ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΥΣΚΟΛΙΕΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

Transcript

1 ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΥΣΚΟΛΙΕΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΕΓΧΕΙΡΙ ΙΟ ΓΙΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ GRUNDTVIG 3 ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

2 Το εγχειρίδιο έχει ετοιµαστεί από: Alexandra Davies, South Bank University LLU+, London, England Christine Firman, Specific Learning Difficulties Service, Malta Bridget Gormley, National Adult Literacy Agency (NALA), Ireland Kari H. A. Letrud, Vox, National Institute for Adult Learning, Norway Οι υπόλοιποι συνεργάτες στο πρόγραµµα και που συνεργάστηκαν στην ολοκλήρωσή του και στη δοκιµαστική εφαρµογή του είναι: Klitos Symeonides, Cyprus Adult Education Association Peter Müller, UVC Nordjyllnad, Denmark Ene Mägi, Tallinn University, Estonia Tamara Jare, Slovenian Third Age University Simona Gitu, FIATEST, Romania Karin Guldvik Blixrud, Workers Educational Association of Norway Bernhard Grämiger, Swiss Federation for Adult Learning 2

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή 5 Σχέδια µαθήµατος Ενότητα 1 Εισαγωγή στη σειρά-ορισµοί 6 Ενότητα 2 Η διεθνής έρευνα για τον Αλφαβητισµό 8 Ενότητα 3 υσκολίες στη Γραφή και Ανάγνωση: Αιτίες και συνέπειες 12 Ενότητα 4 Αντιµέτωποι µε τις δυσκολίες 15 Ενότητα 5 υσκολίες στη κωδικοποίηση 17 Ενότητα 6 Μελέτες περίπτωσης 19 Ενότητα 7 Στρατηγικές στον αλφαβητισµό: Γραφή και Ανάγνωση Ενότητα 8 Στρατηγικές στον αλφαβητισµό: Αριθµητική και Ορθογραφία Ενότητα 9 Στρατηγικές στους τρόπους εργασίας και γενικά στη ζωή µας Ενότητα 10 Ενότητα 11 Ενότητα 12 Μελέτες περίπτωσης στους τόπους εργασίας και στη ζωή µας Θέµατα που εγείρονται από τους συµµετέχοντες Περίληψη Αξιολόγηση Πηγές για περαιτέρω πληροφορίες Σηµειώσεις και υποστηρικτικό υλικό Ενότητα 1 3

4 Ενότητα 2 Ενότητα 3 Ενότητα 4 Ενότητα 5 Ενότητα 6 Ενότητα 7 Ενότητα 8 Ενότητα 9 Ενότητα 10 4

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αυτή η επιµορφωτική σειρά αποτελεί βασικά ένα κίνητρο µάθησης για όσους που ασχολούνται µε τις µαθησιακές δυσκολίες ατόµων στη Γραφή και στην Ανάγνωση. Ο βασικός στόχος είναι να βοηθήσει τους συµµετέχοντες στις σειρές µαθηµάτων να ανταλλάξουν σκέψεις και ιδέες γύρω από τα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν άτοµα µε δυσκολίες στη Γραφή και Ανάγνωση. Η σειρά σχεδιάστηκε ώστε να καλυφθεί µέσα σε τρεις πλήρεις µέρες µε παρουσίαση 4 ενοτήτων κάθε µέρα. Εντούτοις κάθε οργανωτής προσφοράς της σειράς µπορεί να διαµορφώσει το πρόγραµµα ανάλογα µε την περίπτωση. Επειδή η σειρά σχεδιάστηκε για διδασκαλία 4 ενοτήτων κάθε µέρα τα πιο κάτω θέµατα καλύπτουν και τις 12 ενότητες: Ενότητες 1 4 Ενότητες 5-8 Ενότητες 9-12 Γενική Πληροφόρηση Συνέπειες στο άτοµο Τι πρέπει να γίνει; 5

6 Ενότητα 1: Εισαγωγή στη σειρά Χρόνος : 90 λεπτά Σκοπός: Γνωριµία των συµµετεχόντων και ανάλυση του περιεχοµένου της σειράς. Μαθησιακό αποτέλεσµα: Στο τέλος του µαθήµατος οι συµµετέχοντες: Θα γνωρίζουν τα ονόµατα και την εργασία των άλλων µελών της οµάδας. Θα αντιλαµβάνονται τον σκοπό και σηµασία της σειράς µαθηµάτων. Θα γνωρίζουν τον ορισµό του Αλφαβητισµού. Υλικά που χρειάζονται: Τυπωµένα σήµατα µε τα ονόµατα των µελών. Σηµειώσεις για «Βρές κάποιον που...». Σηµειώσεις για την ηµερήσια διάταξη. Σηµειώσεις για τους ορισµούς του Αλφαβητισµού. Πέννες, πίνακα. Πορεία Εισαγωγή και καλωσόρισµα (10 λεπτά) Αν είναι δυνατό κάµε διευθετήσεις ώστε οι συµµετέχοντες να κάθονται σε κύκλο. Είναι πιο εύκολο να βλέπει και να ακούει ο ένας τον άλλο. Κάµε σύντοµη εισαγωγή στη σειρά, και εισήγαγε όσους θα διδάξουν. Κάλεσε τους συµµετέχοντες να παρουσιάσουν τον εαυτό τους- το όνοµα και εργασία τους. Σπάσιµο του πάγου (20 λεπτά) ώσε ευκαιρίες να κινηθούν στην αίθουσα και να γνωρίσουν όσο το δυνατό περισσότερα άτοµα. Ενας καλός τρόπος είναι να δώσεις κατάλογο µε διάφορες ιδιότητες και ο καθένας θα πρέπει να τις συνταιριάσει µε ονόµατα π.χ. «Βρές κάποιον που...». Ο στόχος αυτής της άσκησης είναι να εµπεδωθεί κλίµα ηρεµίας, επικοινωνίας και εµπιστοσύνης. 6

7 Συγκράτηση ονοµάτων (10 λεπτά) Ενας τρόπος να συγκρατήσουν τα ονόµατα της οµάδας είναι να αναφέρουν ένα επίθετο στο όνοµα του διπλανού τους π.χ. ο ψηλός Γιώργος. Ηµερήσια διάταξη (20 λεπτά) ώσε την ηµερήσια διάταξη και όπου δυνατό πρόβαλε την στο επιδιασκόπιο. Εξήγησε σε συντοµία την κάθε συνάντηση και απάντησε σε ερωτήσεις. Ενεργοποίησε συζήτηση για τις προσδοκίες των µελών της οµάδας σε σχέση µε το περιεχόµενο τη σειρά µαθηµάτων κτλ. Πρέπει σ αυτό το στάδιο να είστε σαφείς για τους στόχους και το περιεχόµενο και να µη αναφερθούν απραγµατοποίητες προσδοκίες. Οι όροι της οµάδας (10 λεπτά) Σ αυτό το στάδιο θα πρέπει να αποφασιστούν οι όροι λειτουργίας της οµάδας. Τα µέλη της οµάδας έχουν τον πρώτο λόγο στην απόφαση. Για παράδειγµα µια απόφαση µπορεί να είναι η απενεργοποίηση των κινητών τηλεφώνων και η προσεκτική παρακολούθηση των σκέψεων των άλλων µελών της οµάδας. Ορισµοί αλφαβητισµού (15 λεπτά) Θα πρέπει να δοθούν οι σηµειώσεις για τον ορισµό και η εξήγηση ότι αυτός αλλάζει συχνά καθώς η κοινωνία µεταβάλλεται και γίνεται πιο πολύπλοκη. Ανάφερε τους πολλούς ορισµούς και επέλεξε ένα για τους σκοπούς του σεµιναρίου. 7

8 Ενότητα 2: Η διεθνής έρευνα για τον αλφαβητισµό (IALS) Χρόνος : 75 λεπτά Σκοπός: Οι συµµετέχοντες θα κατανοήσουν και θα έχουν συνείδηση για τις συνέπειες των δυσκολιών στη Γραφή και Ανάγνωση στο άτοµο, στη χώρα, στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Μαθησιακό αποτέλεσµα: Στο τέλος της ενότητας οι συµµετέχοντες: Θα αποκτήσουν γνώσεις για τη διεθνή έρευνα για τον Αλφαβητισµό (ΙALS, 1997). Θα γνωρίζουν ποιές χώρες συµµετείχαν στην έρευνα. Θα εντοπίζουν τα 4 επίπεδα αλφαβητισµού. Θα συζητήσουν γιατί οι δυσκολίες στον αλφαβητισµό επηρεάζουν µια χώρα. Θα αναγνωρίζουν το τρίγωνο της ζωής µας. Θα συζητήσουν πως οι δυσκολίες στον αλφαβητισµό επηρεάζουν την οικογένεια, την κοινότητα κ.ά. Υλικά που χρειάζονται. Σηµειώσεις για τις τρεις κατηγορίες αλφαβητισµού. Σηµειώσεις για τα 5 επίπεδα αλφαβητισµού. Εθνικές σηµαίες. Το τρίγωνο της ανθρώπινης ζωής. Πορεία Εισαγωγή στη διεθνή έρευνα IALS κατηγορίες και επίπεδα (10 λεπτά) 1. Εξήγησε ότι το 1997, η ΟΕCD ανακοίνωση τα αποτελέσµατα της έρευνας IALS χώρες πήραν µέρος σε τρεις κατηγορίες του αλφαβητισµού. ώσε τις σηµειώσεις για τις τρεις κατηγορίες και εξηγείστε. 8

