ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΡΟΚΕΩΝ Β ΛΥΚΕΙΟΥ. Ερευνητική Εργασία : Μέρες Ραδιοφώνου : Ιστορία και το Μέλλον του Ραδιοφώνου

Transcript

1 ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΡΟΚΕΩΝ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Ερευνητική Εργασία : Μέρες Ραδιοφώνου : Ιστορία και το Μέλλον του Ραδιοφώνου

2 ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ : ΔΑΦΝΙ TEAM ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ ΝΙΚΗ ΚΑΝΕΛΛΑΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΥΤΣΟΒΑΣΙΛΗΣ ΤΑΣΟΣ ΤΑ ΤΑΠΕΙΝΑ ΧΑΜΟΜΗΛΑΚΙΑ ΠΟΥΛΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΟΥ ΒΑΣΩ ΠΑΝΑΓΑΚΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ BLACK HOLE ΚΑΡΙΟΦΥΛΛΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΝΕΛΛΑΚΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΜΠΟΥΚΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ POWER GIRLS ΜΑΝΩΛΑΚΟΥ ΓΑΡΥΦΑΛΙΑ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ ΑΘΗΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ

3 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ : ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΚΑΙ ΠΩΣ ΥΛΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟΥ ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟΥ ΜΕ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΟΤΕ ΞΕΚΙΝΗΣΕ ΤΟ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ ΠΟΙΟΣ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΠΡΩΤΟΣ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΠΡΩΤΟΣ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΠΩΣ ΟΡΓΑΝΩΝΕΤΑΙ ΕΝΑΣ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ ΠΩΣ ΕΞΕΛΙΣΣΕΤΑΙ ΤΟ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟΥ ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ Ο ΔΕΚΤΗΣ ΤΟΥ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟΥ ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΤΑΙ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΕΤΑΙ ΕΝΑ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟ ΣΗΜΑ ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΤΑΙ ΜΙΑ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΗ ΕΚΠΟΜΠΗ

4 Η επίδραση του ραδιόφωνου στην καθημερινή μας ζωή: Το ραδιόφωνο στις μέρες μας είναι από τους σημαντικότερους φορείς, τόσο πληροφοριών όσο και μουσικής ψυχαγωγίας, καθώς και η πιο δημοφιλής εναλλακτική λύση για τους ανθρώπους που θέλουν να ενημερώνονται ή να διασκεδάζουν, κάνοντας παράλληλα και κάποια άλλη εργασία, όπως, π.χ., να οδηγούν, να διαβάζουν ή να γράφουν. Το ραδιόφωνο σε όλο τον κόσμο και στην Ελλάδα είναι πολιτισμός. Είναι καθημερινή ζωή, ενημέρωση, διάδοση ιδεών, πνευματική σχέση και ηχητική μαγείας. Ο λόγος, ο ήχος, η τέχνη, το παντός είδους ακρόαμα (αισθηματικό, νοητικό και αισθητικό ) χάρη στα ερτζιανά κύματα που στον 20ό αιώνα ήταν η κυρίαρχη δύναμη της επικοινωνίας, έφεραν σε άμεση προσέγγιση τον άνθρωπο-ακροατή με την παγκόσμια κουλτούρα, τη μάθηση, τη γνώση, την αναψυχή και την επαφή με τους άλλους λαούς. Πολλές φορές κρατάει στο μοναχικό άνθρωπο συντροφιά, παρηγοριά, ακόμα και σωτηρία διαμέσου της ενσύρματης τηλεγραφίας, της τηλεφωνίας, τηλετυπίας κ.λπ. Πάντα ο άνθρωπος ήθελε να επικοινωνεί με τους συνανθρώπους του, να πληροφορείται, να πληροφορεί και να επηρεάζει τις σκέψεις των άλλων. Ένα από τα μέσα άμεσης και έγκαιρης ενημέρωσης είναι το ραδιόφωνο. Το ραδιόφωνο μαζί με τα άλλα μέσα μαζικής επικοινωνίας ενημέρωσης μορφοποιεί τη σκέψη των ανθρώπων και

5 διαμορφώνει την κοινή γνώμη διοχετεύοντας πληροφορίες, ιδέες, απόψεις και ασκώντας κριτική επί παντός θέματος. Δίνει άμεση και έγκαιρη ενημέρωση με απλό, άμεσο και εύληπτο λόγο. Υπάρχει άμεση επικοινωνία των ακροατών μέσω τηλεφώνου ή μηνυμάτων. Λειτουργεί επί 24ώρου βάσεως και βρίσκεται σε όλα τα νοικοκυριά. Αναπτύσσει την κρίση και τη φαντασία χωρίς να απαιτεί προσήλωση όπως η τηλεόραση. Χρειάζεται όμως επαγρύπνηση από το κοινό ώστε να μην απορροφά άμεσα και αβασάνιστα τα μεταδιδόμενα. Δεν είναι υπερβολή να λεχθεί ότι οι πάντες επιδιώκουν και δέχονται την οποιαδήποτε προβολή και στήριξή από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας ενημέρωσης. Θετικές και Αρνητικές συνέπειες: Το ραδιόφωνο υποβαθμίζει τη μουσική που δεν είναι πια αντικείμενο συνειδητής ακρόασης, αλλά ηχητικό υπόβαθρο της ακοής, σαν κοινό σχόλιο άλλων καθημερινών δραστηριοτήτων. Επίσης, το ραδιοφωνικό μέσο σχετίζεται άμεσα με το φαινόμενο της σχιζοφωνίας. Ο όρος σχιζοφωνία αναφέρεται ακριβώς σε αυτόν «το διαχωρισμό μεταξύ του πρωτότυπου ήχου και της ηλεκτροακουστικής του αναμετάδοσης ή αναπαραγωγής», δηλαδή στην εμφάνιση ενός ήχου εκτός του αρχικού του πλαισίου. Το ραδιόφωνο βοηθάει πάρα πολύ στην ανάπτυξη της οικονομίας. Αφενός μεν επειδή προσφέρει θέσεις εργασίας (παραγωγοί, ηχολήπτες, παρουσιαστές κ.α.) αφετέρου μέσω των διαφημίσεων - που είναι φθηνότερες από ότι στην τηλεόραση- βοηθάει στην προώθηση και πώληση προϊόντων και γενικότερα στο οικονομικό

6 αλισβερίσι. Πολλές φορές όμως αυτό οδηγεί στην υπερκατανάλωση και στην αγορά προϊόντων. Τι είναι η προπαγάνδα και πώς υλοποιείται μέσω του ραδιόφωνου; Προπαγάνδα είναι η παρουσίαση ενός μηνύματος με έναν συγκεκριμένο τρόπο ώστε να εξυπηρετήσει συγκεκριμένους σκοπούς. Ετυμολογικά, προπαγάνδα σημαίνει «διάδοση μίας φιλοσοφίας ή άποψης». Ιστορικά, ο όρος χρησιμοποιείται ως επί το πλείστον εντός πολιτικού συγκειμένου και ιδιαίτερα αναφορικά με συγκεκριμένες κινήσεις που προωθούνται από κυβερνήσεις ή πολιτικές ομάδες. Σκοπός της προπαγάνδας είναι να αλλάξει δραστικά τις απόψεις των άλλων αντί απλώς να μεταδώσει γεγονότα. Για παράδειγμα, η προπαγάνδα μπορεί να επιστρατευτεί προκειμένου να προϊδεάσει θετικά ή αρνητικά σε σχέση με κάποια ιδεολογική θέση, αντί να παρουσιάσει την ίδια την θέση. Η προπαγάνδα υλοποιείται μέσω των ΜΜΕ όπως για παράδειγμα μέσω του ραδιόφωνου. Η ράδιο προπαγάνδα είναι προπαγάνδα που στοχεύει στον επηρεασμό της στάσης απέναντι σε μια ορισμένη αιτία ή μια θέση, που παραδίδεται μέσω της ραδιοφωνικής εκπομπής. Η δύναμη της ράδιο προπαγάνδας προήλθε από την επαναστατική φύση της. Το ραδιόφωνο επιτρέπει στις πληροφορίες να μεταδοθούν γρήγορα και ανεπίσημα σε απέραντο πληθυσμό. Διεθνώς, το ραδιόφωνο ήταν ένα πρόωρο και ισχυρό εργαλείο στρατολόγησης για τις εκστρατείες προπαγάνδας.

7 Το ραδιόφωνο στη ναζιστική προπαγάνδα: Σε διάστημα λίγων μηνών μετά την άνοδο του Xίτλερ στην εξουσία (1933) οι Nαζί κατόρθωσαν να ελέγξουν και να αναδιοργανώσουν τη δημόσια ζωή σε όλες τις πόλεις και τα χωριά της Γερμανίας. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποίησαν εκτός των άλλων τα νέα μέσα της εποχής: το ραδιόφωνο και τον κινηματογράφο. Eιδικά το ραδιόφωνο μετατράπηκε σε κεντρικό εργαλείο προπαγάνδας των εθνικοσοσιαλιστών. Λόγω της σχετικά προσιτής τιμής του "Δέκτη του λαού", γύρω στο 70% των νοικοκυριών διέθετε ραδιοφωνική συσκευή το 1939 (25% το 1933). Στις αναρίθμητες εκδηλώσεις και διαδηλώσεις, μέσα από τον Τύπο και το ραδιόφωνο οι Γερμανοί βομβαρδίζονται καθημερινά από ναζιστικά συνθήματα που είχαν σκοπό να δημιουργήσουν έναν λαό πειθήνιο και αφοσιωμένο στο έθνος και τον ηγέτη του. Oι εντυπωσιακές πορείες των Eς A και των Eς Eς, οι άριστα σκηνοθετημένες εθνικοσοσιαλιστικές διαδηλώσεις και γιορτές ενθουσίαζαν στην αρχή πολλούς ανθρώπους, καθώς σφυρηλατούσαν την κοινωνικότητα και την αλληλεγγύη. H στρατιωτική μουσική και μια θάλασσα από σημαίες με τον αγκυλωτό σταυρό ανέδιδαν μια μεγαλοπρέπεια που θύμιζε θρησκευτικές γιορτές. Ο ξεχωριστός ρόλος της Ραδιοφωνίας ως παράγοντα καθοδήγησης των μαζών τράβηξε την προσοχή των κρατών και των κυβερνήσεων των διαφόρων χωρών με αποτέλεσμα τη γρήγορη και τεράστια διάδοσή της. Ιδιαίτερα ο Β παγκόσμιος πόλεμος και η μεταπολεμική εποχή ήταν περίοδος που το κυριότερο χαρακτηριστικό της αποτελούσαν οι ιδεολογικές διαμάχες με

