ΑΡΙΣΟΣΔΛΔΙΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΘΔΣΙΚΧΝ ΔΠΙΣΗΜΧΝ ΣΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΓΗΑΣΜΖΜΑΣΗΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ «ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΚΖ ΚΑΗ ΓΗΟΗΚΖΖ»

Transcript

1 ΑΡΙΣΟΣΔΛΔΙΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΘΔΣΙΚΧΝ ΔΠΙΣΗΜΧΝ ΣΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΓΗΑΣΜΖΜΑΣΗΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ «ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΚΖ ΚΑΗ ΓΗΟΗΚΖΖ» ΓΙΠΛΧΜΑΣΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ «Βειηηζηνπνίεζε Ρνψλ Δξγαζίαο κέζσ Process Mining ζε Βάζεηο Γεδνκέλσλ: παξνπζίαζε ησλ εξγαιείσλ XESame θαη ProM» Μαπξίδνπ Υξηζηίλα Δπιβλέπων Καθηγηηήρ: ηακέινο Ησάλλεο Θεζζαινλίθε 2013

2 Αθηεξψλεηαη ζηνλ ζχδπγφ κνπ, ηνλ νπνίν επραξηζηψ γηα ηελ ππνκνλή θαη ζπκπαξάζηαζή ηνπ 2

3 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΠΔΡΗΛΖΦΖ ΔΗΑΓΧΓΖ Γνκή Δξγαζίαο ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΔ ΓΗΑΓΗΚΑΗΔ Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα Δπηρεηξεζηαθψλ Γηαδηθαζηψλ ΡΟΔ ΔΡΓΑΗΑ Γηαρείξηζε Ρνψλ Δξγαζίαο Workflow Management Coalition πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Ρνψλ Δξγαζίαο (Workflow Management Systems) Κχξηα Μέξε WfMS Workflow Logs ΜΟΝΣΔΛΟΠΟΗΖΖ ΡΟΧΝ ΔΡΓΑΗΑ Petri nets Φνξκαιηζκφο ησλ Γηθηχσλ Petri CP-nets Σν εξγαιείν CPN-Tools EPC Business Process Modeling Notation ΔΞΟΡΤΞΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΧΝ(Process Mining) Γηαδηθαζία Δμφξπμεο Γηαδηθαζηψλ Σερληθέο Δμφξπμεο Γηαδηθαζηψλ ΑΡΥΔΗΑ ΓΔΓΟΝΟΣΧΝ ( EVENT LOG FILES) Δπίπεδα Χξηκφηεηαο αξρείνπ γεγνλφησλ ΑΛΓΟΡΗΘΜΟΗ ΔΞΟΡΤΞΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΧΝ Alpha-Miner Heuristic-Miner Fuzzy-Miner Genetic-Miner ProM Υξήζε ProM Παξάδεηγκα ρξήζεο ProM PROCESS MINING Δ ΒΑΔΗ ΓΔΓΟΜΔΝΧΝ XESame Μεηαηξνπή Δπηινγή ίρλνπο(trace) Δπηινγή γεγνλφηνο(event) Δπηινγή ηδηνηήησλ (attributes) The XES Event Log Format ΜΔΛΔΣΖ ΠΔΡΗΠΣΧΖ 66 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ.82 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ.83 3

4 ΠΔΡΙΛΗΦΗ Ζ εμφξπμε δηαδηθαζηψλ (process mining), είλαη έλαο ζρεηηθά λένο εξεπλεηηθφο ηνκέαο πνπ πεξηιακβάλεη ηελ αλαθάιπςε, επνπηεία θαη ζηνλ εκπινπηηζκφ ησλ δηαδηθαζηψλ κέζσ ηεο εμαγσγήο γλψζεο απφ ην ηζηνξηθφ ησλ γεγνλφησλ (event logs), ην νπνίν ππάξρεη ζπλήζσο δηαζέζηκν ζηα Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα. Σα πεξηζζφηεξα Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα φκσο δελ παξάγνπλ event log αξρεία, θαηάιιεια γηα αλάιπζε κέζσ ηεο εμφξπμεο ησλ δηαδηθαζηψλ. Χζηφζν, είλαη δπλαηή ε θαηαζθεπή ελφο event log αξρείνπ κε ηελ εμαγσγή ηεο θαηάιιειεο πιεξνθνξίαο απφ κία βάζε δεδνκέλσλ κε ηε βνήζεηα ηνπ εξγαιείνπ XESame. ηε παξνχζα εξγαζία έγηλε πξνζπάζεηα εχξεζεο δηαδηθαζηψλ απφ αξρεία πνπ δφζεθαλ απφ ηελ Πεξηθέξεηα Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο θαη είλαη βάζεηο πνπ αθνξνχλ ζην Πξσηφθνιιν Δκπνξηθψλ θαη Βηνκεραληθψλ εηαηξεηψλ γηα ηηο ρξνληέο Αξρηθά έγηλε κεηαηξνπή ησλ βάζεσλ κε ην εξγαιείν XESame ζε κνξθή θαηάιιειε γηα επεμεξγαζία θαη ζηε ζπλέρεηα ρξεζηκνπνηήζεθε ην εξγαιείν ProM γηα ηελ εμφξπμε ησλ δηαδηθαζηψλ. Ζ δηαδηθαζία πνπ εμήρζεθε αθνξά ζηελ αλάθιεζε άδεηαο ιεηηνπξγίαο, παξάιιεια, εμήρζεθε θαη έλα θνηλσληθφ δίθηπν πνπ καο δείρλεη ηηο νκάδεο αηφκσλ πνπ ζπλεξγάδνληαη. 4

5 1. ΔΙΑΓΧΓΗ Ζ πξνζαξκνγή ησλ επηρεηξήζεσλ ζην ζπλερψο κεηαβαιιφκελν πεξηβάιινλ θαη ζηηο ζπλζήθεο πνπ απηφ δεκηνπξγεί θξίλεηαη πνιχ ζεκαληηθή γηα ηελ επηβίσζε ηεο ζηελ ζχγρξνλε παγθφζκηα αγνξά. Σα ηειεπηαία ρξφληα παξαηεξνχκε κία ζηξνθή ησλ επηρεηξήζεσλ πξνο ηα Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα πνπ βαζίδνληαη ζε δηαδηθαζίεο θαη απηφ γηαηί νη επηρεηξεκαηηθέο δηαδηθαζίεο, πνπ απνηεινχληα απφ ξνέο εξγαζίαο απνηεινχλ ηελ ξαρνθνθαιηά ηεο επηρείξεζεο. Σα πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Ρνψλ Δξγαζίαο θαη ηα πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Δπηρεηξεζηαθψλ Γηαδηθαζηψλ είλαη απηά πνπ βνεζάλε ζηελ ζσζηή εθηέιεζε ησλ δηαδηθαζηψλ, θαζνξίδνληαο ην ηη, πφηε θαη απφ πνηνλ ζα εθηειεζηεί. Γηα λα γίλεη ζσζηή ρξήζε ησλ ζπζηεκάησλ απηψλ πξέπεη αξρηθά λα κνληεινπνηεζνχλ θαηάιιεια νη δηαδηθαζίεο. Ζ κνληεινπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ είλαη ρξνλνβφξα, πεξίπινθε θαη επεξεάδεηαη απφ ηηο αληηιήςεηο γηα ην πψο πξέπεη λα εθηειεζηεί κηα δηαδηθαζία παξά ζην πψο εθηειείηαη πξαγκαηηθά. Οπφηε ηα κνληέια πνπ δεκηνπξγνχληαη είλαη ππνθεηκεληθά. Έλαο αληηθεηκεληθφο ηξφπνο κνληεινπνίεζεο είλαη ε ρξήζε δεδνκέλσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηα πξαγκαηηθά γεγνλφηα, κέζσ ησλ αξρείσλ γεγνλφησλ (event log). Ζ άληιεζε πιεξνθνξηψλ απφ ηα αξρεία γεγνλφησλ, νλνκάδεηαη εμφξπμε δηαδηθαζηψλ (process mining). Αθαδεκατθά εξγαιεία φπσο ηα EMiT, Little Thumb, InWoLvE, Process Miner, θαη MinSoN αιιά θαη εκπνξηθά φπσο ηα ARIS PPM, HP BPI, and ILOG JViews έρνπλ αλαπηπρζεί γηα λα βνεζήζνπλ ζηελ εμφξπμε δηαδηθαζηψλ κέζα απφ event logs. Κάζε εξγαιείν δηαβάδεη θαη απνζεθεχεη ηα αξρεία θαη παξνπζηάδεη ηα απνηειέζκαηα κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν, έηζη είλαη δχζθνιν λα ρξεζηκνπνηήζεηο δηαθνξεηηθά εξγαιεία ζηα ίδηα δεδνκέλα θαη λα ζπγθξίλεηο ηα απνηειέζκαηα. Γηα λα μεπεξαζηνχλ απηά ηα πξνβιήκαηα, έρεη θαηαζθεπαζηεί ην εξγαιείν ProM γηα εμφξπμε ξνψλ εξγαζηψλ. Δίλαη έλα πνιχ επέιηθην εξγαιείν φζν αθνξά ηελ κνξθή ησλ εηζφδσλ θαη εμφδσλ θαη γεληθά φζν αθνξά ηηο λέεο ηδέεο ζε εμφξπμε ξνψλ εξγαζηψλ. Χζηφζν ππάξρεη έλα πξφβιεκα, ηα πεξηζζφηεξα ινγηζκηθά δελ παξάγνπλ event log αξρεία, θαηάιιεια γηα αλάιπζε κέζσ process mining, ζπλήζσο 5

6 ρξεζηκνπνηνχλ βάζεηο δεδνκέλσλ γηα ηελ απνζήθεπζε ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ παξάγνληαη κέζα ζηελ επηρείξεζε. Λχζε ζε απηφ ην πξφβιεκα έξρεηαη λα δψζεη ε εθαξκνγή XESame, πνπ βνεζάεη ζηε θαηαζθεπή ελφο event log αξρείνπ, κε ηελ εμαγσγή ηεο θαηάιιειεο πιεξνθνξίαο απφ ηε βάζε δεδνκέλσλ. 1.1 Γομή Δπγαζίαρ Αξρηθά γίλεηαη παξνπζίαζε ηνπ ζεσξεηηθνχ ππφβαζξνπ κε αλαθνξά ζηηο επηρεηξεκαηηθέο δηαδηθαζίεο, ηεο ξνέο εξγαζίαο, ηα πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Ρνψλ Δξγαζίαο θαζψο θαη ζηνπο ηξφπνπο κνληεινπνίεζεο ησλ ξνψλ εξγαζίαο κε Petri-net, CP-net, EPC θαη BPMN. ηε ζπλέρεηα, παξνπζηάδεηαη ε δηαδηθαζία ηνπ Process Mining θαη νη αιγφξηζκνη a-miner, Heuristic-Miner, Fuzzy-Miner θαη Genetic-Miner πνπ απηή ρξεζηκνπνηεί. Έπεηηα, γίλεηαη κία αλαθνξά ζην ινγηζκηθφ αλνηρηνχ θψδηθα ProM θαη αλαιχεηαη έλα παξάδεηγκα γηα λα παξνπζηαζηεί ν ηξφπνο ρξήζεο ηνπ. Παξάιιεια, παξνπζηάδεηαη αλαιπηηθά ν ηξφπνο ρξήζεο ηνπ εξγαιείνπ XESame. Σέινο γίλεηαη πξνζπάζεηα εχξεζεο δηαδηθαζηψλ απφ αξρεία πνπ δφζεθαλ απφ ηελ Πεξηθέξεηα Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο θαη είλαη βάζεηο πνπ αθνξνχλ ζην Πξσηφθνιιν Δκπνξηθψλ θαη Βηνκεραληθψλ εηαηξεηψλ γηα ηηο ρξνληέο

7 2. ΔΠΙΥΔΙΡΗΙΑΚΔ ΓΙΑΓΙΚΑΙΔ Οη επηρεηξεζηαθέο δηαδηθαζίεο είλαη γξαθηθέο αλαπαξαζηάζεηο δξαζηεξηνηήησλ πνπ δηελεξγνχλ θάπνηα ζεκαληηθή επηρεηξεζηαθή ιεηηνπξγία, γηα παξάδεηγκα ε αγνξά ελφο εηζηηεξίνπ αεξνγξακκψλ, ε απνγξαθή ζε κηα απνζήθε εκπνξεπκάησλ ή ε παξαγγειία επίπισλ γηα έλα ζπίηη θαη αθφκα καθξνπξφζεζκεο ζπλαιιαγέο. Αλαθέξνληαη ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν νξγαλψλεηαη, ζπληνλίδεηαη θαη εζηηάδεηαη ε εξγαζία κε ζηφρν ηελ παξαγσγή ελφο πνιχηηκνπ πξντφληνο ή ππεξεζίαο. Μπνξνχκε λα ηηο πξνζδηνξίζνπκε σο ζπγθεθξηκέλεο ξνέο εξγαζηψλ, πιηθψλ, πιεξνθνξηψλ θαη γλψζεσλ, αιιά θαη σο κνλαδηθνχο ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο νη νξγαληζκνί ζπληνλίδνπλ ηελ εξγαζία, ηηο πιεξνθνξίεο θαη ηηο γλψζεηο. Οη επηρεηξεζηαθέο δηαδηθαζίεο κπνξνχλ λα είλαη πεγή αληαγσληζηηθνχ πιενλεθηήκαηνο αλ δίλνπλ ζηελ εηαηξεία ηελ δπλαηφηεηα λα θαηλνηνκεί ή λα εθηειεί ηηο δξαζηεξηφηεηέο ηεο θαιχηεξα απφ ηνπο αληαγσληζηέο ηεο. Διαδικασία(Process): Αλάκεζα ζε κία εηζξνή θαη κία εθξνή ππάξρεη πάληα κηα δηαδηθαζία. Παξάιιεια, κηα δηαδηθαζία κπνξεί λα είλαη θαη κία αιπζίδα αμίαο. χκθσλα κε απηφλ ηνλ νξηζκφ, ζε θάζε βήκα ζηε δηαδηθαζία παξαγσγήο θαη παξάδνζεο ή παξαιαβήο ηνπ πξντφληνο ή ηεο παξνρήο ηεο ππεξεζίαο πξέπεη λα πξνζηίζεηαη θάπνηα αμία. Χζηφζν ζπλεζίδεηαη κία επηρεηξεζηαθή δηαδηθαζία λα νξίδεηαη σο κία ζεηξά απφ ελέξγεηεο πνπ ζρεδηάζηεθαλ κε ζθνπφ λα παξαρζεί έλα πξντφλ ή κηα ππεξεζία. Γεληθά ππάξρνπλ δηάθνξα είδε δηαδηθαζηψλ, φπσο, γηα παξάδεηγκα νη δηαδηθαζίεο πξνγξακκαηηζκνχ πνπ αλήθνπλ απνθιεηζηηθά ζε κία ιεηηνπξγία ηεο επηρείξεζεο. Οη δηνηθεηηθέο δηαδηθαζίεο είλαη γεληθφηεξα είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ εθαξκνγή απνηειεζκαηηθνχ management ζηελ επηρείξεζε. ηελ πξαγκαηηθφηεηα νη πεξηζζφηεξεο δηαδηθαζίεο είλαη δηαιεηηνπξγηθέο. Απηφ ζεκαίλεη φηη κία επηρεηξεζηαθή δηαδηθαζία απνηειείηαη απφ ζπζρεηηδφκελεο δξαζηεξηφηεηεο ή εξγαζίεο πνπ εθηεινχληαη είηε ζε ζεηξά είηε παξάιιεια πξνθεηκέλνπ λα εθπιεξσζεί έλαο επηρεηξεζηαθφο ζηφρνο. Σέινο κηα δηαδηθαζία είλαη δπλαηφλ λα εθηειείηαη απηφκαηα 7

8 ή φρη, ελψ ηαπηφρξνλα είλαη δπλαηφλ λα απνηειείηαη απφ πνιιέο άιιεο επηκέξνπο δξαζηεξηφηεηεο ή εξγαζίεο. Οη δηαδηθαζίεο πνπ έρνπλ επδηάθξηηα φξηα κπνξνχλ λα αμηνινγεζνχλ κε βάζε, ηε ζηαζεξφηεηα, ηε ζπλέπεηα, ηε κεηαβιεηφηεηα, ην ρξφλν, ην θφζηνο θαη ηε κείσζε ειαηησκάησλ ησλ εθξνψλ ηνπο. Δραστηριότητα(Activity): Χο δξαζηεξηφηεηα νξίδεηαη κία ζεηξά εξγαζηψλ, νη νπνίεο νξγαλψλνληαη γηα ηελ επίηεπμε ελφο ζηφρνπ. Γεληθά κία δξαζηεξηφηεηα είλαη αζπλερήο θαη απνηειεί ηκήκα κηαο επξχηεξεο δηαδηθαζίαο. ηεξίδεηαη θαη θαζνδεγείηαη απφ ηα δεδνκέλα, ελψ ηέινο έρεη ηελ ηάζε λα επαλαιακβάλεηαη θαη λα ηππνπνηείηαη. Εργασία(Task): Χο εξγαζία νξίδεηαη ε θαηψηεξε κνλάδα πνπ κπνξεί λα πξνζδηνξηζηεί ζε κία αζπλερή δξαζηεξηφηεηα. Μία δξαζηεξηφηεηα κπνξεί λα απνηειείηαη απφ πνιιέο επηκέξνπο εξγαζίεο. Οη εξγαζίεο ραξαθηεξίδνληαη απφ κεγάιε ζπρλφηεηα επαλάιεςεο, πςειφ βαζκφ ηππνπνίεζεο θαη νξίδνληαη απζηεξά. Δθηεινχληαη είηε ρεηξνθίλεηα είηε απηφκαηα. Σέινο, θάζε εξγαζία πεξηέρεη εηζξνέο, θαηεξγαζίεο θαη εθξνέο. Ο ζηφρνο ηεο ζπζηεκαηηθήο κειέηεο ηεο δηαδηθαζίαο είλαη ε κείσζε ηνπ απαηηνχκελνπ πξνζσπηθνχ, ε κείσζε ησλ «λεθξψλ» ρξφλσλ θαη ε ζέζπηζε standards αλακελφκελεο απφδνζεο. Μία επηρείξεζε είλαη απνηειεζκαηηθή κφλν αλ έρεη απνηειεζκαηηθέο δηαδηθαζίεο. Οη επηρεηξεκαηηθνί ζηφρνη κπνξνχλ λα επηηεπρζνχλ κε ηελ αλάπηπμε ινγηθψλ επηρεηξεζηαθψλ δηαδηθαζηψλ. Αλαπνηειεζκαηηθέο δηαδηθαζίεο νδεγνχλ ζπλήζσο ζε κεησκέλε απνδνηηθφηεηα. Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη απνδνηηθφηεηα ησλ δηαδηθαζηψλ κπνξεί λα επεξεαζηεί ζε κεγάιν βαζκφ απφ άηνκα πνπ ιακβάλνπλ κέξνο ζ απηέο, ελψ δηαδξακαηίδεη θαζνξηζηηθφ ξφιν θαη ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ. Γηα λα βειηηψζεη κία επηρείξεζε ηηο δηαδηθαζίεο ηεο πξέπεη αξρηθά απηέο λα θαηαγξαθνχλ θαη ζηε ζπλέρεηα λα κειεηεζνχλ ζε βάζνο, βήκα πξνο βήκα ηα ζηάδηα εθηέιεζήο ηνπο. Έηζη, κέζα απφ ηελ αλαιπηηθή πεξηγξαθή 8