9 α) Η ικανότητα να αντιλαµβάνεται και να χρησιµοποιεί τις πληροφορίες από εγχειρίδια όπως οι εφηµερίδες, τα βιβλία, τα ποιήµατα. β) Η ικανότητα να εντοπίζει και να χρησιµοποιεί πληροφορίες από έντυπα όπως χάρτες, πίνακες, τύποι αιτήσεις κτλ. γ) Η ικανότητα να χρησιµοποιεί την Αριθµητική και να κάµνει απλούς ισολογισµούς και να συµπληρώνει τύπους µε αριθµητικά στοιχεία. 3. Η διεθνής έρευνα εντοπίζει 5 επίπεδα αλφαβητισµού. ώσε τις σηµειώσεις και εξήγησε τα διάφορα επίπεδα. Επίπεδο 1. είχνει πολύ χαµηλά επίπεδα αλφαβητισµού. Το άτοµο έχει δυσκολίες για παράδειγµα να εντοπίσει το σωστό φάρµακο για το παιδί του και τη σωστή δόση. Επίπεδο 2. Τα άτοµα µπορούν να χειριστούν απλά υλικά, που δεν απαιτούν πολύπλοκες λειτουργίες. Επίπεδο 3. Τα άτοµα εντοπίζουν πολλές πληροφορίες που µπορούν να συγκριθούν και να αντιπαραταχθούν µε άλλες. Αυτό το επίπεδο θεωρείται η κατώτερη απόδοση σε πολλές χώρες. Επίπεδο 4 και 5. Τα άτοµα καλούνται να λύσουν πιο πολύπλοκα προβλήµατα. Χρειάζεται η ικανότητα να γίνει αλληλεπίδραση πολλών λειτουργιών του αλφαβητισµού. Τόνισε ότι τα επίπεδα 3 και άνω είναι απαραίτητα για να λειτουργήσει το άτοµο στην κοινωνία. Ρώτησε την οµάδα µερικές ερωτήσεις για τον αλφαβητισµό και δεξιότητες απαραίτητες στην καθηµερινή ζωή µας π.χ. η χρησιµοποίηση φούρνου µικροκυµµάτων, η παραλαβή των παιδιών από το σχολείο κτλ. IALS - ραστηριότητα µε τις σηµαίες (25 λεπτά) 1. Επέλεξε 9 σηµαίες και φωτοτύπησε µια σειρά για κάθε οµάδα. Χώρισε την οµάδα σε υποοµάδες και δώσε τις σηµαίες. 2. Οι συµµετέχοντες θα πρέπει να εντοπίσουν τις σηµαίες της κάθε χώρας. 3. Η εργασία της οµάδας είναι να ιεραρχήσει τις σηµαίες µε βάση τα αποτελέσµατα της έρευνας για τον αλφαβητισµό αρχίζοντας από τη χώρα µε τα ψηλότερα ποσοστά αλφαβητισµού. Η οµάδα έχει 15 λεπτά στη διάθεσή της. 9

10 4. Ο υπεύθυνος δίνει τις σωστές απαντήσεις και ρωτά για τις χώρεςέκπληξη. Επιπτώσεις στη χώρα από τις δυσκολίες στον αλφαβητισµό (15 λεπτά) 1. Συζήτησε µε την οµάδα τη σηµασία της δεξιότητας του αλφαβητισµού για µια χώρα. Ερωτήσεις όπως οι πιο κάτω βοηθούν. α) Ποιοί είναι οι παράγοντες προόδου µιας χώρας, (καλή οικονοµία, δηµοκρατία, δυνατές οικογένειες και κοινότητες). β) Είχε η χώρα τις γνώσεις και τις δεξιότητες να αναπτυχθεί µε επιτυχία τα τελευταία 50 χρόνια; (Πριν η γεωργία και η παραγωγή τροφίµων ήταν απαραίτητα για επιβίωση. Πριν ο αλφαβητισµός δεν ήταν απαραίτητος. Τώρα στην παγκοσµιοποίηση είναι απαραίτητη η µόρφωση). γ) Αν οι πολίτες µιας χώρας δεν µπορούν να διαβάζουν και πως αυτό επηρεάζει την πρόοδο της χώρας; Καλή οικονοµία. Ο συναγωνισµός στην εποχή της παγκοσµιοποίησης, οι γνώσεις νέας τεχνολογίας, ώστε η χώρα να προχωρήσει, η εργοδότηση. ηµοκρατια: να είναι ένας πληροφορηµένος ψηφοφόρος, ενεργός πολίτης. υνατές οικογένειες και κοινότητες: Ανάµιξη στην τοπική αυτοδιοίκηση, βοήθεια στη µάθηση των παιδιών. 2. Η δηµιουργία ενός έθνους. α) Θέσε την υπόθεση ότι είµαστε ενός έθνους ο επιµορφωτής είναι ο πρόεδρος του νέου έθνους. β) Ποια είναι τα απαραίτητα πράγµατα που πρέπει να γίνουν για να πετύχει αυτό το έθνος; 3. Ποιες δεξιότητες χρειάζονται οι πολίτες για να επιτευχθούν τα πιο κάτω: ηµοκρατία. Να είναι ένας πληροφορηµένος ψηφοφόρος, εµπλοκή στην τοπική κυβέρνηση. Καλή οικονοµία. Να είναι κάποιος ικανός, να συναγωνιστεί στην παγκόσµια αγορά, να έχει τις απαραίτητες δεξιότητες για τη νέα τεχνολογία, να βρίσκει εργασία. 10

11 Καλά σχολεία/οικογένειες/κοινότητες. Να είναι εµπλεκόµενος σε δραστηριότητες οργανισµών, να βοηθά τα παιδιά στη σχολική τους εργασία κτλ. 4. Αν ως πολίτες δεν έχουµε τις δεξιότητες αλφαβητισµού ποιές συνέπειες θα έχει για το νέο µας έθνος; εν θα µπορούµε να απευθύνουµε επιστολές στην κυβέρνηση, δεν θα µπορούµε να συναγωνιστούµε στην εποχή της παγκοσµιοποίησης κτλ. 5. Η οµάδα µπορεί τώρα να αντιληφθεί τη σηµασία του αλφαβητισµού για µια χώρα. Σκέψεις για ποιές δεξιότητες αλφαβητισµού θα συµβάλουν στην επιτυχία της ένταξης της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Πως ο αναλφαβητισµός επηρεάζει τη χώρα; (ανεργία, δαπάνες ανεργιακών επιδοµάτων κτλ.). Στάδια της ανθρώπινης ζωής (15 λεπτά) 1. ώσε τις σηµειώσεις για τα 3 στάδια. 2. Ενεργοποίησε συζήτηση για τις ευθύνες του ενήλικα στις 3 περιόδους της ζωής του. α) Οικογένεια. Γονέας, σύζυγος, σύντροφος, παιδί, χρήµατα, δάσκαλος, διευθυντής. β) Κοινότητα. Γονέας, δάσκαλος, ενεργός πολίτης, σύλλογοι, σύνδεσµοι. γ) Εκπαίδευση/ Εργοδότηση / Κατάρτιση. Φοιτητής, δάσκαλος, εργοδοτούµενος, διευθυντής οργανισµού, συνδικαλιστής. 3. Μετά τη συζήτηση για µαθησιακές δυσκολίες και για τους ρόλους των ενηλίκων στη ζωή τους η συζήτηση προχωρεί σε µικρές οµάδες µε το ερώτηµα. «Ποιές οι συνέπειες του αναλφαβητισµού στις τρεις πιο πάνω περιόδους της ζωής του ενήλικα». Πιθανές απαντήσεις ανεργία, µε συµµετοχή σε κοινοτικές δραστηριότητες, ανενεργός πολίτης κτλ. 4. Στην οµάδα για συζήτηση των αποτελεσµάτων. 11

12 Ενότητα 3: Αιτίες και συνέπειες στη υσκολία Ανάγνωσης και Γραφής Χρόνος: 90 λεπτά Σκοπός: Να δώσει µια συνολική εικόνα των λόγων της αποτυχίας στον αλφαβητισµό. Πληροφόρηση για µερικές θετικές ιδιότητες που συνδέονται µε την αποτυχία στον αλφαβητισµό. Μαθησιακό αποτέλεσµα: Οι συµµετέχοντες θα αναπτύξουν µια συνολική εικόνα για τις πλατύτερες συνέπειες των χαµηλών επιπέδων αλφαβητισµού. Στο τέλος της ενότητας οι συµµετέχοντες Θα κατανοήσουν τις ποικίλες αιτίες της αποτυχίας στον αλφαβητισµό. Θα κατανοήσουν ότι τα άτοµα που έχουν µαθησιακές δυσκολίες, µπορεί επίσης να αναπτύξουν στρατηγικές και δεξιότητες που να αποζηµιώσουν τις αδυναµίες τους. Υλικά που χρειάζονται Σηµειώσεις - Ιστορία που δείχνει πως ο αλφαβητισµός µπορεί να επηρεάσει την καθηµερινή ζωή µας. Να γίνει περίληψη των κύριων σηµείων των σηµειώσεων. Σηµειώσεις. Ο Κύκλος: Κοινωνικός/Οικονοµικός, Φυσικός Εκπαιδευτικός και Οικογενειακός. Σηµειώσεις. Θετικές και αρνητικές συνέπειες της Ανάγνωης. Πορεία 1. Εισαγωγική συζήτηση (20 λεπτά) Ο εισηγητής διανέµει τις σηµειώσεις για την ιστορία του οδηγού ταξί και δίνει λίγη ώρα για ανάγνωσή της. Ο εισηγητής συνοψίζει τα κύρια σηµεία και προσπαθεί να ταξινοµήσει τις απαντήσεις όπως πιο κάτω: α) Μπορεί ο οδηγός απλά να θεωρηθεί ένας «τεµπέλης»; β) Υπάρχουν στην πραγµατικότητα άτοµα όπως ο Γιάννης; γ) Εχει κάποιος αντιµετωπίσει παρόµοια κατάσταση στη χώρα του και πως την αντιµετώπισε; δ) Ποιές συµβουλές θα έδινες σε άτοµα όπως ο Γιάννης; 12

