ΤΟ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ. ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΤΟ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ. ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ"

Transcript

1 ΤΟ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ. ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Στην Ελληνορθόδοξη παράδοση, όλος ο δημόσιος και ιδιωτικός βίος των ανθρώπων ξεκινούσε και κατέληγε στο ναό. Δεν υπήρχαν στιγμές της ζωής του ανθρώπου, από την γέννησή του,ως τον θάνατό του, που να μη περνούσε από την θαλπωρή της ενοριακής εκκλησιαστικής ζωής. Ακόμα και οι επαγγελματικές ή αγροτικές εργασίες ήταν συνδεδεμένες με αγιαστικές πράξεις ή ευχές εκ μέρους της εκκλησίας. Η διοικητική επίσης δομή του κράτους, υπάκουε σ αυτό το ρυθμό και βλέπουμε τον αυτοκράτορα να μετέχει ενεργά στη θεία λατρεία και κατά την είσοδό του στο ναό, αλλά και κατά την λιτανευτική πορεία της Μεγάλης Εισόδου, προσκόμιζε τις δικές του προσφορές στη θεία ευχαριστία. Η σχέση δε του λαού με τη λειτουργική ζωή, ήταν μια σχέση καθημερινή και πολύ συχνή, διότι και το τυπικό της εκκλησίας αλλά και η δομή των ακολουθιών, βοηθούσε στην ενεργή συμμετοχή του λαού την ψαλμωδία. Η αίσθηση των πιστών ήταν ότι ζούσαν σε μια παραδείσια κατάσταση, ανάμεσα στη γη και τον ουρανό: «ημείς δε εισερχόμεθα εις παράδεισον ή τον ουρανόν τον θείον ναόν»( Συμεών P.G, 155,360) και κάπου αλλού λέγει ο άγ.συμεών της Θεσσαλονίκης : «ο δε ναός τούτον τον κόσμον (δηλοί) και τα υπεράνω μεν του ναού τον ορώμενον ουρανόν, τα κάτω δε τα επι της γης και αυτόν τον παράδεισον. Τα έξωθεν δε τα κατώτερα μέρη και την γην μόνην αυτήν, δια τους αλόγως ζώντας και μηδέν υψηλότερον έχοντας». ( Συμεών P.G155, ). Οι δε πιστοί ήταν διαρθρωμένοι σε τάξεις, όχι μόνο οι κληρικοί, αλλά και οι λαϊκοί και αυτή η διαφορετικότητα στις κατηγορίες, τους κατέτασσε και σε διαφορετικές θέσεις μέσα στο ναό. ( τελειωτικοί= οι ιερωμένοι, τελειούμενοι= οι μοναχοί και οι πιστοί, οι καθαιρόμενοι= οι κατηχούμενοι, οι εν μετανοία, οι ενεργούμενοι. ( Πηδάλιο, σ.142 βλ. περί των κατηχουμένων Ν.Βούλγαρη, Κατήχησις Ιερά, ήτοι της θείας και ιεράς λειτουργίας εξήγησις, Βενετία 1681 σ.21). Οι ιερείς στο Βήμα, ο λαός στον κυρίως ναό και οι λοιποί στο Νάρθηκα. Ο ναός δεν είναι απλά ευκτήριος οίκος, αλλά «επίγειος ουρανός αντιτυπών την σταύρωσιν, την ταφήν, την ανάστασιν, χώρος ένθα και η ψυχοτρόφος τράπεζα» ( Migne PG 98,384 κ. εξ.) Τα δομικά του στοιχεία πήραν σιγά-σιγά συμβολική και δογματική έννοια και θα λέγαμε πως παραμένουν αναντικατάστατα εδώ και αιώνες. ( Κ.Καλοκύρης, Ναοδομία και σύγχρονη τέχνη, Θεσσαλονίκη 1978, σ.57). Την πρώϊμη χριστιανική εποχή και κατά την αποστολική περίοδο η έννοια του ναού ταυτίζονταν με τον ευκτήριο οίκο, λίγο αργότερα με τις κατακόμβες, κατόπιν με τις πρώτες βασιλικές, που μετά το 313 μετατρέπονται σε ναούς. Από κεί και πέρα η διαμόρφωση της λατρείας, η οργάνωση της εκκλησιαστικής ζωής, η αύξηση του πληρώματος και η αλλαγή των συνθηκών της ζωής, επέβαλλαν την ανάγκη της δημιουργίας ναού, ως χώρου συνάξεων λειτουργικών και ως κέντρου της ζωής των ανθρώπων. Η λειτουργική καθημερινότητα των πιστών, η μετοχή τους και η συχνότατη παρουσία τους στο ναό, μπορεί να βοηθήσει τον ημερινό άνθρωπο και μελετητή να κατανοήσει την αισθητική της ναοδομίας και της χριστιανικής τέχνης. Η αλλαγή των λειτουργικών δεδομένων στην εποχή μας, μας εμποδίζει για παράδειγμα να κατανοήσουμε σήμερα τη χρήση του νάρθηκα, σαν ένα σημαντικό στοιχείο της λειτουργικής και ποιμαντικής δραστηριόητας. Ο χώρος των κατηχουμένων και των εν μετανοία, έχει μετατραπεί σε χώρο κηροπωλησίας ή άλλων

2 θρησκευτικών αντικειμένων και βιβλίων. Πράγματα που κάποτε ήταν αυτονόητα,τώρα χάθηκαν και χρειάζεται μελέτη για να ξαναβρούμε την αξία τους. Για τους παλαιούς πιστούς ο φυσικός βίος και η πνευματική ζωή ήταν ένα και ίσως ο πνευματικός βίος ήταν δυνατότερος και πιο αληθινός. Έτσι υπακούοντας στο λόγο του απ. Παύλου προς τους Εβραίους, (10, 12) έδιναν άλλη προοπτική στη ζωή τους και στην προσέλευσή τους στο ναό: «προσευχόμεθα μετά αληθινής καρδίας εν πληροφορία πίστεως, ρεραντισμένοι τας καρδίας από συνειδήσεως πονηράς και λελουσμένοι το σώμα ύδατι καθαρώ». Έτσι μπορούμε εύκολα να κατανοήσουμε την ύπαρξη και τη χρήση του αιθρίου και της κρήνης στους παλαιοχριστιανικούς ναούς και να δούμε πώς τα σύμβολα βρίσκουν την πραγμάτωσή τους ή νοηματοδοτούν και αυτή την απλή νήψη. Ό,τι θα έκανε ένας πιστός μπαίνοντας στο δικό του σπίτι, έκανε το ίδιο μπαίνοντας και στον οίκο του Κυρίου, όμως εδώ η νήψη αποκτούσε και πνευματικό νόημα αλλά και έδινε άλλη προοπτική. Πάντως η ζωή του πιστού μέσα στο ναό εξελίσσεται ως μια πορεία μέσα στο φως και η αρχιτεκτονική διάταξη του ναού, αντλεί την ιδέα της παρουσίας του φωτός, μέσα από τα ίδια τα λειτουργικά-υμνολογικά κείμενα: «εν τω ναώ εστώτες της δόξης σου, εν ουρανώ εστάναι νομίζομεν», «ουρανός πολύφωτος η εκκλησία ανεδείχθη άπαντας φωταγωγούσα τους πιστούς»( κοντάκιο 13 ης Σεπτεμβρίου), «Δόξα σοι τώ δείξαντι το φως» (δοξολογία), «εν τω ηλίω έθετο το σκήνωμα αυτού»(ψαλμ.18 ος ), «φως ιλαρόν αγίας δόξης» κ.λ.π. Τα φωταγωγικά και τα εξαποστειλάρια έχουν εκφράσεις που ενισχύουν την αίσθηση του φωτός. Η περιγραφή δε του Παύλου Σιλεντιάριου ή του Προκοπίου στο περί κτισμάτων για την παρουσία του φωτός στους ναούς, είναι ενδεικτική της σχέσεως κειμένων λατρείας, θεολογίας και αρχιτεκτονικής. Ο φωτισμός ήταν πάντοτε με προσοχή μελετημένος, ώστε να μπορούσε να συνδεθεί κατάλληλα με τη λειτουργία. Η λειτουργία αρχίζει όταν οι πρώτες ακτίνες πέσουν πάνω στο ναό και κυρίως στον τρούλο και στην κόγχη του βήματος «όπου αεί διαγελά πρώτον η ημέρα» (Προκοπίου περί κτισμάτων εκδ. Βόνης, σ. 176, βλ. και {Μ.Καλλιγά, Η αισθητική του χώρου της ελληνικής εκκλησίας στο Μεσαίωνα, Αθήνα 1946, σ. 45} ). Οι βυζαντινοί αρχιτέκτονες ήξεραν να χρησιμοποιούν μελετημένα την χρήση του φυσικού φωτός και όπως στην Αγία Σοφία, οι Ανθέμιος και Ισίδωρος φρόντισαν ώστε τα ανοίγματα των παραθύρων να είναι «διαρκείς αγωγοί φωτός» (Προκοπίου περί κτισμάτων σ. 176), έτσι και οι μετέπειτα ναοδόμοι εκμεταλλευόμενοι τον προσανατολισμό του κτηρίου, αξιοποιούν το φως, ώστε καθώς αυτό εισέρχεται στο ναό να δημιουργεί την διαρκή αίσθηση της κίνησης, και αυτή η συνεχής μετακίνηση του φωτός, ζωντανεύει τον χώρο, φωτίζει διαρκώς τις επιφάνειες, προβάλλει κάθε τόσο άλλες μορφές Αγίων που ιστορούνται στους τοίχους και δημιουργεί την ιδέα του φωτός που έρχεται άνωθεν, «η συνομιλία του ουρανού και της γης». Σε απόλυτη σχέση και συνάρτηση τώρα, βρίσκεται και η ζωγραφική ιστόρηση της εκκλησίας. ( Μαρ. Καλλιγα, ό.π. σ. 47) Η ζωγραφική υποτάσσεται βέβαια στην αρχιτεκτονική, υποβοηθώντας τη μορφή του κτηρίου, όμως είναι βέβαιο, πως οι αρχιτέκτονες λαμβάνουν σοβαρά υπ όψιν τις εικαστικές απαιτήσεις των ζωγράφων, που ξεδίπλωναν την ιστορία της πίστης και του δόγματος, σύμφωνα πάντα με ένα εικονογραφικό πρόγραμμα, που από τον 8 ο αιώνα και μετά και κυρίως μετά το 843, άρχισε να παίρνει μια αποκρυσταλλωμένη μορφή και βασιζόταν κυρίως στις δογματικές αντιλήψεις της εποχής και τα δόγματα της Ζ Οικουμενικής Συνόδου. Η έννοια της Θείας Ενανθρωπίσεως, χάρις στην οποία έγινε εφικτή η απεικόνιση του Θεού, καθώς και ο συμβολισμός που άρχισε να διαμορφώνεται σιγά-σιγά, στην

