ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Ε ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΘΩΜΑΣ ΓΕΡΑΣΙΜΙΔΗΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Ε ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΘΩΜΑΣ ΓΕΡΑΣΙΜΙΔΗΣ"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Ε ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΘΩΜΑΣ ΓΕΡΑΣΙΜΙΔΗΣ ΠΑΝΕΠ.ΕΤΟΣ Αριθµ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΘΡΟΜΒΙΝΗΣ ΙΙΙ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ ΣΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΟΞΕΙΑΣ ΙΣΧΑΙΜΙΑΣ - ΕΠΑΝΑΙΜΑΤΩΣΗΣ ΤΩΝ ΟΠΙΣΘΙΩΝ ΑΚΡΩΝ (ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΕ ΕΠΙΜΥΕΣ) ΝΕΟΦΥΤΟΥ Α. ΖΑΜΠΑ ΙΑΤΡΟΥ ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΥ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΥΠΟΒΛΗΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

2 2

3 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Καθηγητής Νικόλαος Ντόµπρος ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΟΥ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ Καθηγητής Γεώργιος Α. Καπετάνος 3

4 4

5 Η ΤΡΙΜΕΛΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Θ.ΓΕΡΑΣΙΜΙΔΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ (ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ) Χ. ΣΠΥΡΙΔΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Η. ΜΠΑΣΣΑΓΙΑΝΝΗΣ, ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Η ΕΠΤΑΜΕΛΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Θ.ΓΕΡΑΣΙΜΙΔΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ (ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ) Χ. ΣΠΥΡΙΔΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Η. ΜΠΑΣΑΓΙΑΝΝΗΣ, ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Γ.ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Κ.ΚΟΥΖΗ-ΚΟΛΙΑΚΟΥ, ΑΝΑΠΛ.ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ Δ.ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ν.ΣΑΡΑΤΖΗΣ, ΕΠΙΚ.ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ «Η έγκρισης της Διδακτορικής Διατριβής υπό της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης,δεν υποδηλοί αποδοχήν των γνωµών του συγγραφέως» (Νόµος 5343/32,άρθρ και ν.1268/82,άρθρ.50 8 ) 5

6 6

7 Στους γονείς µου Αναστάση και Φρόσω µε ευγνωµονύνη και αγάπη 7

8 8

9 Στούς δασκάλους µου 9

10 10

11 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Α. ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ II. ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ Γραµµωτός µύς 1.1. Ανατοµική και ιστολογική οργάνωση των γραµµωτών µυϊκών ινών Οργάνωση των γραµµωτών µυϊκών ινών Κυτταρική και υποκυτταρική δοµή της µυϊκής ίνας Καρδιακός µύς Πνεύµονες ΙΙΙ. ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΙΣΧΑΙΜΙΑΣ ΕΠΑΝΑΙΜΑΤΩΣΗΣ Ιστορική αναδροµή Παθοφυσιολογία Πρωτοπαθής ιστοπαθολογικές αλλοιώσεις της µυϊκής ίνας στη ισχαιµία Ενδοθηλιακά κύτταρα Αρτηριόλια Τριχοειδή Μετα-τριχοειδή φλεβίδια Αγγειακά αποτελέσµατα υποξίας Ο ρόλος των λευκών αιµοσφαιρίων Φαινόµενο µη-επανακυκλοφορίας Δραστικές µορφές οξυγόνου Ο ρόλος του συµπληρώµατος Αποµακρυσµένα αποτελέσµατα Κλινικές εκδηλώσεις Μυοκάρδιο Εισαγωγή Μηχανισµοί µείωσης της δράσης των ουδετερόφιλων Δηµιουργία ελευθέρων ριζών οξυγόνου Προϊόντα αποκκοκιοποίησης Ουδετερόφιλα και δυσλειτουργία του ενδοθηλίου από το σύνδροµο επαναιµατώσεως Πνεύµονες Αρρυθµίες Κεντρικό Νευρικό Σύστηµα Γαστρεντερικό Σύστηµα Σύνδροµο Πολυοργανικής Δυσλειτουργίας Ιστοπαθολογικές µεταβολές στους πνεύµονες κατα την ισχαιµία επαναιµάτωση Θεραπεία Λευκά αιµοσφαίρια Ελεγχόµενη επαναιµάτωση Αντιοξειδωτικοί παράγοντες

12 5.4. Αναστολείς συµπληρώµατος IV. ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΠΟΝΗΣΗ 1. Ελεύθερες ρίζες οξυγόνου Γενικά Τι είναι οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου Σχηµατισµός ελευθέρων ριζών Βασικές Χηµικές Ιδιότητες των ελευθέρων ριζών Λιπιδική Υπεροξείδωση Μηλονική διαλδεΰδη (MDA) Προσδιορισµός της Μαλονικής διαλδεΰδης (MDA) V. Αντιθροµβίνη ΙΙΙ Βασικά στοιχεία Εισαγωγή Ιδιότητες και τρόπος δράσης Κλινικές εφαρµογές Κληρονοµικές (Συγγενείς) Ανεπάρκειες Επίκτητες Ανεπάρκειες Διάχυτη Ενδαγγειακή Πήξη (ΔΕΠ) Σύνδροµο συστηµατικής φλεγµονώδους απάντησης (SIRS) και ο καταρράκτης της σήψης...92 Β. ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ I. ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΙΙ. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΙ 1. Πειραµατική διάταξη Πρόκληση ισχαιµίας οπισθίου άκρου Περιγραφή πειραµατικών χρόνων Προετοιµασία των δειγµάτων Αντιθροµβίνη ΙΙΙ Τεχνική επεξεργασία των δειγµάτων ΙΙΙ. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ IV. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ V. ΣΥΖΗΤΗΣΗ VI. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ VII. ΠΕΡΙΛΗΨΗ VIII. SUMMARY IX. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

13 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Από τη καθηµερινή ιατρική πρακτική είναι γνωστό ότι η οξεία ισχαιµία των άκρων και συγκεκριµένα των σκελετικών µυών αποτελεί ένα ιδιαίτερα σηµαντικό πρόβληµα, τόσο διαγνωστικά αλλά και θεραπευτικά. Γι αυτό η έγκαιρη διάγνωση µε βάση την κλινική εικόνα, είναι αποφασιστικής σηµασίας για την έκβαση του ασθενούς. Με την πρόοδο της ιατρικής και την εισαγωγή των αντιπηκτικών σκευασµάτων σε ασθενείς υψηλού κινδύνου για αρτηριακή εµβολή ή θρόµβωση (πχ κολπική µαρµαρυγή) που µπορεί να προκαλέσει οξεία αρτηριακή ισχαιµία των άκρων, η κατάσταση αυτή προλαµβάνεται σε ένα µεγάλο ποσοστό αυτών των ασθενών. Τα αδιάγνωστα όµως νοσήµατα που προδιαθέτουν σε αρτηριακή απόφραξη όπως και η κακή ρύθµιση της φαρµακευτικής αγωγής οδηγούν πολλούς ασθενείς στο νοσοκοµείο. Επίσης οι τραυµατικές ή ιατρογενείς κακώσεις, ο αποκλεισµός της αρτηριακής κυκλοφορίας κατά τις αγγειοχειρουργικές επεµβάσεις, ιδιαίτερα µεγάλης διάρκειας όπως π.χ. σε αποκατάσταση ανευρύσµατος κοιλιακής αορτής µπορούν να προκαλέσουν προσωρινά ισχαιµία των κάτω άκρων. Αυτό έδωσε ερέθισµα σε πολλούς ερευνητές να ασχοληθούν µε το φαινόµενο αυτό. Έτσι η συστηµατική αντίδραση που προκαλείται από το προσωρινό αποκλεισµό της κυκλοφορίας στα κάτω άκρα και την επακόλουθη επαναιµάτωση αποτέλεσε ένα µεγάλο πεδίο κλινικής και πειραµατικής έρευνας. Παρ όλη την έρευνα όµως είναι πολλά ερωτήµατα που παραµένουν αναπάντητα ως προς την παθοφυσιολογία του φαινοµένου, αλλά και ως προς της θεραπευτικές επιλογές που θα µπορούσαν να βελτιώσουν τα αποτελέσµατα. Στην Ε Χειρουργική Κλινική του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου όπου έχω την τύχη να εκπαιδεύοµαι το φαινόµενο αυτό έχει διερευνηθεί πειραµατικά ως προς την γένεση του στην τοπική ισχαιµία των κάτω άκρων, όπου τα ευρήµατα έδειχναν την επίδραση του φαινοµένου στην συστηµατική κυκλοφορία 14, αλλά και ως προς την συστηµατική κυκλοφορία µετά την επαναιµάτωση του άκρου στο ήπαρ 15. Επίσης έχει διερευνηθεί πειραµατικά η ισχαιµία και επαναιµάτωση του εντέρου µε την επίδραση θεραπευτικών ουσιών 16. Η ιδέα για την εκπόνηση αυτής της πειραµατικής διατριβής βασίστηκε στην κλινική παρατήρηση των ασθενών που υποβάλλονται σε επαναιµάτωση των κάτω άκρων µετά 13

14 από παρατεταµένη οξεία αρτηριακή απόφραξη. Οι ασθενείς αυτοί παρουσιάζουν επειδείνωση του καρδιοαναπνευστικού συστήµατος παρόµοια µε αυτή που παρατηρείται σε σηπτικούς ασθενείς. Γνωρίζοντας από διάφορες µελέτες την θετική επίδραση της ΑΤ ΙΙΙ σε σηπτικούς ασθενείς γεννήθηκε το ερώτηµα κατά πόσο η ουσία αυτή µπορεί να διαδραµατίσει ένα θετικό ρόλο στο σύνδροµο ισχαιµίας επαναιµάτωσης (ΣΙΕ) του σκέλους Το πειραµατικό µέρος της εργασίας πραγµατοποιήθηκε στο πειραµατικό χειρουργείο της Ε Χειρουργικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης στο Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκοµείο Θεσσαλονίκης που διευθύνεται από τον Καθηγητή κ Θωµά Γερασιµίδη, µε τις προβλεπόµενες άδειες από την κτηνιατρική υπηρεσία. Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερµά τον Καθηγητή κ Θωµά Γερασιµίδη που µου εµπιστεύτηκε την εκπόνηση αυτής της διατριβής και µε στήριξε από την αρχή µέχρι το τέλος. Η προσωπική του καθοδήγηση σε κάθε στάδιο, η εµπειρία και η συνέπεια του αποτέλεσαν την βάση στήριξης σε κρίσιµες καµπές της µελέτης αυτής και µου έδωσαν κουράγιο για να φτάσω στο τέλος. Επίσης η αντίληψη του για την άσκηση της ιατρικής, η αφοσίωση του στον ασθενή η καθοδήγηση για µελέτη, και η παρότρυνση για συνεχή ενηµέρωση για τις ιατρικές εξελίξεις αποτελούν πρότυπο για µένα. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω : - Tο καθηγητή κ. Χαράλαµπο Σπυρίδη για την ηθική του συµπαράσταση, το επιστηµονικό του ενδιαφέρον και τις πολύτιµες συµβουλές του καθ όλη τη διάρκεια της µελέτης. - Τον καθηγητή Καρδιολογίας κ Ηλία Μπασαγίαννη για τις εύστοχες παρατηρήσεις του. - Τον επίκουρο καθηγητή κ Απόστολο Καµπαρούδη που υπήρξε συµπαραστάτης καθ όλη τη διαρκεια της µελέτης και µε βοήθησε σηµαντικά στην οργάνωση του πειραµατικού µέρους. Με την εµπειρία του υπήρξε πολύτιµος βοηθός στην ολοκλήρωση του πειράµατος, και µου έδωσε σηµαντικές συµβουλές ως προς την ερµηνεία των αποτελεσµάτων µε την µοναδική του εµπειρία. - Τον Καθηγητή Βιολογικής Χηµείας κ Γεώργιο Παπαγεωργίου στο Εργαστήριο Βιολογικής Χηµείας της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, όπου έγινε η µέτρηση της Μαλονικής Διαλδεΰδης, για την βοήθεια του, 14

15 καθώς και για την ανθρώπινη προσέγγιση του. Οι µοναδικές του γνώσεις στην βιοχηµεία των ελευθέρων ριζών, καθώς και το βιβλίο του «Βιοχηµεία ελευθέρων ριζών,αντιοξειδωτικά και λιπιδική υπεροξείδωση» αποτέλεσαν χρήσιµα εργαλεία στην ολοκλήρωση αυτής της διατριβής. - Την Αναπληρώτρια Καθηγήτρια κ. Κοκκώνα Κούζη-Κολιάκου για την συνεχή και αµέριστη βοήθειά της τόσο στην επεξεργασία των δειγµάτων όσο και κυρίως κατά την εξαγωγή και συζήτηση των αποτελεσµάτων κατά την παρατήρηση στο ηλεκτρονικό µικροσκόπιο που έγινε στο εργαστήριο Ιστολογίας-Εµβρυολογίας της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης. - Τον Επίκουρο Καθηγητη κ. Ηλιάδη Σταύρο, που µε βοήθησε επίσης στη µέτρηση της Μαλονικής Διαλδεΰδης, αφιερώνοντας πολλές ώρες από τον πολύτιµο του χρόνο στην διαδικασία. - Την Ιατρό Παθολογοανατόµο κ.δοµνίκη Γερασιµίδου που βοήθησε στην λήψη και επεξεργασία κατάλληλων τεµαχίων, στην παρατήρηση των παρασκευασµάτων στο οπτικό µικροσκόπιο που έγινε στο εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατοµικής της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης καθώς και στην εξαγωγή των αποτελεσµάτων. - Τον Αναπληρωτή Καθηγητή κ.πρόδροµο Χυτίρογλου που βοήθησε στην εξαγωγή των αποτελεσµάτων του οπτικού µικροσκοπίου. - Την παρασκευάστρια κ.αναστασία Χατζή για την συνεχή βοήθειά της στην επεξεργασία των δειγµάτων για το ηλεκτρονικό µικροσκόπιο. - Τον Αγγειοχειρουργό κ. Δηµήτριο Καραµάνο για την βοήθεια στην ολοκλήρωση των πειραµάτων στην µέτρηση των βιοχηµικών παραµέτρων και την συνολική συνεισφορά στην ολοκλήρωση της µελέτης. - Τον Αγγειοχειρουργό κ. Χρήστο Κάρκο για τις συµβουλές του ως προς την συγγραφή την εξαγωγή των συµπερασµάτων και την ακαδηµαική του προσέγγιση. - Την αναπληρώτρια καθηγήτρια κ. Ζαφειρούλα Κρίτση από το εργαστήριο Βιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης για τις συµβουλές της και την προµήθεια των πειραµατοζώων. - Τον στατιστικολόγο κ Χρήστο Νάκα για την στατιστική ανάλυση και επεξεργασία των στοιχείων. 15