13 ε) Νοµίζεις ότι ενδείκνυται να ενθαρρύνεις άτοµα όπως ο Γιάννης να επανεκπαιδευτούν έστω και αν είναι πέραν των 40 ετών; 2. Συζήτηση στην οµάδα για τα αίτια της αποτυχίας (30 λεπτά και 15 λεπτά για ανακεφαλαίωση). Η συζήτηση για τον οδηγό ταξί θέτει στο προσκήνιο το θέµα της θέσης του ατόµου που παρουσιάζει µαθησιακές δυσκολίες. α) Ενδείκνυται να δούµε τις διάφορες αιτίες της αποτυχίας. Η αποτυχία µπορεί να έχει τις ρίζες της σε 4 κατηγορίες παραγόντων: Κοινωνικοί / Οικονοµικοί Φυσικοί Εκπαιδευτικοί Οικογενειακοί β) ιένειµε τις σηµειώσεις για τους κύκλους. Οι συµµετέχοντες στην οµάδα θα σηµειώσουν τους κοινωνικούς / οικονοµικούς, φυσικούς, εκπαιδευτικούς και οικογενειακούς λόγους σε κάθε κύκλο. Η εργασία σε οµάδες θα διαρκέσει 30 λεπτά για να γράψουν θέµατα και τις απόψεις τους. Μετά ο εισηγητής ιεραρχεί τα σηµεία µαζί µε τους συµµετέχοντες. Κατάγραψε τις αιτίες. γ) Ο εισηγητής θα πρέπει να είναι ελεύθερος να συµβάλει σε ένα µικρό βαθµό για τη σηµασία: Της απώλειας ακοής. Της χαµηλής όρασης Για τη δυσλεξία οι συµµετέχοντες µπορούν να βρουν πληροφορίες στο Aκατάλληλες διδακτικές µέθοδοι. 3. Θετικές και αρνητικές επιδράσεις τις δυσκολίες Γραφής και Ανάγνωσης (25 λεπτά) α) Ο εισηγητής αναφέρει ότι µειωµένος αλφαβητισµός έχει αρνητικές συνέπειες στο άτοµο και γενικά στην κοινότητα. Εντούτοις είναι σηµαντικό να κοιτάξουµε πιο βαθιά και να υπολογίσουµε τις 13

14 αποζηµιωτικές στρατηγικές και θετικές ιδιότητες που συνήθως αναπτύσσονται στα άτοµα που παρουσιάζουν µαθησιακές δυσκολίες. β) Να γίνει διανοµή των σηµειώσεων ( θετικές και αρνητικές συνέπειες). Ρώτησε τα µέλη της οµάδας να συµπληρώσουν το έντυπο µε κυρίως τις θετικές συνέπειες της γραφής και ανάγνωσης (οι αρνητικές συνέπειες µπορούν να σηµειωθούν όταν συµπληρωθούν όλες οι θετικές). Χρόνος 15 λεπτά. γ) Οταν τα µέλη της οµάδας επιστρέψουν, ανάρτησε τα αποτελέσµατα µε τα θετικά και αρνητικά χαρακτηριστικά. Χρόνος 10 λεπτά. 14

15 Ενότητα 4: Η πρακτική των µαθησιακών δυσκολιών Χρόνος: 60 λεπτά Σκοπός: Οι συµµετέχοντες στο σεµινάριο θα αντιληφθούν πως νοιώθουν τα άτοµα µε µαθησιακές δυσκολίες. Μαθησιακά αποτελέσµατα Στο τέλος της συνάντησης τα µέλη της οµάδας θα: Έχουν δοκιµάσει το αίσθηµα του να έχει κάποιος δυσκολίες στη γραφή και ανάγνωση. Υλικά που χρειάζονται: Καθρέφτες Εντυπα για τις δραστηριότητες µε καθρέφτες Εντυπο µε θολούρα στην ανάγνωση. Πορεία Ανάλογα µε το µέγεθος της οµάδας, επέλεξε τις δραστηριότητες που επιθυµείς. Να γνωρίζεις ότι µερικές δραστηριότητες θα είναι για µερικά µέλη της οµάδας οδυνηρές καθώς ποτέ δεν αντιµετώπισαν πρόβληµα στη Γραφή και Ανάγνωση. Θα είναι µια πρόκληση να «φορέσουν τα παπούτσια» αυτών µε µαθησιακές δυσκολίες έστω και αν αυτό γίνει για µερικά λεπτά. Εργασία µε τον καθρέφτη (20 λεπτά για τη δραστηριότητα και 10 λεπτά συζήτηση) α) Τα µέλη της οµάδας σε ζεύγη, µε το ένα µέλος να κρατά τον καθρέφτη και το άλλο άτοµο να εκτελεί την άσκηση. Αν η οµάδα είναι µικρή, τότε κάθε άτοµο κρατά τον καθρέφτη του. β) ώσε το έντυπο για την άσκηση. γ) Εξήγησε ότι το άτοµο πρέπει να εντοπίσει τον κύκλο κοιτάζοντας συνέχεια στον καθρέφτη και ποτέ πάνω στο έντυπο. δ) υνατά µε τη φωνή σου ή µε τα χέρια σου, θέσε τα µέλη της οµάδας κάτω από πίεση, ώστε να συµπληρώσουν τον κύκλο. Σχόλια όπως «προχωράς πολύ αργά» ή «δεν προσπαθείς αρκετά» βοηθούν. 15

16 ε) Πληροφόρησε ότι πρέπει να τελειώσουν τον κύκλο και να προχωρήσουν στο τρίγωνο. στ) Σχολίασε ότι τα 4 σχήµατα έπρεπε να τελειώσουν µέχρι τώρα. ζ) Οταν όλοι εκτελέσουν την άσκηση, συζήτησε για το πως ένοιωσαν εργαζόµενοι µε τους καθρέφτες. ώσε αρκετή ώρα να εκφράσουν τα συναισθήµατά τους. Οι απαντήσεις θα είναι διάφορες. Μπορεί να εκφράζουν, θυµό, νευρικότητα, απογοήτευση κτλ. Αγελάδα (10 λεπτά) α) ώσε τη σελίδα µε την αγελάδα. β) Ρώτα τι βλέπουν. γ) Πάρε τις απαντήσεις και θέσε τα µέλη της οµάδας κάτω από πίεση µε σχόλια του όπως «Βρίσκεται µπροστά σου. Γιατί δεν µπορείς να δεις;» δ) ώσε ένα λεπτό για απαντήσεις. ε) είξε την αγελάδα και ρώτα για σχόλια για το πως ένοιωθαν όταν δεν έβλεπαν την αγελάδα και όµως ο εισηγητής τους πίεζε και τους έλεγε ότι δεν προσπαθούσαν αρκετά. στ) ώσε χρόνο να µιλήσουν για το τι ένοιωσαν µε την άσκηση. Θολή Γραφή (10 λεπτά) α) ώσε το κείµενο µε τη θολή γραφή και ανάθεσε σε κάποιον να διαβάσει. β) Θέσε την οµάδα κάτω από πίεση, ότι δεν προσπαθούν αρκετά και ότι αυτό επηρεάζει τις γνώσεις τους. γ) Υστερα από λίγα λεπτά, πληροφόρησε τους ότι δεν θα µπορέσουν να διαβάσουν το κείµενο. Κύκλος σε κάθε φωνήεν (10 λεπτά) Υπαγόρευσε ένα κείµενο και πες στην οµάδα να θέσει σε κύκλο κάθε φωνήεν η κάθε 4 ο γράµµα. Πληροφόρησε ότι η υπαγόρευση γίνεται σε κανονική ταχύτητα και βεβαιώσου ότι τους υποδεικνύεις ότι δεν εκτελούν όπως πρέπει την άσκηση. Μετά από λίγα λεπτά, σταµάτα και συζήτησε πως ένοιωσαν µε τη δυσκολία στην εκτέλεση της άσκησης. Βεβαιώσου ότι ο καθένας έχει την ευκαιρία να συζητήσει τις εµπειρίες του. 16

17 Ενότητα 5: υσκολίες στην επεξεργασία Χρόνος: 90 λεπτά Σκοπός: Να ενηµερωθούν για τη φύση και την σπουδαιότητα της δυσκολίας στην επεξεργασία που αποτελεί τη βάση της δυσκολίας στη Γραφή και Ανάγνωση. Μαθησιακά αποτελέσµατα Στο τέλος της ενότητας τα µέλη της οµάδας θα πρέπει: Να αναγνωρίζουν µερικούς από τους δείκτες που δυσκολεύουν την επεξεργασία σε σχέση µε την όραση, ακοή και κίνηση. Είναι ενήµερα για µερικές απλές στρατηγικές για υπερπήδηση τέτοιων δυσκολιών. Υλικά που χρειάζονται Σηµειώσεις και διαφάνειες δεικτών για την δυσκολία στην ακουστική επεξεργασία. ώσε τη µελέτη περίπτωση Anna. Σηµειώσεις και εισηγήσεις για στρατηγικές ακουστικά. Σηµειώσεις για µελέτη περίπτωση Tom. Σηµειώσεις και διαφάνειες για στρατηγικές οπτικά, κινητικά Πορεία Εισαγωγή (5 λεπτά) Εξήγησε ότι µερικές, όχι όλες οι µαθησιακές δυσκολίες στη Γραφή και Ανάγνωση οφείλονται στη δυσκολία επεξεργασίας. Εξήγησε τί εννοούµε µε τον όρο δυσκολία επεξεργασίας και βεβαιώσου ότι τα µέλη της οµάδας κατανοούν τη διαφορά µεταξύ της δυσκολίας επεξεργασίας και της µείωσης στις αισθήσεις. Για παράδειγµα µια ακουστική δυσκολία στην επεξεργασία δεν είναι το ίδιο µε το να είναι ένας κωφός ή µερικώς κωφός. 17