3 ιεράρχηση των τμημάτων του ναού(νάρθηκας, κυρίως ναός, βήμα, άμβωνας, πρόθεση, διακονικό, Αγία Τράπεζα), έπαιξαν σημαντικό ρόλο, τόσο στην εξέλιξη της αρχιτεκτονικής του ναού, όσο και στην τελική διαμόρφωση του εικονογραφικού προγράμματος του ναού. Εξ άλλου η Θεία Λειτουργία και οι άλλες ακολουθίες, με την καθορισμένη κίνηση των λειτουργών( Μ. Είσοδος, αναγνώσματα, εξορκισμοί, βάπτισμα,ακολουθίες, λιτή, κ.λ.π.) λαμβάνονται σοβαρά υπ όψιν και ήταν οι σταθερές της ορθόδοξης ναοδομίας. Βεβαίως πρέπει να πούμε πως σήμερα με τον σύγχρονο τρόπο εργασίας και τα νέα υλικά δομής, δεν έμεινε ανεπηρέαστη η ναοδομία, η οποία μπορεί μεν να αντιγράφει παλαιότερους τύπους ναών, πιστεύοντας ότι έτσι συντηρεί την παράδοση, αλλά οι νέοι τεχνίτες και ναοδόμοι αγνοούν κυρίως την λειτουργική χρήση του ναού και τις απαιτήσεις αυτής της χρήσης. Αυτό σημαίνει ότι όποια αλλαγή κι αν γίνει στον τρόπο κατασκευής του ναού, διαταράσσει τη σχέση αρχιτέκτονα και ζωγράφου. Θα λέγαμε πως σήμερα η θέληση του αρχιτέκτονα απορροφά την θέληση και τον προγραμματισμό του ζωγράφου, με αποτέλεσμα το όποιο εικονογραφικό πρόγραμμα που έχει σχεδιαστεί και ιστορηθεί, να μην μπορεί εφαρμοστεί όταν διαταράσσεται αυτή η σχέση. Στην παράδοση που διαμορφώθηκε εδώ και 12 αιώνες, αλλά και νωρίτερα ακόμη, από την παλαιοχριστιανική περίοδο, ο ναός θεωρούταν μια μικρογραφία του σύμπαντος κόσμου. Με αυτή τη λογική διαμορφώθηκαν δύο κεντρικοί, θα λέγαμε, άξονες, που αντιστοιχούν συμβολικά με τον ουρανό και την γη. Ο κατακόρυφος άξονας, με αφετηρία τον τρούλο, και ο κατά μήκος άξονας, στον οποίο κυριαρχεί η αψίδα του Ιερού Βήματος. Θα λέγαμε δηλαδή πως τα ανώτερα τμήματα του ναού συμβολίζουν τον ουρανό και τα κατώτερα την γη και τον κόσμο. Στον κατακόρυφο άξονα, δηλαδή στον τρούλο, ιστορείται ο Χριστός Παντοκράτορας, κυκλούμενος από αγγελικές δυνάμεις και προφήτες. Στα σφαιρικά τρίγωνα απεικονίζονται οι 4 Ευαγγελιστές, που μαρτυρούν την ενσάρκωση και την Θεία Οικονομία και θα λέγαμε πως συνδέουν τα γήινα με τα επουράνια, στον χώρο του κυρίως ναού. Με τα θέματα αυτά, σε συνδυασμό με την μορφή της Κυρίας Θεοτόκου στην αψίδα του Ιερού Βήματος, στον τύπο της Πλατυτέρας των ουρανών, καθορίζεται ο λεγόμενος δογματικός εικονογραφικός κύκλος. Ο Παντοκράτωρ, έκφραση του δόγματος του ομοουσίου, «ο Πατήρ άμα και ο Υιός» και η Θεοτόκος στο τεταρτοσφαίριον της κόγχης, «η κλίμαξ η Επουράνιος, δι ης κατέβει ο Θεός», «η τα άνω της κάτω συνάψασα», διά του εν αγκάλαις υιού της. (Κ. Καλοκύρη, Ουσία της Ορθοδόξου Αγιογραφίας, Αθήνα 1950, σ ). Μετά το δόγμα υπάρχει η λατρεία η οποία επιβεβαιώνει αυτό, με τον καλύτερο βιωματικό τρόπο και συνδέει τον κόσμο με τον Πατέρα. Ο λεγόμενος λειτουργικός εικονογραφικός κύκλος, είναι κυρίως ο κύκλος που καλύπτει τους χώρους του Ιερού Βήματος, με τις παραστάσεις της Θείας Λειτουργίας, της κοινωνίας των Αποστόλων, των συλλειτουργούντων Ιεραρχών, του Μελισμού ή παλαιοδιαθηκικά θέματα, που έχουν να κάνουν με προτυπώσεις της αναστάσεως και της ευχαριστίας.( φιλοξενία Αβραάμ, ο Ιωνάς εξερχόμενος εκ της κοιλίας του κήτους κλπ.) Η παράσταση της Θείας Λειτουργίας (μεγάλη είσοδος)- είναι ένα θέμα που μερικές φορές φεύγει από την κόγχη του βήματος και κυκλώνει τον Παντοκράτορα, ως παράσταση της ουράνιας Θείας Λειτουργίας. Αυτό που κυρίως πρέπει να προσεχθεί στην παράσταση της συλλειτουργίας των Ιεραρχών, είναι να ιστορηθούν ιεραρχικά, πρώτα οι συγγραφείς ή υπομνηματιστές της Θείας Λειτουργίας και οι εξέχοντες των Ιεραρχών.

4 Αυτό που παρατηρείται τελευταίως, να ιστορούνται ανάμεσα στους Ιεράρχες και Μάρτυρες προσφιλείς των ιερέων, επιτρόπων ή δωρητών, είναι ξένο στην παράδοσή μας και δεν μας βρίσκει σύμφωνους. Ως χώρος των Μαρτύρων και των άλλων Αγίων, προορίζεται ο χώρος του κυρίως ναού και των άλλων επιφανειών που υπάρχουν στα κλίτη, και πάντοτε σε κοντινότερη απόσταση από τους πιστούς, για να δημιουργείται η αίσθηση ότι είναι δίπλα μας, ως πρότυπα ζωής, προς παραδειγματισμό και ελπίδα σωτηρίας. Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει αγιολογικό καθαρά κύκλο, που θα ιστορούνται όλες οι κατηγορίες των Αγίων, Οσίων, Ομολογητών, Μαρτύρων, Νεομαρτύρων κ.λ.π. Ο Χριστολογικός ή ιστορικός εικονογραφικός κύκλος, είναι ο κύκλος της μέσης και της ανώτερης ζώνης του ναού, και ιστορούνται θέματα που αφηγούνται τη ζωή του Χριστού. Είναι τα γνωστά θέματα του Δωδεκαόρτου, που τοποθετούνται κυρίως στις καμάρες που δημιουργούνται από τις κεραίες του σταυρού, ή σε άλλου τύπου ναούς, τοποθετούνται κυκλικά, κατά τη φορά των δεικτών του ρολογιού, ξεκινώντας από τον Ευαγγελισμό και συνεχίζοντας με τις άλλες μεγάλες εορτές.στις παραστάεις αυτές μπορούν να προτεθούν θέματα από τη διδασκαλία και τα θαύματα του Κυρίου, ή θέματα από τη ζωή της Κυρίας Θεοτόκου. Το ύψος, το ήθος και η αισθητική του εικονογραφικού διακόσμου, συμπληρώνουν και αναδεικνύουν το έργο του ναοδόμου. Οι χρωματικοί τόνοι, μαζί με τη σωστή διάταξη των θεμάτων, μπορούν πραγματικά να εμφανιστούν μπροστά στα μάτια των πιστών, σαν ένα καλογραμμένο βιβλίο, που πρόθυμα θα διαβαζόταν από τους θεατές και τους αναζητητές της ιστορικής αλήθειας της πίστης. «Στόχος της τέχνης είναι να ανταποκρίνεται σε δύο στοιχεία. Πρώτα δηλαδή, στο τι θα καταφέρει να αισθάνεται ο άνθρωπος για το Θεό, μέσα στο ναό, και δεύτερο στο πως μέσα σ αυτό το κτήριο ο Δημιουργός θα σχετίζεται με το δημιούργημά του» (Κ. Καλοκύρη, Ναοδομία και σύγχρονη τέχνη, σ.133). Η παράσταση του Παντοκράτορα στον τρούλο που επιβλέπει επί τους υιούς των ανθρώπων, είναι ο,τι πιο δυναμικό έχει ο τρουλαίος ναός. Τι γίνεται όμως σήμερα όταν η σύγχρονη ναοδομία χάνει την αίσθηση των διαστάσεων του τρούλου και δημιουργεί τεράστιους χώρους, που δύσκολα θα μπορέσουν να ιστορηθούν αγιογραφικά; Τι γίνεται όταν ο τεράστιος αυτός τρούλος στηρίζεται, γιατί δεν γίνεται αλλιώς, όχι σε τέσσερα αλλά σε οκτώ σφαιρικά τρίγωνα με έντονες τις γωνιακές απολήξεις τους; Τι γίνεται όταν η κόγχη του Ιερού Βήματος χάνει τις συμμετρικές της αναλογίες και αδυνατεί ο αγιογράφος να τοποθετήσει το θέμα της Πλατυτέρας, προσπαθώντας να αποφύγει τις αλλοιώσεις στο σχέδιο και τη μορφή των προσώπων; To τεταρτοσφαίριο της κόγχης, με την πλατυτέρα, είναι η τελική αγκαλιά που δέχεται το βλέμμα μας, καθώς αναζητά την συνάντηση με το θείον. Η παρουσία των λειτουργούντων ιεραρχών στην πιο κάτω ζώνη, μας εισάγει στο πνεύμα της αένναης ουράνιας θείας λειτουργίας και μας καλεί να συγχρονιστούμε στο «εν ενί στόματι και μιά καρδία» των αγίων ιεραρχών. Πόσο διασπαστική θα ήταν η κακή τοποθέτηση των θεμάτων, σε μια κακοφτιαγμένη κόγχη, που καμιά φιλότιμη προσπάθεια ζωγράφου δε θα μπορούσε να απαλύνει; Άλλωστε η ζωγραφική έρχεται να αναδείξει το κτήριο κι όχι να κρύψει τις ατέλειές του. Το ίδιο πρόβλημα συναντά ο αγιογράφος και με τη δημιουργία πολλών γείσων που εξέχουν, ή άλλοτε ο ανάγλυφος οδοντωτός διάκοσμος, που διαιρεί τις επιφάνειες, χωρίς μελέτη και δημιουργεί πρόβλημα στην ανάπτυξη μεγάλων εικονογραφικών θεμάτων, κυρίως του δωδεκαόρτου.