9 θαη ηελ απεηθφληζε ησλ δηαθφξσλ δηαδηθαζηψλ κπνξνχλ λα πξνθχςνπλ ηα φπνηα πξνβιήκαηα θαη νη ζπκθνξήζεηο ή θάπνηεο πεξηηηέο δηαδηθαζίεο πνπ θαζνξίδνπλ ηελ αληαγσληζηηθφηεηα, είηε παξαηείλνληαο ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία είηε απμάλνληαο ην θφζηνο εθηέιεζήο ηεο. Δπνκέλσο ηα νθέιε πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε κειέηε ησλ δηαδηθαζηψλ είλαη: 1. Ζ απινπνίεζε ησλ ξνψλ πνπ πεξηιακβάλεη κία δηαδηθαζία. 2. Ζ κείσζε ησλ επηκέξνπο βεκάησλ ηεο δηαδηθαζίαο. 3. Ζ βειηίσζε ηεο δηαηκεκαηηθήο επηθνηλσλίαο ηεο επηρείξεζεο. 4. Ζ κείσζε ηνπ θφζηνπο πνπ δελ πξνζζέηεη αμία ζηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία. 5. Ζ επίηεπμε κηθξφηεξσλ δηαθπκάλζεσλ ζηα απνηειέζκαηα ησλ δηαδηθαζηψλ. 2.1 Πληποθοπιακά ςζηήμαηα Δπισειπηζιακών Γιδικαζιών ήκεξα αλαγλσξίδεηαη επξέσο φηη νη γλψζεηο γηα ηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα είλαη απαξαίηεηεο γηα ηα ζηειέρε ησλ επηρεηξήζεσλ, επεηδή νη πεξηζζφηεξνη νξγαληζκνί ρξεηάδνληαη ηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα γηα λα επηδήζνπλ θαη λα πξννδεχζνπλ. Σα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ηηο εηαηξείεο λα επεθηείλνπλ ηελ εκβέιεηά ηνπο ζε απνκαθξπζκέλεο ηνπνζεζίεο, λα πξνζθέξνπλ λέα πξντφληα θαη ππεξεζίεο, λα αλαδηακνξθψζνπλ ηηο ζέζεηο απαζρφιεζεο θαη ηε ξνή ηεο εξγαζίαο, θαη ίζσο αιιάμνπλ ξηδηθά ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν αζθνχλ ηελ επηρεηξεκαηηθή ηνπο δξαζηεξηφηεηα. Έλα πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα κπνξεί λα νξηζηεί ηερληθά σο έλα ζχλνιν αιιεινζρεηηδφκελσλ ζηνηρείσλ, ηα νπνία ζπιιέγνπλ (ή αλαθηνχλ), επεμεξγάδνληαη, απνζεθεχνπλ, θαη δηαλέκνπλ πιεξνθνξίεο πνπ ππνζηεξίδνπλ ηε ιήςε απνθάζεσλ θαη ηνλ έιεγρν ζε έλαλ νξγαληζκφ. Δπίζεο, βνεζνχλ ηα ζηειέρε θαη ην πξνζσπηθφ ζηελ αλάιπζε πξνβιεκάησλ, ζηελ απεηθφληζε ζχλζεησλ ζεκάησλ, θαη ζηε δεκηνπξγία λέσλ πξντφλησλ. Σξεηο είλαη νη δξαζηεξηφηεηεο κε ηηο νπνίεο έλα πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα παξάγεη ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ρξεηάδεηαη έλαο νξγαληζκφο γηα λα παίξλεη απνθάζεηο, 9

10 λα ειέγρεη ιεηηνπξγίεο, λα αλαιχεη πξνβιήκαηα, θαη λα δεκηνπξγεί λέα πξντφληα θαη ππεξεζίεο. Απηέο νη δξαζηεξηφηεηεο είλαη ε είζνδνο, ε επεμεξγαζία θαη ε έμνδνο. Ζ είζνδνο ζπιιέγεη ή ζπιιακβάλεη πξσηνγελή δεδνκέλα κέζα απφ ηνλ νξγαληζκφ ή απφ ην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ ηνπ. Ζ επεμεξγαζία κεηαηξέπεη απηήλ ηελ πξσηνγελή είζνδν ζε κηα πην θαηαλνεηή κνξθή. Ζ έμνδνο κεηαθέξεη ηηο επεμεξγαζκέλεο πιεξνθνξίεο ζηνπο αλζξψπνπο ή ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζα ηηο ρξεζηκνπνηήζνπλ. Σα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα ρξεηάδνληαη επίζεο αλαπιεξνθφξεζε, ε νπνία είλαη έμνδνο πνπ επηζηξέθεη ζηα θαηάιιεια κέιε ηνπ νξγαληζκνχ γηα λα ηα βνεζήζεη λα αμηνινγήζνπλ ή λα δηνξζψζνπλ ηε θάζε ηεο εηζφδνπ. Οη κάλαηδεξ θαη νη επηρεηξήζεηο επελδχνπλ ζηελ ηερλνινγία θαη ζηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα επεηδή απηά πξνζθέξνπλ νηθνλνκηθή αμία ζηελ επηρείξεζε. Ζ απφθαζε γηα ηελ δεκηνπξγία ή ηε ζπληήξεζε ελφο πιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο μεθηλάεη απφ ηελ αθεηεξία φηη ε απφδνζε ηεο επέλδπζεο απηή ζα είλαη αλψηεξε απφ άιιεο επελδχζεηο ζε θηίξηα, κεραλήκαηα ή άιια ζηνηρεία ελεξγεηηθνχ. Απηή ε αλψηεξε απφδνζε ζα εθδεισζεί κε ηε κνξθή αχμεζεο ηεο παξαγσγηθφηεηαο, αχμεζεο ησλ εζφδσλ, ή ίζσο σο αλψηεξε καθξνπξφζεζκε αληαγσληζηηθή ηνπνζέηεζε ηεο επηρείξεζεο ζε νξηζκέλεο αγνξέο. Τπάξρνπλ επίζεο πεξηπηψζεηο φπνπ νη εηαηξείεο επελδχνπλ ζε πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα πξνθεηκέλνπ λα ζπκκνξθσζνχλ κε θξαηηθνχο θαλνληζκνχο ή άιιεο απαηηήζεηο ηνπ πεξηβάιινληνο. Οη ζεκεξηλέο δξαζηεξηφηεηεο ησλ επηρεηξήζεσλ δεκηνπξγνχλ ηελ αλάγθε γηα φζν ην δπλαηφ κεγαιχηεξε ππνζηήξημε απφ ηα πιεξνθνξηαθά ηνπο ζπζηήκαηα. Πιένλ δελ είλαη αξθεηφ λα επηθεληξψλνληαη απιά ζε κεκνλσκέλεο εξγαζίεο. Δίλαη απαξαίηεην ηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα λα κπνξνχλ λα παξαθνινπζνχλ, λα ειέγρνπλ θαη λα ππνζηεξίδνπλ ηηο ινγηζηηθέο απφςεηο κηαο επηρεηξεζηαθήο δηαδηθαζίαο. Έηζη αληηθαζηζηνχλ ζηαδηαθά ηηο ρεηξφγξαθεο δηαδηθαζίεο εξγαζίαο κε απηνκαηνπνηεκέλεο δηαδηθαζίεο, ξνέο εξγαζίαο θαη δηεξγαζίεο. Οη ειεθηξνληθέο ξνέο εξγαζίαο, κείσζαλ ην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο πνιιψλ εηαηξεηψλ εθηνπίδνληαο ην ραξηί θαη ηηο ρεηξφγξαθεο ξνπηίλεο πνπ ην ζπλνδεχνπλ. Ζ βειηησκέλε δηαρείξηζε ηεο ξνήο εξγαζίαο έδσζε ηε δπλαηφηεηα ζε πνιιέο επηρεηξήζεηο, φρη κφλν λα κεηψζνπλ ζεκαληηθά ην θφζηνο ηνπο, αιιά θαη λα βειηηψζνπλ ηαπηφρξνλα ηελ εμππεξέηεζε ησλ πειαηψλ ηνπο. 10

11 Μέρξη πξηλ ειάρηζηα ρξφληα δελ ππήξραλ εξγαιεία εηδηθά γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο δηαρείξηζεο ηεο ξνήο εξγαζίαο. Απηφ είρε σο απνηέιεζκα θάπνηα κέξε ηεο επηρεηξεζηαθήο δηαδηθαζίαο λα πξνγξακκαηίδνληαη σο απηνχζηα κέξε κέζα ζηηο εθαξκνγέο. Ζ νξγάλσζε ηεο εξγαζίαο, εληφο ηεο εηαηξίαο αιιά θαη κεηαμχ ζπλεξγαδφκελσλ εηαηξηψλ, γίλεηαη νινέλα θαη πην πεξίπινθε. Γηα απηφ αλαπηχρζεθαλ πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα πνπ ππνζηεξίδνπλ ηε δηαρείξηζε θαη ηνλ ζπληνληζκφ ησλ δηαδηθαζηψλ. 11

12 3. ΡΟΔ ΔΡΓΑΙΑ Ρνή εξγαζίαο (workflow), ζχκθσλα κε ην Workflow Management Coalition είλαη ε απηνκαηνπνίεζε ηνπ ζπλφινπ ή κέξνπο κηαο επηρεηξεκαηηθήο δηαδηθαζίαο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο νπνίαο έγγξαθα, πιεξνθνξίεο ή θαη αλαζέζεηο εξγαζηψλ πεξλνχλ απφ έλαλ ζπκκεηέρνληα ζηνλ άιιν ζχκθσλα κε έλα ζχλνιν πξναπνθαζηζκέλσλ θαλφλσλ. ηφρνο κία ξνήο εξγαζίαο είλαη λα πεξηγξάςεη κηα επηρεηξεκαηηθή δηαδηθαζία ψζηε λα είλαη δπλαηή ε θαηαλφεζε, ε εμέιημε θαη ν αλαζρεδηαζκφο ηεο. Ζ ξνή εξγαζίαο απνηειείηαη απφ κηα ζεηξά ζπλδεδεκέλσλ βεκάησλ. Πξφθεηηαη γηα ηελ αλαπαξάζηαζε κηαο αθνινπζίαο εξγαζηψλ, πνπ απαηηείηαη γηα λα πεξαησζεί θάπνην έξγν ελφο πξνζψπνπ, κηαο νκάδαο αηφκσλ, ή ελφο ή πεξηζζνηέξσλ απιψλ ή ζχλζεησλ κεραληζκψλ. Παξέρεη δηαρσξηζκφ ηεο ινγηθήο ηεο επηρεηξεζηαθήο δηαδηθαζίαο θαη ηεο ιεηηνπξγηθήο ηερληθήο ππνζηήξημεο, επηηξέπνληαο δηαδνρηθέο αιιαγέο πνπ ζα ελαξκνληζηνχλ κε ηνπο δηαδηθαζηηθνχο θαλφλεο νξίδνληαο κηα επηρεηξεζηαθή δηαδηθαζία. Αλ θαληαζηνχκε ηε ζρεκαηηθή αλαπαξάζηαζε κηαο ξνήο εξγαζίαο, παξαηεξνχκε πεξηπηψζεηο, αληηθείκελα εξγαζίαο θαη δξαζηεξηφηεηεο. Σα αληηθείκελα εξγαζίαο ζπλδένπλ ηηο πεξηπηψζεηο θαη ηηο εξγαζίεο, ελψ νη δξαζηεξηφηεηεο ζπλδένπλ ηηο πεξηπηψζεηο, ηηο εξγαζίεο θαη ηνπο πφξνπο. Παξάδεηγκα ηππηθήο ξνήο εξγαζηψλ πξνκήζεηαο πιηθνχ: Σύνταξη Αίτησηρ Ππομήθειαρ Υλικού Επικοινωνία με Υπεύθςνο Τμήματορ Οικονομικόρ Υπεύθςνορ Παπαλήψειρ- Διοπθώσειρ Ενημέπωση Επγαζομένος Ενημέπωση Ππομηθεςτή 12

13 1. χληαμε ηεο Αίηεζεο Πξνκήζεηαο Τιηθνχ απφ ηνλ εξγαδφκελν, ε νπνία κπνξεί θαη λα πξνυπάξρεη ζηνλ νξγαληζκφ ζε ειεθηξνληθή κνξθή. 2. Δπηθνηλσλία κε ηνλ ππεχζπλν ηνπ ηκήκαηφο, πνπ πηζαλά θαη λα κελ ζηεγάδεηαη ζηνλ ίδην ρψξν κε ηα γξαθεία ηνπ Οξγαληζκνχ, λα ηνλ ελεκεξψζεη ζρεηηθά κε ην πεξηερφκελν ηεο θαη λα πάξεη ηελ έγθξηζή ηνπ. 3. Ο ππεχζπλνο ηκήκαηνο ελεκεξψλεη κε ηελ ζεηξά ηνπ ηνλ εξγαδφκελν γηα ηπρφλ παξαιήςεηο ή δηνξζψζεηο ζηελ αίηεζε ηνπ ή ηελ κεηαβηβάδεη ζηνλ νηθνλνκηθφ ππεχζπλν γηα ηελ ηειηθή έγθξηζή ηεο. 4. Αλ φια εγθξηζνχλ, ν νηθνλνκηθφο ππεχζπλνο ελεκεξψλεη ηνλ εξγαδφκελν αλαιφγσο. 5. Δλεκέξσζε ηνπ πξνκεζεπηή. ια φζα αλαθέξζεθαλ ζην παξάδεηγκα απνηεινχλ βήκαηα ζε κηα ξνή εξγαζηψλ θαη κπνξνχλ λα επαλαιεθζνχλ πνιιέο θνξέο κέζα ζε κηα εκέξα. πσο είλαη θπζηθφ, ζην πιαίζην ησλ δξαζηεξηνηήησλ ελφο Οξγαληζκνχ ππάξρνπλ αξθεηέο αθφκε Γηαδηθαζίεο πνπ εθηεινχληαη θαζεκεξηλά. Απηφ φκσο πνπ έρεη ζεκαζία είλαη ε ζεηξά εθηέιεζεο ησλ βεκάησλ ηνπο θαη ε ηαρχηεηα αληαπφθξηζεο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Ζ εθηέιεζε ησλ βεκάησλ ηεο δηαδηθαζίαο κε ιάζνο ζεηξά, ή θάπνηα θαζπζηεξεκέλε ή ιαλζαζκέλε ελέξγεηα, απφ θαθή ζπλελλφεζε ή ιφγσ θφξηνπ εξγαζίαο, πξνθαιεί πξνβιήκαηα ζην κεραληζκφ θαη πηζαλέο παξεμεγήζεηο κεηαμχ ηνπ έκςπρνπ δπλακηθνχ, αθνχ θάπνηνο ηειηθά πξέπεη λα επσκηζζεί ην θφζηνο ηεο φπνηαο θαζπζηέξεζεο ή απνηπρίαο. 3.1 Γιασείπιζη Ροών Δπγαζίαρ Οη ηερλνινγίεο Workflow ηνπνζεηνχληαη αλάκεζα ζηνλ επηρεηξεκαηηθφ ηνκέα θαη ζηνλ ηνκέα ηεο πιεξνθνξηαθήο ηερλνινγίαο κηαο επηρείξεζεο θαη θαιχπηνπλ ηα πάληα απφ ηε κνληεινπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ κέρξη ην ζπγρξνληζκφ ησλ επηκέξνπο δξαζηεξηνηήησλ ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ θαη ησλ αλζξψπσλ πνπ εθηεινχλ ηηο δηαδηθαζίεο. Δίλαη κία γξήγνξα αλαπηπζζφκελε ηερλνινγηθή ηάζε ηελ νπνία 13

14 αμηνπνηνχλ πνιινί θιάδνη ηεο αγνξάο φπσο ν αζθαιηζηηθφ, ν ηξαπεδηθφο, ν δηνηθεηηθφο, ν θαηαζθεπαζηηθφο θιπ. Κχξην ραξαθηεξηζηηθφ ησλ ηερλνινγηψλ Workflow απνηειεί ε απηνκαηνπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ πνπ απαξηίδνληαη απφ αλζξσπν-θεληξηθέο ή κεραλν-θεληξηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Ζ δηαρείξηζε ηεο ξνήο εξγαζίαο εμαζθαιίδεη φηη ε θαηάιιειε δξαζηεξηφηεηα εθηειείηαη απφ ην ζσζηφ άηνκν ζην ζσζηφ ρξφλν, απνζθνπεί ζην απνηειεζκαηηθφηεξν ρεηξηζκφ ησλ δηαδηθαζηψλ. Απηφ επηηπγράλεηαη εθηειψληαο εξγαζίεο, ή θαζήθνληα κε ζπγθεθξηκέλε ζεηξά, ε νπνία θαζνξίδεηαη απφ ηνλ νξηζκφ ηεο δηαδηθαζίαο ξνήο εξγαζίαο. Ζ πιεηνςεθία ησλ αληηθεηκέλσλ εξγαζίαο εθηεινχληαη απφ θάπνηνλ πφξν. ηηο πεξηζζφηεξεο επηρεηξήζεηο νη πφξνη είλαη θαηά θχξην ιφγν άλζξσπνη. Γηα λα δηεπθνιπλζεί ε αλάζεζε αληηθεηκέλσλ εξγαζίαο ζε πφξνπο, νη πφξνη νκαδνπνηνχληαη ζε ηάμεηο. Μπνξνχλ λα αλήθνπλ πνιιαπινί πφξνη ζηελ ίδηα ηάμε θαη έλαο πφξνο κπνξεί λα είλαη κέινο πνιιαπιψλ ηάμεσλ. 3.2 Workflow Management Coalition Δίλαη έλαο δηεζλήο, κε θεξδνζθνπηθφο νξγαληζκφο πνπ ηδξχζεθε ην 1993 θαη απνηειείηαη απφ ρξήζηεο, πξνγξακκαηηζηέο, ζπκβνχινπο, αλαιπηέο, θαζψο θαη παλεπηζηεκηαθέο θαη εξεπλεηηθέο νκάδεο πνπ αζρνινχληαη κε ηηο ξνέο εξγαζηψλ θαη ηελ κνληεινπνίεζε ησλ επηρεηξεζηαθψλ δηαδηθαζηψλ. Έρεη αληηθεηκεληθφ ζθνπφ ηελ πξνψζεζε επθαηξηψλ γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο ηερλνινγίαο ηεο δηαρείξηζεο ξνψλ εξγαζηψλ κέζσ ηεο αλάπηπμεο θνηλήο νξνινγίαο θαη πξνηχπσλ. ηφρνο ηνπ είλαη ε αλάπηπμε πξνδηαγξαθψλ ινγηζκηθνχ πνπ ζα επηηξέςνπλ ζε δηαθνξεηηθά ΓΡΔ (πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Ρνψλ Δξγαζηψλ ) λα ζπλεξγαζηνχλ ζε δηάθνξεο πεξηνρέοθιεηδηά. 14