16 16

17 Α. ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 17

18 18

19 Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η οξεία ισχαιµία του κάτω ή άνω άκρου είναι µια κοινή κλινική εικόνα ιδιαίτερα στη Αγγειοχειρουργική, η οποία µπορεί να προκληθεί από αρτηριακή εµβολή, οξεία αθηροσκληρυντική θρόµβωση, τραυµατική ή ιατρογενή κάκωση ή αποκλεισµό της κυκλοφορίας κατά τη διάρκεια αποκατάστασης αρτηριακών βλαβών όπως σε ανεύρυσµα κοιλιακής αορτής 1. Η αποκατάσταση της κυκλοφορίας στο πάσχον σκέλος γνωστή και ως επαναιµάτωση (reperfusion) όχι µόνο µπορεί να επηρεάσει την επιβίωση των προσβαλλόµενων µυικών κυττάρων, αλλά µερικές φορές είναι δυνατό να επιδεινώσει τη βλάβη των µυϊκών µαζών περισσότερο απ ότι η ίδια η ισχαιµία 2,3 Η κλινική εικόνα είναι χαρακτηριστική και εκδηλώνεται µε οίδηµα του επηρεαζόµενου σκέλους (compartment syndrome), µεταβολική οξέωση και µακροσκοπική µυοσφαιρινουρία εξαιτίας της ραβδοµυόλυσης 4,5 Σε µερικές περιπτώσεις, οξεία νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια, καρδιακή δυσλειτουργία ακόµα και θάνατος µπορούν να συµβούν σαν επακόλουθο της συστηµατικής τοξικής επίδρασης των παραγώγων της επαναιµάτωσης γνωστών και σαν µυονεφροπαθολογικο- µεταβολικό σύνδροµο 6,7 Έτσι η αποκατάσταση της ροής του αίµατος σε ένα άκρο µε οξεία αρτηριακή απόφραξη µπορεί να επιδεινώσει τη βλάβη και να οδηγήσει σε πολλαπλή οργανική ανεπάρκεια ακόµα και στο θάνατο. Το παράδοξο αυτό της συνεχιζόµενης βλάβης κατά τη διάρκεια της επαναιµάτωσης δεν έχει γίνει απόλυτα κατανοητό. Πρόσφατα, πειραµατικές µελέτες έχουν αποδείξει ότι η επαναιµάτωση των ισχαιµικών σκελών προκαλεί σηµαντικές βλάβες σε αποµακρυσµένα όργανα (remote) που περιλαµβάνουν τη καρδιά και τους πνεύµονες 8 Το φαινόµενο αυτό πέρα από την οξεία ισχαιµία που οφείλεται σε τραυµατισµούς και ρήξεις των αγγείων ή θροµβοεµβολικά επεισόδια παρατηρείται και διεγχειρητικά όπως πχ κατά τον αποκλεισµό της κοιλιακής αορτής σε επεµβάσεις αποκατάστασης ανευρυσµάτων της κοιλιακής αορτής ή σε στεφανιαίες παρακάµψεις όπου τίθεται εξωσωµατική κυκλοφορία µε αποκλεισµό των ακρών. Παρά τις τελευταίες εξελίξεις στην χειρουργική τεχνική, την αναισθησιολογία και τα µέσα στις µονάδες εντατικής θεραπείας, αναφέρονται σε εκλεκτική ανοικτή αποκατάσταση ανευρύσµατος κοιλιακής αορτής ποσοστά θνητότητας 3-5% και η πολλαπλή οργανική ανεπάρκεια σε ποσοστό 20%. 19

20 Στην αγγειοχειρουργική πρακτική, εξαιτίας των πιθανών µεταβολικών επιπλοκών καθώς και του ρίσκου που συνεπάγεται µια αγγειοχειρουργική επέµβαση, η πρόγνωση είναι πολύ µικρή όχι µόνο για την διάσωση του άκρου αλλά και για την επιβίωση του ίδιου του ασθενούς σε περιπτώσεις παρατεταµένης οξείας ισχαιµίας των κάτω άκρων. Η καταγεγραµµένη θνησιµότητα σε τέτοιες περιπτώσεις και τα ποσοστά απώλειας του σκέλους ανέρχονται από 30-80% και από 30-50% αντίστοιχα 7,9. Παρόλο που η ισχαιµική βλάβη στους σκελετικούς µύες είναι µεγάλης κλινικής σηµασίας, σχετικά λίγα είναι γνωστά αναφορικά µε τις συστηµατικές αντιδράσεις του οργανισµού σε οξεία ισχαιµία των άκρων. Οι περισσότερες πειραµατικές έρευνες έχουν εστιαστεί στην ισχαιµία του µυοκαρδίου που είναι η πρώτη αιτία θανάτου στους χειρουργικούς ασθενείς κατά την περιεγχειρητική περίοδο 11. Αντίθετα οι επιπτώσεις της οξείας ισχαιµίας και επαναιµάτωσης των άκρων έχουν µελετηθεί πολύ λιγότερο 10. Οι µηχανισµοί όµως οι οποίοι ευθύνονται και σχετίζονται µε αυτό το γεγονός αν και είναι οι ίδιοι στους µύες των άκρων και στο µυοκάρδιο, 12, 13 βρίσκονται ακόµη υπό διερεύνηση και συνεχώς νέα στοιχεία προκύπτουν από την επιστηµονική έρευνα. Είναι ενδιαφέρον ότι τα αποτελέσµατα της επαναιµάτωσης είναι διαφορετικά στους µύες των άκρων απ αυτά της καρδιάς. Οι κύριοι παράγοντες αυτής της διαφοράς είναι οι ακόλουθοι : (1) οι µεγαλύτερες απαιτήσεις σε οξυγόνο κάνουν το µυοκάρδιο πιο ευαίσθητο σε µεταβολές του παρεχόµενου οξυγόνου σε σύγκριση µε τους µύες των άκρων (2) Η δραστικότητα µερικών ενζύµων κλειδιών (πχ LDΗ) στον µεταβολισµό είναι διαφορετική στο µυοκάρδιο και στους σκελετικούς µύες (3) Ο µεγαλύτερος όγκος της µάζας των σκελετικών µυών έχει σαν συνέπεια την απελευθέρωση περισσότερων τοξικών ουσιών µε συνέπεια περισσότερες συστηµατικές επιπλοκές 7 Σε αυτή τη µελέτη θα γίνει µια εκτενής αναφορά στην ιστολογία και φυσιολογία του γραµµωτού µυός, του καρδιακού µυός καθώς και του πνευµονικού ιστού. Στη συνέχεια θα µελετηθούν οι αλλαγές στους παραπάνω ιστούς κατά το σύνδροµο ισχαιµίας και επαναιµάτωσης των κάτω άκρων, καθώς και οι αλλαγές που συµβαίνουν κατά την επαναιµάτωση στη συστηµατική κυκλοφορία και στα ζωτικά όργανα. Ακολούθως θα παρουσιαστούν οι ουσίες µε πιθανή προστατευτική δράση καθώς και η αντιθροµβίνη ΙΙΙ µε τις ιδιότητες της ως αντιπηκτική και αντιοξειδωτική ουσία. Τέλος θα παρουσιαστεί το ειδικό µέρος της µελέτης και τα συµπεράσµατα. 20

21 1. Γραµµωτός µύς II. ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ 1.1. Ανατοµική και ιστολογική οργάνωση των γραµµωτών µυϊκών ινών Οι γραµµωτοί µύες αποτελούν το 40-50% του ανθρώπινου σωµατικού βάρους. Εκτελούν γρήγορη, ισχυρή και συνήθως εκούσια συστολή. Η µικρότερη λειτουργική τους µονάδα είναι η µυϊκή ίνα. Κάθε γραµµωτή µυϊκή ίνα είναι ένα ιδιαίτερα επίµηκες, κυλινδρικό, συσταλτό πολυπύρηνο κύτταρο. Εκτός από τις µυϊκές ίνες, συνδετικός και νευρικός ιστός καθώς και η συνοδός αγγείωση συµβάλλουν στην οργάνωση του γραµµωτού µυός. Σε επιµήκη τοµή οι γραµµωτοί µύες παρουσιάζουν αραιοχρωµατικές και πυκνοχρωµατικές ζώνες, που δίνουν την εντύπωση εγκάρσιων γραµµώσεων ( εικ1). Σε εγκάρσια τοµή οι ωοειδείς πυρήνες βρίσκονται συνήθως στην περιφέρεια των κυττάρων κάτω από την κυτταρική µεµβράνη ( εικ.2) Εικ 1. Επιµήκης τοµή γραµµωτού µυ. Εικ 2. Εγκάρσια διατοµή γραµµωτού µύ 1.2 Οργάνωση των γραµµωτών µυϊκών ινών α.μυϊκή ίνα (µυϊκό κύτταρο) Δέσµη µυϊκών ινών Μύς Οι µυϊκές ίνες διατάσσονται παράλληλα και στενά µεταξύ τους και όλες µαζί παράλληλα προς τον επιµήκη άξονα του µυός. Οι δέσµες σχηµατίζονται από οµάδες 21

22 γειτονικών παράλληλων ινών, ορατών µε γυµνό µάτι. Οµάδες µυϊκών δεσµών σχηµατίζουν το γραµµωτό µυ. Το µέγεθος και ο αριθµός τους εξαρτάται από την κίνηση, που εκτελεί ο εκάστοτε µυς, πχ. ο τετρακέφαλος αποτελείται από µεγάλες µυϊκές δέσµες γιατί εκτελεί αδρές κινήσεις, ενώ οι µυς του οφθαλµού, που εκτελούν λεπτές κινήσεις, αποτελούνται από πολύ µικρές. Εικ. 3. Οι µυϊκές ίνες διατάσσονται παράλληλα και στενά µεταξύ τους και όλες µαζί παράλληλα προς τον επιµήκη άξονα του µυός. Τα µυϊκά δεµάτια σχηµατίζονται από οµάδες γειτονικών παράλληλων ινών. Οµάδες γειτονικών δεµατίων σχηµατίζουν το γραµµωτό µυ. β. Συνδετικός ιστός που περιβάλλει τις µυϊκές ίνες (Επιµύϊο, περιµύϊο, ενδοµύϊο) Το επιµύϊο, ένα παχύ έλυτρο συνδετικού ιστού περιβάλλει όλο το µυ. Από την εσωτερική του επιφάνεια ξεκινούν λεπτότερα διαφράγµατα, που περιβάλλουν κάθε µυϊκό δεµάτιο και αποτελούν το περιµύϊο. Οµοίως από την εσωτερική επιφάνεια του περιµύϊου ξεκινούν πολύ µικρά διαφράγµατα, που περιβάλλουν κάθε µυϊκή ίνα και αποτελούν το ενδοµύϊο. Ο συνδετικός ιστός: 22

23 µεταδίδει τις δυνάµεις, που αναπτύσσονται κατά τη συστολή κάθε ίνας προστατεύει το µυϊκό ιστό από τις µηχανικές πιέσεις φέρει κύτταρα-τασεοϋποδοχείς, τις νευροµυϊκές ατράκτους. φέρει τα αγγεία, λεµφαγγεία και τα νεύρα του µυός Εικ.4 Το επιµύϊο περιβάλλει όλο το µυ. Από την εσωτερική του επιφάνεια ξεκινούν λεπτότερα διαφράγµατα, που περιβάλλουν κάθε µυϊκό δεµάτιο και αποτελούν το περιµύϊο. Από την έσωτερική επιφάνεια του περιµύϊου ξεκινούν πολύ µικρά διαφράγµατα, που περιβάλλουν κάθε µυϊκή ίνα και αποτελούν το ενδοµύϊο γ. Αγγείωση Τα µεγαλύτερα αγγεία εντοπίζονται στο περιµύιο, ενώ τα τριχοειδή, που είναι υπεύθυνα για τη θρέψη του µυός πορεύονται στο ενδοµύϊο. Το τριχοειδικό ενδοθήλιο είναι εξαιρετικά διαπερατό λόγω απουσίας αποφρακτικών συνάψεων, έτσι ώστε να διευκολύνεται η ανταλλαγή ουσιών µεταξύ του ενδοαγγειακού και του εξωαγγειακού διαµερίσµατος. Το άπω άκρο των τελικών αρτηριδίων, ακριβώς πριν τη µετάπτωση στα τριχοειδή, φέρει τον προτριχοειδικό σφιγκτήρα. Σε κατάσταση ηρεµίας του µυός, λόγω σύσπασης των συγκεκριµένων σφιγκτήρων, ένας µεγάλος αριθµός από τριχοειδή παραµένουν κλειστά. Αντίθετα, σε καταστάσεις αυξηµένης µεταβολικής ανάγκης, η χάλαση των προτριχοειδικών σφιγκτήρων παρέχει µεγαλύτερη ποσότητα αίµατος 23

24 δ. Νεύρωση Η συστολή και η αισθητικότητα (πίεση, πόνος, θερµότητα) των γραµµωτών µυών ελέγχεται από το Κ.Ν.Σ, ενώ το Α.Ν.Σ είναι υπεύθυνο για την ολοκλήρωση των µυϊκών αντανακλαστικών και τη ρύθµιση του µυϊκού τόνου. Οι κύριοι νευρικοί κλάδοι διαπερνούν το επιµύϊο και στο περιµύϊο αποσχίζονται σε µικρότερους κλάδους. Στη συνέχεια αυτοί διαχωρίζονται σε αισθητικές και κινητικές ίνες. Οι αισθητικές ίνες καταλήγουν σε εξειδικευµένους µηχανισµούς ( νευροµυικές άτρακτοι, σωµάτια Golgi, σωµάτια Paccini ) ή σε ελεύθερες απολήξεις πόνου. Κάθε κινητική ίνα διακλαδίζεται και διανέµεται σε 3 ως 160 µυϊκές ίνες. Το κινητικό ερέθισµα µεταδίδεται στη µυϊκή ίνα µέσω της τελικής κινητικής πλάκας. Το σύνολο των µυϊκών ινών που νευρώνεται από την ίδια κινητική ίνα ονοµάζεται κινητική µονάδα. Μύες, που εκτελούν αδρές κινήσεις, πχ. τετρακέφαλος, χαρακτηρίζονται από µεγάλο αριθµό ινών ανά κινητική µονάδα, ενώ µύες, που εκτελούν κινήσεις ακριβείας, πχ. µυς δακτύλων, χαρακτηρίζονται από µικρό αριθµό ινών ανά κινητική µονάδα. Οι κινητικές νευρικές ίνες διακρίνονται σε: α ίνες (10-15µ m ), που διανέµονται στις γρήγορες κινητικές µονάδες. β ίνες (10-15µ m ), που διανέµονται στις αργές κινητικές µονάδες και σε κάποιες ενδοκάψιες ίνες της νευροµυϊκής ατράκτου. γ ίνες (2-7µ m ), που διανέµονται στις υπόλοιπες ίνες της νευροµυϊκής ατράκτου ε. Νευροµυϊκές ατράκτοι Οι νευροµυϊκές άτρακτοι είναι οι σχηµατισµοί που «παρέχουν τις πληροφορίες» στο Κ.Ν.Σ σχετικά µε το µήκος και το ρυθµό συστολής των µυών. Η νευροµυϊκή άτρακτος αποτελείται από ένα ατρακτοειδές έλυτρο από ινοκολλαγονώδη ιστό (συνδετικό ιστό), συνεχόµενο µε το περιµύϊο, το οποίο περιβάλλει µια οµάδα 8-15 λεπτών µυϊκών ινών. Αυτές ονοµάζονται ίνες της ατράκτου και διαφοροποιούνται από τις γραµµωτές µυϊκές ίνες, που βρίσκονται εκτός ατράκτου. Μεταξύ των ινών και του ελύτρου υπάρχει υγρό. Οι µυϊκές ίνες της ατράκτου διακρίνονται στις ίνες µε τον πυρηνικό ασκό (ατρακτόµορφο σχήµα µε κεντρική συσσώρευση πυρήνων) και στις ίνες µε την πυρηνική αλυσίδα (οµοιόµορφο εύρος µε πυρήνες, που διατάσσονται επιµήκως). Οι κινητικές ίνες 24