5 Το ζήτημα δεν είναι καθόλου απλό και έχει μεγάλη σημασία στην αισθητική ανάδειξη του κτίσματος αλλά και στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη των θεμάτων, χωρίς προσθαφαιρέσεις προσώπων και στοιχείων του εικονογραφικού θέματος. Όταν παρακολουθούμε έναν πιστό καθώς εισέρχεται σε έναν ναό, από την είσοδο προς τον νάρθηκα και το μέσον του ναού, βλέπουμε πως οι εικόνες αλλάζουν σιγάσιγά και είναι υπολογισμένες για το ύψος του ματιού. Είναι δηλαδή, θα λέγαμε, κατασκευασμένες αποκλειστικά για τον άνθρωπο και σύμφωνα με τα ανθρώπινα μέτρα. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό στοιχείο του Ελληνικού πνεύματος την τέχνη. ( βλ.μ.καλλιγά,ό π..59). Πολλές φορές μια εκκλησία, από τον τρούλο ως κάτω, αν τη χωρίσουμε σε επτά ίσα μέρη, θα δούμε πως αυτά τα σημεία πέφτουν επάνω σε κύρια στοιχεία χαρακτηριστικά της μορφής του ναού. Η αναλογία 1 προς 7 φορές το κεφάλι, σε σχέση με το σώμα, είναι συνηθισμένος κανόνας για τις αναλογίες του σώματος του ανθρώπου στον ελληνικό μεσαίωνα. Αυτόν τον κανόνα είχαν γλύπτες και ζωγράφοι της αρχαιότητος, αλλά αυτόν τον ίδιο κανόνα μας παραδίδει και ο Διονύσιος ο εκ Φουρνά των Αγράφων, ζωγράφος και συγγραφέας της «Ερμηνείας». ( βλ. Διονυσίου εκ Φουρνά, Ερμηνεία, εκδ. Παπαδοπούλου-Κεραμέως, Πετρούπολις 1909, σ.237). Η μελέτη των αναλογιών και των σχέσεων, μπορεί να μας δώσει χρήσιμα συμπεράσματα για την κατασκευή μιας εκκλησίας. Η αναλογία του 1 προς 7 που υπάρχει στο ανθρώπινο σώμα, και που τη βρίσκουμε τις εκκλησιές μας, ίσως να μη θεωρείται ακριβές παράλληλο μεταξύ ανθρωπίνου σώματος και εκκλησίας, αν και δε θα το απέκλεια, αλλά στην ελληνική αρχιτεκτονική πηγάζει φυσικά κι αυθόρμητα αυτή η σχέση. Αν αυτό το πνεύμα επικρατήσει και στην ιστόρηση του τοιχογραφικού διακόσμου του ναού και τηρηθούν οι σωστές αναλογίες, τότε πραγματικά δημιουργείται ένα τέλειο αισθητικό αποτέλεσμα, έτοιμο να μυσταγωγήσει τους θεατές στη βασιλεία του θεού. ( Μ.Καλλιγά,ό.π. σ.62). Ο ζωγράφος λοιπόν λέει ο Π.Μιχελής, «κρατάει στα χέρια του την υπόσταση του αρχιτεκτονήματος, εύκολα μπορεί να το συντρίψει και δύσκολα να το τελειώσει. Έχει να βάλει στο χώρο του έναν κόσμο προσώπων ιεραρχημένο, κόσμο ζωντανό, αλλά και ιδανικό, και να τον εικονίσει ανάλογα με το ύφος και με το ύψος του αρχιτεκτονήματος. Και προς τούτο δεν αρκούνε, άριστες εικόνες καθ εαυτές, αλλά χρειάζονται πρώτα απ όλα εικόνες μετρημένες μεταξύ τους και προς το έργο, που ούτε να συνθλίβουν, ούτε να μεγαλοποιούν την εντύπωση του χώρου.( Π.Μιχελή, Αισθητική θεώρηση,.142). Πέρα από την παράταση του Παντοκράτορα και της Πλατυτέρας που μας υποβάλλουν το αίσθημα του υψηλού, οι άλλες παρατάσεις καλό είναι να μη υπερβάλλουν στα μέτρα. Οι μάρτυρες,οι άγιοι, οι όσιοι, οι Απόστολοι, δεν είναι μυθικά όντα, απρόσωπα, αλλά Πρόσωπα της πραγματικότητας, που πρέπει να απεικονιστούν με τα προσωπογραφικά τους χαρακτηριστικά, όπως αυτά όμως δέχτηκαν την καλήν αλλοίωσιν της αγιότητος. Κι έπειτα ο πιστός μέσα το ναό βιώνει την εστιότητα, όπως λέει ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης, βρίσκεται στο σπίτι του θεού πατέρα του, μετέχει στη λειτουργία, συνυπάρχει με όλους τους αγίους που οι μερίδες τους είναι στο άγιο δισκάριο. Θα λέγαμε λοιπόν ότι η αγιογραφία και το εικονογραφικό πρόγραμμα ενός ναού, βρίσκει τον τρόπο να εκφράσει τη μεταμόρφωση της ζωής και της κτίσεως,σε βασιλεία του θεού. Είναι δηλαδή ο ζωγραφικός τρόπος με τον οποίο η εικονογραφία αποδίδει το χώρο, η πιο αισθητή γλώσσα για να καταλάβουμε το νόημα της κατά Χριστόν ζωής και υπάρξεως του ανθρώπου και της κτίσεως. ( π.σ.σκλήρης, Εν εσόπτρω, σ.186). Δεν πρέπει να ξεχνούμε, ότι ο τρόπος της ορθοδόξου ασκήσεως

6 είναι εκείνος που γέμισε τους τοίχους των εκκλησιών μας με αγίους και με το ασκητικό πνεύμα θέλουμε κι εμείς να βλέπουμε πάντοτε τις εικόνες και τις τοιχογραφίες των ορθοδόξων ναών και με αυτό το πνεύμα το ασκητικό, ευχόμαστε να εμπνέει ο Κύριος και οι άγιοι όσους διακονούν την πάντιμη τέχνη της εικονογραφίας. (π.σ.σκλήρης, ό.π.σ.161). Καμιά πρωτοτυπία ζωγράφου ή νέα εικαστική έκφραση, δεν πρόκειται να γίνει αποδεκτή από την εκκλησιαστική κοινότητα, αν δεν στοιχείται στην παράδοση της εκκλησίας. «Ου των ζωγράφων εφεύρεσις η των εικόνων ποίησις», αλλά των αγίων Πατέρων «έγκριτος θεσμοθεσία», λένε τα πρακτικά της Ζ Οικουμενικής Συνόδου. Όπως η μετάφραση ή η ερμηνεία ενός δογματικού κειμένου η του Ευαγγελίου, πρέπει να ακολουθεί την εμπειρία των Πατέρων και της Εκκλησίας μας, έτσι και η εικονογραφία, με τον δικό της εικαστικό λόγο, δεν έρχεται να ταράξει ύδατα, λιμνάζοντα κατά την άποψη κάποιων, δεν έρχεται να αμφισβητήσει, δεν έρχεται να ανατρέψει τίποτα. Βέβαια ο ρόλος του ζωγράφου είναι καθοριστικός στη δημιουργία της εικόνας και θέτει την προσωπική του σφραγίδα, όμως πάντα οι μεγάλοι ζωγράφοι είχαν την αίσθηση ότι ιερουργούσαν την τέχνη, ότι δάνειζαν τα χέρια τους στο Θεό, γι αυτό και σπάνια υπέγραφαν τα έργα τους, γιατί τα θεωρούσαν έργα της θείας χάριτος. Ως προς το εικονογραφικό πρόγραμμα, θα πρέπει να πούμε πως αυτό δεν λειτουργεί ποτέ αυτόνομα, αλλά πάντοτε σε σχέση με το οικοδόμημα, όπως ήδη αναφέραμε. Όπως υπάρχουν χιλιάδες ναοί, που ακόμη κι όταν είναι αντίγραφα άλλων παλαιοτέρων προτύπων, παρ όλα αυτά πάντα υπάρχουν κάποια στοιχεία που τους διαφοροποιούν μεταξύ τους, έτσι και το εικονογραφικό πρόγραμμα ενός ναού πρέπει να είναι απόλυτα προσαρμοσμένο στις αρχιτεκτονικές επιφάνειες που παρέχονται από την αρχιτεκτονική δομή του κάθε ναού ξεχωριστά.. Έργο του ζωγράφου είναι να πάρει τους χώρους αυτούς και τις επιφάνειες του ναού και να ξεδιπλώσει πάνω τους την ιστορία του Ευαγγελίου και της πίστεως. Αυτό όμως χρειάζεται αρκετή και σοβαρή μελέτη, ώστε αφού τοποθετηθούν τα κλασικά θέματα του δογματικού και του λειτουργικού κύκλου, κατόπιν μπορούν να ιστορηθούν τα ιστορικά και αγιολογικά θέματα, με σειρά, με τάξη και κατά ομάδες. Ο άγ.χρυσόστομος λέει χαρακτηριστικά πως «ου κουρείον, ουδέ μυροπωλείον η εκκλησία, ουδ εργαστήριον έτερον των επ αγοράς, αλλά τόπος αγγέλων, τόπος αρχαγγέλων, βασιλεία Θεού, αυτός ο ουρανός» ( PG, 62,313). «Ουκ οίδας ότι τάξις συνέχει πάντα και ουκ έστιν ακαταστασίας ο Θεός, αλλ ειρήνης και τάξεως;» λέγει ο αγ.συμεών ο Θεσσαλονίκης. Και συμπληρώνει «υπερμάχει ουν των ιερών τάξεων, ως αγαπών ευπρέπειαν οικου Κυρίου» ( Διάλογος κεφ.365).αυτή την ευταξία του ουρανού, πρέπει να αποτυπώνει και να ιστορεί και το εικονογραφικό πρόγραμμα του ναού μας. Αρκεί μια ματιά στα εξέχοντα μνημεία της πίστης μας, για να πλυμμυρίσει ο νους μας γνώση και οι κόρες των ματιών μας να γίνουν φωλεές του κάλλους του Θεού. Με βάση αυτόν τον κανόνα κι αυτή την παρακαταθήκη, καλούμαστε σήμερα να συμπορευτούμε και να συνεχίσουμε την πορεία εκείνων που αγίασαν με το πινέλο στο χέρι και έγιναν κήρυκες του ευαγγελικού μηνύματος, με αυτόν τον υπέροχο «εν αήχω φωνή λόγο της τέχνης τους». Για να γίνει αυτό, χρειάζεται να υπογραμμίσουμε πέντε πράγματα, που συνοψίζουν τις θέσεις μας για το θέμα του εικονογραφικού προγράμματος του ναού. 1. Σοβαρή σπουδή από τον ναοδόμο και γνώση εμπειρική των δεδομένων της λατρείας και της λειτουργικότητας του χώρου. 2. Συνεργασία αρχιτέκτονα και αγιογράφου,για να τεθούν τα προβλήματα της εικονογραφήσεως και των θεματικών ενοτήτων.

