάζν Από ηα 37 ηξαγνύδηα ηνπ Πεξίδε ε θαηαλνκή ησλ ηεο κεισδίαο γίλεηαη ζηα εμήο όξγαλα: ην κπνπδνύθη ζε 13 ηξαγνύδηα, ε θινγέξα ζε 7 ηξαγνύδηα, ην θιαξίλν ζε 7 ηξαγνύδηα, ε θηζάξα ζε 5 ηξαγνύδηα, ην καληνιίλν ζε 4 ηξαγνύδηα, ην αθνξληεόλ ζε 3 ηξαγνύδηα, ν κπαγιακάο, ην ζάδη, ην ιανύην θαη ην κπάζν ζε 2 ηξαγνύδηα. Παξαηεξνύκε πσο ην κπνπδνύθη ζπλδέεηαη ζρεδόλ απνθιεηζηηθά κε ηνλ δξόκν Οπζάθ, ελώ ε θινγέξα θαη ν θιαξίλν ζρεδόλ απνθιεηζηηθά κε ην Φπζηθό Μηλόξε. πλεπώο έρνπκε σο θύξην κεισδηθό όξγαλν ην κπνπδνύθη λα ζπλδέεηαη κε ηνλ δξόκν Οπζάθ, όπσο άιισζηε ζπκβαίλεη θαη ζηελ ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ηνπ κεηεκθπιηαθνύ ιατθνύ ηξαγνπδηνύ, επηινγή ηελ νπνία πηνζεηεί θαη απνδέρεηαη ν Πεξίδεο, σο κία ζηαζεξά ζηηο κεισδηθέο ηνπ επηινγέο αιιά θαη ν Μάιακαο όπσο είδακε παξαπάλσ. ζνλ αθνξά ηνλ ηξόπν αλάπηπμεο ηεο κεισδίαο θαη ηελ θξαζενινγία ηελ νπνία ρξεζηκνπνηεί, ζα ιέγακε επίζεο πσο δελ παξνπζηάδεη γεληθά κηα πεξίηερλε επεμεξγαζία αιιά κηα κεισδηθή γξακκή απινπνηεκέλε, γηα ηνπο ίδηνπο ιόγνπο πνπ πξναλαθέξακε. Από ηελ άιιε πιεπξά έρνπκε ηελ θινγέξα θαη ην θιαξίλν ζε ζπλδπαζκό ή ελαιιαθηηθά λα ζπλδένληαη κε ηελ θιίκαθα Φπζηθό Μηλόξε, έρνληαο σο πεγή έκπλεπζεο, από κεισδηθήο πιεπξάο, ηε κεγάιε ζπρλόηεηα κε ηελ νπνία εκθαλίδνληαη απηά ηα όξγαλα θαη θπξίσο ην θιαξίλν ζηηο παξαδνζηαθέο θνκπαλίεο ηεο ζηεξηαλήο κνπζηθήο 41, δειαδή ην θαηεμνρήλ νξγαληθό ζπγθξόηεκα ηεο επεηξώηηθεο Διιάδαο 42, γεγνλόο ην νπνίν θαη πάιη κπνξνύκε λα ην ζπζρεηίζνπκε κε ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο 41 θιαβελίηεο Γ., ν.π., ζ Βακβαθά Γ., ν. π. 28