25 γ νευρώνουν τις µυϊκές ίνες της ατράκτου και έτσι ρυθµίζεται το µήκος των τελευταίων σε σχέση µε την έκταση του µυός. Η έκταση του µυός καταγράφεται από τις σπειροειδείς νευρικές απολήξεις, οι οποίες περιβάλλουν τις ίνες της ατράκτου, σχηµατίζοντας τις ειδικές αισθητικές κεντροµόλες ίνες που επιστρέφουν στο νωτιαίο µυελό. Τα τενόντια σωµάτια Golgi είναι σχηµατισµοί που εντοπίζονται στην περιοχή των τενόντων του µυός και παρέχουν πληροφορίες στο Κ.Ν.Σ. σχετικά µε την τάση, που αναπτύσσεται στα άκρα του µυος Κυτταρική και υποκυτταρική δοµή της µυϊκής ίνας Μέγεθος - σχήµα Η µυϊκή ίνα είναι επιµήκης και κυλινδρική. Σε εγκάρσια διατοµή ωστόσο εµφανίζει µάλλον πολυγωνικό σχήµα. Μπορεί να εκτείνεται από τη µια άκρη του µυός ως την άλλη και η διάµετρός της εξαρτάται από το είδος της κίνησης του µυός, το φύλο, την ηλικία, τη φυσική κατάσταση του ατόµου και τη θέση που κατέχουν στο µυ. Κυτταρικά οργανίδια Η µυϊκή ίνα είναι πολυπύρηνο κύτταρο. Η κυτταρική της µεµβράνη ονοµάζεται σαρκείληµµα, το κυτταρόπλασµά της σαρκόπλασµα και το ενδοπλασµατικό της δίκτυο σαρκοπλασµατικο δίκτυο αντίστοιχα. (εικ 5) ΕΙΚ 5. Η κυτταρική µεµβράνη της µυϊκής ίνας ονοµάζεται σαρκείληµµα, το κυτταρόπλασµά της σαρκόπλασµα και το ενδοπλασµατικό της δίκτυο σαρκοπλασµατικο δίκτυο αντίστοιχα 25

26 Μυοινίδια Το σαρκόπλασµα κάθε µυϊκής ίνας περιλαµβάνει πλήθος από όµοιες, παράλληλες υποµονάδες, που ονοµάζονται µυοϊνίδια (εικ 6). Σε εγκάρσια διατοµή µοιάζουν µε κουκίδες µέσα στο σαρκοπλασµατικό δίκτυο. Η λειτουργική επαναλαµβανόµενη υποµονάδα του µυοϊνιδίου είναι το σαρκοµέριο (εικ. 6), για του οποίου τη συστολή είναι απαραίτητη η παρουσία ιόντων Ca ++. Σε δεδοµένη χρονική στιγµή το µήκος όλων των σαρκοµερίων ενός µυοϊνιδίου είναι το ίδιο, αφού οι συστολές τους είναι απόλυτα συγχρονισµένες. Εικ 6. Η λειτουργική επαναλαµβανόµενη υποµονάδα του µυοϊνιδίου είναι το σαρκοµέριο Στο ηλεκτρονικό µικροσκόπιο τα σαρκοµέρια εµφανίζουν χαρακτηριστική εγκάρσια γράµµωση µε «φωτεινές» και «σκοτεινές» ζώνες (εικ 7). Μεταξύ δυο σαρκοµερίων διακρίνουµε την ηλεκτρονιοπυκνοτική γραµµή Ζ (εικ 8). Η απόσταση µεταξύ δυο διαδοχικών γραµµών Ζ ισούται µε το µήκος του σαρκοµερίου. Οι δυο φωτεινές ζώνες εκατέρωθεν της Ζ γραµµής σχηµατίζουν τη ζώνη Ι (εικ 7). Μεταξύ δυο διαδοχικών ζωνών Ι παρεµβάλλεται η ζώνη Α (εικ 7), η οποία στο κέντρο της διχοτοµείται από τη φωτεινή ζώνη Η (εικ 7). Στο κέντρο της ζώνης Η διακρίνουµε τη πυκνοχρωµατική γραµµή Μ (εικ 7). 26

27 Εικ.7 Μεταξύ δυο σαρκοµερίων διακρίνεται η ηλεκτρονιοπυκνοτική γραµµή Ζ. Η απόσταση µεταξύ δυο διαδοχικών γραµµών Ζ ισούται µε το µήκος του σαρκοµερίου. Οι δυο φωτεινές ζώνες εκατέρωθεν της Ζ γραµµής σχηµατίζουν τη ζώνη Ι. Μεταξύ δυο διαδοχικών ζωνών Ι παρεµβάλλεται η ζώνη Α, η οποία στο κέντρο της διχοτοµείται από τη φωτεινή ζώνη Η. Στο κέντρο της ζώνης Η διακρίνεται τη πυκνοχρωµατική γραµµή Μ. Εικ.8. Η απόσταση µεταξύ δυο διαδοχικών γραµµών Ζ ισούται µε το µήκος του σαρκοµερίου. 27

28 Σαρκοπλασµατικό δίκτυο Ο κύριος ρόλος του σαρκοπλασµατικού δικτύου είναι ο έλεγχος της ροής των ιόντων Ca ++ κατά τη συστολή (παροχή Ca ++ ) και τη χάλαση (έλλειψη Ca ++ ) του µυός. Αποτελείται από ένα διακλαδισµένο πλέγµα σαρκοσωληνίσκων που περιβάλλει κάθε µυοϊνίδιο. Σύστηµα Τ σωληνίσκων Η οµοιόµορφη και ταυτόχρονη συστολή του γραµµωτού µυός εξασφαλίζεται µε τους εγκάρσιους ή Τ σωληνίσκους, οι οποίοι αποτελούν βαθιές σωληνοειδείς εγκολπώσεις του σαρκειλήµµατος. Οι Τ σωληνίσκοι σχηµατίζουν ένα πολύπλοκο αναστοµωτικό δίκτυο, που περιβάλλει τις Α και Ι ζώνες. Στις αντίθετες πλευρές κάθε Τ σωληνίσκου εκτείνονται οι τελικές δεξαµενές του σαρκοπλασµατικού δικτύου. Το σύµπλεγµα, που αποτελείται από : (α) το σαρκοπλασµατικό δίκτυο, (β) τους Τ - σωληνίσκους και (γ) το σαρκοπλασµατικό δίκτυο, ονοµάζεται τριάδα του σκελετικού µυός. Στην τριάδα η εκπόλωση του σαρκειλήµµατος ξεκινά από τους Τ σωληνίσκους και µεταδίδεται στο σαρκοπλασµατικό δίκτυο. Πυρήνες, Κυτταροσκελετός και Συνδετικά Μόρια Οι πυρήνες βρίσκονται περιφερικά στο σαρκόπλασµα και είναι οµοιόµορφα κατανεµηµένοι κατά µήκος της µυϊκής ίνας. Κοντά τους εντοπίζονται πολλά κυστίδια του συµπλόκου Golgi και λυσοσώµατα. Ο κυτταροσκελετός αποτελείται από νηµάτια ακτίνης, τα οποία συνδέονται µε µια πρωτείνη, τη δυστροφίνη. Η δυστροφίνη συνέχεται µε ένα σύµπλεγµα γλυκοπρωτεϊνών, που είναι αγκυροβοληµένες στο σαρκείληµµα. Το σύµπλεγµα των γλυκοπρωτεϊνών στην εξωτερική επιφάνεια του κυττάρου συνδέεται µε την πρωτεϊνη µεροσίνη. Η µεροσίνη είναι συστατικό της βασικής µεµβράνης που περιβάλλει κάθε γραµµωτή µυϊκή ίνα. Έτσι, οι δυνάµεις συστολής µεταφέρονται στην εξωκυττάρια θεµέλια ουσία µέσω του συστήµατος κυτταροσκελετού-δυστροφίνης γλυκοπρωτεινών σαρκειλήµµατος βασικής µεµβράνης. Τα µυοϊνίδια συνδέονται µεταξύ τους και µε την κυτταρική µεµβράνη µέσω του συνδετικού µορίου της δεσµίνης. 28

29 Εικ 9. Κάθε παραλληλόγραµµο αποτελεί ένα σαρκοµέριο, που αφορίζεται από δύο γραµµές Ζ. Η γραµµή Ζ βρίσκεται στο κέντρο της ζώνης Ι. Στο κέντρο του κάθε σαρκοµερίου διακρίνεται η γραµµή Μ, η οποία αµφοτερόπλευρα περιβάλλεται από µία λεπτή διαφανέστερη ταινία Η. Η µεγάλη κεντρική ανισότροπη ζώνη Α περιλαµβάνει όλο το µήκος των ινιδίων της µυοσίνης και εκατέρωθεν τµήµα των ινιδίων της ακτίνης που εκπορεύονται από τις γραµµές Ζ. Διακρίνονται ακόµη πυρήνας µυϊκού κυττάρου, µιτοχόνδρια και εγκάρσιο ή Τ σωληνάριο. (25000) 2. Καρδιακός µύς Η καρδιά είναι η «αντλία» του κυκλοφορικού συστήµατος. Συνεπώς, ο καρδιακός µυϊκός ιστός, για να ανταποκριθεί στο ρόλο του, είναι απαραίτητο να κάνει ρυθµικές, ακούσιες, συνεχείς και ισχυρές συστολές, που απαιτούν µεγάλα ποσά ενέργειας. Οι καρδιακές µυϊκές ίνες ( εικ.10,11,12 ) είναι κυλινδρικά και επιµήκη κύτταρα µε ένα ή δυο το πολύ κεντρικούς πυρήνες. Στις άκρες κάθε ίνας υπάρχουν αποφυάδες, που έρχονται σε επαφή αντίστοιχα µε τις αποφυάδες γειτονικών καρδιακών ινών. Οι συνδέσεις αυτές σχηµατίζουν ένα τρισδιάστατο πλέγµα, που επιτρέπει στον καρδιακό µυ να συστέλλεται κυµατοειδώς, µε αποτέλεσµα την προώθηση του αίµατος και την κένωση των καρδιακών κοιλοτήτων 29

30 Εικ 10. Δοµή καρδιακής ίνας Εικ 11. Καρδιακος µυς σε εγκάρσια τοµή Εικ 12. Καρδιακος µυς σε επιµήκη τοµή Ανατοµική και ιστολογική οργάνωση του καρδιακού µυ Ο καρδιακός µυς είναι ο µόνος µυς του σώµατος, που έχει τη δυνατότητα να συστέλλεται αυτόµατα ακόµα και αν καταργηθεί η νεύρωσή του. Ένας µικρός αριθµός από εξειδικευµένες ίνες, το ερεθισµαταγωγό σύστηµα, ερεθίζουν µε συγκεκριµένη 30

31 συχνότητα τις γειτονικές καρδιακές ίνες, που όµως δεν αποτελούν µέρος του ερεθισµαταγωγού συστήµατος. Το φαινόµενο αυτό ονοµάζεται αυτοµατισµός. Έτσι η συστολή του καρδιακού µυός γίνεται µε τη µορφή κύµατος, ώστε να επιτυγχάνεται η προώθηση του αίµατος από τους κόλπους στις κοιλίες και από εκεί στην περιφέρεια. Συνεπώς, το Α.Ν.Σ δε συµβάλλει στη διαδικασία της συστολής, αλλά ρυθµίζει τη συχνότητα πυροδότησης του ερεθισµαταγωγού συστήµατος. Κυτταρική και Υποκυτταρική Δοµή Μορφολογία και Οργάνωση Η καρδιακή ίνα (εικ 14) είναι ένα κυλινδρικό, διακλαδιζόµενο και συνήθως µονοπύρηνο κύτταρο. Εξωτερικά περιβάλλεται από το σαρκείληµµα. Το σαρκόπλασµά της έχει το ίδιο πρότυπο γράµµωσης µε τις γραµµωτές ίνες, παρουσιάζοντας ωστόσο µεγαλύτερη ασάφεια. Στα όρια κάθε ίνας παρατηρούνται οι κλιµακωτές ταινίες (εικ 13), που αποτελούν µοναδικό χαρακτηριστικό του καρδιακού µυός. Αυτές εµφανίζονται ως σκοτεινές και εγκάρσιες γραµµώσεις, που διασχίζουν τις αλυσίδες των καρδιακών κυττάρων, δίνοντας την εικόνα σκαλοπατιών. Οι ίνες των καρδιακών ινών των κόλπων και των κοιλιών εµφανίζουν τις εξής µορφολογικές διαφορές: Τα κύτταρα των κόλπων είναι µικρότερα. Το µυοκάρδιο των κόλπων έχει λιγότερους Τ σωληνίσκους. Οι ίνες του δεξιού κόλπου έχουν σε πολύ µεγαλύτερο ποσοστό από την υπόλοιπη καρδιά κυστίδια, που περιέχουν την πρόδροµη µορφή του κολπικού νατριοδιουρητικού παράγοντα των κόλπων (ατριοπετίνη). Η συγκεκριµένη ορµόνη συντελεί στην ελάττωση του ενδοαγγειακού όγκου και την πτώση της αρτηριακής πίεσης 31

32 Εικ. 13 Καρδιακός µυς σε επιµήκη τοµή. Οι κλιµακωτές ταινίες, που εµφανίζονται σαν ανοιχτόχρωµες γραµµές, είναι οι θέσεις ένωσης δύο συνεχόµενων καρδιακών ινών. Εικ.14 Σχηµατική παράσταση καρδιακής ίνας. 32

33 Νηµάτια Η δοµή και ή λειτουργία των νηµατίων είναι ουσιαστικά η ίδια µε αυτή των γραµµωτών µυών. Δεν υπάρχουν νηµάτια νεµπουλίνης, οπότε τα γειτονικά νηµάτια στοιχίζονται ατελώς. Και εδώ η λειτουργική µονάδα του καρδιακού µυός είναι το σαρκοµέριο. Η αρχιτεκτονική όµως των νηµατίων µέσα στο σαρκόπλασµα δεν είναι αυστηρά καθορισµένη όπως στο σκελετικό µυ, µε αποτέλεσµα να µη διακρίνονται δοµές αντίστοιχες των µυοϊνιδίων των γραµµωτών µυών. Επίσης οι δεσµίδες των ινιδίων δεν διακόπτονται από τον κεντρικά τοποθετηµένο πυρήνα του κυττάρου αλλά τον παρακάµπτουν. Σαρκοπλασµατικό δίκτυο Τ - σωλινίσκοι Ο ρόλος τους όσο αφορά τη διακίνηση των ιόντων Ca ++ είναι ίδιος αντίστοιχα µε το γραµµωτό µυ. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι: Οι Τ σωληνίσκοι των ινών των κοιλιών είναι περισσότεροι και µεγαλύτεροι από τους αντίστοιχους των γραµµωτών µυών, ενώ αντίθετα των κόλπων είναι µικρότεροι και λιγότεροι. Οι Τ σωληνίσκοι εντοπίζονται στην Ζ γραµµή αντί στην περιοχή ένωσης Α και Ι ζώνης όπως στις γραµµωτές ίνες. Το σαρκοπλασµατικό δίκτυο είναι λιγότερο αναπτυγµένο και εκτενές από το αντίστοιχο των γραµµωτών µυών. Δεν παρατηρείται ειδική ζώνη αναστοµώσης στη γραµµή Ζ. Δεν απαντώνται τελικές δεξαµενές. Υπάρχουν ακανόνιστες, διευρυµένες προσεκβολές των σαρκοσωληνίσκων, που καλούνται απλά δεξαµενές. Οι Τ σωληνίσκοι εφάπτονται στην πορεία τους µε µια µόνο δεξαµενή. Το ζεύγος, Τ σωληνίσκος-δεξαµενή καλείται δυάδα. Κλιµακωτές ταινίες Οι κλιµακωτές ταινίες αποτελούν εξειδικευµένα συναπτικά συµπλέγµατα στις περιοχές σύνδεσης γειτονικών καρδιακών κυττάρων. Συµβάλλουν στη ισχυρή συνοχή των ινών και στη µετάδοση του ερεθίσµατος για συστολή µεταξύ τους. Κάθε κλιµακωτή ταινία εµφανίζει δυο επιφάνειες: το εγκάρσιο τµήµα, που διασχίζει κάθετα τις ίνες και το 33