8 αποτέλεσμα να γίνει η Ραδιοφωνία το κυριότερο όπλο προπαγάνδας και επηρεασμού των μαζών. Ο πόλεμος των συχνοτήτων και των παρασίτων ήταν πολλές φορές στην ημερήσια διάταξη με την εκπομπή σταθμών μεγάλης ισχύος και εμβέλειας τεραστίων αποστάσεων. Πολλά κράτη διέθεταν πολλούς και ισχυρότατους πομπούς για τη διενέργεια προπαγάνδας, τον επηρεασμό του παγκόσμιου κοινού ακρόασης, ενώ άλλοι πιο ισχυροί σταθμοί ήταν συντονισμένοι για τη δημιουργία παρασίτων και άλλων ραδιοπαρεμβολών για να σιγήσουν ή να εξουδετερώσουν ραδιοφωνικά τις εκπομπές των αντιπάλων. Από τις πρώτες ακόμα μέρες της Κατοχής όλοι οι κάτοχοι ραδιοφώνων άκουγαν τις ελληνόφωνες εκπομπές στα μεσαία κύματα από το Κάιρο και στα βραχέα από το BBC Λονδίνου, κυρίως στην περιοχή των 41 μέτρων. Τον Οκτώβριο του 1943 διατάχθηκε το σφράγισμα όλων των ραδιοφωνικών δεκτών των Αθηνών ώστε να πιάνουν μόνο τον υπό γερμανικό έλεγχο Ραδιοφωνικό Σταθμό των Αθηνών... Αψηφώντας όμως όλα αυτά τα αυστηρά μέτρα, πολλοί κάτοχοι ραδιοφώνων εξακολουθούσαν να ακούνε τακτικά τις εκπομπές στα ελληνικά του Καΐρου ή του BBC Λονδίνου. 1)Ποια είναι η αλληλεπιδραση του ραδιοφωνου με την μουσικη; Υπάρχουν οι ελάχιστες εξαιρέσεις αλλά σίγουρα τα πράγματα δεν είναι όπως παλιά. Οι περισσότεροι σταθμοί επιλέγουν να παίζουν playlist, πέρα από ένα-δύο «αντάρτες». Και πολλές φορές ακόμα και αυτά τα τραγούδια έρχονται με αρκετή καθυστέρηση στα ελληνικά fm και μετά μένουν για αρκετό καιρό στον αέρα. Για παράδειγμα το «Summertime Sadness» της Lana Del Rey, που το μάθαμε με 2 χρόνια καθυστέρηση και παίζει συνεχώς τώρα. Και

9 μάλλον θα το ακούμε και για τα επόμενα δύο χρόνια. Δεν υπάρχουν αυτοί οι σταθμοί που σου «μαθαίνουν» μουσική, όπως συνέβαινε παλιότερα ή όπως γίνεται ακόμα και σήμερα στο εξωτερικό. Όλοι πάνε εκ του ασφαλούς και με τις σίγουρες playlist. Η αλληλεπιδραση του ραδιοφωνου με την μουσικη γινοταν στα προηγουμενα χρονια και ηταν μια σωστη σκεψη διοτι διαφημιζαν τραγουδια και ετσι ο κοσμος τα μαθαινε περισσοτερο. Παράλληλα νομίζω ότι θα είναι δύσκολο και το μέλλον στο web radio, τουλάχιστον αν δεν αλλάξουν αρκετά πράγματα. Ήδη οι περισσότεροι διαδικτυακοί σταθμοί δεν τα φέρνουν βόλτα εύκολα κι αν δεν μπει διαφήμιση στο web, τότε πως θα τα καταφέρουν; Όλα εξαρτώνται από την αγορά. Πότε ξεκίνησε το ραδιόφωνο; Τι είναι το ραδιόφωνο; To ραδιόφωνο είναι η συσκευή που λειτουργεί ως "ραδιοδέκτης - μετατροπέας" όπου λαμβάνοντας τις ραδιοφωνικές εκπομπές των ραδιοφωνικών σταθμών τις μετατρέπει σε ήχο. Τα ραδιοφωνικά κύματα εκπέμπονται από τον πομπό και φτάνουν στον δέκτη (δηλαδή το ραδιόφωνο). Τα κύματα αυτά αποκωδικοποιούνται από τη συσκευή και μετατρέπονται σε ηλεκτρικό ρεύμα και στην συνέχεια σε ήχο, που είναι και το τελικό αποτέλεσμα του ραδιοφώνου. Ραδιοφωνία, επίσης, θεωρείται και όλη η διαδικασία εκπομπής και λήψης ραδιοκυμάτων.

10 Ιστορική αναδρομή Γύρω στα 1873 ο Μάξγουελ πρότεινε την θεωρία του ηλεκτρομαγνητισμού, σύμφωνα με την οποία ένα ηλεκτρομαγνητικό κύμα μπορεί να μεταδοθεί χωρίς να μεσολαβεί κάποιο φυσικό μέσο. Το 1883 ο Χερτς (Hertz) επαλήθευσε τη θεωρία του Μάξγουελ για τον ηλεκτρομαγνητισμό και ανακάλυψε τα ραδιοκύματα. Γύρω στα 1897, ο Γουλιέλμος Μαρκόνι επαληθεύει τα πειράματα του Χερτς και καταφέρνει να στείλει ασύρματο σήμα σε απόσταση 3 km. Με τη συσκευή αυτή ο Μαρκόνι πηγαίνει στην Αγγλία και ιδρύει την εταιρεία 'Marconi Wireless telegraph', η οποία προσφέρει υπηρεσίες στη ναυσιπλοΐα. Τα ραδιοκύματά του δεν μετέδιδαν φωνή αλλά σήματα Μορς. Ήταν παραμονές των Χριστουγέννων του 1906 στην Νέα Υόρκη όταν ο Φέσεντεν μετέδωσε για πρώτη φορά φωνή και μουσική μέσω ραδιοκυμάτων. Αργότερα ήρθε ο ντε Φορέ για να εφεύρει την ηλεκτρονική λυχνία, η οποία ήταν η μόνη "μορφή" ραδιοφώνου για τα επόμενα χρόνια. Μέχρι τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο το ραδιόφωνο είναι ένα μέσο χρησιμοποιούμενο σε ερασιτεχνική βάση και δεν είναι καθόλου ανεπτυγμένο ούτε διαδεδομένο. Σταθμός στην ιστορία του ραδιοφώνου αποτελεί η έμπνευση ενός Αμερικανού, του Φρανκ Κόνραντ (Frank Conrad), ο οποίος εργαζόταν ως μηχανικός και ερασιτεχνικά ασχολείτο με το

11 ραδιόφωνο και τον αθλητισμό. Ο Κόνραντ τυχαία "βγήκε στον αέρα" με το ραδιόφωνο για να μεταδώσει τα αποτελέσματα των αγώνων. Απέκτησε φανατικό κοινό. Ήταν τότε που μεταδόθηκε και η πρώτη ραδιοφωνική διαφήμιση, ενός καταστήματος στη γειτονιά του Κόνραντ. Την εκπομπή του Κόνραντ, που ουσιαστικά θεωρείται ο πατέρας του ραδιοφώνου, πήρε η εταιρεία Westinghouse, την υποστήριξε τεχνικά και την επαύξησε. Μάξγουελ Χερτς

12 Μαρκόνι Ο σκοπός και η λειτουργία ραδιοφώνου σταδιακά Στις αρχές του 1920 η μη επαγγελματική χρήση της ασύρματης επικοινωνίας περιορίζεται σε μερικούς ερασιτέχνες, που επικοινωνούν μεταξύ τους στα στενά περιθώρια που τους επιτρέπουν οι στρατιωτικές αρχές, οι οποίες δεν δείχνουν να ανησυχούν από την ανάπτυξη ενός μη ελεγχόμενου συστήματος διαπροσωπικής επικοινωνίας, ενώ παράλληλα ενθουσιάζονται με την νέα τεχνική, καλλιεργώντας έτσι μια θετική εικόνα του νέου μέσου. Λίγο πριν από τον πόλεμο, η ραδιοεπικοινωνία στρέφεται προς το μοντέλο της ραδιομετάδοσης. Πριν από το 1914 δημιουργούνται σε όλες τις χώρες πειραματικές ραδιοφωνικές εκπομπές. Στις ΗΠΑ φοιτητές αρχίζουν να μεταδίδουν δελτία ειδήσεων και μουσικά προγράμματα. Στο Βέλγιο αναμεταδίδουν μια συναυλία κλασικής μουσικής. Ο εφευρέτης Λι Ντε Φορέ, προσεγγίζοντας ένα βιομηχανικό σχέδιο, το οποίο δεν θα καταφέρει όμως να φέρει σε πέρας μόνος του, οργανώνει το 1908 τη μετάδοση μιας συναυλίας από τον Πύργο του Άιφελ και, το