15 3.3 ςζηήμαηα Γιασείπιζηρ Ροών Δπγαζίαρ(Workflow Management Systems) Υξεζηκνπνηνχληαη γηα λα γίλεη ε εξγαζία πην ειεγρφκελε, ππνζηεξίδνπλ ηε πεξηγξαθή θαη ηελ εθηέιεζε ησλ ξνψλ εξγαζηψλ. Δίλαη ζπζηήκαηα πνπ πξνζθέξνπλ ηε δπλαηφηεηα ζε θάπνηνλ νξγαληζκφ λα δηαρεηξίδεηαη ηε ξνή ηεο εξγαζίαο κέζα ζηα πιαίζηα ιεηηνπξγίαο ηνπ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ηα ζπζηήκαηα απηά ρξεζηκεχνπλ ζηνλ νξηζκφ, ηελ θαηαρψξεζε, ηελ εθηέιεζε θαη ηνλ έιεγρν ησλ δηεξγαζηψλ κέζα ζε έλα εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ. Σν θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ηνπο είλαη ε απηνκαηνπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ ηνπο, πνπ πεξηιακβάλνπλ ζπλδπαζκνχο απφ δξαζηεξηφηεηεο, νη νπνίεο εθηεινχληαη απφ άλζξσπν ή απφ κεραλή θαη εηδηθφηεξα εθείλεο, πνπ πεξηιακβάλνπλ αιιειεπίδξαζε κε εθαξκνγέο θαη εξγαιεία πιεξνθνξηθήο. Ζ απηνκαηνπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ απηψλ απνηειεί ζεκαληηθφ εξγαιείν, θαζψο ειαρηζηνπνηεί ηνπο λεθξνχο ρξφλνπο ζηελ επηθνηλσλία θαη ζηε ζπλεξγαζία αλάκεζα ζηηο επηρεηξήζεηο-ρξήζηεο. Οη εξγαζίεο θαη ε ζεηξά κε ηελ νπνία εθηεινχληαη (ξνή εξγαζηψλ), κνληεινπνηνχληαη κε ηε βνήζεηα εξγαιείσλ πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηα ΓΡΔ. Απφ ηε ζηηγκή πνπ νη εξγαζίεο κνληεινπνηεζνχλ ζχκθσλα κε κηα αλαγλσξίζηκε κνξθή, ην ΓΡΔ αλαιακβάλεη ηελ εθηέιεζε ηνπ κνληέινπ. Σα ζπζηήκαηα δηαρείξηζε ηεο ξνήο εξγαζίαο παξέρνπλ έλα νινθιεξσκέλν πεξηβάιινλ δηαρείξηζεο ησλ επηρεηξεκαηηθψλ δηαδηθαζηψλ θαη πξνζθέξνπλ επειημία πνπ είλαη απαξαίηεηε ζε ζχγρξνλεο, δπλακηθέο επηρεηξήζεηο. Απηά ηα ζπζηήκαηα κπνξνχλ λα θαιχςνπλ ηηο ζπρλέο κεηαβνιέο ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ πεξηβάιινληνο θαη λα δηαρεηξηζηνχλ ηελ επίδξαζε πνπ επηθέξνπλ ζηηο επηρεηξεζηαθέο δηαδηθαζίεο. 3.4 Κύπια Μέπη WfMS Σα ζπζηήκαηα ξνψλ εξγαζίαο πεξηέρνπλ δπν βαζηθά ζηνηρεία : 1. Σε κνλάδα κνληεινπνίεζεο ηεο ξνήο εξγαζίαο, αλαθέξεηαη ζηνπο δηαρεηξηζηέο ηνπ ζπζηήκαηνο. Σνπο επηηξέπεη λα νξίδνπλ δξαζηεξηφηεηεο θαη 15

16 δηεξγαζίεο, λα ηηο αλαιχνπλ θαη λα ηηο πξνζνκνηψλνπλ, θαζψο θαη λα ηηο αλαζέηνπλ ζε αλζξψπηλν δπλακηθφ. 2. Σε κνλάδα εθηέιεζεο ηεο ξνήο εξγαζίαο, παξέρεη ζηνλ ηειηθφ ρξήζηε ηνπ ζπζηήκαηνο κηα δηεπαθή εθηέιεζεο θαη πξνζνκνίσζεο, ελψ πεξηέρεη θαη κηα κεραλή ξνήο εξγαζίαο ε νπνία βνεζά ή/θαη εθηειεί ηελ θαζνδήγεζε ησλ δηεξγαζηψλ θαη δξαζηεξηνηήησλ κέζα ζην πεξηβάιινλ. Παξά ηε κεγάιε πνηθηιία, φια ηα ζπζηήκαηα WfM παξνπζηάδνπλ νξηζκέλα θνηλά ραξαθηεξηζηηθά, ηα νπνία παξέρνπλ κηα βάζε γηα ηελ αλάπηπμε ηεο ηθαλφηεηαο νινθιήξσζεο θαη δηαιεηηνπξγηθφηεηαο κεηαμχ ησλ δηαθνξεηηθψλ πξντφλησλ. Σν Reference Model ηεο WFMC πεξηγξάθεη έλα θνηλφ πξφηππν/ ηχπν γηα ηελ θαηαζθεπή ησλ ζπζηεκάησλ ξνήο εξγαζηψλ θαη νξίδεη πψο απηφ κπνξεί λα ζπζρεηηζηεί κε δηάθνξεο ελαιιαθηηθέο εθαξκνγέο πινπνίεζεο. ην πην πςειφ επίπεδν, φια ηα ζπζηήκαηα WFM κπνξνχλ λα ραξαθηεξηζηνχλ φηη παξέρνπλ ππνζηήξημε ζε ηξεηο ιεηηνπξγηθέο πεξηνρέο: 1. Ζ ιεηηνπξγία Build-time (ρξφλνο θαηαζθεπήο) ζρεηίδεηαη κε ηνλ θαζνξηζκφ, θαη ίζσο ηε δηακφξθσζε ηεο ξνήο εξγαζηψλ ησλ δηαδηθαζηψλ θαη ησλ ζπληζησζψλ εξγαζηψλ. 2. Ζ ιεηηνπξγία Run-time control (έιεγρνο ρξφλνπ εθηέιεζεο) ζρεηίδεηαη κε ηελ δηαρείξηζε ησλ δηαδηθαζηψλ ηεο ξνήο εξγαζηψλ ζε έλα ιεηηνπξγηθφ πεξηβάιινλ θαη ηελ αιιεινπρία ησλ δηάθνξσλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ αληηκεησπίδνληαη σο ηκήκα θάζε δηαδηθαζίαο. 3. Ζ Run-time interaction (αιιειεπίδξαζε ρξφλνπ εθηέιεζεο) ζρεηίδεηαη κε ηνπο ρξήζηεο θαη ηα IT εξγαιεία εγαξκνγήο γηα ηα δηάθνξα βήκαηα ησλ δξαζηεξηνηήησλ. 16

17 3.5 Workflow Logs Σα WfMS ζηεξίδνπλ ηελ εθηέιεζε ησλ επηρεηξεζηαθψλ δηαδηθαζηψλ δεδνκέλνπ φηη απαηηνχλ ηνλ νξηζκφ ησλ δηαδηθαζηψλ, ηελ απηνκαηνπνίεζε ησλ βεκάησλ θαη ηεο εθηέιεζεο θαη ηέινο ηελ θαηαγξαθή ηεο εθηέιεζεο ησλ βεκάησλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ππάξρνπλ ηα workflows logs πνπ πεξηέρνπλ ηηο πιεξνθνξίεο γηα φια ηα ζηηγκηφηππα ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο ξνήο εξγαζίαο. πλήζσο θαηαγξάθνπλ πνηνο εθηέιεζε πνηα δξαζηεξηφηεηα. Έηζη ηα workflow logs πεξηέρνπλ πνιχηηκε πιεξνθνξία ηεο πξαγκαηηθήο εθηέιεζεο ησλ επηρεηξεζηαθψλ δηαδηθαζηψλ. Οπφηε κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ πνιχ θαιή πεγή γηα ηελ βειηίσζε, ηελ αλαδηνξγάλσζε θαη ηνλ αλαζρεδηαζκφ ησλ δηαδηθαζηψλ. Σα workflow logs παξέρνπλ επηπξφζζεηα πιεξνθνξίεο γηα ηελ παξαθνινχζεζε θαη ηνλ έιεγρν ησλ δηαδηθαζηψλ, ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ δηαδηθαζηψλ θαζψο θαη πιεξνθνξίεο πνπ αθνξνχλ ηνλ πξνγξακκαηηζκφ φπσο εκεξνκελίεο ιήμεο, δηάξθεηα. Γηα λα βξνχκε ηηο απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο γηα ηελ επηρείξεζε απαηηνχληαη θαηάιιεια εξγαιεία. Μέζσ ηεο αλάιπζεο θαη ησλ κεηξήζεσλ ησλ επηρεηξεζηαθψλ δηαδηθαζηψλ κπνξνχκε λα αμηνινγήζνπκε ηελ ιεηηνπξγηθή απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο επηρείξεζεο θαζψο θαη ην 17

18 νηθνλνκηθφ θέξδνο. Σα workflow logs πξνζθέξνπλ πνιχηηκε βνήζεηα γηα ηελ κέηξεζε ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν ηεο επίδνζεο ησλ επηρεηξήζεσλ. Ο παξαθάησ πίλαθαο καο δείρλεη πψο κπνξεί λα αλαιπζεί έλα workflow log. Ο ζθνπφο ηεο αλάιπζεο κπνξεί λα έρεη ζρέζε κε ηνλ νξγαληζκφ πνπ απνηειείηαη απφ ηνπο εξγαδφκελνπο θαη ηνπο εμσηεξηθνχο ζπλεξγάηεο πνπ κπνξεί λα είλαη θαη εηαηξίεο. Σνπο πφξνπο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ νη επηρεηξεκαηηθέο δηαδηθαζίεο ή ηηο δξαζηεξηφηεηέο ηνπο θαζψο θαη ηα δεδνκέλα πνπ ζρεηίδνληαη κε απηέο. ηα κέηξα ηεο αλάιπζεο πεξηιακβάλνληαη, ην ζχλνιν ησλ κέηξσλ ηνπ ρξφλνπ, πνπ πεξηιακβάλνπλ ηα εμήο: Γηάξθεηα Δθηέιεζεο, Δθηηκψκελε Γηάξθεηα Δθηέιεζεο, Γηάξθεηα Αλακνλήο Δλεξγνπνίεζεο, Γηάξθεηα Αλακνλήο Πφξνπ, Γηάξθεηα Αλακνλήο, Γηάξθεηα Απαζρφιεζεο Πφξνπ, Υξφλνο Surplus, επηπξνζζέησο νη κέζνη ρξφλνη ησλ πξναλαθεξφκελσλ θαη νη ζρέζεηο κεηαμχ ηνπο θαη ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα κεηξεζεί: a. ε απνδνηηθφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο κηαο επηρείξεζεο φπσο ε ηθαλφηεηα ελφο ζπγθεθξηκέλνπ ππαιιήινπ, b. Ζ απνδνηηθφηεηα κηαο δηαδηθαζίαο c. Ζ ρξεζηκφηεηα ελφο είδνπο πφξνπ πνπ βνεζάεη ζηνλ εληνπηζκφ ζεκείσλ ζπκθφξεζεο. 18

19 Σν ζχλνιν κέηξσλ παξαγσγηθφηεηαο θαη πνηφηεηαο πνπ αλαθέξεηαη ζηνπο ρξφλνπο εθηέιεζεο ησλ δηαδηθαζηψλ θαη ησλ δξαζηεξηνηήησλ, θαη ην ζχλνιν ησλ κέηξσλ ηνπ θφζηνπο, πνπ κπνξεί λα αληιήζεη δεδνκέλα απφ ηα ππφινηπα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα ηεο επηρείξεζεο γηα ηελ δεκηνπξγία θνζηνιφγεζεο βάζε δξαζηεξηνηήησλ. Ζ αλαθνξά ηεο αλάιπζεο έρεη ηέζζεξηο νπηηθέο γσλίεο: 1. Σνπ ρξφλνπ. 2. Σεο δηαδηθαζίαο. 3. Σνπ νξγαληζκνχ. 4. Σσλ πφξσλ. 19

20 4. ΜΟΝΣΔΛΟΠΟΙΗΗ ΡΟΧΝ ΔΡΓΑΙΑ Ο φξνο κνληεινπνίεζε ξνψλ εξγαζίαο ππνδειψλεη ηελ αλάγθε ηεο αλαπαξάζηαζεο ηεο δηαδηθαζίαο κέζσ ηεο νπνίαο ζα νινθιεξσζεί ε εξγαζία. Απφ ηε κία πξνζδηνξίδεη ηη πξέπεη λα γίλεη παξνπζηάδνληαο ηελ ιεηηνπξγηθή ζθνπηά θαη απφ ηελ άιιε ην κνληέιν παξνπζηάδεη ηελ νξγαλσηηθή ζθνπηά θαζψο θαη ηηο ζπκπεξηθνξέο ηνπ ζπζηήκαηνο. Ζ κνληεινπνίεζε έρεη κεγάιε ζεκαζία ζηνλ ζρεδηαζκφ θαη επαλαζρεδηαζκφ ελφο ζπζηήκαηνο ξνήο εξγαζηψλ. Ζ βειηηζηνπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ ελφο νξγαληζκνχ, είλαη δπλαηή κφλν φηαλ απηέο έρνπλ κνληεινπνηεζεί κε αθξίβεηα. ζα πεξηζζφηεξα δηαθνξεηηθά ζηνηρεία έρνπλ θαηαγξαθεί, ηφζν πην αθξηβέο γίλεηαη ην κνληέιν. Σα ζηνηρεία πνπ πξέπεη λα θαηαγξαθνχλ κπνξεί λα ζρεηίδνληαη θάζε θνξά κε ηηο δξαζηεξηφηεηεο, ηνπο πφξνπο, ην θφζηνο, ηηο ρξνληθέο δηάξθεηεο, αιιά θαη κε θάπνηα γεγνλφηα πνπ ζπκβαίλνπλ θαη εμαίξεζε, θαζψο θαη απαηηήζεηο ζε ζέκαηα πνηφηεηαο θαη αζθάιεηαο. Γηα ηηο αλάγθεο απνηειεζκαηηθήο αλαπαξάζηαζεο ησλ ξνψλ εξγαζηψλ έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί δηάθνξεο πξνζεγγίζεηο. Κάπνηεο απφ απηέο είλαη UML δηαγξάκκαηα δξαζηεξηνηήησλ, κεραλέο πεπεξαζκέλσλ θαηαζηάζεσλ θαη δίθηπα Petri. Ο πην εθθξαζηηθφο απφ απηνχο πνπ έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί είλαη απηφο ησλ δηθηχσλ Petri. Ζ επηινγή κεζφδνπ ή ηερληθήο δελ έρεη λα θάλεη κε ηνλ ραξαθηήξα, ηελ ζεκαληηθφηεηα ή ην είδνο κηαο δηαδηθαζίαο κέζα ζε έλαλ νξγαληζκφ, αιιά κε ηνπο πφξνπο, ην πεξηβάιινλ θαη ην know-how ηνπ νξγαληζκνχ. Γελ ππάξρεη ε βέιηηζηε ηερληθή γηα ζπγθεθξηκέλν είδνο δηαδηθαζίαο θαη ε επηινγή κπνξεί λα γίλεηαη θπξίσο βάζεη παξφκνησλ εκπεηξηψλ ή ρξήζεο πφξσλ ηνπ νξγαληζκνχ πνπ ππνζηεξίδνπλ ζπγθεθξηκέλε ηερληθή. 20

21 4.1 Petri nets Σα Γίθηπα Petri ή αιιηψο γλσζηά σο δίθηπα ζέζεσλ/κεηαβάζεσλ (place/transition - PT Nets) είλαη κηα γξαθηθή γιψζζα κνληεινπνίεζεο πνπ ζπλδπάδεη γξαθηθά θαη καζεκαηηθά εξγαιεία. Δπηλνήζεθε ην 1962 απφ ηνλ Carl Adam Petri, ζηε Φπζηθνκαζεκαηηθή ρνιή ηνπ Σερληθνχ Παλεπηζηεκίνπ ηνπ Νηάξκζηαλη ζηε Γεξκαλία, θαηά ηε δηάξθεηα εθπφλεζεο ηεο δηδαθηνξηθήο ηνπ δηαηξηβήο, Kommunikation mit Automaten. Υξεζηκνπνηψληαο έλα δίθηπν, πεξηέγξαςε ηελ ηππηθή ζρέζε κεηαμχ ησλ γεγνλφησλ ζε έλα ζχζηεκα ππνινγηζηψλ. Ζ δηαηξηβή απηή νδήγεζε ζηε ζεσξεηηθή αλάπηπμε ησλ βαζηθψλ αξρψλ ιεηηνπξγίαο ησλ δηθηχσλ Petri. Ήηαλ ε πξψηε θνξά πνπ δηαηππψζεθε κηα γεληθή ζεσξία γηα ηα δηαθξηηά παξάιιεια ζπζηήκαηα. Με ην πέξαζκα ησλ ρξφλσλ ην εχξνο ηεο ρξήζεο ησλ δηθηχσλ Petri επεθηάζεθε θαζψο δηαπηζησλφηαλ ζηγά ζηγά ε πνιπηηκφηεηα ηνπο. ε αξρηθή ζεσξία ζπκπιεξψζεθε θαη λα εμειίρζεθε ζεκαληηθά. Απφ ηνλ αξρηθφ νξηζκφ κέρξη ζήκεξα πνπ απνηειεί έλα απφ ηα πιένλ δεκνθηιή εξγαιεία καζεκαηηθήο θαη γξαθηθήο κνληεινπνίεζεο, κεζνιάβεζε ε παξνπζίαζε εθαηνληάδσλ νξηζκψλ, δηεπθξηλίζεσλ, εξγαιείσλ αλάιπζεο θη επεθηάζεσλ ηνπ αξρηθνχ κνληέινπ, πνπ πνιιαπιαζίαζαλ ηηο δπλαηφηεηεο αλαπαξάζηαζεο θαη κειέηεο ζπζηεκάησλ. Σα δίθηπα Petri είλαη ηδηαίηεξα θαηάιιεια γηα λα αλαπαξηζηνχλ κε θπζηθφ ηξφπν ινγηθέο αληηδξάζεηο κεηαμχ κεξψλ ή δηαδηθαζηψλ ελφο ζπζηήκαηνο. Μνληεινπνηνχλ θαη αλαιχνπλ ζπζηήκαηα, ηα νπνία ραξαθηεξίδνληαη απφ ηελ ηαπηφρξνλε εθηέιεζε δηαθφξσλ ππνινγηζηηθψλ δηεξγαζηψλ κε δπλαηφηεηα αιιειεπίδξαζεο κεηαμχ ηνπο (concurrent systems), θαζψο θαη ζπζηεκάησλ ηα νπνία πεξηγξάθνληαη σο αζχγρξνλα θαη αζχγρξνλα, θαηαλεκεκέλα θαη παξάιιεια, ζηνραζηηθά/κε ληεηεξκηληζηηθά ή ζηα νπνία παξνπζηάδνληαη ζπγθξνχζεηο ζρεηηθά κε ηελ θαηαλνκή ησλ πεγψλ. Χο γξαθηθφ εξγαιείν, ηα δίθηπα Petri κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζα κέζν απεηθφληζεο θη επηθνηλσλίαο παξφκνηα κε ηα δηαγξάκκαηα ξνήο, ηα ινγηθά δέληξα θαη ηα δνκηθά δηαγξάκκαηα, ελψ σο καζεκαηηθφ εξγαιείν είλαη δπλαηφ λα θαηαζθεπαζηνχλ εμηζψζεηο θαηάζηαζεο, αιγεβξηθέο εμηζψζεηο ή άιια καζεκαηηθά κνληέια πνπ ξπζκίδνπλ ηε ζπκπεξηθνξά ησλ ζπζηεκάησλ. Σα κνληέια πνπ θαηαζθεπάδνληαη ζπληίζεληαη απφ κηθξφ αξηζκφ ηχπσλ ζηνηρείσλ, κε απνηέιεζκα ηα δίθηπα Petri λα απνηεινχλ κηα γιψζζα κνληεινπνίεζεο, ε ρξήζε ηεο 21

