ΕΚΛΟΓΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ MICHIGAN: ΚΟΜΜΑΤΙΚΗ ΤΑΥΤΙΣΗ, ΥΠΟΨΗΦΙΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΚΥΒΕΥΜΑΤΑ.

Transcript

1 ΕΚΛΟΓΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ MICHIGAN: ΚΟΜΜΑΤΙΚΗ ΤΑΥΤΙΣΗ, ΥΠΟΨΗΦΙΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΚΥΒΕΥΜΑΤΑ. Γενικά Απάντηση στις μικροκοινωνιολογικές προσεγγίσεις της εκλογικής συμπεριφοράς Η άποψη ότι όπως ζει κάποιος κοινωνικά συμπεριφέρεται και πολιτικά, στην οποία συμπυκνώνεται η μικροκοινωνιολογική προσέγγιση της σχολής του Columbia, δεν αρκεί για μια πλήρη ερμηνεία της εκλογικής συμπεριφοράς. Η ψήφος είναι μεν σε μεγάλο βαθμό εξωτερικά καθοριζόμενη, φέρει όμως ταυτόχρονα και εσωτερικό νόημα για τους ψηφοφόρους. o η πράξη επιλογής της ψήφου εκτός από κοινωνική, διαθέτει και μια ψυχολογική διάσταση, η οποία αφορά την προδιάθεση απέναντι στα πολιτικά κόμματα και τη συναισθηματική σύνδεση μαζί τους. Σημαντικότερα βιβλία: o The People Elect a President (Campbell & Kahn, 1952) o The Voter Decides (Campbell, Gurin & Miller, 1954) o The American Voter (Campbell, Converse, Miller & Stokes, 1960), Εκλογές 1948 και αποτυχία πρόβλεψης νικητή από τις δημοσκοπήσεις (Truman vs Dewey). Θεωρητικό Πλαίσιο Τα απλά «υλικά από απογραφές» (και οι βασικές μεταβλητές του μικροκοινωνιολογικού μοντέλου -τόπος κατοικίας, θρησκεία και κοινωνικοοικονομική τάξη) δεν επαρκούν για να εξηγήσουν τις μεταβολές στις εκλογικές προτιμήσεις που καταγράφονταν μεταξύ εκλογικών αναμετρήσεων. o «Τέτοιες διαφορές δεν μπορούν να εξηγηθούν από ανεξάρτητες μεταβλητές που [ ] δεν μεταβάλλονται» Προσανατολισμός προς άλλες κατευθύνσεις: 1

2 o Προς «πολιτικά αντικείμενα», όπως οι υποψήφιοι και τα θέματα της προεκλογικής περιόδου και o Προς το «πεδίο» συμπεριφορικών τάσεων και ψυχολογικών δυνάμεων που υπάρχει σε κάθε ψηφοφόρο. (Κομματική ταύτιση). o Κομματική ταύτιση σημαίνει τον μακροχρόνιο συναισθηματικό δεσμό με ένα πολιτικό κόμμα, ο οποίος προδιαθέτει για την ευνοϊκότερη αντιμετώπιση του συγκεκριμένου κόμματος. Σαφής διαχωρισμός κομματικής ταύτισης-εκλογικής προτίμησης. o μπορεί ένας ψηφοφόρος να είναι ταυτισμένος με ένα κόμμα και να ψηφίσει ένα άλλο. Διαφορές (Denver, 1994): o α) Η κομματική ταύτιση είναι μια ψυχολογική στάση, ενώ η ψήφος μια καταγεγραμμένη πράξη, β) η ταύτιση είναι κάτι μόνιμο και διαχρονικό, ενώ η ψήφος κάτι στιγμιαίο και γ) η κομματική ταύτιση έχει διαφορετική ένταση και διαφορετικό τρόπο επιρροής για κάθε ψηφοφόρο, αντίθετα με την ψήφο που εκφράζεται αναγκαστικά με τον ίδιο τρόπο από όλους. Xοάνη αιτιότητας: Κοινωνικοδημογραφικές παράμετροι ΚΟΜΜΑΤΙΚΗ ΤΑΥΤΙΣΗ ΜΜΕ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΙΣ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ Συζητήσεις με οικείους ΨΗΦΟΣ Συμβάντα και ιδιαιτερότητες προεκλογικής περιόδου 2

