ΜΑΡΚΟΣ ΚΑΜΠΑΝΗΣ ΚΡΙΤΙΚΕΣ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΜΑΡΚΟΣ ΚΑΜΠΑΝΗΣ ΚΡΙΤΙΚΕΣ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ"

Transcript

1 ΜΑΡΚΟΣ ΚΑΜΠΑΝΗΣ ΚΡΙΤΙΚΕΣ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΙΩΑΝΝΑ ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ Συνέντευξη στο περιοδικό «Ερμής» τ.22, Ιανουάριος-Μάρτιος (Τριμηνιαία έκδοση του συλλόγου αποφοίτων Kολλεγίου Aθηνών ) ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Ιβήρων «Τα χαρακτικά της Ιεράς Μονής Ιβήρων» (εισαγωγικό κείμενο για το ομώνυμο λεύκωμα χαρακτικών), ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ «ΟΙ 365 ημέρες του Μάρκου Καμπάνη» Η Καθημερινή, 4 Δεκεμβρίου 2013 ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ «Ένας άλλος τρόπος να μιλήσεις για το Κάλλος σήμερα» Δημοσιευμένο στο «Μάρκος Καμπάνης, Το Μουσείο των Δέντρων», εκδόσεις του Φοίνικα, Αθήνα 2011 ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ «Το εικαστικό Άγιον Όρος εκ νέου» Η μεγάλη έκθεση του Μάρκου Καμπάνη στο Βυζαντινό Μουσείο αναβαπτίζει μια μακρά παράδοση. «Η Καθημερινή», 10 Φεβρουαρίου 2010.

2 ΜΑΝΟΛΗΣ ΒΛΑΧΟΣ «Μάρκος Καμπάνης» Περιοδικό «Εικαστικά», τ.16, ΣΠΥΡΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ «Τα Δέντρα κατά Μάρκο Καμπάνη» Δημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή», 13 Ιανουαρίου 2012 ΣΩΤΗΡΗΣ ΓΟΥΝΕΛΑΣ «Ένα σύγχρονο βλέμμα στην παράδοση του Άθω.» Εδώ και 20 χρόνια ο Μάρκος Καμπάνης απεικονίζει με διάφορα υλικά το Άγιον Όρος. «Η Καθημερινή», 24 Ιανουαρίου Ζέτα Ζάχου Συνέντευξη στην Ζέτα Ζάχου στο Skai Patras, 6 Φεβρουαρίου 2014 ΔΙΑΒΑΣΤE > ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΛΟΦΩΝΟΣ «Το έργο του Μάρκου Καμπάνη και η Βυζαντινή παράδοση» (απόσπασμα κειμένου, δημοσιευμένου στο «Μάρκος Καμπάνης, Ζωγραφίζοντας στο Άγιον Όρος», Ίνδικτος, Αθήνα 2009). ΜΑΡΚΟΣ ΚΑΜΠΑΝΗΣ «Πάνω απ' όλα με ενδιαφέρει το ήθος της ζωγραφικής» Δημοσιευμένο στη στήλη «Αυτοπροσδιορισμοί» του Χρήστου Θεοφίλη, «Η Αυγή» 22 Ιουνίου 2011.

3 ΜΑΡΚΟΣ ΚΑΜΠΑΝΗΣ «ΑΠΟΨΗ : Ο δρόμος δεν είναι η μίμηση, αλλά μόνο η αλήθεια» «Η Καθημερινή», 27 Νοεμβρίου, ΧΑΡΗΣ ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ «Επανεμφάνιση του ρεαλισμού» «Τα Νέα», 31 Οκτωβρίου ΧΑΡΙΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ «Μάρκος Καμπάνης, Αναφορά στο Δέντρο» Δημοσιευμένο στο «Μάρκος Καμπάνης, Το Μουσείο των Δέντρων», εκδόσεις του Φοίνικα, Αθήνα ΜΑΡΙΛΕΝΑ Ζ. ΚΑΣΙΜΑΤΗ Επιμελήτρια Εθνικής Πινακοθήκης «Πρωτότυπη χαρακτική» «Η Καθημερινή», 28 Δεκεμβρίου Δημήτρης Κοσμόπουλος Συνέντευξη, περιοδικό Νέα Ευθύνη, τεύχος 23, Ιούνιος 2014 ΙΡΙΣ ΚΡΗΤΙΚΟΥ «Ψηλαφώντας την Σκήτη του Αγίου Ανδρέα» (κείμενο για το αντίστοιχο λεύκωμα χαρακτικών,1999) ΚΡΙΣΤΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ «Παράδοση και νεωτερικότητα στο έργο του Μάρκου Καμπάνη» «Εστία», 22 Φεβρουαρίου 2010.

4 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΟΣ «Ζωγραφίζοντας στο Άγιον 'Όρος» (από το συνοδευτικό φυλλάδιο της έκθεσης «Ζωγραφίζοντας στο Άγιον Όρος», στο Βυζαντινό Μουσείο, το 2010) Εμμανουήλ Μελίτα Παρουσίαση της έκθεσης «365» στο ART 22, 1 Δεκεμβρίου 2013 ΔΙΑΒΑΣΤE > ΜΑΙΡΗ ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ «Μάρκος Καμπάνης-Άγιον Όρος, ζωγραφική, χαρακτική, σχέδια» (απόσπασμα κειμένου, δημοσιευμένου στο «Μάρκος Καμπάνης, Ζωγραφίζοντας στο Άγιον Όρος», Ίνδικτος, Αθήνα 2009). ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΥΛΩΝΑΣ «Το ζωγραφικό σύμπαν του Μάρκου Καμπάνη» Περιοδικό Νέα Ευθύνη, τεύχος 23, Ιούνιος 2014 ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΥΛΩΝΑΣ Συνέντευξη με τον Μάρκο Καμπάνη (2010) (Για την ψηφιακή πινακοθήκη eikastikon.gr και το περιοδικό «Εφημέριος») ΕΙΡΗΝΗ ΟΡΑΤΗ «Μάρκος Καμπάνης-Μονοτυπίες» (Από τον κατάλογο της έκθεσης, πού πραγματοποιήθηκε στο βιβλιοπωλείο του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη κατά το ) Πεμπτουσία Διπλή συνέντευξη στο διαδικτυακό περιοδικό της μονής Βατοπαιδίου, 2013 ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΚΑΙ ΕΔΩ

5 ΚΕΛΥ ΣΠΗΡΜΑΝ «Μάρκος Καμπάνης» Περιοδικό «Εικαστικά», τ.60, 1986 ΜΑΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ «Ο Θεός είναι μοντέρνος» «Η Καθημερινή», Επταήμερο, Απριλίου ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗΣ Συζήτηση με τον Μάρκο Καμπάνη, δημοσιευμένη στον κατάλογο «365», Ιούνιος 2013 ΔΙΑΒΑΣΤE > ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗΣ «Ένα σχόλιο για τη ζωγραφική του Μάρκου Καμπάνη» Απόσπασμα κειμένου, δημοσιευμένου στο «Μάρκος Καμπάνης, Ζωγραφίζοντας στο Άγιον Όρος», Ίνδικτος, Αθήνα 2009.

6 ΙΩΑΝΝΑ ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ Συνέντευξη στο περιοδικό «Ερμής» τ.22, Ιανουάριος-Μάρτιος (Τριμηνιαία έκδοση του συλλόγου αποφοίτων Kολλεγίου Aθηνών ) Ο καταξιωμένος ζωγράφος Μάρκος Καμπάνης 74 χρησιμοποιεί πλήθος καλλιτεχνικών εκφράσεων χαρακτική, εικονογράφηση βιβλίων, σκηνογραφία και αγιογραφία μεταξύ άλλων προσφέροντας επί δεκαετίες έργο υψηλού επιπέδου στην εικαστική έκφραση. Με χαρακτηριστική ταπεινότητα και απλότητα απαντά σε ερωτήσεις σχετικά με το έργο του και τα σύγχρονα καλλιτεχνικά δρώμενα. Πότε αποφασίσατε ότι θέλετε να ασχοληθείτε με την τέχνη; Ίσως δεν είχα και άλλη επιλογή, μιας και ζωγράφιζα από μικρός. Έχω έργα με λάδια από τότε που ήμουν χρονών. Κάποια στιγμή με είχε ελκύσει πολύ το θέατρο κυρίως λόγω δραστηριοτήτων στο Κολλέγιο. Όταν ήμουν μαθητής ασχολούμουν πιο πολύ με το Δραματικό Όμιλο του Κολλεγίου παρά με τον Όμιλο Τέχνης. Κάποτε σκέφτηκα να ασχοληθώ με το θέατρο, αλλά καθώς τέλειωνα το λύκειο κατάλαβα ότι πρέπει να αφιερωθώ στη ζωγραφική και αυτό έκανα. Πήγα στην Αγγλία και σπούδασα ζωγραφική. Βέβαια μετά μου ξαναήρθε η αγάπη του θεάτρου και έκανα περιστασιακά κάποια σκηνικά σε θεατρικά έργα. Από πού αντλείτε την έμπνευση για τη δημιουργία των έργων σας; Με ποια κριτήρια καθορίζετε τη θεματολογία σας; Αυτό μου είναι λιγάκι δύσκολο να το πω. Υπάρχουν κάποια θέματα για παράδειγμα που φαινομενικά τουλάχιστον δεν τα έχω πλησιάσει. Αν και τη λατρεύω, δεν έχω ζωγραφίσει ποτέ θάλασσα για παράδειγμα. Γενικά το τοπίο μου αρέσει πάρα πολύ. Αυτό είναι σίγουρο. Σε όλη μου τη ζωή έκανα τοπία. Εσωτερικοί χώροι και νεκρή φύση, επίσης, αλλά όχι από μόνη της, πάντα τοποθετημένη σε ένα χώρο. Αυτό που είναι περίεργο είναι ότι δεν έχω συστηματικά ασχοληθεί με πρόσωπα. Τα τελευταία χρόνια ασχολούμαι και με την αγιογραφία, στην οποία κανείς ζωγραφίζει συνέχεια πρόσωπα και αυτό ελπίζω ότι θα επηρεάσει θετικά και την υπόλοιπη ζωγραφική μου. Τώρα δουλεύω κάποια έργα που αφορούν το δέντρο ως συγκεκριμένο θέμα μέσα στο τοπίο, αλλά και ως θέμα της Ιστορίας της Τέχνης, το πώς δηλαδή έχει ζωγραφιστεί. Έχω κάνει πάρα πολλά έργα με τοπία του Αγίου Όρους. Έτυχε να πάω εκεί για άλλους λόγους, μου άρεσε το τοπίο, το ζωγράφισα και αυτό με οδήγησε τελικά σε δυο-τρεις εκθέσεις. Εκτός από τη ζωγραφική, έχετε ασχοληθεί και με άλλες μορφές έκφρασης. Ποια είναι αυτή που ξεχωρίζετε σε σχέση και με τα διαφορετικά μέσα που χρησιμοποιείτε; Η αλήθεια είναι ότι έχω ασχοληθεί με καλλιτεχνικές εκφράσεις πέραν της ζωγραφικής, πάντα όμως στα πλαίσια του εικαστικού κόσμου, όπως η χαρακτική, η σκηνογραφία και η εικονογράφηση βιβλίων, αλλά εάν με ρωτούσαν τι θεωρείς ότι είσαι θα έλεγα ζωγράφος. Θα διαλέξω ένα άλλο υλικό ή μια άλλη παράλληλη ασχολία με τη ζωγραφική μόνο και μόνο γιατί μου δίνει κάποιες δυνατότητες που «η ζωγραφική του τελάρου» δεν μπορεί να μου τις δώσει. Η αγιογραφία με συγκινεί πολύ, κυρίως γιατί με τις τοιχογραφίες των ναών έχεις τη δυνατότητα να ζωγραφίζεις μεγάλες επιφάνειες, να ασχολείσαι με την παράμετρο του χώρου και της αρχιτεκτονικής. Αυτή τη δυνατότητα δεν είναι εύκολο να τη βρεις στη ζωγραφική, Επίσης, μου αρέσει και η αίσθηση ότι ζωγραφίζω ολόκληρο τον χώρο στον οποίο μπαίνεις μέσα. Αυτό μπορεί και να έχει σχέση με το θέατρο, δημιουργείς δηλαδή κάτι σαν σκηνικό. Στην εκκλησιαστική τέχνη βρίσκω επίσης ενδιαφέρον αυτό που για πολλούς αποτελεί μειονέκτημα, το γεγονός δηλαδή ότι είναι μια τέχνη εφαρμοσμένη, έχει σκοπό να υπηρετήσει κάτι έξω από την αισθητική. Χρησιμοποιείτε κυρίως παραδοσιακές τεχνικές και μέσα στα έργα σας. Ποια είναι η γνώμη σας για τη χρήση της τεχνολογίας στην τέχνη, όπως είναι το video art;

7 Παρόλο που χρησιμοποιώ παραδοσιακές μεθόδους είμαι φίλος της τεχνολογίας. Χρησιμοποιώ για παράδειγμα πάρα πολύ το computer μου. Δεν θα βγω από το σπίτι εάν δεν το πάρω μαζί μου. Παρόλα αυτά αυτό που ονομάζεται video art είναι κάτι που το δέχομαι ως μορφή τέχνης, απλώς δεν ξέρω γιατί μπερδεύεται με τη ζωγραφική. Είναι μία άλλη έκφραση. Προσωπικά δεν με ελκύει ιδιαίτερα. Έχω δει video artists, όπως ο Viola, ο οποίος είναι καταπληκτικός, και με συγκινεί πολύ ένας Νοτιοαφρικανός, ο Kentridge. Προσωπικά όμως η video art δεν με έχει συγκινήσει ώστε να το δοκιμάσω κι εγώ, να πω την αλήθεια δεν το «καταλαβαίνω», προτιμώ τον κινηματογράφο. Με ενοχλεί πάντως αυτή η μανία της ταύτισης του video με την έννοια του σύγχρονου, του μοντέρνου δήθεν. Με ποια κριτήρια αποφασίζετε να αποδώσετε κάτι περισσότερο ή λιγότερο ρεαλιστικά; Πότε προτιμάτε την αφαίρεση; Δε νομίζω ότι είναι κάτι που κανείς το αποφασίζει από πριν. Προφανώς έχει σχέση και με την αίσθηση που έχεις για τα πράγματα. Όταν αρχίζω να ζωγραφίζω κάτι, δεν έχω πάντα μια προκαθορισμένη ιδέα του πώς θα είναι το έργο στο τέλος. Την ώρα που ζωγραφίζω αφήνομαι ώστε η κάθε πινελιά, το κάθε χρώμα, η ίδια η δουλειά μου δηλαδή να μου δώσει τη συνέχεια. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να καταλήξεις και σε κάτι, το οποίο δεν το είχες καν υπόψη σου αρχικά, και έτσι να βγει ένα έργο πολύ πιο αφηρημένο ή συγκεκριμένο από αυτό που αρχικά είχες κατά νου. Αυτό το οποίο με ελκύει ιδιαίτερα και ήταν και το θέμα της τελευταίας έκθεσης που έκανα στο Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας είναι οι μονοτυπίες. Οι μονοτυπίες είναι μια τεχνική ανάμεσα στη ζωγραφική και τη χαρακτική. Είναι σαν τυπωμένη ζωγραφική, ενώ δεν υπάρχουν αντίτυπα όπως στη χαρακτική. Στη μονοτυπία παίζει πολύ μεγάλο ρόλο η τύχη. Η ιδιομορφία είναι ότι δουλεύεις και με αυτό που θέλεις και με το τυχαίο. Πότε ξέρετε ότι ένα έργο σας έχει ολοκληρωθεί; Πόσο εύκολο είναι να δώσετε ένα τίτλο; Τίτλους συνήθως δε δίνω. Τίτλους δίνεις για λόγους αρχειοθέτησης ή για να βάλεις κάτι στον κατάλογο, εκτός αν κάτι έχει πολύ σημασία ή είναι ένα συγκεκριμένο πρόσωπο. Όσον αφορά το πότε έχει τελειώσει ένα έργο, δεν ξέρω, αυτό είναι ένα θέμα που δεν μπορώ να το ορίσω επιστημονικά. Όταν δεν μπορώ να προσθέσω τίποτε άλλο, αυτό είναι ένα κριτήριο. Όταν προσθέτεις στοιχεία και το έργο αρχίζει να χαλάει ή να φεύγει αυτό που είχες κατά νου είναι ένα σημάδι ότι μάλλον έχει ολοκληρωθεί. Όταν φτάνει σε ένα σημείο που εκπληρώνει την αίσθηση αρμονίας και ισορροπίας που έχω μέσα μου. Το σημείο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό και στην αγιογραφία για την οποία μιλούσαμε πριν. Οι πιο πολλοί σημερινοί αγιογράφοι, επειδή αντιγράφουν παλιότερες εικόνες από φωτογραφίες, το κριτήριο που έχουν για να δουν εάν τέλειωσε ή όχι το έργο τους είναι το πόσο κοντά έχει φτάσει στη φωτογραφία. Αυτό δεν είναι κριτήριο. Μπορεί να αρχίζεις να ζωγραφίζεις κάτι, έστω και αντιγράφοντάς το, και να σταματήσεις στη μέση, γιατί εσύ θεωρείς ότι εκεί τελειώνει το έργο. Είναι σημαντικό, σχεδόν ο σκοπός της ζωγραφικής, να δημιουργείς κριτήρια τόσο σε σένα τον δημιουργό όσο και στους θεατές των έργων. Πώς αντιμετωπίζετε τις πρακτικές δυσκολίες που ανακύπτουν κατά τη διάρκεια της δημιουργίας ενός έργου; Πώς είναι αυτή η διαδικασία, πόσο χρόνο σας παίρνει; Ο χρόνος ποικίλλει. Μπορεί να τελειώσει ένα έργο μέσα σε μια ώρα, μπορεί να το παιδεύεις και τρεις μήνες, μπορεί να απογοητευτείς εντελώς και να το αφήσεις στην άκρη και να μην το ξαναπιάσεις ποτέ, και μπορεί αυτό το έργο να το ξαναδείς, μετά από έξι μήνες ως ατέλειωτο και να αποφασίσεις ότι είναι ολοκληρωμένο. Δυσκολίες υπάρχουν προφανώς. Παρόλα αυτά δεν πιστεύω τόσο πολύ στην έμπνευση με την έννοια κάποιων που λένε «δεν έχω έμπνευση, δεν μπορώ να ζωγραφίσω». Εγώ πιστεύω στη δουλειά, ίσως επειδή είμαι και της αγγλοσαξονικής κουλτούρας. Η ψυχολογία οπωσδήποτε μετράει. Δε χρειάζεται να είσαι για παράδειγμα πάντα ευτυχής για να ζωγραφίζεις ούτε και δυστυχής, γιατί υπάρχει κι αυτό. Αυτό που είναι άσχημο είναι όταν

8 υπάρχουν πιέσεις εξωτερικές, όταν για παράδειγμα κάποιος έχει παραγγείλει ένα έργο ή όταν πλησιάζει κάποια έκθεση. Από την άλλη απογοητεύσεις ότι δε βγαίνει αυτό ακριβώς που θέλεις προκύπτουν, γι αυτό και σπάνια ζωγραφίζω ένα μόνο έργο. Πολλές φορές ζωγραφίζω και ανακατεύομαι με τέσσερα, πέντε, έξι και παραπάνω έργα μαζί. Και τελειώνουν κατά κάποιο τρόπο όλα μαζί. Και κάτι που μπορεί να σου φανεί αδιέξοδο σε ένα έργο να είναι λύση για ένα άλλο. Πώς αξιοποιείτε επαγγελματικά το καλλιτεχνικό σας έργο; Πόσο εύκολο είναι για έναν καλλιτέχνη η διαχείριση και προώθηση του έργου του; Κατά κύριο λόγο με εκθέσεις, ατομικές ή ομαδικές. Τώρα το εάν αυτό είναι αρκετό για να ζήσει κανείς κρίνεται κατά περίπτωση. Προσωπικά, οι πωλήσεις των έργων μου δεν είναι τέτοιες ώστε να ζήσω μόνο από αυτό. Παρόλα αυτά είμαι τυχερός που ασχολούμαι με άλλα πράγματα καλλιτεχνικά, με την καρδιά μου δηλαδή και όχι πιεστικά, και τα οποία μου δίνουν κάποια οικονομική ευχέρεια, όπως είναι η εικονογράφηση βιβλίων, η αγιογράφηση, η επιμέλεια εκθέσεων. Όλα αυτά είναι καλλιτεχνικές δραστηριότητες, δεν είναι ζωγραφική καθεαυτή, αλλά θεωρώ ευτύχημα να ασχολούμαι και με αυτά και να μην αναγκάζομαι να δουλεύω σε κάτι εντελώς ξένο με τον χώρο αυτό. Είναι χρήσιμο ο ζωγράφος να είναι καλός στις δημόσιες σχέσεις, στις επαφές που έχει με τους πελάτες και με το κύκλωμα της αγοράς. Προσωπικά, δεν έχω τόσο μεγάλες ικανότητες σε αυτό το θέμα. Έτσι κι αλλιώς νομίζω ότι αυτό είναι δουλειά που πρέπει να την κάνουν οι γκαλερί με τις οποίες συνεργαζόμαστε. Πιστεύω ότι για τους καλλιτέχνες είναι χρονοβόρο και πάρα πολύ ψυχοφθόρο το να ασχολούνται συνέχεια με την προώθηση, την προβολή του έργου τους και την αναζήτηση του κατάλληλου αγοραστή. Είναι μια άλλη δουλειά. Εγώ δεν είμαι καλός ως έμπορος, δεν έχω επιχειρηματικές ικανότητες. Έχετε παρουσιάσει έργα σας και στο εξωτερικό. Πώς κρίνετε τις συνθήκες εκεί σε σχέση με την Ελλάδα και πού πιστεύετε ότι είναι ευνοϊκότερο το περιβάλλον για την ανάδειξη του καλλιτεχνικού έργου; Στο εξωτερικό έχω κάνει κάποιες ομαδικές εκθέσεις και μία ατομική έκθεση πριν αρκετά χρόνια στο Λονδίνο. Νομίζω ότι υπάρχουν μεγαλύτερες δυνατότητες προβολής και προώθησης του καλλιτεχνικού έργου στο εξωτερικό. Βέβαια πρέπει να μένεις στο εξωτερικό για να κάνεις οτιδήποτε. Δεν μπορείς εύκολα να το πετύχεις από την Ελλάδα. Εδώ τίθεται και το ζήτημα του τι μπορούν να κάνουν φορείς, που υποτίθεται ότι είναι αρμόδιοι γι αυτό το θέμα, όπως το Υπουργείο Πολιτισμού και οι γκαλερί. Οι ελληνικές γκαλερί σπάνια συμμετέχουν σε διεθνείς εκθέσεις στο εξωτερικό. Το γεγονός όμως ότι είμαστε μικρή κοινωνία κατά κάποιο τρόπο, μας δίνει τη δυνατότητα να προωθήσουμε κάποια πράγματα μόνοι μας. Στο εξωτερικό αυτό είναι εντελώς αδύνατο. Εάν δηλαδή δεν υπάρχει μάνατζερ, δεν υπάρχει περίπτωση να πουληθεί εύκολα ένα έργο σε μια έκθεση. Πιστεύω ότι θα πρέπει να γίνει μεγαλύτερη προσπάθεια και από το Υπουργείο και από τις γκαλερί για την προώθηση της ελληνικής τέχνης στο εξωτερικό. Καμία φορά αισθανόμαστε ότι αυτό που κάνουμε δεν είναι αρκετό. Και όταν προσπαθούμε να κάνουμε κάτι περισσότερο, γινόμαστε ξένοι. Θέλουμε να μιμηθούμε κάποιον ξένο καλλιτέχνη, ο οποίος είχε επιτυχία. Το ζητούμενο όμως είναι να είσαι αληθινός και αυθεντικός και νομίζω ότι εάν είσαι, μπορείς να αναγνωριστείς. Με τι άλλο ασχολείστε εκτός από τη ζωγραφική; Εκτός από τη ζωγραφική και τα παρεμφερή της, τη χαρακτική για παράδειγμα, με την εικονογράφηση βιβλίων και παλιότερα με τη σκηνογραφία. Επίσης έχω ασχοληθεί και με πιο θεωρητικές πλευρές της τέχνης, όπως την έρευνα και επιμέλεια ενός βιβλίου για τον Σπύρο Παπαλουκά, ο οποίος ίσως είναι ο μεγαλύτερος Έλληνας τοπιογράφος και πρόσφατα είχα την επιμέλεια μιας έκθεσης στο Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας, η οποία ερευνά τη σχέση που έχει η ελληνική ζωγραφική με το Άγιο Όρος. Αυτά έγιναν και λόγω της συνεργασίας μου με την Αγιορειτική Πινακοθήκη, που ανήκει στη Ι.Μ. Σίμωνος Πέτρας. Ομολογώ ότι έχω και μια θεωρητική ή ερευνητική πλευρά, η οποία δεν έχει άμεση σχέση με τη ζωγραφική, και σε αντίθεση

9 ίσως με άλλους συναδέλφους, είμαι άνθρωπος που ευχαριστιέται να είναι σε μια βιβλιοθήκη και να ψάχνει. Ποια είναι τα στοιχεία που σας πρόσφερε η φοίτησή σας στο Κολλέγιο και τα οποία σας βοήθησαν στην πορεία σας; Το Κολλέγιο θεωρώ ότι με βοήθησε πολύ με την έννοια ότι όταν κάποιος βρίσκεται σε νεαρή ηλικία, είναι άλλο πράγμα να ζωγραφίζει σπίτι, μόνος του και πολύ διαφορετικό να πηγαίνει σε ένα σχολείο στο οποίο υπάρχουν ζωγράφοι που τον ενθαρρύνουν, του δίνουν χρώματα και υλικά και με τους οποίους μπορεί να συζητάει. Θυμάμαι στο Δημοτικό τον Πλακωτάρη, και αργότερα στο Γυμνάσιο τον Κώστα Μαλάμo. Αυτό λοιπόν το ευνοϊκό κλίμα έδινε την ώθηση να αντιμετωπίσει κανείς με σοβαρότητα τυχόν ταλέντο στη ζωγραφική. Επίσης, θυμάμαι πόσο με βοήθησε ο καθηγητής μας στην τελευταία χρονιά, όταν όλα τα παιδιά έδιναν πανελλήνιες εξετάσεις και εγώ είχα αποφασίσει ότι θα σπούδαζα ζωγραφική, ο οποίος μου είχε επιτρέψει, αντί να κάνω τις συνηθισμένες εργασίες στα αρχαία, να σχεδιάσω κοστούμια για τον Οιδίποδα. Σε ένα άλλο σχολείο ίσως να μην έβρισκε κανείς αυτό το κλίμα ή αυτή την ευρύτητα πνεύματος.

10 ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Ιβήρων «Τα χαρακτικά της Ιεράς Μονής Ιβήρων» (εισαγωγικό κείμενο για το ομώνυμο λεύκωμα χαρακτικών), Όταν επισκέπτεσαι το Άγιον Όρος, επισκέπτεσαι φυσιολογικά και τον εαυτό σου. Εντυπωσιάζεσαι από τον καινούργιο κόσμο που συναντάς. Σταματάς για να προσανατολισθείς, να δεις και να πεις στον εαυτό σου - με τη δική σου γλώσσα και ευαισθησία - που βρίσκεσαι και τι συμβαίνει. Την ίδια στιγμή κάποια αγιορείτικη αίγλη, ως αόρατη ακτινοβολία, ψαύει αναφώς τον πιο ιερό εαυτό σου. Η αμοιβαία αυτή συνάντηση κάνει τον κάθε επισκέπτη προσκυνητή που εξομολογείται εις εαυτόν τα του προσκυνήματος. Και αν θελήσει να τα εξωτερικεύσει, θα μιλήσει αυθόρμητα στη μητρική του γλώσσα χρησιμοποιώντας δηλαδή τον πιο οικείο και πρόσφορο γι αυτόν τρόπο. Έτσι γεννήθηκαν τόσα αθωνίτικα οδοιπορικά που μοιάζουν με συναξάρια, πίνακες που θυμίζουν εικόνες, ποιήματα που είναι εξομολόγηση. Απ αυτήν την έκπληξη της συναντήσεως με τον μυστικό κόσμο του Άθω δεν ξέφυγε και ο ζωγράφος Μάρκος Καμπάνης. Επισκεπτόμενος για πρώτη φορά το 1991 το Άγιον Όρος συνκινήθηκε. Και ήλθαν στην επιφάνεια της καλλιτεχνικής του ευαισθησίας τρόποι δουλειάς που τον προέτρεπαν να εκφρασθεί εικαστικά με τον πιο δικό του τρόπο. Έτσι, όταν θέλησε να μιλήση για το Όρος, αυθόρμητα κατέληξε στην χαρακτική παλιά του αγάπη που δένεται άλλωστε τόσο πολύ με τη μορφή και την ιστορία του ιερού τούτου τόπου. Άρχισε να δουλεύει και να σχεδιάζει χαρακτικά. Είδαμε δείγματα της δουλειάς του (και τους δύο πύργους της Μονής μας). Μας ανέπαυσαν. Θελήσαμε λοιπόν και η Μονή των Ιβήρων - εν όψει μάλιστα της μεγάλης εορτής των Χριστουγέννων - να μπει στο πρόγραμμά του. Το αποτέλεσμα είναι το λεύκωμα πού έχετε στα χέρια σας με τα πέντε θέματα από το μοναστηριακό μας συγκρότημα. Τα έργα αυτά, με την αγιορείτικη χροιά και το ήθος, θυμίζουν άσκηση, προσωπική ματιά και υπομονή εργοχείρου. Φέρουν στη μνήμη παλιά χαρακτικά και αγιορείτικες χαλκογραφίες, τότε πού δεν υπήρχαν οι ευκολίες των μηχανικών αποτυπώσεων. Έτσι νοιώθεις πιο άμεσα να βρίσκεσαι στον χώρο της ιστορίας και τον πόνο της ζωής. Φωτιζόμενα τούτα τα χαρακτικά με πλάγιο φωτισμό, σαν του ήλιου που δύει, δείχνουν ανάγλυφα την προσπάθεια του καλλιτέχνη να καταγράψει το όραμά του και τη δεξιοτεχνία του εργοχειρά που τυπώνει πάνω στο χειροποίητο χαρτί ένα-ένα τα αντίτυπά του. Ή να το πούμε διαφορετικά διακρίνεις τον αγώνα του χαράκτη που σκαλίζει πάνω στο σκληρό υλικό το σχέδιό του και την υπομονή του χειρώνακτα που τυπώνει προσεκτικά πάνω στο εύπλαστο χαρτί το έργο του. Με τη λιτότητα του ασπρόμαυρου, πάνω στο χειροποίητο χαρτί, παρουσιάζεται ψηλαφητά η ανεξίτηλη χάρη των ερειπίων, όπως και η αίσθηση του χρονικού και φευγαλέου σε κτήρια γερά και καλοστεκούμενα. Το κτιστό και το άκτιστο περιχωρούνται συνευφραινόμενα. Τα ερείπια σώζουν την Ιερότητα πού μένει. Και τα καινούργια αναδίδουν τη σεμνότητα αυτού πού βρίσκεται μέσα στον χρόνο και φεύγει. Μέσα στην εργώδη προσπάθεια και το ελεγειακό κλίμα του χειροποίητου και παρερχόμενου, φανερώνεται κάτι το αχειροποίητο και ιλαρό, που δίδεται στον άνθρωπο ως Θείο δώρο για όλον του τον κόπο και την άσκηση στην υπομονή και στη χειροτεχνία. Έτσι, τα απλά τούτα έργα μεταφέροντας ένα αγιορείτικο χαιρετισμό, δίδουν κουράγιο στον καθένα, όπου βρίσκεται, να αγαπήσει τη δουλειά του ως εργόχειρο και να συνεχίσει, μέσα στον χρόνο, τον αγώνα του ως άσκηση, καθοδηγούμενος από κάποιο σταθερό αστέρι, που οδηγεί όπως τότε «επάνω ου ην το παιδίον... μετά της Μητρός αυτού» (πρβλ. Ματθ. 2, 9-11).

11 ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ «Ένας άλλος τρόπος να μιλήσεις για το Κάλλος σήμερα» Δημοσιευμένο στο «Μάρκος Καμπάνης, Το Μουσείο των Δέντρων», εκδόσεις του Φοίνικα, Αθήνα 2011 Ένα δέντρο στην ιστορία του πολιτισμού μπορεί να είναι η συμπύκνωση μίας και μόνο λέξης: ζωή. Δεν νομίζω να μπορεί να δει κανείς τον συμβολισμό του δέντρου με περισσότερο καλειδοσκοπικό και ταυτόχρονα διερευνητικό τρόπο από τη ματιά που ο Μάρκος Καμπάνης επέλεξε να απλώσει πάνω στους κορμούς της Ιστορίας. Στέκομαι με προσοχή, περισσότερο, όμως, με δέος και βουβή συγκίνηση, μπροστά σε αυτό το «δάσος» που γεννήθηκε σε ένα βάθος χρόνου με αφετηρία ένα σπάραγμα σκέψης. Αν δει κανείς ένα-ένα τα έργα του Μάρκου Καμπάνη, από το δικό του «Μουσείο των Δέντρων», νοιώθει να ανασύρονται από τη μνήμη του αρχετυπικά ίχνη μίας αδιόρατης γραμμής που ξεκινάει ως ένα «σημείο» στην αρχή της συνείδησης και εξελίσσεται ως ένας ποταμός στην εκβολή του βίου. Τέτοιο είναι το αποτύπωμα του συμβολισμού του δέντρου στη συνείδηση του ανθρώπου ως όντος της Ιστορίας. Αν δει όμως τα έργα αυτά ως σύνολο, ως ένα ψηφιδωτό πάνω στο οποίο εγγράφονται τα στίγματα του χρόνου σαν ραμφίσματα πτηνών, έχει την αίσθηση και ταυτόχρονα την αποκαλυπτική εμπειρία της ενότητας, του όλου. Διερωτώμαι αν ο Μάρκος Καμπάνης αναζήτησε εξ αρχής αυτήν την ενοποιητική διάσταση της εικονογραφίας του Δέντρου, ή αν αυτή υπήρξε απόρροια της συνθετικής και αναλυτικής του ανακατάταξης μέσα στην Ιστορία της ίδιας της τέχνης. Γιατί, αυτό που στην ουσία επιχειρεί ο Μάρκος Καμπάνης είναι μία επαναγραφή της διαδρομής αιώνων καλλιτεχνικής δημιουργίας, της επανασυγκόλλησης θραυσμάτων και σπαραγμάτων και της εκ νέου ανάγνωσης μία οικουμενικής παρακαταθήκης, που, εννοούμε να αντιλαμβανόμαστε, τουλάχιστον στον δυτικό κόσμο, ως σώμα της Ιστορίας της Τέχνης. Ευφυής η επιλογή του Δέντρου ως γεφυροποιού συμβόλου και ζείδωρης πηγής και καθησυχαστική η θέασή του ως ενός αρχιτεκτονήματος, με βάση, κορμό και στέψη. Οι ρίζες (σπέρμα και ωάρια), ο κορμός (παιδική και εφηβική ηλικία), οι κλώνοι και οι καρποί (δημιουργία και ωριμότητα) είναι ισχυρότερες εγγραφές από την υλοτόμηση, την ξήρανση, την πυρπόληση ή την κεραυνοπληξία (θάνατος). Το δέντρο αναπαρίσταται τις περισσότερες φορές ως προστάτης του ανθρώπου, ως σκάλας προς τον Θεό, ως σύμβολο καρποφορίας, ευμάρειας ενίοτε και τρυφηλότητας ή υπερβολής. Από τον καρπό ενός δέντρου αρχίζει η καταγωγή του δυτικού ανθρώπου. Και η διακλάδωσή του θυμίζει σχηματισμούς ποταμών, ανθρώπινα δάχτυλα, ξέπλεκα μαλλιά, καλλιεργημένα χωράφια, αυλακώσεις γης, σγουρές πλαγιές, πυκνούς θυσσάνους. Όλη αυτή η καταιγιστική ερμηνευτική ικανότητα ενός και μόνο «δέντρου» αντανακλά και επεξηγεί, εν πολλοίς, την συχνότητα με την οποία αναπαράχθηκε σε χίλιες-δυό μορφές. Σαν σε μία αχανή αίθουσα κατόπτρων με αναρίθμητες διαθλάσεις, οι διαχρονικές απεικονίσεις του «Δέντρου» αποτελούν από μόνες τους μία διαδρομή στην ιστορία του πολιτισμού. Αυτό που κάνει ο Μάρκος Καμπάνης είναι μεγαλοφυές μέσα στην απλότητά του, και απλό μέσα στην τολμηρή του εκτέλεση. Μου έδωσε την αίσθηση ότι ξεφύλλισε αιώνες ανθρώπινης δημιουργίας για να αποσπάσει, σαν θεριστής του Ιουνίου ή σαν απλός θαυμαστής ανθέων, όσα συμφωνούσαν με τον δικό του κανόνα του κάλλους, της αρμονίας και της ευταξίας. Ανθολογώντας τη μορφή του Δέντρου μέσα από τους

12 αιώνες, ο Μάρκος Καμπάνης προτάσσει σημαντικές παραμέτρους. Πρώτον, επιχειρεί μία ανατρεπτική συμφιλίωση των καλλιτεχνικών ρευμάτων, των ιστορικών εποχών και των πολιτισμικών περιοχών, όχι για να εξυπηρετήσει τις επιταγές μίας μεταμοντέρνας διαπολιτισμικότητας αλλά για να ικανοποιήσει μία σχεδόν αναγεννησιακή ανάγκη για Κάλλος. Δεύτερον, καθώς ξαναμοιράζει την τράπουλα της ιστορίας της τέχνης, ανακαλύπτει την ευφρόσυνη όψη ενός πνευματικού παιχνιδιού. Αίφνης, οι Ασσύριοι συνομιλούν με τον Μόντριαν, το Βυζάντιο με την Ιαπωνία, η αρχαιότητα με τον Κλιμτ, το μπαρόκ με τον εξπρεσιονισμό, ο δυτικός μεσαίωνας με την Περσία, ο Πουσέν με τον Παπαλουκά. Αυτή η υπογράμμιση της αρχής της εκλεκτικής συγγένειας, ακολουθώντας τον καμβά των χιαστί σχέσεων όπως στο ομώνυμο έργο του Γκαίτε, δημιουργεί μία προσωπική αφήγηση με οδηγό, πλεούμενο και ιχνηλάτη, το ίδιο το «Δέντρο». Το «Δέντρο» δανείζει με άλλα λόγια τη μορφή του, το σχήμα του αλλά και τον ακράτητο και ανεξάντλητο συμβολισμό του, για μία επαναγραφή της ίδιας της Ιστορίας της Τέχνης. Έχει δίκιο ο Μάρκος Καμπάνης όταν λέει ότι «Το Μουσείο των Δέντρων» δεν έχει θέμα τόσο το δέντρο αλλά τις διαδρομές της τέχνης. Αν ξεφύγει, όμως, κανείς από την ερμηνεία της ενότητας αυτής των έργων του Μάρκου Καμπάνη, αν απελευθερωθεί από τα δεσμά που επιβάλλει ενίοτε η επιθυμία για συμβολικές αναλύσεις και διανοητικά τεχνάσματα, θα μείνει με ένα κοίτασμα απλό όσο και μεγαλειώδες. Αυτό που μένει, είναι η ίδια η Ζωγραφική. Τα «Δέντρα» του Μάρκου Καμπάνη είναι από μόνα τους έργα αυτόνομης ομορφιάς, αυτοτελούς κάλλους και αυθύπαρκτης αρμονίας. Είναι έργα πλήρη, σπειροειδή ως προς την τροχιά της ανάπτυξής τους, καθώς κάνουν κύκλους γύρω από τον εαυτό τους σε στάση προσευχής, αλλά πτεροειδή ως προς το ανάπτυγμά τους, καθώς το σχήμα τους σε παρασύρει αναπόφευκτα σε αίσθημα ανάτασης και ανύψωσης. Πιστεύω ότι το σύνολο της καλλιτεχνικής διαδρομής του Μάρκου Καμπάνη είναι μία διαρκής αναζήτηση τρόπων να μιλήσει για το Κάλλος. Διατηρεί αλώβητη την αξία της χειρωναξίας, της μείξης των χρωμάτων και των υλικών, της χαράς της δημιουργίας σχημάτων. Δύσκολα μπορεί να καταλάβει κανείς το μυαλό και τον κόσμο του Μάρκου Καμπάνη με τρόπο μονοσήμαντο ή συμβατό με τάσεις και συρμούς. Η δουλειά του υπερίπταται της «εποχής» μας, αποκτά χαρακτήρα άχρονο και καταλήγει να επαναπροτείνει μία ανάγνωση του κόσμου. Αυτή είναι μία άλλη διάσταση της ενότητας με τα «Δέντρα». Κατορθώνει να αποσπάσει «στατικά» στοιχεία από τοπιογραφίες και να τις αναστήσει με εκπληκτικές χρωματικές επιλογές, να τις ξαναζευγαρώσει σε ηδονικά γόνιμες συνευρέσεις και να τις ξανασυνθέσει με την τόλμη του δημιουργού που έχει έλεγχο στο υλικό του. Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, τα «Δέντρα» του Μάρκου Καμπάνη είναι μία σημείωση για την εποχή μας. Τα βλέπω ως αντίβαρο σε μία ατέρμονη φλυαρία και ως λύτρωση από μία θάλασσα ασχήμιας. Υπό αυτήν την έννοια, τα έργα αυτά έχουν και μία δυνατότητα κοινωνικού στοχασμού, ακόμη και πολιτικής υπεραξίας. Υπερπηδούν ανούσιες συζητήσεις περί ανεικονικότητας και παραστατικότητας, αγνοούν την εγκεφαλική ανάγνωση της τέχνης και αντιπροτείνουν την θεία απλότητα του Κάλλους και της Αρμονίας. Είναι μία ψιθυριστή προσευχή.

13 ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ «Το εικαστικό Άγιον Όρος εκ νέου» Η μεγάλη έκθεση του Μάρκου Καμπάνη στο Βυζαντινό Μουσείο αναβαπτίζει μια μακρά παράδοση. «Η Καθημερινή», 10 Φεβρουαρίου Κατεβαίνεις σκάλες πολλές, αν δεν επιλέξεις τον ανελκυστήρα, για να φθάσεις στον χώρο που φιλοξενεί την έκθεση του Μάρκου Καμπάνη στο Βυζαντινό Μουσείο. Όταν έφθασα, έξω είχε ψιλόβροχο και ποτέ δεν είχα δει τόσο όμορφη την εσωτερική αυλή του μουσείου με τις φρεσκοφυτεμένες μπουκαμβίλιες και λεβάντες. Σαν να με τραβούσε κάτι στην «κοιλιά» του κτιρίου δεξιά, όπου και τα έργα του Μάρκου Καμπάνη, απλωμένα και ωραία παρουσιασμένα σε τρεις αίθουσες. Είχε μια ταιριαστή σιωπή ο χώρος, οι δυο-τρεις επισκέπτες κινούνταν αθόρυβα. Δεν περίμενα ότι η θέαση της τόσο πλούσιας (ανέλπιστα πολύπτυχης) δημιουργίας του Μάρκου Καμπάνη θα μου ενέπνεε τέτοια συναισθήματα ανάτασης και διάθεση περισυλλογής. Ξεχνάς ότι η θεματική είναι «αγιορείτικη». Και αυτό διότι η ζωγραφική και τα χαρακτικά του Μάρκου Καμπάνη σε συνεπαίρνουν σε έναν στρόβιλο, όπου το θέμα δεν έχει τόσο σημασία όσο ο τρόπος. Όλα τα έργα, βέβαια, είναι ένας ύμνος στην αγιορείτικη κουλτούρα, με την ευρύτερη έννοια, όπου το θεολογικό εμπεριέχεται, δεν πρυτανεύει. Η φύση, τα κτίσματα, η αύρα του τόπου δημιουργούν καταλυτική ατμόσφαιρα. Τα ακρυλικά, τα μολύβια, τα κάρβουνα, οι νωπογραφίες, οι εικονογραφήσεις βιβλίων, οι αγιογραφίες, οι ανατυπώσεις χαλκογραφιών του 190υ αιώνα συνθέτουν έναν κόσμο που κινείται με μεγάλο σεβασμό απέναντι σε αυτό που υπήρξε αλλά που διατηρεί ψηλά τη σημαία της ελευθερίας και.της αυτόνομης έκφρασης. Έχω την αίσθηση ότι ο Μάρκος Καμπάνης, προσφέροντας τόσο μεγάλες υπηρεσίες στην αγιορείτικη κοινότητα, επιχειρεί μία αξιοσημείωτη σύνθεση ελληνικής παράδοσης και σύγχρονης δημιουργίας ενώ την ίδια στιγμή προσέρχεται όχι μόνο για να συνεχίσει την τόσο θαυμαστή εικαστική παράδοση γύρω από τον Άθω αλλά και να την εμπλουτίσει διευρύνοντάς την. Αυτή η διεύρυνση συντελείται μέσα από κανόνες υψηλής τέχνης. Τα ζωγραφικά και χαρακτικά έργα του Μάρκου Καμπάνη, ενώ συμπλέουν σε ένα ρεύμα ιστορίας της τέχνης, πηγάζοντας ακόμη και από δημιουργίες του 190υ αιώνα, εκβάλλουν σε ένα τοπίο με έντονο το προσωπικό ιδίωμα του καλλιτέχνη. Η ισορροπία ανάμεσα σε δύο σύμπαντα, ακόμη και στο θεολογικό και το κοσμικό, όσο και η καλλιέργεια μιας ιδιαίτερα δουλεμένης αισθητικής ματιάς μας παραδίνουν το Άγον Όρος του Μάρκου Καμπάνη ανόθευτο, σχεδόν παρθένο, αλλά απροσδιόριστα οικείο. Η ενότητα με τη σε εξέλιξη αγιογράφηση στο Μετόχι της Ι Μ. Ιβήρων στην Κορνοφωλιά Έβρου μάς φέρνει αντιμέτωπους με τη δυνατότητα παραγωγής υψηλής τέχνης μέσα στα θρησκευτικά μνημεία της χώρας.

14 ΜΑΝΟΛΗΣ ΒΛΑΧΟΣ «Μάρκος Καμπάνης» Περιοδικό «Εικαστικά», τ.16, Η έκθεση του Μάρκου Καμπάνη στη γκαλερί «Ώρα» αποδεικνύει ότι ο νέος ζωγράφος διαθέτει όραση ικανή να συλλαμβάνει τις λεπτομέρειες του αρχιτεκτονικού τοπίου, αλλά και να διατρέχει τις μεγάλες επιφάνειες των βουνών. Προδίδει επίσης το αίσθημα του τοπιογράφου, όπως αποκαλύπτεται στην επιλογή του χώρου και την προβολή των τεκτονικών και πλαστικών στοιχείων του. Διακρίνεται ακόμη, ιδίως στα τοπία των πόλεων, η έφεση για την αυστηρότητα της δομής, η οποία όμως φαίνεται να εξασθενεί, όταν ο ζωγράφος πραγματεύεται τις ευρύτερες χρωματικές επιφάνειες. Αιτία είναι η κάποια χαλαρότητα στη συγκρότηση των χρωματικών κηλίδων. Όμως, η τοπιογραφία του Καμπάνη δεν περιορίζεται σε απλή καταγραφή- εισάγει, έμμεσα, μία αξιόλογη θεώρηση του τοπίου. Θα επισημάνω δύο παραδείγματα: 1-Χάρη στο καβαλέτο και τα άλλα σύνεργα της ζωγραφικής που τοποθετούνται σε εντελώς πρώτο επίπεδο, η εικόνα παύει να αποτελεί γενική όψη του τοπίου, αλλά αποβαίνει συγκεκριμένο αντικείμενο επιλογής, ενώ ταυτόχρονα υποβάλλει τη διεργασία της δημιουργίας. 2-Η συμπαράθεση δύο ανεξάρτητων εικόνων στον πίνακα, μιας πρόσοψης λ.χ. που αποτελεί το κύριο θέμα, και ενός μικρότερου ζωγραφικού πίνακα (προσωπογραφία ή τοπιογράφημα) που παρεμβάλλεται, εισάγει δύο χρονικές βαθμίδες και δύο σημεία οπτικής από τα οποία είναι δυνατό να θεωρηθεί το έργο. Η διακριτικότητα, επίσης με την οποία χρησιμοποιούνται τα δύο τεχνικά μέσα, ενισχύει την υποβολή τους, αλλά και την οργάνωση του πίνακα.

15 ΣΠΥΡΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ «Τα Δέντρα κατά Μάρκο Καμπάνη» Δημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή», 13 Ιανουαρίου 2012 Η έκθεση ζωγραφικής του Μάρκου Καμπάνη, στην «Αίθουσα Τέχνης Αθηνών» στη Δεξαμενή «Το μουσείο των δέντρων», αποτελεί μια καλλιτεχνική, αλλά και θεωρητική σπουδή στην ιστορία της ζωγραφικής με την πιο πλήρη σημασία του όρου. «Ανέκαθεν ζωγράφιζα δέντρα, αλλά από το 2005 άρχισα ξαφνικά να βλέπω τα δέντρα όχι εκ του φυσικού, αλλά μέσα από την ιστορία της τέχνης», εξομολογήθηκε με συστολή ο ζωγράφος, απευθυνόμενος στους φίλους, στους ομότεχνους και στους φιλότεχνους που επισκέφθηκαν την Τρίτη το βράδυ την γκαλερί για να τον ακούσουν να μιλάει για τη δουλειά του. Κάπως έτσι, λοιπόν, ξεκίνησε -όπως αναφέρει ο δημοσιογράφος Νίκος Βατόπουλος σε κείμενο του καταλόγου- «μια εκ νέου ανάγνωση μιας οικουμενικής παρακαταθήκης»: Μέσα από επισκέψεις σε μουσεία και τη μελέτη του τρόπου αναπαράστασης του δέντρου από την ελληνική αρχαιότητα και τους Ετρούσκους μέχρι τον Ντεραίν, τον Παπαλουκά και τον Μοντριάν. Εξασκούμενος στην απόδοση της γραφής (και της γραμμής) άλλων ζωγράφων («ένιωθα σαν να φοράω τα γυαλιά ενός άλλου ζωγράφου», ανέφερε στην «Κ»), ανακάλυψε αφενός απροσδόκητους συσχετισμούς και εκλεκτικές συγγένειες και αφετέρου επικεντρώθηκε στο θεμελιώδες ζήτημα της αντιγραφής ή εκ νέου δημιουργίας ενός προτύπου στην τέχνη. Έτσι ανακάλυψε ομοιότητες (π.χ. μια έμφαση στη διακοσμητική απόδοση του θέματος στην ιαπωνική τέχνη και στα έργα του Μποτιτσέλι) που τον έσπρωξαν να φέρει κοντά, σε διάλογο ή συνομιλία, φαινομενικά ή με ακαδημαϊκούς όρους, ασύνδετα έργα. Η μονοχρωματική απόδοση του θέματός του (π.χ. ενός πολύχρωμου δέντρου του Κλιμτ) με διαφορετικά υλικά από εκείνα που χρησιμοποίησε ο ζωγράφος, κυρίως δηλαδή κάρβουνα και ακρυλικά, αλλά όχι λάδια, ο Καμπάνης έκανε ένα πρώτο μεγάλο βήμα, παρακάμπτοντας τον σκόπελο μιας οιονεί φωτογραφικής απόδοσης που θα έθετε ευθέως το θέμα των ορίων της αντιγραφής. Το κυριότερο όμως χαρακτηριστικό αυτής της λεπτομερούς και λεπτεπίλεπτης σπουδής έγκειται στο γεγονός ότι δεν έμεινε μετέωρη, ούτε περιορίστηκε σε μια στείρα ταυτολογία (αντιγραφή για την αντιγραφή), αλλά ότι αποτέλεσε τη βάση της δημιουργίας ενός εντελώς προσωπικού έργου. Μια σειρά πινάκων όπου διαφορετικοί «τύποι» δέντρων συνομιλούν μεταξύ τους επιτρέποντας στον Καμπάνη να προχωρήσει την τέχνη του.

16 ΣΩΤΗΡΗΣ ΓΟΥΝΕΛΑΣ «Ένα σύγχρονο βλέμμα στην παράδοση του Άθω.» Εδώ και 20 χρόνια ο Μάρκος Καμπάνης απεικονίζει με διάφορα υλικά το Άγιον Όρος. «Η Καθημερινή», 24 Ιανουαρίου Πώς μπορείς να αναπαραστήσεις έναν ιερό τόπο; Ο Μάρκος Καμπάνης το επιχειρεί για το Άγον Όρος, που άρχισε να το επισκέπτεται το Περιδιαβάζοντας κατέγραψε με το νου και το μάτι του την περιρρέουσα πραγματικότητα. Ωστόσο, ο Καμπάνης δεν έφτασε εκεί όπως ένας οποιοσδήποτε επισκέπτης ή προσκυνητής. Ήταν φορέας μιας ζωγραφικής ματιάς, σπουδαγμένος σε σχολές του εξωτερικού και ασκημένος ήδη στον νεορεαλισμό, στην τοπιογραφία και στις νεκρές φύσεις. Η τέχνη, όπως και να ναι, μας ωθεί έξω από συμβατικούς δρόμους και στερεότυπους τρόπους ζωής. Η αναζήτησή του τον έφερε στο Όρος επηρεασμένος καθώς ήταν από τον Σπύρο Παπαλουκά, που αγαπούσε και που είχε κάνει κι εκείνος το ταξίδι ύστερα από την καταστροφή των έργων του στη Μικρασιατική Εκστρατεία. Ο Μάρκος Καμπάνης επιμελήθηκε τη θαυμάσια έκδοση της αγιορείτικης περιόδου του Παπαλουκά, που εκδόθηκε το 2003 και στο προλόγισμά του μιλούσε για «μια όραση του (μοναστικού) τοπίου με βαθιά μεν πνευματικότητα, που όχι μόνο ξεφεύγει εντελώς από την εύκολη λύση της βυζαντινίζουσας τεχνοτροπίας αλλά και συνδέει τους δύο δρόμους, το βυζαντινό και τα ρεύματα της σύγχρονης ζωγραφικής με τρόπο δημιουργικό και κυρίως απολύτως φυσικό». Να λοιπόν που τραβώντας ανάλογο δρόμο, ακολούθησε και αναβίωσε την αγιορείτικη χαρακτική παράδοση που παρήγαγαν τα εργαστήρια του Όρους, τα λεγόμενα «σταμπαδούρικα» (από την ιταλική λέξη «στάμπα» = τύπωμα). Ανατύπωσε πολλές χαλκογραφίες μοναστηριών και προχώρησε στα δικά του χαρακτικά. Μάλιστα, έφτιαξε εργαστήριο και στην Αθήνα το 97, δημιουργώντας τα πρώτα δικά του έργα με την τεχνική της χαλκογραφίας. Ανάμεσα 96 και 98, σχεδίασε και σκάλισε στο λινόλαιο 32 έργα με θέματα τους πύργους αγιορείτικων μονών. Τους αποδίδει αφαιρετικά αλλά και αδρά, με τρόπο που αναδεικνύει τέλεια ορισμένες γραμμικές λεπτομέρειες που σφραγίζουν το χαρακτικό με ξεχωριστή απλότητα και κατάνυξη. Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι μια τέτοια δουλειά απαιτεί προϋποθέσεις: συγκέντρωση, έσωθεν ησυχία, σχεδιαστική ικανότητα, περισυλλογή, εγρήγορση, ευχέρεια στη χρήση υλικών και εργαλείων. Πολλές φορές μια τέμπερα ή ένα απλό χαρακτικό απαιτεί πολύ μεγαλύτερη προσήλωση και δεινότητα στη ζωγραφική παρά ένας συνθετικός πίνακας. Ακολούθησαν τρία λευκώματα με θέματα από τη Βατοπεδινή Σκήτη του Αγίου Ανδρέα και της Μονής Ιβήρων, ενώ το 2001 εξέθεσε τη δουλειά του στην Ουρανούπολη. Αλλά ο Καμπάνης δεν έμεινε στα χαρακτικά. Ζωγράφισε με διαφορετικά υλικά: ακρυλικά, τέμπερες, κάρβουνο, παστέλ, μολύβι κ. ά. τα μέρη που περπάτησε, τις γωνιές που συνάντησε, τα οικήματα, τις σκήτες, τα κελιά, τους κήπους, τα κονάκια. Όλο του το έργο το κατοικεί μια ιερή σιγή, μια ησυχία από την οποία φαίνεται να έχει εμποτιστεί ο ίδιος, καθώς μεταφέρει την αίσθηση που τον περιέβαλλε και όχι μόνο τα σχήματα και τα χρώματα. Η ζωγραφική του δεν φτάνει στις αφαιρέσεις του Παπαλουκά, στην παντοδυναμία του χρώματος, αν όχι και σε ένα είδος εξαΰλωσης στο φως. Κάτι τον συγκρατεί, κάτι του επιβάλλει να εναρμονίσει πλήρως το παραδοσιακό με το σύγχρονο, χωρίς προ πάντων να αλλοιώσει την πνευματική αίσθηση. Ίσως το μυστικό είναι η μεγαλύτερη ταπείνωση μπροστά στο πράγμα, μια μυστικότερη συνάντηση. Την βλέπω να αποτυπώνεται και στα έργα σε τίντα ή παστέλ (όπου το σχέδιο αναδεικνύεται σε όλο του το μεγαλείο) που θαρρείς ότι τα κατοικεί ένα εσωτερικό φως. Το φως, ωστόσο, δεν έχει κανένα μυστικισμό: διακρίνεις και την παραμικρή λεπτομέρεια του φύλλου και καθώς σχεδιάζει χωρίς προοπτική μοιάζουν να πέφτουν πάνω σου τα δέντρα, οι φράχτες, οι πόρτες, έχεις εκεί μπροστά σου τα πράγματα τα ίδια.

17 Εδώ και εφτά χρόνια αγιογραφεί το μοναστήρι της Παναγίας στην Κορνοφωλιά του Έβρου, χρησιμοποιώντας παραδοσιακές τεχνικές, μεριμνώντας, όμως, να οικειωθεί την παράδοση και όχι να την αντιγράψει ή να την αγκυλώσει. Η αναπαράσταση στην περίπτωση του Καμπάνη περνάει μέσα από τον ίδιο και τον βαθμό «καλής αλλοίωσής» του.

18 ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΛΟΦΩΝΟΣ «Το έργο του Μάρκου Καμπάνη και η Βυζαντινή παράδοση» (απόσπασμα κειμένου, δημοσιευμένου στο «Μάρκος Καμπάνης, Ζωγραφίζοντας στο Άγιον Όρος», Ίνδικτος, Αθήνα 2009). Tο ταξείδι του Μάρκου Καμπάνη στο Όρος και, κατ' επέκταση, σε έναν δημιουργικό διάλογο με την παράδοση της βυζαντινής τέχνης, είναι σε μεγάλο βαθμό ανάλογο με εκείνο του Παπαλουκά, του οποίου το έργο ό Καμπάνης έχει μελετήσει σε βάθος. Αμέσως διακρίνει κανείς την συνέπεια ανάμεσα στους δύο ζωγράφους, αλλά υπάρχει μια σημαντική διαφορά. Ο Παπαλουκάς έζησε σε έναν κόσμο όπου η παράδοση ήταν ακόμη ζωντανή. Όταν, παιδί ακόμη στο χωριό του, αισθάνθηκε την ανάγκη να ζωγραφίσει, ο μόνος που μπορούσε να τον διδάξει ήταν ένας τοπικός αγιογράφος. Όταν, αργότερα, επέστρεψε από τις σπουδές του στο Παρίσι, το Άγιον Όρος του έδωσε το ερέθισμα να αφυπνίσει κάτι που έφερε ήδη μέσα του. Ο Καμπάνης, πάλι, ανήκει σε μια γενιά όπου ό εκσυγχρονισμός και η διεθνοποίηση είχαν σχεδόν συντελεσθεί. Σπούδασε ζωγραφική σε ένα από τα κέντρα της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής, στο Λονδίνο, στο Σαίντ Μάρτινς, και μπήκε, γυρίζοντας στην Ελλάδα, σε μια συνειδητή και επίμονη πορεία αναζήτησης της χαμένης αρχής του νήματος της παράδοσης στο Όρος. Έτσι ο Καμπάνης, εκτός από εξαιρετικός ζωγράφος, είναι παράλληλα ένας ολοκληρωμένος και ενεργός αγιογράφος, και μάλιστα ένας εκ των ανανεωτών της χειμαζόμενης αυτής τέχνης που παραπαίει, στις μέρες μας, στο όριο ανάμεσα στην ζωγραφική και την χειροτεχνία. Αυτό που διακρίνει τον Καμπάνη από έναν ζωγράφο που ασχολείται περιστασιακά με την αγιογράφηση ναών και την φιλοτέχνηση εικόνων -και που είναι εμφανές στην ενότητα της δουλειάς του που σχετίζεται με το Όρος- είναι ή μακρά και συνεπής θητεία του στην παpάδoση της αγιογραφίας και, μέσα από αυτήν, στην βυζαντινή τέχνη: τις τοιχογραφίες, τις εικόνες, τις μικρογραφίες, ακόμη και την ταπεινή και λαϊκότροπη μεταβυζαντινή εκκλησιαστική χαρακτική. Η επίπονη αυτή μαθητεία τροφοδοτεί την ζωγραφική του Καμπάνη με τρόπο ουσιαστικό. Αν τα τοπία του μας φέρνουν στον νου εκείνα του Παπαλoυκά, δεν είναι επειδή τα μιμούνται: οι δύο ζωγράφοι χρησιμοποιούν διαφορετικά χρώματα, διαφορετική τεχνική, διαφορετικό εικαστικό ιδίωμα. Η όποια συγγένεια έγκειται στην βαθύτερη αφομοίωση μέσα στο έργο τους ουσιαστικών χαρακτηριστικών της βυζαντινής τέχνης που εκφράζεται από τον κάθε ένα τους με ένα εικαστικό ιδίωμα που ανήκει στην εποχή του. Στο ζωγραφικό έργο του Καμπάνη, όπως άλλωστε και σε αυτό του Παπαλουκά, δεν υπάρχουν εξωτερικά βυζαντινίζοντα στοιχεία άλλα μια οργανική εσωτερική σχέση με την μεγάλη αυτή ζωγραφική παράδοση. Σε αντίθεση με την ζωγραφική του, η αγιογραφία του Καμπάνη βρίσκεται αρκετά κοντύτερα στην εξωτερική μορφή τις παράδοσης αυτής, αποτυπώνοντας με πολύ μεγαλύτερη ευκρίνεια την πορεία της μακρόχρονης μαθητείας του. Όμως, η ζωγραφική ευαισθησία του εμβολιάζει το αγιογραφικό του έργο με τρόπο απρόσμενο και ανανεωτικό. Στο χρώμα του και στην οργάνωση της σύνθεσης είναι εμφανής μια έντονη ζωγραφικότητα που τον προστατεύει από την παγίδα τις πιστής αναπαραγωγής ή της επιφανειακής γραφικότητας

19 ΜΑΡΚΟΣ ΚΑΜΠΑΝΗΣ «Πάνω απ' όλα με ενδιαφέρει το ήθος της ζωγραφικής» Δημοσιευμένο στη στήλη «Αυτοπροσδιορισμοί» του Χρήστου Θεοφίλη, «Η Αυγή» 22 Ιουνίου 2011 Γεννήθηκα στην Αθήνα το 1955 και έζησα στο Λονδίνο από το 1974 ως το 1980 σπουδάζοντας ζωγραφική. Το Λονδίνο με προίκισε με τη γνώση των μουσείων και την αγάπη για πειθαρχημένη δουλειά. Από μικρό παιδί είχα πάθος για τα υλικά της ζωγραφικής και τις τεχνικές της. Ζωγράφιζα σχεδόν ανέκαθεν. μια και το πρώτο μου μεγάλο έργο με λάδι έγινε στα 14 χρόνια μου. Η ζωγραφική μου δεν έχει ίσως την ομοιομορφία ή την συνέπεια άλλων συναδέλφων. ιδιαιτερότητα που, μαζί με την έλλειψη ικανοτήτων προβολής του έργου μου, είχε ως αποτέλεσμα να μένει συχνά στο περιθώριο της καθημερινής καλλιτεχνικής επικαιρότητας. Παρ' όλα αυτά νομίζω ότι. στο πλαίσιο μιας εν γένει ρεαλιστικής απεικόνισης του κόσμου, διακρίνεται από μια ιδιαίτερη γεωμετρία και μια μέριμνα των υλικών. Καταπιάστηκα όχι μόνο με διαφορετικές τεχνικές αλλά και με διαφορετικά είδη τέχνης, πηδώντας συχνά από το ένα στο άλλο κατά το δοκούν - ζωγραφική. σκηνογραφία, εικονογράφηση βιβλίων, εκκλησιαστική τοιχογραφία, εικόνες, χαρακτική. σχέδιο, μονοτυπίες. Παράλληλα με τη ζωγραφική πράξη, η μελέτη της ιστορίας της τέχνης ήταν πάντα στις προτεραιότητές μου με αποτέλεσμα να ενδιαφερθώ και για τη θεωρητική πλευρά της τέχνης, ιδιαίτερα της νεοελληνικής. επιμελούμενος ένα βιβλίο για τη ζωγραφική του Σπύρου Παπαλουκά και μια έκθεση για το Άγιον Όρος στη νεοελληνική τέχνη. Θα μπορούσα να ορίσω τα τοπία. τις νεκρές φύσεις. τον κόσμο του εργαστηρίου μου και τα δέντρα ως τις κυρίαρχες θεματικές ενότητες. που ωστόσο έρχονται σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με τον τρόπο ζωγραφικής τους. Το ήθος της ζωγραφικής με ενδιαφέρει πιο πολύ από το ύφος ή το θέμα. Η πολυμορφία στη δουλειά μου ίσως μπορεί να παραλληλιστεί με τις μουσικές μου προτιμήσεις. όπου με άνεση μεταφέρομαι από τον Καζαντζίδη στην Κάλλας ή από την ινδική μουσική σε μεσαιωνικά μαδριγάλια! Μεγάλο μέρος της εργασίας μου αναφέρεται στο Άγιον Όρος, θεωρητικά και πρακτικά, ως πηγή έμπνευσης αλλά και ως χώρος εκτέλεσης έργων κατά παραγγελία. Η αγάπη μου για τη φύση συνδυασμένη με τη μελέτη της ιστορίας της τέχνης αποτελούν τους δύο κεντρικούς άξονες της πρόσφατης δουλειάς μου. που αφορά τον τρόπο αναπαράστασης του Δέντρου στη διάρκεια της ιστορίας, από τους αρχαίους χρόνους ως σήμερα και από την Ανατολή ως τη Δύση. Θα είναι ένα «μουσείο», μια ιστορία της τέχνης χωρίς λόγια. με άξονα το δέντρο.

20 ΜΑΡΚΟΣ ΚΑΜΠΑΝΗΣ «ΑΠΟΨΗ : Ο δρόμος δεν είναι η μίμηση, αλλά μόνο η αλήθεια» «Η Καθημερινή», 27 Νοεμβρίου, Η αναζητούμενη σήμερα ανανέωση στην εκκλησιαστική τέχνη είναι μια πολύ μεγάλη κουβέντα. Αυτό που προσπαθώ να κάνω προσωπικά (και το θεωρώ αναγκαίο βήμα για να ξεπεραστεί το τέλμα), είναι να είμαι ειλικρινής και φυσικός στη δουλειά μου, να ζωγραφίζω δηλαδή ανά πάσα στιγμή και όχι να κάνω φασόν. Είναι απαραίτητο να ζωγραφίζει κανείς, να αγιογραφεί εν προκειμένω, με τρόπο που η τεχνική του, η ζωγραφική του γλώσσα, να είναι η μητρική του γλώσσα και όχι μια δανεισμένη, η έξωθεν επιβεβλημένη διάλεκτος. Το πώς θα μπορούσε να βελτιωθεί η κατάσταση είναι ένα θέμα με πολλές παραμέτρους - αφορά φυσικά την εκκλησία ως σύνολο και όχι μόνο αυτό που ονομάζουμε επίσημη εκκλησία. Αφορά την εκπαίδευση εν γένει και ιδιαιτέρως τα λεγόμενα καλλιτεχνικά μαθήματα των ενοριών. Υπάρχουν όμως και θέματα ιδιαιτέρως καθοριστικά, Να αναθεωρήσουμε τις απόψεις μας για το τι συνιστά παράδοση. Όταν μένουμε προσκολλημένοι σε μια παρεξηγημένη άποψη για το τι είναι παράδοση, τότε ουσιαστικά πρόκειται για στείρα αντιγραφή, αυτό που λέμε χειροτεχνία, ή φολκλόρ. Είναι ένα θέμα που το συναντάμε βέβαια και σε άλλους χώρους, επί παραδείγματι στον χώρο της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Μια εικονογράφηση δεν είναι άρτια επειδή μιμείται, έστω και επιτυχημένα, κάποια περίοδο της βυζαντινής ζωγραφικής. Από την παράδοση οφείλουμε να κρατήσουμε τα στοιχεία εκείνα που δεν είναι χρονικά ή και κοινωνικά προσδιορισμένα. Να είμαι παραδοσιακός δεν σημαίνει να ακολουθώ τα εξωτερικά στοιχεία μιας παλαιότερης περιόδου, αλλά το πνεύμα της παράδοσης, αυτό που μένει ισχυρό και επίκαιρο σήμερα. Να αφεθεί η ιδιοπροσωπία του κάθε καλλιτέχνη και κυρίως οι τοπικές και χρονικές συντεταγμένες κάθε έργου να φανούν στο τελικό αποτέλεσμα. Να εμπιστευθεί η Εκκλησία την αγιογράφηση ναών σε ανθρώπους με τρόπο που δεν είναι εκ των προτέρων εξασφαλισμένος, με άλλα λόγια να πάρει ρίσκα. Χωρίς τον κίνδυνο της αποτυχίας δεν υπάρχει περίπτωση επιτυχίας. Οτιδήποτε θα χαρακτήριζα «άσχημο» σε κάποιο σύγχρονο ναό, έχει ως διακριτικό στοιχείο την έλλειψη αλήθειας. Συνήθως η λύση σε κάποιο εκκλησιαστικό αισθητικό πρόβλημα είναι μια λύση που θυμίζει κάτι άλλο χωρίς όμως να είναι, ένα σκηνικό δηλαδή, μια σύμβαση. Αυτό φυσικά δεν είναι κάτι άμοιρο του τι συμβαίνει και στον υπόλοιπο κόσμο, στον εκτός εκκλησίας.

21 ΧΑΡΙΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ «Μάρκος Καμπάνης, Αναφορά στο Δέντρο» Δημοσιευμένο στο «Μάρκος Καμπάνης, Το Μουσείο των Δέντρων», εκδόσεις του Φοίνικα, Αθήνα Το δέντρο, που γεννιέται, καρποφορεί και πεθαίνει, διαδραματίζει διαχρονικά και σε όλες τις εκφάνσεις της τέχνης ζωτικής σημασίας ρόλο για την αναπαράσταση του φυσικού τοπίου. Στη ζωγραφική, οι διαφορετικές και εξαιρετικά πολύπλοκες δομές και υφές της μορφής του αποτέλεσαν σε κάθε περίοδο γόνιμο πεδίο μελέτης και σχεδιαστικής εξάσκησης. Όμως το δέντρο δεν κερδίζει τους ζωγράφους μόνο με την ενδιαφέρουσα φόρμα του πέρα από την ελκυστική εικόνα, το δέντρο γοητεύει καθώς επενδύεται με νοήματα που το αναδεικνύουν σε συνώνυμο της ζωής, σύμβολο γονιμότητας και αέναης αναγέννησης, άξονα του κόσμου που συνδέει τη γη και τα έγκατά της με τον ουρανό. Το δέντρο, λοιπόν, αποτελεί εικαστικό θέμα πρόσφορο, που από τις απαρχές της εικονογραφίας μέχρι τη σύγχρονη ζωγραφική, ενώ διαγράφει την αδιάλειπτη πορεία του στην Ιστορία της Τέχνης, μπορεί ταυτόχρονα να υποδηλώνει την ίδια την ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού. Λάτρης της φύσης και δημιουργικός ζωγράφος των στοιχείων της, όπως αποδεικνύει η αισθαντικότητα της γραφής του και η δεξιοτεχνία του στο χειρισμό ποικιλόμορφων υλικών στην απόδοση τοπίων και δέντρων εκ του φυσικού, ο Μάρκος Καμπάνης επιδιώκει με την πρόσφατη δουλειά του, με τίτλο «Το Μουσείο των Δέντρων», να αποκαλύψει το αδιόρατο νήμα που διατρέχει και συνενώνει στο πέρασμα του χρόνου ιστορικές ζωγραφικές αναπαραστάσεις του δέντρου ένα νήμα λεπτό, μα ικανό να συνδέει την εικονιστική απόδοση του θέματος και τους συμβολισμούς πίσω απ αυτήν από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, σε τόπους από τη Δύση μέχρι την Ανατολή, με τρόπους από ιδιαίτερα ορατούς έως και αναπάντεχους. Γι αυτή τη μελέτη του, ο Καμπάνης επιλέγει υπάρχουσες ζωγραφικές απεικονίσεις του δέντρου, καταγεγραμμένες στην Ιστορία της Τέχνης, τις οποίες «μεταγράφει» μέσα από τη δική του αισθητική προσέγγιση σε νέους προσωπικούς πίνακες. Ως αποτέλεσμα κατορθώνει οι δημιουργίες αυτές έργα μικτής τεχνικής, με κυρίαρχα υλικά το παστέλ, το μολύβι, το κάρβουνο και το ακρυλικό, σε χαρτί ή ξύλο να αποτυπώνουν συνοπτικά και να ξετυλίγουν μπροστά στο βλέμμα του θεατή μία μικρή ζωγραφική Ιστορία της Τέχνης για το Δέντρο. Με την επιλογή αυτής της θεματικής, ο Καμπάνης δεν αποκαλύπτει μόνο το «τόλμημα» ενός καλλιτέχνη που αποφασίζει να επαναδιατυπώσει γνωστές απεικονίσεις του δέντρου που έχουν αφήσει έντονα το χνάρι τους στην Ιστορία της ζωγραφικής παράλληλα, φανερώνει το πάθος του ερευνητή που τον χαρακτηρίζει, του ανθρώπου που αφομοιώνει το θέμα του την πληθώρα των απεικονίσεων και τις παραλλαγές του μελετώντας σε βάθος τον πλούτο της Ιστορίας και της παράδοσης, επενδύοντας χρόνο σε μουσεία τέχνης, σελίδες βιβλίων και διαδικτυακούς τόπους. Έτσι, η έκθεση του «Μουσείου των Δέντρων» μπορεί να ιδωθεί και ως μία αναπαράσταση της έρευνας του ζωγράφου, ως ένα αρχείο όσων ο ίδιος θεωρεί άξια λόγου, γραφής και συλλογής αναφορικά με το δέντρο.

22 Την οπτική αυτή ενισχύει ο τρόπος που διαρθρώνεται η παρουσίαση των έργων: η κύρια ενότητα της έκθεσης απαρτίζεται από μικρούς, πανομοιότυπους σε μέγεθος πίνακες, όπου δέντρα διαφόρων πολιτισμών και ιστορικών περιόδων, άλλα «προκλητικά» αναγνωρίσιμα μέσω της εικαστικής γλώσσας του καλλιτέχνη τους κι άλλα ανυπόγραφα ζωγράφων της αρχαιότητας, υπενθυμίζουν καταρχάς τα αρχικά «μοντέλα» που ζωγραφίστηκαν ξανά από τον Καμπάνη. Παράλληλα, όμως, αυτά τα νέα έργα προκύπτουν «ισοβαρή» μεταξύ τους, προτρέποντας το θεατή να αναζητήσει αισθητικές και συμβολικές συγγένειες, στοιχεία σύγκλισης κι απόκλισης στην απόδοση του ίδιου θέματος. Εξαιρετικά περιεκτική, η συλλογή των δέντρων του Καμπάνη αναπαράγει ασσυριακές αναπαραστάσεις, περσικές μινιατούρες, εύθραυστα ιαπωνικά δέντρα, ινδικές παραστάσεις, αποσπάσματα αρχαιοελληνικών αγγείων, δέντρα βυζαντινής τέχνης, γοτθικά μοτίβα κι άλλα της Αναγέννησης, της ρομαντικής ζωγραφικής, του ρεαλισμού και των μοντέρνων τεχνοτροπιών δέντρα του Μαντένια, του Μποτιτσέλι, του Τισιανού, του Σερά, του Σεζάν, του Βαν Γκογκ, του Κλιμτ, του Μπρακ και του Μοντριάν, αλλά και σημαντικών Ελλήνων ζωγράφων, όπως του Μαλέα, του Παπαλουκά ή του Παρθένη. Κατέχοντας πλέον τις προσωπικές του αναπαραστάσεις των δέντρων της Ιστορίας, ο Καμπάνης εκμεταλλεύεται αυτό το υλικό για να πυροδοτήσει το δικό του διάλογο με το δέντρο και τις σημασίες του. Δημιουργεί, έτσι, μικρές παραστάσεις ολόκληρων δέντρων ή αποσπασματικών λεπτομερειών τους, που μοιάζουν με ιδιότυπους «σφραγιδόλιθους», και παραθέτει αυτά τα δέντρα-μινιατούρες ως πολύτιμα ευρήματα της Ιστορίας της Τέχνης προς σπουδή. Στήνει μία στήλη όπου στις τέσσερις πλευρές της συνθέτει διαφορετικές εποχές αρχαιότητα, Βυζάντιο, Αναγέννηση και νεότερους χρόνους και μια διαδρομή από την Ανατολή στη Δύση, υποδεικνύοντας τη δημιουργική συνομιλία μεταξύ απεικονίσεων δέντρων διαφορετικών καλλιτεχνών (στη μοντέρνα περίοδο, επί παραδείγματι, το τοπίο συντάσσεται με την αρμονική συνεύρεση δέντρων του Ντεραίν, του Μοντριάν και του Παπαλουκά). Αποτυπώνει σε μικρές επιφάνειες μοτίβα που «μαρτυρούν» την υπογραφή των ζωγράφων τους (όπως το εξπρεσιονιστικό δέντρο του Κλιμτ ή το μυστηριακό φεγγάρι του Μαγκρίτ που «κατοικεί» ένα φύλλωμα). Ακόμα, παραλληλίζει αναπαραστάσεις διαφορετικών εποχών που δομούνται με όμοια σχεδιαστική λογική ή συμβολισμό (χαρακτηριστική η παράθεση φυλλωμάτων που στο εσωτερικό τους εντάσσεται κάποιο σύμβολο, όπως τα πουλιά σε βυζαντινά φύλλα, αλλά και το αινιγματικό μάτι μέσα στο φύλλωμα του Μιρό). Φυσικά, και στην ενασχόλησή του με το δέντρο μέσα από τη ζωγραφική ιστορικών απεικονίσεών του, δεν παύουν να συγκινούν τον Καμπάνη η εμβάθυνση στη διαδικασία της ζωγραφικής πράξης, η αποτύπωση του μέτρου, της αρμονίας και της εσωτερικής γεωμετρίας του σχεδίου, η εκφραστική αξία της φόρμας. Είναι αναζητήσεις που απασχολούν το ζωγράφο ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 70, όταν προσεγγίζει ζωγραφικά το τοπίο, και συνεχίζονται τα επόμενα χρόνια που ασχολείται με την αναπαράσταση του δέντρου εκ του φυσικού, ως αυτόνομο θέμα ή ως μέρος του φυσικού περιβάλλοντος. Στους στόχους του διαφαίνονται η αναζήτηση της αισθητικής ισορροπίας και η διαμόρφωση μιας εικαστικής γλώσσας που αποπνέει καθαρότητα και διατηρεί το πνεύμα του τόπου. Στο «Μουσείο των Δέντρων», ο Καμπάνης επεκτείνει την προβληματική του ως προς την απεικόνιση του δέντρου στρέφοντας το βλέμμα του στα παραδείγματα της Ιστορίας, χωρίς διάθεση σύγκρισης ή αντιπαραβολής αυτών των έργων με το δικό του, και δίχως να υποπίπτει στο σφάλμα της στείρας αντιγραφής. Στους πίνακές του, ο Καμπάνης αναφέρεται στα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΦΑΣΗ 1 η )

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΦΑΣΗ 1 η ) ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΦΑΣΗ 1 η ) 1 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ JACKSON POLLOCK ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟ WILLIAM WRIGHT ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΤΟΥ 1950. Το καλοκαίρι του 1950 o δημοσιογράφος William Wright πήρε μια πολύ ενδιαφέρουσα ηχογραφημένη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Β Ενιαίου Λυκείου (Μάθημα : Κατεύθυνσης)

ΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Β Ενιαίου Λυκείου (Μάθημα : Κατεύθυνσης) ΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Β Ενιαίου Λυκείου (Μάθημα : Κατεύθυνσης) ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ Το μάθημα απευθύνεται σε μαθητές με ειδικό ενδιαφέρον για το ΣΧΕΔΙΟ (Ελεύθερο και Προοπτικό) και που ενδέχεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ

ΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Γ' Ενιαίου Λυκείου (Μάθημα : Κατεύθυνσης) ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ Το μάθημα απευθύνεται σε μαθητές με ειδικό ενδιαφέρον για το ΕΛΕΥΘΕΡΟ-ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ( Εικαστική και Αρχιτεκτονική

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ 6. ΧΩΡΟΣ

Α. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ 6. ΧΩΡΟΣ Α. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ 6. ΧΩΡΟΣ Ο καλλιτέχνης μπορεί να συμπεριλάβει ή να αγνοήσει τη διάσταση του χώρου στην απεικόνιση που εκτελεί. Όταν περιγράφει το βάθος του οπτικού πεδίου με διάφορους

Διαβάστε περισσότερα

Μιλώντας με τα αρχαία

Μιλώντας με τα αρχαία Επίσκεψη στο μαντείο της Δωδώνης Πώς έβλεπαν το μέλλον οι αρχαίοι; Πώς λειτουργούσε το πιο αρχαίο μαντείο της Ελλάδας; Τι μορφή, σύμβολα και ρόλο είχε ο κύριος θεός του, ο Δίας; Τι σημασία είχαν εκεί οι

Διαβάστε περισσότερα

6. '' Καταλαβαίνεις οτι κάτι έχει αξία, όταν το έχεις στερηθεί και το αναζητάς. ''

6. '' Καταλαβαίνεις οτι κάτι έχει αξία, όταν το έχεις στερηθεί και το αναζητάς. '' 1. '' Τίποτα δεν είναι δεδομένο. '' 2. '' Η μουσική είναι η τροφή της ψυχής. '' 3. '' Να κάνεις οτι έχει νόημα για σένα, χωρίς όμως να παραβιάζεις την ελευθερία του άλλου. '' 4. '' Την πραγματική μόρφωση

Διαβάστε περισσότερα

Μιλώντας με τα αρχαία

Μιλώντας με τα αρχαία Μιλώντας με τα αρχαία Μέσα στο μουσείο θα συναντήσετε παράξενα αντικείμενα άλλων εποχών. Μπορείτε να τα κάνετε να μιλήσουν για πανάρχαιους ανθρώπους και πολιτισμούς; Πάρτε φακούς, μέτρα, μολύβι και χαρτί

Διαβάστε περισσότερα

Μανόλης Γιανναδάκης «Συνεκδοχή / Συσχέτιση / Συμβολή»

Μανόλης Γιανναδάκης «Συνεκδοχή / Συσχέτιση / Συμβολή» Μανόλης Γιανναδάκης «Συνεκδοχή / Συσχέτιση / Συμβολή» εγκαίνια: Τρίτη 11 Μαρτίου 2014, 20:00 Η αίθουσα τέχνης Τεχνοχώρος παρουσιάζει την ατομική έκθεση του Μανόλη Γιανναδάκη, καθηγητή χαρακτικής στη Σχολή

Διαβάστε περισσότερα

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES.

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES. A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES. 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα

Διαβάστε περισσότερα

185 Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης Ιωαννίνων

185 Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης Ιωαννίνων 185 Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης Ιωαννίνων Το Τμήμα Επιστημών της Τέχνης αποτελεί ανεξάρτητο Τμήμα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και λειτουργεί από το ακαδημαϊκό έτος 2000-01. Το Τμήμα ιδρύθηκε

Διαβάστε περισσότερα

Μαίρη Μπακογιάννη Συνέντευξη στην Βιβλιοθήκη Σπάρτου

Μαίρη Μπακογιάννη Συνέντευξη στην Βιβλιοθήκη Σπάρτου ΜΑΙΡΗ ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ: «Γίνε ο έντεχνος δημιουργός της ύπαρξής σου!» Η Βιβλιοθήκη Σπάρτου στο ταξίδεμα της ανταμώνει, Ένα Δικό της Άνθρωπο την Μαίρη Μπακογιάννη. Κόρη του Αείμνηστου, Λαογράφου Ποιητή, Πέτρου

Διαβάστε περισσότερα

Πότε πήρατε την απόφαση να γράψετε το πρώτο σας μυθιστόρημα; Ήταν εξαρχής στα σχέδιά σας να πορευθείτε από κοινού ή ήταν κάτι που προέκυψε τυχαία;

Πότε πήρατε την απόφαση να γράψετε το πρώτο σας μυθιστόρημα; Ήταν εξαρχής στα σχέδιά σας να πορευθείτε από κοινού ή ήταν κάτι που προέκυψε τυχαία; Δευτέρα, Ιουνίου 23, 2014 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΩΝ ΛΙΑ ΖΩΤΟΥ ΚΑΙ ΘΟΔΩΡΗ ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΙΟΥ Η Λία Ζώτου και ο Θοδωρής Καραγεωργίου γεννήθηκαν σε δύο γειτονικά χωριά της Καβάλας. Η Λία σπούδασε στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής

Διαβάστε περισσότερα

Πώς γράφεις αυτές τις φράσεις;

Πώς γράφεις αυτές τις φράσεις; Πρόλογος Όταν ήμουν μικρός, ούτε που γνώριζα πως ήμουν παιδί με ειδικές ανάγκες. Πώς το ανακάλυψα; Από τους άλλους ανθρώπους που μου έλεγαν ότι ήμουν διαφορετικός, και ότι αυτό ήταν πρόβλημα. Δεν είναι

Διαβάστε περισσότερα

«Η θάλασσα μάς ταξιδεύει» The sea travels us e-twinning project 2014-2015. Έλληνες ζωγράφοι. Της Μπιλιούρη Αργυρής. (19 ου -20 ου αιώνα)

«Η θάλασσα μάς ταξιδεύει» The sea travels us e-twinning project 2014-2015. Έλληνες ζωγράφοι. Της Μπιλιούρη Αργυρής. (19 ου -20 ου αιώνα) «Η θάλασσα μάς ταξιδεύει» The sea travels us e-twinning project 2014-2015 Έλληνες ζωγράφοι (19 ου -20 ου αιώνα) Της Μπιλιούρη Αργυρής Η ιστορία της ζωγραφικής στην νεοελληνική ζωγραφική Η Ελληνική ζωγραφική

Διαβάστε περισσότερα

Β2. α) 1 ος τρόπος πειθούς: Επίκληση στη λογική Μέσο πειθούς: Επιχείρημα («Να γιατί η αρχαία τέχνη ελευθερίας»)

Β2. α) 1 ος τρόπος πειθούς: Επίκληση στη λογική Μέσο πειθούς: Επιχείρημα («Να γιατί η αρχαία τέχνη ελευθερίας») Α1. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το κείμενο πραγματεύεται το διαχρονικό ρόλο και τη συμβολή της αρχαίας ελληνικής τέχνης σε παγκόσμια κλίμακα. Αρχικά, επισημαίνεται ότι ο καλλιτέχνης προσπαθεί μέσω της τέχνης να αποστασιοποιηθεί

Διαβάστε περισσότερα

Όταν φεύγουν τα σύννεφα μένει το καθαρό

Όταν φεύγουν τα σύννεφα μένει το καθαρό Ημερομηνία 9/6/2016 Μέσο Συντάκτης Link http://plusmag.gr/ Αλεξάνδρα Παναγοπούλου http://plusmag.gr/article/%cf%84%ce%b1%ce%bd_%cf%86%ce%b5%ce%b3%ce%bf%cf %85%CE%BD_%CF%84%CE%B1_%CF%83%CE%BD%CE%BD%CE%B5%CF%86%CE%B1_%CE%B

Διαβάστε περισσότερα

31 Μάιος Στη Λαμία χθες η Λένα Μαντά Επιμέλεια MAG24 Team Κατηγορία Εκδηλώσεις

31 Μάιος Στη Λαμία χθες η Λένα Μαντά Επιμέλεια MAG24 Team Κατηγορία Εκδηλώσεις 31 Μάιος Στη Λαμία χθες η Λένα Μαντά Επιμέλεια MAG24 Team Κατηγορία Εκδηλώσεις Η επιτυχημένη συγγραφέας παρουσίασε τη νέα της δουλειά και υπέγραψε αντίτυπα στις φανατικές της αναγνώστριες. Ασφυκτικά γεμάτο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ από τον ευρύτερο χώρο του πολιτισμού

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ από τον ευρύτερο χώρο του πολιτισμού ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ από τον ευρύτερο χώρο του πολιτισμού Σταύρος Κούλας Γραφίστας - Πώς ορίζεται το επάγγελμά σας, και ποιες είναι οι παραλλαγές του; H γραφιστική είναι ένα επάγγελμα που ορίζει τη σχέση του ανθρώπου

Διαβάστε περισσότερα

Οι παραστατικές τέχνες στον δημόσιο χώρο

Οι παραστατικές τέχνες στον δημόσιο χώρο Οι παραστατικές τέχνες στον δημόσιο χώρο Μετά το εικαστικό project "Gradient: From Gray to Color Scale" που διεξήχθη με μεγάλη επιτυχία και άφησε το αποτύπωμά του στην πόλη, τη σκυτάλη παίρνει για τα τέλη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΠΩΛΗΣΗ

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΠΩΛΗΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΠΩΛΗΣΗ Καταρχάς, βασική προϋπόθεση για το κλείσιμο μιας συνάντησης είναι να έχουμε εξακριβώσει και πιστοποιήσει ότι μιλάμε με τον υπεύθυνο που λαμβάνει μια απόφαση συνεργασίας ή επηρεάζει

Διαβάστε περισσότερα

Μάνος Κοντολέων : «Ζω γράφοντας και γράφω ζώντας» Πέμπτη, 23 Μάρτιος :11

Μάνος Κοντολέων : «Ζω γράφοντας και γράφω ζώντας» Πέμπτη, 23 Μάρτιος :11 Μάνος Κοντολέων : «Ζω γράφοντας και γράφω ζώντας» Πέμπτη, 23 Μάρτιος 2017-11:11 Από τη Μαίρη Γκαζιάνη Ο ΜΑΝΟΣ ΚΟΝΤΟΛΕΩΝ γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχει γράψει περίπου

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΚΥ ΤΣΑΛΑΜΑΤΑ ΑΣΤΙΚΑ ΤΟΠΙΑ

ΒΙΚΥ ΤΣΑΛΑΜΑΤΑ ΑΣΤΙΚΑ ΤΟΠΙΑ ΒΙΚΥ ΤΣΑΛΑΜΑΤΑ ΑΣΤΙΚΑ ΤΟΠΙΑ «Πλάθω τις εικόνες μου χαράζοντας κατευθείαν πάνω στο υλικό μου, όπως ο ζωγράφος σχεδιάζει ή πλάθει τις εικόνες του πάνω στον καμβά.» Η Βίκυ Τσαλαματά γεννήθηκε στην Αθήνα και

Διαβάστε περισσότερα

Παιχνίδια στην Ακροθαλασσιά

Παιχνίδια στην Ακροθαλασσιά Βασίλης Κωνσταντούδης Παιχνίδια στην Ακροθαλασσιά Τίτλος του Πρωτοτύπου: Παιχνίδια στην Ακροθαλασσιά Συγγραφέας: Βασίλης Κωνσταντούδης Η φωτογραφία στο εξώφυλλο του συγγραφέα ISBN: 978-960-93-5365-6 Επίλεκτες

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β. Ερώτηση 1 α

ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β. Ερώτηση 1 α ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β Ερώτηση 1 α Το βιβλίο με τίτλο «Χάρτινη Αγκαλιά», της Ιφιγένειας Μαστρογιάννη, περιγράφει την ιστορία ενός κοριτσιού, της Θάλειας, η οποία αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας. Φεύγει

Διαβάστε περισσότερα

Naoki HigasHida. Γιατί χοροπηδώ. Ένα αγόρι σπάει τη σιωπή του αυτισμού. david MiTCHELL. Εισαγωγή:

Naoki HigasHida. Γιατί χοροπηδώ. Ένα αγόρι σπάει τη σιωπή του αυτισμού. david MiTCHELL. Εισαγωγή: Naoki HigasHida Γιατί χοροπηδώ Ένα αγόρι σπάει τη σιωπή του αυτισμού Εισαγωγή: david MiTCHELL 41 Ε13 Προτιμάς να είσαι μόνος σου; «Α, μην ανησυχείτε γι αυτόν προτιμά να είναι μόνος του». Πόσες φορές το

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ. Χειμερινό Εξάμηνο

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ. Χειμερινό Εξάμηνο ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Χειμερινό Εξάμηνο 2012-2013 ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΕΣ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Α φ ά σ η. Φύλλα Εργασίας Α Φάσης. Α φάση: Εμείς και η γειτονιά μας ο Νηπιαγωγείο Ευόσμου

Α φ ά σ η. Φύλλα Εργασίας Α Φάσης. Α φάση: Εμείς και η γειτονιά μας ο Νηπιαγωγείο Ευόσμου Φύλλα Εργασίας Α Φάσης 33ο Νηπιαγωγείο Ευόσμου Α φάση: Εμείς και η γειτονιά μας 61 Δραστηριότητα 1: Η γειτονιά μας! Αξιοποιήστε τις αισθήσεις, τις σκέψεις και τα συναισθήματα σας, για να αποτυπώσετε την

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. Ειρήνη Σταματούδη, LL.M., Ph.D. Διευθύντρια Ο.Π.Ι.

Εισαγωγή. Ειρήνη Σταματούδη, LL.M., Ph.D. Διευθύντρια Ο.Π.Ι. Εισαγωγή Ο οδηγός που κρατάς στα χέρια σου είναι μέρος μιας σειράς ενημερωτικών οδηγών του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Σκοπό έχει να δώσει απαντήσεις σε κάποια βασικά ερωτήματα που μπορεί να έχεις

Διαβάστε περισσότερα

Η σύγκριση των δύο σχεδίων της Σάρας, 2 χρονών και 4 μηνών, που έγιναν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, φανερώνει ξεκάθαρα τη δυσφορία που νιώθει η

Η σύγκριση των δύο σχεδίων της Σάρας, 2 χρονών και 4 μηνών, που έγιναν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, φανερώνει ξεκάθαρα τη δυσφορία που νιώθει η Το βιβλίο αυτό φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο πληροφόρησης και συμβουλευτικής για τους γονείς, να γίνει βοηθός και στήριγμά τους στο δύσκολο έργο της ανατροφής του παιδιού τους. Όσοι από

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες:

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες: Πρόταση Διδασκαλίας Ενότητα: Τάξη: 7 η - Τέχνη: Μια γλώσσα για όλους, σε όλες τις εποχές Γ Γυμνασίου Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος Α: Στόχοι Οι μαθητές/ τριες: Να

Διαβάστε περισσότερα

Βασικοί κανόνες σύνθεσης στη φωτογραφία

Βασικοί κανόνες σύνθεσης στη φωτογραφία Βασικοί κανόνες σύνθεσης στη φωτογραφία Πάτρα, Δεκέμβρης 2012 Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στην τέχνη και την πληροφόρηση; Πώς μπορεί η φωτογραφία να είναι τέχνη, εάν είναι στενά συνδεδεμένη με την αυτόματη

Διαβάστε περισσότερα

Κατερίνα Δεσποτοπούλου: Έφη Τριγκίδου:

Κατερίνα Δεσποτοπούλου: Έφη Τριγκίδου: Κατερίνα Δεσποτοπούλου: «Σε ποια ηλικία κατάλαβες ότι ήθελες να ασχοληθείς με το θέατρο και ποιο ήταν το 'εναρκτήριο λάκτισμα';» Γύρω στα δώδεκα με δεκατρία μου γεννήθηκε η αγάπη για το θέατρο. Το έχω

Διαβάστε περισσότερα

ΤΖΑΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ. Επιλεγμένα ποιήματα. Μέσα από την Αγάπη. γλυκαίνει καθετί πικρό. το χάλκινο γίνεται χρυσό

ΤΖΑΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ. Επιλεγμένα ποιήματα. Μέσα από την Αγάπη.   γλυκαίνει καθετί πικρό. το χάλκινο γίνεται χρυσό http://hallofpeople.com/gr/bio/roumi.php ΤΖΑΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ Επιλεγμένα ποιήματα γλυκαίνει καθετί πικρό το χάλκινο γίνεται χρυσό το θολό κρασί γίνεται εκλεκτό ο κάθε πόνος γίνεται γιατρικό οι νεκροί θα αναστηθούν

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα στις Εικαστικές Τέχνες

Ενότητα στις Εικαστικές Τέχνες Ενότητα στις Εικαστικές Τέχνες Θέμα/τίτλος: Η δική μου πολιτεία-διάσημα Κτίρια Βαθμίδα: 2 Τάξη: Ε 2 Διάρκεια: 7Χ80 λεπτά Περιγραφή Ενότητας Οι μαθητές/μαθήτριες ανακαλούν εμπειρίες, εκφράζουν συναισθήματα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις. Α ομάδα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα μηνύματα που θέλει να περάσει μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Γιώργος Δ. Λεμπέσης: «Σαν να μεταφέρω νιτρογλυκερίνη σε βαγονέτο του 19ου αιώνα» Τα βιβλία του δεν διαβάζονται από επιβολή αλλά από αγάπη

Γιώργος Δ. Λεμπέσης: «Σαν να μεταφέρω νιτρογλυκερίνη σε βαγονέτο του 19ου αιώνα» Τα βιβλία του δεν διαβάζονται από επιβολή αλλά από αγάπη Γιώργος Δ. Λεμπέσης: «Σαν να μεταφέρω νιτρογλυκερίνη σε βαγονέτο του 19ου αιώνα» Τα βιβλία του δεν διαβάζονται από επιβολή αλλά από αγάπη ΝΑΤΑΣΑ ΚΑΡΥΣΤΙΝΟΥ 21.06.2017-12:28 Η «Ψαρόσουπα», «Το χρυσό μολύβι»,

Διαβάστε περισσότερα

Μεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια

Μεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια Δευτέρα, Ιουνίου 16, 2014 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΞΙΑΣ ΚΡΑΛΛΗ Η Μεταξία Κράλλη είναι ένα από τα δημοφιλέστερα πρόσωπα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Μετά την κυκλοφορία του πρώτου της βιβλίου, "Μια φορά

Διαβάστε περισσότερα

Οι αριθμοί σελίδων με έντονη γραφή δείχνουν τα κύρια κεφάλαια που σχετίζονται με το θέμα. ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΜΑΘΗΜΑ

Οι αριθμοί σελίδων με έντονη γραφή δείχνουν τα κύρια κεφάλαια που σχετίζονται με το θέμα. ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΜΑΘΗΜΑ Τί σε απασχολεί; Διάβασε τον κατάλογο που δίνουμε παρακάτω και, όταν συναντήσεις κάποιο θέμα που απασχολεί κι εσένα, πήγαινε στις σελίδες που αναφέρονται εκεί. Διάβασε τα κεφάλαια, που θα βρεις σ εκείνες

Διαβάστε περισσότερα

Στέφανος Λίβος: «Η συγγραφή δεν είναι καθημερινή ανάγκη για μένα. Η έκφραση όμως είναι!»

Στέφανος Λίβος: «Η συγγραφή δεν είναι καθημερινή ανάγκη για μένα. Η έκφραση όμως είναι!» Ημερομηνία 27/4/2015 Μέσο Συντάκτης Link www.thinkover.gr Ανδριάνα Βούτου http://www.thinkover.gr/2015/04/27/stefanos-livos/ Στέφανος Λίβος: «Η συγγραφή δεν είναι καθημερινή ανάγκη για μένα. Η έκφραση

Διαβάστε περισσότερα

Το βιβλίο της Μ. Autism Resource CD v Resource Code RC115

Το βιβλίο της Μ. Autism Resource CD v Resource Code RC115 Το βιβλίο της Μ Γεια σας με λένε Μ. Είμαι 9 χρονών και μένω στο με τους γονείς μου και τα 2 αδέρφια μου, τον Γιάννη που είναι 10 και τον Βασίλη που είναι 3. Έχω κι ένα σκυλάκι που το λένε Κάντι και είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ι. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ι. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ι. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Το μάθημα της Θεατρικής Αγωγής θα διδάσκεται από φέτος στην Ε και Στ Δημοτικού. Πρόκειται για μάθημα βιωματικού χαρακτήρα, με κύριο

Διαβάστε περισσότερα

Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Του Γιοστέιν Γκάαρντερ Λογοτεχνικό ανάγνωσμα Χριστουγέννων 2014-2015

Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Του Γιοστέιν Γκάαρντερ Λογοτεχνικό ανάγνωσμα Χριστουγέννων 2014-2015 Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Του Γιοστέιν Γκάαρντερ Λογοτεχνικό ανάγνωσμα Χριστουγέννων 2014-2015 Δημητριάννα Σκουρτσή Γ2 Σχολικό έτος 2014-15 Τάξη Γ Γυμνασίου Λογοτεχνικό Εξωσχολικό

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Εικαστικής Αγωγής για τα παιδιά της Δ τάξης του Δημοτικού Σχολείου, στην Κρατική Πινακοθήκη Σύγχρονης Κυπριακής Τέχνης στη

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Εικαστικής Αγωγής για τα παιδιά της Δ τάξης του Δημοτικού Σχολείου, στην Κρατική Πινακοθήκη Σύγχρονης Κυπριακής Τέχνης στη Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Εικαστικής Αγωγής για τα παιδιά της Δ τάξης του Δημοτικού Σχολείου, στην Κρατική Πινακοθήκη Σύγχρονης Κυπριακής Τέχνης στη Λευκωσία Επαρχιακό Γραφείο Παιδείας Λευκωσίας 2012-2013

Διαβάστε περισσότερα

ρόλο στην προετοιμασία του θέματός μας αποτέλεσε το ιστόγραμμα που φτιάξαμε με τα παιδιά με πράγματα που ήθελαν να μάθουν για τους ζωγράφους.

ρόλο στην προετοιμασία του θέματός μας αποτέλεσε το ιστόγραμμα που φτιάξαμε με τα παιδιά με πράγματα που ήθελαν να μάθουν για τους ζωγράφους. Προπρονήπια Α 2015 ΠΙΝΑΚΕΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ Το δίμηνο Οκτωβρίου-Νοεμβρίου ασχοληθήκαμε με το θέμα «Πίνακες Ζωγραφικής». Αφορμή στάθηκε μια συζήτηση που κάναμε με τα παιδιά για το φθινόπωρο και τις αλλαγές του

Διαβάστε περισσότερα

Κλαίρη Θεοδώρου: Στην Ελλάδα ο διχασμός καλά κρατεί

Κλαίρη Θεοδώρου: Στην Ελλάδα ο διχασμός καλά κρατεί Κλαίρη Θεοδώρου: Στην Ελλάδα ο διχασμός καλά κρατεί 11/12/2018-8:11 Ένα κρύο απόγευμα στις αρχές του Δεκέμβρη, λίγο πριν παρουσιάσει το νέο της βιβλίο στη Λάρισα, η Κλαίρη Θεοδώρου αποδέχεται την πρόσκλησή

Διαβάστε περισσότερα

Το κοιμητήριο του Γέροντα Παΐσιου μέσα από τα μάτια του AmfLife

Το κοιμητήριο του Γέροντα Παΐσιου μέσα από τα μάτια του AmfLife Βγαίνοντας από την πόλη της Θεσσαλονίκης, με προορισμό την Χαλκιδική, στο 10 χιλιόμετρο περίπου συναντήσαμε μια έξοδο στα δεξιά μας, η οποία μας έστειλε στους Ταγαράδες, ένα χωριό το οποίο είναι 5 χιλιόμετρα

Διαβάστε περισσότερα

Ποτέ δεν έλειψαν από το Άγιον Όρος οι έμπειροι πνευματικοί πατέρες

Ποτέ δεν έλειψαν από το Άγιον Όρος οι έμπειροι πνευματικοί πατέρες 1 Ιουνίου 2018 Ποτέ δεν έλειψαν από το Άγιον Όρος οι έμπειροι πνευματικοί πατέρες Άγιον Όρος / Αγιορείτικες Ιχνογραφές Γέροντας Πλακίδας Ντεσέιγ, Καθηγούμενος Ι.Μ. Αγίου Αντωνίου του Μεγάλου στη Γαλλία

Διαβάστε περισσότερα

Επιλέγω τα συναισθήματα που βιώνω, και αποφασίζω για τον στόχο που θέλω να πετύχω.

Επιλέγω τα συναισθήματα που βιώνω, και αποφασίζω για τον στόχο που θέλω να πετύχω. Η ΕΥΘΥΝΗ ΓΙΑ ΤΟ ΤΙ ΒΛΕΠΕΙΣ - Από το Κεφάλαιο 21, II. THE RESPONSIBILITY FOR SIGHT - 1. Έχουμε πει επανειλημμένα το πόσα λίγα σου ζητούνται για να μάθεις αυτά τα μαθήματα. Είναι η ίδια μικρή προθυμία που

Διαβάστε περισσότερα

Στο σαλόνι του BookSitting: O συγγραφέας Μανώλης Ανδριωτάκης

Στο σαλόνι του BookSitting: O συγγραφέας Μανώλης Ανδριωτάκης Ημερομηνία 27/02/2015 Μέσο Booksitting Συντάκτης Αλεξία Καλογεροπούλου Link http://goo.gl/kusjcs Στο σαλόνι του BookSitting: O συγγραφέας Μανώλης Ανδριωτάκης Το BookSitting μίλησε με τον Μανώλη Ανδριωτάκη,

Διαβάστε περισσότερα

Η συγγραφέας Πένυ Παπαδάκη και το «ΦΩΣ ΣΤΙΣ ΣΚΙΕΣ» Σάββατο, 21 Νοεμβρίου :20

Η συγγραφέας Πένυ Παπαδάκη και το «ΦΩΣ ΣΤΙΣ ΣΚΙΕΣ» Σάββατο, 21 Νοεμβρίου :20 Η συγγραφέας Πένυ Παπαδάκη και το «ΦΩΣ ΣΤΙΣ ΣΚΙΕΣ» Σάββατο, 21 Νοεμβρίου 2015-22:20 Από τη Μαίρη Γκαζιάνη «Μέσω της μυθοπλασίας, αποδίδω τη δικαιοσύνη που θα ήθελα να υπάρχει» μας αποκαλύπτει η συγγραφέας

Διαβάστε περισσότερα

Όταν είσαι χορεύτρια, ηθοποιός, τραγουδίστρια, καλλιτέχνης γενικότερα, είσαι ένα σύμπαν που φωτοβολεί.

Όταν είσαι χορεύτρια, ηθοποιός, τραγουδίστρια, καλλιτέχνης γενικότερα, είσαι ένα σύμπαν που φωτοβολεί. Όταν είσαι χορεύτρια, ηθοποιός, τραγουδίστρια, καλλιτέχνης γενικότερα, είσαι ένα σύμπαν που φωτοβολεί. Όταν σε βλέπουν και σε «τραβούν» κοντά τους «γαλαξίες», όπως ο Καρβέλας και η Βίσση και ο «αυστηρός»

Διαβάστε περισσότερα

Η εικαστική δράση που παρουσιάζεται στηρίζεται: φιλοσοφία των ΝΑΠ της Αγωγής Υγείας και των Εικαστικών Τεχνών ενεργητικές παιδαγωγικές προσεγγίσεις

Η εικαστική δράση που παρουσιάζεται στηρίζεται: φιλοσοφία των ΝΑΠ της Αγωγής Υγείας και των Εικαστικών Τεχνών ενεργητικές παιδαγωγικές προσεγγίσεις Η εικαστική δράση που παρουσιάζεται στηρίζεται: φιλοσοφία των ΝΑΠ της Αγωγής Υγείας και των Εικαστικών Τεχνών ενεργητικές παιδαγωγικές προσεγγίσεις ενεργό συμμετοχή των μαθητών την έμφαση στις κοινωνικές

Διαβάστε περισσότερα

Για αυτό τον μήνα έχουμε συνέντευξη από μία αγαπημένη και πολυγραφότατη συγγραφέα που την αγαπήσαμε μέσα από τα βιβλία της!

Για αυτό τον μήνα έχουμε συνέντευξη από μία αγαπημένη και πολυγραφότατη συγγραφέα που την αγαπήσαμε μέσα από τα βιβλία της! Κυριακή, 2 Ιουλίου 2017 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ: ΓΙΩΤΑ ΦΩΤΟΥ Για αυτό τον μήνα έχουμε συνέντευξη από μία αγαπημένη και πολυγραφότατη συγγραφέα που την αγαπήσαμε μέσα από τα βιβλία της! Πείτε μας λίγα λόγια

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ Α.Ε.

ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ Α.Ε. ιστορίες της 17 ιστορίες της Πρωτοχρονιάς Παραμύθια: Βαλερί Κλες, Έμιλι-Ζιλί Σαρμπονιέ, Λόρα Μιγιό, Ροζέ-Πιερ Μπρεμό, Μονίκ Σκουαρσιαφικό, Καλουάν, Ιμπέρ Μασουρέλ, Ζαν Ταμπονί-Μισεράτσι, Πολ Νέισκενς,

Διαβάστε περισσότερα

Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς

Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς A...Τα αισθήματα και η ενεργεία που δημιουργήθηκαν μέσα μου ήταν μοναδικά. Μέσα στο γαλάζιο αυτό αυγό, ένιωσα άτρωτος, γεμάτος χαρά και αυτοπεποίθηση.

Διαβάστε περισσότερα

Μιχάλης Μακρή EFIAP. Copyright: 2013 Michalis Makri

Μιχάλης Μακρή EFIAP. Copyright: 2013 Michalis Makri Μιχάλης Μακρή EFIAP Copyright: 2013 Michalis Makri Copyright: 2013 Michalis Makri Less is more Less but better Copyright: 2013 Michalis Makri Ο μινιμαλισμός ορίζεται ως η εξάλειψη όλων των στοιχείων που

Διαβάστε περισσότερα

Τζιορντάνο Μπρούνο

Τζιορντάνο Μπρούνο http://hallofpeople.com/gr/bio/bruno.php Τζιορντάνο Μπρούνο Αποσπάσματα από έργα του (Την εποχή που εκκλησία και επιστήμη θεωρούσε υποδεέστερο το γυναικείο φύλο, ο Μπρούνο έγραψε): Εξετάστε λίγο την αλήθεια,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ (Αόρατος) ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Κάποτε στη γη γεννήθηκε το Όνειρο. Το όνομά του δεν ήταν έτσι, όμως επειδή συνεχώς ονειρευόταν, όλοι το φώναζαν Όνειρο. Δεν ήταν κάτι το σπουδαίο, ήταν σαν

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων]

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] 1. Είστε ικανοποιημένος/η από το Πρόγραμμα; Μ. Ο. απαντήσεων: 4,7 Ικανοποιήθηκαν σε απόλυτο

Διαβάστε περισσότερα

Σε κάθε κεφάλαιο αναφέρει πρώτα την ιστορία της κάθε Μονής και μετά συμπληρώνει τις συνταγές που υλοποιούνται από τους μαγείρους μοναχούς.

Σε κάθε κεφάλαιο αναφέρει πρώτα την ιστορία της κάθε Μονής και μετά συμπληρώνει τις συνταγές που υλοποιούνται από τους μαγείρους μοναχούς. Μια γυναίκα γράφει «συνταγές από το Περιβόλι της Παναγιάς» Δημοσιεύτηκε στις 21/02/2012 στις 11:41 μμ στις κατηγορίες: ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ στο PSEMA, ΜΑΓΕΙΡΕΜΑΤΑ, ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ Η συγγραφέας Μαριάνθη Μυλωνά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ ΠΡΩΤΟΓΗΡΟΥ Πρωτοδίκου Διοικητικών Δικαστηρίων ΟΜΙΛΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΧΟΡΩΔΙΑΣ ΟΡΧΗΣΤΡΑΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΧΑΛΚΙΔΟΣ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ ΠΡΩΤΟΓΗΡΟΥ Πρωτοδίκου Διοικητικών Δικαστηρίων ΟΜΙΛΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΧΟΡΩΔΙΑΣ ΟΡΧΗΣΤΡΑΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΧΑΛΚΙΔΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ ΠΡΩΤΟΓΗΡΟΥ Πρωτοδίκου Διοικητικών Δικαστηρίων ΟΜΙΛΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΧΟΡΩΔΙΑΣ ΟΡΧΗΣΤΡΑΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΧΑΛΚΙΔΟΣ Κυριακή 19 Δεκεμβρίου 2010 Έμπλεη ευγνωμοσύνης, με βαθιά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΗ Γ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ από τη δασκάλα Στέλλα Σάββα Παττίδου

ΤΑΞΗ Γ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ από τη δασκάλα Στέλλα Σάββα Παττίδου ΤΑΞΗ Γ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ από τη δασκάλα Στέλλα Σάββα Παττίδου ΚΕΙΜΕΝΙΚΟ ΕΙΔΟΣ:ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Θέμα: Περιγραφή προσώπου Τίτλος: «ο παππούς μου» Α. ΠΡΟΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ 1. Φάση Αυθεντικοποίησης (3Χ40 λεπτά) Προβληματισμός

Διαβάστε περισσότερα

Ο Νίκος Πιλάβιος μιλάει στην Μαίρη Γκαζιάνη για τον «Παραμυθά» των βιβλίων του Πέμπτη, 07 Ιούνιος :11

Ο Νίκος Πιλάβιος μιλάει στην Μαίρη Γκαζιάνη για τον «Παραμυθά» των βιβλίων του Πέμπτη, 07 Ιούνιος :11 Ο Νίκος Πιλάβιος μιλάει στην Μαίρη Γκαζιάνη για τον «Παραμυθά» των βιβλίων του Πέμπτη, 07 Ιούνιος 2018-11:11 Από την Μαίρη Γκαζιάνη Είναι αδύνατον να μην γνωρίζει κάποιος τον «παραμυθά» Νίκο Πιλάβιο είτε

Διαβάστε περισσότερα

Το ΒΗΜΑ, 20/05/2007, Σελ.: C06

Το ΒΗΜΑ, 20/05/2007, Σελ.: C06 Το ΒΗΜΑ, 20/05/2007, Σελ.: C06 φεστιβάλ Ντενίς Γκρέιβς "Το θέατρο είναι καταπληκτικό, αλλά το όλο εγχείρημα έχει τα ρίσκα του..." Η διάσημη αμερικανίδα μεσόφωνος μιλάει για τη θρυλική ηρωίδα του Μπιζέ

Διαβάστε περισσότερα

«Δεν είναι ο άνθρωπος που σταματάει το χρόνο, είναι ο χρόνος που σταματάει τον άνθρωπο»

«Δεν είναι ο άνθρωπος που σταματάει το χρόνο, είναι ο χρόνος που σταματάει τον άνθρωπο» ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΚΟΥΡΤΖΗ «Δεν είναι ο άνθρωπος που σταματάει το χρόνο, είναι ο χρόνος που σταματάει τον άνθρωπο» Ημερομηνία: 13 Μαρτίου 2019, 20:33 Κατηγορία: Βιβλίο, Συνεντεύξεις ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Διαβάστε περισσότερα

Α Φάση: :Εμείς και η γειτονιά μας. Α φ ά σ η. Α φάση: Εμείς και η γειτονιά μας 53

Α Φάση: :Εμείς και η γειτονιά μας. Α φ ά σ η. Α φάση: Εμείς και η γειτονιά μας 53 1 ο Δημοτικό Σχολείο Αμπελοκήπων Α Φάση: :Εμείς και η γειτονιά μας Α φάση: Εμείς και η γειτονιά μας 53 Οδηγίες για τις δραστηριότητες της Α φάσης Η βασισμένη στον τόπο εκπαίδευση, έχει ως αντικείμενο μελέτης

Διαβάστε περισσότερα

Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο

Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο 4 Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο Σεβάχ. Για να δει τον κόσμο και να ζήσει περιπέτειες.

Διαβάστε περισσότερα

Θεοφανία Ανδρονίκου Βασιλάκη: "Θέλω κάποια στιγμή να γράψω ένα μυθιστόρημα που να έχει όλα τα είδη"

Θεοφανία Ανδρονίκου Βασιλάκη: Θέλω κάποια στιγμή να γράψω ένα μυθιστόρημα που να έχει όλα τα είδη Θεοφανία Ανδρονίκου Βασιλάκη: "Θέλω κάποια στιγμή να γράψω ένα μυθιστόρημα που να έχει όλα τα είδη" Στο βιβλίο χρησιμοποιείτε πολυπρόσωπες αφηγήσεις μέσα στην κεντρική πλοκή ώστε να μιλήσετε για την ίδια

Διαβάστε περισσότερα

Έχετε δει ή έχετε ακούσει κάτι για τον πίνακα αυτό του Πικάσο;

Έχετε δει ή έχετε ακούσει κάτι για τον πίνακα αυτό του Πικάσο; Έχετε δει ή έχετε ακούσει κάτι για τον πίνακα αυτό του Πικάσο; Πάμπλο Πικάσο (25 Οκτωβρίου, 1881-8 Απριλίου, 1973) ήταν και είναι ένας από τους κυριότερους Ισπανούς εκπροσώπους της τέχνης του 20ου αιώνα,

Διαβάστε περισσότερα

Η προσεγγιση της. Αρχιτεκτονικης Συνθεσης. ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΓΡΑΦΑΚΟΥ Καθηγητρια της Σχολης Αρχιτεκτονων Ε.Μ.Π.

Η προσεγγιση της. Αρχιτεκτονικης Συνθεσης. ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΓΡΑΦΑΚΟΥ Καθηγητρια της Σχολης Αρχιτεκτονων Ε.Μ.Π. 1ο χειμ. Εξαμηνο, 2013-2014 Η προσεγγιση της Αρχιτεκτονικης Συνθεσης Εισαγωγη στην Αρχιτεκτονικη Συνθεση Θεμα 1ο ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΓΡΑΦΑΚΟΥ Καθηγητρια της Σχολης Αρχιτεκτονων Ε.Μ.Π. Εικονογραφηση υπομνηση του

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Θρησκευτικά B Δημοτικού (Μέρος Α ) Ομορφος κόσμος ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Θρησκευτικά Β Δημοτικού Ομορφος κόσμος (Μέρος A ) Συγγραφική ομάδα:

Διαβάστε περισσότερα

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 0 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 0 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 0 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ 1 Y Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ Κ Α Ι Θ Ρ Η Σ Κ Ε Υ Μ Α Τ Ω Ν Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Ε Λ Λ

Διαβάστε περισσότερα

Η συγγραφέας Γιώτα Γουβέλη και «Η πρώτη κυρία» Σάββατο, 12 Δεκεμβρίου :21

Η συγγραφέας Γιώτα Γουβέλη και «Η πρώτη κυρία» Σάββατο, 12 Δεκεμβρίου :21 Ημερομηνία 12/12/2015 Μέσο Συντάκτης Link http://now24.gr/ Μαίρη Γκαζιάνη http://now24.gr/i-singrafeas-giota-gouveli-ke-i-proti-kiria/ Η συγγραφέας Γιώτα Γουβέλη και «Η πρώτη κυρία» Σάββατο, 12 Δεκεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

Γνωριμία με τη φωτογραφική έκφραση για παιδιά του Δημοτικού

Γνωριμία με τη φωτογραφική έκφραση για παιδιά του Δημοτικού Μένης Θεοδωρίδης Γνωριμία με τη φωτογραφική έκφραση για παιδιά του Δημοτικού Η μικρή εισαγωγή στη φωτογραφική έκφραση για παιδιά 6-12 χρόνων που ακολουθεί, γράφτηκε με σκοπό να ενθαρρύνει τους εκπαιδευτικούς

Διαβάστε περισσότερα

Πώς να μελετάμε τη Βίβλο

Πώς να μελετάμε τη Βίβλο Πώς να μελετάμε τη Βίβλο του David Batty Οδηγός Μελέτης Έκδοση 5 Πώς να μελετάμε τη Βίβλο Οδηγός Μελέτης 5η έκδοση του David Batty Σημείωση: Τα εδάφια της Βίβλου όπου αυτά αναφέρονται, είναι από τη νεοελληνική

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ http://hallofpeople.com/gr/bio/aquinas.php ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ Ο μεγαλύτερος και σπουδαιότερος φιλόσοφος του δευτέρου μισού του Μεσαίωνα ήταν ο Θωμάς ο Ακινάτης, που έζησε από το 1225 ως το 1274. Υπήρξε ο σημαντικότερος

Διαβάστε περισσότερα

της ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΑΒΕΡΚΙΟΥ Παιδαγωγός MEd, Εκπαίδευση Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος

της ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΑΒΕΡΚΙΟΥ Παιδαγωγός MEd, Εκπαίδευση Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος της ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΑΒΕΡΚΙΟΥ Παιδαγωγός MEd, Εκπαίδευση Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος Περιεχομένα Ενότητες δραστηριοτήτων Μικρή ιστορία για τη δημιουργικότητα Ποιος θέλει

Διαβάστε περισσότερα

Μεγάλο βραβείο, μεγάλοι μπελάδες. Μάνος Κοντολέων. Εικονογράφηση: Τέτη Σώλου

Μεγάλο βραβείο, μεγάλοι μπελάδες. Μάνος Κοντολέων. Εικονογράφηση: Τέτη Σώλου Συλλογή Περιστέρια 148 Εικονογράφηση εξωφύλλου: Εύη Τσακνιά 1. Το σωστό γράψιμο Έχεις προσέξει πως κάποια βιβλία παρακαλούμε να μην τελειώσουν ποτέ κι άλλα, πάλι, από την πρώτη κιόλας σελίδα τα βαριόμαστε;

Διαβάστε περισσότερα

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου Δύο Σε μια σπουδαία αρχαία πόλη που την έλεγαν Ουρούκ, ζούσε ένας νεαρός βασιλιάς, ο Γκιλγκαμές. Πατέρας του Γκιλγκαμές ήταν ο βασιλιάς Λουγκαλμπάντα και μητέρα του η

Διαβάστε περισσότερα

Ο Μ Α Δ Α Ε Ι Κ Α Σ Τ Ι Κ Η Σ Α Γ Ω Γ Η Σ Μ Α Ρ Τ Ι Ο Σ 2014

Ο Μ Α Δ Α Ε Ι Κ Α Σ Τ Ι Κ Η Σ Α Γ Ω Γ Η Σ Μ Α Ρ Τ Ι Ο Σ 2014 Ο Μ Α Δ Α Ε Ι Κ Α Σ Τ Ι Κ Η Σ Α Γ Ω Γ Η Σ Μ Α Ρ Τ Ι Ο Σ 2014 Σ Υ Ν Ε Ρ Γ Α Τ Ι Κ Ε Σ Ε Ι Κ Α Σ Τ Ι Κ Ε Σ Δ Ρ Α Σ Ε Ι Σ Σύντομη Περιγραφή Ενότητας Η ενότητα φέρει τον τίτλο «Εγώ, εσύ, εμείς Συνεργατικές

Διαβάστε περισσότερα

Ευχαριστώ Ολόψυχα για την Δύναμη, την Γνώση, την Αφθονία, την Έμπνευση και την Αγάπη...

Ευχαριστώ Ολόψυχα για την Δύναμη, την Γνώση, την Αφθονία, την Έμπνευση και την Αγάπη... Ευχαριστώ Ολόψυχα για την Δύναμη, την Γνώση, την Αφθονία, την Έμπνευση και την Αγάπη... τον Δάσκαλο μου, Γιώργο Καραθάνο την Μητέρα μου Καλλιόπη και τον γιο μου Ηλία-Μάριο... Ευχαριστώ! 6 ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ

Διαβάστε περισσότερα

4. Η τέχνη στο πλαίσιο της φιλοσοφίας του Χέγκελ για την ιστορία

4. Η τέχνη στο πλαίσιο της φιλοσοφίας του Χέγκελ για την ιστορία 4. Η τέχνη στο πλαίσιο της φιλοσοφίας του Χέγκελ για την ιστορία Α1. Ερωτήσεις γνώσης - κατανόησης 1. Πώς συλλαµβάνει ο Χέγκελ τη σχέση ιστορίας και πνεύµατος και ποιο ρόλο επιφυλάσσει στο πνεύµα; 2. Τι

Διαβάστε περισσότερα

Victoria is back! Της Μαριάννας Τ ιρά η

Victoria is back! Της Μαριάννας Τ ιρά η Victoria is back! Της Μαριάννας Τ ιρά η Victoria is back! Με αφορμή την επίσκεψη της Βικτώριας Χίσλοπ στο Ρέθυμνο της Κρήτης για την παρουσίαση του καινούριου της βιβλίου Ανατολή, άρπαξα την ευκαιρία να

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΑΡΑΚΤΙΚΗΣ. Ελένη Γκλίνου Κατερίνα Αντωνάκη

ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΑΡΑΚΤΙΚΗΣ. Ελένη Γκλίνου Κατερίνα Αντωνάκη Ελένη Γκλίνου Κατερίνα Αντωνάκη 1 1. ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ 2. ΛΟΓΟΤΥΠΟ / ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ 3. ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΕΙΡΕΣ 4. ΛΟΓΟΤΥΠΟ #1 ΛΟΓΟΤΥΠΟ #2 5. ΧΡΩΜΑΤΙΚΗ ΠΑΛΕΤΑ 6. ΜΟΤΙΒΑ 7. ΕΤΑΙΡΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ 2 1. ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Κ Α Τ Α Ν Ο Η Σ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Κ Α Τ Α Ν Ο Η Σ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Κ Α Τ Α Ν Ο Η Σ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 5 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ 1 Y Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ Κ Α Ι Θ Ρ Η Σ Κ Ε Υ Μ Α

Διαβάστε περισσότερα

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η καλλιέργεια της ικανότητας για γραπτή έκφραση πρέπει να αρχίζει από την πρώτη τάξη. Ο γραπτός λόγος χρειάζεται ως μέσο έκφρασης. Βέβαια,

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα στις Εικαστικές Τέχνες

Ενότητα στις Εικαστικές Τέχνες Ενότητα στις Εικαστικές Τέχνες Τίτλος: Κατοικίδια ζώα Βαθμίδα: 2 Τάξη: Ε Διάρκεια: 6 Χ 80 Περιγραφή Ενότητας Οι μαθητές/τριες εκφράζουν συναισθήματα και προβληματίζονται για θέματα που αφορούν τα κατοικίδια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14. «Ο μικρός βλάκας» (Τραγάκι Ζακύνθου - Επτάνησα) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14. «Ο μικρός βλάκας» (Τραγάκι Ζακύνθου - Επτάνησα) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14 «Ο μικρός βλάκας» (Τραγάκι Ζακύνθου - Επτάνησα) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011 Δείτε όλα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ. Μάθημα: «Παιδικό σχέδιο: σύγχρονες προσεγγίσεις»

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ. Μάθημα: «Παιδικό σχέδιο: σύγχρονες προσεγγίσεις» ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Μάθημα: «Παιδικό σχέδιο: σύγχρονες προσεγγίσεις» Διδάσκουσα: Κούβου Ουρανία Φοιτήτρια: Παπαϊωάννου Αργυρώ

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΤΟΠΟΣ Είκοσι Δύο Ποιήματα του Κ.Π. Καβάφη, Δώδεκα Εικόνες του Χ.Ι. Ξένου

ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΤΟΠΟΣ Είκοσι Δύο Ποιήματα του Κ.Π. Καβάφη, Δώδεκα Εικόνες του Χ.Ι. Ξένου ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΤΟΠΟΣ Είκοσι Δύο Ποιήματα του Κ.Π. Καβάφη, Δώδεκα Εικόνες του Χ.Ι. Ξένου Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης, Αθήνα, Φεβρουάριος Μάρτιος 2011 Δεν είμαι Έλλην, είμαι Ελληνικός, 58Χ60 εκ,

Διαβάστε περισσότερα

Σχέδιο μαθήματος 2 Η Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά Το παράδειγμα του εθίμου των Μωμόγερων

Σχέδιο μαθήματος 2 Η Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά Το παράδειγμα του εθίμου των Μωμόγερων Σχέδιο μαθήματος 2 Η Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά Το παράδειγμα του εθίμου των Μωμόγερων Α. Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά: έννοια και σημασία της Άξονες συζήτησης Οι διαφορετικές εκφάνσεις της άυλης πολιτιστικής

Διαβάστε περισσότερα

Η. Διαδικασία διαμεσολάβησης

Η. Διαδικασία διαμεσολάβησης Η. Διαδικασία διαμεσολάβησης 1. Εισαγωγή στη διαμεσολάβηση (30 ) Στόχοι Να εντοπίσουν παρακολουθήσουν τη διαδικασία διαμεσολάβησης. Διαδικασία Έχουμε από πριν καλέσει δυο μέλη (ένα αγόρι Α και ένα κορίτσι

Διαβάστε περισσότερα

Ένα γόνιμο μέλλον. στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα

Ένα γόνιμο μέλλον. στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα 1 Ένα γόνιμο μέλλον Ένα γόνιμο μέλλον χρειάζεται μια καλή συνείδηση στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα Χρειαζόμαστε οι Έλληνες να συνδεθούμε πάλι

Διαβάστε περισσότερα

Eκπαιδευτικό υλικό. Για το βιβλίο της Κατερίνας Ζωντανού. Σημαία στον ορίζοντα

Eκπαιδευτικό υλικό. Για το βιβλίο της Κατερίνας Ζωντανού. Σημαία στον ορίζοντα Eκπαιδευτικό υλικό Για το βιβλίο της Κατερίνας Ζωντανού Σημαία στον ορίζοντα Α) Συζητάμε για εμάς με αφορμή το κείμενο. 1. Τι δώρο θα ονειρευόσουν εσύ να βρεις μέσα σε ένα κουτί; 2. Τι δώρο πιστεύεις ότι

Διαβάστε περισσότερα

Ενεργοποίηση του Τρίτου Ματιού. Συντάχθηκε απο τον/την Νεφέλη

Ενεργοποίηση του Τρίτου Ματιού. Συντάχθηκε απο τον/την Νεφέλη Το Τρίτο μας Μάτι είναι ουσιαστικά μια «τυφλή» υπόφυση. Δηλαδή, είναι ένα «σωληνάκι» που δεν ξεκινά ούτε καταλήγει πουθενά, είναι αυτόνομο στο μέτωπό μας, και που σύμφωνα με την Ιατρική επιστήμη, δεν έχει

Διαβάστε περισσότερα

ΤόνιαΝικολαϊδη: Έργα

ΤόνιαΝικολαϊδη: Έργα ΤόνιαΝικολαϊδη: Έργα 1947-2010 Η Τόνια Νικολαΐδη ανήκει στους καλλιτέχνες που πιστεύουν πως ο λόγος που εξασκούν μία τέχνη είναι για να βγάλουν από μέσα τους τον αληθινό τους κόσμο ώστε να συνομιλήσει

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Εικονογραφία

Εισαγωγή στην Εικονογραφία Επιμορφωτικό Σεμινάριο Εισαγωγή στην Εικονογραφία Διάρκεια 20 ώρες Ημέρες και ώρες διεξαγωγής: Συνάντηση 1 η Σάββατο 29/09/18 (10:00-14:00) Συνάντηση 2 η Κυριακή 30/09/18 (10:00-14:00) Συνάντηση 3 η Σάββατο

Διαβάστε περισσότερα

ΙΔΕΟΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ

ΙΔΕΟΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ 1 ΙΔΕΟΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ Κώστας Κύρος 2 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 3 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2 Γίνε και εσύ ένας συγγραφέας! Γράψε τη δική σου μικρή ιστορία. Εκτύπωσέ την και δώσ την στους φίλους σου για να

Διαβάστε περισσότερα

Κατανόηση προφορικού λόγου

Κατανόηση προφορικού λόγου Β1 (25 μονάδες) Διάρκεια: 25 λεπτά Ερώτημα 1 Θα ακούσετε δύο (2) φορές έναν συγγραφέα να διαβάζει ένα απόσπασμα από το βιβλίο του με θέμα τη ζωή του παππού του. Αυτά που ακούτε σας αρέσουν, γι αυτό κρατάτε

Διαβάστε περισσότερα

Το παιχνίδι των δοντιών

Το παιχνίδι των δοντιών Το παιχνίδι των δοντιών Ρία Φελεκίδου Εικόνες: Γεωργία Στύλου Εκπαιδευτικό υλικό από τη συγγραφέα του βιβλίου [1] EΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΩΝ ΔΟΝΤΙΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ - ΤΑΞΙΔΙ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ

Διαβάστε περισσότερα