13 1910, την αναμετάδοση μιας παράστασης με τον Καρούζο από τη Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης. Αλλά ο Λι ντε Φορέ παραγκωνίζεται από τις μεγάλες αμερικανικές βιομηχανικές εταιρείες, που δεν θέλουν να τον ανταμείψουν για τις ευρεσιτεχνίες του, με αποτέλεσμα αυτοί οι πειραματισμοί να μην έχουν συνέχεια. Στη Γαλλία οι μόνες τακτικές εκπομπές είναι η ενημέρωση για την ώρα, που από το 1910 μεταδίδεται δύο φορές την ημέρα από τον Πύργο του Άιφελ, τα δελτία καιρού και το χρηματιστήριο. Όλες αυτές οι εκπομπές διακόπτονται, όμως, κατά τη διάρκεια του πολέμου από τις στρατιωτικές αρχές. Κατά τη διάρκεια του Β' παγκοσμίου πολέμου το ραδιόφωνο και ο Τύπος γίνονται δύο μέσα ανταγωνιστικά μεταξύ τους, γιατί το ραδιόφωνο αποκτά μεγάλο ειδησεογραφικό περιεχόμενο. Η λήξη του Μεγάλου Πολέμου φέρνει το ραδιόφωνο στην αρχική του ιδιότητα και γίνεται ξανά ένα μέσο κυρίως ψυχαγωγικό. Στα τέλη της δεκαετίας του '40 με αρχές της δεκαετίας του '50 το ραδιόφωνο αποκτά ένα νέο ανταγωνιστή, την τηλεόραση η οποία έχει στα χέρια της ένα πολύ δυνατό όπλο έναντι του ραδιοφώνου, την εικόνα. Η ακροαματικότητα του ραδιοφώνου πέφτει κατακόρυφα και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί ψάχνουν λύσεις. Η λύση έρχεται το '50-'60 και την εμφάνιση της δημοφιλέστατης μουσικής Rock 'n Roll. Η κρίση ξεπερνιέται και το ραδιόφωνο καθιερώνεται ως αποκλειστικά ψυχαγωγικό-μουσικό μέσο. Τη δεκαετία του '60 αμφισβητείται στην Ευρώπη το κρατικό ραδιόφωνο, γιατί δεν μετέδιδε Ροκ μουσική και απορρίπτεται από τη νεολαία της εποχής. Εμφανίζεται η Πειρατική Ραδιοφωνία με πρωτοπόρο το Radio Caroline στην Αγγλία, το οποίο εκπέμπει από ένα μικρό πλοίο έξω από τα χωρικά ύδατα της Αγγλίας και μεταδίδει μόνο Rock. Η ακροαματικότητά του είναι τόσο υψηλή, που απειλεί το BBC. Ακολουθεί ευρεία διάδοση αυτού του τύπου ραδιοφωνίας σε όλη την Ευρώπη. Μετά από αυτό ακολουθεί η απορρύθμιση (Deregulation) της δεκαετίας του '70 και ουσιαστικά το ραδιόφωνο εισέρχεται στην τελευταία φάση της ωριμότητάς του. Τις λυχνίες αντικαθιστούν τα μικρά τρανζίστορ. Το ραδιόφωνο και το κασετόφωνο συνδυάζονται

14 σε μια συσκευή. Η ραδιομετάδοση εμφανίζεται την περίοδο σχεδόν συγχρόνως σε όλα τα βιομηχανικά κράτη. Γεννιέται από τις αλλαγές της τεχνολογίας των ραδιοεπικοινωνιών και από την ανάγκη των μεγάλων εταιρειών ραδιοηλεκτρικού υλικού, που αύξησαν κατακόρυφα την παραγωγή τους κατά τη διάρκεια του πολέμου, να ανοιχτούν προς την ιδιωτική αγορά, ακόμη και αν ορισμένοι από τους μεγαλύτερους ομίλους, στις ΗΠΑ κυρίως, αντιλαμβάνονται με καθυστέρηση την σημασία της ραδιομετάδοσης. Πάντα ο άνθρωπος ήθελε να επικοινωνεί με τους συνανθρώπους του, να πληροφορείται, να πληροφορεί και να επηρεάζει τις σκέψεις των άλλων. Ένα από τα μέσα άμεσης και έγκαιρης ενημέρωσης είναι το ραδιόφωνο. Το ραδιόφωνο μαζί με τα άλλα μέσα μαζικής επικοινωνίας ενημέρωσης μορφοποιεί τη σκέψη των ανθρώπων και διαμορφώνει την κοινή γνώμη διοχετεύοντας πληροφορίες,ιδέες, απόψεις και ασκώντας κριτική επί παντός θέματος.δίνει άμεση και έγκαιρη ενημέρωση με απλό, άμεσο και εύληπτο λόγο. Υπάρχει άμεση επικοινωνία των ακροατών μέσω τηλεφώνου ή μηνυμάτων. Λειτουργεί επί 24ώρου βάσεως και βρίσκεται σε όλα τα νοικοκυριά. Αναπτύσσει την κρίση και τη φαντασία χωρίς να απαιτεί προσήλωση όπως η τηλεόραση. Χρειάζεται όμως επαγρύπνηση από το κοινό ώστε να μην απορροφά άμεσα και αβασάνιστα τα μεταδιδόμενα. Δεν είναι υπερβολή να λεχθεί ότι οι πάντες επιδιώκουν και δέχονται την οποιαδήποτε προβολή και στήριξή από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας ενημέρωσης.

15 Πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός γενικά Στις 20 Νοεμβρίου 1920 λειτούργησε ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός, ο K.D.K.A., που λειτουργεί ακόμη και σήμερα. Το 1926 εμφανίζεται στην αγορά ραδιοφωνικός δέκτης αρκετά εύχρηστος, ποιοτικός και φθηνός. Από τότε το ραδιόφωνο κατακτά πολύ ευρύ κοινό. Στην πορεία εμφανίζεται και η σύσταση σχετικής νομοθεσίας για την οργάνωση τόσο των σταθμών όσο και των συχνοτήτων εκπομπής. Η εδραίωση, όμως, του ραδιοφώνου έρχεται μετά το Σε αυτή την περίοδο δημιουργείται το καλά οργανωμένο δίκτυο σταθμών (κρατικών και ιδιωτικών) τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη.

16 Φρανκ Κόνραντ Ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός στην Ελλάδα Στην Ελλάδα ήδη από το 1923 άρχισε μια προσπάθεια εγκατάστασης ραδιοφωνικού πομπού. Οι πειραματισμοί κράτησαν αρκετά χρόνια. Ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός εξέπεμψε στη Θεσσαλονίκη με ιδιωτική πρωτοβουλία από το ραδιοηλεκτρολόγο Χρίστο Τσιγγιρίδη το 1926 και 20 ολόκληρα χρόνια λειτούργησε στην πόλη, μεταδίδοντας τακτικά εκπομπή-εκπομπές.

17 Πώς οδηγήθηκε εκεί Το 1924 τα πρώτα ραδιοπειράματα του Τσιγγιρίδη ξεκινούν από το εργαστήριο του σπιτιού του,στα πρωτοεμφανιζόμενα τότε Μεσαία ραδιοκύματα, με μετασκευασμένο από τον ίδιο ασύρματο της Γαλλικής Στρατιάς της Ανατολής, ένα μόλις χρόνο μετά το BBC στην Αγγλία με δύο ακροατές.ο ένας ήταν ο φίλος του καθηγητής φυσικής Ηλίας Αποστόλου, στην περιοχή της πλατείας Υποδρομίου και ο άλλος ήταν ο πλοίαρχος Αντονι Ράντισον του πλοίου ''Κουίν Ανν'' στο λιμάνι της Θεσσαλονικης. Ας μην ξεχνούμε ότι ένας ραδιοφωνικός δέκτης την εποχή εκείνη κόστιζε όσο μια μικρή περιουσία, όμως πολύ σύντομα οι δέκτες πολαπλασιάστικαν. Το 1926 γίνεται η πρώτη Διεθνής Έκθεση στο χώρο μπροστά στο Γ' Σώμα Στρατού. Ο Τσιγγιρίδης αρχικά πουλάει μεγάφωνα και ενισχυτές στην πρώτη Διεθνή Έκθεση ως αντιπρόσωπος της Γερμανικής εταιρίας SIEMENS & HALSKE. Οι μεγαφωνικές του εγκαταστάσεις και ειδικά τα μεγάφωνά του είχαν χαρακτηρισθεί ως "κλαπατσίμπαλα" και προκαλούσαν δέος και θαυμασμό. Πόσο μάλλον ο ένας και μοναδικός μεγαφωνικός ραδιοφωνικός δέκτης που στήθηκε απ αυτόν στην πλατεία της Έκθεσης. Τα μεγάφωνά του διαφήμιζαν τους εκθέτες και έπαιζαν μουσική. Ο όρος μεγάφωνο ήταν τότε αδόκιμος. Έτσι, μετάφρασε

18 τον Γερμανικό όρο Lautspreher επί λέξη, με τον όρο " ΜΕΓΑΣ ΛΕΚΤΗΣ ". Το 1927 με την ευκαιρία της Β' ΔΕΘ εισάγει πομπό SIEMENS & HALSKE 400 WATT και αναζητώντας ύψος και εμβέλεια για την κεραία του, με την βοήθεια του φίλου του Στέφανου Ελευθερίου υποδιευθυντού της ΔΡΥΝ-ΒΟΤΑΝΙΚΟΥ(Διεύθυνση Ραδιοτηλεγραφικής Υπηρεσίας Ναυτικού), κάνει την πρώτη του επίσημη ραδιοφωνική εκπομπή απο την Ναυτική Κεραία του Λευκού Πύργου, στην εθνική εορτή της 25ης Μαρτίου με Εθνικό Ύμνο, προσευχή, πατριωτική ομιλία, εμβατήρια. Τον επόμενο χρόνο που η Γερμανία ανανεώνει τους παλιούς Σταθμούς, με υποθήκη το σπίτι του, εγκαθιστά στον περίβολο της Γ'ΔΕΘ τον Πομπό του Μουλάκερ της Στουτγάρδης 1.5KW. Ο Πρώτος Ραδιοφωνικός Σταθμός της Ελλάδας, των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης είναι πλέον γεγονός... Ξεκινάει τη λειτουργία του στην έναρξη της Γ' ΔΕΘ το Φθινόπωρο του Η αυστηρή νομοθεσία για τις ραδιοφωνικές εκπομπές υπήρχε ήδη και έτσι για αρκετά χρόνια η λειτουργία του πομπού επιτρεπόταν μόνον κατά την διάρκεια της ΔΕΘ. Οι προσπάθειες του Τσιγγιρίδη να πάρει άδεια διαρκούς λειτουργίας ήταν συνεχείς. Όμως, για πολλά χρόνια παρέμειναν άκαρπες. Ο Τσιγγιρίδης λειτουργούσε τον πομπό του με ίδια έξοδα καθώς και με έσοδα προερχόμενα από διαφημίσεις, στη διάρκεια των ΔΕΘ. Από τον Σταθμό του Τσιγγιρίδη πέρασαν ουκ ολίγοι καλλιτέχνες. Το γραμμόφωνο μόλις είχε γίνει ηλεκτρικό, οι δίσκοι λιγοστοί κι ακόμη φτωχότερη η Ελληνική δισκογραφία. Ούτε το μαγνητόφωνο είχε έλθει στο προσκήνιο ακόμη. Έτσι, το μουσικό πρόγραμμα αποτελούνταν από ζωντανές εκτελέσεις κομματιών από τραγουδιστές και οργανοπαίχτες, μέσα στο στούντιο. Βασικοί συνεργάτες του Τσιγγιρίδη στη δεκαετία του '30 υπήρξαν οι: Μιχάλης Γροσομανίδης ΤΤΤ, Νίκος Καρμίρης, Αλέκος Στρατίδης εκφωνητές,ελένη Τραϊανού παιδικές εκπομπές, Κοσμάς