18 Ακουστική δυσκολία επεξεργασία (40 λεπτά) α) ώσε τον κατάλογο µε τους δείκτες της ακουστικής δυσκολίας επεξεργασίας και θέσε την στο µηχάνηµα προβολήςεπιδιασκόπιο. Μίλα για κάθε δείκτη και βεβαιώσουν ότι κατανοούν κάθε ένα β) Χώρισε τα µέλη της οµάδας σε µικρές οµάδες και δώσε το φυλλάδιο για την περίπτωση της Αννας. Βεβαιώσου ότι όλοι κατάλαβαν την εργασία που ανέλαβαν. ώσε 15 λεπτά για συζήτηση. γ) Κάλεσε τις µικρές οµάδες στην ολοµέλεια και ζήτησε από την κάθε οµάδα να παρουσιάσει τα αποτελέσµατα. Γράψε αυτά στον πίνακα. Οσο είναι δυνατό επαίνεσε όλες τις απαντήσεις αλλά διόρθωσε όσες δεν είναι χρήσιµες. δ) ώσε τον κατάλογο µε τις στρατηγικές για την ακουστική δυσκολία στην επεξεργασία και παρουσίασέ τον στο επιδιασκόπιο. Κινησιακή και οπτική δυσκολία επεξεργασίας. α) ώσε τον κατάλογο µε τους δείκτες της οπτικής και κινησιακής δυσκολίας επεξεργασίας. Μίλησε για κάθε δείκτη και βεβαιώσουν ότι γίνονται κατανοητοί. β) Χώρισε τα µέλη της οµάδας σε µικρές οµάδες και δώσε το φυλλάδιο µε την περίπτωση Tom. ώσε 15 λεπτά για συζήτηση. γ) Κάλεσε τις υποοµάδες σε ολοµέλεια και συζήτησε τα αποτελέσµατα. δ) ώσε τον κατάλογο των στρατηγικών για την οπτική δυσκολία επεξεργασίας και τοποθέτησή τον στο επιδιασκόπιο. ώσε επεξηγήσεις όπου χρειαστεί. Το ίδιο επανέλαβε για τις στρατηγικές για την κινησιακή δυσκολία επεξεργασίας. 18

19 Ενότητα 6: Συνέπειες στο άτοµο (75 λεπτά) Χρόνος: 75 λεπτά Σκοπός: Να δώσει πληροφορίες για τις επιπτώσεις των µαθησιακών δυσκολιών στο άτοµο. Μαθησιακά αποτελέσµατα. Στο τέλος της ενότητας τα µέλη της οµάδας: Θα αναγνωρίζουν τις επιπτώσεις των µαθησιακών δυσκολιών στην κοινωνική, οικογενειακή και εργασιακή ζωή του ατόµου. Να εντοπίζουν πιθανές υποστηρικτικές στρατηγικές. Να συναισθανθούν τις συγκινήσεις µερικών από τις επιπτώσεις των µαθησιακών δυσκολιών. Υλικά που χρειάζονται Οι 3 φάσεις της ανθρώπινης ζωής. Σηµειώσεις για 5 µελέτες περίπτωσης Σηµειώσεις για ερωτήσεις που απορρέουν από τις πέντε µελέτες περίπτωσης Σηµειώσεις για σενάρια «Υποδύοµαι ρόλους». Πορεία Εισαγωγή (5 λεπτά) Τόνισε ότι η άσκηση στοχεύει στη µελέτη περιπτώσεων που συνέβηκαν στην πραγµατικότητα σε σχέση µε την εργασία, την οικογένεια, την κοινότητα. Συζήτηση µελέτης περίπτωσης (40 λεπτά) Η οµάδα χωρίζεται σε µικρές οµάδες και κάθε µια αναλαµβάνει µια περίπτωση. Κάθε µέλος παίρνει την περίπτωση. ώσε τον κατάλογο των ερωτήσεων. Σηµείωσε ότι οι ερωτήσεις στοχεύουν να δηµιουργήσουν ευκαιρίες για συζήτηση και δεν σηµαίνει ότι απαραίτητα θα απαντηθούν. Τόνισε ότι πιθανόν η κάθε οµάδα να παρουσιάσει τα αποτελέσµατα της συζήτησης στην ολοµέλεια. ώσε 20 λεπτά για συζήτηση. 19

20 Στο τέλος κάλεσε τις οµάδες στην ολοµέλεια και ανάθεσε σε κάθε υποοµάδα να παρουσιάσει τα αποτελέσµατα της συζήτησης. Υπόδυση ρόλων (25 λεπτά) Βεβαιώσου ότι τα µέλη της οµάδας θα κατανοήσουν τον σκοπό της άσκησης. (Βαθειά κατανόηση για τον συνάνθρωπό µας). Εξήγησε ότι κανένας δεν εξαναγκάζεται να ενεργήσει ενάντια στη θέλησή του. ιαχώρισε τα µέλη της οµάδας σε υποοµάδες, τις ίδιες οµάδες που είχες στις µελέτες περίπτωσης. ώσε λεπτά και ενθάρρυνε τις οµάδες να επανέλθουν µόλις τελειώσουν. Καλωσόρισε σχόλια για τις εµπειρίες που αποκτήθηκαν και ενθάρρυνε τα µέλη να µοιραστούν τις σκέψεις τους. Ενθάρρυνε ώστε τα µέλη της οµάδας να «επανέλθουν στον εαυτό τους» και να αφήσουν κατά µέρος το ρόλο που είχαν πάρει. Θα είναι καλό αν ο ρόλος που είχαν πάρε έδωσε συναισθηµατικές απαντήσεις. Συµπληρωµατικές σηµειώσεις για τους διευκολυντές. Υπάρχει µεγάλη ευελιξία για τον τρόπο µε τον οποίο αυτή η συνάντηση µπορεί να διεξαχθεί. Πρέπει να νοιώθεις ελεύθερος να χρησιµοποιήσεις τις πηγές µε οποιοδήποτε τρόπο θεωρείς κατάλληλο. Για παράδειγµα µπορεί να επιλέξεις να παραλείψεις την υπόδυση ρόλων και να προχωρήσεις στη συζήτηση των ερωτήσεων. Μέσα στις µικρές οµάδες είναι πιθανόν τα µέλη να µη επιθυµούν να υποδυθούν ρόλους. Σ αυτή την περίπτωση όσοι δεν επιθυµούν, απλά θα παρακολουθούν τους άλλους. Ανάλογα µε τον αριθµό των µελών στην κάθε οµάδα µπορεί να µη χρειαστείς και τις 5 µελέτες περίπτωσης. Σ αυτή την περίπτωση πρέπει να γνωρίζεις ότι οι περιπτώσεις Jane και Κurt σχετίζονται µε την εργοδότηση και των Johnny και Robert µε την κοινότητα. 20

21 Ενότητα 7: Στρατηγικές Αλφαβητισµού Γραφή και Ανάγνωση Χρόνος: 75 λεπτά Σκοπός: Να εντοπίσει απλές στρατηγικές αλφαβητισµού για υποστήριξη αυτών µε µαθησιακές δυσκολίες στη Γραφή και Ανάγνωση. Μαθησιακά αποτελέσµατα Στο τέλος της ενότητας τα µέλη: Θα είναι ενήµερα για στρατηγικές Γραφής και Ανάγνωσης Θα αντιλαµβάνονται τη σηµασία των στρατηγικών για ατοµικές ανάγκες. Να είναι ενηµερωµένοι για µερικές γενικές στρατηγικές Ανάγνωσης για όλους τους µαθητευόµενους. Υλικά που χρειάζονται ιαφάνειες κειµένου ανάγνωσης ένα και δύο. Σηµειώσεις και διαφάνειες των τριών ειδών γραφής. Σηµειώσεις και διαφάνειες στρατηγικών ανάγνωσης. Σηµειώσεις και διαφάνειες για στρατηγικών γραφής. Πορεία Εισαγωγή (15 λεπτά) ώσε το περίγραµµα της συνάντησης και πολύ σύντοµα ανάφερε τις 3 περιοχές δυσκολίας που καλύφθηκαν στην ενότητα ένα. Ανάγνωση (35 λεπτά) ώσε το πρώτο κείµενο ανάγνωσης και κάλεσε ένα εθελοντή να το διαβάσει µεγαλόφωνα. Αν αντιµετωπίσει δυσκολίες, ενθάρρυνε άλλα µέλη να τον βοηθήσουν. Απόσυρε το κείµενο και κάλεσε τον εθελοντή να εξηγήσει τί διάβασε. Έστω και αν ο εθελοντής διάβασε το κείµενο εύκολα, δεν θα µπορέσει πιθανότατα να περιγράψει τί διάβασε. Εξήγησε ότι η προσπάθεια αποκωδικοποίησης άγνωστων λέξεων (και υπάρχουν στο κείµενο πολλές λέξεις που δεν χρησιµοποιούνται συχνά) έχει ως αποτέλεσµα τη δυσκολία στην έννοια. Εξήγησε ακόµα ότι είναι την ίδια εµπειρία που αντιµετωπίζουν αναγνώστες µε οπτική δυσκολία στην επεξεργασία, 21