3 Κομματική Ταύτιση Βασικά χαρακτηριστικά: o α) αναπτύσσεται από την παιδική ηλικία και μεταφέρεται από τους γονείς στα παιδιά. o β) Ενδυναμώνεται με τον καιρό και με τις συνεχείς συμμετοχές σε εκλογές (Converse, 1969). o γ) Αυξάνεται ανάλογα με το βαθμό πολιτικού ενδιαφέροντος και ενεργούς ενασχόλησης με την πολιτική. Μεθοδολογία: Εθνικό, αντιπροσωπευτικό δείγμα, πριν και μετά τις εκλογές. Οι ερωτώμενοι αυτοπροσδιορίζονται με βάση τρεις ερωτήσεις: o «Γενικά μιλώντας, σκέφτεστε τον εαυτό σας ως Ρεπουμπλικανό, Δημοκρατικό, Ανεξάρτητο ή κάτι άλλο;». o «Θα αποκαλούσατε τον εαυτό σας πολύ (Ρεπουμπλικανό ή Δημοκρατικό) ή όχι και τόσο (Ρεπουμπλικανό ή Δημοκρατικό)». o «Θεωρείτε τον εαυτό σας περισσότερο κοντά στο Ρεπουμπλικανικό ή στο Δημοκρατικό κόμμα;» (Campbell et al., 1960). O συνδυασμός των απαντήσεων οδηγεί στην κατασκευή ενός επταβάθμιου Δείκτη Κομματικής Ταύτισης που κυμαινόταν από «πολύ Ρεπουμπλικάνος» έως «πολύ Δημοκρατικός» Υποψήφιοι-Θέματα «Προσωποποίηση» της αναμέτρησης όσο πλησιάζουν οι εκλογές. (ειδικά ΗΠΑ). o «από τα στοιχεία της πολιτικής [ ] που είναι αντικείμενα κομματικού αισθήματος κανένα δεν έχει μεγαλύτερη σημασία από τους προεδρικούς υποψήφιους» (Campbell et al., 1960, σ. 51). Τα πρόσωπα, από τη δεκαετία του 1950 μέχρι σήμερα διαδραματίζουν ολοένα σημαντικότερο ρόλο, ο οποίος πλέον είναι αναμφισβήτητος όχι μόνο στην Αμερική, αλλά και στην Ευρώπη (βλ. ενδεικτικά Wattenberg, 1991). Προϋποθέσεις κρισιμότητας ενός διακυβεύματος: o α) αντιληπτό σε κάποια μορφή, 3

4 o β) πρόκληση ελάχιστης συναισθηματικής σύνδεσης, με την έννοια της εμπλοκής και o γ) συνοδεία από την αντίληψη ότι το ένα κόμμα εκπροσωπεί καλύτερα από το άλλο τη θέση του ψηφοφόρου. Κατά την πρώιμη περίοδο, μικρή εμπειρική επαλήθευση της σημασίας των θεμάτων. o Κατά τη δεκαετία του 1950 το μεγαλύτερο μέρος του αμερικανικού εκλογικού σώματος αγνοούσε τα περισσότερα θέματα δημοσίου ενδιαφέροντος, δεν μπορούσε να διαμορφώσει γνώμη για αυτά και άρα να επηρεαστεί από αυτά στην ψήφο του. o Μεγαλύτερη σήμερα, με ανάπτυξη και ξεχωριστού πεδίου πραγμάτευσης της «θεματικής» ψήφου. Κατηγοριοποίηση Εκλογών με βάση το Μοντέλο της Κομματικής Ταύτισης: o εκλογές διατήρησης (maintaining elections)- οι καταγεγραμμένοι συσχετισμοί της κομματικής ταύτισης επικρατούν και αποτελούν το σημαντικότερο παράγοντα επιρροής της ψήφου o εκλογές παρεκτροπής (deviating)- παρόλο που οι συσχετισμοί της κομματικής ταύτισης ευνοούν ένα πολιτικό κόμμα, υπάρχουν συμπεριφορικές δυνάμεις και άλλες παράμετροι, όπως οι υποψήφιοι, που τελικά ευνοούν την επικράτηση του άλλου κόμματος o εκλογές αποστοίχισης ή επανευθυγράμμισης (realignment)-η διαφοροποίηση μεταξύ ταύτισης και προτίμησης αποκτά μόνιμα χαρακτηριστικά. 4