22 νπνίαο κπνξεί εχθνια λα γίλεη θαηαλνεηή. Σα βαζηθφηεξα αληηθείκελα γηα ηα νπνία ρξεζηκνπνηνχληαη είλαη ε κνληεινπνίεζε, αλάιπζε ζπκπεξηθνξάο, αμηνιφγεζε απνδνηηθφηεηαο, επηβεβαίσζε δνκηθψλ ηδηνηήησλ, πξνζνκνίσζε, παξαθνινχζεζε, ρξνλνπξνγξακκαηηζκφο, επνπηηθφο έιεγρνο θη έιεγρνο ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν ζπζηεκάησλ. Δπηπιένλ, κπνξνχλ λα πξνζνκνηψζνπλ ηηο δπλακηθά εμειηζζφκελεο θαη παξάιιειεο δξαζηεξηφηεηεο ησλ ζπζηεκάησλ, επηηξέπνπλ ηελ ηεξαξρηθή κνληεινπνίεζε θαη ηε κνληεινπνίεζε ζπζηεκάησλ κε δηαθνξεηηθά επίπεδα ιεπηνκέξεηαο. Σα δίθηπα Petri είλαη έλα ηζρπξφ εξγαιείν ζηελ πεξηγξαθή ζπζηεκάησλ πνπ εμαξηψληαη απφ γεγνλφηα (event driven systems). Απηά ηα ζπζηήκαηα κπνξεί λα είλαη αζχγρξνλα, λα πεξηέρνπλ ζεηξηαθέο ή παξάιιειεο εξγαζίεο, λα πεξηιακβάλνπλ ζπγθξνχζεηο, ακνηβαίν απνθιεηζκφ θαη λα κελ είλαη ληεηεξκηληζηηθά Φνξκαιηζκφο ησλ Γηθηχσλ Petri Σα δίθηπα Petri είλαη θαηεπζπλφκελνη δηκεξείο γξάθνη. Ο φξνο δηκεξείο ζεκαίλεη φηη έρνπλ δχν είδε θφκβσλ. Γηαθνξεηηθά ζχκβνια ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα δηαθξίλνληαη ηα δχν είδε. Ο πξψηνο ηχπνο θφκβσλ νλνκάδεηαη ζέζε (place) θαη ν δεχηεξνο κεηάβαζε (transition). Οη ζέζεηο αλαπαξηζηψληαη κε θχθινπο ελψ νη κεηαβάζεηο αλαπαξηζηψληαη κε θαηαθφξπθεο γξάκκεο (κπάξεο). Οη ζέζεηο θαη νη κεηαβάζεηο ζπλδένληαη κε θαηεπζπλφκελεο αθκέο (βέιε), κεξηθέο απφ ηηο νπνίεο θαηεπζχλνληαη απφ ζέζε ζε κεηάβαζε ελψ άιιεο θαηεπζχλνληαη απφ κεηάβαζε ζε ζέζε. Μηα αθκή πνπ θαηεπζχλεηαη απφ κηα ζέζε pi ζε κηα κεηάβαζε tj νξίδεη φηη ε ζέζε είλαη είζνδνο ζηε κεηάβαζε. Οη πνιιαπιέο είζνδνη ζε κία κεηάβαζε ππνδειψλνληαη κε πνιιαπιέο αθκέο απφ ηηο ζέζεηο εηζφδνπ ζηε κεηάβαζε. Οη ζέζεηο εμφδνπ ππνδειψλνληαη κε αθκέο απφ ηε κεηάβαζε ζηηο ζέζεηο απηέο. Καη πάιη, νη πνιιαπιέο έμνδνη ππνδειψλνληαη κε πνιιαπιέο αθκέο. 22

23 Έλα δίθηπν Petri είλαη πνιπγξάθεκα, γηαηί επηηξέπεηαη λα ππάξρνπλ πνιιαπιέο αθκέο απφ ηνλ έλα θφκβν ηνπ γξαθήκαηνο ζηνλ άιιν. Δπηπιένλ, επεηδή νη αθκέο ησλ γξαθεκάησλ είλαη θαηεπζπλφκελεο, ηα δίθηπα Petri είλαη θαηεπζπλφκελα πνιπγξαθήκαηα. Σέινο, νη θφκβνη ελφο γξαθήκαηνο Petri κπνξνχλ λα ρσξηζζνχλ ζε δχν ζχλνια (ζέζεηο θαη κεηαβάζεηο), έηζη ψζηε θάζε αθκή λα θαηεπζχλεηαη απφ ζηνηρείν ηνπ ελφο ζπλφινπ (ζέζε ή κεηάβαζε) ζε ζηνηρείν ηνπ άιινπ ζπλφινπ (κεηάβαζε ή ζέζε). Σν γξάθεκα είλαη, επνκέλσο, θαη δηκεξέο. πλνςίδνληαο, ηα γξαθήκαηα απηά είλαη δηκεξή θαηεπζπλφκελα πνιπγξαθήκαηα θαη νλνκάδνληαη απιψο γξαθήκαηα δηθηχσλ Petri. Γξαθήκαηα ησλ δηθηχσλ Petri Μηα δνκή δηθηχνπ Petri, C, είλαη κηα δηαηεηαγκέλε ηεηξάδα, C =(P,T,I,O). P= {p 1, p 2,., p n } είλαη έλα πεπεξαζκέλν ζχλνιν ζέζεσλ,n 0. T= {t 1, t 2,, t m } είλαη έλα πεπεξαζκέλν ζχλνιν κεηαβάζεσλ,m 0 To ζχλνιν ησλ ζέζεσλ θαη ην ζχλνιν ησλ κεηαβάζεσλ είλαη μέλα κεηαμχ ηνπο. 23

24 I: T P είλαη ε ζπλάξηεζε εηζφδνπ, κηα απεηθφληζε απφ κεηαβάζεηο ζε ζάθνπο ζέζεσλ. O: T P είλαη ε ζπλάξηεζε εμφδνπ, κηα απεηθφληζε απφ κεηαβάζεηο ζε ζάθνπο ζέζεσλ. 4.2 CP-nets Σα ρξσκαηηζκέλα δίθηπα Petri (coloured Petri nets, CP-nets) έρνπλ αλαπηπρζεί ηα ηειεπηαία 20 ρξφληα. Ο θχξηνο θνξέαο αλάπηπμεο είλαη ε CPN-group ζην παλεπηζηήκην ηνπ Aarhus, ζηε Γαλία, κε επηθεθαιή ηνλ Kurt Jensen. Έρνπλ αλαπηχμεη ην βαζηθφ κνληέιν, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο ρξήζεο ηχπσλ δεδνκέλσλ θαη ηεξαξρηθέο δνκέο, έρνπλ νξίζεη ηηο βαζηθέο έλλνηεο, φπσο δπλακηθέο ηδηφηεηεο, θαη έρνπλ αλαπηχμεη ηε ζεσξία πίζσ απφ πνιιέο απφ ηηο ππάξρνπζεο κεζφδνπο αλάιπζεο. Μαδί κε ηε Meta Software Corporation, έρνπλ δηαδξακαηίζεη θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ αλάπηπμε πςειήο πνηφηεηαο εξγαιεία ππνζηήξημεο ηεο ρξήζεο ησλ CP-nets. Σα CP-nets είλαη κηα γξαθηθή γιψζζα γηα ηε κνληεινπνίεζε ησλ θαηαζηάζεσλ ελφο ζπζηήκαηνο, θαζψο θαη ησλ γεγνλφησλ πνπ κεηαβάιινπλ ην ζχζηεκα απφ κηα θαηάζηαζε ζε θάπνηα άιιε. Σα Υξσκαηηζκέλα δίθηπα Petri ελζσκαηψλνπλ θαη ηε δφκεζε δεδνκέλσλ θαη ηελ ηεξαξρηθή ζχλζεζε, ρσξίο λα αιινηψλνπλ ηηο αμίεο ησλ πξσηφηππσλ δηθηχσλ Petri. ηα CPN, ζπλδπάζηεθε ε δχλακε ησλ δηθηχσλ Petri κε ηε δχλακε θαη ηελ ζρεδηαζηηθή επθνιία ηνπ πεξηβάιινληνο ησλ γισζζψλ πξνγξακκαηηζκνχ. Ζ ηππηθή ζεκαζηνινγία ησλ δηθηχσλ Petri επηηξέπεη ηε δηαρείξηζε θαη ηνλ έιεγρν ηαπηφρξνλσλ δηεξγαζηψλ ζε έλα ζχζηεκα ξνήο εξγαζίαο, ελψ νη γιψζζεο πξνγξακκαηηζκνχ παξέρνπλ ηηο θαηάιιειεο δνκέο γηα ηνλ νξηζκφ δηαθφξσλ ηχπσλ δεδνκέλσλ θαη ην ρεηξηζκφ ησλ ηηκψλ ηνπο. Οη ηδηφηεηεο ησλ ρξσκαηηζκέλσλ δηθηχσλ Petri κπνξνχλ λα επεθηαζνχλ πεξαηηέξσ κε δχν επηπιένλ ραξαθηεξηζηηθά, ην ρξφλν θαη ηελ ηεξαξρία: 24

25 Υξσκαηηζκέλα δίθηπα Petri κε ρξφλν (timed coloured Petri nets): Κχξην ραξαθηεξηζηηθφ ηνπο είλαη φηη πινπνηνχλ έλα γεληθφ ξνιφη πνπ κνληεινπνηεί ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ. Ζ ηδηφηεηα απηή είλαη ηδηαίηεξα ρξήζηκε ζηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο ξνήο εξγαζηψλ, αθνχ ν ρξφλνο είλαη ζεκαληηθφο παξάγνληαο ζε φιεο ηηο επηρεηξεζηαθέο δηεξγαζίεο. Ηεξαξρηθά ρξσκαηηζκέλα δίθηπα Petri (hierarchical coloured Petri nets): Μεγάια θαη πνιχπινθα κνληέια κπνξνχλ λα δεκηνπξγεζνχλ κε ηεξαξρηθφ ηξφπν, θαηά ηνλ νπνίν κέξε ηνπ κνληέινπ πινπνηνχληαη σο ζειίδεο (pages), νη νπνίεο επηθνηλσλνχλ κεηαμχ ηνπο κε ζαθψο νξηζκέλν ηξφπν. (εδνκέλεο ηεο πνιππινθφηεηαο κηαο δηαδηθαζίαο ξνήο εξγαζίαο, ε ηδηφηεηα ηεο ηεξαξρίαο δηεπθνιχλεη ηε κνληεινπνίεζε ξνψλ εξγαζίαο θαη ηελ θαηαλφεζε ησλ κνληέισλ Σν εξγαιείν CPN-Tools Σν εξγαιείν CPN-Tools είλαη έλα παθέην ινγηζκηθνχ γηα ρξσκαηηζκέλα δίθηπα Petri, ζε απηφ ηα CP-nets ζρεδηάδνληαη ζ έλα κνληέξλν γξαθηθφ πεξηβάιινλ (GUIbased environment) ην νπνίν παξέρεη δηαδξαζηηθή αλάδξαζε (interactive feedback) γηα ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ κνληέινπ κέζσ ηεο πξνζνκνίσζεο. Σν ζπγθεθξηκέλν ινγηζκηθφ ππνζηεξίδεη ηελ θαηαζθεπή, ηελ πξνζνκνίσζε, ηελ αλάιπζε ρψξνπ θαηαζηάζεσλ θαζψο θαη ηελ αλάιπζε απφδνζεο κνληέισλ ρξσκαηηζκέλσλ δηθηχσλ Petri. Σν εξγαιείν CPN-Tools απνηειείηαη απφ δχν βαζηθά κέξε: 1. Σε γξαθηθή δηεπαθή ρξήζηε (graphical user interface, GUI), είλαη ην γξαθηθφ πεξηβάιινλ κε ην νπνίν αιιειεπηδξά ν ρξήζηεο 2. Σε γιψζζα κνληεινπνίεζεο ρξσκαηηζκέλσλ δηθηχσλ Petri (coloured Petri nets modelling language, CPN ML), είλαη ε γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ πνπ 25

26 ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηηο δειψζεη ησλ κεηαβιεηψλ, ησλ ηχπσλ θαη ησλ επηγξαθψλ (inscriptions) ηνπ δηθηχνπ Ο ζπλδπαζκφο ησλ δχν απηψλ ζηνηρείσλ έρεη σο απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία ηξηψλ νινθιεξσκέλσλ εξγαιείσλ, πνπ είλαη ελζσκαησκέλα ζην εξγαιείν CPN-Tools: ηνλ ζπληάθηε ρξσκαηηζκέλσλ δηθηχσλ Petri (CPN editor), ηνλ πξνζνκνησηή ρξσκαηηζκέλσλ δηθηχσλ Petri (CPN simulator), θαη ην εξγαιείν ρψξνπ θαηαζηάζεσλ ησλ ρξσκαηηζκέλσλ δηθηχσλ Petri (CPN state space tool). 4.3 EPC Ζ Αιπζίδα EPC έρεη αλαπηπρζεί ζηα πιαίζηα ηεο Αξρηηεθηνληθήο πζηεκάησλ πγρψλεπζεο Πιεξνθνξηψλ ARIS θαη ρξεζηκνπνηείηαη απφ πνιιέο επηρεηξήζεηο γηα δηακφξθσζε, αλάιπζε θαη επαλαζρεδηαζκφ ησλ επηρεηξεζηαθψλ δηαδηθαζηψλ. Δίλαη βαζηζκέλε ζηηο έλλνηεο ησλ πηζαλνινγηθψλ δηθηχσλ θαη ησλ δηρηπψλ Petri θαη είλαη κηα γξαθηθή γιψζζα πεξηγξαθήο επηρεηξεζηαθήο δηαδηθαζίαο. Πεξηγξάθεη ηηο δηαδηθαζίεο ζην επίπεδν ηεο επηρεηξεζηαθήο ινγηθήο ηνπο θαη ζηνρεχεη ζηελ εχθνιε θαηαλφεζε θαη ρξήζε απφ επηρεηξεκαηίεο. Με ηελ ζπγθεθξηκέλε κέζνδν πξαγκαηνπνηείηαη κηα ζεηξά απφ ελαιιαζζφκελα γεγνλφηα θαη δξαζηεξηφηεηεο ζπλδπάδνληαο θαη νινθιεξψλνληαο φινπο ηνπο ζηαηηθνχο επηρεηξεζηαθνχο πφξνπο (π.ρ. ζπζηήκαηα, νξγαλσηηθέο κνλάδεο, δεδνκέλα). ζε κηα ζεηξά απφ ελαιιαζζφκελα γεγνλφηα θαη δξαζηεξηφηεηεο πνπ πξνζζέηνπλ επηρεηξεκαηηθή αμία. ην κνληέιν Αιπζίδαο Γεγνλφησλ-Λεηηνπξγηψλ ζπκκεηέρνπλ ηα παξαθάησ αληηθείκελα (objects types): Γεγνλφηα (Events) Λεηηνπξγίεο (Functions) Πφξνη (Personnel, Material, Operating, Data and System Resources) Λνγηθνί Σειεζηέο (Rules) 26

27 Γεγνλφηα (Events) Έλα γεγνλφο δείρλεη πφηε πξέπεη λα γίλνπλ κία ή πεξηζζφηεξεο δηεξγαζίεο. Σα γεγνλφηα κπνξεί λα είλαη απνηέιεζκα κηαο αλζξψπηλεο πξάμεο ή κηαο ιεηηνπξγίαο θάπνηαο κεραλήο ή ππνινγηζηηθνχ ζπζηήκαηνο. Σν ηειηθφ γεγνλφο κηαο δηαδηθαζίαο, κπνξεί λα είλαη ην έλαπζκα γηα ηελ εθθίλεζε θάπνηαο άιιεο δηαδηθαζίαο. Παξαδείγκαηα γεγνλφησλ απνηεινχλ ε άθημε κηαο παξαγγειίαο ελφο πειάηε, ε δεκηνπξγία ελφο παξαζηαηηθνχ, ε εχξεζε ελφο ειαηησκαηηθνχ πξντφληνο. Παξαθάησ θαίλεηαη ε γξαθηθή απεηθφληζε ελφο γεγνλφηνο.. Λεηηνπξγίεο (Functions) Οη ιεηηνπξγίεο ελαιιάζζνληαη κε ηα γεγνλφηα ζρεκαηίδνληαο ηελ αιπζίδα ηεο δηαδηθαζίαο (process chain) θαη αληηπξνζσπεχνπλ ηηο επηκέξνπο δξαζηεξηφηεηεο (activities) πνπ εθηεινχληαη Οη ιεηηνπξγίεο πξνθαινχληαη απφ έλα ή πεξηζζφηεξα γεγνλφηα θαη δεκηνπξγνχλ έλα ή πεξηζζφηεξα γεγνλφηα. Γηα ηελ θαηαζθεπή ελφο δηαγξάκκαηνο e-epc αθνινπζνχληαη ηξεηο ζεκαληηθνί θαλφλεο: 1. Τπάξρεη ηνπιάρηζηνλ έλα αξρηθφ (start event) θαη έλα ηειηθφ γεγνλφο (end event) 2. Σα γεγνλφηα θαη νη ιεηηνπξγίεο ελαιιάζζνληαη κεηαμχ ηνπο θαη απηφ έρεη σο ζπλέπεηα λα κελ πθίζηαηαη ζχλδεζε αλάκεζα ζε ίδηα αληηθείκελα π.ρ. ζχλδεζε αλάκεζα ζε ιεηηνπξγία θαη ιεηηνπξγία θαη αληίζηνηρα ζε δχν γεγνλφηα. 3. Οη απνθάζεηο παίξλνληαη κνλάρα απφ ηηο ιεηηνπξγίεο θαη φρη απφ ηα γεγνλφηα. Παξαδείγκαηα απνηεινχλ ε κεηαθνξά πξντφλησλ, ν ζρεδηαζκφο πξντφληνο, ε δηαδηθαζία παξαγσγήο απηψλ, ε ζπκθσλία κε πξνκεζεπηέο, ν ππνινγηζκφο ηνπ 27