7 3. Χρειάζεται μια ολοκληρωμένη μελέτη από τον αγιογράφο, με ένα πλήρες εικονογραφικό πρόγραμμα και την χωροθέτηση των θεμάτων.( δαπανούνται αρκετά ποσά για όλη την αγιογράφιση, δεν θα ήταν μεγάλη επιβάρυνση μια καλή μελέτη). 4. Σεβασμός στη ναοδομική αισθητική και ανάδειξη των μερών της, με τον εικονογραφικό διάκοσμο. 5. Σεβασμός στην αισθητική της εκκλησιαστικής κοινότητος και αποφυγή νεωτερισμών που δεν συνάδουν με το πνεύμα της εκκλησίας, όπως άλλωστε εύστοχα τονίστηκε από τον αγ.χρυσόστομο, ότι ναός «τόπος αγγέλων, τόπος αρχαγγέλων, αυτός ο ουρανός». TΡΥΦΩΝ ΤΣΟΜΠΑΝΗΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Α.Π.Θ

1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας.

1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας. 1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας. 2. Ποια η έννοια της λέξεως είδωλο στο θρησκευτικό τομέα; 3. Ποιο από τα παρακάτω αποτελούν μορφές σύγχρονης

Διαβάστε περισσότερα

1. Στα αποστολικά χρόνια, η Θεία Ευχαριστία γινόταν διαφορετικά από τον τρόπο που έγινε τη βραδιά του Μυστικού Δείπνου.

1. Στα αποστολικά χρόνια, η Θεία Ευχαριστία γινόταν διαφορετικά από τον τρόπο που έγινε τη βραδιά του Μυστικού Δείπνου. ΜΑΘΗΜΑ 22 ο ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ Θ.ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με την ιστορία της αρχαίας Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε

Διαβάστε περισσότερα

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 α) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΝΑΦΟΡΑ. Γι αυτό και εμείς, ενωμένοι με τους Αγγέλους και τους αγίους, διακηρύττουμε τη δόξα σου αναφωνώντας και λέγοντας (ψάλλοντας):

ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΝΑΦΟΡΑ. Γι αυτό και εμείς, ενωμένοι με τους Αγγέλους και τους αγίους, διακηρύττουμε τη δόξα σου αναφωνώντας και λέγοντας (ψάλλοντας): ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΝΑΦΟΡΑ 99. Παρ ότι η δεύτερη ευχή είναι συγκροτημένη με το προοίμιό της, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και με άλλα προοίμια, ιδιαίτερα με εκείνα που σε περίληψη περιγράφουν το Μυστήριο της Σωτηρίας,

Διαβάστε περισσότερα

Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους. Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ.

Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους. Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ. Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ. Διαπιστώσεις Α. Δεν εντοπίζονται άμεσοι φιλολογικοί δεσμοί με τους

Διαβάστε περισσότερα

Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος. Διδ. Εν. 14

Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος. Διδ. Εν. 14 Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος Διδ. Εν. 14 Σαράντα ημέρες μετά το Πάσχα η Εκκλησία μας γιορτάζει την Ανάληψη του Κυρίου στους ουρανούς Με την Ανάληψη, επισφραγίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις

Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις ΜΑΘΗΜΑ 8 Ο ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ: Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΕΝΑΝΘΡΩΠΗΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις που δίνονται στην παρένθεση. Σε κάθε κενό αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

Πατήρ Αβραάμ Μάθημα - Τρία Η ζωή του Αβραάμ: Σύγχρονη εφαρμογή. Οδηγός μελέτης

Πατήρ Αβραάμ Μάθημα - Τρία Η ζωή του Αβραάμ: Σύγχρονη εφαρμογή. Οδηγός μελέτης Πατήρ Αβραάμ Μάθημα - Τρία Η ζωή του Αβραάμ: Σύγχρονη εφαρμογή Οδηγός μελέτης Περιεχόμενα Περίγραμμα Ένα περίγραμμα του μαθήματος, Σημειώσεις Το περίγραμμα το μαθήματος; με αποσπάσματα και περιλήψεις του

Διαβάστε περισσότερα

Μητρ. Ναυπάκτου: «Ο Ευρίπου Βασίλειος ήταν το καύχημα αυτής της πόλεως».

Μητρ. Ναυπάκτου: «Ο Ευρίπου Βασίλειος ήταν το καύχημα αυτής της πόλεως». 23/12/2018 Μητρ. Ναυπάκτου: «Ο Ευρίπου Βασίλειος ήταν το καύχημα αυτής της πόλεως». Μητροπολιτικό Έργο / Ι.Μ. Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Στον Ιερό Ναό Αγίου Χριστοφόρου, πολιούχου Αγρινίου, τελέσθηκε

Διαβάστε περισσότερα

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη. 1. Ο χώρος τέλεσης της χριστιανικής λατρείας ονομάστηκε ναός

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη. 1. Ο χώρος τέλεσης της χριστιανικής λατρείας ονομάστηκε ναός ΜΑΘΗΜΑ 2 Ο ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ. 1. Ο χώρος τέλεσης

Διαβάστε περισσότερα

«Μπήκαμε στο Σπήλαιο της Αποκάλυψης»

«Μπήκαμε στο Σπήλαιο της Αποκάλυψης» 14/12/2018 «Μπήκαμε στο Σπήλαιο της Αποκάλυψης» / Επικαιρότητα ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ: Εκεί που σχίστηκε ο βράχος και ο Θεός μίλησε στον Ιωάννη! Αποστολή του ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ στην Πάτμο

Διαβάστε περισσότερα

Να ιεραρχήσετε τα παρακάτω στάδια από τις φάσεις της θείας οικονομίας

Να ιεραρχήσετε τα παρακάτω στάδια από τις φάσεις της θείας οικονομίας ΜΑΘΗΜΑ 7 Ο Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Να ιεραρχήσετε τα παρακάτω στάδια από τις φάσεις της θείας οικονομίας σύμφωνα με τη χρονική σειρά που πραγματοποιήθηκαν: 1. Προαναγγελία του Μεσσία

Διαβάστε περισσότερα

1. Η «Λειτουργία των πιστών» αφορά μόνο τους βαπτισμένους χριστιανούς. 4. Στη Θεία Λειτουργία οι πιστοί παρακαλούν τον Θεό να έχουν ειρηνικό θάνατο.

1. Η «Λειτουργία των πιστών» αφορά μόνο τους βαπτισμένους χριστιανούς. 4. Στη Θεία Λειτουργία οι πιστοί παρακαλούν τον Θεό να έχουν ειρηνικό θάνατο. ΜΑΘΗΜΑ 23 ο ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι. Ελληνικά

Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι. Ελληνικά 1 Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι Ελληνικά 2 ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΟ ΠΕΛΕΝΤΡΙ Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι φαίνεται να χτίστηκε λίγο μετά τα μέσα του 12 ου αιώνα

Διαβάστε περισσότερα

Συναγμένοι στη Θεία Ευχαριστία: Η ουσία της Εκκλησίας. Διδ. Εν. 15

Συναγμένοι στη Θεία Ευχαριστία: Η ουσία της Εκκλησίας. Διδ. Εν. 15 Συναγμένοι στη Θεία Ευχαριστία: Η ουσία της Εκκλησίας Διδ. Εν. 15 α) Η εξάπλωση της Εκκλησίας Μετά την Πεντηκοστή, η νέα πραγματικότητα που δημιουργείται στον κόσμο, η Εκκλησία, ζει και κινείται σε μια

Διαβάστε περισσότερα

Οι εικόνες της Ανάστασης στην Ορθόδοξη Βυζαντινή Αγιογραφία

Οι εικόνες της Ανάστασης στην Ορθόδοξη Βυζαντινή Αγιογραφία Οι εικόνες της Ανάστασης στην Ορθόδοξη Βυζαντινή Αγιογραφία Η γιορτή της Ανάστασης του Κυρίου είναι η σημαντικότερη, η λαμπρότερη, η πιο χαρούμενη μέρα μέσα στον εορταστικό κύκλο της Χριστιανοσύνης. Και

Διαβάστε περισσότερα

Η αυτοκάθαρση στην Εκκλησία (Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου)

Η αυτοκάθαρση στην Εκκλησία (Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου) Η αυτοκάθαρση στην Εκκλησία (Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου) Date : Μαΐου 7, 2006 Τα σύγχρονα γεγονότα που αφορούν τα λεγόμενα σκάνδαλα στην Εκκλησία ερμηνεύονται ποικιλοτρόπως,

Διαβάστε περισσότερα

(Εξήγηση του τίτλου και της εικόνας που επέλεξα για το ιστολόγιό μου)

(Εξήγηση του τίτλου και της εικόνας που επέλεξα για το ιστολόγιό μου) Εν αρχή ην ο Λόγος. (Εξήγηση του τίτλου και της εικόνας που επέλεξα για το ιστολόγιό μου) Στις νωπογραφίες της οροφής της Καπέλα Σιξτίνα φαίνεται να απεικονίζονται μέρη του ανθρώπινου σώματος, όπως ο εγκέφαλος,

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης. Ελληνικά

Κείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης. Ελληνικά 1 Κείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης Ελληνικά 2 Ο Άγιος Νικόλαος της Στέγης Πήρε το όνομα του μετά την προσθήκη της δεύτερης Στέγης του ναού τον 13ον αιώνα, για την προστασία του από τα χιόνα και τη βροχή.