5 Κριτική και Εξελίξεις Μείωση της έντασης της κομματικής ταύτισης (βλ. ενδεικτικά Wattenberg, 2000/Dalton, 2000/Lewis-Beck et al., 2008) Αυξανόμενη σημασία των θεμάτων δημοσίου ενδιαφέροντος V.O. Key voters are not fools (1966). Το εκλογικό σώμα δεν βρίσκεται εγκλωβισμένο στον κοινωνικό ντετερμινισμό ή στις δυνάμεις που ασκεί ένα απροσδιόριστο ψυχολογικό πεδίο. o Οι ψηφοφόροι είναι ενεργοί, αυτόνομοι και σε ένα βαθμό ορθολογικοί. o Δεν υπάρχει γενικός κανόνας για την ισχύ των θεμάτων δημοσίου ενδιαφέροντος: διακυβεύματα μπορούν να επηρεάζουν την επιλογή της ψήφου μόνο αν οι θέσεις των υποψηφίων για αυτά είναι ξεκάθαρα διαχωριζόμενες μεταξύ τους και, ταυτόχρονα, αποτελούν και τις βασικές διαστάσεις του εκλογικού ανταγωνισμού. o Η σχέση κομματικής ταύτισης-διακυβευμάτων είναι περισσότερο σύνθετη από όσο προέβλεπε το αρχικό μοντέλο. Οι ψηφοφόροι πιθανό να «προσαρμόζουν» την κομματική τους ταύτιση στην προϋπάρχουσα ιδεολογία και στις θεματικές τους προτιμήσεις (Abramowitz et al., 1998). Ή η κομματική ταύτιση έχει αιτιώδη ρόλο για τις αντιλήψεις περί των θεμάτων. (Η πόλωση στο κομματικό επίπεδο μπορεί να οδηγήσει τους ψηφοφόρους να αλλάξουν τις στάσεις τους για τα θέματα, ώστε αυτές να είναι περισσότερο κομματικά «πιστές» (Layman et al. 2002). Αμφίδρομη σχέση θεμάτων-κομματικής ταύτισης (Carsey et al, 2006) Μοντέλο διαφορετικών χρονικών σημείων (Markus & Converse, 1979) Θεματική ψήφος (issue vote): εμφάνιση νέων διακυβευμάτων (πολιτικά δικαιώματα, οικολογία κλπ). 5