19 Τσαντσάνογλου τεχνικός, Απόστολος Κωσταντέλλης βοηθός και οι γερμανοί μηχανικοί Dr.Krauter και Dr.Benz. Κατά την κατοχή Ο ραδιοσταθμός Τσιγγιρίδη παρενέβαλε σκοπίμως από τις αρχές του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου παράσιτα στον προπαγανδιστικό φασιστικό ραδιοφωνικό σταθμό του Μπάρι. Από το ραδιοσταθμό Θεσσαλονίκης ενημερώθηκαν επίσης οι Θεσσαλονικείς την εισβολή των Ιταλών, καθώς το σήμα του ραδιοσταθμού Αθηνών δεν έφτανε στη Θεσσαλονίκη Κατά τη γερμανική κατοχή ο πομπός κατασχέθηκε και ο Τσιγγιρίδης φυλακίστηκε. Οι Γερμανοί στρατιωτικοί πίστευαν ότι θα μπορούσαν να λειτουργήσουν τον πομπό μόνοι τους. όμως αυτό στάθηκε αδύνατο, έτσι την επόμενη κι όλας ημέρα τον αποφυλάκισαν για να μπορέσουν να κάνουν την προπαγάνδα τους. Οι δέκτες είχαν σφραγιστεί από τους κατακτητές κι έτσι ο Τσιγγιρίδης άκουγε το BBC στον δικό του δέκτη (τον οποίο οι Γερμανοί είχαν αφήσει ασφράγιστο για να μπορούν να αναμεταδίδουν διάφορους γερμανικούς σταθμούς) και μετέφερε τα νέα στους γύρω, όταν πήγαινε στο καφενείο. Μάλιστα μια φορά κινδύνεψε να τον πιάσουν επ αυτοφώρω, όμως χάρις στην

20 ετοιμότητά του, πρόλαβε και γύρισε το καντράν σε γερμανικό σταθμό. Mετά την απελευθέρωση ο πομπός αγοράσθηκε από τον Μάρκο Βαφειάδη και λειτούργησε για λίγο υπέρ αυτού, κατά τη διάρκεια του εμφυλίου. Το 1945 επιστρέφει στα χέρια του ιδιοκτήτη του και ξαναρχίζει τις εκπομπές. Για περίπου ένα χρόνο ο πομπός πήρε προσωρινή άδεια συνεχούς λειτουργίας. Παρά τις υποσχέσεις ότι το Ράδιο Τσιγγιρίδη θα παρέμενε ως Ραδιοφωνικός Σταθμός Θεσσαλονικης, το ΕΙΡ (Εθνικό Ιδρυμα Ραδιοφωνίας) απαλλοτριώνει αναγκαστικά με ευτελές ποσό τον σταθμό του Τσιγγιρίδη και εγκαθιστά Αγγλικό στρατιωτικό πομπό MARCONI C WATT,στην εγκατάσταση βραχέων ΤΤΤ στην Δόξα Τριανδρείας,με στούντιο στο Σπίτι του Στρατιώτη στο στρατιωτικό θέατρο της πόλης,όπου εγκαινιάζεται ο κρατικός πλέον Σταθμός της Θεσσαλονίκης την 1η Μαρτίου Ο Χρίστος Τσιγγιρίδης παραμένει άνεργος μετά την αναγκαστική εξαγορά των μηχανημάτων του, καθώς το κρατικό ίδρυμα αποφασίζει να μην αξιοποιήσει την τεχνογνωσία και την εμπειρία του. Οι υποσχέσεις του τότε ΕΙΡ προς τον Τσιγγιρίδη ποτέ δεν τηρήθηκαν, δεν θα πάρει ούτε την πενιχρή αποζημίωση της απαλλοτρίωσης του Σταθμού του, αφού πεθαίνει μέσα στη θλίψη την ίδια χρονιά, τον Δεκέμβριο του 1947, και κηδεύεται με τιμές που ποτέ δεν γνώρισε εν ζωή.

21 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ 1.1 Οργάνωση και λειτουργία Η οργάνωση κάθε ραδιοφωνικού σταθµού είναι άµεσα συνδεδεµένη µε τον τρόπο λειτουργίας του, που µπορεί να διαφέρει αρκετά από την µία περίπτωση στην άλλη. Σηµαντικοί παράγοντες αυτής της διαφοροποίησης είναι η υποδοµή σε εξοπλισµό και κτιριακές εγκαταστάσεις, το διαθέσιµο προσωπικό αλλά ακόµα και το ύφος ή η φιλοσοφία του τρόπου λειτουργίας του κάθε σταθµού. Παρόλα αυτά υπάρχουν συγκεκριµένα βασικά στοιχεία που συντελούν στην επιτυχή λειτουργία κάθε ραδιοφωνικού σταθµού που κατατάσσεται σε επαγγελµατικό επίπεδο. Αυτά αφορούν σε ιδιαίτερες επιλογές οργάνωσης των χώρων εργασίας και του εξοπλισµού του σταθµού, αλλά και στελέχωσής του µε εξειδικευµένο προσωπικό (εικόνα 1.1). Στις περισσότερες χώρες - πρόσφατα και στην Ελλάδα- υπάρχουν νοµοθετηµένες προδιαγραφές που καθορίζουν τις απαιτήσεις και τα κριτήρια έκδοσης άδειας ραδιοφωνικού σταθµού. Έτσι η οργάνωση και ο τρόπος λειτουργίας των σταθµών θέτονται σε συγκεκριµένα πλαίσια. Η βελτιστοποίηση των διαδικασιών παραγωγής και εκποµπής του προγράµµατος είναι ο στόχος κάθε σταθµού. Αυτή επιτυγχάνεται µε κατάλληλη κατανοµή µεταξύ προπαρασκευασµένων και ζωντανών παραγωγών. Ο διαχωρισµός αυτός προϋποθέτει κατάλληλη διαµόρφωση των χώρων εργασίας

22 αλλά και σωστού χρονικού προγραµµατισµού. 1.2 Χώροι Εργασίας Οι ανάγκες καταµερισµού της εργασίας ενός ραδιοφωνικού σταθµού απαιτούν την ύπαρξη των παρακάτω εξειδικευµένων χώρων: Ηχοληψίας (Studios) Ελέγχου Παραγωγής (Production Control) Ελέγχου Ροής (On-Air Control) Παραγωγής Ειδήσεων (News Room) Βοηθητικών χώρων (γραφεία, αναπαυτήρια κλπ) Υπάρχουν συγκεκριµένοι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά το σχεδιασµό ενός στούντιο. Αναφορικά στην ακουστική, είναι: α) η ακουστική αποµόνωση µεταξύ των εσωτερικών χώρων αλλά και εξωτερικού περιβάλλοντος-εσωτερικών χώρων και β) η εσωτερική ακουστική των χώρων του στούντιο. Παράγοντες που επίσης θα συντελέσουν στη σωστή λειτουργία του είναι οι κατάλληλες συνθήκες κλιµατισµού, ο σωστός φωτισµός και τα εργονοµικά έπιπλα. Το κατάλληλο σύστηµα κλιµατισµού θα εξασφαλίζει τη σωστή θερµοκρασία αυτόνοµα στον κάθε χώρο, ενώ ο φωτισµός και τα έπιπλα θα βοηθήσουν στην εξοικείωση µε το χώρο. 1.3 Χώροι ελέγχου ροής και ηχογράφησης Σ ένα στούντιο on air οι χώροι ελέγχου και ηχοληψίας είναι δύο αυτόνοµοι, ηχοµονωµένοι χώροι που όµως επικοινωνούν µεταξύ