34 πλάγιο τµήµα, που πορεύεται παράλληλα µε τα µυονηµάτια. Διακρίνεται στα εξής τµήµατα: Μεµβράνη πρόσφυσης ή συνάψεις τύπου πρόσφυσης : Συµβάλλει στη στενή σύνδεση των καρδιακών ινών µέσω των διαµεµβρανικών γλυκοπρωτεινών A - CA και πλακοσφαιρίνης. Στη σαρκοπλασµατική επιφάνεια φέρει πρωτεΐνες, όπως η α-ακτινίνη και βινκουλίνη, που συµβάλλουν στην αγκυροβόληση των νηµατίων ακτίνης των τελικών σαρκοµερίων. Συνεπώς η µεµβράνη πρόσφυσης εµφανίζει λειτουργική οµοιότητα µε τη γραµµή Ζ και αναφέρεται ως µισή γραµµή Ζ. Κηλίδες πρόσφυσης ή συνάψεις τύπου δεσµοσωµάτων : Ενώνουν ισχυρά τα καρδιακά κύτταρα. Τα δεσµοσώµατα προσδένουν τη δεσµίνη, µε αποτέλεσµα την ισοκατανοµή των µηχανικών πιέσεων, που δέχεται το κύτταρο και τη µετάδοση αυτών και στα παρακείµενα κύτταρα. Χασµατικές συνάψεις : Μεταδίδουν το συστολικό ερέθισµα από κάθε καρδιακή ίνα στη γειτονική, ώστε να δηµιουργείται ένα συστολικό κύµα Η διαδικασία µετάδοσης του ερεθίσµατος για συστολή είναι: Εξάπλωση δυναµικού ενέργειας σε όλο το σαρκείληµµα µέχρι τα πλάγια τµήµατα της κλιµακωτής ταινίας. Άνοιγµα διαύλων Na + και ταχεία είσοδο Na +. Δηµιουργία δυναµικού ενέργειας λόγω υποσαρκειληµµατικής συγκέντρωσης Na +. Διακίνηση Na + µέσω χασµατικών συνάψεων προς τη γειτονική καρδιακή ίνα. Αύξηση Na + γύρω από τις χασµατικές συνάψεις και τοπική αναστροφή δυναµικού ηρεµίας. Άνοιγµα διαύλων Na + και εκκίνηση δηµιουργίας δυναµικού ενέργειας στη γειτονική καρδιακή ίνα. Πυρήνας και άλλα οργανίδια Ο πυρήνας βρίσκεται κεντρικά στο κύτταρο. Παρακάµπτεται από τα νηµάτια µε αποτέλεσµα να δηµιουργείται µια παραπυρηνική ατρακτοειδή περιοχή, πλούσια σε µιτοχόνδρια, κοκκία λιποφουσκίνης και γλυκογόνο. Εκεί βρίσκεται και η συσκευή Golgi. Μιτοχόνδρια βρίσκονται και µεταξύ των δεσµίδων των νηµατίων. Ο µεγάλος αριθµός τους αντικατοπτρίζει την ανάγκη του καρδιακού κυττάρου για µεγαλύτερα ποσά ενέργειας µέσω του αερόβιου µεταβολισµού. Η κύρια πηγή ενέργειας της καρδιάς είναι 34

35 τα λιπαρά οξέα, που µε τη µορφή τριγλυκεριδίων σε λιποσταγονίδια εντοπίζονται στο σαρκόπλασµα. Επιπλέον σε περιόδους αυξηµένων ενεργειακών απαιτήσεων, ενέργεια εξοικονοµείται και από τη διάσπαση του γλυκογόνου. 3. Πνεύµονες Οι πνεύµονες είναι τα βασικά όργανα της αναπνοής. Είναι δύο, ο δεξιος και ο αριστερός, που περιβάλλονται από το περισπλάχνιο πέταλο του υπεζοκώτα. Κάθε ένας από αυτούς βρίσκεται στη σύστοιχη κοιλότητα του υπεζωκότα µέσα στο σύστοιχο ηµιθωράκιο και διαχωρίζονται µεταξύ τους από την καρδία και τα άλλα όργανα του µεσαυλίου. Διαιρούνται µε µεσολόβιες σχισµές, ο δεξιός σε τρείς λοβούς και ο αριστερός σε δύο λοβούς. Σε κάθε λοβό µπαίνει µια διακλάδωση στελεχιαίου βρόγχου, που αποτελεί ένα δευτερεύοντα βρόγχο. Ο δεξιός πνεύµονας συνήθως ζυγίζει 625 γρ, ο αριστερός 567 γρ, αλλά υπάρχει µεγάλη διακύµανση ανάλογα µε τη ποσότητα αίµατος ή τα υγρά που µπορεί να περιέχουν. Οι πνεύµονες ζυγίζουν περισσότερο στους άντρες απ ότι στις γυναίκες. Ο κάθε πνεύµονας έχει κωνικό σχήµα και παρουσιάζει µορφολογικά την κορυφή(apex), τη βάση (base), τρία όρια και δύο επιφάνειες. Η κορυφή (apex pulmonis) είναι έχει στρόγγυλο σχήµα, και εκτείνεται στο τράχηλο φτάνοντας από 2.5 µε 4 εκ πάνω από το επίπεδο το στερνικό επίπεδο της πρώτης πλευράς. Η βάση (basis pulmonis) είναι ευρεία, κοίλη και ευρίσκεται άνωθεν της κυρτής επιφάνειας του διαφράγµατος που διαχωρίζει το δεξιό πνεύµονα από το δεξιό λοβό του ήπατος καθώς και τον αριστερό πνεύµονα από τον αριστερό λοβό του ήπατος, το στοµάχι και το σπλήνα. Το διάφραγµα επεκτείνεται υψηλότερα δεξιά απ ότι αριστερά έτσι και η κοιλότητα στη βάση του δεξιού πνεύµονα είναι βαθύτερη απ ότι στην αριστερή. Επί τα εκτός και πίσω, η βάση περιβάλλεται από ένα λεπτό και οξύ όριο που προβάλλει στη πλευροδιαφραγµατική γωνία του υπεζωκότα, ανάµεσα στις κατώτερες πλευρές και της πλευρικής µοίρας του διαφράγµατος. Η βάση του πνεύµονα κατέβαίνει κατά την εισπνοή και ανεβαίνει κατά την εκπνοή Επιφάνειες. Η πλευρική (εξωτερική) επιφάνεια (facies costalis; external or thoracic surface) είναι µαλακή κυρτή και έχει το σχήµα της θωρακικής κοιλότητας και 35

36 είναι πιο βαθειά στην οπίσθια µοίρα. Έρχεται σε επαφή µε τον πλευρικό υπεζωκότα. Η εξωτερική επιφάνεια των πνευµόνων παρουσιάζει µικρές ακανόνιστες περιοχές που χωρίζονται µεταξύ τους µε µικρές αύλακες. Οι περιοχές αυτές αποτελούν βάσεις πυραµοείδών περιοχών του πνευµονικού παρεγχύµατος που ονοµάζονται πνευµονικά λόβια. Η µεσαύλια (εσωτερική) επιφάνεια (facies mediastinalis; inner surface) είναι σε επαφή µε το µεσαύλιο υπεζωκότα. Παρουσιάζει µια κοίλη επιφάνεια, το καρδιακό εντύπωµα, στο οποίο κείται το περικάρδιο και είναι µεγαλύτερο και βαθύτερο στον αριστερό πνεύµονα καθώς η καρδία προβάλλει πιο πολύ στα αριστερά. Πάνω και πίσω από αυτή τη κοιλότητα βρίσκεται µια τρίγωνη εσοχή η πύλη, απ όπου µπαίνουν στον πνεύµονα ο κύριος βρόγχος, η πνευµονική αρτηρία, οι βρογχικές αρτηρίες και τα νεύρα. Στη θέση αυτή βγαίνουν επίσης από το πνεύµονα οι πνευµονικές και οι βρογχικές φλέβες, καθώς και τα λεµφαγγεία. Όλα αυτά τα στοιχεία περιβάλλονται από άφθονο συνδετικό ιστό. Κάθε πνεύµονας αποτελείται από το βρογχικό δένδρο, τα πνευµονικά λόβια που αποτελούν την συνέχεια των τελευταίων κλάδων του βρογχικού δένδρου και από αγγεία, νεύρα και συνδετικό ιστό που χωρίζει τα πνευµονικά λόβια. Εικ 15. Πρόσθια επιφάνεια πνευµόνων και καρδιάς (από 36

37 Βρογχικό δέντρο Το βρογχικό δένδρο σχηµατίζεται από αλλεπάλληλες διχοτοµικές διαιρέσεις των στελεχιαίων βρόγχων. Κάθε στελεχιαίος βρόγχος µπαίνει µέσα στον πνεύµονα από τις πύλες του και αµέσως διαιρείται σε δευτερεύοντες βρόγχους, τρείς ο δεξιός και δύο ο αριστερός. Κάθε δευτερεύον βρόγχος διακλαδίζεται µέσα στο λοβό, σχηµατίζοντας τους τµηµατικούς βρόγχους. Οι βρόγχοι αυτοί είναι συνολικά 10 για το δεξιό πνεύµονα και 8 για τον αριστερό και διανέµονται σε ισάριθµες, ανατοµικώς και λειτουργικώς ανεξάρτητες περιοχές του πνευµονικού παρεγχύµατος που ονοµάζονται βρογχοπνευονικά τµήµατα. Κάθε τµηµατικός βρόγχος µε αλλεπάληλες διαιρέσεις (17-20) διαιρείται σε συνεχώς µικρότερης διαµέτρου βρόχγους, οι τελευταίοι από τους οποίους έχουν διάµετρο 1mm και ονοµάζονται λοβιακοί βρόγχοι. Κάθε λοβιακός βρόγχος µπαίνει µέσα σε ένα πνευµονικό λοβίο από την κορυφή του. Κάθε λοβιακός βρόγχος, µεσα στο πνευµονικό λοβίο διαιρείται σε µικρότερους κλάδους που ονοµάζονται ενδολόβια βρόγχια. Κάθε ένα από αυτά, διαιρείται και πάλι σε µικρότερους κλάδους τα αναπνευστικά βρόγχια. III. ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΙΣΧΑΙΜΙΑΣ ΕΠΑΝΑΙΜΑΤΩΣΗΣ (ΣΙΕ) Η διακοπή της αιµάτωσης ενός οργάνου έχει αναγνωριστεί από καιρό ως κρίσιµος παράγοντας στην κλινική έκβαση καταστάσεων όπως του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, του εµφράγµατος του µυοκαρδίου, της µεταµόσχευσης οργάνων καθώς και της ισχαιµίας των άκρων. Η έγκαιρη αποκατάσταση της ροής αίµατος σε ένα ισχαιµικό ιστό ή όργανο είναι ουσιαστική για να αποτρέψει την µη-αναστρέψιµη βλάβη του ιστού. Εντούτοις όµως, η ίδια η επαναιµάτωση, αυτή καθ' αυτή, µπορεί να οδηγήσει σε πολλαπλάσια αύξηση της έντασης και έκτασης των ιστικών βλαβών, συγκρινόµενη µε αυτή της ισχαιµίας. Η κυτταρικές βλάβες καθώς και το σύνολο των αλλοιώσεων που παρατηρούνται µετά από επαναιµάτωση βιώσιµων ισχαιµικών ιστών ορίζονται ως σύνδροµο ισχαιµίας επαναιµάτωσης(σιε) 17. Το σύνδροµο ισχαιµίας επαναιµάτωσης (ΣΙΕ) µπορεί να εµφανιστεί σε ποικίλες κλινικές καταστάσεις, όπως π.χ µετά από θροµβολυτική θεραπεία, αγγειοπλαστική των 37

38 στεφανιαίων, µεταµόσχευση οργάνων, καρδιοπνευµονική παράκαµψη καθώς και αρτηριακές επεµβάσεις. Η επαναιµάτωση των ισχαιµικών ιστών οδηγεί τόσο σε τοπική όσο και σε συστηµατική φλεγµονώδη απάντηση η οποία, µπορεί στη συνέχεια, να οδηγήσει σε εκτεταµένη µικροαγγειακή δυσλειτουργία. Εάν µάλιστα είναι αρκετά σοβαρή, οι αλλοιώσεις µπορούν να επεκταθούν πέρα από την ισχαιµική περιοχή, µε κίνδυνο να προσβάλλουν και αποµεµακρυσµένα µη-ισχαιµούντα όργανα, όπως πνεύµονες, µυοκάρδιο, ήπαρ ή νεφροί. Αποτέλεσµα αυτής της διαδικασίας είναι το Σύνδροµο Συστηµατικής Φλεγµονώδους Απάντησης (systemic inflammatory response syndrome SIRS) ή ακόµη και το Σύνδροµο δυσλειτουργίας πολλών οργάνων (multiple organ dysfunction syndrome MODS) 1, που ευθύνεται για το 30-40% της θνητότητας στις µονάδες εντατικής θεραπείας 18. Η υψηλή θνητότητα και θνησιµότητα που ακολουθεί την επαναιµάτωση ενός ισχαιµικού σκέλους παραµένει µια πρόκληση 20 Πολλές µελέτες έχουν εισηγηθεί την ευεργετική δράση διαφόρων ουσιών κατά το ΣΙΕ όπως η βιταµίνη Ε 21, η βιταµίνη C 22, η µελατονίνη 23, 24 και η κλοπιδογρέλη 25. Οι γνώσεις για την παθοφυσιολογία, τις κλινικές εκδηλώσεις και τις θεραπευτικές στρατηγικές για την πρόληψη ή τη θεραπεία του συνδρόµου ισχαιµίας επαναιµάτωσης (ΣΙΕ) συνεχώς εµπλουτίζονται από διάφορες πειραµατικές αλλά και κλινικές µελέτες, ενώ συχνά αναθεωρούνται 19. Σίγουρα απαιτούνται αρκετές τυχαιοποιηµένες µελέτες για να αποδειχθεί η ασφάλεια και αποτελεσµατικότητα διαφόρων παραγόντων που χρησιµοποιούνται και εφαρµόζονται.στην διαγνωστική και θεραπευτική παρέµβαση µας. 1. Ιστορική Αναδροµή Η περιγραφή της ισχαιµικής σύσπασης µετά από κάταγµα από τον Volkmann το 1881, ήταν πιθανότατα ο πρώτος προσδιορισµός µιας επιπλοκής σχετικής µε τον ισχαιµικό µυ 30. Το 1926 ο Jepson κατέδειξε πειραµατικά σε σκυλιά ότι η ίσχαιµη περίδεση του σκέλους ακολουθείται από οίδηµα 31, και το 1945 ο Dennis αποσυµπίεσε τον οιδηµατώδη µυ µετά από απολίνωση µηριαίας φλέβας µε απονευροτοµή 32. Η διάδοση όµως της απονευροτοµής στην αντιµετώπιση του ισχαιµικού µυός µε οίδηµα ανήκει στους Patman, Poulos, και Shires που το 1964 περιέγραψαν 76 ασθενείς στους οποίους η απονευροτοµή χρησιµοποιήθηκε για να αποσυµπιέσει τον οιδηµατώδη µυ µετά από την αποκατάσταση των αρτηριακών τραυµατισµών 33. Όσον αφορά τα συστηµατικά αποτελέσµατα της αποκατάστασης της αιµάτωσης στον ισχαιµικό ιστό, η 38