22 για τους οποίους ακόµη και γνωστές λέξεις µερικές φορές δεν είναι αναγνωρίσιµες. Τοποθέτησε στο επιδιασκόπιο το δεύτερο κείµενο ανάγνωσης στη διαφάνεια και παρακάλεσε ένα µέλος της οµάδας να το αναγνώσει. Κάλεσε το µέλος να εξηγήσει τι διάβασε. Αυτή τη φορά παρά το ότι θα νοιώθουν ότι το έχουν αντιληφθεί περισσότερο, στην πραγµατικότητα δεν µπορούν να το εξηγήσουν γιατί υπάρχουν πολλές λέξεις που χρειάζονται αποκωδικοποίηση. Εξήγησε ότι αυτή η εµπειρία είναι παρόµοια µε αυτή που αντιµετωπίζουν αναγνώστες µε δυσκολίες ακουστικής κωδικοποίησης. Εξήγησε ότι οι διάφορες προσεγγίσεις σ αυτές τις δυσκολίες ανάγνωσης είναι απαραίτητες, για να είναι η υποστήριξη επιτυχής. ώσε τον κατάλογο των στρατηγικών ανάγνωσης. Γραφή (30 λεπτά) ώσε το πρώτο δείγµα γραφής. Κάλεσε κάποιο µέλος της οµάδας να το διαβάσει µεγαλόφωνα. ιαχώρισε τα στοιχεία της γραφής που δείχνουν δυσκολίες στην οπτική επεξεργασία, ιδιαίτερα στη φωνητική ορθογραφία. ώσε το δεύτερο δείγµα γραφής και κάλεσε κάποιο µέλος της οµάδας να το διαβάσει. Εξήγησε ότι η ακαταστασία στην ορθογραφία, η οποία επενεργεί ώστε να γίνεται δυσκολότερη η ανάγνωση είναι ένδειξη µιάς ακουστικής δυσκολίας στην επεξεργασία. Επανέλαβε την ίδια προσέγγιση και µε το τρίτο δείγµα και συζήτησε. Βεβαιώσου ότι η οµάδα καταλαβαίνει τη διαφορά µεταξύ της ποιότητας του περιεχοµένου της γραφής και της ακαταστασίας του γραφικού χαρακτήρα. Εξήγησε ότι αυτό είναι ένδειξη µιας κιναισθητικής δυσκολίας στην ταξινόµηση. ώσε τις στρατηγικές γραφής. ώσε διευκρινήσεις αν χρειάζονται. Περίληψη (5 λεπτά) Κάµε µια περίληψη της ενότητας, δώσε διευκρινήσεις. 22

23 Ενότητα 8: Στρατηγικές Αλφαβητισµού. Αριθµητική και Ορθογραφία Χρόνος: 75 λεπτά Σκοπός: Οι συµµετέχοντες στο σεµινάριο να κατανοήσουν τα διάφορα µοντέλα µάθησης και να αναπτύξουν στρατηγικές ώστε να βοηθήσουν τον ενήλικα στην Αριθµητική και Ορθογραφία. Μαθησιακό αποτέλεσµα: Στο τέλος της ενότητας τα µέλη: Θα αντιληφθούν τα δικά τους µοντέλα µάθησης. Θα εντοπίζουν κιναισθητικά, ακουστικά, και οπτικά µοντέλα µάθησης. Θα συζητήσουν τους καλύτερους τρόπους, ώστε να βοηθήσουν ένα ενήλικα στην Αριθµητική και Ορθογραφία, χρησιµοποιώντας κιναισθητικούς, ακουστικούς και οπτικούς τρόπους. Υλικά που χρειάζονται. Σηµειώσεις για τα διάφορα µαθησιακά µοντέλα. Σηµειώσεις για τις στρατηγικές Αριθµητικής. Σηµειώσεις για τις στρατηγικές Ορθογραφίας. Πορεία Ερωτήσεις για το δικό σου τρόπο ώστε να επιτυγχάνεις στην απόκτηση πληροφοριών (20 λεπτά). Εξήγησε στην οµάδα ότι για να αποκτήσεις καλύτερες δεξιότητες ώστε να βοηθήσεις τα µέλη της οµάδας, θα πρέπει να ενηµερωθείς για το τρόπο απόκτησης πληροφοριών. Ανάλογα µε την οµάδα που έχεις µπροστά σου ζήτησε µε την ανάταση του χεριού να απαντήσουν στις ερωτήσεις και προχώρα σε συζήτηση ή χώρισε την οµάδα για να συζητήσουν στις υποοµάδες για τα µοντέλα µάθησης. Ζήτησε από την οµάδα να φανταστούν την πιο κάτω κατάσταση: Θα ταξιδέψουµε σε κάποια πόλη της Ασίας. Φτάνουµε σε ένα ωραίο ξενοδοχείο και αποφασίζουµε να επισκεφθούµε ένα φηµισµένο µουσείο που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση 23

24 από το ξενοδοχείο. Πηγαίνουµε στην υποδοχή του ξενοδοχείου και συναντούµε υπάλληλο που µιλά πολύ καλά τη γλώσσα µας και του ζητούµε πληροφορίες για να πάµε στο µουσείο. Πόσοι από την οµάδα θα ακούσουν τις πληροφορίες και θα προχωρήσουν για το µουσείο; Πόσοι προτιµούν χάρτη µε την κατεύθυνση προς το µουσείο; Πόσα προτιµούν να σχεδιάσουν τη διαδροµή; Εξήγησε ότι όσοι προτιµούν να ακούσουν τις πληροφορίες, έχουν καλές ακουστικές δεξιότητες. Οσους θέλουν τον χάρτη είναι οπτικοί τύποι. Οσους θέλουν να σχεδιάσουν τον χάρτη είναι κιναισθητικοί. εν έχεις µόνο µια προτίµηση. Εχεις λίγο από όλα τα µαθησιακά µοντέλα. Ζήτησε από την οµάδα να φανταστεί την πιο κάτω κατάσταση: Εχεις πάρει ως δώρο ένα DVD. Είναι της τελευταίας τεχνολογίας µε πολλές λειτουργίες. Πόσοι επιθυµούν να διαβάσουν τις οδηγίες στο εξωτερικό της συσκευής πριν αγγίξουν το µηχάνηµα; Πόσοι επιθυµούν να διαβάσουν το εγχειρίδιο και να προσπαθήσουν να πατήσουν τα κουµπιά; Πόσοι δεν θα θελήσουν να διαβάσουν το εγχειρίδιο και θα προσπαθήσουν να ξεκινήσουν το DVD; Οι απαντήσεις δείχνουν πως οι άνθρωποι παραλαµβάνουν τις πληροφορίες και τις ταξινοµούν. Ο κάθε ένας έχει τις δυνατότητες και τις αδυναµίες του. Ο κάθε ένας έχει προτίµηση σε ορισµένα πράγµατα σε βάρος άλλων. Αυτές οι διαφορές είναι αυτές που µας δηλώνουν ποιοί είµαστε το άτοµο. Οπτική, ακουστική, κιναισθητική µάθηση (15 λεπτά) Ρώτησε την οµάδα ποιο είδος µάθησης θα βοηθήσει ένα οπτικό τύπο,(πιθανές απαντήσεις, να δει το αντικείµενο, φωτογραφίες, σχέδια, χρώµατα). Ρώτησε ποιο είδος µάθησης θα βοηθήσει ένα ακουστικό τύπο, (πιθανές απαντήσεις, να ακούσει, να µιλήσει, να συζητήσει). 24

25 Ρώτησε την οµάδα ποιο είδος µάθησης θα βοηθήσει τον κιναισθητικό τύπο, (πιθανές απαντήσεις, να σχεδιάσει, να δηµιουργεί πράγµατα, να κινείται). ώστε στην οµάδα τις σηµειώσεις για τους διάφορους τρόπους µάθησης. Συζητείστε τους διάφορους τρόπους µάθησης και θέσε ερωτήσεις ώστε να γίνει συζήτηση. Ανάλογα µε την οµάδα, τα µέλη της πιθανόν να θέσουν δικά τους ερωτήµατα και να εντοπίσουν περιοχές που επιθυµούν να συζητηθούν. Συζήτησε τα ερωτήµατα στην ολοµέλεια ή σε υποοµάδες. Μπορείς για παράδειγµα να θέσεις για συζήτηση ερωτήµατα όπως: Μπορείς να σκεφθείς περιπτώσεις που στο σχολείο ή στην εργασία σου ένοιωσες ευχαρίστηση στη µάθηση; Ποιό τύπο-είδος µάθησης ακολούθησες; Γιατί ήταν καλή και ευχάριστη εµπειρία για σένα; Μπορείς να σκεφτείς περιπτώσεις που η µάθηση στο σχολείο ή στην εργασία ήταν οδυνηρή για σένα; Θυµήσου ποιο είδος µάθησης εφαρµόστηκε; Γιατί αυτή η µαθησιακή εµπειρία ήταν οδυνηρή; Φέρε στη µνήµη σου το περιβάλλον της εργασίας σου. Εντόπισε παραδείγµατα για το πως δίδονται οι πληροφορίες. Ποιο είδος µάθησης ακολουθείται; Στρατηγικές Αριθµητικής (20 λεπτά) Στη σηµερινή κοινωνία οι δεξιότητες Αριθµητικής είναι µεγάλης σηµασίας. Ζούµε σ ένα κόσµο όπου µια τεράστια ροή πληροφοριών δίνεται σε γοργούς ρυθµούς. Η Αριθµητική δεν είναι µόνο η πρόσθεση αριθµών. Είναι η χρήση της νέας τεχνολογίας ή συγκρίσεις πραγµάτων. Χώρισε την ολοµέλεια σε 3 οµάδες, µια οπτική οµάδα, µια ακουστική και µια κιναισθητική. Ρώτησε τα µέλη να σκεφτούν τρόπους διδασκαλίας ή παροχής πληροφοριών στην Αριθµητική στο είδος µάθησης που του ανατέθηκε. ώσε 10 λεπτά για να εντοπίσει στρατηγικές Αριθµητικής. Στην ολοµέλεια παρουσιάζουν τα πορίσµατα. ώσε το φυλλάδιο µε τις στρατηγικές Αριθµητικής. Συζήτησε ποιες νέες στρατηγικές εντόπισε η οµάδα. 25