23 τους τόσο οπτικά, µέσω γυάλινης επιφάνειας, όσο και ηχητικά, µέσω ενδοεπικοινωνίας. Η γυάλινη επιφάνεια αποτελείται από διπλά τζάµια, τα πάνελ των οποίων δεν είναι παράλληλα ούτε µεταξύ τους ούτε και µε τους τοίχους του στούντιο, προς αποφυγή ηχητικών ανακλάσεων. Βασικός σκοπός των χώρων αυτών είναι η µίξη των ηχητικών πηγών µέσω της κονσόλας ήχου, οι οποίες τελικά κατευθύνονται στον ποµπό απ όπου γίνεται η εκποµπή τους, αντί να εγγραφούν σε αποθηκευτικό µέσο. Αυτό σηµαίνει ότι πρέπει να αποφεύγεται οποιοδήποτε σφάλµα µε κάθε τρόπο. Επειδή δεν υπάρχει δυνατότητα ανάκλησης της ζωντανής εκποµπής λάθη που συµβαίνουν κατά τη διάρκεια του on-air προγράµµατος, όπως το να µην ακουστεί στον αέρα ένα διαφηµιστικό µήνυµα γιατί το µέσο αναπαραγωγής δεν βρισκόταν στο σωστό σηµείο είναι πολύ σηµαντικά.αντίθετα δε δηµιουργούν κανένα πρόβληµα σ ένα στούντιο παραγωγής. Μια γενική αντίληψη για τις ζωντανές εκποµπές είναι η ύπαρξη γρήγορης µετάβασης από πηγή σε πηγή. Για να πετύχουµε ένα σφιχτό πρόγραµµα δε θα πρέπει να υπάρχει καθόλου κενός χρόνος ανάµεσα στο υλικό από τις διάφορες ηχητικές πηγές. Σε µερικές περιπτώσεις µάλιστα µπορεί να υπάρχει και υπερκάλυψη των πηγών. Πεπειραµένοι παραγωγοί ζωντανών εκποµπών αναπτύσσουν έναν ρυθµό, κάτι σα µια έκτη αίσθηση του χρόνου. Σ ένα µικρό σταθµό παραγωγής ζωντανών προγραµµάτων απασχολούνται ένας εκφωνητής, ο οποίος χειρίζεται οτιδήποτε έχει σχέση µε το δικό του πρόγραµµα και ένας ηχολήπτης ο οποίος χειρίζεται το υπόλοιπο πρόγραµµα που τρέχει παράλληλα στο σταθµό. Σε µεγαλύτερους σταθµούς υπάρχει και ένας µηχανικός ήχου που υποστηρίζει την εργασία του εκφωνητή. Η οποία εργασία όταν εκτελείται από ένα άτοµο περιλαµβάνει τα περισσότερα από τα παρακάτω καθήκοντα και είναι κατανοητό ότι είναι αρκετά σύνθετη Χειρισµός της κονσόλας Εύρεση των επιθυµητών σηµείων σε µέσα αναπαραγωγής (ταινίες, δίσκους, CDs, σκληρούς δίσκους Η/Υ) Έλεγχος των ηχητικών στάθµεων που εκπέµπονται Επιλογή της µουσικής Εκφώνηση κειµένων Ένα στούντιο on air είναι στηµένο εργονοµικά για τη µεγαλύτερη

24 διευκόλυνση του χειριστή. Ειδικοί ελέγχουν τις κινήσεις που κάνει ένα άτοµο που εργάζεται σ ένα τέτοιο χώρο και σηµειώνουν πως συνδέονται µε τον απαραίτητο εξοπλισµό που χρησιµοποιεί σε κάθε λειτουργία, για παράδειγµα αν πρέπει να σηκωθεί από τη θέση του για να φτάσει κάποιο CD ή να τεντωθεί για να θέσει σε λειτουργία το κασετόφωνο. Η επιλογή του εξοπλισµού για ένα τέτοιο στούντιο γίνεται σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του προγράµµατος που εκπέµπει. Βέβαια, ένα τυπικό σύστηµα περιλαµβάνει µικρόφωνα για ζωντανές φωνές, µηχανήµατα αναπαραγωγής µουσικής και ηχογραφηµένων µηνυµάτων, ανακοινώσεων και προγραµµάτων, κονσόλα που ελέγχει και κάνει τη µίξη όλων των πηγών και φυσικά συστήµατα παρακολούθησης που επιτρέπουν στο χειριστή να ακούσει τις πηγές µόνες τους ή σε συνδυασµό. Οι ψηφιακές καινοτοµίες που αυτή τη στιγµή εφαρµόζονται κυρίως στα στούντιο παραγωγής εισάγονται και στα on air στούντιο, όπου χρησιµοποιούνται ψηφιακά συστήµατα ελεγχόµενα από υπολογιστές µε αποτέλεσµα τη σταδιακή εξαφάνιση ενός τµήµατος του παραδοσιακού εξοπλισµού. 1.4 Hχομόνωση Είναι φυσικό ότι ούτε ήχοι από το εξωτερικό περιβάλλον επιτρέπεται να εισαχθούν, είτε µέσω τοίχων, πατωµάτων, ταβανιών ή αγωγών κλιµατισµού, ούτε ήχοι από το στούντιο επιτρέπεται να διαφύγουν. Βάσει διεθνών προδιαγραφών και ανάλογα µε τη χρήση τους, καθορίζεται ο απαιτούµενος δείκτης ηχοµόνωσης µεταξύ γειτονικών χώρων. Η ηχοµόνωση επιτυγχάνεται χρησιµοποιώντας κατά την κατασκευή διατάξεις τύπου σάντουιτς που συνδυάζουν πάνελ µεγάλου επιφανειακού βάρους µε ενδιάµεσα πορώδη µαλακά απορροφητικά υλικά.μεγάλη προσοχή χρειάζεται στην επιλογή των θυρών και των παραθύρων. Το δίκτυο του συστήµατος κλιµατισµού θα πρέπει να είναι σχεδιασµένο έτσι ώστε να παγιδεύεται ο ήχος εντός των αγωγών.

25 1.5 Εσωτερική ακουστική Η ποιότητα του ήχου εντός του χώρου επιτυγχάνεται ελέγχοντας το χρόνο αντήχησης και τη διάχυση. Ο χρόνος αντήχησης ελέγχεται από το εµβαδόν που καταλαµβάνουν απορροφητές και ανακλαστήρες, ενώ η οµοιοµορφία της διάχυσης µέσα στο χώρο ελέγχεται από την κατανοµή των απορροφητών και των ανακλαστήρων καθώς και από ειδικές διατάξεις διαχυτών Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στη συµπεριφορά των οριζοντίου επιπέδου χαµηλών συχνοτήτων που προκαλούν συντονισµούς µε τοπικά µέγιστα και ελάχιστα µέσα στο χώρο και αντιµετωπίζονται από το σχήµα του περιβλήµατος του χώρου και από ειδικές απορροφητικές διατάξεις χαµηλών συχνοτήτων. Είδη ραδιοφωνικών εκπομπών Η ραδιοφωνική εκπομπή μπορεί να είναι είτε ζωντανή είτε ηχογραφημένη. Όταν η εκπομπή γίνεται την ώρα που ακούνε οι

26 ακροατές λέγεται Ζωντανή, ενώ όταν μεταδίδουμε ένα αποθηκευμένο αρχείο που έχει ηχογραφηθεί σε προηγούμενο χρόνο από αυτόν που ακούνε οι ακροατές του ραδιοφώνου λέγεται Ηχογραφημένη. Η ραδιοφωνική εκπομπή, μπορεί να έχει διάρκεια σύντομη όπως ένα ραδιοφωνικό μήνυμα, δηλαδή από δευτερόλεπτα μέχρι μερικά λεπτά, ή μεγάλης διάρκειας η οποία προγραμματίζεται από τον σταθμό για να ακούγεται σε συγκεκριμένη μέρα και ώρα. Το περιεχόμενη της εκπομπής καθορίζεται από το Ραδιοφωνικό Παραγωγό. Η εκπομπή μπορεί να συμπεριλαμβάνει ομιλία ή μουσική. Όταν γίνεται με ομιλία, το περιεχόμενό της μπορεί να έχει σχέση με ειδήσεις, όπως είναι με τα πολιτικά, δηλαδή τι συμβαίνει στη χώρα μας και έξω από αυτή, και τα αθλητικά. Επίσης, μπορεί να είναι εκπομπή με περιεχόμενο ιστορικό, ποιητικό, να κάνουν συνέντευξη ή και μερικές φορές να αναδεικνύουν προϊόντα μέσω διαφημίσεων. Στη ραδιοφωνική εκπομπή με μουσική συμπεριλαμβάνεται η ελληνική και η ξένη μουσική, παλιά αλλά και σύγχρονη, όπως είναι η τζαζ και η έθνικ μουσική, η κλασική και η όπερα. Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα ραδιοφωνικών εκπομπών Οι ραδιοφωνικές εκπομπές έχουν άμεση και έγκυρη ενημέρωση, σύντομο εύληπτο λόγο και ενημερώνονται γρήγορα. Επίσης ο προφορικός λόγος ρέει ευχάριστα και αναπτύσσεται κρίση και φαντασία. Δεν απαιτεί προσήλωση. Τα ραδιόφωνα βρίσκονται σε όλα τα

27 νοικοκυριά και έτσι οι εκπομπές λειτουργούν επί 24ώρου βάσεως με ζωντανές συνδέσεις σε όλο τον κόσμο και με αμεσότερο διάλογο στο κοινό. Όμως, υπάρχει απουσία εικόνας, βίντεο και εκδηλώνει horror vacui, δηλαδή ο τρόμος του κενού, η απαρέσκεια για τα κενά διαστήματα σε καλλιτεχνική σύνθεση, σελίδα εντύπου, κλπ. Ποιο είναι το καθεστως της λειτουργιας των ραδιοφωνικων σταθμων 1 Επιτρέπεται η ίδρυση, εγκατάσταση και λειτουργία ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθµών, που εκπέµπουν σήµα κοινής λήψης από τους οικιακούς δέκτες στους διαθέσιµους για το σκοπό αυτό διαύλους ή τις διαθέσιµες ραδιοσυχνότητες, µόνο µετά από άδεια που χορηγείται σύµφωνα µε τις διατάξεις του νόµου αυτού. Οι άδειες χορηγούνται για την εξυπηρέτηση του δηµόσιου συµφέροντος και η χρήση τους συνιστά δηµόσια λειτουργία. Οι σταθµοί στους οποίους χορηγούνται οι άδειες υποχρεούνται να µεριµνούν για την ποιότητα του προγράµµατος, την αντικειµενική ενηµέρωση, τη διασφάλιση της πολυφωνίας, καθώς και την προαγωγή του πολιτισµού µε τη µετάδοση εκποµπών λόγου και τέχνης. 2 Η άδεια ίδρυσης, εγκατάστασης και λειτουργίας αφορά ασύρµατη εκποµπή σε ορισµένο ή ορισµένους διαύλους ραδιοσυχνοτήτων, µέσω επίγειων ποµπών ή και µέσω δορυφόρων της κατηγορίας