Διαβάστε περισσότερα

Γενικό Λύκειο Καρπερού Δημιουργική Εργασία: Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ

Γενικό Λύκειο Καρπερού Δημιουργική Εργασία: Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ Γενικό Λύκειο Καρπερού Δημιουργική Εργασία: Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Ο ναός ήταν αφιερωμένος στη Σοφία του Θεού, κτίστηκε στη θέση αυτή από το Μεγάλο Κωνσταντίνο (306-339) αλλά πολύ σύντομα, το 404, καταστράφηκε

Διαβάστε περισσότερα

Μέτρο για όλα ο άνθρωπος; (Μέρος 2o)

Μέτρο για όλα ο άνθρωπος; (Μέρος 2o) 31 Ιανουαρίου 2015 Μέτρο για όλα ο άνθρωπος; (Μέρος 2o) / Γέροντας Ιωσήφ Βατοπαιδινός ( 2009) Αν και το πρόβλημα του καλού και του κακού είναι το πιο δύσκολο και βασανιστικό για την ανθρώπινη ζωή και συνείδηση,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Άγιο Πνεύμα και Πνευματικότητα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Άγιο Πνεύμα και Πνευματικότητα ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Άγιο Πνεύμα και Πνευματικότητα Όλοι λίγο πολύ έχουμε ακούσει τα λόγια: «Σε βαπτίζω στο όνομα του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» είτε έχουμε βαπτιστεί είτε όχι (δείτε Ματθ. 28/κη

Διαβάστε περισσότερα

5 Μαρτίου Το μυστήριο της ζωής. Θρησκεία / Θεολογία. Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ( 1979)

5 Μαρτίου Το μυστήριο της ζωής. Θρησκεία / Θεολογία. Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ( 1979) 5 Μαρτίου 2019 Το μυστήριο της ζωής Θρησκεία / Θεολογία Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ( 1979) Η ζωή πάνω στη γη έλκει την καταγωγή της από τον ουρανό η ζωή του ανθρώπου έλκει την καταγωγή της από τον Θεό. Τα

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 18: ΤΑ ΔΟΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΩΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΖΩΗΣ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 18: ΤΑ ΔΟΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΩΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΖΩΗΣ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ Ενότητα 18: ΤΑ ΔΟΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΩΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΖΩΗΣ ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΙΤΗ ΑΝΑΦΟΡΑ. Ας υψώσουμε τις καρδιές μας. Είναι στραμμένες προς τον Κύριο. Ας ευχαριστήσουμε τον Κύριο τον Θεό μας. Άξιο και δίκαιο.

ΤΡΙΤΗ ΑΝΑΦΟΡΑ. Ας υψώσουμε τις καρδιές μας. Είναι στραμμένες προς τον Κύριο. Ας ευχαριστήσουμε τον Κύριο τον Θεό μας. Άξιο και δίκαιο. 107. Ο Κύριος να είναι μαζί σας. Και με το πνεύμα σου. ΤΡΙΤΗ ΑΝΑΦΟΡΑ Ας υψώσουμε τις καρδιές μας. Είναι στραμμένες προς τον Κύριο. Ας ευχαριστήσουμε τον Κύριο τον Θεό μας. Άξιο και δίκαιο. Ακολουθεί το

Διαβάστε περισσότερα

Η τέχνη του ψηφιδωτού (με αφορμή επίσκεψη στον Όσιο Λουκά)

Η τέχνη του ψηφιδωτού (με αφορμή επίσκεψη στον Όσιο Λουκά) 28/01/2019 Η τέχνη του ψηφιδωτού (με αφορμή επίσκεψη στον Όσιο Λουκά) / Επικαιρότητα Tα ψηφιδωτά αποτελούν είδος της εικονιστικής τέχνης που καλλιεργείται στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους, αλλά

Διαβάστε περισσότερα

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, και 3 επιλέγοντας τη σωστή

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, και 3 επιλέγοντας τη σωστή ΜΑΘΗΜΑ 6 Ο ΠΟΙΗΣΩΜΕΝ ΑΝΘΡΩΠΟΝ... Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, και 3 επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, κατά τη διδασκαλία του Χριστιανισμού, από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ. Στη συνέχεια,

Διαβάστε περισσότερα

παρακαλώ! ... ένα βιβλίο με μήνυμα

παρακαλώ! ... ένα βιβλίο με μήνυμα παρακαλώ!... ένα βιβλίο με μήνυμα Ένα μήνυμα πού δίνει απάντηση στο βασικό ερώτημα ποιος είναι ο σκοπός της ζωής. Ένα μήνυμα πού ανταποκρίνεται σε κάθε ερωτηματικό και αμφιβολία σου. Η βίβλος μας φανερώνει

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ

ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ 2014 Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή «Αυτός σήκωσε τις αμαρτίες μας με το ίδιο Του το σώμα στο σταυρό, για να πεθάνουμε κι εμείς ως προς την αμαρτία και να

Διαβάστε περισσότερα

Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α «ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΙΝΟΜΑΙ ΟΔΟΔΕΙΚΤΗΣ ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΚΥΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ» Σάββατο, 13 Δεκ. 2013.

Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α «ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΙΝΟΜΑΙ ΟΔΟΔΕΙΚΤΗΣ ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΚΥΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ» Σάββατο, 13 Δεκ. 2013. Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α Διοργανωτές: «ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΙΝΟΜΑΙ ΟΔΟΔΕΙΚΤΗΣ ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΚΥΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ» Σάββατο, 13 Δεκ. 2013 ΣΑΣ ΚΑΛΩΣΟΡΙΖΟΥΜΕ ΣΤΙΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΧΑΙΡΟΜΑΣΤΕ ΠΟΥ ΕΙΜΑΣΤΕ

Διαβάστε περισσότερα

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ:

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ: ΜΑΘΗΜΑ 18 Ο ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ: 1. Η αποκατάσταση της προσκύνησης των εικόνων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 1 of 5 14/4/2014 12:35 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 14-4-2014 Ερώτηση παρακίνησης: 1 Τα Χριστούγεννα η Εκκλησία γιορτάζει: τη Θεία Ενανθρώπηση τη Θεία Ευχαριστία τη Βάπτιση του Χριστού Ερώτηση παρακίνησης:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΟΙΜΙΟ ΚΟΙΝΟ 1 Η αποκατάσταση των πάντων διά του Ιησού Χριστού

ΠΡΟΟΙΜΙΟ ΚΟΙΝΟ 1 Η αποκατάσταση των πάντων διά του Ιησού Χριστού ΠΡΟΟΙΜΙΟ ΚΟΙΝΟ 1 Η αποκατάσταση των πάντων διά του Ιησού Χριστού 72. Το προοίμιο που ακολουθεί χρησιμοποιείται στις Λειτουργίες που είτε δεν Θεέ παντοδύναμε και αιώνιε, Δι αυτού ευδόκησες να αποκαταστήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ. Ενότητα 8: ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΑΚΟΝΙΑΣ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ ΛΟΓΟΥ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών

ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ. Ενότητα 8: ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΑΚΟΝΙΑΣ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ ΛΟΓΟΥ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ Ενότητα 8: ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΑΚΟΝΙΑΣ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ ΛΟΓΟΥ ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. 1. Θέματα Ερμηνείας και Θεολογίας των Επιστολών του Αποστόλου Παύλου. 2. Πατερική Ερμηνευτική.

ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. 1. Θέματα Ερμηνείας και Θεολογίας των Επιστολών του Αποστόλου Παύλου. 2. Πατερική Ερμηνευτική. ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ECTS ECTS 1. Mεθοδολογία και κριτική του κειμένου της Καινής Διαθήκης. 2. Ζητήματα Ερμηνείας και Ερμηνευτικής της Καινής

Διαβάστε περισσότερα

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ : Εθνικόν και Καποδιαστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών ΑΡ. ΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ECTS ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ Α/Α

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ : Εθνικόν και Καποδιαστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών ΑΡ. ΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ECTS ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ Α/Α ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ : Εθνικόν και Καποδιαστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013 _ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Α/Α ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΞΑΜΗΝΟ ΚΩΔΙΚΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Οι συγγραφείς της Παλαιάς Διαθήκης: άνθρωποι εμπνευσμένοι από το Θεό.

Οι συγγραφείς της Παλαιάς Διαθήκης: άνθρωποι εμπνευσμένοι από το Θεό. Οι συγγραφείς της Παλαιάς Διαθήκης: άνθρωποι εμπνευσμένοι από το Θεό. Το διάγραμμα του χρόνου Εποχή Αβραάμ Θάνατος Μ. Αλεξάνδρου Γέννηση Ιησού Χριστού Άλωση Κων/πολης 2000 1900 1800 1700 1600 1500 1400

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ FAX: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ FAX: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, 105 56 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ. 2103352364 FAX: 2103237654 www.iaath.gr, E-Mail: ipe.iaath@gmail.com ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ 5 Η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι το Άγιο Πνεύμα. Διδ. Εν. 8

Τι είναι το Άγιο Πνεύμα. Διδ. Εν. 8 Τι είναι το Άγιο Πνεύμα Διδ. Εν. 8 Κεντρικό γεγονός στη ζωή της Εκκλησίας Το Άγιο Πνεύμα επιφοίτησε στους αποστόλους και παραμένει στην Εκκλησία ως Παράκλητος, για να καθοδηγεί τους πιστούς «Εἰς πᾶσαν

Διαβάστε περισσότερα

Οι άγιες εικόνες: έκφραση της πίστης.