39 εργασία του Cannon στη δεκαετία του 1920 για τους τοξικούς παράγοντες που σχετίζονται µε την καταπληξία έθεσε τη βάση για την αναγνώριση των επιπλοκών της επαναιµάτωσης 34. Το 1937 οι Husveldt και Bjering περιέγραψαν τις νεφρικές βλάβες λόγω καταπληξίας 35. Εντούτοις, αυτές αποτελούσαν µεµονωµένες περιπτώσεις. Ο βρεττανός ιατρός Eric Bywaters επέστησε παγκοσµίως την προσοχή στο πρόβληµα της επαναιµάτωσης όταν δηµοσίευσε µια µεγάλη κλινική εµπειρία µε νεφρική ανεπάρκεια µετά από τραυµατισµούς κατάχωσης των άκρων ( crush syndrome ή Bywaters syndrome ή τραυµατική ραβδοµυόλυση) 287 κατά τη διάρκεια των βοµβαρδισµών του Λονδίνου στον 2 o παγκόσµιο πόλεµο. Ο Eric Bywaters επισήµανε ότι η καφέ χρωστική ουσία που εµφανίστηκε στα ούρα των ασθενών που πέθαναν µε τη νεφρική ανεπάρκεια ήταν η µυοσφαιρίνη 29,36. Ο όρος "µυονεφροπαθητικό-µεταβολικό σύνδροµο" για τη νεφρική ανεπάρκεια που ακολουθούσε την επαναιµάτωση των άκρων 26 χρησιµοποιήθηκε το 1960 για πρώτη φορά απο τον Haimovici, που τεκµηρίωσε πρώτος τον κίνδυνο της αρτηριακής αποκατάστασης των ισχαιµικών άκρων. Μια δεκαετία αργότερα παρατηρήθηκε ότι όταν γινόταν επαναιµάτωση σε ισχαµικά άκρα µε παράλυση η θνητότητα άγγιζε το 85%. Η υψηλή αυτή θνητότητα αποδόθηκε σε καρδιο-πνευµονικά αίτια. Τη δεκαετία του 80 έγιναν διάφορες πειραµατικές εργασίες που µελετούσαν τη δράση διαφόρων ουσιών όπως της ηπαρίνης 27 και της µανιτόλης 28 στην ελάττωση των συνεπειών του ΣΙΕ. 2. Παθοφυσιολογία Η οµοιόσταση του οξυγόνου αποτελεί θεµελιώδη παράγοντα στην ανθρώπινη φυσιολογία και την διατήρηση της ζωής. Η ουσιαστική απαίτηση για την παραγωγή τριφωσφορικής αδενοσίνης (ATP) µέσω οξειδωτικής φωσφορυλίωσης ισορροπείται από τον κίνδυνο οξειδωτικής βλάβης στα κυτταρικά λιπίδια, τα νουκλεϊνικά οξέα και τις πρωτεΐνες. Κατά συνέπεια οι κυτταρικές και συστηµατικές συγκεντρώσεις του οξυγόνου είναι στενά ρυθµισµένες µέσα από βραχείας και παρατεταµένης διάρκειας οδούς αντιδράσεις, που έχουν επιπτώσεις στην κυτταρική πρωτεϊνική έκφραση και δραστικότητα. Η διακοπή της παροχής αίµατος στους σκελετικούς µύες συνοδεύεται από µια σειρά µεταβολικών, βιοχηµικών και ηλεκτρολυτικών διαταραχών, εξαρτώµενων άµεσα από το βαθµό και το χρόνο ισχαιµίας. Οι διαταραχές αυτές, κατά κανόνα, 39

40 επιτείνονται στη φάση αποκαταστάσεως της κυκλοφορίας. Ο βαθµός επιδεινώσεως είναι ανάλογος της βαρύτητας της ισχαιµικής βλάβης. Η παθογένεια των διαταραχών αυτών, παρά το πλήθος των κλινικών και πειραµατικών ερευνών, δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως. Έτσι εξακολουθεί να αποτελεί πεδίο συνεχούς ενδιαφέροντος µε αποτέλεσµα συχνά αλληλοσυγκρουόµενα, αναλόγως των συνθηκών εκτελέσεως κάθε µελέτης. Σ όλους τους αερόβιους οργανισµούς η παροχή οξυγόνου στο µυϊκό κύτταρο και η οξειδωτική φωσφορυλίωση αποτελούν ζωτικούς παράγοντες για την παραγωγή ενέργειας και τη διατήρηση οµοιοστάσεως. Η διακοπή της παροχής οξυγόνου που ακολουθεί την οξεία ισχαιµία οδηγεί σε στροφή του µεταβολισµού προς την αναερόβια οδό µε παραγωγή πυρουβικού οξέος, το οποίο αδυνατεί να εισέλθει στον κύκλο του κιτρικού οξέος (αερόβιος γλυκόλυση) µετατρέπεται όµως σε γαλακτικό οξύ κατόπιν αναγωγής µε τη δράση της γαλακτικής δεϋδρογενάσης (LDH) : Πυρουβικό οξύ NADH+H+ NAD+ Γαλακτικό οξύ Γαλακτική Δεϋδρογενάση Το γαλακτικό οξύ εν συνεχεία αποβάλλεται από τα κύτταρα ταχέως, για να µεταφερθεί στο ήπαρ, όπου µέσω της οδού της γλυκονεογενέσεως (κύκλος του Cori) µετατρέπεται σε γλυκόζη 37,38. Το σύνολο σχεδόν των µελετών αναφέρει αύξηση του γαλακτικού οξέος του αίµατος, µε µικρές µεταβολές του πυρουβικού οξέος, κατάσταση που οδηγεί σε αύξηση του λόγου γαλακτικού / πυρουβικού οξέος. Οι µεταβολές αυτές εξαρτώνται άµεσα από το βαθµό ισχαµίας. Σε ατελή ισχαιµία ή σε ύπαρξη ικανής παράπλευρης κυκλοφορίας η αύξηση του γαλακτικού οξέος είναι µικρή, το πυρουβικό οξύ παραµένει σχεδόν αµετάβλητο και η αύξηση του λόγου γαλακτικού / πυρουβικού επίσης είναι µικρή. Κατά την επαναιµάτωση οι µεταβολές εξαρτώνται και από το χρόνο ισχαιµίας. Έτσι το γαλακτικό οξύ συνεχίζει να είναι αυξηµένο για χρονικό διάστηµα αυξανόµενο ανάλογο της αυξήσεως του χρόνου ισχαιµίας. Το ενδοκυττάριο γαλακτικό οξύ κατά τη διάρκεια της ισχαιµίας αυξάνεται σε υψηλότερα επίπεδα απ αυτά που ελέγχονται στο φλεβικό αίµα που προέρχεται από την πάσχουσα περιοχή, ενώ το ενδοκυττάριο πυρουβικό οξύ δεν παρουσιάζει σηµαντικές µεταβολές. Έτσι ο λόγος 40

41 ενδοκυττάριου γαλακτικού / ενδοκυττάριου πυρουβικού είναι σαφώς µεγαλύτερος του αντίστοιχου λόγου του φλεβικού αίµατος του προερχόµενου από το πάσχον τµήµα. Κατά την επαναιµάτωση η αύξηση του γαλακτικού οξέος στο ενδοκυττάριο περιβάλλον συνεχίζεται. Ο χρόνος διατηρήσεως σε υψηλά επίπεδα εξαρτάται από το χρόνο και το βαθµό ισχαιµίας. Παράλληλα όµως παρατηρείται και αύξηση του ενδοκυττάριου πυρουβικού οξέος µε αποτέλεσµα την ελάττωση του λόγου ενδοκυττάριου γαλακτικού / 39, 40, 41, 42 ενδοκυττάριου πυρουβικού Το ενεργειακό φορτίο των κυττάρων εκφράζεται από τις δύο δεξαµενές ενέργειας. Η µία είναι η δεξαµενή των αδενυλικών (ATP+ADP+AMP ) και η δεύτερη η δεξαµενή της κρεατίνης ( PC+Cr ). Το ATP είναι το άµεσα χρησιµοποιούµενο υλικό από το µυϊκό κύτταρο για την παραγωγή ενέργειας προς εκτέλεση οποιασδήποτε µυϊκής δραστηριότητας. Παράγεται στις µιτοχονδριακές µεµβράνες µε τη βοήθεια οξειδωτικής φωσφορυλιώσεως και παρουσία οξυγόνου. Σε οξεία ισχαιµία παρατηρείται πτώση του ATP που προέρχεται πλέον µόνο από την αναερόβια γλυκόλυση και από την κατανάλωση του ενεργειακού φορτίου της φωσφοκρεατίνης ( PC ) PCr + ADP ATP + Κρεατίνη Επί παρατεταµένης ισχαιµίας επέρχεται κατανάλωση και της δεξαµενής των αδενυλικών µε διάσπαση του ATP µέχρι το επίπεδο της αδενοσίνης. ATP ADP AMP Αδενοσίνη Τα προϊόντα διασπάσεως του ATP µέχρι το επίπεδο του AMP είναι αδιαπέραστα για την κυτταρική µεµβράνη και µπορούν να επαναχρησιµοποιηθούν. Η αδενοσίνη διαπερνά την κυτταρική µεµβράνη. Ως εκ τούτου, όταν η διάσπαση φθάσει στο επίπεδο της αδενοσίνης, αυτή διαχέεται στον εξωκυττάριο χώρο και στερεί το ενδοκυττάριο περιβάλλον από το κατάλληλο υπόστρωµα παραγωγής ενέργειας. Επιπλέον, παραπέρα διάσπαση της αδενοσίνης οδηγεί σε υποξανθίνη, η οποία στη φάση της επαναιµατώσεως οδηγεί µε τη βοήθεια του Cα ++ και του ενζύµου οξειδάση της ξανθίνης στην παραγωγή ελεύθερων ριζών οξυγόνου : 41

42 Αδενοσίνη Ινοσίνη Υποξανθίνη Ξανθίνη + Ο2 Ο2 Ουρικό οξύ + Ο2 Οξειδάση Ξανθίνης Cα++ + Πρωτεΐνη Δεϋδρογενάση της Ξανθίνης Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των σκελετικών µυών είναι η αδυναµία µετατροπής, σε συνθήκες ισχαιµίας, της δεϋδρογενάσης της ξανθίνης σε οξειδάση της ξανθίνης. Αυτός είναι ίσως και ένας από τους λόγους της µεγαλύτερης αντοχής του σκελετικού µυïκού ιστού σε συνθήκες ισχαιµίας σε σύγκριση µε άλλους ιστούς και όργανα 41, 43, 44, 45 Μετά την αποκατάσταση της κυκλοφορίας το ATP παραµένει χαµηλό µε τάση όµως αυξήσεως που εξαρτάται από το χρόνο ισχαιµίας. Οι τιµές του ενεργειακού φορτίου και των δεξαµενών των αδενυλικών και της PCr επανέρχονται στα φυσιολογικά επίπεδα σε χρόνο εξαρτώµενο από την ισχαιµική βλάβη. Η µη αποκατάσταση των των επιπέδων του ATP, ή πολύ βραδεία επανάκαµψη στα φυσιολογικά επίπεδα, αντανακλά αφ ενός εκτεταµένη ισχαιµική βλάβη των κυτταρικών µεµβρανών, αφ ετέρου ιδιαίτερη βλάβη της 41, 43, 44, 45 δοµής και της λειτουργίας των µιτοχονδρίων των µυïκών κυττάρων Οι τρανσαµινάσες, όπως η γλουταµινική- οξαλοξική τρανσαµινάση (GOT) και γλουταµινική- πυροσταφυλική τρανσαµινάση (GPT) διαδραµατίζουν ιδιαίτερο ρόλο στο µεταβολισµό των αµινοξέων, όπως προαναφέρθηκε. Παρατηρείται αύξηση αυτών σχετικά ανάλογη του βαθµού ισχαιµίας και εκφράζουν µυïκή βλάβη. Σε ήπιες περιπτώσεις µυïκής ισχαιµίας επανέρχονται στα φυσιολογικά επίπεδα εντός ολίγων ηµερών. Μη αναστρέψιµες νεκρωτικές βλάβες του µυïκού ιστού συνοδεύονται από σταθερά υψηλά επίπεδα τρανσαµινασών στον ορό (S). Η ερµηνεία των µεταβολών αυτών των ενζύµων στον ορό ( SGOT, SGPT) καθώς και της CPK κατά τη διάρκεια της ισχαιµίας και της επαναιµατώσεως, σαν απόλυτος εκφραστής του βαθµού της µυïκής βλάβης κρύβει πολλές παγίδες, εφόσον µεγάλο φάσµα νοσηµάτων επηρεάζει τις συγκεντρώσεις τους. Ως εκ τούτου οι ενζυµικές αυτές µεταβολές έχουν αξία, όταν 14, 46, 47, 48, συνδυάζονται κατάλληλα µε την κλινική εικόνα και τα εγχειρητικά ευρήµατα 42

43 Η παρατεταµένη ισχαιµία οδηγεί σε πολλαπλές κυτταρικές,µεταβολικές και δοµικές αλλαγές (Πίνακας 1). Αν και η υποξική ανοχή µεταξύ των διαφόρων τύπων κυττάρων διαφέρει ανάλογα µε το µεταβολικό ποσοστό και τους εγγενείς προσαρµοστικούς µηχανισµούς, η κυτταρική νέκρωση ακολουθεί αναπόφευκτα τις εκτεταµένες περιόδους ανοξίας (απουσία οξυγόνου ) ή σοβαρής υποξίας (προσφορά οξυγόνου που µειώνεται σχετικά µε τη µεταβολική απαίτηση). Σε γενικές γραµµές ο µυς ανέχεται την ισχαιµία για περίπου 4-6 ώρες,τα νεύρα περί τις 8,το λίπος για 13, το δέρµα για 24 ώρες,ενώ το οστό έως και 4 ηµέρες 49 Η προκληθείσα από την ισχαιµία µείωση στην κυτταρική οξειδωτική φωσφορυλίωση οδηγεί σε αποτυχία επανασύνθεσης πλούσιων σε ενέργεια φωσφορικών συµπεριλαµβανοµένου του ATP και της φωσφοκρεατίνης. Κατά συνέπεια, η ATP-εξαρτώµενη λειτουργία των αντλίων ιόντων στις µεµβράνες µεταβάλλεται, ευνοώντας την είσοδο του ασβεστίου, του νατρίου και του ύδατος στο κύτταρο. Επιπλέον, ο καταβολισµός των νουκλεοτιδίων της αδενίνης κατά τη διάρκεια της ισχαιµίας οδηγεί στην ενδοκυτταρική συσσώρευση της υποξανθίνης, που µετατρέπεται στη συνέχεια στις τοξικές δραστικές µορφές οξυγόνου (reactive oxygen species - ROS) όταν το µοριακό οξυγόνο επαναπροσφέρεται. 50 Πίνακας 1. Κυτταρικά αποτελέσµατα της ισχαιµίας ή υποξίας Κυτταρική οξείδωση Μεταβολή δυναµικού της µεµβράνης Μεταβολή στην κατανοµή των ιόντων (αυξηµένη αναλογία ενδοκυτταρικού Ca2+/Nα +) Κυτταρικό οίδηµα Κυτοσκελετική αποδιοργάνωση Αύξηση υποξανθίνης Ελλάτωση ATP Ελλάτωση γλουταθειόνης Ελλάτωση φωσφοκρεατίνης Αύξηση έκφρασης µορίων προσκόλλησης λευκών αιµοσφαιρίων Αύξηση φωσφοϋδρόλυσης των νουκλεοτιδίων (µέσω CD39 και CD73) 43

ΜΥΪΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ (Β ΜΕΡΟΣ)

ΜΥΪΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ (Β ΜΕΡΟΣ) ΑΝΑΤΟΜΙΑ και ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΜΥΪΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ (Β ΜΕΡΟΣ) ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΜΥΪΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Οι µύες είναι συσταλτά όργανα που χρησιµεύουν για να επιτελούνται οι ενεργητικές κινήσεις του οργανισµού. Οι µύες αποτελούνται

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ. 1. Μυϊκά. 2. Μυοεπιθηλιακά. 3. Περικύτταρα. 4. Μυοϊνοβλάστες

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ. 1. Μυϊκά. 2. Μυοεπιθηλιακά. 3. Περικύτταρα. 4. Μυοϊνοβλάστες ΣΥΣΤΑΛΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ 1. Μυϊκά 2. Μυοεπιθηλιακά 3. Περικύτταρα 4. Μυοϊνοβλάστες ΜΥΙΚΑ 1. Γραμμωτά μυϊκά κύτταρα 2. Καρδιακά μυϊκά κύτταρα 3. Λεία μυϊκά κύτταρα ΓΡΑΜΜΩΤΟΙ ΜΥΣ 1. Μύς 2. Μυϊκή δέσμη

Διαβάστε περισσότερα

Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική

Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική Μύες Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική κινητικότητα, την σπλαχνική κινητικότητα και τη κυκλοφορία

Διαβάστε περισσότερα

Μυικός ιστός Συσταλτά κύτταρα. Κυκλοφορικό Σύστημα. Αθανάσιος Κοτσίνας, Επικ. Καθηγητής. Εργαστήριο Ιστολογίας Εβρυολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Μυικός ιστός Συσταλτά κύτταρα. Κυκλοφορικό Σύστημα. Αθανάσιος Κοτσίνας, Επικ. Καθηγητής. Εργαστήριο Ιστολογίας Εβρυολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ Μυικός ιστός Συσταλτά κύτταρα Κυκλοφορικό Σύστημα Αθανάσιος Κοτσίνας, Επικ. Καθηγητής Εργαστήριο Ιστολογίας Εβρυολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΣΥΣΤΑΛΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ 1. Μυϊκά 2. Μυοεπιθηλιακά 3. Περικύτταρα

Διαβάστε περισσότερα

Στέφανος Πατεράκης (Φυσικ/τής)

Στέφανος Πατεράκης (Φυσικ/τής) ΜΥΣ Οι μύες είναι όργανα του ανθρωπίνου σώματος. Σχηματίζονται από μυϊκό ιστό. Μαζί με τους τένοντες συμβάλουν στην κίνηση των οστών. Είδη των μυών Ο μυς της καρδιάς, Οι λείοι, και Οι γραμμωτοί. Ο μυς

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3. Κυκλοφορικό Σύστημα. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3. Κυκλοφορικό Σύστημα. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3 Κυκλοφορικό Σύστημα Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα Η μεταφορά των θρεπτικών ουσιών στα κύτταρα και των ιστών και η απομάκρυνση από αυτά των άχρηστων γίνεται

Διαβάστε περισσότερα

Η δομή και λειτουργία της φυσιολογικής καρδιάς και των αγγείων

Η δομή και λειτουργία της φυσιολογικής καρδιάς και των αγγείων Η δομή και λειτουργία της φυσιολογικής καρδιάς και των αγγείων Η μεταφορά των θρεπτικών ουσιών στα κύτταρα των ιστών και η απομάκρυνση από αυτά των αχρήστων γίνεται από το κυκλοφορικό σύστημα, το οποίο

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ

Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ 1.1. Εισαγωγή Ο ζωντανός οργανισµός έχει την ικανότητα να αντιδρά σε µεταβολές που συµβαίνουν στο περιβάλλον και στο εσωτερικό του. Οι µεταβολές αυτές ονοµάζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΣYΣTAΛTA KYTTAPA. Tα συσταλτά κύτταρα παράγουν > δυνάµεις κίνησης µε την αλληλεπίδραση > ακτίνης. & µυοσίνης

ΣYΣTAΛTA KYTTAPA. Tα συσταλτά κύτταρα παράγουν > δυνάµεις κίνησης µε την αλληλεπίδραση > ακτίνης. & µυοσίνης ΣYΣTAΛTA KYTTAPA Tα συσταλτά κύτταρα παράγουν > δυνάµεις κίνησης µε την αλληλεπίδραση > ακτίνης µυοσίνης υπάρχουν 4 κατηγορίες κυττάρων > µυϊκά > που σχηµατίζουν > γραµµωτό µυϊκό ιστό καρδιακό µυϊκό ιστό

Διαβάστε περισσότερα

Κυκλοφορικό Σύστηµα. Σοφία Χαβάκη. Λέκτορας

Κυκλοφορικό Σύστηµα. Σοφία Χαβάκη. Λέκτορας Κυκλοφορικό Σύστηµα Σοφία Χαβάκη Λέκτορας Εργαστήριο Ιστολογίας Εβρυολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ Κυκλοφορικό Σύστηµα Αιµοφόροκυκλοφορικό σύστηµα Λεµφoφόροκυκλοφορικό σύστηµα Αιµοφόρο Κυκλοφορικό Σύστηµα

Διαβάστε περισσότερα

Λείος μυς. Ε. Παρασκευά Αναπλ. Καθηγήτρια Κυτταρικής Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. 2017

Λείος μυς. Ε. Παρασκευά Αναπλ. Καθηγήτρια Κυτταρικής Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. 2017 Λείος μυς Ε. Παρασκευά Αναπλ. Καθηγήτρια Κυτταρικής Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. 2017 1 Λείοι μύες Τοιχώματα κοίλων οργάνων Νεύρωση από ΑΝΣ Ακούσιες κινήσεις Λείες μυϊκές ίνες Ατρακτοειδή κύτταρα (μονοπύρηνα)

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΑ ΚΑΡΔΙΑ Ινομυώδες κοίλο όργανο Εντόπιση: στο θώρακα - λοξή θέση Κορυφή: προς τα κάτω, εμπρός και αριστερά Βάση: προς τα πίσω, άνω και δεξιά Δεξιές κοιλότητες: δεξιός κόλπος - δεξιά κοιλία Αριστερές

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΜΥΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΜΥΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΜΥΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Σημειώσεις Ανατομίας - Φυσιολογίας Ι Σκοπός της λειτουργίας του νευρικού συστήματος Προσαρμόζει τις λειτουργίες του ανθρώπινου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΡΙΝΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΦΑΡΥΓΓΑΣ ΛΑΡΥΓΓΑΣ ΤΡΑΧΕΙΑ ΒΡΟΓΧΟΙ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ ΠΛΕΥΡΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Θυρεοειδής χόνδρος Κρικοθυρεοειδής σύνδεσμος ΤΡΑΧΕΙΑ Κρικοειδής χόνδρος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΜΟΝΙΜΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΙΣΤΩΝ Μέσος χρόνος πειράματος: 45 λεπτά Α. ΑΝΑΛΩΣΙΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΡΔΙΑ

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΡΔΙΑ 1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Αποτελείται από την καρδιά και τα αγγεία( αρτηρίες, φλέβες, τριχοειδή αγγεία). Η καρδιά με τους παλμικούς ρυθμούς στέλνει το αίμα στο σώμα. Οι αρτηρίες παίρνουν το αίμα από την καρδιά

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΩΑΝΝΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ ΤΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ STRESS ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΓΑΛΟΥ ΥΨΟΜΕΤΡΟΥ Η ατμοσφαιρική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΥΔΩΝ ΤΕΦΑΑ/ΔΠΘ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΗΣ. ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Φατούρος Γ. Ιωάννης, Επίκουρος Καθηγητής ΣΥΣΠΑΣΗΣ

ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΥΔΩΝ ΤΕΦΑΑ/ΔΠΘ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΗΣ. ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Φατούρος Γ. Ιωάννης, Επίκουρος Καθηγητής ΣΥΣΠΑΣΗΣ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΥΔΩΝ ΤΕΦΑΑ/ΔΠΘ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΗΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Φατούρος Γ. Ιωάννης, Επίκουρος Καθηγητής ΔΙΑΛΕΞΗ 3 - Η ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΜΥΪΚΗΣ ΣΥΣΠΑΣΗΣ Βιοχημεία των νευρομυϊκών

Διαβάστε περισσότερα

+ - - εκπολώνεται. ΗΛΕΚΤΡΟMYΟΓΡΑΦΗΜΑ

+ - - εκπολώνεται. ΗΛΕΚΤΡΟMYΟΓΡΑΦΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟMYΟΓΡΑΦΗΜΑ Στόχοι Κατανόησης: -Να σας είναι ξεκάθαρες οι έννοιες πόλωση, εκπόλωση, υπερπόλωση, διεγερτικό ερέθισμα, ανασταλτικό ερέθισμα, κατώφλιο δυναμικό, υποκατώφλιες εκπολώσεις, υπερκατώφλιες

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Κυκλοφορικό σύστημα Αιμοφόρο 1. 2. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Λεμφοφόρο Αρτηρίες Λεμφικά τριχοειδή Φλέβες

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ - ΜΕΡΟΣ Α. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής του οργανισμού μας

ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ - ΜΕΡΟΣ Α. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής του οργανισμού μας ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ - ΜΕΡΟΣ Α Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής του οργανισμού μας Ρόλος του νευρικού συστήματος Το νευρικό σύστημα (Ν.Σ.) ελέγχει, ρυθμίζει και συντονίζει όλες τις λειτουργίες του οργανισμού ανάλογα

Διαβάστε περισσότερα

4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. περιλαμβάνονται ο σπλήνας και ο θύμος αδένας (εικ.4.1). Το λεμφικό σύστημα είναι πολύ σημαντικό γιατί:

4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. περιλαμβάνονται ο σπλήνας και ο θύμος αδένας (εικ.4.1). Το λεμφικό σύστημα είναι πολύ σημαντικό γιατί: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το λεμφικό σύστημα αποτελείται από τα λεμφαγγεία, τη λέμφο και τους λεμφαδένες. Οι λεμφαδένες είναι δομές που αποτελούνται από εξειδικευμένη μορφή συνδετικού ιστού, το λεμφικό

Διαβάστε περισσότερα

314 ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗ ΜΥΪΚΗ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑ. ΦΑΤΟΥΡΟΣ Γ. ΙΩΑΝΝΗΣ, Ph.D. Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Δ.Π.Θ.

314 ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗ ΜΥΪΚΗ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑ. ΦΑΤΟΥΡΟΣ Γ. ΙΩΑΝΝΗΣ, Ph.D. Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Δ.Π.Θ. 314 ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗ ΜΥΪΚΗ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑ ΦΑΤΟΥΡΟΣ Γ. ΙΩΑΝΝΗΣ, Ph.D. Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Δ.Π.Θ. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΜΥΪΚΗΣ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑΣ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑ ΧΡΟΝΙΑ Ή ΜΟΝΙΜΗ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑ ΜΥΪΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Βιοενεργητική είναι ο κλάδος της Βιολογίας που μελετά τον τρόπο με τον οποίο οι οργανισμοί χρησιμοποιούν ενέργεια για να επιβιώσουν και να υλοποιήσουν τις

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΚΩΛΕΤΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΛΟΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΑΛΤΟΓΙΑΝΝΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙ ΗΣ ΜΑΡΙΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΒΛΑΧΟΣ ΑΓΑΘΟΚΛΕΙΑ ΜΗΤΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΕ. Παρουσίαση περιστατικού. ΑΜΕΘ Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου»

ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΕ. Παρουσίαση περιστατικού. ΑΜΕΘ Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου» ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΕ ARDS - ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΜΕ ΝΟ Παρουσίαση περιστατικού ΑΜΕΘ Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου» Παρουσίαση περιστατικού Από τον απεικονιστικό έλεγχο διαπιστώθηκαν: κατάγµατα λεκάνης και δεξιού άνω

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία

Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία Εφαρμοσμένη Αθλητική Εργοφυσιολογία Κατανάλωση ενέργειας και κόπωση Βασίλης Πασχάλης Επίκουρος καθηγητής ΤΕΦΑΑ - ΕΚΠΑ Κατανάλωση ενέργειας Συντελεστής απόδοσης Απόδοση μεταβολισμού υποστρωμάτων 40% à ATP

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 1 ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το ανθρώπινο σώμα προμηθεύεται οξυγόνο και αποβάλει διοξείδιο του άνθρακα με την αναπνοή. Η αναπνοή έχει δύο φάσεις: την εισπνοή κατά την οποία ο αέρας εισέρχεται στους πνεύμονες

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Α ΣΥΝΑΠΤΙΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ

ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Α ΣΥΝΑΠΤΙΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Α ΣΥΝΑΠΤΙΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ Όπως συμβαίνει με τη συναπτική διαβίβαση στη νευρομυϊκή σύναψη, σε πολλές μορφές επικοινωνίας μεταξύ νευρώνων στο κεντρικό νευρικό σύστημα παρεμβαίνουν άμεσα ελεγχόμενοι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Οι οργανισμοί εξασφαλίζουν ενέργεια, για τις διάφορες λειτουργίες τους, διασπώντας θρεπτικές ουσίες που περιέχονται στην τροφή τους. Όμως οι φωτοσυνθετικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ Hράκλειο, εκέμβριος 2011 ΤΥΠΟΙ ΙΣΤΩΝ 1. Eπιθηλιακός Πολυεδρικά κύτταρα που είναι πάρα πολύ στενά συνδεδεμένα και φέρουν ελάχιστη μεσοκυττάρια ουσία 2. Συνδετικός Κύτταρα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΕΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΕΣ ΜΕ

ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΕΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΕΣ ΜΕ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΕΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ Εισηγητής: Πήδουλας Γεώργιος Msc. 1 ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΕΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ ΑΕΡΟΒΙΑ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ Βελτιώνει την κεντρική και περιφερική ροή αίματος και ενισχύει την

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας

Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας Ο πατέρας της Οστεοπαθητικής Dr A. T. Still, διατύπωσε την άποψη στις αρχές του 20ου αιώνα ότι

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία της Άσκησης Μυϊκό σύστημα-δομή & λειτουργία. Παναγιώτης Κανέλλος Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, PhD Υπότροφος ΤΕΙ Κρήτης

Φυσιολογία της Άσκησης Μυϊκό σύστημα-δομή & λειτουργία. Παναγιώτης Κανέλλος Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, PhD Υπότροφος ΤΕΙ Κρήτης Φυσιολογία της Άσκησης Μυϊκό σύστημα-δομή & λειτουργία Παναγιώτης Κανέλλος Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, PhD Υπότροφος ΤΕΙ Κρήτης 2019 1 Μυϊκό σύστημα Σύστημα οργάνων που ελέγχει τις κινήσεις του σώματος

Διαβάστε περισσότερα

Αποστολία Χατζηευθυμίου, Αν. Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας. Ευφροσύνη Παρασκευά, Αν. Καθηγήτρια Κυτταρικής Φυσιολογίας ΝΕΥΡΟΜΥΪΚΟ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑ

Αποστολία Χατζηευθυμίου, Αν. Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας. Ευφροσύνη Παρασκευά, Αν. Καθηγήτρια Κυτταρικής Φυσιολογίας ΝΕΥΡΟΜΥΪΚΟ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑ 2016 Αποστολία Χατζηευθυμίου, Αν. Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας Ευφροσύνη Παρασκευά, Αν. Καθηγήτρια Κυτταρικής Φυσιολογίας ΝΕΥΡΟΜΥΪΚΟ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑ Εισαγωγή Η σύσπαση των σκελετικών μυών ελέγχεται από

Διαβάστε περισσότερα

Επανάληψη πριν τις εξετάσεις Καλό διάβασμα

Επανάληψη πριν τις εξετάσεις Καλό διάβασμα Επανάληψη πριν τις εξετάσεις Καλό διάβασμα 2013-2014 Θέματα πολλαπλής επιλογής Κύτταρα όμοια μορφολογικά και λειτουργικά αποτελούν α. ένα όργανο. β. ένα ιστό. γ. ένα οργανισμό. δ. ένα σύστημα οργάνων.