26 Στρατηγικές ορθογραφίας (20 λεπτά) Για µερικούς µαθητευοµένους, η Ορθογραφία παρουσιάζει πολλά προβλήµατα και δυσκολίες. Με την ανάπτυξη της νέας τεχνολογίας, η ορθογραφία γίνεται ευκολότερη αφού τα µηχανήµατα ελέγχουν την ορθογραφία. Χώρισε την ολοµέλεια σε 3 οµάδες, την οπτική οµάδα, την ακουστική και την κιναισθητική. Κάλεσε τις οµάδες να σκεφτούν τρόπους παροχής πληροφοριών ή διδασκαλίας της ορθογραφίας στον τρόπο µάθησης που ανατέθηκε στην οµάδα. ώσε 10 λεπτά για συζήτηση των στρατηγικών ορθογραφίας. Κάλεσε τις οµάδες στην ολοµέλεια για να καταθέσουν τα ευρήµατά της συζήτησης. ώσε το φυλλάδιο για τις στρατηγικές Ορθογραφίας και συζήτησε ποιες νέες εντοπίστηκαν από τις οµάδες. 26

27 Ενότητα 9: Στρατηγικές για ευχάριστο εργασιακό περιβάλλον Χρόνος: 90 λεπτά Σκοπός: Κατανόηση της σηµασίας της χρησιµοποίησης διαφόρων στρατηγικών ώστε ο τόπος εργασίας να είναι ελκυστικός στους ενήλικες µε δυσκολίες στη Γραφή και Ανάγνωση. Μαθησιακό αποτέλεσµα. Στο τέλος της ενότητας τα µέλη της οµάδας: Θα έχουν κατανοήσει τη κοινή σχέση µεταξύ εργοδοτών και εργοδοτουµένων στην προσπάθεια να βελτιώσουν την µαθησιακή κατάσταση όσων εργατών έχουν πρόβληµα Γραφής και Ανάγνωσης. Θα γνωρίζουν να επικοινωνούν καλύτερα µε άτοµα που έχουν δυσκολίες στη Γραφή και Ανάγνωση. Θα γνωρίζουν πως να δίνουν κίνητρα και πείθουν ώστε να βελτιώσουν τις αποζηµιωτικές στρατηγικές. Θα κατανοήσουν την σπουδαιότητα της αυτοεκτίµησης για την επιτυχία. Θα γνωρίζουν και κατευθύνουν προς την ορθή κατεύθυνση τα άτοµα µε πρόβληµα ώστε να προχωρούν σε αξιολόγηση του προβλήµατος και στη συµµετοχή σε προγράµµατα αλφαβητισµού. Υλικά που χρειάζονται. Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές ή επιδιασκόπιο. ιαφάνειες και πέννες διαφόρων χρωµάτων. Για τον επιµορφωτή: Κατάλογος(1) για το τι είναι σηµαντικό να λαµβάνει υπόψη όταν µιλά για ανθρώπινο κεφάλαιο. Για τον επιµορφωτή: Κατάλογος (2) για τις εφαρµογές στον τόπο εργασίας. Σηµειώσεις: Κατάλογος (3) για τα χαρακτηριστικά των προβληµάτων Γραφής και Ανάγνωσης στην εργασία. Για τον επιµορφωτή: Οργάνωσε µια υπόδυση ρόλων (4) για το πως θα προσεγγίσεις ένα άτοµο που πιστεύεται ότι χρειάζεται µαθησιακή υποστήριξη. Φυλλάδιο µε οδηγίες για οµαδική εργασία. Στρατηγικές (5). 27

28 Για τον επιµορφωτή: Κατάλογος (6) των απαραίτητων διεργασιών που χρειάζονται να γίνουν και που άλλες χρειάζονται πιστώσεις και άλλες όχι. Πορεία Ερωτήσεις για το πως θα αρχίσεις µια εκστρατεία διαφώτισης στον τόπο εργασίας (20 λεπτά). Εξήγησε πως θα αυξήσεις την εγρήγορση ώστε να αντιµετωπιστεί το πρόβληµα της Γραφής και Ανάγνωσης στους τόπους εργασίας. Προώθησε την αποδοχή του φιλικού περιβάλλοντος για τον αλφαβητισµό. Να εµπλέξεις τους ανώτερους διευθυντές ώστε να επιτευχθούν τα καλύτερα δυνατά αποτελέσµατα. Πρέπει να είναι καθαρό ότι ένα σχέδιο δράσης για να βοηθήσει τους εργαζόµενους µε προβλήµατα Γραφής και Ανάγνωσης δεν αφορά µόνο τους εργοδότες και τους εργοδοτουµένους. Τα πλέον σηµαντικά βήµατα είναι: α) Σειρά µαθηµάτων ώστε όλοι στον οργανισµό να είναι ενήµεροι και να κατανοούν το πρόβληµα. β) Υποστηρικτικές οµάδες στις οποίες να µπορούν να στηριχθούν άτοµα µε µαθησιακές δυσκολίες. γ) Πρόσωπα κλειδιά του οργανισµού για να διευκολύνουν την εργασιακή κατάσταση των εργαζοµένων που αντιµετωπίζουν πρόβληµα. Ανάλογα µε το µέγεθος και την πείρα της οµάδας, επέλεξε τις δραστηριότητες που θεωρείς απαραίτητες. Να έχεις υπόψη ότι µερικά άτοµα είναι απρόθυµα να πάρουν µέρος σε οµαδικές δραστηριότητες που χρειάζονται ενεργό συµµετοχή. Ερωτήσεις για ολόκληρη την οµάδα για συζήτηση 3-5 λεπτών: Τι καταλαβαίνεις µε τον όρο «ανθρώπινο κεφάλαιο»; Βεβαιώσου ότι οι απαντήσεις θα οδηγούν στο κατάλογο (1) του επιµορφωτή. Ερωτήσεις προς ολοκλήρωση την οµάδα για συζήτηση 2-3 λεπτών. Ποιες θα είναι οι συνέπειες στην περίπτωση που στην επιχείρησή σου υπάρχουν εργαζόµενοι µε προβλήµατα χαµηλής δεξιότητας στη Γραφή και Ανάγνωση. Συζήτησε και σχολίασε τις πιθανές απαντήσεις και αν χρειαστεί ενίσχυσέ τες µε τον κατάλογο επιµορφωτή (2). Βεβαιώσου ότι θα τονίσεις τον παράγοντα κόστος/όφελος ο οποίος λειτουργεί προς όφελος των εργαζοµένων. ώσε τις 28

29 σηµειώσεις «Χαρακτηριστικά της µαθησιακής δυσκολίας στον τόπο εργασίας (3)». Ερωτήσεις για το πως θα αντιµετωπίσεις τις ανάγκες ατόµων που αντιµετωπίζουν προβλήµατα µάθησης (20 λεπτά). Εξήγησε στην οµάδα ότι για να υπάρχει επιτυχία ώστε οι εργαζόµενοι να µιλούν ανοικτά για το πρόβληµα που αντιµετωπίζουν στη Γραφή και Ανάγνωση και να νοιώθουν άνετα, είναι απαραίτητο να αισθάνονται: Οτι έχουν εµπιστοσύνη στο άτοµο που αντιµετωπίζει το πρόβληµα. Οτι η διεύθυνση εκτιµά την εργασία του εργαζοµένου ακόµα και αν παρουσιάζει ορισµένες ιδιαιτερότητες. Οτι δεν θα υπάρξουν αρνητικές συνέπειες. είξε πως επικοινωνούµε σε περίπτωση υπόδυσης ρόλων. Υπάρχει χειρόγραφο για την υπόδυση ρόλων αριθµός (4). Εναλλακτικά µπορείς να εργαστείς χωρίς το χειρόγραφο. Μπορούν δύο επιµορφωτές να διεξάγουν το παιγνίδι ή ένα µέλος της οµάδας να το διεξάγει µαζί σου. Αλλη εναλλακτική λύση είναι να χωρίσεις την οµάδα σε 3 υποοµάδες η µια θα είναι οι παρατηρητές και άφησε τις οµάδες να υποδυθούν τους ρόλους. Οι παρατηρητές προχωρούν σε παρουσίαση των παρατηρήσεων στην ολοµέλεια. Εαν τα άτοµα είναι διστακτικά να πάρουν µέρος στις δραστηριότητες, τόνισε ότι πρέπει να αποκτηθούν εµπειρίες σ αυτά τα θέµατα ώστε να βοηθήσουµε τους εργαζόµενους µε µαθησιακές δυσκολίες να αντεπεξέλθουν θετικά στην εργασία τους. Ερωτήσεις για την γνωριµία µε στρατηγικές που βοηθούν τους εργαζόµενους να αντιµετωπίσουν τις µαθησιακές τους δυσκολίες. Να κατανοηθεί ποιες στρατηγικές ενδείκνυνται σε κάθε περίπτωση (40 λεπτά). Εξήγησε ότι υπάρχει αριθµός χρήσιµων στρατηγικών που µπορούν να χρησιµοποιηθούν στην καθηµερινή ζωή ή στον τόπο εργασίας. Χώρισε την οµάδα σε υποοµάδες και ανάθεσε στα µέλη να 29