28 απευθείας εκποµπής προς το κοινό ή της σταθερής δορυφορικής υπηρεσίας, εφόσον η ανοδική δέσµη µεταδίδεται από την Ελλάδα απευθείας προς το δορυφόρο ή µε τη µεσολάβηση προηγούµενης φάσης µεταφοράς του σήµατος µε οποιαδήποτε τεχνική µέθοδο ή χρησιµοποιείται δυναµικό δορυφόρου που ανήκει στην Ελλάδα ή την εκµετάλλευσή του ολική ή µερική έχει η Ελλάδα, µέσω ΠΛHPOΦOPHΣH & HMOΣIOTHTA ΣTO KΠΣ : Συλλογή Kοινοτικής και Eθνικής Nοµοθεσίας 192 της αρµόδιας για το ζήτηµα αυτό αρχής ή του αρµόδιου φορέα. Η χρήση του ενός ή των περισσότερων διαύλων συχνοτήτων παραχωρείται µε τον όρο ότι η εκποµπή θα πραγµατοποιείται από ορισµένη ή ορισµένες θέσεις για ολόκληρο ή τµήµα του 24ώρου και υπό τις τεχνικές προδιαγραφές που ορίζουν οι σχετικές διεθνείς συµβάσεις, η συναφής εθνική νοµοθεσία και η κοινή υπουργική απόφαση της παραγράφου 7 του παρόντος άρθρου. Η µεταφορά του ραδιοτηλεοπτικού σήµατος µεταξύ των σηµείων παραγωγής και από τα σηµεία παραγωγής προς τους επίγειους ποµπούς ή και τους επίγειους δορυφορικούς σταθµούς των παραπάνω δύο κατηγοριών γίνεται σύµφωνα µε τις σχετικές διατάξεις του ν. 2246/1994 (ΦΕΚ 172 Α'), όπως ισχύει. 3.α) Οι ιδιωτικοί τηλεοπτικοί σταθµοί της παραγράφου 1 διακρίνονται σε τρεις (3) κατηγορίες: α. Σε σταθµούς εθνικής εµβέλειας που καλύπτουν το σύνολο της επικράτειας. Η άδεια αυτής της κατηγορίας χορηγείται υπό τον πρόσθετο όρο της κάλυψης όλης της επικράτειας µέσα σε ένα (1) έτος και της κάλυψης όλων των νησιωτικών και µεθοριακών περιοχών µέσα σε εννέα (9) µήνες από τη χορήγηση της άδειας. Το χρονικό αυτό διάστηµα παρατείνεται κατά το χρόνο που είναι αναγκαίος, σύµφωνα µε τις σχετικές υποδείξεις του Υπουργείου Μεταφορών και Επικοινωνιών, εφόσον για τεχνικούς λόγους δεν είναι εφικτή η κάλυψη ορισµένων περιοχών. Σταθµοί εθνικής εµβέλειας θεωρούνται και οι τηλεοπτικοί σταθµοί που εκπέµπουν το σήµα τους µέσω δορυφόρου, σύµφωνα µε το εδάφιο α' της παραγράφου β. Σε σταθµούς περιφερειακής εµβέλειας που καλύπτουν το ευρύτερο γεωγραφικό διαµέρισµα, το οποίο οριοθετείται µε την

29 κατά την παράγραφο 7 του άρθρου αυτού κοινή απόφαση των Υπουργών Μεταφορών και Επικοινωνιών και Τύπου και Μ.Μ.Ε. Η άδεια αυτής της κατηγορίας χορηγείται υπό τον όρο της κάλυψης όλης της περιφέρειας µέσα σε έξι (6) µήνες από τη χορήγηση της άδειας. γ. Σε σταθµούς τοπικής εµβέλειας που καλύπτουν τον αντίστοιχο νοµό ή περισσότερους προσδιορισµένους όµορους νοµούς. Η άδεια αυτής της κατηγορίας χορηγείται υπό τον όρο της κάλυψης όλης της περιοχής του σταθµού µέσα σε τέσσερις (4) µήνες από τη χορήγηση της άδειας. 4. Στους σταθµούς για τους οποίους απαιτείται άδεια ίδρυσης, εγκατάστασης και λειτουργίας περιλαµβάνονται και αυτοί που εκπέµπουν ή αναµεταδίδουν µε χρήση επίγειων ποµπών ή µέσω δορυφόρου µε ανοδική δέσµη, που εκπέµπεται από την Ελλάδα απευθείας προς το δορυφόρο ή µε τη µεσολάβηση προηγούµενης φάσης µεταφοράς του σήµατός του µε οποιαδήποτε τεχνική µέθοδο και µε σήµα κοινής λήψης από τους οικιακούς δέκτες, τηλεοπτικά προγράµµατα που εκπέµπονται ή αναµεταδίδονται µέσω δορυφόρου µε ανοδική δέσµη, που εκπέµπεται από άλλο κράτος ή από τις επίγειες συχνότητες ή από ενσύρµατα συστήµατα µετάδοσης σήµατος άλλου κράτους και εφόσον έχουν το σχετικό συµβατικό δικαίωµα. Η µεταφορά των προγραµµάτων προς τους σταθµούς ή και τους δορυφόρους εκποµπής θα γίνεται σύµφωνα µε το τελευταίο εδάφιο της παραγράφου 2 του άρθρου αυτού. 5. (Καταργήθηκε από µε την παρ. 2 άρθρου 23 Ν. 2644/1998, ΦΕΚ Α' 233). 6. (Καταργήθηκε από , εκτός του στοιχείου η, µε την παρ. 2 άρθρου 23 Ν. 2644/1998, ΦΕΚ Α' 233). η. Με προεδρικό διάταγµα, που εκδίδεται µέσα σε έξι (6) µήνες από τη θέση σε ισχύ του νόµου αυτού, µε πρόταση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων, Μεταφορών και Επικοινωνιών και Τύπου και Μ.Μ.Ε., καθορίζονται τα σχετικά: ΝOMOΣ 2328/1995 (ΦΕΚ 159/A/3.8.95) 193 αα) µε την υποχρέωση ή τη δυνατότητα εγκατάστασης κεντρικής κεραίας τηλεόρασης σε κτίρια ή κτιριακά συγκροτήµατα ή χωριά ή οικοδοµικά τετράγωνα ή γειτονιές, ββ) τις τεχνικές προδιαγραφές της κεραίας αυτής και

30 της αντίστοιχης καλωδιακής δικτύωσης, γγ) τον τρόπο σύνδεσης των επί µέρους χρηστών µε την κεντρική αυτή κεραία, δδ) την εγκατάσταση δικτύων καλωδιακής τηλεόρασης και κάθε άλλου συναφούς συστήµατος µετάδοσης ήχου και εικόνων και ιδίως τα σχετικά µε τη χρήση κοινόχρηστων χώρων, χώρων που ανήκουν στο ηµόσιο ή Ο.Τ.Α., τους περιορισµούς της ιδιοκτησίας που συνεπάγεται η εγκατάσταση τέτοιων δικτύων και τις τεχνικές προδιαγραφές που πρέπει να πληρούνται από αυτά, εε) τον τρόπο σύνδεσης των επί µέρους χρηστών µε τα δίκτυα αυτά, στστ) την ένταξη κάθε είδους δικτύων καλωδιακής τηλεόρασης ή συστηµάτων κεντρικής κεραίας που λειτουργούν ήδη στις ρυθµίσεις του προεδρικού αυτού διατάγµατος, ζζ) κάθε λεπτοµέρεια σχετική µε τις υποπεριπτώσεις αα' έως και στστ'.

31 H ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟΥ Τα πρώτα βήματα εξέλιξης του Το 1865 ο Μάξγουελ εξέφρασε τη θεωρία της ραδιοτηλεγραφίας. Υποστήριξε την ύπαρξη ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων που έχουν τα ίδια φυσικά χαρακτηριστικά με το φως, διαφέρουν όμως από αυτό αποκλειστικά και μόνο στο μήκος του κύματος.η θεωρία του Μάξγουελ έγινε δεκτή με πολλές επιφυλάξεις από το επιστημονικό κόσμο της εποχής του, όμως τα πειράματα του Χερτζ επαλήθευσαν αυτή τη θεωρία ( ). Ο Χερτζ κατάφερε να παράξει, να παρατηρήσει και να μελετήσει τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα. Μπορούμε να πούμε ότι από την εποχή του Χερτζ εφευρέθηκε η ραδιοτηλεγραφία, όμως δεν είχε γίνει το δεύτερο μεγάλο βήμα, η πρακτική εφαρμογή της. Καθοριστική ήταν η συμβολή του ρώσου Α.Σ. Ποπόφ ο οποίος, το 1895, εφηύρε πλήρη διάταξη λήψεως των 7 ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, τα οποία παράγονται κατά τις ατμοσφαιρικές διαταραχές. Ανακάλυψε ότι με τη σύνδεση ενός κατακόρυφου αγωγού κεραίας προέκυψε μια αύξηση στην ευαισθησία της συσκευής λήψης. Ο Ποπόφ εφάρμοσε στην πράξη αυτό το δέκτη για να αναγνωρίσει απομακρυσμένες θύελλες. Ένα χρόνο μετά τον Ποπόφ, ο ιταλός Μαρκόνι συνδύασε το πομπό του Χερτζ με κάποιες βασικές τροποποιήσεις, με το δέκτη του Ποπόφ και πραγματοποίησε την πρώτη ραδιοτηλεγραφική σύνδεση. Έτσι καταφέρνει να στείλει ασύρματο σήμα σε απόσταση 3km. Με τη συσκευή αυτή ο Ιταλός Μαρκόνι πηγαίνει στην Αγγλία - που ήταν η μεγαλύτερη ναυτική δύναμη της εποχής - και ιδρύει την εταιρεία 'Marconi Wireless telegraph', η οποία προσφέρει υπηρεσίες στη ναυσιπλοΐα. Τα ραδιοκύματά του δεν μετέδιδαν φωνή αλλά σήματα Μορς. Αργότερα ήρθε ο De Forest για να ανακαλύψει την τρίοδο Λυχνία (audion).