6 Προβλήματα εφαρμογής του μοντέλου σε πολιτικά περιβάλλοντα εκτός Η.Π.Α., όπου ο πολιτικός ανταγωνισμός δομείται διαφορετικά. Στην Ευρώπη, ο διαχωρισμός ταύτισης και ψήφου είναι λιγότερο συμβατός με την πολιτική κουλτούρα. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ -Abramowitz, A.I. & Saunders, K. L. 1998, Ideological Realignment in the U.S. Electorate, Journal of Politics. 60:3, Abramson, P. 1976, Generational Change and the Decline of Party Identification in America, , American Political Science Review, 70:2, Achen, C. H. 2002, Socialization and Rational Party Identification. Political Behavior, 24:2, Blais, A., Gidengil, E., Nadeau, R. & Nevitte, N. 2001, Measuring Party Identification: Britain, Canada and the United States. Political Behavior, 23:1, Boller, P. F. 2004, Presidential Campaigns: from George Washington to George W. Bush. Oxford: Oxford University Press. -Butler, D. & Stokes, D. 1966, Political Change in Britain. London: Macmillan. -Campbell, A. & Kahn, D. 1952, The People Elect a President: A Study of the Presidential Vote. Survey Research Center, University of Michigan. -Campbell, A., Gurin, P. & Miller, W. E. 1954, The Voter Decides. Chicago: Row Peterson. -Campbell, A., Converse, P., Miller, W., & Stokes, D. 1960, The American Voter. New York: John Wiley & Sons. -Campbell, A., Converse, P., Miller, W., & Stokes, D. 1966, Elections and the Political Order. New York: John Wiley & Sons. -Campbell, J.E., Munro, M., Alford, J. R. & Campbell, B. A. 1986, Partisanship and Voting, in Long, S. (ed.) Research in Micropolitics. Greenwich: JAI Press. -Carsey, T. & Layman, G. F. 2006, Changing Sides or Changing Minds? Party Identification and Policy Preferences in the American Electorate, American Journal of Political Science, 50: 2, Converse, P. 1969, Of Time and Partisan Stability, Comparative Political Studies. 2: Dalton, R. J. 2000, The Decline of Party Identifications in Dalton, R. J and Wattenberg, M. (eds) Parties Without Partisans: Political Change in Advanced Industrial Democracies. Oxford: Oxford University Press. -Denver, D. 1994, Elections and Voting Behavior in Britain. London: Harvester Wheatsheaf. -Downs, A. (1957) An Economic Theory of Democracy. New York: Harper. -Fiorina, M. (1981) Retrospective Voting in American National Elections. New Haven: Yale University Press. 6

7 -Hetherington, M. J. 2001, Resurgent Mass Partisanship: The Role of Elite Polarization, American Political Science Review, 95:3, Key, V. O. 1955, A Theory of Critical Elections, Journal of Politics, 17: Key, V. O. 1966, The Responsible Electorate. Cambridge: Harvard University Press. -Layman, G. C. & Carsey, T. M. 2002, Party Polarization and Conflict Extension in the American Electorate, American Journal of Political Science. 46:4, Lazarsfeld, P. F., Berelson B., and Gaudet H The people's choice; how the voter makes up his mind in a presidential campaign, 2nd ed., Columbia University Press. New York, NY. -Markus, G. B. 1993, A Dynamic Simultaneous Equation Model of Electoral Choice in Niemi, R. G. & Weisberg, H. F. (eds.), Classics in Voting Behavior. London: Sage. -Lewis-Beck, M. S., Jacoby, W. G., Norpoth, H. & Weisberg, H. 2008, The American Voter Revisited. Michigan: The Univeristy of Michigan Press. -Mosteller, F., with the collaboration of Doob L. W. and others,1949. The Pre-election polls of 1948; report to the Committee on Analysis of Pre-election Polls and Forecasts, Social Science Research Council, New York. -Thomassen, J. 1993, Party Identification as a Cross-National Concept: Its Meaning in the Netherlands in Niemi, R. G. & Weisberg, H. F (eds.), Classics in Voting Behavior. London: Sage. -Wattenberg, M. 1991, The Rise of Candidate-Centered Politics, Cambridge, Mass: Cambridge University Press. -Wattenberg, M. 2000, The Decline of Party Mobilization in Dalton, R. J and Wattenberg, M. (eds) Parties Without Partisans: Political Change in Advanced Industrial Democracies. Oxford: Oxford University Press. -Wildenmann, R. 1998, Η Εκλογική Έρευνα. Συμπεριφορά του Εκλογικού Σώματος και Ανάλυση Εκλογών. [Πρόλογος, Μετάφραση, Σχόλια Βασιλική Γεωργιάδου]. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση. 7