30 σηµειώσουν τις στρατηγικές που γνωρίζουν. Μετά δώσε τον κατάλογο οδηγιών (5) (15 λεπτά). Στην ολοµέλεια: Ο επιµορφωτής τοποθετεί τη διαφάνεια στο επιδιασκόπιο, σχολιάζει και δίνει τις απαντήσεις, κατάλογος (6). Είναι σηµαντικό τα µέλη της οµάδας να έχουν χρόνο να διαβάσουν τον κατάλογο και να συζητήσουν µεταξύ τους πιθανές νέες ιδέες. ώσε 10 λεπτά διάλειµµα και διάβασε τις εισηγήσεις των µελών της οµάδας και ετοίµασε σχόλια. Η οµάδα θα έχει 5 λεπτά για επανατροφοδότηση. Ερωτήσεις για ενηµέρωση στο πως θα εντοπίζουµε και βοηθούµε άτοµα που έχουν ανάγκη για αλφαβητισµό. Ερωτήσεις για ενηµέρωση στο πως θα εντοπίζουµε και βοηθούµε άτοµα για αξιολόγηση των µαθησιακών τους αναγκών. 30

31 Ενότητα 10: Στρατηγικές στους τόπους εργασίας που είναι σχετικές µε µελέτες περίπτωσης. Χρόνος: 75 λεπτά Σκοπός: Οι συµµετέχοντες στην οµάδα να κατανοήσουν τη σηµασία της χρησιµοποίησης διαφόρων στρατηγικών ώστε οι τόποι εργασίας να γίνουν πιο φιλικοί στα άτοµα µε πρόβληµα στη Γραφή και Ανάγνωση. Μαθησιακό αποτέλεσµα Στο τέλος της ενότητας τα µέλη της οµάδας: Θα είναι έτοιµα να συµβουλεύσουν ένα εργοδότη για διαφορετικές στρατηγικές που θα συµβάλουν ώστε τα άτοµα µε δυσκολίες στη Γραφή και Ανάγνωση να νοιώθουν πιο άνετα στην εργασία τους. Να γνωρίζουν πως οι διαφορετικές στρατηγικές βοηθούν τα άτοµα µε ατοµικές ανάγκες. Να είναι ικανά να εντοπίσουν άτοµα µε λίγες δεξιότητες στη Γραφή και Ανάγνωση και να τα ενθαρρύνουν να ζητήσουν περαιτέρω αξιολόγηση και κατάρτιση. Να είναι ικανά να συµβουλεύουν και ενθαρρύνουν κάθε άτοµο να αναγνωρίσει τα δικά του µοντέλλα µάθησης. Να δίνουν ατοµική υποστήριξη σε εργαζοµένους. Υλικά που χρειάζονται. ιαφάνειες ιαφορετικά χρώµατα για κάθε οµάδα. Για τον εκπαιδευτή: Ο κατάλογος (1) για τον τρόπο που λαµβάνει τις πληροφορίες. Για τον εκπαιδευτή: ύο φωτογραφίες (2) και ένας πίνακας. Για τον εκπαιδευτή: Κατάλογος (3) κοινοί κανόνες γραφής. Για τον εκπαιδευτή: Κατάλογος (4) για τους τρόπους βοήθειας σε άτοµα που νοιώθουν άβολα στη γραφή. Για τον εκπαιδευτή: Κατάλογος (5) µε παραδείγµατα για το πως να οργανώσεις τη µέρα σου. Για τον εκπαιδευτή: Οδηγίες προς την οµάδα (6) για τις µελέτες περίπτωσης. Φυλλάδιο για τον καθένα Κατάλογος (7) µε στρατηγικές για οµαδική εργασία. Φυλλάδιο µε διάφορες µελέτες περίπτωσης (8) για οµαδική εργασία. 31

32 Πορεία εργασίας. Στρατηγικές εφαρµογής (15 λεπτά) Εξήγησε ότι στους τόπους εργασίας, όλα τα άτοµα πρέπει να τυγχάνουν της ίδιας µεταχείρισης µε τον ίδιο βαθµό εκτίµησης. Αυτό σηµαίνει ότι η διεύθυνση και οι συνδικαλιστές πρέπει να γνωρίζουν ότι πολλοί ενήλικες έχουν χαµηλή ικανότητα στη Γραφή και Ανάγνωση. Ακόµα πρέπει να γνωρίζουν ότι πολλά άτοµα είναι επαγγελµατίες και επιτελούν µια πολύ καλή εργασία. Εν τούτοις πιθανόν τα άτοµα αυτά πιθανόν να αποδώσουν καλύτερα αν οι δεξιότητες Γραφής και Ανάγνωσης βελτιωθούν. Κανένα µέλος του προσωπικού δεν πρέπει να νοιώθει ντροπή και χλευασµό γι αυτές τις αδυναµίες. Εξήγησε ότι επιθυµείς να επικεντρωθείς σε στρατηγικές σε σχέση µε την ανάγκη πληροφόρησης για τους εργάτες. Οι πληροφορίες είναι κρίσιµες σ όλους τους τόπους εργασίας. Είναι µια καλή ιδέα να εξετάσουµε πως να ληφθούν αυτές οι πληροφορίες. Εξήγησε ότι οι εργαζόµενοι θα πρέπει να επιβεβαιώσουν αν οι πληροφορίες που δίνονται από τη διεύθυνση είναι κατανοητές. Ρώτησε όλη την οµάδα: Ποιες πιθανές πληροφορίες µπορούν να αναζητηθούν; Γράψε εισηγήσεις στον πίνακα. Χρειάζεται ένας κατάλογος εισηγήσεων (1). ώσε ένα παράδειγµα: Ας κοιτάξουµε στον πίνακα. Η φωτογραφία βρίσκεται στις σηµειώσεις του εκπαιδευτή (2). Εν είσαι αργός στην ανάγνωση, θα ήθελες να προσπαθήσεις να βρεις πληροφορίες εδώ; Τι συµβαίνει αν υπάρχουν κρυµµένες πληροφορίες π.χ. παρακαλώ πληροφόρησέ µας για τις επιθυµίες σου για διακοπές. Τελευταία ηµεροµηνία τέλος Ιανουαρίου. Οσοι δεν ανταποκριθούν, θα µετακινηθούν στο τέλος του καταλόγου. Κοινοί κανόνες για γραπτές πληροφορίες. Εξήγησε ότι γραπτές πληροφορίες θα πρέπει να συµµορφώνονται µε ορισµένους κανόνες. ώσε παραδείγµατα αυτών των κανονισµών στην οµάδα. Ενας κοινός κατάλογος κανονισµών χρειάζεται (3). 32

33 Πως να βελτιώσουµε τις γραπτές πληροφορίες. Εξήγησε ότι υπάρχουν πολλά εργαλεία για να βοηθηθεί το προσωπικό, αλλά δεν χρησιµοποιούνται όλα. Στην ολοµέλεια της οµάδας δώσε παραδείγµατα γι αυτά τα εργαλεία και πως να χρησιµοποιηθούν. Για να φανταστούν τις πληροφορίες-βήµα προς βήµα, είναι καλό να παραχθούν διάφορα είδη για επίδειξη π.χ. CD- ROM, videos και σειρά από φωτογραφίες. Μπορεί αυτό να προκαλεί κάποια δυσκολία αλλά θεωρείται απαραίτητο. Αν σκεφτούµε την περίπτωση που το προσωπικό ασχολείται µε τα χηµικά και είναι σηµαντικό να γνωρίζει πως να προστατεύεται από αυτά. Παροχή πληροφοριών (20 λεπτά) Εξήγησε στην οµάδα ότι πρέπει να υπενθυµίσουν στους εργοδότες για τη σηµασία των ευκρινών, χωρίς παρερµηνείες πληροφοριών. Υπενθύµισε τον κάθε ένα ότι τώρα είναι πιο απαραίτητες οι δεξιότητες Γραφής και Ανάγνωσης παρά προηγούµενα. Το προσωπικό χρειάζεται να διαβάζει και να γράψει κάθε µέρα, ακόµα και αν ασχολείται µε χειρονακτικές εργασίες. Πως να βοηθήσουµε τα άτοµα που δεν νοιώθουν άνετα στη γραφή; Στις οµάδες συζητείστε αυτό το θέµα σε 15 λεπτά. Κατάλογος (4) δίνει εισηγήσεις. ιαχείριση καθηµερινής εργασίας (5 λεπτά). Εξήγησε ότι µερικά άτοµα που παρουσιάζουν δυσκολίες στη Γραφή και Ανάγνωση, πιθανόν να µη είναι ενήµερα για τις διαφορετικές επιλογές που µπορούν να χρησιµοποιηθούν για να ευκολύνουν τη ζωή τους. Μια επιλογή είναι η χρησιµοποίηση στους τόπους εργασίας του οργανωτή. Τουλάχιστο ένα µέλος του προσωπικού στους τόπους εργασίας πρέπει να είναι ενήµερο γι αυτές τις επιλογές. Βέβαια όλα τα µέλη του προσωπικού πρέπει να είναι ενήµερα για αυτές τις αδυναµίες που παρουσιάζουν µερικοί εργαζόµενοι. Πως µπορούµε πρακτικά να αντιµετωπίζουµε τις δυσκολίες. Η χρησιµοποίηση του Ηλεκτρονικού Υπολογιστή µπορεί να µας υπενθυµίζει δραστηριότητες. Το ίδιο και το κινητό µε διαφορετικούς ήχους να µας βοηθά σε γεγονότα και δραστηριότητες στην εργασία όπως π.χ. συνεδριάσεις, διαλείµµατα, γενέθλια κτλ. 33