32 Το «audion» έγινε ένα βασικό συστατικό σχεδόν σε όλα τα ραδιόφωνα, τα ραντάρ, την τηλεόραση, και τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές μέχρι που στις αρχές της δεκαετίας του 50 τα τρανζίστορ άρχισαν να χρησιμοποιούνται ευρέως. Η Εξελιξη και η εξαπλωση του Το 1926 έχουμε την παραγωγή ενός δέκτη αρκετά εύχρηστου, ποιοτικού και φτηνού. Από τότε το ραδιόφωνο κατακτά ένα πολύ ευρύ κοινό. Στην πο- ρεία έχουμε τη σύσταση και της νομοθεσίας για την οργάνωση των σταθμών και των συχνοτήτων. Η εδραίωση όμως του ραδιοφώνου έρχεται μετά το 1930, όπου σ' αυτή την περίοδο δημιουργείται το καλά οργανωμένο δίκτυο σταθμών (κρατικών και ιδιω- τικών) τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη. Ο αριθμός των ραδιοφωνικών σταθμών αυξήθηκε σ όλο τον κόσμο από 600 περίπου κατά το τέλος του 1925 σε 1300 το 1935 και υπήρχαν τουλάχιστον σταθμοί στις αρχές της δεκαετίας του Στα τέλη της δεκαετίας του '40 με αρχές της δεκαετίας του '50 το ραδιόφωνο αποκτά ένα νέο ανταγωνιστή, την τηλεόραση η οποία έχει στα χέρια της ένα πολύ δυνατό όπλο έναντι του ραδιοφώνου, την εικόνα. Η ακροαματικότητα του ραδιοφώνου πέφτει κατακό- ρυφα και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί ψάχνουν λύσεις. Η λύση έρχεται το '50-'60 με την εμφάνιση της δημοφι- λέστατης μουσικής Rock 'n Roll. Η κρίση ξεπερνιέται και το ραδιόφωνο καθιερώνεται ως αποκλειστικά ψυχαγωγικό-μουσικό μέσο. Τέλη δεκαετίας του '70 ουσιαστικά το ραδιόφωνο εισέρχεται στην τελευταία φάση της ωριμότητάς του. Τις λυχνίες αντικαθιστούν τα μικρά τρανζίστορ.

33 Το ραδιόφωνο και το κασετόφωνο συνδυάζονται σε μια συσκευή. Τη δεκαετία του 80 η σμίκρυνση των ηλεκτρονικών εξαρτημάτων Διάφοροι τύποι τρανζίστορ παράλληλα με την αλματώδη βελτίωση στα χαρακτηριστικά τους δίδει την δυνατότητα στους σχεδιαστές να παρουσιάσουν το πρώτο ραδιό- φωνο τσέπης σε μέγεθος πιστωτικής κάρτας. Η πλημμυρίδα πια της ψηφιακής τεχνολογίας έχει οδηγήσει στην μεγάλη εξάπλωση του ραδιοφώνου. Υπάρχει πλέον παντού :στο αυτοκίνητο, στο στερεοφωνικό, στο κινητό, στην τηλεόραση, στο δια- δίκτυο, στο MP3-4 κ.α.

34 ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟΥ Τη δεκαετία του 90 που το internet και το download ουσιαστικά δεν υπήρχαν στην Ελλάδα, το ραδιόφωνο είχε γίνει το μέσο της ενημέρωσης όχι μόνο ειδησεογραφικής, αλλά και της μουσικής. Μάθαινες από το ραδιόφωνο τι συναυλία έρχεται, ποιο είναι το επόμενο μεγάλο κομμάτι, ακόμα και που να πας για ποτό το βράδυ. Και ξαφνικά -ή και όχι τόσο ξαφνικά- ήρθε η πτώση και το ραδιόφωνο έχασε τη ζωντάνια και την έντασή του. Έχασε τον ρόλο του στην καθημερινότητά μας. Όμως για κάποιους παραμένει ένας πιστός φίλος, ενώ για κάποιους άλλους έχει πεθάνει. Τι φταίει και γιατί πήγαμε εκεί; Απειλείται το ραδιόφωνο σήμερα; Το ραδιόφωνο σήμερα αντιμετωπίζει πολλές «απειλές», αλλά παρά τις αντίθετες εικασίες ορισμένων, το ραδιόφωνο διανύει μια πολύ καλή περίοδο. Έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει πολύ αποτελεσματικά μία «απειλή», το internet. Το ραδιόφωνο έχει καταφέρει να ενσωματώσει, και άλλοτε να πορεύεται παράλληλα με το internet, χωρίς σημαντικές απώλειες. Έχει καταφέρει να μη κινδυνεύει από αυτό αλλά να τροφοδοτείται και να ενισχύεται από την παράλληλη δυνατότητα επικοινωνίας και τη διαδικασία άμεσης ανεύρεσης ενός κομματιού, που προσφέρει η νέα τεχνολογία. Άλλωστε, το internet φιλοξενεί με άνεση το ραδιόφωνο, στην ίδια ακριβώς φόρμα - ενώ αντιθέτως, ανταγωνίζεται συντριπτικά την ραδιοτηλεοπτική δημοσιογραφία, με τα δικά του μέσα Την ίδια απειλή είχε δεχτεί το ραδιόφωνο και παλαιότερα, από το walkman, τα video (clips), το discman κλπ. Εξακολουθεί όμως να παραμένει μεταξύ των δημοφιλέστερων μέσων. Όμως ποιο είναι το μέλλον του

35 ραδιοφώνου; Μήπως είναι στο internet; Θα έχουμε αυτοκίνητα με ή χωρίς ραδιόφωνο; Το μέλλον του ραδιοφώνου είναι το ψηφιακό ραδιόφωνο αλλά και το διαδικτυακό. Ψηφιακό ραδιόφωνο Το DAB (Digital Audio Broadcasting) ξεκίνησε ως ένα ευρωπαϊκό ερευνητικό έργο στη δεκαετία του 1980 και το BBC ξεκίνησε το πρώτο ψηφιακό ραδιόφωνο, το Η τεχνολογία DAB αποτελεί συνέχεια των συχνοτήτων ΑΜ (1920) και FM (1940). Αυτό σημαίνει ότι σταματάμε να «ακούμε» όπως άκουγαν αναλογικά οι φίλοι του ραδιοφώνου της δεκαετίας του 1960 και 1970, καθώς με το DAB τα πράγματα αλλάζουν. Το ψηφιακό ραδιόφωνο μπορεί να προσφέρει περισσότερα ραδιοφωνικά προγράμματα μεγαλύτερο φάσμα από το αναλογικό ενώ πολλές χώρες στον κόσμο διαθέτουν δέκτες DAB από τα τέλη της δεκαετίας του ενενήντα. Συγκεκριμένα, το Digital Audio Broadcasting είναι μια πλατφόρμα επίγειας μετάδοσης και λήψης ψηφιακού ήχου και άλλων πληροφοριών, όπως κινούμενης εικόνας, κειμένου και γραφικών. Ο ακροατής λήπτης, για να λάβει το εκπεμπόμενο ηχητικό σήμα και τις πληροφορίες, χρησιμοποιεί δέκτες DAB, που είτε ενσωματώνονται σε ράδιο/cd αυτοκινήτου είτε σε επιτραπέζιες αλλά και φορητές συσκευές τύπου walkman. Φυσικά, όπως αρμόζει σε κάθε νέα τεχνολογία και, εν προκειμένω, ψηφιακή, η ποιότητα του ήχου είναι υψηλή και αγγίζει τα επίπεδα της ποιότητας που έχουμε ακούγοντας ένα δίσκο CD. Με λίγα λόγια, το DAB επιλέγει συνεχώς την καλύτερη δυνατή «διαδρομή», ώστε να φτάσει το σήμα στο δέκτη. Το σήμα DAB είτε το λαμβάνουμε είτε όχι δεν υπάρχουν παράσιτα, διακοπές ή στερεοφωνική και μονοφωνική λήψη. Ο ήχος είναι συμπιεσμένος κατά το πρότυπο MPEG1 Audio Layer II, ενώ το bitrate (ρυθμός μετάδοσης) των αρχείων του DAB μπορεί

36 να ξεκινήσει από τα 128kbps και να αγγίξει ακόμα και τα 320kbps. Βέβαια, για να είναι σε θέση ο ακροατής να απολαύσει την ποιότητα της απόδοσης του ψηφιακού ραδιοφώνου θα πρέπει προηγουμένως να αγοράσει δέκτες DAB, έτσι ώστε να τους χρησιμοποιήσει όπου βρίσκεται (στο σπίτι, το αυτοκίνητο, το τρένο ή το γραφείο). Γεγονός το οποίο θα ενισχύσει σε μεγάλο βαθμό τις πωλήσεις των κατασκευαστών ηλεκτρονικών αναλώσιμων και δεκτών, σε ολόκληρο τον κόσμο. Αξίζει να αναφερθεί, ότι το κόστος ενός οικιακού δέκτη DAB ξεκινάει από 100 περίπου και μπορεί να φτάσει έως και τα 1.500, τη στιγμή που το κόστος ενός αναλογικού ραδιοφώνου ξεκινά από τα 10! Σύμφωνα με ένα συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στις Η.Π.Α., έλαβε χώρα συζήτηση για την κατάργηση της ραδιοφωνικής συσκευής στα νέα αυτοκίνητα (αυτό τουλάχιστον σκέφτονται κάποιοι κατασκευαστές). Ο διευθυντής του τμήματος τεχνολογίας της General Motors δήλωσε πως πλέον οι οδηγοί μπορούν να ακούν ραδιόφωνο και να κάνουν οτιδήποτε από τα smartphones, ενώ σημείωσε, πως σύμφωνα με έρευνα της αυτοκινητοβιομηχανίας η νέα γενιά οδηγών δεν θα ακούει ραδιόφωνο. Όμως ποια είναι τα πλεονεκτήματα του ψηφιακού ραδιοφώνου; Η τεχνολογία DAB δε λειτουργεί σήμερα μόνο ως μέσο μετάδοσης της ψηφιακής ραδιοφωνίας, πολύ περισσότερο αποτελεί ένα σύστημα ευέλικτης μετάδοσης δεδομένων με ρυθμό 1,7 Mbit/sec (1,7 εκατομμύρια bit ανά δευτερόλεπτο). Αυτός ο ρυθμός μετάδοσης επιτρέπει όχι μόνο την εκπομπή ραδιοφωνικών προγραμμάτων, αλλά ταυτόχρονα τη μετάδοση κειμένων, εικόνων και δεδομένων. Πρακτικά, αυτό για τον καταναλωτή σημαίνει ότι στο δελτίο καιρού μπορεί να δει παράλληλα τη σχετική