Οι άγιες εικόνες: έκφραση της πίστης. Οι άγιες εικόνες: έκφραση της πίστης. Οι εικόνες αναπληρώνουν τα είδωλα και άρα αυτοί που τις προσκυνούν είναι ειδωλολάτρες.. Όμως δεν πρέπει να προσκυνούμε κατασκευάσματα των ανθρώπινων χεριών, αφού

Διαβάστε περισσότερα

α/α ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ 1. Αρχαία Εβραϊκή Γλώσσα Βελουδία Σιδέρη- Παπαδοπούλου

α/α ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ 1. Αρχαία Εβραϊκή Γλώσσα Βελουδία Σιδέρη- Παπαδοπούλου Εξάμηνο Α Μαθήματα Υποχρεωτικά ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2011 σελ. 1 1. Αρχαία Εβραϊκή Γλώσσα Βελουδία Σιδέρη- Παπαδοπούλου 1/9/2011 Πέμπτη 9:00 Γραφείο 2. Εισαγωγή στην Κωνσταντίνος 7/9/2011 Τετάρτη

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΠΑΣΧΑΛΙΝΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΜΑΣ

ΤΟ ΠΑΣΧΑΛΙΝΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΜΑΣ Dies Domini ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΟ ΔΕΛΤΙΟ της Ποιμαντικής Ενότητας της Καθολικής Μητροπόλεως Νάξου Αρ. 30 5-19 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2015 ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ & ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ ΤΟ ΠΑΣΧΑΛΙΝΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΜΑΣ Προσφιλείς

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΕΙΟ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΕΙΟ ΕΛΛΑΔΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΕΙΟ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ 1. ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 1925 Ιδρύεται το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. 1942 Αρχίζει

Διαβάστε περισσότερα

1. Η Αγία Γραφή λέει ότι ο Χριστός είναι η μόνη δυνατότητα σωτηρίας. 2. Ο Θεός φανερώνεται στην Παλαιά Διαθήκη πάντα με κεραυνούς και αστραπές.

1. Η Αγία Γραφή λέει ότι ο Χριστός είναι η μόνη δυνατότητα σωτηρίας. 2. Ο Θεός φανερώνεται στην Παλαιά Διαθήκη πάντα με κεραυνούς και αστραπές. ΜΑΘΗΜΑ 13 Ο Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε πρότασης τη λέξη «σωστό»

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΘΕΟΛΟΓΟΥΣ

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΘΕΟΛΟΓΟΥΣ ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΘΕΟΛΟΓΟΥΣ Οι ερωτήσεις προέρχονται από την τράπεζα των χιλιάδων θεμάτων του γνωστικού αντικειμένου των θεολόγων που επιμελήθηκε η εξειδικευμένη ομάδα εισηγητών των Πανεπιστημιακών Φροντιστηρίων

Διαβάστε περισσότερα

Η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος (Κυριακή της Πεντηκοστής)

Η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος (Κυριακή της Πεντηκοστής) 15 Ιουνίου 2019 Η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος (Κυριακή της Πεντηκοστής) Θρησκεία / Ιερός Άμβων Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ( 1979) Οι Πράξεις των Αποστόλων περιέχουν την βιογραφία του Αγίου Πνεύματος στο

Διαβάστε περισσότερα

Πανήγυρη Αγίου Γεωργίου 2016

Πανήγυρη Αγίου Γεωργίου 2016 1 Πανήγυρη Αγίου Γεωργίου 2016 Αγαπητοί μου Αδελφοί, λίγες ημέρες μετά από τη λαμπρή πανήγυρη της Ανάστασης του Κυρίου, πλημμυρισμένοι από πνευματική χαρά εορτάζουμε σήμερα τον Μεγαλομάρτυρα Άγιο Γεώργιο,

Διαβάστε περισσότερα

Λειτουργική. Ενότητα 11: Τελετουργικά ζητήματα. Γεώργιος Φίλιας Θεολογική Σχολή Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας

Λειτουργική. Ενότητα 11: Τελετουργικά ζητήματα. Γεώργιος Φίλιας Θεολογική Σχολή Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας Λειτουργική Ενότητα 11: Γεώργιος Φίλιας Θεολογική Σχολή Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας Περιεχόμενα ενότητας Η «Τάξη» στη Λατρεία, Σύγχρονα τελετουργικά προβλήματα 2 Α) Η Έννοια της «Τάξεως» στη Λατρεία της

Διαβάστε περισσότερα

4. Η τέχνη στο πλαίσιο της φιλοσοφίας του Χέγκελ για την ιστορία

4. Η τέχνη στο πλαίσιο της φιλοσοφίας του Χέγκελ για την ιστορία 4. Η τέχνη στο πλαίσιο της φιλοσοφίας του Χέγκελ για την ιστορία Α1. Ερωτήσεις γνώσης - κατανόησης 1. Πώς συλλαµβάνει ο Χέγκελ τη σχέση ιστορίας και πνεύµατος και ποιο ρόλο επιφυλάσσει στο πνεύµα; 2. Τι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ Ε ΕΞ. π. Βασίλειος Καλλιακμάνης Καθηγητής Θεολογίας Α.Π.Θ.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ Ε ΕΞ. π. Βασίλειος Καλλιακμάνης Καθηγητής Θεολογίας Α.Π.Θ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ Ε ΕΞ. π. Βασίλειος Καλλιακμάνης Καθηγητής Θεολογίας Α.Π.Θ. Μεθοδολογία της ποιμαντικής Η προβληματική του θέματος. Πολλαπλή μέθοδος στην εκκλησιαστική παράδοση. Δημιουργία νέων

Διαβάστε περισσότερα

Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν).

Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν). ΜΑΘΗΜΑ 25 Ο ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν). ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β α. «Κατ οίκον εκκλησία» 1.

Διαβάστε περισσότερα

γυναίκας που σύμφωνα με την παράδοση ήταν η Θεοδώρα, κόρη του αυτοκράτορα Μαξιμιανού, η οποία είχε ασπασθεί το χριστιανισμό. Το 1430, με την κατάληψη

γυναίκας που σύμφωνα με την παράδοση ήταν η Θεοδώρα, κόρη του αυτοκράτορα Μαξιμιανού, η οποία είχε ασπασθεί το χριστιανισμό. Το 1430, με την κατάληψη Αγία Αικατερίνη Η Αγία Aικατερίνη βρίσκεται σε ενα απο τα καλυτερα μερη της θεσσαλονικης, στην Βορειοδυτική πλευρά της Άνω Πολης.Κτισμένη το 1320 μχ,η ατμόσφαιρα ειναι πολύ ωραία και προπάντον ειναι ήσυχα

Διαβάστε περισσότερα

από το 1985. Φορβίων, από προέρχεται Η εκκλησία αποτελεί το αιώνα

από το 1985. Φορβίων, από προέρχεται Η εκκλησία αποτελεί το αιώνα Η εκκλησία της Παναγίας της Φορβιώτισσας, περισσότερο γνωστή ως η Παναγία της Ασίνου, βρίσκεται στις βόρειες υπώρειες της οροσειράς ο του Τροόδους. Είναι κτισμένη στην ανατολική όχθη ενός μικρού χείμαρρου,

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ Η ετυµολογία της λέξης µας µεταφέρει στην αρχαιότητα όπου άγγελοι ονοµάζονταν οι αγγελιαφόροι, οι µεταφορείς µηνυµάτων. Τέτοιους αγγέλους έχει κι ο θεός για να κάνει γνωστό το θέληµά

Διαβάστε περισσότερα

Δημιουργώντας μια Συστηματική Θεολογία

Δημιουργώντας μια Συστηματική Θεολογία Ερωτήσεις Επανάληψης 1 Οι Θεολογικές Δηλώσεις στην Συστηματική Θεολογία Διάλεξη Τρίτη από την σειρά Δημιουργώντας μια Συστηματική Θεολογία Οδηγός Μελέτης Περιεχόμενα Περίγραμμα Ένα περίγραμμα του μαθήματος,

Διαβάστε περισσότερα

Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο Α Υ Π Ο Χ Ρ Ε Ω Τ Ι Κ Α Ε Π Ι Λ Ε Γ Ο Μ Ε Ν Α

Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο Α Υ Π Ο Χ Ρ Ε Ω Τ Ι Κ Α Ε Π Ι Λ Ε Γ Ο Μ Ε Ν Α ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2011-2012 Α - Εισαγωγή στην Π.Δ. 6 30663 - Γενική Εκκλ. Ιστορία Α 6 30587 - Εισαγωγή στην Κ.Δ. 5 30670 - Αρχαία Εβραϊκή

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ http://hallofpeople.com/gr/bio/aquinas.php ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ Ο μεγαλύτερος και σπουδαιότερος φιλόσοφος του δευτέρου μισού του Μεσαίωνα ήταν ο Θωμάς ο Ακινάτης, που έζησε από το 1225 ως το 1274. Υπήρξε ο σημαντικότερος

Διαβάστε περισσότερα

Η Ορθοδοξία ως βίωμα προσωπικής συναντήσεως με τον Χριστό

Η Ορθοδοξία ως βίωμα προσωπικής συναντήσεως με τον Χριστό 17 Μαρτίου 2019 Η Ορθοδοξία ως βίωμα προσωπικής συναντήσεως με τον Χριστό Θρησκεία / Ιερός Άμβων Ιωάννης Καραβιδόπουλος, Ομότιμος Καθηγητής Ερμηνείας της Καινής Διαθήκης, Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. Η ιστορία

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΡΟΣ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ

ΙΕΡΟΣ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ 3 o ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ Σ.Χ. ΕΤΟΣ 2011-2012 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΓΕΙΤΟΝΕΣ ΜΑΣ» ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΙΕΡΟΣ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ Εργασία του μαθητή: Μαγγιώρου

Διαβάστε περισσότερα

Μητρ. Δημητριάδος: Η Μακεδονία είναι μία και ελληνική

Μητρ. Δημητριάδος: Η Μακεδονία είναι μία και ελληνική 28/12/2018 Μητρ. Δημητριάδος: Η Μακεδονία είναι μία και ελληνική Μητροπολιτικό Έργο / Ι.Μ. Δημητριάδος και Αλμυρού Σκέψεις στην ανατολή του νέου χρόνου Σκέψεις καρδιάς κατέθεσε ο Σεβ. Μητροπολίτης Δημητριάδος

Διαβάστε περισσότερα

Σε παρακαλούμε, λοιπόν, Κύριε: το ίδιο Πανάγιο Πνεύμα ας ευδοκήσει να αγιάσει τα δώρα αυτά, 118. Ενώνει τα χέρια, τα επιθέτει στα Δώρα και λέει:

Σε παρακαλούμε, λοιπόν, Κύριε: το ίδιο Πανάγιο Πνεύμα ας ευδοκήσει να αγιάσει τα δώρα αυτά, 118. Ενώνει τα χέρια, τα επιθέτει στα Δώρα και λέει: ΤΕΤΑΡΤΗ ΑΝΑΦΟΡΑ 116. Το προοίμιο της παρακάτω Ευχαριστιακής ευχής δεν επιτρέπεται να αντικατασταθεί με άλλο, διότι συνολικά παρουσιάζει σε περίληψη την ιστορία της σωτηρίας μας. Ο Κύριος να είναι μαζί

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ

ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η μονή της Παναγίας Σκριπού της Ορχομενιώτισσας της Βοιωτίας, κοντά στον αρχαίο Ορχομενό, περιλαμβάνει το πιο σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ. : ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία μαθημάτων του Γενικού και του Εσπερινού Γενικού Λυκείου

ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ. : ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία μαθημάτων του Γενικού και του Εσπερινού Γενικού Λυκείου ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ----- Βαθμός Ασφαλείας: Να διατηρηθεί μέχρι: Βαθ. Προτεραιότητας:

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ

ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ Στον 11 ο αιώνα χρονολογείται η αγία Αικατερίνη στην Πλάκα, κοντά στο μνημείο του Λυσικράτους. Έχει χτιστεί πάνω σε ερείπια αρχαίου ναού της Αρτέμιδος. Η στέγαση του κεντρικού τμήματος,

Διαβάστε περισσότερα

(άγιο μύρο / τριήμερη / ολόλευκα / κολυμβήθρας / κατάδυση) «Στο χρίσμα, ο ιερέας χρίει τον.. σ όλα τα μέρη του σώματός του με

(άγιο μύρο / τριήμερη / ολόλευκα / κολυμβήθρας / κατάδυση) «Στο χρίσμα, ο ιερέας χρίει τον.. σ όλα τα μέρη του σώματός του με ΜΑΘΗΜΑ 21 Ο ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις ή φράσεις που δίνονται στην παρένθεση. Σε κάθε κενό αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

Η ευλογημένη συνάντηση.

Η ευλογημένη συνάντηση. Η ευλογημένη συνάντηση. Μετά το τέλος μιας δύσκολης εξεταστικής περιόδου, η παρέα των παιδιών του λυκείου του Ναού μας συναντήθηκε για μια ακόμα φορά, πριν τις καλοκαιρινές διακοπές. Η χαρά των παιδιών

Διαβάστε περισσότερα

OMIΛΙΑ ΠΑΝΙΕΡΟΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΚΙΤΙΟΥ Κ.Κ.ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΤΟ Ρ.Ι.Κ

OMIΛΙΑ ΠΑΝΙΕΡΟΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΚΙΤΙΟΥ Κ.Κ.ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΤΟ Ρ.Ι.Κ OMIΛΙΑ ΠΑΝΙΕΡΟΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΚΙΤΙΟΥ Κ.Κ.ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΤΟ Ρ.Ι.Κ Αγαπητοί μου Χριστιανοί, Σας ευχαριστώ που μου δίνεται σήμερα την ευκαιρία, να μοιραστώ μαζί σας τις σκέψεις και το όραμά μου για την Εκκλησία

Διαβάστε περισσότερα

Θεολογική προσέγγιση και ερμηνεία της εικόνας των Εισοδίων της Θεοτόκου

Θεολογική προσέγγιση και ερμηνεία της εικόνας των Εισοδίων της Θεοτόκου 21 Νοεμβρίου 2018 Θεολογική προσέγγιση και ερμηνεία εικόνας των Εισοδίων Θεοτόκου Θρησκεία / Θεολογία εικόνας Ιεροδιάκονος π. Φιλάρετος, Ι. Μ. Αγίας Λαύρας Καλαβρύτων Αντικρίζοντας την εικόνα εισόδου Θεοτόκου

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις αντίστοιχες φράσεις α, β,

Διαβάστε περισσότερα

Επιλέγεται η διερευνητική μέθοδος, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο ΠΣ. Παρουσιάζοντας: Σύγχρονα πρότυπα και στοιχεία λατρείας προς αυτά.

Επιλέγεται η διερευνητική μέθοδος, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο ΠΣ. Παρουσιάζοντας: Σύγχρονα πρότυπα και στοιχεία λατρείας προς αυτά. ΔΕ2:ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑ ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ:ΛΑΤΡΕΙΑ Οι μαθητές/μαθήτριες να: - διακρίνουν τη λατρεία ως συστατικό στοιχείο της θρησκευτικότητας, - συνδέουν τους λατρευτικούς κύκλους της Ορθόδοξης λατρείας με την καθημερινότητά.

Διαβάστε περισσότερα

Φανερωμένη Η εορτή της Παναγίας Φανερωμένης μας συγκεντρώνει και μας φέρνει σήμερα εδώ. Σήμερα εορτάζει η Παναγία, η μητέρα μας, η Ελπίδα

Φανερωμένη Η εορτή της Παναγίας Φανερωμένης μας συγκεντρώνει και μας φέρνει σήμερα εδώ. Σήμερα εορτάζει η Παναγία, η μητέρα μας, η Ελπίδα Φανερωμένη 2017.09.24 Η εορτή της Παναγίας Φανερωμένης μας συγκεντρώνει και μας φέρνει σήμερα εδώ. Σήμερα εορτάζει η Παναγία, η μητέρα μας, η Ελπίδα μας και εμείς οι χριστιανοί της Σύρου, αλλά και ευλαβείς

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 6: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 6: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ Ενότητα 6: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό,

Διαβάστε περισσότερα

Ο Τριαδικός Θεός: Η Τριαδικότητα και η Μοναδικότητα του Θεού

Ο Τριαδικός Θεός: Η Τριαδικότητα και η Μοναδικότητα του Θεού 12 Νοεμβρίου 2018 Ο Τριαδικός Θεός: Η Τριαδικότητα και η Μοναδικότητα του Θεού Θρησκεία / Θεολογία Βασίλειος Γκρίλλας, Θεολόγος, ΜΑ Θεολογίας Το βασικότερο δόγμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι το Τριαδολογικό.

Διαβάστε περισσότερα

Λίγα Λόγια Για Την Αγιογράφο

Λίγα Λόγια Για Την Αγιογράφο Αγιογράφος Ραλλού Λιόλιου Κούση Βυζαντινές Εικόνες Οι βυζαντινές εικόνες είναι ιεροί πνευματικοί θησαυροί του Ανατολικού Ορθόδοξου Χριστιανισμού. Η βυζαντινή ζωγραφική είναι ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα

Διαβάστε περισσότερα

Μικρό Νηστειοδρόμιο - Οι νηστείες της Εκκλησίας μας

Μικρό Νηστειοδρόμιο - Οι νηστείες της Εκκλησίας μας Μικρό Νηστειοδρόμιο - Οι νηστείες της Εκκλησίας μας 1. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή: Αρχίζει την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει την Κυριακή της Αναστάσεως. Είναι η πιο αυστηρή νηστεία όλου του χρόνου (λάδι καταλύουμε

Διαβάστε περισσότερα

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Επιμέλεια εργασίας: Παναγιώτης Γιαννόπουλος Περιεχόμενα Ερώτηση 1 η : σελ. 3-6 Ερώτηση 2 η : σελ. 7-9 Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 2 Ερώτηση 1 η Η συγγραφέας

Διαβάστε περισσότερα

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής.

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής. ΜΑΘΗΜΑ 15 Ο ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ Θ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε με συντομία

Διαβάστε περισσότερα

β. έχει κατοχυρωμένο το απόρρητο και από την Εκκλησία και από την Πολιτεία

β. έχει κατοχυρωμένο το απόρρητο και από την Εκκλησία και από την Πολιτεία ΜΑΘΗΜΑ 24 Ο ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε με συντομία

Διαβάστε περισσότερα

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ. (Επιλεγόμενο Μάθημα - Χειμερινού Εξαμήνου 2013)

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ. (Επιλεγόμενο Μάθημα - Χειμερινού Εξαμήνου 2013) ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ (Επιλεγόμενο Μάθημα - Χειμερινού Εξαμήνου 2013) Διδάσκων: Αθ. Στογιαννίδης - Λέκτορας 8η Εβδοµάδα Η Φιλοσοφία της Παιδείας στην ορθόδοξη

Διαβάστε περισσότερα

Μητρ.Λεμεσού: Όταν δεν υπάρχει η ειρήνη του Θεού, τότε ζηλεύουμε και φοβόμαστε ο ένας τον άλλο

Μητρ.Λεμεσού: Όταν δεν υπάρχει η ειρήνη του Θεού, τότε ζηλεύουμε και φοβόμαστε ο ένας τον άλλο 31 Ιανουαρίου 2019 Μητρ.Λεμεσού: Όταν δεν υπάρχει η ειρήνη του Θεού, τότε ζηλεύουμε και φοβόμαστε ο ένας τον άλλο / Επικαιρότητα Όταν ο άνθρωπος έχει ειρήνη μέσα του και βεβαιωθεί η ψυχή του ότι όντως

Διαβάστε περισσότερα

Μητρ. Καλαβρύτων: «Οι δοκιμασίες είναι «επισκέψεις» του Κυρίου»

Μητρ. Καλαβρύτων: «Οι δοκιμασίες είναι «επισκέψεις» του Κυρίου» 25/03/2019 Μητρ. Καλαβρύτων: «Οι δοκιμασίες είναι «επισκέψεις» του Κυρίου» Μητροπολιτικό Έργο / Ι.Μ. Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Με τη συμμετοχή εκατοντάδων ευσεβών πιστών τελέστηκε το απόγευμα της Κυριακής

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ 1942 Ξεκινά η λειτουργία της Θεολογικής Σχολής Οι σπουδές με βάση το νόμο 1268/1982 και 4009/2011 διαρθρώνονται σε 8 εξάμηνα (4 χρόνια) 1983 Σύμφωνα με το νόμο

Διαβάστε περισσότερα

β. εκφράζουν αλήθειες για τον Χριστό, τη Θεοτόκο, την Αγία Τριάδα, τους αγίους

β. εκφράζουν αλήθειες για τον Χριστό, τη Θεοτόκο, την Αγία Τριάδα, τους αγίους ΜΑΘΗΜΑ 30 Ο 31 Ο ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ Να συμπληρώσετε την πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε με συντομία την επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου

Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου Ήταν γύρω στον 11 ου αι. στα χρόνια του Αλέξιου Κομνηνού όταν στην Κωνσταντινούπολη ξέσπασε με νέα διαμάχη. Άνθρωποι των γραμμάτων και μη,

Διαβάστε περισσότερα

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_10296 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_10296 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_10296 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 α) Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5 επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας,

Διαβάστε περισσότερα

Ορθόδοξο Ορφανοτροφείο στην Ινδία. Ανακτήθηκε από (8/9/2016). * * *

Ορθόδοξο Ορφανοτροφείο στην Ινδία. Ανακτήθηκε από  (8/9/2016). * * * Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΘEMATIKH ΕNOTHTA 2. ΘΡΗΣΚΕΙΑ Β_ΘΕ 2.1 ΙΕΡΟΤΗΤΑ (Νοηματοδοτώντας) Ορθόδοξο Ορφανοτροφείο στην Ινδία. Ανακτήθηκε από http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/8872?locale=el (8/9/2016). Γυναίκα που

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ ΚΑΙ ΧΕΡΡΟΝΗΣΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ ΚΑΙ ΧΕΡΡΟΝΗΣΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ ΚΑΙ ΧΕΡΡΟΝΗΣΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ Αγαπητοί μου, Όλοι μας χαιρόμαστε απόψε ιδιαίτερα στα Θυρανοίξια του Ιερού αυτού Ναού. Βλέπουμε τον ιστορικό αυτό Ναό της Παναγίας

Διαβάστε περισσότερα

Μαθημα 1. Η λατρεία στη ζωή των πιστών σήμερα

Μαθημα 1. Η λατρεία στη ζωή των πιστών σήμερα Μαθημα 1. Η λατρεία στη ζωή των πιστών σήμερα ΣΤΟΧΟΙ: Οι μαθητές να 1. Διατυπώνουν τους προβληματισμούς τους γύρω από τη λατρεία. 2. Υποστηρίζουν με επιχειρήματα ότι στη χριστιανική θρησκεία η λατρεία

Διαβάστε περισσότερα

Η Ουράνια Γλώσσα. (The heavenly language)

Η Ουράνια Γλώσσα. (The heavenly language) Η Ουράνια Γλώσσα (The heavenly language) 'Εχετε ταξιδέψει ποτέ σε μιά χώρα, όπου η γλώσσα είναι διαφορετική από τη δική σας; Μπορεί να μάθετε λίγο τη γλώσσα και ακόμα να είστε σε θέση να καταλαβαίνετε

Διαβάστε περισσότερα

Η Αγάπη και το πρόσωπο: τόπος συνάντησης της εξομολόγησης με την προσωποκεντρική θεωρία

Η Αγάπη και το πρόσωπο: τόπος συνάντησης της εξομολόγησης με την προσωποκεντρική θεωρία 28 Νοεμβρίου 2018 Η Αγάπη και το πρόσωπο: τόπος συνάντησης της εξομολόγησης με την προσωποκεντρική θεωρία Θρησκεία / Ποιμαντική πρωτοπρεσβύτερος Ευστράτιος Καρατσούλης Η Αγάπη Ακόμη η αγάπη είναι ένα πολύ

Διαβάστε περισσότερα

Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο Υ Π Ο Χ Ρ Ε Ω Τ Ι Κ Α. Μ ά θ η μ α Ώρ/Εβδ. Κωδ. Τ ο μ έ α ς Δ ι δ ά σ κ ω ν Credits ECTS

Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο Υ Π Ο Χ Ρ Ε Ω Τ Ι Κ Α. Μ ά θ η μ α Ώρ/Εβδ. Κωδ. Τ ο μ έ α ς Δ ι δ ά σ κ ω ν Credits ECTS ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2011-2012 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΑΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΩΡΩΝ/ΜΟΝΑΔΩΝ ΚΑΙ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ (CREDITS) ΜΕΤΑΦΕΡΟΜΕΝΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΕΚ ΓΕΝΕΤΗΣ ΤΥΦΛΟΥ (Ιω. 9, 1-38)

Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΕΚ ΓΕΝΕΤΗΣ ΤΥΦΛΟΥ (Ιω. 9, 1-38) Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΕΚ ΓΕΝΕΤΗΣ ΤΥΦΛΟΥ (Ιω. 9, 1-38) ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ ΜΕΛΕΤΙΟΥ (Διασκευή ομιλίας στον Γυμνότοπο την 1/6/2003) 1. Το δράμα του σκοταδιού Σήμερα το Ευαγγέλιο μας μίλησε για έναν «τυφλό εκ

Διαβάστε περισσότερα

Παναγία της Ασίνου Ελληνικά

Παναγία της Ασίνου Ελληνικά Παναγία της Ασίνου Ελληνικά 1 ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΑΣΙΝΟΥ Ή ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΦΟΡΒΙΩΤΙΣΣΑΣ Η καμαροσκέπαστη, με δεύτερη ξύλινη στέγη εκκλησία της Παναγίας της Ασίνου, που βρίσκεται κοντά στο χωριό Νικητάρι,

Διαβάστε περισσότερα

Εξάµηνο Α Μαθήµατα Υποχρεωτικά

Εξάµηνο Α Μαθήµατα Υποχρεωτικά ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟ ΟΥ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2011 ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ Εξάµηνο Α Μαθήµατα Υποχρεωτικά 1. ΑΡΧΑΙΑ ΕΒΡΑΪΚΗ ΒΕΛΟΥ ΙΑ ΣΙ ΕΡΗ-- 24/01/2011 ΕΥΤΕΡΑ 9:00 Α-Λ ΓΡΑΦΕΙΟ ΓΛΩΣΣΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΒΡΑΪΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ολοι είμαστε αδέλφια

Ολοι είμαστε αδέλφια ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Θρησκευτικά Γ Δημοτικού (Μέρος Α ) Ολοι είμαστε αδέλφια ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Θρησκευτικά Γ Δημοτικού Ολοι είμαστε αδέλφια (Μέρος A )

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμετώπιση και Διαχείριση των Προβλημάτων στην Σύγχρονη Καθημερινή Πραγματικότητα

Αντιμετώπιση και Διαχείριση των Προβλημάτων στην Σύγχρονη Καθημερινή Πραγματικότητα 24 Απριλίου 2018 Αντιμετώπιση και Διαχείριση των Προβλημάτων στην Σύγχρονη Καθημερινή Πραγματικότητα Θρησκεία / Κοινωνικά θέματα Μίνα Μπουλέκου, Συγγραφέας-Ποιήτρια Η διαχείριση των καθημερινών προβλημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Μητρ. Λαγκαδά: Θα πρέπει να κάνουμε βήματα «ασκήσεως» για να αλλάξει η ζωή μας

Μητρ. Λαγκαδά: Θα πρέπει να κάνουμε βήματα «ασκήσεως» για να αλλάξει η ζωή μας 24/03/2019 Μητρ. Λαγκαδά: Θα πρέπει να κάνουμε βήματα «ασκήσεως» για να αλλάξει η ζωή μας Μητροπολιτικό Έργο / Ι.Μ. Λαγκαδά Για την προσωπικότητα του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά έκανε λόγο ο Σεβασμιώτατος

Διαβάστε περισσότερα

(Σταυροπροσκυνήσεως, Απόκρεω, Αγίου Ιωάννη Κλίμακος, Τελώνη & Φαρισαίου, Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Τυρινής, Ασώτου, Οσίας Μαρίας Αιγυπτίας, Ορθοδοξίας)

(Σταυροπροσκυνήσεως, Απόκρεω, Αγίου Ιωάννη Κλίμακος, Τελώνη & Φαρισαίου, Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Τυρινής, Ασώτου, Οσίας Μαρίας Αιγυπτίας, Ορθοδοξίας) (Σταυροπροσκυνήσεως, Απόκρεω, Αγίου Ιωάννη Κλίμακος, Τελώνη & Φαρισαίου, Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Τυρινής, Ασώτου, Οσίας Μαρίας Αιγυπτίας, Ορθοδοξίας) Τ ρ ι ώ δ ι ο Η περίοδος αυτή πήρε το όνομα της από

Διαβάστε περισσότερα

Σ Υ Ν Ο Δ Ο Σ Τ Ω Ν Ε Φ Η Β Ω Ν

Σ Υ Ν Ο Δ Ο Σ Τ Ω Ν Ε Φ Η Β Ω Ν ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΥΝΟΔΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΟΤΗΤΟΣ Σ Υ Ν Ο Δ Ο Σ Τ Ω Ν Ε Φ Η Β Ω Ν ( οδηγίες για τους μαθητές) Φεβρουάριος 2012 1. Τι είναι η «Σύνοδος των Εφήβων»

Διαβάστε περισσότερα

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES.

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES. A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES. 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα

Διαβάστε περισσότερα