28 θφζηνπο, ε επηβεβαίσζε παξαιαβήο κίαο παξαγγειίαο. Παξαθάησ θαίλεηαη ε γξαθηθή απεηθφληζε ησλ ιεηηνπξγηψλ. Πφξνη (Personnel, Material, Operating, Data and System Recourses) Πέξα ηεο αλαγθαηφηεηαο ηνπ λα είλαη γλσζηφ ην ηη πξέπεη λα γίλεη, ππάξρεη θαη απηή ηνπ πνηνο πξέπεη λα ην θάλεη. Με ηνλ φξν πφξνη νξίδνπκε κηα ζεηξά απφ νληφηεηεο ηεο επηρεηξεκαηηθήο δηαδηθαζίαο φπσο ηα αληηθείκελα δεδνκέλσλ, ηα αληηθείκελα πιεξνθνξίαο, γλσζηηθά αληηθείκελα, πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα, αλζξψπηλν δπλακηθφ θηι. Ζ γξαθηθή απεηθφληζε θαίλεηαη παξαθάησ. Λνγηθνί Σειεζηέο Οη ινγηθνί ηειεζηέο είλαη ηα αληηθείκελα πνπ καο δίλνπλ ηελ δπλαηφηεηα λα απεηθνλίδνπκε ηελ πνιππινθφηεηα ησλ δηαδηθαζηψλ. Οη ινγηθνί ηειεζηέο ζε έλα e- EPC δηάγξακκα κπνξνχλ λα ηνπνζεηεζνχλ είηε πξηλ απφ κηα ιεηηνπξγία είηε κεηά θαη είλαη ηξηψλ εηδψλ: 1. EXCLUSIVE OR ( ΑΠΟΚΛΔΗΣΗΚΟ Ή ) Πξηλ απφ κηα Λεηηνπξγία: Ζ εξκελεία ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ηειεζηή είλαη πσο έλα θαη κφλν έλα απφ ηα πηζαλά κνλνπάηηα ζα ππξνδνηήζεη ηελ επφκελε ιεηηνπξγία. Μεηά απφ κηα Λεηηνπξγία: Ζ εξκελεία ζηελ ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε είλαη πσο έλα θαη κφλν έλα απφ ηα πηζαλά κνλνπάηηα ζα αθνινπζεζεί. 28

29 2. AND ( KAI ) Πξηλ απφ κηα Λεηηνπξγία: Γειψλεη πσο φια ηα γεγνλφηα πξέπεη λα ζπκβνχλ γηα λα ππξνδνηεζεί ε επφκελε ιεηηνπξγία Μεηά απφ κηα Λεηηνπξγία: Γειψλεη πσο ε ξνή ρσξίδεηαη ζε δχν ή πεξηζζφηεξα παξάιιεια κνλνπάηηα δειαδή πεξηγξάθεη κία δηαθιάδσζε. 3. OR (Ή) Πξηλ απφ κηα Λεηηνπξγία: εκαίλεη πσο νπνηνδήπνηε γεγνλφο ή ζπλδπαζκφο γεγνλφησλ κπνξεί λα ππξνδνηήζεη ηελ επφκελε ιεηηνπξγία. Μεηά απφ κηα Λεηηνπξγία: εκαίλεη πσο έλα ή πεξηζζφηεξα κνλνπάηηα ζα αθνινπζεζνχλ αλάινγα κε ηελ απφθαζε. 4.4 Business Process Modeling Notation Σν πξφηππν BPMN είλαη έλα αλνηρηφ πξφηππν γηα κνληεινπνίεζε, εθαξκνγή θαη αλαπαξάζηαζε επηρεηξεζηαθψλ δηαδηθαζηψλ. Οη αλαπαξαζηάζεηο ησλ δηαδηθαζηψλ ζε κνξθή Γηαγξακκάησλ Ρνήο είλαη πην νηθείεο, νπφηε αλαπηχρζεθε απφ ηελ πξσηνβνπιία επηρεηξεζηαθήο δηαρείξηζεο δηαδηθαζηψλ (Business Process Management Initiative) (BPMI) ν πκβνιηζκφο BPMN (business process modelling notation) κε ζηφρν ηελ παξνρή επαλάγλσζηνπ θαη θαηαλνεηνχ ζπκβνιηζκφχ γηα φινπο ηνπο ρξήζηεο, πνπ ζρεδηάδνπλ, εθαξκφδνπλ ή ειέγρνπλ ηηο επηρεηξεζηαθέο δηαδηθαζίεο.(αλαιπηέο, ηερληθνί ππεχζπλνη, ππάιιεινη αξκφδηνη γηα ηελ εθαξκνγή, δηεπζπληέο) Ο BPMN ζηνρεχεη ζηε γεθχξσζε ηνπ ράζκαηνο κεηαμχ ηεο ζρεδίαζεο επηρεηξεζηαθήο δηαδηθαζίαο θαη ηεο εθαξκνγήο ηεο, ρξεζηκνπνηείηαη ζαλ θνηλή γιψζζα, έηζη ψζηε λα κπνξέζεη ν ζρεδηαζκφο θαη ε πξαγκαηνπνίεζε ηεο επηρεηξεκαηηθήο ξνήο λα πινπνηεζεί κε ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν. Ζ BPMN ππνζηεξίδεη κφλν κνληέια πνπ έρνπλ ζρέζε κε επηρεηξεζηαθέο δηαδηθαζίεο. Γηα λα δεκηνπξγήζνπκε ηα δηαγξάκκαηα ρξεζηκνπνηνχκε ηέζζεξηο βαζηθέο θαηεγνξίεο ζπκβφισλ. 29

30 χκβνια Ρνήο(Flow Objects) Πεξηγξάθνπλ θαη πξνζδηνξίδνπλ ηελ ζπκπεξηθνξά κίαο Δπηρεηξεζηαθήο Γηαδηθαζίαο, απνηεινχληαη απφ ηα Γεγνλφηα, ηηο Γξαζηεξηφηεηεο θαη ηηο Πχιεο 1. Γεγνλφηα: επεξεάδνπλ ηελ ξνή ηεο δηαδηθαζίαο θαη ζπλήζσο έρνπλ θάπνην αίηην εκθάληζεο ή θάπνην απνηέιεζκα. Σν ζχκβνιν ηεο Έλαξμεο απεηθνλίδεη έλα ζπκβάλ πνπ εθθηλεί κηα δηαδηθαζία. Σν ζχκβνιν Δλδηάκεζν απεηθνλίδεη ζπκβάλ πνπ ιακβάλεη ρψξα κεηά ηελ έλαξμε θαη πξηλ ην ηέινο ηεο δηαδηθαζίαο. Σν ζχκβνιν Σειηθφ αληηπξνζσπεχεη ζπκβάληα πνπ ιακβάλνπλ ρψξα θαηά ην ηέινο ηεο δηεξγαζίαο. 2. Γξαζηεξηφηεηεο: εθηεινχληαη κέζα ζε κία επηρεηξεζηαθή δηαδηθαζία θαη κπνξεί λα είλαη αηνκηθέο ή νκαδηθέο. Ζ ππν- δηαδηθαζία είλαη κία ζχλζεηε δξαζηεξηφηεηα, πεξηέρεη ην ζχκβνιν «+», παηψληαο ην αλνίγεη έλα παξάζπξν φπνπ κπνξνχκε λα πξνζζέζνπκε επηκέξνπο δηαδηθαζίεο. Με απηφλ ηνλ ηξφπν δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζηνλ ρξήζηε λα ηεξαξρήζεη ηε δνκή ηεο δηαδηθαζίαο θαη λα ηελ αλαιχζεη κε παξαπάλσ ιεπηνκέξεηα. Ζ Γξαζηεξηφηεηα απνηειεί ην θαηψηεξν επίπεδν κηαο ελέξγεηαο θαη ζπλήζσο είλαη έλα αηνκηθφ ζηνηρεηψδεο βήκα, ρξεζηκνπνηείηαη φηαλ ε εξγαζία δε κπνξεί λα αλαιπζεί πεξηζζφηεξν. Ζ επαλαιακβαλφκελε Γξαζηεξηφηεηα εθηειείηαη επαλαιεπηηθά εάλ πιεξνχληαη θάπνηεο ζπγθεθξηκέλεο ζπλζήθεο. 30

31 3. Πχιεο: ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηνλ έιεγρν ηεο έλσζεο ή ηνλ δηαρσξηζκφ ηεο ξνήο κέζα ζε κηα Γηαδηθαζία. Οη Απνθιεηζηηθέο Πχιεο απνηεινχλ Απνθάζεηο, είλαη αληίζηνηρεο ηεο XOR πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηα ινγηθά δηαγξάκκαηα. εκαληηθφ ραξαθηεξηζηηθφ απνηειεί ε επηινγή ελφο κφλνπ πηζαλνχ κνλνπαηηνχ θάζε θνξά. Τπάξρνπλ δχν είδε. Ζ πχιε πνπ βαζίδεηαη ζε Γεδνκέλα δεκηνπξγεί ελαιιαθηηθά κνλνπάηηα ηα νπνία βαζίδνληαη ζε πξνθαζνξηζκέλεο ζπλζήθεο. Ζ πχιε πνπ βαζίδεηαη ζε Γεγνλφηα είλαη Απνθάζεηο ησλ νπνίσλ νη ελαιιαθηηθέο επηινγέο βαζίδνληαη ζε γεγνλφηα θαηά ηε ζπγθεθξηκέλε θάζε ηεο Γηαδηθαζίαο θαη φρη ζηηο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ. Οη Πεξηεθηηθέο Πχιεο είλαη αληίζηνηρεο κε ηηο πχιεο OR ησλ ινγηθψλ δηαγξακκάησλ θαη έρνπλ πεξηζζφηεξα πηζαλά απνηειέζκαηα. Οη χλζεηεο Πχιεο ρξεζηκνπνηνχληαη ζε πνιχπινθεο δηαδηθαζίεο. Οη Παξάιιειεο Πχιεο είλαη αληίζηνηρεο κε ηηο πχιεο AND ησλ ινγηθψλ δηαγξακκάησλ θαη ρξεζηκνπνηνχληαη φηαλ δχν ξνέο ελψλνληαη ζε κία ή κία ξνή ρσξίδεηαη ζε δχν ηαπηφρξνλα. Αληηθείκελα Γηαζχλδεζεο(Connectivity Objects) Υξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ δηαζχλδεζε ησλ αληηθεηκέλσλ ξνήο κεηαμχ ηνπο ή κε ηα δεδνκέλα. Καζνξίδνπλ ηε ξνή κέζα ζηε δηαδηθαζία. 31

32 Ζ Ρνή Αιιεινπρίαο θαζνξίδεη ηε ζεηξά ησλ ελεξγεηψλ πξνο εθηέιεζε, εάλ βξίζθεηαη κεηά απφ θάπνηα δξαζηεξηφηεηα κπνξεί λα έρεη κία ζπγθεθξηκέλε ζπλζήθε. Ζ Ρνή Μελχκαηνο θαζνξίδεη ηελ ξνή επηθνηλσλίαο κεηαμχ δχν εκπιεθφκελσλ ή δχν νληνηήησλ. Σν αληηθείκελν επηθνηλσλίαο είλαη έλα κήλπκα. Ζ πζρέηηζε, ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα ζπλδέζεη δεδνκέλα θαη άιιεο πιεξνθνξίεο κε άιια αληηθείκελα ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ αληηθεηκέλσλ ξνήο. Γείρλεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ηα δεδνκέλα εηζέξρνληαη θαη εμέξρνληαη απφ θάζε δξαζηεξηφηεηα. Swimlanes, Υξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ δηεπθφιπλζε ηνπ δηαρσξηζκνχ θαη γηα ηελ νξγάλσζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ., ζηελ νπζία νκαδνπνηνχλ ηα αληηθείκελα ξνήο. Σα Pools, αλαπαξηζηνχλ θάπνηνλ πκκεηέρνληα(νξγαληζκφ, ζχζηεκα, ξφιν, ππεπζπλφηεηα). Ζ επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ Pools πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ ηεο Ρνήο Μελπκάησλ. Υαξαθηεξηζηηθφ ηεο απνηειεί φηη ε Ρνή Αιιεινπρίαο δε κπνξεί λα μεπεξάζεη ηα φξηα ελφο Pool. Σα Lanes, ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα αλαπαξαζηήζνπλ νπνηνδήπνηε επηζπκεηφ ραξαθηεξηζηηθφ θαη πξνζθέξνπλ ηελ δπλαηφηεηα ε Ρνή Αιιεινπρίαο λα μεπεξλάεη ηα φξηά ηνπο. 32

33 Artifacts θνπφ έρνπλ λα παξέρνπλ πεξηζζφηεξε πιεξνθνξία. Σα ζχκβνια Γεδνκέλσλ (Data object), ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα αλαπαξαζηήζνπλ ηα έγγξαθα θαη ηα δεδνκέλα ηα νπνία επεμεξγάδνληαη απφ ηελ δηεξγαζία θαη έρνπλ ζθνπφ λα πεξηγξάςνπλ ηη ελέξγεηεο πξέπεη λα γίλνπλ θαη ηη απνηειέζκαηα πξέπεη λα παξαρζνχλ. Σν Group, είλαη έλαο κεραληζκφο κέζσ ηνπ νπνίνπ ππάξρεη ε δπλαηφηεηα λα εληνπίζνπκε ηα θχξηα ζεκεία θαη λα θαηεγνξηνπνηήζνπκε έλα κέξνο ηνπ κνληέινπ ή έλα ζχλνιν απφ αληηθείκελα. θνπφο ηνπο είλαη ε βειηίσζε ηεο εκθάληζεο ηνπ δηαγξάκκαηνο.. 33

34 Με ηε εκείσζε(annotation), δίλεηαη ε δπλαηφηεηα πξνζζήθεο πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίαο ζε κνξθή θεηκέλνπ κε ζθνπφ ηελ θαιχηεξε πεξηγξαθή θαη θαηαλφεζε ηνπ κνληέινπ. 34

35 5. ΔΞΟΡΤΞΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΧΝ(Process Mining) ιεο νη εηαηξίεο ζέινπλ λα παξάγνπλ πεξηζζφηεξα ζε ιηγφηεξν ρξφλν. Έλαο ηξφπνο γηα λα ην πεηχρνπλ είλαη ε χπαξμε ελφο κνληέινπ πεξηγξαθήο ηεο επηρεηξεζηαθήο δηαδηθαζίαο πνπ ζα αληηθαηνπηξίδεη ηηο εμαξηήζεηο κεηαμχ ησλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ζα δείρλεη πνηεο δξαζηεξηφηεηεο κπνξνχλ λα εθηειεζηνχλ παξάιιεια. Οπφηε νη δηαδηθαζίεο γίλνληαη νινέλα θαη πην θξίζηκνο παξάγνληαο ζηελ επηηπρία ησλ νξγαληζκψλ, παξάιιεια ν φγθνο ησλ δεδνκέλσλ θαη νη απνζεθεπηηθέο δπλαηφηεηεο έρνπλ απμεζεί ζε κεγάιν βαζκφ ηελ ηειεπηαία δεθαεηία. Οη κάλαηδεξ θαη νη ρξήζηεο ηείλνπλ λα ππεξεθηηκνχλ ηηο γλψζεηο πνπ έρνπλ γηα ηηο επηρεηξεζηαθέο δηαδηθαζίεο. Σα WFMS πξνζθέξνπλ ηελ δπλαηφηεηα κνληεινπνίεζεο θαη αλαπαξάζηαζεο ησλ δπλαηνηήησλ ησλ δνκεκέλσλ επηρεηξεκαηηθψλ δηαδηθαζηψλ. Με ηνλ θαζνξηζκφ ησλ δηαδηθαζηψλ ηα κνληέια πεξηγξάθνπλ ηνλ θχθιν-δσήο κίαο ζπλεζηζκέλεο πεξίπησζεο απνκνλσκέλν, απηφο ν θαζνξηζκφο ησλ δηαδηθαζηψλ αλαπαξηζηάλεηαη ζπλήζσο γξαθηθά. πζηήκαηα φπσο ηα ERP, CRM, SCM θαη εθαξκνγέο B2B έρνπλ πηνζεηήζεη ηελ ηερλνινγία ησλ ξνψλ εξγαζίαο. Σα WFMS δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα ζρεδηαζκνχ θαη εθηέιεζεο επηρεηξεζηαθψλ δηαδηθαζηψλ. Ο θχθινο-δσήο κηαο ξνήο εξγαζίαο απνηειείηαη απφ ηέζζεξηο θάζεηο: α) ζρεδηαζκφο β) δηακφξθσζε γ) θαζνξηζκφο θαη δ) δηάγλσζε. ηελ παξαδνζηαθή πξνζέγγηζε ζηε πξψηε θάζε ηνπ ζρεδηαζκνχ θαηαζθεπάδεηαη ην κνληέιν ηεο ξνήο εξγαζίαο, απηφ γίλεηαη ζπλήζσο απφ έλα ζχκβνπιν ζε ζπλεξγαζία κε ηελ δηνίθεζε. ηε δεχηεξε θάζε ηεο δηακφξθσζεο πξνζδηνξίδνληαη ηπρψλ πεξηνξηζκνί θαη ηδηαηηεξφηεηεο. ηελ ηξίηε θάζε γίλεηαη δνθηκή πεξηπηψζεσλ θαη ζηελ ηειεπηαία θάζε αλαιχνληαη νη πιεξνθνξίεο πνπ ζπγθεληξψλνληαη ζηελ πξνεγνχκελε θάζε. ε κία ηδαληθή πεξίπησζε, νη πνιχ θαιά πξνζδηνξηζκέλεο επηρεηξεζηαθέο δηαδηθαζίεο ζα πξέπεη λα ζρεδηάδνληαη πξηλ εθηειεζηνχλ, θαη λα επαλαζρεδηάδνληαη φηαλ ππάξρνπλ αιιαγέο. ηελ πξαγκαηηθφηεηα φκσο μνδεχεηε πνιχο ρξφλνο ζηελ κνληεινπνίεζε ησλ επηρεηξεζηαθψλ δηαδηθαζηψλ θαη ηα παξαγφκελα κνληέια ζπλήζσο εκπεξηέρνπλ ιάζε επεηδή ε γλψζε γηα ηελ εθηέιεζε ηεο δηαδηθαζίαο βξίζθεηαη αλάκεζα ζηνπο ππαιιήινπο θαη ζηα έγγξαθα. Οπφηε έλα απφ ηα 35

36 πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ ηα WFMS είλαη ν ζρεδηαζκφο ησλ ξνψλ εξγαζίαο, ν ζρεδηαζηήο πξέπεη λα δεκηνπξγήζεη έλα ιεπηνκεξέζηαην κνληέιν πνπ ζα πεξηγξάθεη ηελ δξνκνιφγεζε ηεο εξγαζίαο. Μηα δηαδηθαζία πνπ απαηηεί πνιχ θαιή γλψζε ησλ επηρεηξεκαηηθψλ δηαδηθαζηψλ. Σα κνληέια δηαδηθαζηψλ πνπ γίλνληαη ζην ρέξη παξέρνπλ κία εμηδαληθεπκέλε άπνςε γηα ηηο επηρεηξεζηαθέο δηαδηθαζίεο πνπ κνληεινπνηνχληαη, πνπ έρεη ιίγα θνηλά κε ηελ πξαγκαηηθή δηαδηθαζία. Ζ κνληεινπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ επεξεάδεηαη απφ ηηο αληηιήςεηο γηα ην πψο πξέπεη λα εθηειεζηεί κηα δηαδηθαζία παξά ζην πψο εθηειείηαη πξαγκαηηθά. Οπφηε ηα κνληέια πνπ δεκηνπξγνχληαη είλαη ππνθεηκεληθά. Έλαο αληηθεηκεληθφο ηξφπνο κνληεινπνίεζεο είλαη ε ρξήζε δεδνκέλσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηα πξαγκαηηθά γεγνλφηα, κέζσ ησλ log αξρείσλ. Καζψο εθηειείηαη ε δηαδηθαζία ην ζχζηεκα θαηαγξάθεη ηηο πιεξνθνξίεο ζηα αξρεία γεγνλφησλ( event log files). Με ηελ εμφξπμε ηεο πιεξνθνξίαο απφ ηα αξρεία γεγνλφησλ γίλεηαη απηφκαηα ε πεξηγξαθή ησλ ππαξρφλησλ δηαδηθαζηψλ κέζσ ηεο νπηηθνπνίεζεο ησλ ξνψλ εξγαζίαο απφ πξαγκαηηθά δεδνκέλα. Ζ άληιεζε πιεξνθνξηψλ απφ ηα αξρεία γεγνλφησλ, νλνκάδεηαη εμφξπμε δηαδηθαζηψλ (process mining). Ζ ηδέα εθαξκνγήο ηεο εμφξπμεο δηαδηθαζηψλ απφ ηα αξρεία γεγνλφησλ αξρηθά ην 1998 ζην «Mining Process Models from Workflow Logs» ησλ R. Agrawal, D. Gunopulos, θαη F. Leymann. Οη Cook θαη Wolf ην 1998 ζην «Discovering models of software processes from event-based data» πξνζπάζεζαλ πξψηνη λα εθαξκφζνπλ ηελ εμφξπμε δηαδηθαζηψλ. Απφ ηφηε έρνπλ γίλεη πνιιέο έξεπλεο πάλσ ζε απηφ ην πεδίν. χκθσλα, κε ηελ Γηαθήξπμε γηα ηελ Δμφξπμε ησλ Γηαδηθαζηψλ ηνπ 2012 πνπ ζπγγξάθεθε απφ κέιε θαη ππνζηεξηθηέο ηεο Οκάδαο Κξνχζεο Δμφξπμεο Γηαδηθαζηψλ ηεο ΗΔΔΔ, ε έλλνηα ηεο εμφξπμεο ησλ δηαδηθαζηψλ ζπλίζηαηαη ζηελ αλαθάιπςε, επνπηεία θαη ζηνλ εκπινπηηζκφ ησλ δηαδηθαζηψλ επί ηεο νπζίαο κέζσ ηεο εμαγσγήο γλψζεο απφ ην ηζηνξηθφ ησλ γεγνλφησλ, ην νπνίν ππάξρεη ζπλήζσο δηαζέζηκν ζηα ζεκεξηλά Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα. Ζ εμφξπμε δηαδηθαζηψλ επηηειεί ηε ζεκαληηθή δηαδηθαζία ηεο γεθχξσζεο κεηαμχ ηεο εμφξπμεο δεδνκέλσλ (data mining) θαη ηεο κνληεινπνίεζεο θαη αλάιπζεο επηρεηξεκαηηθψλ δηαδηθαζηψλ. ηφρνο ηεο εμφξπμεο δηαδηθαζηψλ είλαη ε απηφκαηε αλάιπζε ησλ αξρείσλ ελεξγεηψλ. Γελ απνζθνπεί ζηνλ επαλαζρεδηαζκφ ησλ 36

37 δηαδηθαζηψλ αιιά θαηαγξάθεη ηη πξαγκαηηθά ζπκβαίλεη, γηα ηελ πιήξε θαηαλφεζε ησλ ππαξρνπζψλ δηαδηθαζηψλ. θνπφο ηνπο είλαη ε απφθηεζε αληηθεηκεληθήο θαη πνηνηηθήο πιεξνθνξίαο απφ ηα event logs. Βνεζάλε ζηελ αλάπηπμε λέσλ επηρεηξεκαηηθψλ δηαδηθαζηψλ θαζψο θαη ζηελ αλάιπζε θαη ηελ βειηηζηνπνίεζε ππαξρνπζψλ δηαδηθαζηψλ. 5.1 Γιαδικαζία Δξόπςξηρ Γιαδικαζιών πσο είδακε παξαπάλσ ν θχθινο-δσήο κηαο ξνήο εξγαζίαο απνηειείηαη απφ ηέζζεξηο θάζεηο ζηελ παξαδνζηαθή κέζνδν έκθαζε δίλεηαη ζηα δχν πξψηα βήκαηα θαη πνιχ ιίγα ζπζηήκαηα ζπγθεληξψλνπλ δεδνκέλα γηα λα ηα αλαιχζνπλ θαη λα πξνρσξήζνπλ ζε επαλαζρεδηαζκφ, ελψ ζηελ εμφξπμε δηαδηθαζηψλ ζθνπφο είλαη ε ζπγθέληξσζε δεδνκέλσλ θαηά ηελ ρξήζε ηνπ ζπζηήκαηνο γηα ηελ ππνζηήξημε ησλ δχν πξψησλ θάζεσλ. Σα δεδνκέλα πνπ εμάγνληαη επηηξέπνπλ ηελ εξκελεία θαη ηελ κεηαηξνπή ησλ δεδνκέλσλ ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ ζε γλψζε ρξήζηκε ζηελ ιήςε απνθάζεσλ. Απηή ε γλψζε βνεζάεη ζηελ βειηηζηνπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ. Πξναπαηηνχκελν είλαη ε χπαξμε αληηθαηνπηξηζκψλ ησλ δηαδηθαζηψλ κέζα ζην ζχζηεκα. Σα ζπζηήκαηα πξέπεη λα παξέρνπλ πιεξνθνξίεο κε δνκεκέλα αξρεία γεγνλφησλ. Ζ εμφξπμε δηαδηθαζηψλ κπνξεί λα ρσξηζηεί ζε ηξεηο θάζεηο: πξν-επεμεξγαζία, επεμεξγαζία θαη κεηά-επεμεξγαζία. ηελ πξψηε θάζε, ε εχξεζε ησλ πιεξνθνξηψλ κέζα ζην πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα, ε δφκεζε απηψλ ησλ πιεξνθνξηψλ θαη ηέινο ε νκαδνπνίεζε ησλ βεκάησλ ηεο δηαδηθαζίαο πνπ αλήθνπλ ζε ζπγθεθξηκέλε εθηέιεζε ηεο δηαδηθαζίαο θαη ε κεηαηξνπή ηνπο ζε κνξθή θαηάιιειε γηα ην εξγαιείν εμφξπμεο γλψζεο. Δάλ νη πιεξνθνξίεο βξίζθνληαη ζε δηαθνξεηηθέο πεγέο ηφηε απαηηείηαη ε ζπγρψλεπζε ησλ πιεξνθνξηψλ ζε έλα αξρείν δεδνκέλσλ. Ζ δεχηεξε θάζε έρεη λα θάλεη κε ηελ εθηέιεζε ηνπ αιγφξηζκνπ εμφξπμεο θαη ε ηξίηε θαη ηειεπηαία θάζε δεκηνπξγείηαη κία γξαθηθή απεηθφληζε. Σα απνηειέζκαηα ηεο εμφξπμεο δηαδηθαζηψλ κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ σο αθηίλεο-υ απνθαιχπηνληαο ηη πξαγκαηηθά ζπκβαίλεη κε ηηο δηαδηθαζίεο, λα δηαγλψζεη ηπρφλ πξνβιήκαηα θαη λα πξνηείλεη θαηάιιειεο ιχζεηο. Ζ εμφξπμε δηαδηθαζηψλ 37

38 απνηειεί θαηλνηνκία ζηνλ θιάδν ηνπ Business Process Management. Ζ πιεξνθνξία πνπ βξίζθεηαη θξπκκέλε ζηα αξρεία γεγνλφησλ δε κπνξεί λα κεηαηξαπεί ζε ρξήζηκε πιεξνθνξία. Ζ πξφνδνο πνπ ππάξρεη ζηελ εμφξπμε δεδνκέλσλ έρεη θάλεη δπλαηή ηελ εχξεζε κνληέισλ ζε κεγάιεο βάζεηο δεδνκέλσλ. Παξφια απηά, νη ηερληθέο ηεο εμφξπμεο δεδνκέλσλ δελ είλαη πξνζαλαηνιηζκέλεο ζηηο δηαδηθαζίεο, έηζη ηα κνληέια ησλ δηαδηθαζηψλ γίλνληαη ζην ρέξη. Ζ εμφξπμε ησλ δηαδηθαζηψλ πξνζπαζεί λα γεθπξψζεη ην θελφ πνπ ππάξρεη κεηαμχ data mining θαη BPM. 5.2 Σεσνικέρ Δξόπςξηρ Γιαδικαζιών Μπνξνχλ λα δηαθνξνπνηεζνχλ ηξεηο ηερληθέο εμφξπμεο δηαδηθαζηψλ, ε αλαθάιπςε, είλαη ε βαζηθή ζηελ εμφξπμε δηαδηθαζηψλ, ζε απηήλ δελ ππάξρεη έλα εθ ησλ πξνηέξσλ κνληέιν αιιά δεκηνπξγείηαη κνληέιν βαζηδφκελν ζηα αξρεία γεγνλφησλ, ε ζπκκφξθσζε φπνπ ππάξρεη έλα κνληέιν κε ην νπνίν ζα γίλεη ζχγθξηζε ηνπ κνληέινπ πνπ ζα εμαρζεί απφ ηα αξρεία γεγνλφησλ γηα λα εκπινπηηζηεί ην κνληέιν πνπ ππάξρεη θαη ηέινο o εκπινπηηζκφο φπνπ ην κνληέιν ζα επεθηαζεί κε κία άιιε πξννπηηθή γηα λα βξεζνχλ πνπ ππάξρνπλ ζπκθνξήζεηο(bottlenecks). 38

39 6. ΑΡΥΔΙΑ ΓΔΓΟΝΟΣΧΝ ( EVENT LOG FILES) ε γεληθέο γξακκέο έλα αξρείν γεγνλφησλ θαηαγξάθεη ηα γεγνλφηα πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζε ζπγθεθξηκέλεο δηαδηθαζίεο. Σν παξαθάησ ζρήκα νπηηθνπνηεί ηελ γεληθή δνκή ησλ αξρείσλ γεγνλφησλ θαη ηηο ζρέζεηο ηνπο κε ηελ δηαδηθαζία θαη ηηο δξαζηεξηφηεηεο. ηνλ νξηζκφ ηεο δηαδηθαζίαο (process definition) δηεπθξηλίδνληαη πνηεο δξαζηεξηφηεηεο (activities) ζα εθηειεζηνχλ θαη ζε πνηα δνκή. ηαλ αξρίδεη κία θαηλνχξγηα πεξίπησζε δεκηνπξγείηαη έλα λέν ζηηγκηφηππν ηεο δξαζηεξηφηεηαο (process instance). Απηφ ην ζηηγκηφηππν παξαθνινπζεί ηελ δεδνκέλε θαηάζηαζε ηεο πεξίπησζεο(case) ηεο δξαζηεξηφηεηαο θαη αθήλεη ίρλε (trace) απφ ηα γεγνλφηα (events) ζην αξρείν γεγνλφησλ. Κάζε γεγνλφο είλαη ζηηγκηφηππν κίαο ζπγθεθξηκέλεο δξαζηεξηφηεηαο. Δπίζεο ηα γεγνλφηα θαηαηάζζνληαη ζχκθσλα κε ηνλ ρξφλν πνπ έρνπλ εθηειεζηεί (timestamp). 39

40 Μπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε ηξεηο δηαθνξεηηθέο πξννπηηθέο σο πξνο ηνλ ηξφπν εμέηαζεο ελφο event log, σο πξνο ηελ δηαδηθαζία (how?), σο πξνο ηνλ νξγαληζκφ(who?), σο πξνο ηελ πεξίπησζε(what?). ζνλ αθνξά ζηελ δηαδηθαζία εμεηάδεηαη ν έιεγρνο ηεο ξνήο, ε ζεηξά ησλ δξαζηεξηνηήησλ. Ο ζηφρνο απηήο ηεο εμφξπμεο είλαη ε εχξεζε φισλ ησλ δπλαηψλ δηαδξνκψλ, πνπ ζα εθθξαζηνχλ ζε Petrinet ή Event-driven Process Chain(EPC). Ζ πξννπηηθή ηνπ νξγαληζκνχ εμεηάδεη ην πψο εκπιέθνληαη νη εθηειεζηέο ζηε δηαδηθαζία θαη ηηο ζρέζεηο κεηαμχ ηνπο. ηφρνο είλαη είηε ε θαηάηαμε ησλ αηφκσλ ζχκθσλα κε ηνπο ξφινπο πνπ έρνπλ είηε ε πξνβνιή ησλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ εθηειεζηψλ. Σέινο ε πξννπηηθή ηεο πεξίπησζεο επηθεληξψλεηαη ζηηο ηδηφηεηεο πνπ έρεη θάζε πεξίπησζε. Οη πεξηπηψζεηο ραξαθηεξίδνληαη αλάινγα ηε δηαδξνκή πνπ αθνινπζνχλ κέζα ζηελ δηαδηθαζία ή αλάινγα κε ην άηνκν πνπ εθηειεί ηελ ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε. Χζηφζν, νη πεξηπηψζεηο κπνξνχλ λα ραξαθηεξηζηνχλ θαη απφ ηηο ηηκέο ησλ δεδνκέλσλ, π.ρ., αλ ε πεξίπησζε αθνξά κία παξαγγειία πξνκεζεηψλ, είλαη θαιφ λα γλσξίδνπκε ηνλ πξνκεζεπηή ή ηνλ αξηζκφ ησλ πξντφλησλ πνπ παξαγγέιζεθαλ. 6.1 Δπίπεδα Χπιμόηηηαρ απσείος γεγονόηων Γπζηπρψο, δελ θαηαγξάθνληαη φια ηα αξρεία γεγνλφησλ κε ηνλ ζπγθεθξηκέλν ηξφπν πνπ πεξηγξάθηεθε παξαπάλσ. Πιεξνθνξίεο γηα ηηο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ γεγνλφησλ θαη ησλ δξαζηεξηνηήησλ ή αθφκε θαη κεηαμχ ησλ ηρλψλ θαη ησλ ζηηγκηφηππσλ δελ θαηαγξάθνληαη. Κχξηνο ιφγνο απηήο ηεο έιιεηςεο είλαη φηη ηα αξρεία γεγνλφησλ δελ ιεηηνπξγνχλ σο αξρεία θαηαγξαθήο ηεο εθηέιεζεο κηαο δξαζηεξηφηεηαο γηα ηνπο ζρεδηαζηέο ηνπ ζπζηήκαηνο, αιιά σο αξρεία εχξεζεο ιαζψλ πνπ ππάξρνπλ ζην ζχζηεκα. Πξηλ εθαξκνζηνχλ ηερληθέο εμφξπμεο δηαδηθαζηψλ ζηα αξρεία γεγνλφησλ πξέπεη απηά λα ηξνπνπνηεζνχλ ζε ηππνπνηεκέλε κνξθή. O παξαθάησ πίλαθαο νξίδεη ζχκθσλα κε ηνλ ΗΔΔΔ ηα επίπεδα σξηκφηεηαο ελφο log file απφ ηελ άξηζηε πνηφηεηα (5 ) έσο ηε θησρή πνηφηεηα (1 ). 40

41 Δπίπεδο Χπιμόηηηαρ Πεπιγπαθή 5 Σν αξρείν θαηαγξαθψλ είλαη εμαηξεηηθήο πνηφηεηαο θαη ηα γεγνλφηα είλαη ζαθψο νξηζκέλα. 4 Σα γεγνλφηα θαηαγξάθνληαη απηφκαηα θαη κε έλαλ ζπζηεκαηηθφ θαη αμηφπηζην ηξφπν 3 Σα γεγνλφηα θαηαγξάθνληαη απηφκαηα, αιιά δελ αθνινπζείηαη θακία ζπζηεκαηηθή πξνζέγγηζε γηα ηελ θαηαγξαθή ηνπο. 2 Σα αξρεία θαηαγξαθψλ θαηαγξάθνληαη απηφκαηα, σο παξαπξντφλ ελφο πιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο, δελ αθνινπζείηαη θακία ζπζηεκαηηθή πξνζέγγηζε. 1 Σα θαηαγεγξακκέλα γεγνλφηα κπνξνχλ λα κελ αληηζηνηρνχλ ζηα πξαγκαηηθά, ελψ κπνξεί λα ιείπνπλ θαη θάπνηα. ην επίπεδν 5 πνπ ζεσξείηαη ην πςειφηεξν επίπεδν ην αξρείν θαηαγξαθψλ είλαη αμηφπηζην θαη πιήξεο θαη ηα γεγνλφηα θαηαγξάθνληαη κε έλαλ απηφκαην, ζπζηεκαηηθφ, αμηφπηζην θαη αζθαιέο ηξφπν. Σα δεηήκαηα ηνπ πξνζσπηθνχ απφξξεηνπ θαη ε αζθάιεηα αληηκεησπίδνληαη επαξθψο. Δπηπιένλ, ηα γεγνλφηα πνπ θαηαγξάθνληαη (θαζψο θαη φια ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο) έρνπλ μεθάζαξε ζεκαζηνινγία. Απηφ ππνλνεί ηελ χπαξμε κηαο ή πεξηζζφηεξσλ νληνινγηψλ. Σα γεγνλφηα θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο αλαθέξνληαη ζε απηέο ηηο νληνινγίεο. Παξάδεηγκα απνηεινχλ ηα ζεκαζηνινγηθά αξρεία θαηαγξαθψλ ησλ ζπζηεκάησλ δηνίθεζεο επηρεηξεκαηηθψλ δηαδηθαζηψλ. ην επίπεδν 4 νη θαηαγξαθέο είλαη αμηφπηζηεο θαη πιήξεηο, έλλνηεο φπσο ζηηγκηφηππν δηαδηθαζίαο θαη δξαζηεξηφηεηα ππνζηεξίδνληαη ξεηά θαη θαηεγνξεκαηηθά. Παξάδεηγκα απνηεινχλ ηα αξρεία θαηαγξαθψλ ησλ παξαδνζηαθψλ ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο ξνψλ εξγαζηψλ. ην επίπεδν 3 ππάξρεη έλα εγγπεκέλν επίπεδν αληηζηνίρηζεο ησλ θαηαγξαθψλ κε ηα πξαγκαηηθά γεγνλφηα (δει. ηα αξρεία θαηαγξαθψλ είλαη αμηφπηζηα 41

42 αιιά φρη απαξαίηεηα θαη πιήξε). Γηα παξάδεηγκα αο ζεσξήζνπκε ηα γεγνλφηα πνπ θαηαγξάθνληαη απφ έλα ζχζηεκα ERP. Παξφιν πνπ ηα γεγνλφηα κπνξνχλ λα εμαρζνχλ απφ έλα ζπλδπαζκφ πηλάθσλ, ε πιεξνθνξία κπνξεί λα ζεσξεζεί ζσζηή (π.ρ. είλαη αζθαιέο λα ππνζέζνπκε πσο κία πιεξσκή πνπ έρεη θαηαγξαθεί έρεη φλησο πξαγκαηνπνηεζεί, θαη ην αληίζηξνθν). Παξαδείγκαηα απνηεινχλ πίλαθεο ERP ζπζηεκάησλ, αξρεία θαηαγξαθψλ CRM ζπζηεκάησλ, αξρεία ζπλαιιαγψλ ζπζηεκάησλ κεηάδνζεο κελπκάησλ, αξρεία θαηαγξαθψλ ησλ ζπζηεκάησλ πςειήο ηερλνινγίαο, θηι. ην επίπεδν 2 δελ αθνινπζείηαη θακία ζπζηεκαηηθή πξνζέγγηζε πνπ λα θαζνξίδεη πνηα γεγνλφηα θαηαγξάθνληαη. Δπηπιένλ, είλαη πηζαλφλ θαηά ηελ θαηαγξαθή λα παξαθάκπηεηαη ην πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα. Δπνκέλσο, απφ ηηο θαηαγξαθέο κπνξνχλ λα ιείπνπλ γεγνλφηα ή λα κελ έρνπλ θαηαγξαθεί νξζψο. Παξάδεηγκα απνηεινχλ ηα αξρεία θαηαγξαθψλ ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο εγγξάθσλ, αξρεία θαηαγξαθήο ζθαικάησλ ελζσκαησκέλσλ ζπζηεκάησλ, ινγηζηηθά θχιια ππεξεζίαο θηι Σν επίπεδν 1 ζεσξείηαη σο θαηψηαην επίπεδν ηα έγγξαθα ζπλήζσο έρνπλ δεκηνπξγεζεί κε ην ρέξη φπσο έγγξαθα πνπ έρνπλ δξνκνινγεζεί κέζα ζηελ επηρείξεζε, ρεηξφγξαθα ηαηξηθψλ ζεκεηψζεσλ, θηι. Οη ηερληθέο εμφξπμεο δεδνκέλσλ κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ ζε θαηαγξαθέο επηπέδσλ πνηφηεηαο 5, 4 θαη 3. Θεσξεηηθά, είλαη δπλαηφλ λα εθαξκνζηνχλ ηερληθέο εμφξπμεο δηαδηθαζηψλ ζε θαηαγξαθέο γεγνλφησλ επηπέδνπ 2 ή 1. Χζηφζν, ε αλάιπζε ηέηνησλ θαηαγξαθψλ είλαη ζπλήζσο πξνβιεκαηηθή θαη ηα απνηειέζκαηα δελ είλαη αμηφπηζηα. ηελ πξαγκαηηθφηεηα, δελ έρεη θαη πνιχ λφεκα λα εθαξκνζηεί ε εμφξπμε δηαδηθαζηψλ ζε θαηαγξαθέο επηπέδνπ 1. Πξνθεηκέλνπ λα επσθειεζνχλ νη νξγαληζκνί απφ ηελ εμφξπμε δηαδηθαζηψλ, ζα πξέπεη λα ζηνρεχνπλ ζε θαηαγξαθέο γεγνλφησλ φζν ην δπλαηφλ θαιχηεξεο πνηφηεηαο. 42

43 7. ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΙ ΔΞΟΡΤΞΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΧΝ Οη πεξηζζφηεξνη αιγφξηζκνη εμφξπμεο δηαδηθαζηψλ πνπ έρνπλ αλαπηπρζεί ηα ηειεπηαία ρξφληα πξνέξρνληαη απφ ηηο ηερληθέο εμφξπμεο δεδνκέλσλ. Ζ εμφξπμε δηαδηθαζηψλ δίλεη ηελ δπλαηφηεηα ζηηο επηρεηξήζεηο λα αλαθαιχςνπλ ηηο πξαγκαηηθέο ππάξρνπζεο δηαδηθαζίεο. 7.1 Alpha-Miner Ο α-αιγφξηζκνο έρεη απνδεηρζεί φηη είλαη ζσζηφο γηα έλα κεγάιν αξηζκφ δηαδηθαζηψλ, αιιά παξνπζηάδεη θάπνηα πξνβιήκαηα φζνλ αθνξά ζηελ αληηκεηψπηζε ηνπ ζνξχβνπ θαη ηηο ειιείςεηο. Τπνζέηεη φηη ηα αξρεία θαηαγξαθψλ είλαη νινθιεξσκέλα θαη δελ πεξηέρνπλ ζφξπβν. Παίξλεη ζαλ είζνδν έλα αξρείν απφ γεγνλφηα θαη πξνζπαζεί λα θαηαζθεπάζεη έλα Petri-net. Κάζε γεγνλφο κπνξεί λα αλαθέξεηαη είηε ζε κηα δηαδηθαζία, είηε ζε πεξηπηψζεηο πνπ απνηεινχλ ζηηγκηφηππα ηεο δηαδηθαζίαο, είηε ζε δηεξγαζίεο νη νπνίεο απνηεινχλ νιφθιεξε ηε δηαδηθαζία. Μέζα απφ απηφ ην αξρείν πξνζπαζεί λα βξεη ηηο ζρέζεηο πνπ ππάξρνπλ κεηαμχ ησλ δηεξγαζηψλ έηζη ψζηε λα θαηαζθεπάζεη ην Petri net. Πξψηα βξίζθεη ηηο ζρέζεηο νη νπνίεο ππάξρνπλ αλάκεζα ζην αξρείν θαη κεηά θαηαζθεπάδεη ην Petri net. ηα Petri nets πνπ θαηαζθεπάδεη ππάξρεη μεθάζαξνο δηαρσξηζκφο αλάκεζα ζηηο δηεξγαζίεο νη νπνίεο είλαη παξάιιειεο θαη ζε απηέο πνπ ππάξρεη επηινγή αλάκεζα ηνπο, ε αλαπαξάζηαζε ησλ παξάιιεισλ δηεξγαζηψλ γίλεηαη κε ηηο ινγηθέο πχιεο AND, ελψ ησλ δηεξγαζηψλ πνπ ππάξρεη επηινγή αλάκεζα ηνπο γίλεηαη κε ηηο ινγηθέο πχιεο OR. Ο α-αιγφξηζκνο είλαη ρξήζηκνο απφ αθαδεκατθή άπνςε θαη φρη γηα πξαγκαηηθά γεγνλφηα, θαζψο αληηκεησπίδεη πξνβιήκαηα φζνλ αθνξά ζηηο ππνλννχκελεο εμαξηήζεηο θαη ζηηο δηπιέο εκθαλίζεηο εξγαζηψλ. 43

44 7.2 Heuristic-Miner Ο Δπξηζηηθφο κεραληζκφο (heuristic) απνηειεί µία ζηξαηεγηθή, βαζηζκέλε ζηε γλψζε γηα θάπνην ζπγθεθξηκέλν πξφβιεκα, ε νπνία ρξεζηκνπνηείηαη ζα βνήζεκα ζηε γξήγνξε επίιπζή ηνπ. Τινπνηείηαη µε επξηζηηθή ζπλάξηεζε (heuristic function), πνπ έρεη πεδίν νξηζκνχ ην ζχλνιν ησλ θαηαζηάζεσλ ελφο πξνβιήκαηνο θαη πεδίν ηηκψλ ην ζχλνιν ηηκψλ πνπ αληηζηνηρεί ζε απηέο. Δπξηζηηθή ηηκή (heuristic value) είλαη ε ηηκή ηεο επξηζηηθήο ζπλάξηεζεο θαη εθθξάδεη ην πφζν θνληά βξίζθεηαη µία θαηάζηαζε ζε µία ηειηθή. Ζ επξηζηηθή ηηκή δελ είλαη ε πξαγκαηηθή ηηκή ηεο απφζηαζεο απφ µία ηεξκαηηθή θαηάζηαζε, αιιά µία εθηίκεζε (estimate) πνπ πνιιέο θνξέο µπνξεί λα είλαη θαη ιαλζαζκέλε. Ο επξπζηηθφο κεραληζκφο κπνξεί λα νδεγήζεη ζε κία θαιή αθφκα θαη βέιηηζηε ιχζε ελφο πξνβιήκαηνο, αιιά κπνξεί λα νδεγήζεη θαη ζε κία ιχζε πνπ απέρεη πνιχ απφ ηε βέιηηζηε ή αθφκε θαη λα απνηχρεη λα βξεη ιχζε. Γελ είλαη ηππνπνηεκέλνη θαη ζηεξίδνληαη ζε κηα εκπεηξηθή παξαηήξεζε ηνπ πξνγξακκαηηζηή. ζνλ αθνξά ζηελ εμφξπμε δηαδηθαζηψλ ν Dr.Ton Weijters αλέπηπμε έλαλ Heuristic miner, πξνζπαζψληαο λα ιχζεη ηα πξνβιήκαηα πνπ δεκηνπξγνχζε ν α- αιγφξηζκνο, θαζηζηψληαο ηνλ θαηάιιειν ζηελ πξάμε θαζψο κπνξεί λα αληηκεησπίζεη ηνλ ζφξπβν θαη λα εμνξχμεη ηελ θχξηα ξνή ελφο κνληέινπ κηαο δηαδηθαζίαο. Λακβάλεη ππφςε κφλν ηε ζεηξά εθηέιεζεο ησλ γεγνλφησλ κέζα ζε κία πεξίπησζε (case), διδ κφλν ηα πεδία case id, timestamp θαη activity. Ο αιγφξηζκνο θηηάρλεη XOR θαη AND ζπλδέζκνπο απφ ζρέζεηο εμάξηεζεο. Έλα απφ ηα πιενλεθηήκαηά ηνπ είλαη φηη κπνξεί λα κεηαηξαπεί ζε δηαθνξεηηθά κνληέια δηαδηθαζηψλ φπσο ηα Petri-net γηα κεγαιχηεξε αλάιπζε. Δθηειεί ηελ εμφξπμε ζε ηξία βήκαηα. 1. Καηαζθεπάδεη ην γξάθεκα εμαξηήζεσλ(dependency graph) Με κνλάδα κέηξεζεο βαζηζκέλε ζηελ ζπρλφηεηα ππνδεηθλχεηαη φηη ππάξρεη ζίγνπξα ζρέζε εμάξηεζεο κεηαμχ δχν γεγνλφησλ Α θαη Β. (Α W B), γηα ηελ απνθπγή εζθαικέλεο εθηίκεζεο ζνξχβνπ φπνπ εκθαλίδνληαη κηθξήο ζπρλφηεηαο κνληέια. Απηφ επηηπγράλεηαη ζέηνληαο ηξία φξηα: 44

45 ξηα εμαξηήζεσλ δείρλεη πνηεο απφ ηηο ζρέζεηο εμάξηεζεο κεηαμχ ησλ δξαζηεξηνηήησλ κπνξεί λα γίλνπλ απνδεθηέο. ξηα ζεηηθψλ παξαηεξήζεσλ βνεζάεη ζηελ απνδνρή ησλ ζρέζεσλ εμάξηεζεο κεηξψληαο ηελ ζπρλφηεηά ηνπο. ξηα γηα ηελ θαιχηεξε ζρέζε εμάξηεζεο πξνζδηνξίδεη ηελ θαιχηεξε κέηξεζε σο πξνο ηελ ζρέζε εμάξηεζεο πνπ έρεη αληρλεπζεί. Αλ ην W είλαη έλα event log γηα Σ, θαη a,b αλήθνπλ ζην T. Σφηε a> W b είλαη ν αξηζκφο ησλ επαλαιήςεσλ a> W b πνπ ζπκβαίλνπλ ζην W, θαη a W b= Ζ ηηκή ηνπ a W b είλαη πάληα κεηαμχ ησλ -1 θαη 1. Αλ ρξεζηκνπνηήζνπκε ηνλ παξαπάλσ νξηζκφ ζηελ πεξίπησζε φπνπ ζε 5 ίρλε ε δξαζηεξηφηεηα Α πάληα αθνινπζείηαη απφ ηελ Β αιιά ην αληίζεην δελ ζπκβαίλεη πνηέ, ε ηηκή ηνπ Α W B = 5/6 = 0.833, θάηη πνπ δελ ππνδεηθλχεη κε ζηγνπξηά ηελ ζρέζε εμάξηεζεο. Χζηφζν αλ ζε 50 ίρλε ε δξαζηεξηφηεηα Α πάληα αθνινπζείηαη απφ ηελ Β αιιά ην αληίζεην δελ ζπκβαίλεη πνηέ, ε ηηκή ηνπ Α W B = 50/51 = αξηζκφο πνπ ππνδεηθλχεη ηελ ζρέζε εμάξηεζεο. Δάλ ζε 50 ίρλε ε δξαζηεξηφηεηα Α πάληα αθνινπζείηαη απφ ηελ Β θαη ιφγσ ζνξχβνπ κεηά ηελ Β αθνινπζεί ε Α κία θνξά, ε ηηκή ηνπ Α W B = 49/52 = αξηζκφο πνπ πάιη ππνδεηθλχεη ηελ ζρέζε εμάξηεζεο. Μία πςειή ηηκή ζην Α W B δείρλεη φηη ππάξρεη πξαγκαηηθά ζρέζε εμάξηεζεο κεηαμχ Α,Β. Αιιά πνηα κπνξεί λα ζεσξεζεί πςειή ηηκή? Σα φξηα είλαη επαίζζεηα φζνλ αθνξά ζηελ πνζφηεηα ηνπ ζνξχβνπ, ηνλ βαζκφ ζπγρξνληζκνχ κέζα ζηελ δηεξγαζία, θαη ηελ ζπρλφηεηα ησλ εκπιεθφκελσλ δξαζηεξηνηήησλ. Γηα πνιιέο ζρέζεηο εμάξηεζεο δε ζεσξείηαη απαξαίηεηε ε ρξήζε νξίσλ, θαζψο θάζε δξαζηεξηφηεηα πνπ δελ είλαη αξρηθή πξέπεη λα έρεη ηνπιάρηζηνλ κία εμαξηψκελε δξαζηεξηφηεηα. Υξεζηκνπνηψληαο απηή ηελ πιεξνθνξία κπνξνχκε απιά λα δηαιέμνπκε ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ έρνπλ ηελ κεγαιχηεξε ηηκή Α W B. Απηφο ν απιφο heuristic κεραληζκφο επηηξέπεη ηελ εχξεζε κηαο αμηφπηζηεο ζρέζεο εμάξηεζεο αθφκα θαη ζε έλα event log πνπ πεξηέρεη ζφξπβν. 45

46 2. Καηαζθεπάδεη ηηο εθθξάζεηο εηζφδνπ-εμφδνπ γηα θάζε δξαζηεξηφηεηα Ο Heuristic Miner δε ρξεζηκνπνηεί Petri-net γηα ηελ κνληεινπνίεζε αιιά ηα Casual Matrix. Ζ θεληξηθή ηδέα είλαη απιή, αλ δχν δξαζηεξηφηεηεο π.ρ. νη Β θαη Γ έρνπλ ζρέζε AND, ην ΒΓ κπνξεί λα εκθαληζηεί ζην event log, αλ φκσο έρνπλ ζρέζε XOR, ην ΒΓ είλαη αδχλαην. Ζ παξαθάησ κέηξεζε θαζνξίζηεθε γηα λα εθθξάζεη απηή ηελ ηδέα. Αλ ην W είλαη έλα event log γηα Σ, θαη a,b,c αλήθνπλ ζην T, θαη ηα b,c είλαη ζε ζρέζε εμάξηεζεο κε ην a. To a> w b + a> w c θαζνξίδεη ηνλ αξηζκφ ησλ ζεηηθψλ παξαηεξήζεσλ θαη ην b> w c + c> w b εθθξάδεη ηνλ αξηζκφ ησλ επαλαιήςεσλ πνπ ηα b,c εκθαλίδνληαη θαηεπζείαλ ην έλα κεηά ην άιιν. a W b c = 3. Δμεηάδεη εμαξηεκέλεο ζρέζεηο κεγάισλ απνζηάζεσλ ε κεξηθά κνληέια δηεξγαζηψλ ε επηινγή δχν δξαζηεξηνηήησλ δελ θαζνξίδεηαη κέζα ζηνλ θφκβν ηνπ κνληέινπ αιιά κπνξεί λα εμαξηάηαη απφ επηινγέο πνπ γίλνληαη ζε άιια κέξε ηνπ κνληέινπ. 7.3 Fuzzy-Miner Δίλαη έλαο απφ ηνπο λεφηεξνπο αιγφξηζκνπο ζηελ εμφξπμε δεδνκέλσλ αλαπηχρζεθε απφ ηελ ζπληδξχηξηα ηεο Fluxicon Christina W. Gunther ην Δίλαη ν πξψηνο αιγφξηζκνο πνπ απεπζχλεηαη άκεζα ζηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνληαη ζηηο κεγάινπ αξηζκνχ δξαζηεξηφηεηεο ρσξίο δνκή. Υξεζηκνπνηείηαη φηαλ έρνπκε έλα πεξίπινθν αξρείν δεδνκέλσλ ή φηαλ ζέινπκε λα απινπνηήζνπκε ην κνληέιν δηαδξαζηηθά. Ο αιγφξηζκνο έρεη ζρέζε κε ηνλ Heuristic Miner θαζψο ρξεζηκνπνηεί ηηο ίδηεο κεζφδνπο γηα λα αθαηξέζεη ιηγφηεξν ζρεηηθέο πιεξνθνξίεο απφ έλα κνληέιν, αληίζεηα 46

47 φκσο κε ηνλ Heuristic, κπνξεί λα θξχςεη ιηγφηεξν ζεκαληηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη λα εθαξκφζεη ηερληθέο clustering γηα λα νκαδνπνηήζεη νξηζκέλεο δξαζηεξηφηεηεο. Έρεη ζρεδηαζηεί γηα λα δνπιεχεη κε πεξίπινθέο θαη αδφκεηεο δηαδηθαζίεο, πνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο κνληεινπνίεζεο ηνπο κε άιινπο αιγφξηζκνπο πξνθχπηεη έλα δπζαλάγλσζην κνληέιν ην ιεγφκελν spaghetti, ην νπνίν κπνξεί λα πεξηγξάθεη ηελ πξαγκαηηθφηεηα, αιιά έλα κεγάιν κέξνο ηνπ παξνπζηάδεη αζπλήζηζηε ζπκπεξηθνξά ε νπνία δελ είλαη ζεκαληηθή. Ζ νκαδνπνίεζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ κεηψλεη ησλ αξηζκφ ησλ ζηνηρείσλ ηνπ κνληέινπ, κε απνηέιεζκα λα έρνπκε έλα πην θαηαλνεηφ κνληέιν. Πξνζδηνξίδνληαη δχν κέηξα, ε ζεκαληηθφηεηα(significance) θαη ε ζπζρέηηζε (correlation) ψζηε λα απνθηήζεη ην κνληέιν ην επηζπκεηφ αθαηξεηηθφ επίπεδν. ε ζρέζε κε ηνπο άιινπο αιγφξηζκνπο δελ εμάγεη πιεξνθνξίεο πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε έλσζε ή δηαρσξηζκφ δξαζηεξηνηήησλ, απιά παξνπζηάδεη ηηο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ γεγνλφησλ. ην πξψην βήκα ηνπ αιγφξηζκνπ φια ηα γεγνλφηα κεηαθξάδνληαη ζε θφκβνπο έηζη εάλ έρνπλ ζρέζε κεηαμχ ηνπο παίξλνπκε κία θαηεπζπλφκελε ζχλδεζε κεηαμχ ηνπο. ηε ζπλέρεηα ην κνληέιν απινπνηείηαη ρξεζηκνπνηψληαο ηξία βήκαηα: επίιπζε ζπγθξνχζεσλ (conflict resolution), θηιηξάξηζκα αθκψλ (edge filtering) θαη νκαδνπνίεζε-αληιεζε (aggregation-abstraction). Οη νθηάγσλνη κπιε θφκβνη πνπ παξάγεη εκπεξηέρνπλ πνιιαπιέο δξαζηεξηφηεηεο πνπ είλαη ιηγφηεξν ζεκαληηθέο. Δπίζεο ηα βέιε ηνπ κνληέινπ είλαη ζε δηάθνξεο απνρξψζεηο ηνπ γθξη, φζν πην ζθνχξν ην βέινο, ηφζν κεγαιχηεξε ε ζεκαληηθφηεηα ηεο ζρέζεο πνπ παξνπζηάδεηαη. 7.4 Genetic-Miner Ο ζπγθεθξηκέλνο αιγφξηζκνο μεθηλάεη δεκηνπξγψληαο βαζηθέο εμαξηήζεηο κεηαμχ ησλ εξγαζηψλ(tasks) ζηε ζπλέρεηα ρξεζηκνπνηεί εξγαιεία απφ ηελ Δμειηθηηθή Τπνινγηζηηθή (Evolutionary Computation) γηα λα δνθηκάζεη πνιιά πηζαλά κνληέια θαη λα βξεη απηφ πνπ ηαηξηάδεη πεξηζζφηεξν ζην event log. Μνληεινπνηεί ηελ δηαδηθαζία σο casual matrix, έλαο ράξηεο πνπ δείρλεη ηελ αθνινπζία ησλ εξγαζηψλ, κεηά θηηάρλεη κία genetic παξνπζίαζε ησλ ζπλφισλ ησλ 47