37 εικόνα με τις καιρικές συνθήκες, ενώ στη μετάδοση πληροφοριών για την οδική κυκλοφορία μπορεί να μελετήσει έναν χάρτη με ενδείξεις για το μποτιλιάρισμα. Επίσης, είναι δυνατή η μετάδοση κινούμενων εικόνων σε μορφή MPEG και η λήψη τους στο αυτοκίνητο χωρίς διαταραχές. Μεταξύ άλλων, η τεχνολογία DAB επιτρέπει την αποστολή Fax σε έναν ή περισσότερους παραλήπτες, διαδικασία που εκτελείται σε ελάχιστα δευτερόλεπτα. Αρκεί ο χρήστης, από την πλευρά του, να έχει ένα PC με κάρτα DAB και ένα πρόγραμμα αποστολής Fax. Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα μπουκέτα υπηρεσιών που υποστηρίζει το DAB. Με τον όρο μπουκέτο εννοούμε πως γίνεται εφικτή η παροχή θεματικών υπηρεσιών όπως News, Sport, Jazz, Rock και Dance. Μπορούν, δηλαδή, να δημιουργηθούν προγράμματα που θα αφορούν, για παράδειγμα, ένα συγκεκριμένο είδος μουσικής, όπως Rock, που θα «παίζουν» 24 ώρες το εικοσιτετράωρο αυτό το είδος. Διαδικτυακό ραδιόφωνο Το διαδικτυακό ραδιόφωνο (ή και e-radio) είναι μία αναμεταδιδόμενη υπηρεσία που διαβιβάζεται μέσω του Διαδικτύου. Ξεκίνησε το 1993 στην Αμερική. Πρόκειται για ένα μέσο ροής (stream medium), το οποίο προσφέρει στους ακροατές μία συνεχή ροή ήχου, πάνω στην οποία δεν έχουν έλεγχο όπως και στα κλασικά μεταδιδόμενα ραδιόφωνα. Δεν περιλαμβάνει το κατέβασμα αρχείων αλλά ούτε και την υπηρεσία παροχής φακέλων «κατ' απαίτηση». Οι περισσότεροι ραδιοφωνικοί σταθμοί στο Διαδίκτυο σχετίζονται με έναν ανταποκρινόμενο παραδοσιακό ραδιοφωνικό σταθμό ή δίκτυο σταθμών. Οι ραδιοφωνικοί σταθμοί που εκπέμπουν μόνο μέσω Διαδικτύου είναι συνήθως ελεύθεροι από τέτοιου είδους συνδέσεις. Οι σταθμοί αυτοί είναι συνήθως

38 προσβάσιμοι από οποιοδήποτε μέρος του κόσμου (π.χ. άτομα από Αμερική και Αυστραλία μπορούν να ακούν ένα ελληνικό διαδικτυακό ραδιόφωνο). Αυτό, όπως είναι αναμενόμενο, το καθιστά μια δημοφιλή υπηρεσία για τους μετανάστες αλλά και για ακροατές των οποίων τα ενδιαφέροντα δεν ικανοποιούνται πια από τα κλασικά ραδιόφωνα. Το παραδοσιακό ραδιόφωνο έχει χάσει τη δυναμική του λόγω της άκρατης εμπορευματοποίησης με τις άπειρες διαφημίσεις, τις λίστες τραγουδιών που είναι παντού οι ίδιες καθώς και τις ανούσιες κουβεντούλες των παραγωγών που υποβαθμίζουν τη συμβολή των ραδιοφωνικών σταθμών ως μέσων επικοινωνίας. Η ολοένα και αυξανόμενη επιθυμία για κάτι ιδιαίτερο, ανυπότακτο και ανεξάρτητο μοιάζει να μπορεί να εκπληρωθεί με το διαδικτυακό ραδιόφωνο. Οι υψηλές ταχύτητες που έχει πλέον το internet και η ευκολία με την οποία ο καθένας μπορεί, εύκολα και με μερικά μόνο plug ins να κάνει εκπομπή από το σπίτι του, συνηγόρησαν στο να δημιουργηθούν πολλοί μα πάρα πολλοί διαδικτυακοί ραδιοφωνικοί σταθμοί. Πλέον ο οποιοσδήποτε έχει τη δυνατότητα να κάνει εκπομπή στο internet.στην Ελλάδα υπάρχουν σήμερα περισσότεροι από 300 σταθμοί που εκπέμπουν αποκλειστικά από το Διαδίκτυο. Οι σταθμοί αυτοί μπορεί να περιλαμβάνουν μουσική (κάθε είδους), διαφημίσεις ή όχι και επίσης να μεταδίδουν ζωντανό πρόγραμμα ή τις διαδεδομένες playlists. (Μη κερδοσκοπική, εκτελεστική οργάνωση δικαιωμάτων που συλλέγει πληρωμές για πνευματικά δικαιώματα για λογαριασμό όσων κατέχουν τα κατοχυρωμένα πνευματικά δικαιώματα των ηχογραφήσεων καθώς και των καλλιτεχνών που συμμετέχουν, για μη διαδραστικές ψηφιακές μεταδόσεις, όπως είναι ο δορυφόρος και το διαδικτυακό ραδιόφωνο.) Το διαδικτυακό ραδιόφωνο έχει όντως τη δυνατότητα να προβάλλει τη δυναμική της μουσικής, απαλλαγμένο από διαφημιστικά και επιχειρηματικά συμφέροντα,

39 όσο αυτό είναι βέβαια δυνατόν. Το Διαδίκτυο έτσι, για άλλη μια φορά, συμβάλει στην ελεύθερη έκφραση και διακίνηση ιδεών. ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ Ο ΔΕΚΤΗΣ ΤΟΥ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟΥ Πως δουλεύει αλήθεια το αγαπημένο μας ραδιόφωνο που μας κρατάει συντροφιά με τα τραγούδια του, τις ενημερωτικές εκπομπές του, ακόμη και με ολόκληρα θεατρικά έργα; Πως ταξιδεύει ο ήχος για να φτάσει μέχρι τα ηχεία μας; Ας δούμε όσο πιο απλά γίνεται... Οι παλιές συσκευές ραδιοφώνου αποτελούνταν κατά κύριο λόγο, από πηνία, μεταβλητούς πυκνωτές, λυχνίες και μετασχηματιστές. Όλα αυτά τα μέρη, συνέθεταν ένα ενιαίο σύνολο, το οποίο λάμβανε σήματα πολύ υψηλής συχνότητας. Τα σήματα αυτά, μάλιστα, ταξίδευαν από πολλά χιλιόμετρα μακρυά και μόλις έφταναν στη συσκευή μετατρέπονταν σε ήχο που έφτανε στα αυτιά μας από το μεγάφωνο. Πως όμως γίνεται όλη αυτή η διαδικασία; `Η λειτουργία του ραδιοφώνου

40 Αρχικά να πούμε ότι το σήμα που ταξιδεύει στο αέρα ονομάζεται φέρον, επειδή φέρει ήχο και λοιπές πληροφορίες. Η διαδικασία με την οποία φορτώνεται και μεταφέρεται ο ήχος ονομάζεται διαμόρφωση. Γενικά, στον τηλεπικοινωνιακό τομέα με τον όρο φέρον σήμα ή φέρον χαρακτηρίζεται μια κυματομορφή που έχει υποστεί οποιουδήποτε είδους διαμόρφωση, αναφορικά με ένα σήμα εισόδου. Το τελικό σήμα, μετά την διαμόρφωση, είναι αυτό που μεταδίδει τις πληροφορίες, στην περίπτωση του ραδιοφώνου τον ήχο. Το φέρον σήμα είναι, γενικά, σήμα υψηλής συχνότητας, συχνά μεγαλύτερης από το σήμα εισόδου. Τα σήματα αυτά χρησιμοποιούνται για να μεταδίδονται πληροφορίες με τη μορφή ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, μέσω ενός φυσικού μέσου μετάδοσης, όπως ο αέρας. Μάλιστα, ανάλογα με τη διαμόρφωση, το σήμα μπορεί να ταξιδέψει πολλά χιλιόμετρα μακριά. Γενικά, υπάρχουν αρκετοί διαφορετικοί τρόποι για την διαμόρφωση των σημάτων. Οι δύο πιο δημοφιλείς, που χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο στο ραδιόφωνο είναι τα γνωστά μας FM και AM.

41 Στα FM, από τα αρχικά των λέξεων Frequency Modulation, η διαμόρφωση του σήματος γίνεται κατά συχνότητα, ενώ στα ΑΜ από το Amplitude Modulation, η διαμόρφωση γίνεται κατά πλάτος. Για να αποκωδικοποιήσουν το φέρον σήμα, οι ραδιοφωνικοί δέκτες διαθέτουν κυκλώματα διαχωρισμού τα οποία είναι διαφορετικά για τα δύο είδη διαμόρφωσης. Για τα μεν FM το κύκλωμα αυτό ονομάζεται διευκρινιστής, ενώ για το διαμορφωμένο κατά πλάτος σήμα των Μεσαίων ή ΑΜ, το αντίστοιχο κύκλωμα ονομάζεται φωρατής. Έτσι, το σήμα εκπέμπεται από τους σταθμούς, λαμβάνεται από τις κεραίες που είναι τοποθετημένες σε λόφους και βουνά και αναμεταδίδεται για να φτάσει μέχρι τους δέκτες μας.