Διαβάστε περισσότερα

8. ΜΥΪΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΥΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ

8. ΜΥΪΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΥΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 8. ΜΥΪΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΥΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ Το σύνολο των μυών του σώματος αποτελεί το μυϊκό σύστημα, του οποίου ο βασικότερος ι- στός είναι ο μυϊκός. Χαρακτηριστική ιδιότητα των κυττάρων του μυϊκού ιστού

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 9. Νευρικό Σύστημα. Δομή και λειτουργία των νευρικών κυττάρων

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 9. Νευρικό Σύστημα. Δομή και λειτουργία των νευρικών κυττάρων Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 9 Νευρικό Σύστημα Δομή και λειτουργία των νευρικών κυττάρων Νευρικό Σύστημα Το νευρικό σύστημα μαζί με το σύστημα των ενδοκρινών αδένων φροντίζουν να διατηρείται σταθερό το εσωτερικό

Διαβάστε περισσότερα

ΗΚΑΡΔΙΑ ΗΚΑΡΔΙΑ. Ροβίθης Μιχαήλ

ΗΚΑΡΔΙΑ ΗΚΑΡΔΙΑ. Ροβίθης Μιχαήλ ΗΚΑΡΔΙΑ Η καρδιά που το μέγεθός της είναι λίγο μεγαλύτερο από μία γροθιά, είναι μία διπλή αυτόνομη μυώδης αντλία. Ενώ το βάρος της κυμαίνεται από 280 340 γραμμάρια. Είναι η κεντρική αντλία του κυκλοφορικού

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Όλοι οι οργανισμοί, εκτός από αυτούς από αυτούς που έχουν την ικανότητα να φωτοσυνθέτουν, εξασφαλίζουν ενέργεια διασπώντας τις θρεπτικές ουσιές που περιέχονται

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία του καρδιαγγειακού συστήματος. Κλειώ Μαυραγάνη

Φυσιολογία του καρδιαγγειακού συστήματος. Κλειώ Μαυραγάνη Φυσιολογία του καρδιαγγειακού συστήματος Κλειώ Μαυραγάνη Σύνοψη I. Γενικές αρχές καρδιαγγειακού συστήματος- Δομή και ρόλος II. III. IV. Προέλευση του καρδιακού ρυθμού και της ηλεκτρικής δραστηριότητας

Διαβάστε περισσότερα

Όνομα φοιτητή/φοιτήτριας:

Όνομα φοιτητή/φοιτήτριας: ΠΡΟΟΔΟΣ 2: Δυναμικό Ενεργείας-Ηλεκτροφυσιολογικές Καταγραφές -Ηλεκτρομυογράφημα (ΗΜΓ) ΟΔΗΓΙΕΣ: Οι ερωτήσεις είναι του τύπου "σωστό ή λάθος". Κωδικοποιήστε τις απαντήσεις σας ως εξής: "1"= Σωστό, "0"=Λάθος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΤΟΜΙΑ I. Συνήθως περιλαµβάνουν 5 ερωτήσεις, κάποιες από τις οποίες. αφορούν το παρασκευασµένο πτώµα. Η επιτυχής αντιµετώπισή τους

ΑΝΑΤΟΜΙΑ I. Συνήθως περιλαµβάνουν 5 ερωτήσεις, κάποιες από τις οποίες. αφορούν το παρασκευασµένο πτώµα. Η επιτυχής αντιµετώπισή τους ΑΝΑΤΟΜΙΑ I ΠΤΩΜΑ: Συνήθως περιλαµβάνουν 5 ερωτήσεις, κάποιες από τις οποίες αφορούν το παρασκευασµένο πτώµα. Η επιτυχής αντιµετώπισή τους προσφέρει τη δυνατότητα, µετά από ερωτήσεις του κ. Παπαδόπουλου,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Β ΔΙΑΒΙΒΑΣΗ ΣΤΗ ΝΕΥΡΟΜΥΪΚΗ ΣΥΝΑΨΗ

ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Β ΔΙΑΒΙΒΑΣΗ ΣΤΗ ΝΕΥΡΟΜΥΪΚΗ ΣΥΝΑΨΗ ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Β ΔΙΑΒΙΒΑΣΗ ΣΤΗ ΝΕΥΡΟΜΥΪΚΗ ΣΥΝΑΨΗ Η νευρομυϊκή σύναψη αποτελεί ιδιαίτερη μορφή σύναψης μεταξύ του κινητικού νευρώνα και της σκελετικής μυϊκής ίνας Είναι ορατή με το οπτικό μικροσκόπιο Στην

Διαβάστε περισσότερα

3. Με ποιο άλλο σύστημα είναι συνδεδεμένο το κυκλοφορικό σύστημα;

3. Με ποιο άλλο σύστημα είναι συνδεδεμένο το κυκλοφορικό σύστημα; ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 3 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ» ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 1. Ποιος είναι ο ρόλος του κυκλοφορικού συστήματος;...... 2. Το κυκλοφορικό σύστημα αποτελείται από: i 3.

Διαβάστε περισσότερα

TMHMA ΙΑΤΡΙΚΗΣ - ΠΑΝ/ΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Ι. Φυσιολογία Μυών. Κων/νος Παπαθεοδωρόπουλος Αναπληρωτής Καθηγητής * Εργαστήριο Φυσιολογίας 2015

TMHMA ΙΑΤΡΙΚΗΣ - ΠΑΝ/ΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Ι. Φυσιολογία Μυών. Κων/νος Παπαθεοδωρόπουλος Αναπληρωτής Καθηγητής * Εργαστήριο Φυσιολογίας 2015 TMHMA ΙΑΤΡΙΚΗΣ - ΠΑΝ/ΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Ι Φυσιολογία Μυών Κων/νος Παπαθεοδωρόπουλος Αναπληρωτής Καθηγητής * Εργαστήριο Φυσιολογίας 2015 ΣΚΕΛΕΤΙΚΟΣ ΜΥΣ ΜΥΕΣ ΜΥΪΚΟ ΚΥΤΤΑΡΟ (ΜΥΪΚΗ ΙΝΑ) ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ & ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ

ΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ Η άσκηση, επιφέρει ευεργετικά αποτελέσματα στα διάφορα συστήματα του οργανισμού. Τα αποτελέσματα αυτά ενδέχεται να είναι παροδικά ή μόνιμα ανάλογα

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας. Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας. Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Στο 3 ο κεφάλαιο του βιβλίου η συγγραφική ομάδα πραγματεύεται την ενέργεια και την σχέση που έχει αυτή με τους οργανισμούς

Διαβάστε περισσότερα

Εργοφυσιολογία. Μιχάλης Κατσικαδέλης PhDc-MSc. Σχολή Προπονητών Επιτραπέζιας Αντισφαίρισης Γ Κατηγορίας 2014

Εργοφυσιολογία. Μιχάλης Κατσικαδέλης PhDc-MSc. Σχολή Προπονητών Επιτραπέζιας Αντισφαίρισης Γ Κατηγορίας 2014 Εργοφυσιολογία Μιχάλης Κατσικαδέλης PhDc-MSc Σχολή Προπονητών Επιτραπέζιας Αντισφαίρισης Γ Κατηγορίας 2014 Εισαγωγή στην Εργοφυσιολογία Περιεχόμενα Τίτλος Στόχοι Αντικείμενα Παρουσίαση Βασικών κανόνων

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΟΜΗ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΣΚΕΛΕΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ Γ1

Η ΔΟΜΗ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΣΚΕΛΕΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ Γ1 Η ΔΟΜΗ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΣΚΕΛΕΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ Γ1 ΚΥΤΤΑΡΟΣΚΕΛΕΤΟΣ Τρισδιάστατο δίκτυο που αποτελείται από μικροσωληνίσκους, μικροϊνίδια και ενδιάμεσα ινίδια. Οι νηματοειδείς πρωτεΐνες του

Διαβάστε περισσότερα

Κορίτσι 20 ετών προσήλθε εξαιτίας εκούσιας λήψης 20 tb παρακεταμόλης (10γρ.) και 30 tb βαλεριάνας Aναφέρεται ταυτόχρονη λήψη αλκοόλ Λήψη ουσιών δύο

Κορίτσι 20 ετών προσήλθε εξαιτίας εκούσιας λήψης 20 tb παρακεταμόλης (10γρ.) και 30 tb βαλεριάνας Aναφέρεται ταυτόχρονη λήψη αλκοόλ Λήψη ουσιών δύο ΤΟΥΛΟΥΜΤΖΗ ΜΑΡΙΑ Κορίτσι 20 ετών προσήλθε εξαιτίας εκούσιας λήψης 20 tb παρακεταμόλης (10γρ.) και 30 tb βαλεριάνας Aναφέρεται ταυτόχρονη λήψη αλκοόλ Λήψη ουσιών δύο ώρες πριν την προσέλευση Αίσθημα ζάλης

Διαβάστε περισσότερα

Μεταβολισμός του γλυκογόνου. Μεταβολισμός των υδατανθράκων κατά την άσκηση. Από που προέρχεται το μυϊκό και ηπατικό γλυκογόνο;

Μεταβολισμός του γλυκογόνου. Μεταβολισμός των υδατανθράκων κατά την άσκηση. Από που προέρχεται το μυϊκό και ηπατικό γλυκογόνο; Μεταβολισμός των υδατανθράκων κατά την άσκηση Μεταβολισμός του γλυκογόνου Το γλυκογόνο είναι ο αφθονότερος υδατάνθρακας των ζώων Το γλυκογόνο αποθηκεύεται κυρίως στο ήπαρ (3-7% κατά βάρος) και στους μύες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Μαθήτρια: Κ. Σοφία. Καθηγητής: κ. Πιτσιλαδής

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Μαθήτρια: Κ. Σοφία. Καθηγητής: κ. Πιτσιλαδής ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Μαθήτρια: Κ. Σοφία Καθηγητής: κ. Πιτσιλαδής Σχολ. Έτος: 2015-2016 ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗ-BYPASS Αορτοστεφανιαία παράκαμψη είναι η χειρουργική διαδικασία της παράκαμψης των θρομβώσεων ή των

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία της Άσκησης

Φυσιολογία της Άσκησης ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ & ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑΣ Φυσιολογία της Άσκησης Λειτουργία καρδιαγγειακού συστήματος Καρδιαγγειακός έλεγχος κατά τη διάρκεια της

Διαβάστε περισσότερα

Νεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό»

Νεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Νεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Διαμερίσματα σωματικών υγρών 28,0 L Νεφρικοί μηχανισμοί ρύθμισης εξωκυτταρίου υγρού Ο όγκος του εξωκυτταρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Την ενέργεια και τα υλικά που οι οργανισμοί εξασφαλίζουν από το περιβάλλον τους συνήθως δεν μπορούν να τα αξιοποίησουν άμεσα. Η αξιοποίησή τους

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ Η τροφή αποτελείται και από ουσίες μεγάλου μοριακού βάρους (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λιπίδια, νουκλεϊνικά οξέα). Οι ουσίες αυτές διασπώνται (πέψη) σε απλούστερες (αμινοξέα, απλά σάκχαρα,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ -ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ -ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ -ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΩ ΑΕΡΟΦΟΡΟΣ ΟΔΟΣ ρίνα φάρυγγας στοματική κοιλότητα ΚΑΤΩ ΑΕΡΟΦΟΡΟΣ ΟΔΟΣ λάρυγγας τραχεία 2 βρόγχοι πνεύμονες ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1ο 1. Ποιος είναι ο ρόλος των ερυθρών κυττάρων του αίματος; α. μεταφέρουν οξυγόνο σε όλο το σώμα β. μεταφέρουν θρεπτικά συστατικά, άλατα, ορμόνες και πρωτεΐνες γ. μεταφέρουν

Διαβάστε περισσότερα

Η Λευκή Ουσία του Νωτιαίου Μυελού

Η Λευκή Ουσία του Νωτιαίου Μυελού Η Λευκή Ουσία του Νωτιαίου Μυελού λκλλκλκλλκκκκ Εισαγωγή Ανιόντα Δεµάτια του Νωτιαίου Μυελού Ανιόντα Δεµάτια της Πρόσθιας Δέσµης Ανιόντα Δεµάτια της Πλάγιας Δέσµης Ανιόντα Δεµάτια της Οπίσθιας Δέσµης Κατιόντα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ Δ.ΑΡΕΘΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ Δ.ΑΡΕΘΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ Δ.ΑΡΕΘΑ ΚΥΤΤΑΡΟ 2 Κατά την Βιολογία, κύτταρο ονομάζεται η βασική δομική και λειτουργική μονάδα που εκδηλώνει το φαινόμενο της ζωής. Έτσι, ως κύτταρο νοείται

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Ηλεκτροθεραπείας Φυσική του Ηλεκτρισμού Ηλεκτροφυσιολογία Γαλβανικά ρεύματα Παλμικά-εναλλασσόμενα ρεύματα Μαγνητικά πεδία Υπέρηχοι Ακτινοβολιες

Αρχές Ηλεκτροθεραπείας Φυσική του Ηλεκτρισμού Ηλεκτροφυσιολογία Γαλβανικά ρεύματα Παλμικά-εναλλασσόμενα ρεύματα Μαγνητικά πεδία Υπέρηχοι Ακτινοβολιες Περιεχόμενα μαθήματος Αρχές Ηλεκτροθεραπείας Φυσική του Ηλεκτρισμού Ηλεκτροφυσιολογία Γαλβανικά ρεύματα Παλμικά-εναλλασσόμενα ρεύματα Μαγνητικά πεδία Υπέρηχοι Ακτινοβολιες - Laser Θερμοθεραπεία Υδροθεραπεία

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΚΟΠΗΣ

ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΚΟΠΗΣ Από την καρδιοπνευμονική στην καρδιοεγκεφαλική αναζωογόνηση ΤΗΣ ΑΝΑΚΟΠΗΣ Μαρία Ι. Σεφέρου Ειδικευόμενη Καρδιολογίας Σισμανόγλειο Γ.Ν.Α. ΑΝΑΚΟΠΗ Ηλεκτρική Φάση Κυκλοφορική Φάση Μεταβολική Φάση ΕΛΛΗΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφαλαίο 3 ο. Μεταβολισμός. Ενέργεια και οργανισμοί

Κεφαλαίο 3 ο. Μεταβολισμός. Ενέργεια και οργανισμοί Κεφαλαίο 3 ο Μεταβολισμός Ενέργεια και οργανισμοί Η ενέργεια είναι απαρέτητη σε όλους τους οργανισμούς και την εξασφαλίζουν από το περιβάλλον τους.παρόλα αυτά, συνήθως δεν μπορούν να την χρησιμοποιήσουν

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Μέρος Β Δρ. Ανδρέας Φλουρής Ερευνητής Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας Κέντρο Έρευνας, Τεχνολογίας και Ανάπτυξης Θεσσαλίας ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΑΕΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΚΥΨΕΛΙΔΕΣ 2 ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ

Διαβάστε περισσότερα

K. I. Boυμβουράκης Αν. Καθηγητής Νευρολογίας Β Νευρολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Π.Γ.Ν. ΑΤΤΙΚΟΝ

K. I. Boυμβουράκης Αν. Καθηγητής Νευρολογίας Β Νευρολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Π.Γ.Ν. ΑΤΤΙΚΟΝ K. I. Boυμβουράκης Αν. Καθηγητής Νευρολογίας Β Νευρολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Π.Γ.Ν. ΑΤΤΙΚΟΝ κατάσταση ετοιμότητος του μυός ενός βαθμού μόνιμης σύσπασης που διατηρούν οι μύες στην ηρεμία αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία της Άσκησης

Φυσιολογία της Άσκησης 1 Φυσιολογία της Άσκησης Μυϊκό σύστημα Δομή & λειτουργία Βασίλειος Σπ. Τράνακας MSc Διαιτολόγος Διατροφολόγος Καθηγητής Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, Επιστημονικός συν. Τ.Ε.Ι. Κρήτης Αντικείμενο της φυσιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Τρανταλής. Επιμελητής Καρδιολογίας Κ. Υ. Καπανδριτίου Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική

Γεώργιος Τρανταλής. Επιμελητής Καρδιολογίας Κ. Υ. Καπανδριτίου Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Γεώργιος Τρανταλής Επιμελητής Καρδιολογίας Κ. Υ. Καπανδριτίου Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Ανατομία Φυσιοπαθολογία Μελλοντικές προεκτάσεις Ανατομία Φυσιοπαθολογία Μελλοντικές προεκτάσεις Η αορτική

Διαβάστε περισσότερα

Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ

Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ ΔΗΛΩΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ Δεν έχω (προσωπικά ή ως μέλος εργασιακής/ερευνητικής ομάδας) ή μέλος της οικογένειάς μου οποιοδήποτε οικονομικό ή άλλου είδους όφελος από

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΣΟΠΛΕΥΡΙΑ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΑ Σχηματίζονται μεταξύ παρακείμενων πλευρών και καταλαμβάνονται από τους μεσοπλεύριους μύες. Έσω θωρακική

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ. (i) Τι είδους αναερόβια αναπνοή κάνει ο αθλητής;

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ. (i) Τι είδους αναερόβια αναπνοή κάνει ο αθλητής; ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ 1. (α) Για την παραγωγή 1 mol ATP από την ADP και Pi απαιτείται ενέργεια 30 KJ. Η πλήρης οξείδωση 1 mol γλυκόζης σε CO 2 και H 2 O αποδίδει 38 mol ATP. Γνωρίζοντας ότι η πλήρης οξείδωση

Διαβάστε περισσότερα

Γ. Χ. Μπομπότης 1, Ι. Π. Λαζαρίδης 2, Η. Ι. Καπιτσίνης 1, Α. Θ. Παπαδόπουλος 1, Π. Γ. Δοκόπουλος 1, Α. Ι. Καρακάνας 1, Ι.Γ. Στυλιάδης 1 1.

Γ. Χ. Μπομπότης 1, Ι. Π. Λαζαρίδης 2, Η. Ι. Καπιτσίνης 1, Α. Θ. Παπαδόπουλος 1, Π. Γ. Δοκόπουλος 1, Α. Ι. Καρακάνας 1, Ι.Γ. Στυλιάδης 1 1. Γ. Χ. Μπομπότης 1, Ι. Π. Λαζαρίδης 2, Η. Ι. Καπιτσίνης 1, Α. Θ. Παπαδόπουλος 1, Π. Γ. Δοκόπουλος 1, Α. Ι. Καρακάνας 1, Ι.Γ. Στυλιάδης 1 1. Β ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Γ.Ν. «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ» 2. Α Πανεπιστημιακή

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ 1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Φωτεινή Μάλλη Πνευμονολόγος Αναπλ. Καθηγητρια ΤΕΙ Νοσηλευτικής Επιστημονικός Συνεργάτης Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΘ Καθηγητής-Σύμβουλος

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ 1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Φωτεινή Μάλλη Πνευμονολόγος Εκλ. Αναπλ. Καθηγητρια ΤΕΙ Νοσηλευτικής Επιστημονικός Συνεργάτης Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΘ Καθηγητής-Σύμβουλος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1-7-8

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1-7-8 ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1-7-8 Α. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 1. Στον ανθρώπινο οργανισµό a) όλα τα κύτταρα έχουν το ίδιο σχήµα και την ίδια λειτουργία b) υπάρχουν κύτταρα µε το ίδιο σχήµα και την ίδια λειτουργία

Διαβάστε περισσότερα

Κυκλοφορικό σύστημα. Από μαθητές και μαθήτριες του Στ 1

Κυκλοφορικό σύστημα. Από μαθητές και μαθήτριες του Στ 1 Κυκλοφορικό σύστημα Από μαθητές και μαθήτριες του Στ 1 Η καρδία Χτύπα 2 δισεκατομμύρια φορές σε όλη μας τη ζωή. Βρίσκεται στο θώρακα, κέντρο προς αριστερά. Έχει το μέγεθος μιας γροθιάς. Αλεξάνδρα, Αναστασία,

Διαβάστε περισσότερα

Δομή των μυϊκών κυττάρων.

Δομή των μυϊκών κυττάρων. Δομή των μυϊκών κυττάρων. Οι μύες αποτελούνται από δεμάτια μεγάλων κυττάρων (που ονομάζονται μυϊκά κύτταρα ή μυϊκές ίνες). Κάθε μυϊκή ίνα περιέχει πολλά μυϊκά ινίδια, δηλαδή δεμάτια ινιδίων ακτίνης και

Διαβάστε περισσότερα

«ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ: ΧΗΜΙΚΗ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ»

«ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ: ΧΗΜΙΚΗ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ» «ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ: ΧΗΜΙΚΗ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ» Τι είναι οι πρωτεΐνες; Από τι αποτελούνται; Ποιος είναι ο βιολογικός του ρόλος; Ας ρίξουμε μία ματιά σε όλα αυτά τα ερωτήματα που μας απασχολούν ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1:

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 7ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ

ΜΑΘΗΜΑ 7ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 7ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ Η ΛΕΥΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Η λευκή ουσία συντίθεται από εμύελες νευρικές ίνες διαφόρων διαμέτρων και νευρογλοία Οι νευρικές ίνες κατατάσσονται

Διαβάστε περισσότερα

Βασικά ενεργειακά συστήματα. Δρ. Μαρία Παπανδρέου 2018

Βασικά ενεργειακά συστήματα. Δρ. Μαρία Παπανδρέου 2018 Βασικά ενεργειακά συστήματα Δρ. Μαρία Παπανδρέου 2018 Χημική Ηλεκτρική Ηλεκτρομαγνητική Θερμική Μηχανική Πυρηνική Πηγές ενέργειας Ενέργεια από την κυτταρική δραστηριότητα Η ενέργεια-κυρίως- απελευθερώνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΦΙΚΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΚΕΛΕΤΙΚΩΝ ΜΥΪΚΩΝ ΙΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΚΙΝΗΤΙΚΟΥΣ ΝΕΥΡΩΝΕΣ

ΤΡΟΦΙΚΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΚΕΛΕΤΙΚΩΝ ΜΥΪΚΩΝ ΙΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΚΙΝΗΤΙΚΟΥΣ ΝΕΥΡΩΝΕΣ 3. ΜΥΪ ΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΡΟΦΙΚΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΚΕΛΕΤΙΚΩΝ ΜΥΪΚΩΝ ΙΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΚΙΝΗΤΙΚΟΥΣ ΝΕΥΡΩΝΕΣ Οι βλάβες ενός κινητικού νευρώνα έχει βαρειές συνέπειες για τις μυϊκές ίνες που νευρώνει. Α: Φυσιολογική νευρική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Κινησιολογία Ενότητα 3: Σκελετικοί μύες Αθανάσιος Τσιόκανος Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοσμένη Διατροφική Ιατρική

Εφαρμοσμένη Διατροφική Ιατρική Γλωσσάρι για το Μάθημα της Διατροφικής Ιατρικής Λιπαρά οξέα: περιέχουν μακριές αλυσίδες μορίων που αποτελούν σχεδόν όλο το σύμπλεγμα λιπιδίων τόσο για τα ζωικά όσο και για τα φυτικά λίπη. Αν αποκοπούν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ ΜΥΡΣΙΝΗ ΑΟΝΑ «Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ»

ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ ΜΥΡΣΙΝΗ ΑΟΝΑ «Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ» ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ ΜΥΡΣΙΝΗ ΑΟΝΑ «Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ» ΤΟ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟ ΕΜΠΡΟΣ ΤΟ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟ ΠΙΣΩ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΑΡΤΗΡΙΑ Η πνευμονική αρτηρία (pulmonary trunk) εκφύεται από τον αρτηριακό κώνο της δεξιάς κοιλίας. Έχει κατεύθυνση

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ε.Σ.Υ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν.

ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ε.Σ.Υ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν. ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ε.Σ.Υ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν.Α ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΟΡΙΣΜΟΣ Το καρδιονεφρικό σύνδρομο (CRS) αναφέρεται σε παθοφυσιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

9. ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΝΕΥΡΙΚΩΝ. Νευρώνες

9. ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΝΕΥΡΙΚΩΝ. Νευρώνες 9. ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το νευρικό σύστημα μαζί με το σύστημα των ενδοκρινών αδένων συμβάλλουν στη διατήρηση σταθερού εσωτερικού περιβάλλοντος (ομοιόσταση), ελέγχοντας και συντονίζοντας τις λειτουργίες των

Διαβάστε περισσότερα

Όταν χρειάζεται ρύθμιση της ποσότητας των χορηγούμενων υγρών του ασθενή. Όταν θέλουμε να προλάβουμε την υπερφόρτωση του κυκλοφορικού συστήματος

Όταν χρειάζεται ρύθμιση της ποσότητας των χορηγούμενων υγρών του ασθενή. Όταν θέλουμε να προλάβουμε την υπερφόρτωση του κυκλοφορικού συστήματος Ερωτήσεις Αξιολόγησης Εργαστηριακού Μαθήματος Θέμα: «Κεντρική Φλεβική Πίεση» 1. Τι είναι η Κεντρική Φλεβική Πίεση (ΚΦΠ); Είναι η υδροστατική πίεση των μεγάλων φλεβών που είναι πλησιέστερα στην καρδιά,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΑΙΝΩ ΤΟ Η.Κ.Γ. ΣΩΖΩ ΖΩΕΣ

ΜΑΘΑΙΝΩ ΤΟ Η.Κ.Γ. ΣΩΖΩ ΖΩΕΣ ΜΑΘΑΙΝΩ ΤΟ Η.Κ.Γ. ΣΩΖΩ ΖΩΕΣ ΣΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΑΦΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΣΤΟ Γ.Ν.Α «ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟ ΒΟΥΛΑΣ» ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το ηλεκτροκαρδιογράφημα ( Η.Κ.Γ ), ως απλή και εύχρηστος εργαστηριακή μέθοδος, είναι βοηθητικό και πολλές

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΖΩΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ...

ΟΙ ΖΩΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ... ΟΙ ΖΩΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ... ...ΑΠΟΤΕΛΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΙΣΤΟΥΣ ΟΜΑΔΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΠΟΥ ΕΚΤΕΛΟΥΝ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ιστοί όργανα συστήματα οργάνων αδένας Νευρικός Επιθηλιακός επιδερμίδα ΙΣΤΟΙ καρδιά αίμα

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΘΕΜΑ 1ο 1. Κυτταρική διαφοροποίηση ονομάζουμε: α. Την δομική κυρίως εξειδίκευση των συστημάτων β. Την δομική και λειτουργική εξειδίκευση των κυττάρων γ. Την λειτουργική εξειδίκευση

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. Μεταβολισμός κατά την άσκηση

Εισαγωγή. Μεταβολισμός κατά την άσκηση Εισαγωγή Μεταβολισμός κατά την άσκηση Οι μεταβολικές αντιδράσεις που πραγματοποιούνται σε έναν οργανισμό είναι ίδιες, ανεξάρτητα από το αν βρίσκεται σε ηρεμία ή ασκείται. Αυτό που αλλάζει θεαματικά είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΟΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΟΕΠΙΔΡΑΣΗ

ΚΑΡΔΙΟΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΟΕΠΙΔΡΑΣΗ ΚΑΡΔΙΟΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΟΕΠΙΔΡΑΣΗ Εισαγωγή Οι δύο πιο ζωτικές λειτουργίες του οργανισμού μας, η αναπνευστική και η κυκλοφορική, αλληλοσυνδέονται και επιδρούν η μία πάνω στην άλλη κατά τρόπο αρμονικό και

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΑ. Καρβουντζή Ηλιάνα (Βιολόγος) 1

ΚΥΤΤΑΡΑ. Καρβουντζή Ηλιάνα (Βιολόγος) 1 ΚΥΤΤΑΡΑ ΖΥΓΩΤΟ: Το πρώτο κύτταρο του οργανισμού από το οποίο με συνεχείς κυτταρικές διαιρέσεις προκύπτουν όλα. ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ: Διαδικασία με την οποία τα κύτταρα αποκτούν διαφορετικά μορφολογικά και λειτουργικά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Ε ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΘΩΜΑΣ ΓΕΡΑΣΙΜΙΔΗΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Ε ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΘΩΜΑΣ ΓΕΡΑΣΙΜΙΔΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Ε ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΘΩΜΑΣ ΓΕΡΑΣΙΜΙΔΗΣ ΠΑΝΕΠ.ΕΤΟΣ 2007-2008 Αριθμ.2052 ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΟΞΕΙΑΣ ΙΣΧΑΙΜΙΑΣ - ΕΠΑΝΑΙΜΑΤΩΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΑΝΣ ΚΙΝΗΤΙΚΑ ΝΕΥΡΑ (λείοι μύες, καρδιακός μυς, αδένες) (Σπλαχνικά Νεύρα)

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Βιολογίας 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Εργασία Βιολογίας 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Εργασία Βιολογίας Καθηγητής: Πιτσιλαδής Β. Μαθητής: Μ. Νεκτάριος Τάξη: Β'2 Υλικό: Κεφάλαιο 3 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Την ενέργεια και τα υλικά που οι οργανισμοί εξασφαλίζουν από το περιβάλλον

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΚΝΣ) ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ Είναι το πιο ουραίο τμήμα του Κ.Ν.Σ. Εκτείνεται από τη βάση του κρανίου μέχρι τον 1 ο οσφυϊκό

Διαβάστε περισσότερα

1. Εισαγωγή στο Κύτταρο

1. Εισαγωγή στο Κύτταρο 1. Εισαγωγή στο Κύτταρο 1.1. Ορισμός του κυττάρου. Το κύτταρο είναι η δομική και λειτουργική μονάδα της ζωής (σχήμα 1). Το κύτταρο αποτελεί τη βάση της δομικής και λειτουργικής οργάνωσης ενός οργανισμού.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΡΑΚΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΙΓΟΝΤΑ ΣΤΟ ΠΛΟΙΟ. Πλωτάρχης (YΙ) Π. Χουντής ΠΝ

ΘΩΡΑΚΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΙΓΟΝΤΑ ΣΤΟ ΠΛΟΙΟ. Πλωτάρχης (YΙ) Π. Χουντής ΠΝ ΘΩΡΑΚΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΙΓΟΝΤΑ ΣΤΟ ΠΛΟΙΟ Πλωτάρχης (YΙ) Π. Χουντής ΠΝ ΠΟΛΛΑΠΛΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΘΩΡΑΚΟΣ ΣΕ ΠΟΛΥΤΡΑΥΜΑΤΙΑ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑ ΚΟΙΛΙΑ 23% 31% ΘΩΡΑΚΑΣ + ΑΚΡΑ 52% 11% ΚΕΦΑΛΙ 41% 26% Ι. ΒΑΡΕΙΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα