ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΚΡΑΤΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΚΡΑΤΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ"

Transcript

1 ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΚΡΑΤΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Βιβλιογραφία Χ. Ανθόπουλου, Πολιτικά κόμματα και Δημοκρατία. Στοιχεία για μια επανερμηνεία του άρθρου 20 παρ. 1 Συντ. (ανάτυπο), ΕφημΔΔ 2 (2015), σ. 161 επ. Ευάγ. Βενιζέλου, Μαθήματα Συνταγματικού Δικαίου, Αναθεωρημένη Έκδοση, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2008 του ιδίου, Το αναθεωρητικό κεκτημένο. Το συνταγματικό φαινόμενο στον 21 ο αιώνα και η εισφορά της αναθεώρησης του 2001, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2002, σ. 275 επ. Κ. Γιαννακόπουλου, Μήπως οι ευρωεκλογές πρέπει να γίνουν πιο ανταγωνιστικές; Σκέψεις με αφορμή την απόφαση ΣτΕ 1784/2009, ΕφημΔΔ 3 (2009), σ. 274 επ. Γ. Δρόσου, Προϋποθέσεις και ζητήματα κρατικής οικονομικής ενίσχυσης των πολιτικών κομμάτων, ΤοΣ 3 (1976), σ. 639 επ. Κ. Μαυριά, Συνταγματικό Δίκαιο, 5 η Έκδοση, Δίκαιο και Οικονομία, Π. Ν. Σάκκουλας, Αθήνα 2014 Θ. Ξηρού, Οι προϋποθέσεις για τον καθορισμό των δικαιούχων της κρατικής χρηματοδότησης στη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας με αφορμή την απόφαση 3157/2009, ΘΠΔΔ 8-9 (2009), σ. 910 επ. του ιδίου, Και πάλι για τις προϋποθέσεις της τακτικής εκλογικής χρηματοδότησης, ΘΠΔΔ1 (2013), σ. 44 επ. του ιδίου, Η ίδρυση, η συμμετοχή στις εκλογές και τα οικονομικά των πολιτικών κομμάτων στο Σύνταγμα, στη νομοθεσία και τη νομολογία, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2014 του ιδίου, Η αναστολή στην καταβολή κρατικής χρηματοδότησης σε δικαιούχο πολιτικό κόμμα ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Η πρώτη δοκιμασία του άρθρου 7Α του ν. 3023/2002 στην απόφαση 83/2014 της Επιτροπής Αναστολών, ΘΠΔΔ 8-9 (2014), σ. 751 επ. του ιδίου, Η αναστολή στην καταβολή της κρατικής χρηματοδότησης σε δικαιούχο πολιτικό κόμμα ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Η δεύτερη και τελευταία(;) δοκιμασία του άρθρου 7Α του ν. 3023/2002 στην απόφαση 518/2015 της Ολομέλειας, ΕφημΔΔ 5 (2015), σ. 626 επ. του ιδίου, Τα οικονομικά των πολιτικών κομμάτων στο ν. 4304/2014. Τέταρτη γενιά του δικαίου τους ή μια ακόμη μνημονιακή υποχρέωση; =www. constitutionalism.gr/ Γ. Παπαδημητρίου, Δίκαιο των πολιτικών κομμάτων, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 1994 Αθ. Ράϊκου, Ο έλεγχος των βουλευτικών εκλογών της 22 ας Σεπτεμβρίου 1996, Στ Συμπλήρωμα του Δικονομικού Εκλογικού Δικαίου, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 1999, σ. 267 επ. του ιδίου, Ο έλεγχος του κύρους των βουλευτικών εκλογών της 9 ης Απριλίου 2000, Ζ Συμπλήρωμα του Δικονομικού Εκλογικού Δικαίου, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2003, σ. 171 επ. του ιδίου, Συνταγματικό Δίκαιο. Γενική Πολιτειολογία-Εισαγωγή στο Συνταγματικό Δίκαιο και Οργανωτικό Μέρος Ι, 4 η Έκδοση, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2011, σ. 508 επ. Π. Φουντεδάκη, Ενδοκομματική δημοκρατία και Σύνταγμα. Συμβολή στις πολιτικές προϋποθέσεις και στην ερμηνεία του άρθρου 29 του Συντάγματος 1975/1986, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 1987 και Κ. Χρυσόγονου, Συνταγματικό Δίκαιο, Δεύτερη αναθεωρημένη έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη

2 Περιεχόμενα Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις: 1 ΙΙ. Νομικές βάσεις: 2-5 ΙΙΙ. Φορείς: 6 IV. Αποδέκτες: 7-10 V. Πεδίο προστασίας: VI. Συρροή: 26 VII. Περιορισμοί-Στέρηση: Πλαγιάριθμοι Διαφάνεια: De lege ferenda: 25 Δημοσιότητα: 23 Έλεγχος: 24 Θεμελίωση: 22 Διεθνές Δίκαιο: 4 Δίκαιο ΕΕ: 3 Δικαιούχοι: και 27 Δικαστικοί λειτουργοί: 10 Διοικητικό πρόστιμο: 28 Διοίκηση: 9 Εκτελεστικός νόμος: 5 Θεσμική εγγύηση: 1 Κατανομή: Γενικά: 18 De lege ferenda: 21 Εκλογικής: 20 Τακτικής: 19 Κρατική χρηματοδότηση: Αναστολή στην καταβολή: 30, 31, 32, 33, 34 Αποκλεισμός: 29, 31, 32, 33 Διάθεση: 12 Έννοια: 11 Μορφές: 13 Στέρηση: 29, 31, 32, 33 Ύψος: 14 Κοινός νομοθέτης: 8 Πολιτικά κόμματα: 6 Σύνταγμα: 2 Το δικαίωμα: 1 2

3 Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 1. Πολιτικό, κατά την κρατούσα άποψη, δικαίωμα, το οποίο συνυφαίνεται άρρηκτα με τη συμμετοχή στην πολιτική ζωή, συνιστώντας, μεταξύ άλλων, το μέσο για την πραγμάτωση της πολιτικής ελευθερίας και της πολιτικής ισότητας ως στοιχείων και συστατικών της δημοκρατικής αρχής. Βέβαια, δεν φαίνεται, καταρχήν, να έχει όσα στοιχεία ορίζουν και διακρίνουν τη συγκεκριμένη, δεύτερη στη σειρά εμφάνισης και κατοχύρωσης, γενική κατηγορία θεμελιωδών δικαιωμάτων. Πράγματι, δεν διαθέτει ενεργητικό περιεχόμενο, τουλάχιστον με την παραδοσιακή μορφή των λοιπών πολιτικών δικαιωμάτων, ούτε θεμελιώνει, ευθέως, αίτημα για τη συμμετοχή στην άσκηση της κρατικής εξουσίας ή, έστω, για τη σύμπραξη στη διαμόρφωση των αποφάσεών της. Ωστόσο, το δικαίωμα στην κρατική χρηματοδότηση περικλείει αξίωση λήψης πόρων από τον κρατικό προϋπολογισμό, προκειμένου οι φορείς του, πολιτικά κόμματα και συνασπισμοί τους, να συμμετέχουν στην πολιτική ζωή. Για όλους αυτούς τους λόγους πρέπει να γίνει δεκτό ότι είναι ιδιότυπο (sui generis), πολιτικό δικαίωμα. Θα μπορούσε, ενδεχομένως, να υποστηριχθεί ότι πρόκειται απλώς για θεσμική εγγύηση. Η αναγόρευση της κρατικής χρηματοδότησης σε δικαίωμα στην τρίτη αναθεώρηση του Συντάγματος θα διακόψει όμως, απότομα και οριστικά, κάθε σχετική συζήτηση. Ο όποιος θεωρητικός προβληματισμός επαναπροσανατολίστηκε και εντοπίζεται, πλέον αποκλειστικά, στην αναζήτηση της ταυτότητάς του εντός του κύκλου των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Επειδή, προφανώς, δεν είναι ούτε ατομικό ούτε, πολύ περισσότερο, κοινωνικό, εντάσσεται, μοιραία και υποχρεωτικά, στα πολιτικά. Η αναθεωρητική πρωτοβουλία το 2001 θα άρει, επίσης, οριστικά το ερμηνευτικό δίλημμα των πρώτων μεταπολιτευτικών χρόνων ως προς τη νομική φύση της παρασχεθείσας στην παρ. 2 του άρθρου 29 Συντ. εξουσιοδότησης στον κοινό νομοθέτη. Δηλαδή, εάν ενεργεί στο πλαίσιο διακριτικής ευχέρειας ή εξοπλίζεται με δέσμια αρμοδιότητα. Η απάντηση δόθηκε, καταρχήν, το 1984 με την προώθηση του πρώτου εκτελεστικού, άλλως και κατά νομική ακριβολογία οργανικού, νόμου. Ωστόσο, μετά το «ποιοτικό άλμα» το 2001 η συζήτηση θα απολέσει, οριστικά, κάθε θεωρητικό ή πρακτικό ενδιαφέρον. 3

4 ΙΙ. Νομικές βάσεις Α. Σύνταγμα 2. Η κρατική χρηματοδότηση ρυθμίζεται σε μια από τις πλέον πληθωρικές διατάξεις του Καταστατικού μας Χάρτη (άρθρο 29 παρ. 2). Εκτός από την καθιέρωση του ομώνυμου δικαιώματος και τον καθορισμό των δαπανών που καλύπτει (πρότ. 1), κατοχυρώνεται η διαφάνεια στην οικονομική διαχείριση του πολιτικού συστήματος και του βασικού πολιτικού προσωπικού (πρότ. 2), αποκτά συνταγματική περιωπή το ανώτατο όριο των εκλογικών δαπανών, εξουσιοδοτείται ο κοινός νομοθέτης αφενός να απαγορεύσει μορφές πολιτικής προβολής, αφετέρου δε να αναγορεύσει την παραβίασή τους σε λόγο έκπτωσης από το βουλευτικό αξίωμα (πρότ. 3) και ο έλεγχος των εκλογικών δαπανών ανατίθεται σε ειδικό όργανο με τη συμμετοχή δικαστικών λειτουργών (πρότ. 4). Β. Δίκαιο ΕΕ 3. Στη Συνθήκη Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) συναντάται ειδική αναφορά στη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο (άρθρο 224). Οι σχετικοί κανόνες θεσπίζονται με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία 1, περιέχονται δε σε Κανονισμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. Το ισχύον δίκαιο συνθέτουν τέσσερις τέτοιοι (Κανονισμοί). Πρώτος υπήρξε ο Κανονισμός 2004/2003 της 4 ης Νοεμβρίου , ο οποίος τροποποιήθηκε από τον όμοιο 1524/2007 της 18 ης Δεκεμβρίου Οι ρυθμίσεις τους έπαυσαν να ισχύουν την 24 η Νοεμβρίου 2014, οπότε τέθηκε σε ισχύ νέος Κανονισμός, ο 1141/ Ωστόσο, με ρητή πρόβλεψή του (άρθρο 40) εξακολουθούν να καταλαμβάνουν, μεταβατικά, πράξεις και δεσμεύσεις που συνδέονται με τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων και των πολιτικών ιδρυμάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τα οικονομικά έτη 2014, 2015, 2016 και Οι διατάξεις για τη χρηματοδότηση περιέχονται στα Κεφάλαια IV, V 1 Η οποία οργανώνεται στο άρθρο 294 ΣΛΕΕ, περιλαμβάνει περισσότερες φάσεις και αποδεικνύεται στην πράξη εξαιρετικά χρονοβόρα. 2 L 297/1 της 15 ης Νοεμβρίου L 343/5 της 27 ης Δεκεμβρίου L 317/1 της 4 ης Νοεμβρίου

5 και VΙ (άρθρα 17-41) του νέου Κανονισμού και συμπληρώθηκαν με τον όμοιο 1142/ Γ. Διεθνές Δίκαιο 4. Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) δεν λαμβάνει ειδική μέριμνα για τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων. Γι αυτό και το ζήτημα δεν έχει απασχολήσει τα όργανά της, ούτε σχετική διαφορά έχει αχθεί στην κρίση του Δικαστηρίου του Στρασβούργου. Δ. Εκτελεστικός νόμος 5. Από τη στιγμή που τα πολιτικά κόμματα αναγορεύτηκαν σε συνταγματικό θεσμό το 1975, τα οικονομικά τους συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον του κοινού νομοθέτη περιοδικά και με συχνότητα περίπου δεκαετίας. Ο ν. 1443/ αποτέλεσε τον πρώτο εκτελεστικό, οργανικό κατά νομική ακριβολογία, της παρ. 2 του άρθρου 29 Συντ. Αναμορφώθηκε ριζικά με τον ν. 2429/1996 7, ο οποίος έχει επιδείξει αξιοσημείωτη όσο και μοναδική αντοχή στον χρόνο. Είκοσι έτη μετά τη θέσπισή του παραμένει ο κορμός της ισχύουσας νομοθεσίας, ευάριθμες επιλογές του επιβιώνουν ακόμη, με αδιαφοροποίητη μάλιστα τη διατύπωσή τους, ορισμένες δε απέκτησαν στο μεταξύ συνταγματική περιωπή. Τέλος, με τον ν. 3023/ εξειδικεύθηκαν οι ορισμοί της αναθεωρημένης παρ. 2 του άρθρου 29 Συντ. Τα τρία νομοθετήματα συγκροτούν τις 5 L 317/28 της 4 ης Νοεμβρίου Με τις ρυθμίσεις του τροποποιήθηκε ο Κανονισμός 966/2012, σχετικά με τους δημοσιονομικούς κανόνες που εφαρμόζονται στον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης, και προστέθηκαν ορισμοί για τις συνεισφορές στα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα. 6 «Οικονομική ενίσχυση των πολιτικών κομμάτων και άλλες διατάξεις» (ΕτΚ Α, φ. 73 της 22 ας Μαΐου 1984). 7 «Χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων-δημοσιότητα και έλεγχος των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων και των υποψηφίων βουλευτών-δήλωση περιουσιακής κατάστασης πολιτικών, κρατικών λειτουργών κα υπαλλήλων, ιδιοκτητών μέσων μαζικής ενημέρωσης και εντύπων και άλλων κατηγοριών προσώπων και άλλες διατάξεις» (ΕτΚ Α, φ. 155 της 10 ης Ιουνίου 1996). 8 «Χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων από το κράτος. Έσοδα και δαπάνες, προβολή, δημοσιότητα και έλεγχος των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων και των υποψηφίων βουλευτών» (ΕτΚ Α, φ. 146 της 25 ης Ιουνίου 2002). 5

6 αντίστοιχες γενιές του δικαίου των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων. Βασικές διατάξεις του ν. 3023/2002 τροποποιήθηκαν, τέλος, με τον ν. 4304/ ΙΙΙ. Φορείς 6. Κρατική χρηματοδότηση διατίθεται στα πολιτικά κόμματα και τους συνασπισμούς τους. Δηλαδή, σε ενώσεις προσώπων που ιδρύθηκαν νόμιμα και αφενός διαμεσολαβούν και εκφράζουν τη λαϊκή θέληση, αφετέρου δε επιδιώκουν τη συμμετοχή τους στην άσκηση της κρατικής εξουσίας ή, έστω, συμπράττουν κατά τη διαμόρφωση των αποφάσεών της. Αν και η γενική αρχή της ισότητας (άρθρο 4 παρ. 1 Συντ.), καθώς επίσης οι αρχές της ίσης μεταχείρισης και της ισότητας των ευκαιριών, οι τελευταίες ως συνιστώσες της αρχής του πολυκομματισμού (άρθρο 29 παρ. 1 Συντ.) και θεμέλια κάθε δημοκρατικού πολιτεύματος (άρθρο 1 Συντ.), φαίνεται, καταρχήν, να επιτρέπουν την ένταξη στους δικαιούχους, αδιακρίτως, του συνόλου των πολιτικών κομμάτων, τέθηκαν, εγκαίρως και ορθά, φραγμοί για την ανακοπή αυτής της επικίνδυνα ισοπεδωτικής προσέγγισης. Το Δ Τμήμα και η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας στην πλούσια και πάγια σχετική νομολογία τους 10 αναγνώρισαν στον κοινό νομοθέτη την ευχέρεια να οριοθετεί και να καθορίζει τον κύκλο των δικαιούχων της κρατικής χρηματοδότησης στη βάση συγκεκριμένων προϋποθέσεων. Αρκεί να εδράζονται σε αντικειμενικά και πρόσφορα κριτήρια, να συνάπτονται και να εξυπηρετούν τον επιδιωκόμενο σκοπό, δηλαδή τη χρηματοδότηση μόνον όσων σχηματισμών αντιπροσωπεύουν εν ενεργεία 9 «Έλεγχος των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων και των αιρετών αντιπροσώπων Βουλής και Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και άλλες διατάξεις» (ΕτΚ Α, φ. 234 της 23 ης Οκτωβρίου 2014). 10 Βλ. τις αποφάσεις 1862/1985 (Ολ.), ΤοΣ 12 (1986), σ. 493 επ και 5002/1988 (Ολ.), 993/1989 (Ολ.), 1116/1990 (Δ Τμ.-Επταμελής σύνθεση), 2285/1994, 3157/2009 (Δ Τμ.), σε ΘΠΔΔ 8-9 (2009) με σχόλιο Θ. Ξηρού [Οι προϋποθέσεις για τον καθορισμό των δικαιούχων της κρατικής χρηματοδότησης στη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας με αφορμή την απόφαση 3157/2009, σ. 910 επ.], και 3869/2011 (Ολ.), σε ΘΠΔΔ1 (2013) με σχόλιο του ιδίου [Και πάλι για τις προϋποθέσεις της τακτικής εκλογικής χρηματοδότησης, σ. 44 επ.]. Βλ. επίσης τις αποφάσεις 74/1997 (σε Αθ. Ράϊκου, Ο έλεγχος των βουλευτικών εκλογών της 22 ας Σεπτεμβρίου 1996, Στ Συμπλήρωμα του Δικονομικού Εκλογικού Δικαίου, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 1999, σ. 267 επ.), καθώς επίσης 34 και 35/1999 (σε του ιδίου, Ο έλεγχος του κύρους των βουλευτικών εκλογών της 9 ης Απριλίου 2000, Ζ Συμπλήρωμα του Δικονομικού Εκλογικού Δικαίου, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2003, σ. 171 επ.) του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου. 6

7 πολιτικές δυνάμεις με έκδηλη παρουσία στην πολιτική ζωή, να διασφαλίζουν, τέλος, την, και συνταγματικά επιβαλλόμενη, αναλογία του με το προκρινόμενο μέσο. Οι προϋποθέσεις που προβλέπονται στην ισχύουσα νομοθεσία έχει κριθεί, κατ επανάληψη, ότι ανταποκρίνονται και ικανοποιούν τα παραπάνω κριτήρια. Πρόκειται, κατά σειρά, για τη συμμετοχή στις εκλογές με συνδυασμούς σε ικανό αριθμό βασικών εκλογικών περιφερειών της χώρας, για τη συγκέντρωση ελάχιστης εκλογικής δύναμης σε ποσοστό επί των εγκύρων ψηφοδελτίων και, προπάντων, την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. Δικαιούχοι της κρατικής χρηματοδότησης και, εντέλει, φορείς του ομώνυμου πολιτικού δικαιώματος δεν είναι, λοιπόν, το σύνολο των πολιτικών κομμάτων, αλλά μόνον όσα, αυτοτελώς ή με τη μορφή συνασπισμού, πληρούν τις νομοθετημένες προϋποθέσεις, αποτελώντας υποστατούς σχηματισμούς που εκφράζουν και αντιπροσωπεύουν εν ενεργεία πολιτικές δυνάμεις με έκδηλη παρουσία στην πολιτική ζωή. Αντιθέτως, δεν επιτρέπεται να λαμβάνουν κρατική χρηματοδότηση τα πολιτικά κόμματα που δρουν μεν στην κοινωνία και την πολιτεία, αλλά έχουν περιορισμένη παρουσία και μη υπολογίσιμη εκλογική απήχηση ή δεν εξέλεξαν βουλευτή. Το ίδιο ισχύει, καταρχήν, και για τα «νεοπαγή» πολιτικά κόμματα, αν και η ρωγμή που επέφερε με την απόφασή της 3427/2010 η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας 11 στο «νομολογιακό κεκτημένο» της δημόσιας προβολής κατά τη διάρκεια του εκλογικού αγώνα αφήνει, κυριολεκτικά, ανοικτό 12 το ζήτημα της εκλογικής τους χρηματοδότησης 13. ΙV. Αποδέκτες 7. Το δικαίωμα στην κρατική χρηματοδότηση θεμελιώνει αξίωση των φορέων του έναντι του κράτους με αντικείμενο τη διάθεση πόρων από τον κρατικό προϋπολογισμό, προκειμένου τα πολιτικά κόμματα και οι συνασπισμοί τους να 11 ΕφημΔΔ 6 (2010), σ. 848 επ. Η Ολομέλεια επιλήφθηκε μετά την παραπεμπτική απόφαση 1784/2009 (Δ Τμ.), σε ΕφημΔΔ 3 (2009), σ. 291 επ., με σχόλιο του Κ. Γιαννακόπουλου [Μήπως οι ευρωεκλογές πρέπει να γίνουν πιο ανταγωνιστικές; Σκέψεις με αφορμή την απόφαση ΣτΕ 1784/2009, σ. 274 επ.]. 12 Βλ. Θ. Ξηρού, Κριθέντα και ανοικτά ζητήματα στην κρατική χρηματοδότηση, στον τόμο: του ιδίου, Η ίδρυση, η συμμετοχή στις εκλογές και τα οικονομικά των πολιτικών κομμάτων στο Σύνταγμα, στη νομοθεσία και τη νομολογία, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2014, σ. 287 επ. 13 Βλ. παρακάτω V, Β, 17. 7

8 συμμετάσχουν, σε συνθήκες (πολιτικής) ελευθερίας και (πολιτικής) ισότητας, στην πολιτική ζωή. Ο εκλογικός αγώνας συνιστά τον προνομιακό χώρο, η δράση τους εκτείνεται όμως και στη Βουλευτική Περίοδο. Κατά τη διάρκειά της σημαντικό μέρος των πρωτοβουλιών και της, εν γένει, λειτουργίας κάθε πολιτικού σχηματισμού προσανατολίζονται, σταθερά, και αποβλέπουν στη διεκδίκηση της προτίμησης του εκλογικού σώματος. Αποδέκτες του δικαιώματος είναι, λοιπόν, οι λειτουργοί της Πολιτείας, καθένας κατά το λόγο και το μέρος των αρμοδιοτήτων του. 8. Ο κοινός νομοθέτης, ενεργώντας στο πλαίσιο σχετικής εξουσιοδότησης με συνταγματική αναφορά, εκδίδει τον οργανικό νόμο. Το έχει ήδη πράξει τρεις φορές. Υποχρεούται, επίσης, να παρεμβαίνει, όποτε κρίνει αναγκαίο, για να καλύψει κενά, να διευκρινίσει ασάφειες ή να εισάγει νέες διατάξεις στο ισχύον, κάθε φορά, δίκαιο. Οι, κατά καιρούς, παρεμβάσεις του δεν είναι ούτε λίγες ούτε, πάντοτε, διορθωτικές. Σταθερή του επιδίωξη πρέπει να έχει την ενδυνάμωση της ισότητας των ευκαιριών, αφενός με τη διεύρυνση του κύκλου των δικαιούχων και αφετέρου την επαύξηση του μεριδίου των μικρότερων σε εκλογική δύναμη, καθώς επίσης την εμβάθυνση της διαφάνειας στην οικονομική, ετήσια και ιδίως εκλογική, διαχείριση, τόσο με την ενίσχυση της δημοσιότητας όσο και με τη θωράκιση του ελέγχου στην οικονομική διαχείριση. Οι συγκεκριμένες επιλογές διαγράφουν το πλαίσιο της αναμενόμενης νομοθετικής πρωτοβουλίας που θα σηματοδοτήσει και τη μετάβαση στην τέταρτη γενιά του δικαίου των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων Η εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας συναρτάται ευθέως με την έκδοση ευάριθμων, συνήθως κοινών, υπουργικών αποφάσεων. Ορισμένες, όπως εκείνες που καθορίζουν τους δικαιούχους και την κατανομή της τακτικής χρηματοδότησης, απαιτούν την περιοδική ενεργοποίηση της κανονιστικώς δρώσας διοίκησης. Δημόσιοι λειτουργοί της είναι, τέλος, τα δύο από τα μέλη της Επιτροπής Ελέγχου, ο Υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος και ο επικεφαλής της «Αρχής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και ελέγχου των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης». 10. Στην άσκηση του δικαιώματος εμπλέκονται, τέλος, οι δικαστικοί λειτουργοί. Επιτελώντας δικαιοδοτικά καθήκοντα, θα κληθούν να τάμουν όσες 14 Βλ. Θ. Ξηρού, Τα οικονομικά των πολιτικών κομμάτων στο ν. 4304/2014. Τέταρτη γενιά του δικαίου τους ή μια ακόμη μνημονιακή υποχρέωση; =www. constitutionalism.gr/

9 διαφορές, διοικητικές στο σύνολό τους και κατά κανόνα ακυρωτικές, ανακύψουν από την εφαρμογή του νόμου. V. Πεδίο προστασίας Α. Έννοια και μορφές 11. Συντακτικός, κοινός και κανονιστικός νομοθέτης δεν συμπίπτουν στην εννοιολογική οριοθέτηση του δικαιώματος 15. Ο πρώτος, μένοντας σταθερός στην αρχική του επιλογή το 1975, συνεχίζει να κάνει λόγο για κρατική οικονομική ενίσχυση. Τον ίδιο ακριβώς τίτλο φέρει και ο πρώτος οργανικός νόμος του Αντιθέτως, στις δύο επόμενες πρωτοβουλίες του, πριν και μετά την αναθεώρηση του 2001, ο κοινός νομοθέτης θα διαφοροποιηθεί, προκρίνοντας τον όρο κρατική χρηματοδότηση. Κάνει μάλιστα σταθερά και με αξιοσημείωτη συνέπεια χρήση του στον τίτλο και στις διατάξεις του πρώτου κεφαλαίου κάθε νομοθετήματος, δηλαδή στο μέρος του όπου περιέχονται οι σχετικές ρυθμίσεις. Τέλος, οι αποφάσεις εφαρμογής της ισχύουσας, κάθε φορά, νομοθεσίας ακολουθούν, δίχως εξαίρεση, τη διατύπωση του Συντάγματος. Χρηματοδοτώ σημαίνει διαθέτω χρήματα, προκειμένου να καλυφθούν στο σύνολό τους οι απαιτούμενες δαπάνες για την εκτέλεση συγκεκριμένου έργου ή την ανάληψη όμοιας δραστηριότητας. Όταν ενισχύω οικονομικά, παρέχω υλική βοήθεια, 15 Το ίδιο παρατηρείται και στην επιστήμη. Τον συνταγματικό όρο υιοθετούν ο Γ. Δρόσος [Προϋποθέσεις και ζητήματα κρατικής οικονομικής ενίσχυσης των πολιτικών κομμάτων, ΤοΣ 3 (1976), σ. 639 επ.], ο Αθ. Ράϊκος (Συνταγματικό Δίκαιο. Γενική Πολιτειολογία-Εισαγωγή στο Συνταγματικό Δίκαιο και Οργανωτικό Μέρος Ι, 4 η Έκδοση, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2011, σ. 508 επ.) και ο Κ. Χρυσόγονος (Συνταγματικό Δίκαιο, Δεύτερη αναθεωρημένη έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα- Θεσσαλονίκη 2014, σ. 275 επ.). Αντιθέτως, αναφέρονται σε κρατική χρηματοδότηση η Π. Φουντεδάκη (Ενδοκομματική δημοκρατία και Σύνταγμα. Συμβολή στις πολιτικές προϋποθέσεις και στην ερμηνεία του άρθρου 29 του Συντάγματος 1975/1986, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 1987, σ. 290 επ.), ο Γ. Παπαδόπουλος (Η χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων ως πρόβλημα της Δημοκρατίας, Εκδόσεις Μαίανδρος, Θεσσαλονίκη 1989), ο Γ. Παπαδημητρίου (Δίκαιο των πολιτικών κομμάτων, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 1994, σ. 61 επ.), ο Ευάγ. Βενιζέλος (Μαθήματα Συνταγματικού Δικαίου, Αναθεωρημένη Έκδοση, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα- Κομοτηνή 2008, σ. 455 επ.), ο Θ. Ξηρός [αντί πολλών, όπ.π. (σημ. 12)] και ο Κ. Μαυριάς (Συνταγματικό Δίκαιο, 5 η Έκδοση, Δίκαιο και Οικονομία, Π. Ν. Σάκκουλας, Αθήνα 2014, σ. 414), συγκροτώντας, εντέλει, και την κρατούσα άποψη. Δεν πρέπει, επίσης, να λησμονείται ότι το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφέρεται σε χρηματοδότηση. 9

10 δηλαδή συνδράμω σε χρήμα, για το ίδιο ακριβώς λόγο. Υπό την οπτική της ετυμολογίας, η επιλογή του συντακτικού νομοθέτη θα μπορούσε να θεωρηθεί, εν γένει, περισσότερο ακριβής. Μεταφέροντας όμως τη συζήτηση στην περιοχή των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων, τα δεδομένα μεταβάλλονται άρδην. Το κομματικό μας σύστημα τα πολλά τελευταία χρόνια μπορεί να χαρακτηριστεί «κρατικοδίαιτο». Πράγματι, ο κρατικός προϋπολογισμός αποτελούσε την κύρια και έχει, πλέον, καταστεί η μοναδική, ουσιαστικά, πηγή πόρων στο ταμείο κάθε πολιτικού κόμματος. Άλλωστε, η ιδιωτική χρηματοδότηση είναι, συγκριτικά, περιορισμένη και, κατά κανόνα, αδιαφανής, ενώ ο τραπεζικός δανεισμός τείνει να εξαφανιστεί, θυσία στην απαίτηση εγγυήσεων και στο διάχυτο κλίμα αμφισβήτησης των τελευταίων ετών 16. Εξάλλου, ο όρος οικονομική ενίσχυση εισάγεται νομοθετικά για να οριοθετήσει τη διάθεση χρημάτων από το κράτος, προκειμένου να ιδρυθούν και να λειτουργήσουν από τα πολιτικά κόμματα κέντρα ερευνών ή μελετών, καθώς επίσης να διοργανωθούν προγράμματα επιμόρφωση των στελεχών τους. Δεν είναι, τέλος, τυχαίο ότι στον ν. 4304/2014, ο οποίος τροποποίησε κανόνες της τρίτης γενιάς, η χρηματοδότηση αντιμετωπίζεται ως έννοια γένους και τη συνθέτουν όλες οι γνωστές εισροές. 12. Η κρατική χρηματοδότηση διατίθεται για την κάλυψη τόσο των λειτουργικών όσο και των εκλογικών δαπανών. Ανταποκρινόμενος στις υποδείξεις της επιστήμης, ο συντακτικός νομοθέτης αναδιατύπωσε τη συνταγματική διάταξη το Έτσι, εναρμόνισε με καθυστέρηση το περιεχόμενό της στη νομική πραγματικότητα που είχε αναδειχθεί από τους κανόνες ήδη της πρώτης γενιάς του δικαίου των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων. Αναγνώρισε, επίσης, ότι η παρουσία και η δράση τους, ως θεσμών διαμεσολάβησης και έκφρασης της λαϊκής θέλησης, δεν εξαντλούνται στον εκλογικό αγώνα, αλλά εκτείνονται και σε όλη τη Βουλευτική Περίοδο, κατά τη διάρκεια της οποίας διαμορφώνουν τους όρους και τις συνθήκες για να διεκδικήσουν την προτίμηση του εκλογικού σώματος. 16 Το οποίο δημιούργησε η δανειοδότηση, κυρίως, των δύο, μέχρις πρότινος, κομμάτων εξουσίας με εγγύηση την προσδοκία μελλοντικών καταβολών της κρατικής χρηματοδότησης. Βλ. Θ. Ξηρού, Πρόσφατες εξελίξεις και προτάσεις νομοθετικής ή συνταγματικής πολιτικής, στον τόμο: του ιδίου, όπ.π. (σημ. 12), σ. 348 επ. 17 Βλ., αντί άλλων, Ευάγ. Βενιζέλου, όπ.π. (σημ. 15), σ. 457 και Κ. Χρυσόγονου, όπ.π. (σημ. 15), σ. 275 επ. 10

11 13. Η κρατική χρηματοδότηση διατίθεται σε πολιτικά κόμματα και στους συνασπισμούς τους, καταβάλλεται περιοδικά, συνδέεται με συγκεκριμένη κατηγορία δαπανών και, πλέον, προσλαμβάνει στην πράξη τρεις μορφές 18. Η τακτική παρέχεται ετησίως για την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών, δηλαδή δαπανών οι οποίες, ανεξαρτήτως της φύσης και της προέλευσής τους, προκύπτουν κατά τη διάρκεια της Βουλευτικής Περιόδου. Με την ίδια περιοδικότητα παρέχεται και η κρατική χρηματοδότηση για ερευνητικούς και επιμορφωτικούς λόγους, η οποία υποκατέστησε εννοιολογικά τη γνωστή κατά το παρελθόν οικονομική ενίσχυση για όμοιους ακριβώς σκοπούς. Τη λαμβάνουν οι δικαιούχοι της κρατικής χρηματοδότησης και διατίθεται για την ίδρυση και τη λειτουργία κέντρων ερευνών και μελετών, καθώς επίσης για τη διοργάνωση προγραμμάτων επιμόρφωσης. Η εκλογική χρηματοδότηση παρέχεται, τέλος, ενόψει εκλογικής αναμέτρησης στο Εθνικό ή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και με τη διάθεσή της καλύπτονται οι δαπάνες του εκλογικού αγώνα. 14. Έως τη θέσπιση του ν. 4304/2014 η κρατική χρηματοδότηση υπολογίζονταν σε ποσοστό επί των τακτικών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού του αντίστοιχου οικονομικού έτους ή εκείνου κατά τη διάρκεια του οποίου διεξάγονται οι εκλογές 19. Η αναγωγή σε εκτιμώμενο και συνήθως με αυξητική τάση μέγεθος μεγέθυνε το συνολικό αλλά και το αναλογούν σε κάθε δικαιούχου ποσό. Εύλογα, η επιλογή συνάντησε την κριτική, αντιμετωπίστηκε με έντονη δυσπιστία, ήδη από την απαρχή της εφαρμογής των προγραμμάτων δημοσιονομικής προσαρμογής, και, εντέλει, ο κοινός νομοθέτης υποχρεώθηκε, εκών άκων, να μεταβάλει τη βάση υπολογισμού. Η σύνδεσή της με τα πραγματοποιηθέντα καθαρά έσοδα του κρατικού απολογισμού του προηγούμενου έτους 20 σηματοδοτεί την επιστροφή στον ρεαλισμό και εξασφαλίζει, καταρχήν, τη ζητούμενη μείωση της, κάθε μορφής, χρηματοδότησης. Τη νέα βάση υπολογισμού συνθέτουν τα τακτικά (έσοδα), τα μη φορολογικά (έσοδα) και όσα έσοδα προέρχονται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Σε περιβάλλον παρατεταμένης ύφεσης ο ομολογημένος στόχος να μειωθεί η κρατική χρηματοδότηση, εύκολα ή δύσκολα, θα επιτυγχάνεται. Όταν όμως η οικονομία επιστρέψει στην ανάπτυξη, πιθανολογείται βάσιμα, όπως εκτιμά και το Γενικό Λογιστήριο του 18 Άρθρο 1 παρ. 1 περίπτ. β) του ν. 3023/2002, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του ν. 4304/ Άρθρο 1 παρ. 3 και 4 του ν. 3023/2002, όπως τροποποιήθηκε. 20 Άρθρο 1 παρ. 3, 4 και 5 του ν. 3023/2002, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 1 του ν. 4304/

12 Κράτους 21, ότι τα διατιθέμενα ποσά θα αυξηθούν σημαντικά. Θα χρειαστεί τότε να αναζητηθεί άλλος τρόπος για να υπολογίζεται το προς διάθεση ποσό. Ανεξαρτήτως της ανάγκης και της στιγμής που θα αναδειχθεί, εκ νέου, στην επικαιρότητα, φαίνεται πάντως να ωριμάζουν οι συνθήκες για την ευθεία σύνδεση της κρατικής και της ιδιωτικής χρηματοδότησης, όπως συμβαίνει λ.χ. στη Γερμανία. Ο καθορισμός της πρώτης σε ποσοστό επί των χρημάτων που συγκεντρώνουν τα πολιτικά κόμματα από φορείς του ιδιωτικού τομέα θα τα καταστήσει λιγότερο «κρατικοδίαιτα», θα ενισχύσει την ανεξαρτησία τους και θα περιορίσει σημαντικά την αδιαφάνεια που κυριαρχεί στη λήψη ιδιωτικών πόρων. Με άλλα λόγια, θα αποτελέσει σοβαρά κίνητρο για την «εξωστρέφεια» των οικονομικών τους. Πέραν της βάσης υπολογισμού μειώθηκε, επίσης, σημαντικά, εξαιρουμένης εκείνης που διατίθεται για ερευνητικούς και επιμορφωτικούς σκοπούς, το ύψος της κρατικής χρηματοδότησης. Η τακτική υποδιπλασιάστηκε και ανέρχεται, πλέον, στο μηδέν κόμμα πέντε τοις χιλίοις (0,5 ) των πραγματοποιηθέντων καθαρών εσόδων του ετήσιου κρατικού απολογισμού του προηγούμενου οικονομικού έτους 22. Εξάλλου, η εκλογική σχεδόν υποτριπλασιάστηκε, φθάνοντας στο μηδέν κόμμα μηδέν οκτώ τοις χιλίοις (0,08 ), σε περίπτωση δε διεξαγωγής περισσοτέρων της μίας εκλογικών αναμετρήσεων κατά τη διάρκεια του ίδιου ημερολογιακού έτους, δεν θα ξεπεράσει, αθροιστικά, το μηδέν κόμμα δέκα πέντε τοις χιλίοις (0,15 ) 23, υπολογιζόμενης στην ίδια ακριβώς βάση 24. Τέλος, το σαράντα τοις εκατό (40%) της κρατικής χρηματοδότησης κατοχυρώνεται ως ακατάσχετη και ανεκχώρητη 25, ενώ μόνον το ετήσιο σύνολό της επιτρέπεται να παρασχεθεί ως εγγύηση τραπεζικού δανεισμού 26. Β. Οι δικαιούχοι 15. Κρατική χρηματοδότηση λαμβάνουν όσα πολιτικά κόμματα ή οι συνασπισμοί τους πληρούν τις νομοθετικά καθορισμένες προϋποθέσεις. Τέθηκαν, κατά 21 Στην παρ. Β της Έκθεσής του, με αριθμό 217/23/2014, η οποία συνόδευσε το σχέδιο νόμου. 22 Άρθρο 1 παρ. 3 του ν. 3023/2002, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του ν. 4304/ Άρθρο 1 παρ. 4 του ν. 3023/2002, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του ν. 4304/ Δηλαδή, των πραγματοποιηθέντων καθαρών εσόδων του ετήσιου κρατικού απολογισμού του προηγούμενου οικονομικού έτους. 25 Άρθρο 1 παρ. 7 πρότ. 1 του ν. 3023/2002, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του ν. 4304/ Άρθρο 7 παρ. 7 του ν. 3023/2002, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 5 του ν. 4304/

13 πρώτον, στον ν. 2429/1996, επαναλήφθηκαν, αυτολεξεί, στις επόμενες τροποποιήσεις του και ανταποκρίνονται πλήρως στα κριτήρια που καθόρισε η πάγια νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας 27. Τους δικαιούχους της κρατικής χρηματοδότησης ορίζουν, κατά σειρά, η κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, η συμμετοχή στις εκλογές και η συγκέντρωση ελάχιστης εκλογικής δύναμης Πολιτικά κόμματα ή οι συνασπισμοί τους είναι δικαιούχοι κρατικής χρηματοδότησης, όταν: α) εκπροσωπούνται στη Βουλή με, τουλάχιστον, έναν αντιπρόσωπο, εκλεγμένο από τους συνδυασμούς τους. Αποκλείονται οι σχηματισμοί που προκύπτουν στη διάρκεια της βουλευτικής περιόδου, ακόμη και στην περίπτωση που η εξέλιξη είναι αποτέλεσμα ιδεολογικοπολιτικών επιλογών, β) διεκδίκησαν στις γενικές βουλευτικές εκλογές την προτίμηση του εκλογικού σώματος, έχοντας καταρτίσει πλήρεις συνδυασμούς τουλάχιστον στο εβδομήντα τοις εκατό (70%) των βασικών εκλογικών περιφερειών της χώρας και συγκεντρώσει το ένα κόμμα πέντε τοις εκατό (1,5%) των εγκύρων ψηφοδελτίων της επικράτειας, γ) εκπροσωπούνται με έναν, τουλάχιστον, αντιπρόσωπο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, και δ) διεκδίκησαν στις Ευρωπαϊκές εκλογές την προτίμηση του εκλογικού σώματος, συγκεντρώνοντας το ένα κόμμα πέντε τοις εκατό (1,5%) των εγκύρων ψηφοδελτίων της επικράτειας. 17. Η διεύρυνση των δικαιούχων της κρατικής, τακτικής και ιδίως εκλογικής, χρηματοδότησης πρέπει να είναι επιδίωξη και, ταυτόχρονα, στόχος κάθε νομοθετικής πρωτοβουλίας για τη μετάβαση στην επόμενη, την τέταρτη, γενιά του δικαίου των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων. Η μείωση του ποσοστού της εκλογικής δύναμης δεν φαίνεται, καθαυτή, ικανή και πάντως δεν θα αποδειχθεί αρκετή για να εξασφαλίσει το ζητούμενο, αφού η σχετική προϋπόθεση δεν είναι ιδιαίτερα απαιτητική και ο επανακαθορισμός της, λ.χ. στο ένα τοις εκατό (1%) των εγκύρων ψηφοδελτίων, εκτιμάται ότι δεν θα μεταβάλει ουσιωδώς τον κύκλο των δικαιούχων. Γι αυτό, η σκοπούμενη διεύρυνση θα μπορούσε να εντοπιστεί στα «νεοπαγή» πολιτικά κόμματα. Πρόκειται για σχηματισμούς που ιδρύονται με αφορμή και ενόψει της προσφυγής στη 27 Βλ. παραπάνω τη σημ. 10 και Αθ. Ράϊκου, όπ.π. (σημ. 15), σ. 508 επ. 28 Άρθρο 1 παρ. 1 περίπτ. στ) του ν. 3023/2002, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 1 του ν. 4304/

14 λαϊκή ετυμηγορία είτε πριν από την προκήρυξή της είτε, σπανιότερα, μετά και κατά τη διάρκεια του εκλογικού αγώνα 29. Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας στην απόφασή της 3427/2010 δέχθηκε ότι πρέπει να τους διατίθεται ελάχιστος, πλην όμως ικανός, δωρεάν χρόνος για να προβάλουν το εκλογικό πρόγραμμα και τις θέσεις τους από τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας. Την ίδια ανάγκη υπηρετούν η οργάνωση εκδηλώσεων, ανά την επικράτεια, η εκτύπωση ενημερωτικού ή άλλου εκλογικού υλικού και η διακίνησή του. Τα ποσά που διατίθενται προς αυτήν την κατεύθυνση μεγεθύνουν τις εκλογικές δαπάνες και, τουλάχιστον μέρος τους, θα μπορούσε να καλυφθεί από την εκλογική χρηματοδότηση. Δημόσια προβολή και εκλογική χρηματοδότηση συνιστούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Από τη στιγμή που η πάγια νομολογία για την πρώτη ανατράπηκε, επ ωφελεία των μικρών, πιθανολογείται βάσιμα ότι, αργά ή γρήγορα, την ίδια τύχη θα έχει μάλλον και η δεύτερη 30. Οι νομοθετημένες προϋποθέσεις για τον καθορισμό των δικαιούχων της εκλογικής χρηματοδότησης -προβαλλόμενες στις κρίσιμες συνταγματικές αρχές 31, όπως αναδείχθηκαν από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας- δεν αναμένεται να παραμείνουν αλώβητες, όποτε υποστούν τη δοκιμασία της ακυρωτικής δίκης. Δεν πρέπει πάντως να αποκλειστεί εντελώς το ενδεχόμενο ο κοινός νομοθέτης να σπεύσει και να προλάβει τις πιθανολογούμενες εξελίξεις. Γ. Η κατανομή 18. Το συνολικό ποσό της κρατικής χρηματοδότησης, όπως προκύπτει ως ποσοστό επί των πραγματοποιηθέντων καθαρών εσόδων του ετήσιου κρατικού απολογισμού, δεν διατίθεται στους δικαιούχους ισομερώς και κατά ενιαίο τρόπο. Η κατανομή του ανάγεται στις επιμέρους προϋποθέσεις για τον καθορισμό των δικαιούχων και καθεμιά αναλογεί σε συγκεκριμένο ποσοστό της. Διαφοροποιήσεις παρατηρούνται μεταξύ της τακτικής και της εκλογικής χρηματοδότησης, η μερίδα 29 Βλ. την 8 η σκέψη της απόφασης 3427/ Βλ. Θ. Ξηρού, όπ.π. (σημ. 12), σ. 287 επ. 31 Πρόκειται για τη γενική αρχή της ισότητας, το δικαίωμα συμμετοχής στην πολιτική ζωή, την αρχή του πολυκομματισμού, στις επιμέρους συνιστώσες της ίσης μεταχείρισης και της παροχής ίσων ευκαιριών στα πολιτικά κόμματα και τους συνασπισμούς τους, και, βέβαια, τη θεμελιώδη εκλογική αρχή της ελεύθερης και ανόθευτης εκδήλωσης της λαϊκής θέλησης.. 14

15 του λέοντος κατευθύνεται πάντως στους σχηματισμούς που απολαμβάνουν ευρεία απήχηση στις τάξεις του εκλογικού σώματος. Όταν δικαιούχος είναι συνασπισμός πολιτικών κομμάτων, καθώς επίσης σε περίπτωση αποχώρησης από αυτόν, τα αναλογούντα ποσά διατίθενται στις συνιστώσες του με βάση τη μεταξύ τους συμφωνία. Γνωστοποιείται στον Υπουργό Εσωτερικών εντός μηνός από τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας και ελλείψει αυτής ή άπρακτης παρέλευσης της προθεσμίας η χρηματοδότηση κατανέμεται ισόποσα. 19. Ποσοστό ίσο με το ογδόντα τοις εκατό (80%) της συνολικής ετήσιας τακτικής κρατικής χρηματοδότησης καταβάλλεται στους δικαιούχους, πολιτικά κόμματα και τους συνασπισμούς τους, που εκπροσωπούνται στη Βουλή με βάση την εκλογική τους δύναμη 32. Λαμβάνουν, επίσης, ισόποσα το δέκα τοις εκατό (10%) από κοινού με τους σχηματισμούς που έχουν εκλέξει αντιπροσώπους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 33. Το απομένον υπόλοιπο, ίσο με το δέκα τοις εκατό (10%) της συνολικής ετήσιας τακτικής κρατικής χρηματοδότησης, διατίθεται σε όσους εκπροσωπούνται στη Βουλή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έλαβαν μέρος στις γενικές βουλευτικές εκλογές με συνδυασμούς τους στον καθορισμένο αριθμό των βασικών εκλογικών περιφερειών της χώρας, συγκεντρώνοντας το καθορισμένο ποσοστιαίο «κατώφλι» των εγκύρων ψηφοδελτίων στην επικράτεια, και, τέλος, έλαβαν μέρος στις τελευταίες Ευρωπαϊκές εκλογές, εξασφαλίζοντας το ίδιο ποσοστό εκλογικής δύναμης 34, Η συνολική εκλογική κρατική χρηματοδότηση διατίθεται στους δικαιούχους στο μεγαλύτερο μέρος της μετά την προκήρυξη των εκλογών, βουλευτικών ή Ευρωπαϊκών, και πριν από τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας, με βάση τις επιδόσεις τους κατά την τελευταία αντίστοιχη αναμέτρηση, ενώ το υπόλοιπο μετά και σύμφωνα με την εκφρασμένη λαϊκή ετυμηγορία. Ποσοστό ίσο με το πενήντα τοις εκατό (50%) καταβάλλεται σε όσους σχηματισμούς εκπροσωπούνταν στη Βουλή που, 32 Άρθρο 3 παρ. 1 περίπτ. α) του ν. 3023/2002, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 του ν. 4304/ Άρθρο 3 παρ. 1 περίπτ. β) του ν. 3023/2002, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 του ν. 4304/ Άρθρο 3 παρ. 1 περίπτ. γ) του ν. 3023/2002, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 του ν. 4304/2014 και συμπληρώθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 30 του ν. 4325/2015 [«Εκδημοκρατισμός της Διοίκησης- Καταπολέμηση Γραφειοκρατίας και Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση. Αποκατάσταση αδικιών και άλλες διατάξεις» (ΕτΚ Α, φ. 47 της 11 ης Μαΐου 2015)]. 35 Στον Κανονισμό 1141/2014 το ποσό της χρηματοδότησης που κατανέμεται ισόποσα μεταξύ των δικαιούχων ανέρχεται στο δέκα πέντε τοις εκατό (15%) του συνόλου και το υπόλοιπο ογδόντα πέντε (85%) διατίθεται αναλογικά με το ποσοστό των εκλεγμένων βουλευτών τους (άρθρο 19). 15

16 κατά περίπτωση, διαλύθηκε και το δέκα τοις εκατό (10%) σε εκείνους που εκπροσωπούνται στο θητεύον αντιπροσωπευτικό σώμα με βάση την εκλογική τους δύναμη 36. Το υπόλοιπο σαράντα τοις εκατό (40%) της συνολικής εκλογικής χρηματοδότησης καταβάλλεται μετά τις εκλογές, δικαιούχοι του είναι εκείνοι που συγκέντρωσαν το ποσοστιαίο «κατώφλι» των εγκύρων ψηφοδελτίων και όσοι πέτυχαν ή διατηρούν κοινοβουλευτική εκπροσώπηση Η αναπροσαρμογή των ποσοστών που διατίθενται στις διακριτές κατανομές της κρατικής, τακτικής και εκλογικής, χρηματοδότησης πρέπει να είναι στόχος και επιδίωξη κάθε νομοθετικής πρωτοβουλίας για τη μετάβαση στην επόμενη, την τέταρτη, γενιά του δικαίου των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων. Την επιβάλλουν η προβολή του ισχύοντος συστήματος στους συνταγματικούς καθορισμούς του 38. Το ποσοστό της τακτικής που κατανέμεται με βάση την εκλογική δύναμη θεωρείται εύλογο να μειωθεί και να αυξηθεί, αντίστοιχα, εκείνο που διανέμεται ισόποσα. Έτσι, οι μεγάλοι σχηματισμοί δεν θα είναι οι προνομιούχοι ενός συστήματος που ευνοεί τους ισχυρούς σε βάρος των σχηματισμών με μικρή, αλλά πάντως υπολογίσιμη, απήχηση στις τάξεις του εκλογικού σώματος, επιτρέποντας, αν δεν διευκολύνει κιόλας, την «τσιμεντοποίηση» του κομματικού και, σε απώτερη αναγωγή, του πολιτικού συστήματος. Εξάλλου, η εκλογική χρηματοδότηση κατευθύνεται στο μεγαλύτερο μέρος της κατανομής της πριν από την προκηρυχθείσα εκλογική αναμέτρηση σε όσους είχαν πετύχει να αναδείξουν αντιπροσώπους στη Βουλή που διαλύθηκε. Έτσι, αποκλείονται τόσο οι σχηματισμοί με υπολογίσιμη εκλογική απήχηση, η οποία δεν τους εξασφάλισε όμως κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, όσο και οι νεοπαγείς. Αλλά και το διόλου ευκαταφρόνητο υπόλοιπο ποσοστό της κατανέμεται μετεκλογικά κατά τρόπο που, αν δεν επιτείνει, διαιωνίζει τις ανισότητες. Πρέπει, γι αυτό, να μειωθεί η εκλογική χρηματοδότηση που διατίθεται προεκλογικά και να αναγνωριστεί η σημασία της νωπής λαϊκής ετυμηγορίας στην κατανομής της Άρθρο 3 παρ. 2 περίπτ. α) του ν. 3023/2002, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 του ν. 4304/ Άρθρο 3 παρ. 2 περίπτ. β) του ν. 3023/2002, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 του ν. 4304/ Βλ. παραπάνω τη σημ Βλ. Θ. Ξηρού, όπ.π. (σημ. 12), σ. 294 επ. 16

17 Γ. Η αρχή της διαφάνειας 22. Ο συντακτικός νομοθέτης κατοχυρώνει ρητά στην αναθεώρηση του 2001 τη διαφάνεια στις εκλογικές δαπάνες και, εν γένει, την οικονομική διαχείριση, μεταξύ άλλων και των πολιτικών κομμάτων, ως αρχή, εξουσιοδοτώντας τον κοινό (νομοθέτη) να ορίσει τις εγγυήσεις της 40. Η πρωτοβουλία προσέδωσε συνταγματική περιωπή σε μια, καταρχήν κατευθυντήρια, επιλογή, η οποία έως τότε καταλάμβανε, ερμηνευτικά, τα οικονομικά των πολιτικών κομμάτων. Οι δύο συνιστώσες της διαφάνειας, η δημοσιότητα και ο έλεγχος 41, αποτελούν σταθερά διακριτά κεφάλαια στα νομοθετήματα και των τριών γενιών του δικαίου τους. Η διαφάνεια στην, εν γένει, οικονομική διαχείριση των πολιτικών κομμάτων και των συνασπισμών τους είναι νόμισμα με δύο όψεις. Η πρώτη αφορά την οικονομική οργάνωση και τη λειτουργία στο εσωτερικό τους, απευθύνεται, κατεξοχήν αν όχι αποκλειστικά, στα μέλη και απορρέει, πρωταρχικά, από τη δημοκρατική συγκρότηση του ισχύοντος πολιτεύματος (άρθρο 1 παρ. 2 και 110 παρ. 1 Συντ.), σε συνδυασμό με τη δημοκρατική ρήτρα του δικαιώματος στην πολιτική συσσωμάτωση (άρθρο 29 παρ. 1 Συντ.) 42. Η άλλη (όψη) έχει αποδέκτες την κοινωνία και την Πολιτεία, ερείδεται στην παρ. 2 του άρθρου 29 Συντ. και η συστηματική της ένταξη συνδέει ευθέως την αρχή με το δικαίωμα στην κρατική χρηματοδότηση. 23. Η δημοσιότητα της οικονομικής, ετήσιας και εκλογικής, διαχείρισης των πολιτικών κομμάτων και των συνασπισμών τους, εφόσον λάμβαναν κρατική χρηματοδότηση, εξασφαλίζονταν στο παρελθόν με την τήρηση βιβλίου εσόδωνδαπανών, καθώς επίσης τη δημοσίευση του ετήσιου ισολογισμού και ειδικής έκθεσης (εσόδων-δαπανών) εντός καθορισμένης προθεσμίας από την έναρξη του 40 Βλ. Ευάγ. Βενιζέλου, Το αναθεωρητικό κεκτημένο. Το συνταγματικό φαινόμενο στον 21 ο αιώνα και η εισφορά της αναθεώρησης του 2001, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2002, σ. 275 επ. και Θ. Ξηρού, Η αναθεωρημένη παρ. 2 του άρθρου 29 Συντ., στον τόμο: του ιδίου, όπ.π. (σημ. 12), σ. 32 επ. Βλ., επίσης, Γ. Παπαδημητρίου, όπ.π. (σημ. 15), σ. 77 επ. και Θ. Ξηρού, Η τρίτη γενιά του δικαίου των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων (ν. 3023/2002), στον τόμο: του ιδίου, όπ.π. (σημ. 12), σ. 250 επ. 41 Βλ., αντί άλλων, Γ. Παπαδημητρίου, όπ.π., σ. 77 επ. και Θ. Ξηρού, Η τρίτη γενιά, όπ.π., σ. 250 επ. 42 Βλ. στο δικαίωμα πολιτικής συσσωμάτωσης, V, Α, 20 επ. και Χ. Ανθόπουλου, Πολιτικά κόμματα και Δημοκρατία. Στοιχεία για μια επανερμηνεία του άρθρου 20 παρ. 1 Συντ. (ανάτυπο), ΕφημΔΔ 2 (2015), σ. 161 επ. 17

18 ημερολογιακού έτους και, αντίστοιχα, τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας 43. Μετά τη θέσπιση του ν. 4304/2014 οι χρηματοδοτούμενοι τηρούν 44 στην έδρα τους λογιστικά βιβλία Γ Κατηγορίας 45, όπου καταχωρούν και μηχανογραφούν πλήρως, κατά κατηγορία και κατ έτος, τα έσοδα και τις δαπάνες τους, διακριτά δε αναγράφονται τα αντίστοιχα εκλογικά. Καταρτίζουν, επίσης, ετήσιο προϋπολογισμό, απολογισμό και ισολογισμό, που υποβάλλονται για έλεγχο στην ομώνυμη Επιτροπή. Δεν απαιτείται όμως δημοσίευση, αρκεί, πλέον, μόνον η ανάρτηση Ο έλεγχος της, εν γένει, οικονομικής διαχείρισης οργανώθηκε σε νέα βάση 47, με κύριες επιλογές την ενότητα της διαδικασίας για όλες τις επιμέρους εκφάνσεις του πολιτικού χρήματος και την κατάργηση της αποκεντρωμένης μορφής του κατά τη διάρκεια του εκλογικού αγώνα 48. Μεταβλήθηκαν, επίσης, ο αριθμός και η προέλευση των μελών του ειδικού οργάνου 49. Η παράθεση των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής αποκαλύπτει γιγαντισμό και υπερσυγκέντρωση. Κορμό τους συνεχίζει να αποτελεί ο έλεγχος της, ετήσιας και εκλογικής, οικονομικής διαχείρισης, δεν τάσσεται όμως προθεσμία για την ολοκλήρωση του. Εξοπλίζεται, επίσης, με ευρύ κύκλο αρμοδιοτήτων, μεταξύ των οποίων και κυρωτικές Άρθρα 18 και 19 του ν. 3023/2002, όπως είχαν τροποποιηθεί και ίσχυσαν. 44 Χωρίς διακρίσεις μεταξύ δικαιούχου και μη (δικαιούχου) κρατικής χρηματοδότησης. 45 Ή, ορθότερα, «διπλογραφικά βιβλία», όπως επισημαίνεται η Επιστημονική Υπηρεσίας της Βουλής στην Έκθεσή της επί του σχεδίου νόμου της 13 ης Οκτωβρίου 2014, Παρατήρηση 4, σ Άρθρο 21 παρ. 2 περίπτ. ιδζ) του ν. 3023/2002, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 19 του ν. 4304/ Στο άρθρο 21 του ν. 3023/2002, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 19 του ν. 4304/ Η οποία διενεργούνταν από τοπικές επιτροπές σε επίπεδο νομού. Επιλαμβάνονταν έγγραφων και επώνυμων καταγγελιών σχετικών με την παραβίαση της ισχύουσας νομοθεσίας (άρθρο 21 παρ. 9 του ν. 3023/2003). Για τον αποκεντρωμένο έλεγχο, βλ. Θ. Ξηρού, Η τρίτη γενιά, στον τόμο: του ιδίου, όπ.π. (σημ. 12), σ. 252 επ. 49 Άρθρο 21 παρ. 1 του ν. 3023/2002, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 2 του άρθρου 19 του ν. 4304/2014, σε συνδυασμό αφενός με την περίπτ. ιε) της παρ. 1 του άρθρου 1 του ν. 3023/2002, όπως προστέθηκε με το άρθρο 1 του ν. 4304/2014, και αφετέρου του άρθρου 3Α του ν. 3213/2003 [«Δήλωση και έλεγχος περιουσιακής κατάστασης βουλευτών, δημοσίων λειτουργών και υπαλλήλων, ιδιοκτητών μέσων μαζικής ενημέρωσης και άλλων κατηγοριών προσώπων» (ΕτΚ Α, φ. 309 της 31 ης Δεκεμβρίου 2003)], το οποίο προστέθηκε με το άρθρο 225 του ν. 4281/2014 [«Μέτρα στήριξης και ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, οργανωτικά θέματα του Υπουργείου Οικονομικών και άλλες διατάξεις» (ΕτΚ Α, φ. 160 της 8 ης Αυγούστου 2014)]. 50 Βλ. Θ. Ξηρού, όπ.π. (σημ. 14). 18

19 25. Στα ζητήματα της διαφάνειας στην οικονομική διαχείριση του κομματικού συστήματος οι, κατά καιρούς, παρεμβάσεις του κοινού νομοθέτη εξασφάλισαν ένα ικανοποιητικό, κατά βάση, κεκτημένο, στο οποίο κάθε νέα πρωτοβουλία του πρέπει να εισφέρει ενισχυτικά και να προσθέτει κανονιστικά. Στόχο και επιδίωξή του πρέπει, εν πρώτοις, να έχει την επαύξηση της δημοσιότητας, ιδίως μέσω της αξιοποίησης των σύγχρονων τεχνολογιών, σε συνδυασμό με την υποχώρηση, ενδεχομένως και την εγκατάλειψη, ορισμένων από τα, γνωστά και παραδοσιακά, μέσα για την επίτευξή της. Επιβάλλεται, επίσης, η θωράκιση του ελέγχου, ώστε να καταστεί, πραγματικά, επίκαιρος, αξιόπιστος και, προπάντων, αποτελεσματικός, μέσω της ανασύνθεσης των αρμοδίων οργάνων, της ενίσχυσης, με υλικά μέσα και αρμοδιότητες, του ρόλου τους, και, βέβαια, της αναγνώρισης της δυνατότητάς τους να ενεργοποιούνται αυτεπαγγέλτως. VI. Συρροή 26. Δικαιούχοι της κρατικής χρηματοδότησης είναι τα πολιτικά κόμματα και οι συνασπισμοί τους, δηλαδή οι σχηματισμοί που προκύπτουν από την άσκηση του δικαιώματος πολιτικής συσσωμάτωσης (άρθρο 29 παρ. 1 Συντ.). Η ίδρυση πολιτικού κόμματος αποτελεί επιμέρους εκδήλωση της συμμετοχής στην πολιτική ζωή (άρθρο 5 παρ. 1 Συντ.) και μέσο για την πραγμάτωση της πολιτικής ελευθερίας. Εκδήλωση και μέσο, υπό τις συγκεκριμένες μορφές τους, συνυφαίνονται, άρρηκτα, με το πολιτικό δικαίωμα στην κρατική χρηματοδότηση. Εξάλλου, οι ψηφοφόροι καλούνται να επιλέξουν συνδυασμό, πολιτικού κόμματος ή συνασπισμού περισσότερων συνεργαζόμενων και να σταυροδοτήσουν καθορισμένο αριθμό υποψηφίων του. Οι ανάγκες των συνδυασμών κατά τη διάρκεια του εκλογικού αγώνα καλύπτονται, προνομιακά, με πόρους προερχόμενους από τον κρατικό προϋπολογισμό. Συνεπώς, η διάθεσή τους συνέχεται, άρρηκτα, με το δικαίωμα του εκλέγεσθαι (άρθρο 55 Συντ.) και εγγυάται την άσκηση του δικαιώματος της ψήφου (άρθρο 51 παρ. 3 και 102 παρ. 2 πρότ. 2 Συντ.). VII. Περιορισμοί-Στέρηση 27. Το πολιτικό δικαίωμα στην κρατική χρηματοδότηση θεμελιώνει αξίωση έναντι του κράτους για τη διάθεση πόρων από τον κρατικό προϋπολογισμό. Φορείς του δεν είναι όμως το σύνολο των πολιτικών κομμάτων ή των συνασπισμών τους, ακόμη 19

20 και εάν έχουν συσταθεί νόμιμα, αλλά μόνον όσα πληρούν τις νομοθετικά καθορισμένες προϋποθέσεις, των οποίων η συνταγματική συμβατότητα ελέγχεται ακυρωτικά. Η εξαίρεση από τους δικαιούχους της κρατικής χρηματοδότησης επέρχεται συνεπεία της μη πλήρωσης των νομοθετημένων προϋποθέσεων και συνιστά εγγενή, αλλά καθόλα θεμιτό, περιορισμό κατά την οργάνωση της άσκησης του δικαιώματος. 28. Όταν τα πολιτικά κόμματα ή οι συνασπισμοί τους παραβιάζουν νομοθετημένες υποχρεώσεις, επιβάλλονται σε βάρος τους, μεταξύ άλλων, και διοικητικές κυρώσεις. Η σχετική αρμοδιότητα ανατέθηκε, εν πρώτοις, στον Πρόεδρο της Βουλής 51 και, εντελώς, πρόσφατα μεταβιβάστηκε στην Επιτροπή Ελέγχου υπό τη νέα της σύνθεση 52. Στη συντριπτική πλειονότητά τους έχουν τη μορφή του διοικητικού προστίμου σε βάρος των δικαιούχων της κρατικής χρηματοδότησης 53, το ύψος του υπολογίζεται σε ποσοστό της, μπορεί να φθάσει έως το σαράντα τοις εκατό (40%), και η επιβολή του γεννά διοικητικές διαφορές ουσίας που επιλύονται, σε πρώτο και τελευταίο βαθμό, από το Συμβούλιο της Επικρατείας 54. Το πρόστιμο παρακρατείται από το διατιθέμενο ποσό το επόμενο έτος, επιφέροντας ισόποση μείωση της αναλογούσας κρατικής χρηματοδότησης. Η επιβολή και η είσπραξή του δεν αποτελούν, κατά νομική ακριβολογία, περιορισμό του δικαιώματος. 29. Στην περίπτωση υπέρβασης του ανωτάτου ορίου των εκλογικών δαπανών σε ποσοστό μεγαλύτερο του πενήντα τοις εκατό (50%) μαζί με το διοικητικό πρόστιμο επιβάλλεται η στέρηση της τακτικής χρηματοδότησης του επόμενου έτους 55. Εξάλλου, εάν οι αξιόποινες πράξεις της δημόσιας υποκίνησης βίας ή μίσους και του δημόσιου εγκωμιασμού ή της άρνησης εγκλημάτων 56 τελεστούν προς όφελος ή για λογαριασμό ένωσης προσώπων, από φυσικό πρόσωπο που ενεργεί ατομικά ή ως μέλος οργάνου της 51 Την κύρωση επιβάλλει με αιτιολογημένη απόφασή του μετά την υποβολή της τελικής έκθεσης της Επιτροπής Ελέγχου (άρθρο 23 παρ. 3 του ν. 3023/2002). 52 Άρθρο 21 παρ. 2 περίπτ. β) του ν. 3023/2002, όπως αντικαταστάθηκε από την παρ. 2 του άρθρου 19 του ν. 4304/ Άρθρο 24 του ν. 3023/ Άρθρο 23 παρ. 5 του ν. 3023/ Άρθρο 25 παρ. 6 του ν. 3023/ Οι εν λόγω αξιόποινες πράξεις προβλέπονται, αντίστοιχα, στα άρθρα 1, 2 και 3 του ν. 4285/2014 [«Τροποποίηση του ν. 927/1979 (Α 139) και προσαρμογή του στην απόφαση-πλαίσιο 2008/913/ΔΕΥ της 28 ης Νοεμβρίου 2008, για την καταπολέμηση ορισμένων μορφών και εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας μέσω του ποινικού δικαίου (L 328) και άλλες διατάξεις» (ΕτΚ Α, φ. 191 της 19 ης Σεπτεμβρίου 2014), τα οποία αντικατέστησαν τα άρθρα 1 και 2 του ν. 927/

21 και ο τελών παραπεμφθεί αμετάκλητα σε δίκη, επιβάλλεται, με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και του, κατά περίπτωση, συναρμοδίου (Υπουργού), ως διοικητική κύρωση σε βάρος της ένωσης, μεταξύ άλλων, ο αποκλεισμός από δημόσιες επιχορηγήσεις ή ενισχύσεις επί έναν έως έξι μήνες 57. Με την ίδια κύρωση τιμωρείται, επίσης, η έλλειψη εποπτείας και ελέγχου που κατέστησε δυνατή την τέλεση των ίδιων αξιόποινων πράξεων για λογαριασμό ή επ ωφελεία ένωσης προσώπων Όταν ασκηθεί ποινική δίωξη και επιβληθεί προσωρινή κράτηση σε βάρος του Αρχηγού ή του Προέδρου της κοινοβουλευτικής ομάδας ή εκείνου που ασκεί την πραγματική διεύθυνση πολιτικού κόμματος ή περισσότερων από το ένα πέμπτο είτε των βουλευτών είτε των ευρωβουλευτών είτε των μελών του κεντρικού οργάνου διοίκησης για τα εγκλήματα της συγκρότησης και της ένταξης σε εγκληματική οργάνωση (άρθρο 187 ΠΚ), καθώς επίσης της τέλεσης τρομοκρατικών πράξεων (άρθρο 187Α ΠΚ) και οι πράξεις τελούνται στο πλαίσιο της δράσης του κόμματος ή στο όνομά του, επιβάλλεται η αναστολή στην καταβολή της κρατικής χρηματοδότησης, τακτικής, εκλογικής και της οικονομικής ενίσχυσης για ερευνητικούς και επιμορφωτικούς σκοπούς 59. Την απόφαση λαμβάνει σε ονομαστική ψηφοφορία η Ολομέλεια της Βουλής με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των μελών της και αφού προηγηθεί ενημέρωση από την Εισαγγελία του Αρείου Πάγου των συναρμόδιων Υπουργών, Εσωτερικών, Οικονομικών και Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων 60. Οι τελευταίοι εκδίδουν την, αμιγώς διαπιστωτικού περιεχομένου, πράξη επιβολής του μέτρου 61, ενώ διατάσσουν την άρση του, εάν εκδοθεί αμετάκλητο 57 Άρθρο 4 παρ. 1 του ν. 927/1979, που προστέθηκε με το άρθρο 4 του ν. 4285/2014. Η διάρκεια του αποκλεισμού μπορεί να διπλασιαστεί σε περίπτωση υποτροπής. 58 Άρθρο 4 παρ. 2 του ν. 927/1979, το οποίο προστέθηκε με το άρθρο 4 του ν. 4285/ Άρθρο 7Α παρ. 1 του ν. 3023/2002, το οποίο προστέθηκε με το άρθρο 23 στο ν. 4203/2013 [«Ρυθμίσεις θεμάτων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και άλλες διατάξεις» (ΕτΚ Α, φ. 235 της 1 ης Νοεμβρίου 2013)]. 60 Άρθρο 7 Α παρ. 3 πρότ. 2 του ν. 3023/2002, όπως ισχύει. 61 Η οποία στην απόφαση 83/2014 της Επιτροπής Αναστολών του Συμβουλίου της Επικρατείας δεν θεωρήθηκε εκτελεστή διοικητική πράξη. Το εκτελεστό της χαρακτήρα δέχθηκε, αντιθέτως, η Ολομέλεια στην απόφασής της 518/2015. Για τις δύο αποφάσεις, βλ. αμέσως παρακάτω

22 απαλλακτικό βούλευμα ή όμοια αθωωτική απόφαση 62. Τότε τα παρακρατηθέντα ποσά καταβάλλονται, για την ακρίβεια επιστρέφονται, ατόκως στον δικαιούχο. 31. Ανεξαρτήτως της διατύπωσης που προκρίνει ο κοινός νομοθέτης για να οριοθετήσει εννοιολογικά το μέτρο στις τρεις διακριτές μεταξύ τους περιπτώσεις, οι συνέπειες από την επιβολή του είναι οι ίδιες. Το βαρυνόμενο με τη στέρηση ή με τον αποκλεισμό ή με την αναστολή πολιτικό κόμμα δεν λαμβάνει για ορισμένο, κατά κανόνα καθορισμένο χρονικά, διάστημα κρατική χρηματοδότηση. Αν και συνεχίζει να πληροί τις προϋποθέσεις της ισχύουσας νομοθεσίας που εξασφαλίζουν την αναγνώρισή του ως δικαιούχου της, δεν του διατίθενται τα αναλογούντα ποσά. Πρόκειται για πρόσκαιρη και πάντως προσωρινή διακοπή στην καταβολή τους, δηλαδή στην υλική αξίωση του πολιτικού δικαιώματος στην κρατική χρηματοδότηση. Συνεπώς, δεν συνιστά, κατά νομική ακριβολογία, στέρησή του, η οποία άλλωστε δεν θα ήταν και συνταγματικά θεμιτή. Κωλύει, κατ αποτέλεσμα, την άσκηση του δικαιώματος και πρέπει, γι αυτό, να εκληφθεί στην πράξη ως περιορισμός του. Απομένει, λοιπόν, να εξεταστεί, εάν θεωρείται θεμιτός. Σημειώνεται ότι τη νομολογία έχει απασχολήσει μόνον η αναστολή στην καταβολή της κρατικής χρηματοδότησης σε ακυρωτική διαφορά με αιτούντα τον «Λαϊκό Σύνδεσμο-Χρυσή Αυγή». Κρίνοντάς την, το Συμβούλιο της Επικρατείας εξέδωσε τις αποφάσεις 83/2014 της Επιτροπής Αναστολών 63 και 518/2015 της Ολομέλειας Ερευνητέο είναι, εν πρώτοις, εάν η παρασχεθείσα συνταγματικά εξουσιοδότηση για την έκδοση οργανικού νόμου, περιλαμβάνει και την προσωρινή διακοπή στην καταβολή της κρατικής χρηματοδότησης. Παρά το γεγονός ότι, το μέτρο συστηματικά και λειτουργικά, εκφεύγει του καθορισμού των δικαιούχων και συνιστά εξαίρεση εντός του κύκλου τους, δεν χωρεί αμφιβολία ότι η κατοχύρωσή του μπορεί, καταρχήν, να αποτελέσει αντικείμενο νομοθετικής πρωτοβουλίας. Έτσι, αναγνωρίζεται, 62 Άρθρο 7 Α παρ. 2 του ν. 3023/2002, όπως ισχύει. 63 Βλ. ΘΠΔΔ 8-9 (2014), σ. 748 επ., με παρατηρήσεις Θ. Ξηρού [Η αναστολή στην καταβολή κρατικής χρηματοδότησης σε δικαιούχο πολιτικό κόμμα ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Η πρώτη δοκιμασία του άρθρου 7Α του ν. 3023/2002 στην απόφαση 83/2014 της Επιτροπής Αναστολών, σ. 751 επ.]. 64 Βλ. ΕφημΔΔ 1 (2015), σ. 41 επ. και Θ. Ξηρού, Η αναστολή στην καταβολή της κρατικής χρηματοδότησης σε δικαιούχο πολιτικό κόμμα ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Η δεύτερη και τελευταία(;) δοκιμασία του άρθρου 7Α του ν. 3023/2002 στην απόφαση 518/2015 της Ολομέλειας, ΕφημΔΔ 5 (2015), σ. 626 επ. 22

Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/ Οι θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος

Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/ Οι θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος Εισαγωγή στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Α εξάμηνο 2015/2016 Ν. Κανελλοπούλου Αναπλ. Καθηγ. Συνταγματικού Δικαίου Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/2008 Διάγραμμα του

Διαβάστε περισσότερα

Αριθμ /2017, ΦΕΚ 3993/Β/

Αριθμ /2017, ΦΕΚ 3993/Β/ 1 Αριθμ. 38405/2017, ΦΕΚ 3993/Β/15.11.2017 Κατανομή κρατικής οικονομικής ενίσχυσης έτους 2017 (ε δόση) στα δικαιούχα πολιτικά κόμματα και συνασπισμούς πολιτικών κομμάτων. Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ Έχοντας

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδα 1 από 5. Τ

Σελίδα 1 από 5. Τ Σελίδα 1 από 5 ΔΕΟ 10 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ- ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΤΟΜΟΙ Α & Α1 & Β ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ 1. Τι είναι κράτος; Κράτος: είναι η διαρκής σε νομικό πρόσωπο οργάνωση λαού

Διαβάστε περισσότερα

Βουλή είναι εξοπλισμένη με αναθεωρητική αρμοδιότητα. Το ερώτημα συνεπώς που τίθεται αφορά την κατά χρόνον αρμοδιότητα αυτού τούτου του αναθεωρητικού

Βουλή είναι εξοπλισμένη με αναθεωρητική αρμοδιότητα. Το ερώτημα συνεπώς που τίθεται αφορά την κατά χρόνον αρμοδιότητα αυτού τούτου του αναθεωρητικού ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ Η πρώτη σύνοδος αναθεωρητικής Βουλής και η λειτουργία τμήματος διακοπής των εργασιών της Βουλής : Η περίπτωση της Ζ Αναθεωρητικής Βουλής (συμβολή στην ερμηνεία των άρθρων 40, 64, 71

Διαβάστε περισσότερα

Συνταγματικό Δίκαιο Ασκήσεις

Συνταγματικό Δίκαιο Ασκήσεις Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Συνταγματικό Δίκαιο Λίνα Παπαδοπούλου Νομική Α.Π.Θ. Θεσσαλονίκη, Οκτώβριος 2013 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

Δικαίωμα στην εκπαίδευση. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου

Δικαίωμα στην εκπαίδευση. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 12 η : Δικαίωμα στην εκπαίδευση Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Κατανομή κρατικής οικονομικής ενίσχυσης έτους 2015 (α δόση) στα δικαιούχα πολιτικά κόμματα και συνασπισμούς πολιτικών κομμάτων.

ΘΕΜΑ: Κατανομή κρατικής οικονομικής ενίσχυσης έτους 2015 (α δόση) στα δικαιούχα πολιτικά κόμματα και συνασπισμούς πολιτικών κομμάτων. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ Α. ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Κ.Υ. Β. ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒ/ΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα 23 Απριλίου 2018 Αριθμ. Πρωτ

Αθήνα 23 Απριλίου 2018 Αριθμ. Πρωτ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ & ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΛΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΛΟΓΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.4271, 25/2/2011 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΝΟΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΓΡΑΦΗ, ΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΣΥΝΑΦΗ ΘΕΜΑΤΑ

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.4271, 25/2/2011 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΝΟΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΓΡΑΦΗ, ΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΣΥΝΑΦΗ ΘΕΜΑΤΑ ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΝΟΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΓΡΑΦΗ, ΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΣΥΝΑΦΗ ΘΕΜΑΤΑ -------------------------------- Η Βουλή των Αντιπροσώπων ψηφίζει ως ακολούθως: Συνοπτικός τίτλος. 1. Ο

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ & ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ ΚΑΙ Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ & ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ ΚΑΙ Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Διεύθυνση Μέσων Ενημέρωσης Τμήμα Οπτικοακουστικών Μέσων και Αρχείων Δ/ΝΣΗ: Φραγκούδη 11 & Αλ. ΠάντουΚαλλιθέα Τ.Κ.:

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Κατανομή κρατικής οικονομικής ενίσχυσης έτους 2017 (β δόση) στα δικαιούχα πολιτικά κόμματα και συνασπισμούς πολιτικών κομμάτων.

ΘΕΜΑ: Κατανομή κρατικής οικονομικής ενίσχυσης έτους 2017 (β δόση) στα δικαιούχα πολιτικά κόμματα και συνασπισμούς πολιτικών κομμάτων. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ Α. ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒ/ΣΗΣ & ΕΚΛΟΓΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΛΟΓΩΝ Β. ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Κ.Υ.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ Χαροκόπου 2 & Λεωφ. Συγγρού 196 176 71 Καλλιθέα, Αθήνα Tηλ. : 210 9545000 Φαξ: 210 3615634 Ε-mail: pressoffice@anexartitoiellines.gr Ιστοσελίδα: http://www.anexartitoiellines.gr Τρίτη, 21 Ιουνίου 2016

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟΥ

ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟΥ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ Στο Τρίτο Μέρος του συνταγματικού κειμένου της 12 ης συντακτικός νομοθέτης αναφέρεται στα όργανα του Κράτους. Οκτωβρίου 1992, ο Α) Η Βουλή Το άρθρο 77 κατοχυρώνει

Διαβάστε περισσότερα

-Να καταργεί διατάξεις που δεν ανταποκρίνονται στη σημερινή πραγματικότητα

-Να καταργεί διατάξεις που δεν ανταποκρίνονται στη σημερινή πραγματικότητα ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΝΑΙΝΕΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ Είναι ανάγκη για μια γενναία συνταγματική αναθεώρηση, που θα σηματοδοτεί τη νέα εποχή στην οποία πρέπει να προχωρήσει η χώρα. Χρειαζόμαστε ένα Σύνταγμα

Διαβάστε περισσότερα

Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα.

Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Ο κατάλογος των δικαιωμάτων αυτών αποτελεί τη βασική κατοχύρωση

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΥΣΣΩΜΑΤΩΣΗΣ

ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΥΣΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΥΣΣΩΜΑΤΩΣΗΣ Βιβλιογραφία Χ. Ανθόπουλου, Η εσωτερική δημοκρατία στα πολιτικά κόμματα. Σκέψεις με αφορμή την ΑΠ 590/2009 (ανάτυπο), ΕφημΔΔ 3 (2009), σ. 300 επ. του ιδίου, Πολιτικά

Διαβάστε περισσότερα

Συνταγματικό Δίκαιο. Ενότητα 8: Συντακτική Εξουσία και Αναθεωρητική Λειτουργία

Συνταγματικό Δίκαιο. Ενότητα 8: Συντακτική Εξουσία και Αναθεωρητική Λειτουργία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 8: Συντακτική Εξουσία και Αναθεωρητική Λειτουργία Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Σχολής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 4: Πηγές του Δικαίου

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 4: Πηγές του Δικαίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 4: Πηγές του Δικαίου Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Σχολής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους 19 ος Διαγωνισμός ΕΣΔΔ 2 ος Διαγωνισμός ΕΣΤΑ Σάββατο 09 Δεκεμβρίου 2006

Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους 19 ος Διαγωνισμός ΕΣΔΔ 2 ος Διαγωνισμός ΕΣΤΑ Σάββατο 09 Δεκεμβρίου 2006 Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους 19 ος Διαγωνισμός ΕΣΔΔ 2 ος Διαγωνισμός ΕΣΤΑ Σάββατο 09 Δεκεμβρίου 2006 Θέμα 2 ον : Η δικαστική λειτουργία αποτελεί μία από τις τρεις θεμελιώδεις λειτουργίες του κράτους.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ

ΑΠΟΦΑΣΗ Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ Α. ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒ/ΣΗΣ & ΕΚΛΟΓΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΛΟΓΩΝ Β. ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

9. Έννοια του κράτους... 11 10. Στοιχεία του κράτους... 12 11. Μορφές κρατών... 15 12. Αρχές του σύγχρονου κράτους... 17

9. Έννοια του κράτους... 11 10. Στοιχεία του κράτους... 12 11. Μορφές κρατών... 15 12. Αρχές του σύγχρονου κράτους... 17 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ι ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Α. ΔΙΚΑΙΟ ΕΝΝΟΙΑ, ΚΛΑΔΟΙ, ΠΗΓΕΣ 1. Τι είναι δίκαιο... 1 2. Θετικό και φυσικό δίκαιο... 2 3. Δίκαιο και ηθική... 3 4. Δίκαιο - εθιμοτυπία - συναλλακτικά ήθη... 3 5. Δίκαιο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΤΟΣ:

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΤΟΣ: ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΤΟΣ: 2009-2010 ΘΕΜΑ: «Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ» ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΦΥΤΡΟΥ ΛΥΔΙΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Πρόλογος 2. Ο Κανονισμός της βουλής 3. Η αρχή της αυτονομίας 4. Περιεχόμενο

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Μέρος Ι Συνταγματικό Δίκαιο... 17

Περιεχόμενα. Μέρος Ι Συνταγματικό Δίκαιο... 17 Περιεχόμενα Πρόλογος... 15 Μέρος Ι Συνταγματικό Δίκαιο... 17 1 Πολίτευμα...19 Θεωρία... 19 1. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ... 19 Το κράτος... 20 Το πολίτευμα... 21 Το συνταγματικό δίκαιο... 21 2. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Ν. 3126/2003 ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΩΝ»

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Ν. 3126/2003 ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΩΝ» ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Ν. 3126/2003 ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΩΝ» Όπως αναφέρεται στην από 19 Οκτωβρίου 2010, προς την Βουλή των Ελλήνων, Έκθεση της Ειδικής Μόνιμης

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΑ 93/109/EK ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

ΟΔΗΓΙΑ 93/109/EK ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Αριθ. L 329/34 Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκων Κοινοτήτων 30. 12. 93 ΟΔΗΓΙΑ 93/109/EK ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 6ης Δεκεμβρίου 1993 για τις λεπτομέρειες άσκησης του δικαιώματος του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 28.11.2014 COM(2014) 715 final 2014/0339 (COD) Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την κατάργηση ορισμένων πράξεων στον τομέα της αστυνομικής

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 8 η : Η Βουλή

Ενότητα 8 η : Η Βουλή ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 8 η : Η Βουλή Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΥΛΗ ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΩΝ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ 2015-2016

ΥΛΗ ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΩΝ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ 2015-2016 ΥΛΗ ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΩΝ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ 2015-2016 Γενικές Αρχές Αστικού Δικαίου Ι. Έννοια και λειτουργία του δικαίου πηγές κανόνες δικαίου. ΙΙ. Δικαίωμα : Έννοια διακρίσεις γένεση κτήση αλλοίωση απώλεια άσκηση.

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε πότε γίνονται εκλογές; Κάθε τέσσερα χρόνια, εκτός αν η Βουλή διαλυθεί νωρίτερα.

Κάθε πότε γίνονται εκλογές; Κάθε τέσσερα χρόνια, εκτός αν η Βουλή διαλυθεί νωρίτερα. Τι πρέπει να γνωρίζω για τη Βουλή Τι είναι η Βουλή; Είναι συλλογικό πολιτικό όργανο που αντιπροσωπεύει τον λαό. Αναδεικνύεται µε την ψήφο του εκλογικού σώµατος, δηλαδή όλων των ελλήνων πολιτών που έχουν

Διαβάστε περισσότερα

Αρχή της ισότητας. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου. Ενότητα 8 η : ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Αρχή της ισότητας. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου. Ενότητα 8 η : ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 8 η : Αρχή της ισότητας Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

7597/18 ΔΛ,ΔΛ/γομ/ΔΛ 1 DRI

7597/18 ΔΛ,ΔΛ/γομ/ΔΛ 1 DRI Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 12 Απριλίου 2018 (OR. en) Διοργανικός φάκελος: 2015/0907 (APP) 7597/18 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: PE 41 INST 134 FREMP 40 JUR 160 AG 4 Επιτροπή των Μονίμων

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα 1Ο Απριλίου 2013 ΠΡΟΣ

Αθήνα 1Ο Απριλίου 2013 ΠΡΟΣ ι i ιι Αθήνα 1Ο Απριλίου 2013 ΕΜΗΝΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΑ Ο ΕΣΑΓΈΛΕΥΣ ΤΟΥ ΑΡΕΟΥ ΠΑΓΟΥ ΤΜΗΜΑ ΔIΟΚΗΤιΚΟ ΤΗΛ. 2106411526 ΦΑΞ 2106411523 Αριθ. Πρωτ.: 1071 Αριθμός Γνωμοδότησης: 3/13 ΠΡΟΣ το Υπουργείο Οlκονομικών- Γενική

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014 ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014 Κεφάλαιο πρώτο: ΙΙ. Η διοίκηση, ΙΙΙ. Το διοικητικό δίκαιο (σελ. 16 25) Σκοπός των ως

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΑΡΜΟ ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ

ΟΙ ΑΡΜΟ ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ Α) Το νοµοθετικό έργο ΟΙ ΑΡΜΟ ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ Η παλαιότερη ιστορικά, αλλά και σηµαντικότερη αρµοδιότητα της Βουλής είναι η νοµοθετική, δηλαδή η θέσπιση γενικών και απρόσωπων κανόνων δικαίου. Τη νοµοθετική

Διαβάστε περισσότερα

669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ)

669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ) 669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ) Δικαίωμα για παροχή έννομης προστασίας κατά το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ. Εννοια και περιεχόμενο. Θέσπιση από τον κοινό νομοθέτη περιορισμών και προϋποθέσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΙΓΟΝ. Αθήνα 9 Νοεμβρίου 2018 Αριθμ. Πρωτ.: 63245

ΕΠΕΙΓΟΝ. Αθήνα 9 Νοεμβρίου 2018 Αριθμ. Πρωτ.: 63245 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ & ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΛΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΛΟΓΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: ΤΟ ΟΛΛΑΝΔΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ (Συνοπτική παρουσίαση) ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:ΦΩΤΗΣ ΜΟΡΦΟΠΟΥΛΟΣ

ΘΕΜΑ: ΤΟ ΟΛΛΑΝΔΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ (Συνοπτική παρουσίαση) ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:ΦΩΤΗΣ ΜΟΡΦΟΠΟΥΛΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ:ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:ΑΝΔΡΕΑΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΜΑ: ΤΟ ΟΛΛΑΝΔΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ (Συνοπτική παρουσίαση)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΙΠΛΩΜΑ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ, 2003-2004

Διαβάστε περισσότερα

Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/5799-2/ Γ Ν Ω Μ Ο Ο Τ Η Σ Η 7/2016

Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/5799-2/ Γ Ν Ω Μ Ο Ο Τ Η Σ Η 7/2016 Αθήνα, 31-10-2016 ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/5799-2/31-10-2016 ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Γ Ν Ω Μ Ο Ο Τ Η Σ Η 7/2016 Η Αρχή Προστασίας εδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα συνήλθε στην έδρα της την

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΜΟΛΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

ΓΝΩΜΟΛΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΝΩΜΟΛΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΕΡΩΤΗΜΑ Ερωτάται αν αν είναι στα πλαίσια ή όχι του Συντάγματος η εφαρμογή της παραγράφου 2 του άρθρου 139 του Κώδικα Δικαστικών Επιμελητών με την έκδοση της προβλεπόμενης Υπουργικής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕ ΨΗΦΟΥΣ ΑΝΑ ΔΙΑΤΑΞΗ ΣΤΗ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ ΤΗΣ 14 Ης ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΔΙΑΤΑΞΗ ΝΑΙ ΟΧΙ ΠΑΡΩΝ ΣΥΝΟΛΟ. (κατάργηση παραγράφου)

ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕ ΨΗΦΟΥΣ ΑΝΑ ΔΙΑΤΑΞΗ ΣΤΗ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ ΤΗΣ 14 Ης ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΔΙΑΤΑΞΗ ΝΑΙ ΟΧΙ ΠΑΡΩΝ ΣΥΝΟΛΟ. (κατάργηση παραγράφου) ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕ ΨΗΦΟΥΣ ΑΝΑ ΔΙΑΤΑΞΗ ΣΤΗ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ ΤΗΣ 14 Ης ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ Α ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ Κ.Ο. ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΔΙΑΤΑΞΗ ΝΑΙ ΟΧΙ ΠΑΡΩΝ ΣΥΝΟΛΟ Άρθρο 3 παρ. 1 προς την κατεύθυνση κατοχύρωσης της θρησκευτικής ουδετερότητας

Διαβάστε περισσότερα

(ΦΕΚ.) ΠΡΑΞΗ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ Κατεπείγουσα ρύθμιση για την οργάνωση της διαδικασίας διεξαγωγής του δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου του 2015.

(ΦΕΚ.) ΠΡΑΞΗ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ Κατεπείγουσα ρύθμιση για την οργάνωση της διαδικασίας διεξαγωγής του δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου του 2015. (ΦΕΚ.) ΠΡΑΞΗ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ Κατεπείγουσα ρύθμιση για την οργάνωση της διαδικασίας διεξαγωγής του δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου του 2015. Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Έχοντας υπόψη: 1.

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΧΕΔΙΟΥ ΝΟΜΟΥ ΕΥΡΩΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΧΕΔΙΟΥ ΝΟΜΟΥ ΕΥΡΩΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΧΕΔΙΟΥ ΝΟΜΟΥ ΕΥΡΩΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ 1. Εκλογή μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Η εκλογή των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις έδρες που κάθε φορά αναλογούν στην Ελλάδα, διενεργείται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων 26.1.2016 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά με τη θέσπιση μηχανισμού της ΕΕ για τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ(α.25παρ.3Σ) Με τον όρο γενικές συνταγµατικές αρχες εννοούµε ένα σύνολο

Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ(α.25παρ.3Σ) Με τον όρο γενικές συνταγµατικές αρχες εννοούµε ένα σύνολο εργασία 1η σχεδιαγραµµα 1)εισαγωγή:έννοια γενικών συνταγµατικών αρχών 2)ειδικότερα, η απαγόρευση κατάχρησης δικαιώµατος α)έννοια β)καθιέρωση της αρχής γ)εκταση εφαρµογής και σχέση α.25παρ3σ και 281 ΑΚ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΡΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΡΡΗΤΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ 1. ΟΙ ΙΣΧΥΟΥΣΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΣΕ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΥΠΕΡΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ (ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ)

Η ΑΡΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΡΡΗΤΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ 1. ΟΙ ΙΣΧΥΟΥΣΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΣΕ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΥΠΕΡΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ (ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ) Η ΑΡΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΡΡΗΤΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ 1. ΟΙ ΙΣΧΥΟΥΣΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΣΕ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΥΠΕΡΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ (ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ) Σύμφωνα με το άρθρο 19 του ελληνικού Συντάγματος: "1. Το απόρρητο των

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Κατανομή κρατικής οικονομικής ενίσχυσης έτους 2014 (γ δόση) στα δικαιούχα πολιτικά κόμματα. ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

ΘΕΜΑ: Κατανομή κρατικής οικονομικής ενίσχυσης έτους 2014 (γ δόση) στα δικαιούχα πολιτικά κόμματα. ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΤΕΠΕΙΓΟΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ Αθήνα 28 Νοεμβρίου 2014 ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Αριθ. πρωτ.: 46539 ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Κ.Υ. ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 11 η : Αρχή δεδηλωμένης Διορισμός πρωθυπουργού

Ενότητα 11 η : Αρχή δεδηλωμένης Διορισμός πρωθυπουργού ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 11 η : Αρχή δεδηλωμένης Διορισμός πρωθυπουργού Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Νομικής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 7 η : Αρχές της ψήφου και της ψηφοφορίας Το εκλογικό σύστημα Η αρχή του πολυκομματισμού

Ενότητα 7 η : Αρχές της ψήφου και της ψηφοφορίας Το εκλογικό σύστημα Η αρχή του πολυκομματισμού ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 7 η : Αρχές της ψήφου και της ψηφοφορίας Το εκλογικό σύστημα Η αρχή του πολυκομματισμού Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθ. Συνταγματικού

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νοµικών Θεµάτων 26.4.2012 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ (0046/2012) Αφορά: Αιτιολογηµένη γνώµη του γερµανικού Οµοσπονδιακού Συµβουλίου (Bundesrat) σχετικά µε την πρόταση

Διαβάστε περισσότερα

Εργασιακά Θέματα «Το νέο καθεστώς της Μεσολάβησης Διαιτησίας μετά τον Ν. 4303/2014»

Εργασιακά Θέματα «Το νέο καθεστώς της Μεσολάβησης Διαιτησίας μετά τον Ν. 4303/2014» Εργασιακά Θέματα «Το νέο καθεστώς της Μεσολάβησης Διαιτησίας μετά τον Ν. 4303/2014» ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Το νέο καθεστώς της Μεσολάβησης Διαιτησίας μετά τον Ν. 4303/2014 Συνοπτική παρουσίαση 3 2. Εισαγωγή. 5

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΩΠΙΟΝ ΠΑΝΤΟΣ ΑΡΜΟΔΙΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΚΑΙ ΑΡΧΗΣ ΕΞΩΔΙΚΗ ΔΗΛΩΣΗ, ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ

ΕΝΩΠΙΟΝ ΠΑΝΤΟΣ ΑΡΜΟΔΙΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΚΑΙ ΑΡΧΗΣ ΕΞΩΔΙΚΗ ΔΗΛΩΣΗ, ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ ΕΝΩΠΙΟΝ ΠΑΝΤΟΣ ΑΡΜΟΔΙΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΚΑΙ ΑΡΧΗΣ ΕΞΩΔΙΚΗ ΔΗΛΩΣΗ, ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ της Ομοσπονδίας Σωφρονιστικών Υπαλλήλων Ελλάδας (Ο.Σ.Υ.Ε.) που εδρεύει στον Κορυδαλλό Αττικής, στην οδό Σολωμού 2,

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Δημόσια νομικά πρόσωπα

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Δημόσια νομικά πρόσωπα ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Δημόσια νομικά πρόσωπα 17/5/2016 Ίδρυση Ιδρύονται με Νομοθετική πράξη Κανονιστική πράξη βάσει νομοθετικής εξουσιοδότησης Σε ορισμένες περιπτώσεις, με βάση το εταιρικό δίκαιο Όχι

Διαβάστε περισσότερα

η µάλλον ευρύτερη αναγνώριση του ενδιαφέροντος που παρουσιάζει η θέσπιση διατάξεων για την ενισχυµένη συνεργασία στον τοµέα της ΚΕΠΠΑ.

η µάλλον ευρύτερη αναγνώριση του ενδιαφέροντος που παρουσιάζει η θέσπιση διατάξεων για την ενισχυµένη συνεργασία στον τοµέα της ΚΕΠΠΑ. ΙΑΣΚΕΨΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΩΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΝ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ Bρυξέλλες, 30 Αυγούστου 2000 (01.09) (OR. fr) CONFER 4766/00 LIMITE ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΕ ΡΙΑΣ Θέµα : ιακυβερνητική ιάσκεψη 2000 Ενισχυµένη συνεργασία

Διαβάστε περισσότερα

ΣτΕ 1383/2012. κατά των:α)... και β)..., κατοίκων..., τακτικών δημοτικών συμβούλων, στις ως άνω δημοτικές εκλογές, οι οποίοι δεν παρέστησαν.

ΣτΕ 1383/2012. κατά των:α)... και β)..., κατοίκων..., τακτικών δημοτικών συμβούλων, στις ως άνω δημοτικές εκλογές, οι οποίοι δεν παρέστησαν. ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ Γ ΣτΕ 1383/2012 Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 7 Απριλίου 2011, με την εξής σύνθεση: Γ. Σταυρόπουλος, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Γ Τμήματος, Ν. Μαρκουλάκης,

Διαβάστε περισσότερα

Αριθ. L 126/20 Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (Πράξεις για την ισχύ των οποίων δεν απαιτείται δημοσίευση) ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Αριθ. L 126/20 Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (Πράξεις για την ισχύ των οποίων δεν απαιτείται δημοσίευση) ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Αριθ. L 126/20 Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων 12. 5. 84 II (Πράξεις για την ισχύ των οποίων δεν απαιτείται δημοσίευση) ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΟΓΔΟΗ ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 10ης Απριλίου 1984 βασιζόμενη

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενο: Αρχή διάκρισης των λειτουργιών

Περιεχόμενο: Αρχή διάκρισης των λειτουργιών Περιεχόμενο: Αρχή διάκρισης των λειτουργιών ΜΑΘΗΜΑ: ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : Γεώργιος Κ. Παυλόπουλος, Δικηγόρος, Υπ. Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου Παν/μίου Αθηνών Η αρχή της Διάκρισης των Λειτουργιών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ. στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ. Ένα νέο πλαίσιο της ΕΕ για την ενίσχυση του κράτους δικαίου

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ. στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ. Ένα νέο πλαίσιο της ΕΕ για την ενίσχυση του κράτους δικαίου ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Στρασβούργο, 11.3.2014 COM(2014) 158 final ANNEXES 1 to 2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Ένα νέο πλαίσιο της ΕΕ για την ενίσχυση

Διαβάστε περισσότερα

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΘΕΜΕΛΙΟΥ

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΘΕΜΕΛΙΟΥ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Πρόλογος: Μεθοδολογικές και εννοιολογικές αποσαφηνίσεις Ι. Αντικείμενο της μελέτης, σκοπός και μεθοδολογία ΙΙ. «Δικαιώματα» και «υποχρεώσεις» πολιτειακών οργάνων ΙΙΙ. Η αρμοδιότητα

Διαβάστε περισσότερα

Κ Ο Ι Ν Η Α Π Ο Φ Α Σ Η ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

Κ Ο Ι Ν Η Α Π Ο Φ Α Σ Η ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΕΠΕΙΓΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα 22 Δεκεμβρίου 2016 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ Αριθ. Πρωτ.: 41648 ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΛΟΓΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΛΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΞΕΝΟΦΟΒΙΑΣ» Άρθρο 1. Σκοπός

ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΞΕΝΟΦΟΒΙΑΣ» Άρθρο 1. Σκοπός ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΞΕΝΟΦΟΒΙΑΣ» Άρθρο 1 Σκοπός 1. Σκοπός του νόμου είναι η καταπολέμηση ιδιαίτερα σοβαρών εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας, που μπορούν να διασαλεύσουν

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας. Η ερµηνεία του άρθρου 8 παρ. 1 του Συντάγµατος

Θέµα εργασίας. Η ερµηνεία του άρθρου 8 παρ. 1 του Συντάγµατος Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

Άρθρο 1. Μορφή του πολιτεύματος * Άρθρο 2. Πρωταρχικές υποχρεώσεις της Πολιτείας ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΤΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Άρθρο 1. Μορφή του πολιτεύματος * Άρθρο 2. Πρωταρχικές υποχρεώσεις της Πολιτείας ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΤΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΜΗΜΑ Α Μορφή του πολιτεύματος Άρθρο 1. Μορφή του πολιτεύματος * Άρθρο 2. Πρωταρχικές υποχρεώσεις της Πολιτείας ΤΜΗΜΑ Β Σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας Άρθρο 3.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ/ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2017

ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ/ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2017 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ/ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2017 Η Επιτροπή του άρθ. 3 Α του Ν. 3213/2003, ως αρμόδια, κατά το άρθρο 1 παρ. 1 στοιχ. (ιε ) του Ν.