34 Μπορούµε επίσης να χρησιµοποιήσουµε ένα πίνακα που να τον συµβουλευόµαστε τουλάχιστο δύο φορές τη µέρα για διάφορες δραστηριότητες όπως π.χ. - επείγοντες εργασίες - µε επείγοντα περιστατικά - επείγοντα προσωπικά θέµατα - γενέθλια Μερικά άτοµα που δεν διαβάζουν και γράφουν πολύ συχνά, πιθανόν να προσπαθήσουν να αποφύγουν τα πιο πάνω στον τόπο εργασίας. Μπορούµε όµως να εντοπίσουµε υπαλλακτικές λύσεις π.χ. η µέρα να αρχίσει µε µια εργασία που χρειάζεται ανάγνωση και γραφή. Αν είσαι απρόθυµος να οργανώσεις την εργασία σου σε χαρτί, συστήνουµε να διευθετήσεις την εργασία µε τέτοιο τρόπο ώστε να παρουσιάζουν τις δραστηριότητες σε δύο πακέτα, αυτές που έγιναν και αυτές που δεν έγιναν. Περισσότερα παραδείγµατα φαίνονται στο φυλλάδιο (5) αναγκαία υλικά. Εισηγήσεις για στρατηγικές (25 λεπτά). Πληροφορίες για τους συµµετέχοντες στην οµάδα: - Σχηµάτισε οµάδες και συζήτησε τις στρατηγικές που θα βοηθήσουν στην περίπτωση. Παρακαλώ δώσε το φυλλάδιο οδηγιών (6) τον κατάλογο στρατηγικής (7) και τις περιπτώσεις (8). - Τοποθέτησε πλέον σηµαντικά θέµατα στην κορυφή του καταλόγου. Αν πάρουµε µια µικρή επιχείρηση µε µικρές δυνατότητες ως παράδειγµα, να συζητήσεις αν οι εισηγήσεις σας είναι ρεαλιστικές. Πως µπορούµε να πείσουµε τη διεύθυνση της επιχείρησης να επενδύσει σ αυτά τα εργαλεία; Γράψε τις απαντήσεις στις διαφάνειες επιστρέψετε σε 25 λεπτά. Στο τέλος της ηµέρας: Κάποτε τα υπεύθυνα άτοµα αντιλαµβάνονται ότι οι εργαζόµενοι έχουν πολλά προβλήµατα που χρειάζονται βοήθεια για να τα αντιµετωπίσουν. Πράγµατι αυτός πρέπει να είναι ο στόχος µας, να δώσουµε όσο το δυνατό περισσότερες πληροφορίες ώστε τα άτοµα µε προβλήµατα να βοηθηθούν. Οι υπεύθυνοι θα πρέπει να µεριµνούν ώστε οι εργαζόµενοι να έχουν όλες τις προσβάσεις για να εντοπίσουν και υπερπηδήσουν τα προβλήµατα. 34

35 Ενότητα 11. Θέµατα συµµετεχόντων Χρόνος: 90 λεπτά Σκοπός: Οι συµµετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να µοιραστούν και να συζητήσουν για πολλές πιθανές καταστάσεις, που συµβαίνουν σε διάφορους τόπους εργασίας. Μαθησιακά αποτελέσµατα. Στο τέλος της ενότητας τα µέλη της οµάδας: Θα έχουν αναπτύξει πιο µεγάλη κατανόηση των πραγµατικών δυσκολιών που αντιµετωπίζουν στους τύπους εργασίας. Θα είναι σε καλύτερη θέση να κατανοήσουν πως οι δυσκολίες θα υπερπηδηθούν και θα επεκτείνουν τις δεξιότητές τους. Υλικά που χρειάζονται Πίνακας Κόλλες και χρωµατιστοί µαρκαδόροι Πορεία: Οι εισηγητές διευκρινίζουν ότι παρά την µεγάλη αναφορά για µαθησιακές δυσκολίες, τώρα θα πρέπει να προσπαθήσουµε να ενσκύψουµε περισσότερο στις δικές τους εµπειρίες. Οι συµµετέχοντες καλούνται να διευκρινίσουν, ακόµα και µεταξύ τους, θέµατα τα οποία είναι ακόµα αδιευκρίνιστα, θέµατα τα οποία θα ήθελαν να λυθούν πριν τη ευτέρα το πρωΐ (10 λεπτά). Τα µέλη της οµάδας καλούνται να εργαστούν σε µικρές οµάδες. Καλούνται σε ιδεοθύελλα και ο καθένας σκέφτεται καταστάσεις που προξένησαν σε άτοµα που γνωρίζουν, δυσάρεστες καταστάσεις. Μπορούν να εξετάσουν τους διάφορους τρόπους που χρησιµοποίησαν για να λυθούν τα προβλήµατα. 35

36 Τα µέλη της οµάδας αποφασίζουν για τις πλέον προβληµατικές καταστάσεις. Τα µέλη των οµάδων καλούνται να γράψουν µε λεπτοµέρεια τη παρουσίασή τους στο επιδιοσκόπιο κατά την ολοµέλεια. Ολοι θα πρέπει να δώσουν τις εισηγήσεις, προτάσεις τους,για υποστήριξη και γενικές ιδέες ώστε να βοηθηθούν τα άτοµα να αποζηµιωθούν για τις αδυναµίες τους (50 λεπτά). Μια συζήτηση στην ολοµέλεια ενθαρρύνεται µετά από κάθε σηµαντικό θέµα που παρουσιάζεται. Παραχωρούνται 30 λεπτά. 36

37 Ενότητα 12. Συνόψιση και Αξιολόγηση Χρόνος: 60 λεπτά Σκοπός: Να δώσει την ευκαιρία στα µέλη της οµάδας να ανασκοπήσουν το περιεχόµενο του σεµιναρίου και να αξιολογήσουν το βαθµό µάθησής τους. Να έχουν οι εισηγητές εκπαιδευτές επανατροφοδότηση για το περιεχόµενο του σεµιναρίου και την παράδοσή του. Μαθησιακό αποτέλεσµα: Στο τέλος της ενότητας οι συµµετέχοντες: Θα εντοπίσουν τα κύρια σηµεία κάθε ενότητας. Θα εντοπίσουν τις γνώσεις που απέκτησαν και το βαθµό γνωριµίας µε τα θέµατα που είναι σηµαντικά γι αυτούς και για την εργασία τους. Θα αξιολογήσουν την παράδοσή του σεµιναρίου σε σχέση µε τις µεθόδους διδασκαλίας και το βαθµό απόκτησης των αναγκαίων πληροφοριών και δεξιοτήτων. Υλικά που χρειάζονται. Τύπος αξιολόγησης. Ερωτήσεις για την παρουσίαση του σεµιναρίου. Πέννες Φυλλάδιο µε το περιεχόµενο του σεµιναρίου Πορεία: Περιεχόµενο σεµιναρίου (20 λεπτά) Παρουσίασε το πρόγραµµα του σεµιναρίου στο επιδοσκόπιο. Ανέλυσε τα κύρια σηµεία κάθε συνάντησης. Βοήθησε ώστε να επαναφερθεί στη µνήµη των µελών της οµάδας τα θέµατα που παρουσιάστηκαν. Μη προκαλέσεις αξιολόγηση σ αυτό το στάδιο. 37

38 Ατοµική αξιολόγηση (10 λεπτά) ώσε τον τύπο αξιολόγησης. Κάλεσε τα µέλη της οµάδας να επαναφέρουν στη µνήµη τους το περιεχόµενο του σεµιναρίου προτού συµπληρώσουν το ερωτηµατολόγιο. Μάζεψε τα συµπληρωµένα ερωτηµατολόγια. Παρουσίαση του σεµιναρίου (20 λεπτά) Χώρισε τα µέλη της οµάδας σε µικρότερες οµάδες για να συζητήσουν την παρουσίαση του σεµιναρίου. ώσε το φυλλάδιο των ερωτήσεων για την παράδοση-παρουσίαση του σεµιναρίου. Τόνισε ότι οι ερωτήσεις είναι ενδεικτικές για συζήτηση και δεν είναι απαραίτητο να απαντηθούν. Συµπεράσµατα (10 λεπτά) Κάλεσε τα µέλη της οµάδας στην ολοµέλεια και παρακάλεσε για επανατροφοδότηση από άτοµα και οµάδες: Μη αµελήσεις να ευχαριστήσεις την οµάδα για την συνεισφορά τους στο σεµινάριο. Σηµείωση Αυτός είναι ένας τρόπος για περίληψη και αξιολόγηση του σεµιναρίου. Είσαι ελεύθερος να κάµεις όποιες µετατροπές επιθυµίες. Να είσαι έτοιµος να δώσεις ευκαιρίες στα µέλη να απαντήσουν µε διάφορους τρόπους, γραπτώς, προφορικά, ατοµικά ή σε συζήτηση. 38