Διαβάστε περισσότερα

Οι διακυβερνητικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων

Οι διακυβερνητικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων Οι διακυβερνητικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων Η διαδικασία λήψης αποφάσεων στην κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας, καθώς και σε διάφορους άλλους τομείς, όπως είναι η ενισχυμένη συνεργασία,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ

ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ Ο συντακτικός νομοθέτης της μεταπολίτευσης ανταποκρίθηκε στο αίτημα της εποχής για τη διείσδυση και τη διάχυση της δημοκρατίας σε περισσότερες περιοχές της κοινωνίας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Π.Μ.Σ. ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Π.Μ.Σ. ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Π.Μ.Σ. ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Μάθημα: Συνταγματικό Δίκαιο Διδάσκοντες: Δημητρόπουλος Ανδρ., Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (Μη νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (Μη νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ 4.5.2018 L 114 I/1 II (Μη νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (EE, Ευρατόμ) 2018/673 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 3ης Μαΐου 2018 για την τροποποίηση του κανονισμού (EE, Ευρατόμ)

Διαβάστε περισσότερα

75 ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΠΟΘΕΝ ΕΣΧΕΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ

75 ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΠΟΘΕΝ ΕΣΧΕΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ 75 ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΠΟΘΕΝ ΕΣΧΕΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ Τι αλλάζει: Τι ισχύει σήμερα: 1. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΤΕΡΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ. ΠΡΟΣ : Τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ. ΠΡΟΣ : Τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα Βαθμός Ασφαλείας: Να διατηρηθεί μέχρι: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΜΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Πρωτ. Από τα επίσηµα Πρακτικά της ΙΘ, 31 Οκτωβρίου 2018, Συνεδρίασης της Ολοµέλειας της Βουλής, στην οποία ψηφίστηκε το παρακάτω σχέδιο νόµου:

Πρωτ. Από τα επίσηµα Πρακτικά της ΙΘ, 31 Οκτωβρίου 2018, Συνεδρίασης της Ολοµέλειας της Βουλής, στην οποία ψηφίστηκε το παρακάτω σχέδιο νόµου: ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ Αριθ. Πρωτ. Από τα επίσηµα Πρακτικά της ΙΘ, 31 Οκτωβρίου 2018, Συνεδρίασης της Ολοµέλειας της Βουλής, στην οποία Διεκπ. ψηφίστηκε το παρακάτω σχέδιο νόµου: Κύρωση της απόφασης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 1ης Δεκεμβρίου 2009 για τη θέσπιση του εσωτερικού του κανονισμού (2009/882/ΕΕ)

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 1ης Δεκεμβρίου 2009 για τη θέσπιση του εσωτερικού του κανονισμού (2009/882/ΕΕ) 2.12.2009 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 315/51 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 1ης Δεκεμβρίου 2009 για τη θέσπιση του εσωτερικού του κανονισμού (2009/882/ΕΕ) ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΕΞΕΔΩΣΕ

Διαβάστε περισσότερα

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2 Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Σχολής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 1 ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΡΟΣΘΕΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΗΣ ΕΣΔΑ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Η ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 1 ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΡΟΣΘΕΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΗΣ ΕΣΔΑ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Η ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 1 ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΡΟΣΘΕΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΗΣ ΕΣΔΑ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΠΥΡΟΥ Γ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΩΜΕΝΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑΤΟΣ EN.AP.

ΕΝΩΜΕΝΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑΤΟΣ EN.AP. ΕΝΩΜΕΝΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑΤΟΣ EN.AP. 1 Εμείς, τα μέλη της Ενωμένης Αριστεράς, ιδρύουμε σήμερα ένα Κόμμα με σκοπό να εκφράσουμε την ιδεολογία μας μέσα από δημοκρατικό διάλογο και να συνεισφέρουμε

Διαβάστε περισσότερα

Η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων

Η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων Η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων Στυλιανός-Ιωάννης Γ. Κουτνατζής Λέκτορας Νομικής Σχολής Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, Δικηγόρος [MK legal] Δ.Ν. (FU-Berlin), LL.M. (Harvard) Δημ. Σούτσου 9, 11521,

Διαβάστε περισσότερα

Οι εξουσίες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για επιβολή κυρώσεων. Σχέδιο κανονισμού (10896/2014 C8-0090/ /0807(CNS))

Οι εξουσίες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για επιβολή κυρώσεων. Σχέδιο κανονισμού (10896/2014 C8-0090/ /0807(CNS)) 21.11.2014 A8-0028/ 001-014 ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ 001-014 κατάθεση: Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής Έκθεση Kay Swinburne Οι εξουσίες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής για επιβολή κυρώσεων A8-0028/2014 (10896/2014

Διαβάστε περισσότερα

1. Στο τέλος του άρθρου 1 προστίθεται η ακόλουθη παράγραφος: (*) ΕΕ L 275 της , σ. 39.» 2. Στο άρθρο 2 προστίθεται η ακόλουθη παράγραφος 4:

1. Στο τέλος του άρθρου 1 προστίθεται η ακόλουθη παράγραφος: (*) ΕΕ L 275 της , σ. 39.» 2. Στο άρθρο 2 προστίθεται η ακόλουθη παράγραφος 4: L 330/20 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 15.12.2007 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΚ) αριθ. 1489/2007 ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ της 29ης Νοεμβρίου 2007 που τροποποιεί τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2423/2001 (ΕΚΤ/2001/13)

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτική και Δίκαιο Γραπτή Δοκιμασία Α Τετραμήνου

Πολιτική και Δίκαιο Γραπτή Δοκιμασία Α Τετραμήνου Πολιτική και Δίκαιο Γραπτή Δοκιμασία Α Τετραμήνου ΘΕΜΑΤΑ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ 1. Απόλυτη διάκριση λειτουργιών υπάρχει όταν τα όργανα της μιας κρατικής λειτουργίας δεν επιτρέπεται να παρεμβαίνουν και να ασκούν,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ * στην πρόταση της Επιτροπής για

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ * στην πρόταση της Επιτροπής για 6.3.2019 A8-0435/6 Τροπολογία 6 Danuta Maria Hübner εξ ονόματος της Επιτροπής Συνταγματικών Υποθέσεων Έκθεση A8-0435/2018 Mercedes Bresso, Rainer Wieland Προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στο

Διαβάστε περισσότερα

Τα οικονομικά των πολιτικών κομμάτων στον ν. 4304/2014. Τέταρτη γενιά του δικαίου τους ή μία ακόμη μνημονιακή υποχρέωση;

Τα οικονομικά των πολιτικών κομμάτων στον ν. 4304/2014. Τέταρτη γενιά του δικαίου τους ή μία ακόμη μνημονιακή υποχρέωση; Συνέδριο στη μνήμη των Καθηγητών Δημήτρη Τσάτσου και Γιώργου Παπαδημητρίου «Η Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία και η Ελληνική Πολιτεία» Θεσσαλονίκη, 20-21 Φεβρουαρίου 2015 Νομική Σχολή και Έδρα Jean Monnet, ΑΠΘ και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πρόλογος... VII Συντομογραφίες...XXI Εισαγωγή Ι. Η έννοια του δικαίου... 1 1. Ορισμός του κανόνα δικαίου... 1 2. Τα χαρακτηριστικά του κανόνα δικαίου... 2 II. Η διαίρεση του δικαίου...

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Δίκαιο Ι. Μαθητική σχέση έννομη σχέση δημόσιου διοικητικού δικαίου. Αντικείμενο Διοικητικού Δικαίου Διοίκηση

Διοικητικό Δίκαιο Ι. Μαθητική σχέση έννομη σχέση δημόσιου διοικητικού δικαίου. Αντικείμενο Διοικητικού Δικαίου Διοίκηση Διοικητικό Δίκαιο Ι Διοικητικό Δίκαιο: Κομμάτι δικαίου που μας συνοδεύει από τη γέννηση μέχρι το θάνατο μας. Είναι αδύνατον να μην βρεθούμε μέσα σε έννομες σχέσεις διοικητικού δικαίου. Μαθητική σχέση έννομη

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 204-209 ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΟΥ ΕΓΚΡΙΘΗΚΑΝ P8_TA(205)058 Απαλλαγή 203: Μονάδα Δικαστικής Συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Eurojust). Απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 29ης Απριλίου 205

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 1.8.2018 COM(2018) 567 final 2018/0298 (COD) Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 391/2009 όσον

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ ΙΙ. Άρθρο 310

ΤΙΤΛΟΣ ΙΙ. Άρθρο 310 9.5.2008 EL Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης C 115/181 ΤΙΤΛΟΣ ΙΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Άρθρο 310 (πρώην άρθρο 268 της ΣΕΚ) 1. Όλα τα έσοδα και τα έξοδα της Ένωσης, πρέπει να προβλέπονται για

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Καζάκου, ΠΕ09. Οικονομολόγος. Πολιτική Παιδεία. Β Τάξη Γενικού Λυκείου

Γεωργία Καζάκου, ΠΕ09. Οικονομολόγος. Πολιτική Παιδεία. Β Τάξη Γενικού Λυκείου Πολιτική Παιδεία Β Τάξη Γενικού Λυκείου 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ 3.3 ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 2 Άρθρο 1 του Συντάγματος Tο πολίτευμα της Eλλάδας είναι Προεδρευόμενη Kοινοβουλευτική Δημοκρατία.

Διαβάστε περισσότερα

Ν. 3023/2002 (ΦΕΚ 146 Α ) Χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων από το κράτος.

Ν. 3023/2002 (ΦΕΚ 146 Α ) Χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων από το κράτος. Όπως τροποποιήθηκε με το ν. 4304/14 (ΦΕΚ Α 234/23.10.2014) Έσοδα και δαπάνες, προβολή, δημοσιότητα και έλεγχος των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων και των υποψήφιων βουλευτών. Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL B7-0079/124. Τροπολογία. James Nicholson εξ ονόματος της Ομάδας ECR

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL B7-0079/124. Τροπολογία. James Nicholson εξ ονόματος της Ομάδας ECR 6.3.2013 B7-0079/124 124 Αιτιολογική σκέψη 21 (21) Λόγω της διαδοχικής ένταξης διάφορων τομέων στο καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης και της επακόλουθης περιόδου προσαρμογής για τους γεωργούς, έχει καταστεί ολοένα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΚΛΕΓΕΣΘΑΙ

ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΚΛΕΓΕΣΘΑΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΚΛΕΓΕΣΘΑΙ Βιβλιογραφία Ευάγ. Βενιζέλου, Μαθήματα Συνταγματικού Δικαίου, Αναθεωρημένη Έκδοση, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2008 Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ (ΕΤΟΥΣ 1987)

ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ (ΕΤΟΥΣ 1987) Διάγραμμα Περιεχομένων ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ (ΕΤΟΥΣ 1987) Εισαγωγικά...23 Ι. Θρησκευτική Ελευθερία...25 Α. Γενικά...25 Β. Ελευθερία της θρησκευτικής

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2014/2040(BUD) Σχέδιο γνωμοδότησης Danuta Maria Hübner. PE v01-00

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2014/2040(BUD) Σχέδιο γνωμοδότησης Danuta Maria Hübner. PE v01-00 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2014-2019 Επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων 2014/2040(BUD) 6.8.2014 ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ 1-10 Danuta Maria Hübner (PE537.156v01-00) σχετικά με τον γενικό προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 204-209 ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΟΥ ΕΓΚΡΙΘΗΚΑΝ P8_TA(205)03 Απαλλαγή 203: Οργανισμός Συνεργασίας Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER). Απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 29ης Απριλίου 205 σχετικά

Διαβάστε περισσότερα

Ξενοφών Κοντιάδης Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, Δικηγόρος, Πρόεδρος Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου

Ξενοφών Κοντιάδης Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, Δικηγόρος, Πρόεδρος Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου Ξενοφών Κοντιάδης Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, Δικηγόρος, Πρόεδρος Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου Ο συνταγματικός θεσμός της συλλογικής αυτονομίας (Εισήγηση στην ημερίδα "Κλαδικές Συλλογικές

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 14.12.2016 COM(2016) 798 final 2016/0399 (COD) Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την προσαρμογή διαφόρων νομικών πράξεων στον τομέα της

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 9 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 9 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 9 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Δικαίωμα δικαστικής προστασίας. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου

Δικαίωμα δικαστικής προστασίας. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 13 η : Δικαίωμα δικαστικής προστασίας Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ - ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ - 29/07/2011

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ - ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ - 29/07/2011 Πίνακας περιεχομένων ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΑΜΕΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΜΕ ΤΗ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ» Άρθρο 5 Άρθρο 12 Άρθρο 16 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Κατάλογος των νομικών βάσεων που προβλέπουν τη συνήθη νομοθετική διαδικασία στη Συνθήκη της Λισαβόνας 1

Κατάλογος των νομικών βάσεων που προβλέπουν τη συνήθη νομοθετική διαδικασία στη Συνθήκη της Λισαβόνας 1 Κατάλογος των νομικών βάσεων που προβλέπουν τη συνήθη νομοθετική διαδικασία στη Συνθήκη της Λισαβόνας 1 Το παράρτημα αυτό περιέχει τον κατάλογο των νομικών βάσεων στις οποίες εφαρμόζεται η «συνήθης νομοθετική

Διαβάστε περισσότερα

Ο νόµος 3900/2010 και η ταχύτητα εκδίκασης φορολογικών υποθέσεων από την επταµελή σύνθεση του Β Τµήµατος του ΣτΕ το έτος 2018

Ο νόµος 3900/2010 και η ταχύτητα εκδίκασης φορολογικών υποθέσεων από την επταµελή σύνθεση του Β Τµήµατος του ΣτΕ το έτος 2018 Ο νόµος 3900/2010 και η ταχύτητα εκδίκασης φορολογικών υποθέσεων την επταµελή σύνθεση του Β Τµήµατος του ΣτΕ το έτος 2018 Στο παρόν άρθρο µου δεν θα ασχοληθώ µε κάποιο συγκεκριµένο νοµικό ζήτηµα, αλλά

Διαβάστε περισσότερα