48 εηζφδσλ θαη ησλ εμφδσλ ζηηο ζρέζεηο ησλ εξγαζηψλ. Απηά ρξεζηκνπνηνχληαη σο πηζαλά κνληέια δηαδηθαζηψλ, θαη κεηά απφ ηπραίνπο ζπλδπαζκνχο θαη αιιαγέο παξάγεη λέα πηζαλά κνληέια. Έρεη βξεζεί φηη ν Genetic Miner δνπιεχεη θαιά ζηα απιά αξρεία θαηαγξαθψλ, ην πιενλέθηεκά ηνπ είλαη φηη εμεηάδεη πνιιέο επηινγέο, κεηνλέθηεκα φκσο απνηειεί ε ππνινγηζηηθή πνιππινθφηεηα. 48

49 8. ProM Γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο εμφξπμεο ξνψλ εξγαζηψλ, απφ ηα αξρεία γεγνλφησλ, έρνπλ θαηαζθεπαζηεί πνιιά εξγαιεία φπσο ην EMiT, Little Thump, Process Miner θαη πνιιά άιια. Κάζε εξγαιείν δηαβάδεη θαη απνζεθεχεη ηα αξρεία θαη παξνπζηάδεη ηα απνηειέζκαηα κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν, έηζη είλαη δχζθνιν λα ρξεζηκνπνηήζεηο δηαθνξεηηθά εξγαιεία ζηα ίδηα δεδνκέλα θαη λα ζπγθξίλεηο ηα απνηειέζκαηα. Γηα λα μεπεξαζηνχλ απηά ηα πξνβιήκαηα, έρεη θαηαζθεπαζηεί ην εξγαιείν ProM γηα εμφξπμε ξνψλ εξγαζηψλ. Δίλαη έλα πνιχ επέιηθην εξγαιείν φζν αθνξά ηελ κνξθή ησλ εηζφδσλ θαη εμφδσλ θαη γεληθά φζν αθνξά ηηο λέεο ηδέεο ζε εμφξπμε ξνψλ εξγαζηψλ. Αληίζεηα απφ ηα ad-hoc εξγαιεία EMiT, Little Thumb, MinSoN ην ProM είλαη επέιηθην θαη πξνζαξκφδεηαη θαη ζηηο ηξεηο πξννπηηθέο εμέηαζεο ελφο αξρείνπ θαηαγξαθψλ. Σα ηειεπηαία 10 ρξφληα ην εξγαιείν ProM έρεη ρξεζηκνπνηεζεί ζε πάλσ απφ 100 νξγαληζκνχο, νη νπνίνη πεξηιακβάλνπλ Γήκνπο (Alkmaar, Harderwijk, Heusden), θπβεξλεηηθέο ππεξεζίεο (Centraal Justitieel Incasso Bureau, Dutch Justice Department, Rijkswaterstaat), ππεξεζίεο αζθάιηζεο (UWV), ηξάπεδεο (ING), λνζνθνκεία (AMC Hospital ζην Amsterdam, Catharina hospital ζηελ Eindhoven), πνιπεζληθέο (Deloitte, DSM), θαηαζθεπαζηέο ζπζηεκάησλ πςειήο ηερλνινγίαο θαη ζηνπο πειάηεο ηνπο(asml, Philips Healthcare, Ricoh, and Thales), εηαηξίεο κέζσλ ελεκέξσζεο (Winkwaves). Γηα θάζε επηρείξεζε κε βάζε ηα δεδνκέλα γεγνλφησλ πνπ παξειήθζεζαλ αλαθαιχθζεθαλ θξπκκέλεο δηαδηθαζίεο. Ζ πνηθηιία ησλ δηαδηθαζηψλ είλαη ζπλήζσο κεγαιχηεξε απφ ηελ αλακελφκελε. 8.1 Υπήζη ProM Υξεζηκνπνηψληαο ηνπο αιγφξηζκνπο πνπ πξνζθέξνληαη απφ ην ProM κπνξνχκε λα βξνχκε ηηο εμαξηήζεηο κεηαμχ ησλ βεκάησλ κηαο δηεξγαζίαο θαη πψο απηέο πξαγκαηηθά εθηεινχληαη κέζα ζηελ επηρείξεζε. Πνηεο εξγαζίεο πξνεγνχληαη, αλ ππάξρνπλ παξάιιεια θαζήθνληα ή βξφγρνη θαη πνην είλαη ην κνληέιν ηεο 49

50 δηαδηθαζίαο πνπ ζπλνςίδεη φιεο ηηο πεξηπηψζεηο απφ ην event log. Παξάιιεια, κπνξνχκε λα εληνπίζνπκε πιεξνθνξίεο πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε ηελ δηαδξνκή πνπ αθνινπζείηαη πην ζπρλά κέζα ζηελ δηεξγαζία, ηα κνηίβα ησλ βξφγρσλ, ηελ θαηαλνκή φισλ ησλ πεξηπηψζεσλ ζηηο δηαθνξεηηθέο δηαδξνκέο κέζα ζηε δηαδηθαζία θαη απινπνίεζε αξρείνπ κε ηελ εχξεζε θαη απφζπαζε ηεο δηαδξνκήο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη πην ζπρλά. Υξεζηκνπνηψληαο ην Social Network Miner ή ην Dotted Chart κπνξνχκε λα πάξνπκε πιεξνθνξίεο πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε ην πφζνη άλζξσπνη ζρεηίδνληαη θαη εθηεινχλ θάζε πεξίπησζε, πνηα είλαη ε δνκή ηεο επηθνηλσλίαο κεηαμχ απηψλ, πφζεο κεηαβάζεηο γίλνληαη απφ ηνλ έλα ξφιν ζηνλ άιιν, πνηνη άλζξσπνη είλαη ζεκαληηθνί ζηελ ξνή ηεο επηθνηλσλίαο θαη πνηνη δνπιεχνπλ γηα ηηο ίδηεο πεξηπηψζεηο. 8.2 Παπάδειγμα σπήζηρ ProM Σν log event πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί είλαη θαηεβαζκέλν απφ ηελ ηζηνζειίδα processmining.org. Σν αξρείν πεξηγξάθεη πσο δηαρεηξίδεηαη έλα πεξηνδηθφ ηηο θξηηηθέο, απνηειείηαη απφ 100 πεξηπηψζεηο(papers) θαη 2297 γεγνλφηα. Κάζε paper ζηέιλεηαη ζε ηξεηο δηαθνξεηηθνχο θξηηηθνχο-ζρνιηαζηέο πνπ θαινχληαη λα γξάςνπλ κία αλαθνξά, ζπρλά φκσο νη θξηηηθνί-ζρνιηαζηέο δελ απαληάλε, νπφηε είλαη δχζθνιν λα πάξνπλ απφθαζε εάλ δελ ππάξρνπλ αξθεηέο αλαθνξέο, νπφηε θαινχληαη επηπιένλ θξηηηθνί-ζρνιηαζηέο. Ζ ζπγθεθξηκέλε δηαδηθαζία επαλαιακβάλεηαη ψζπνπ λα παξζεί κία απφθαζε (accept ή reject). Δμέηαζε αξρείνπ Αθνχ εηζάγνπκε κε ην Import πνπ βξίζθεηαη πάλσ δεμηά ζηελ αξρηθή ζειίδα ηνπ ProM ην επηιεγκέλν αξρείν, επηιέγνπκε λα εμεηάζνπκε ην αξρείν κε ην view resource(καηάθη) φπσο θαίλεηαη παξαθάησ. 50

51 Ζ θαξηέια πνπ εκθαλίδεηαη καο δίλεη ηηο εμήο βαζηθέο πιεξνθνξίεο: Οη εγγξαθέο γηα ηελ ζπγθεθξηκέλε δηαδηθαζία μεθίλεζαλ Sun Jan 01 01:00: θαη ηειείσζαλ Mon May 05 02:00: Έρνπκε κία δηαδηθαζία, 100 πεξηπηψζεηο θαη 2297 γεγνλφηα Τπάξρνπλ δχν είδε γεγνλφησλ(start θαη complete) Καη ηέινο ππάξρνπλ 11 ζπκκεηέρνληεο(originators) ζηελ δηαδηθαζία 51

52 Υξήζε αιγνξίζκσλ γηα ηελ θαηαζθεπή κνληέινπ Υξεζηκνπνηψληαο ηνπο ηερληθέο A-Miner θαη Genetic-Miner πνπ βξίζθνληαη ζηελ θαξηέια Actions κνληεινπνηνχκε ηελ δηαδηθαζία. Δμαγσγή Petri-net κε ρξήζε A Miner 52

53 Δμαγσγή Heuristic-net κε ρξήζε Genetic Miner Παξαηεξνχκε φηη έρνπκε εμάγεη παξφκνηα κνληέια Υξήζε Dotted-Chart Υσξίο λα αιιάμνπκε ηηο default παξακέηξνπο πξνθχπηεη ην εμήο δηάγξακκα. 53

54 Οη νξηδφληηεο γξακκέο αληηπξνζσπεχνπλ ηηο δηαθνξεηηθέο πεξηπηψζεηο, θαζψο ην Component Type είλαη ξπζκηζκέλν ζην Instance ID. ην πάλσ κέξνο βιέπνπκε ηηο εκεξνκελίεο, νπφηε απφ ηα αξηζηεξά πξνο ηα δεμηά θαίλεηαη ε πνξεία κέζα ζην ρξφλν ηεο θάζε πεξίπησζεο. Κάζε ηειίηζα απνηειεί έλα γεγνλφο πνπ θαηαγξάθζεθε ζην event log, ελψ ην δηαθνξεηηθφ ρξψκα αλαθέξεηαη ζε ζπγθεθξηκέλε δξαζηεξηφηεηα, θαζψο έρνπκε ζέζεη ην Color By ζην Task ID. Ζ δηαγψληα γξακκή πνπ δεκηνπξγείηαη αληηπξνζσπεχεη ηελ έλαξμε κηαο λέαο πεξίπησζεο. Αιιάδνληαο ηηο επηινγέο Time option: Relative(Time) θαη Sort By: Actual duration, γίλνληαη νη εμήο αιιαγέο ν ρξφλνο ζρεηίδεηαη κε ην πφηε εθηειέζηεθε ην πξψην γεγνλφο γηα θάζε πεξίπησζε θαη νη πεξηπηψζεηο ηαμηλνκνχληαη αξρίδνληαο κε απηή πνπ έρεη ηελ κηθξφηεξε δηάξθεηα. Σν δηάγξακκα πνπ πξνθχπηεη θαίλεηαη παξαθάησ. Απφ ην δηάγξακκα κπνξνχκε λα αλαγλσξίζνπκε ηελ θαηαλνκή ηνπ ρξφλνπ αλάκεζα ζηηο πεξηπηψζεηο, π.ρ., θάπνηεο πεξηπηψζεηο δηαξθνχλ 30 κε 60 εκέξεο ελψ ε κεγαιχηεξε δηαξθεί 720 κέξεο κεηά ηελ θαηαγξαθή ηνπ πξψηνπ γεγνλφηνο. 54

55 Αιιάδνληαο ηψξα ηηο επηινγέο Component Type: Originator, Time option: Actual θαη Sort By: None, κπνξνχκε λα εληνπίζνπκε πνηνο ρξήζηεο εθηειεί πνηα δξαζηεξηφηεηα θαη πφηε γίλεηαη ε εθηέιεζε. Δπίζεο, κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε ηηο νκάδεο ησλ ρξεζηψλ πνπ εθηεινχλ παξφκνηεο δξαζηεξηφηεηεο. Σν δηάγξακκα θαίλεηαη παξαθάησ. 55

56 9. PROCESS MINING Δ ΒΑΔΙ ΓΔΓΟΜΔΝΧΝ Σα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα παίξλνπλ κηα κφληκε ζέζε ζηελ εθηέιεζε ησλ επηρεηξεζηαθψλ δηαδηθαζηψλ. Σα ζπζηήκαηα απηά δηαρεηξίδνληαη ζρεδφλ φια φζα ζπκβαίλνπλ κέζα ζε κία επηρείξεζε, νηθνλνκηθά, αλζξψπηλνη πφξνη, πειαηεηαθέο ζρέζεηο θαη εθνδηαζηηθή αιπζίδα, θαη ηείλνπλ λα γίλνπλ πην process-aware. Οκαδνπνηνχλ ηηο δξαζηεξηφηεηεο θαη αληρλεχνπλ νπνηαδήπνηε θίλεζε γίλεηαη ζην ζχζηεκα. Λφγσ πνιππινθφηεηαο ησλ πεξηζζφηεξσλ ζπζηεκάησλ ειάρηζηνη ρξήζηεο έρνπλ κηα μεθάζαξε εηθφλα κηαο νινθιεξσκέλεο δηαδηθαζίαο. Καη αλ αθφκε κηα επηρεηξεζηαθή δηαδηθαζία είλαη πνιχ θαιά νξηζκέλε, ην ζχζηεκα θαη νη ρξήζηεο κπνξεί λα είλαη απνθνκκέλνη. ηελ εμφξπμε δηαδηθαζίαο έρνπλ αλαπηπρζεί δηάθνξεο ηερληθέο αληίζηξνθεο ζρεδίαζεο ηεο δηαδηθαζίαο απφ ηηο εγγξαθέο ηεο εθηέιεζήο ηεο. Γηα λα γίλεη ρξήζε ηεο εμφξπμεο δηαδηθαζίαο απαηηείηαη ε χπαξμε ελφο αξρείνπ γεγνλφησλ, ην νπνίν ζα εκπεξηέρεη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε πεξηπηψζεηο θαη γεγνλφηα πνπ εθηεινχληαη. Παξφιν πνπ ε πιεηνςεθία ησλ ζπζηεκάησλ πνπ ππάξρνπλ ζηελ αγνξά παξάγνπλ αξρεία γεγνλφησλ, ηα πεξηζζφηεξα ρξεζηκνπνηνχλ δηθηά ηνπο κνξθή θαηαγξαθήο θαη απνζήθεπζεο ησλ αξρείσλ γεγνλφησλ. Δπηπξνζζέησο, ε πιεξνθνξία πνπ ππάξρεη ζηα ζπγθεθξηκέλα αξρεία δελ είλαη πάληα ζπκβαηή-επαξθήο γηα ηελ εμφξπμε δηαδηθαζίαο. Καζψο, φκσο ηα δεδνκέλα απνζεθεχνληαη ζηηο βάζεηο δεδνκέλσλ ηνπ πιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο ηεο επηρείξεζεο είλαη ζπρλά δπλαηή ε αλαθαηαζθεπή ελφο αξρείνπ γεγνλφησλ γηα λα ρξεζηκνπνηεζεί ζηε ζπλέρεηα ζηελ εμφξπμε δηαδηθαζίαο. Σηο πεξηζζφηεξεο θνξέο ε εθαξκνγή ηεο εμφξπμεο δηαδηθαζηψλ γίλεηαη ζηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο ξνψλ εξγαζίαο, θαη ιηγφηεξν ζηα ERP ζπζηήκαηα. ην πξψην Process Mining Manifesto ην πξφβιεκα ηεο εχξεζεο, ζπγρψλεπζεο θαη εθθαζάξηζεο ησλ δεδνκέλσλ απνηειεί ηελ πξψηε πξφθιεζε ζηελ εμφξπμε δηαδηθαζηψλ, εθεί ηα αξρεία θαηαγξαθήο θαηαηάζζνληαη ζε πέληε θαηεγνξίεο αλάινγα κε ην επίπεδν σξηκφηεηάο ηνπο, φπνπ ην επίπεδν πέληε απνηειεί ην κεγαιχηεξν θαη κπνξεί λα επηηεπρζεί κφλν ζηα αξρεία ησλ ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο επηρεηξεζηαθψλ 56

57 δηαδηθαζηψλ (BPMS) θαη ζηα WFM ζπζηήκαηα. Παξαθάησ ζα δνχκε θάπνηεο κειέηεο πνπ έρνπλ γίλεη σο πξνο ηελ εμφξπμε ησλ δηαδηθαζηψλ απφ ERP ζπζηήκαηα. Ο Ingvaldsen, J. E. ζηε δηαηξηβή ηνπ «Semantic Process Mining of Enterprise Transaction Data» ην 2011 ζηνρεχεη ζηελ θαηαγξαθή φισλ ησλ πξνθιήζεσλ πνπ ππάξρνπλ ζε φιεο ηηο θάζεηο ηεο εμφξπμεο δηαδηθαζηψλ απφ έλα SAP ERP ζχζηεκα, απφ ηα πξψηα βήκαηα ηεο ζπγθέληξσζεο θαη κνξθνπνίεζεο ησλ δεδνκέλσλ, κέρξη ηηο ηερληθέο γηα ηελ πεξηγξαθή ηεο πνηφηεηαο ησλ δηαδηθαζηψλ ζην επίπεδν ησλ επηρεηξήζεσλ. Ο ζπγγξαθέαο πξνηείλεη ηελ ελζσκάησζε νληνινγηψλ θαη ηερλνινγηψλ αλαδήηεζεο γηα λα ελαξκνληζηνχλ ηα δηαζθνξπηζκέλα ηκήκαηα ησλ αξρείσλ θαηαγξαθψλ θαη γηα λα δψζεη έλα απιφ πεξηβάιινλ γηα αλάιπζε ησλ δηαδηθαζηψλ ζε επηρεηξεζηαθφ επίπεδν. Οη Jansen-Vullers, M., W.M.P. Van der Aalst, θαη M. Rosemann, ζην «Mining configurable enterprise information system» ην 2006 θαηαγξάθνπλ έλαλ ελαιιαθηηθφ ηξφπν εμφξπμεο δηαδηθαζηψλ γηα αξρεία πνπ πεξηέρνπλ κφλν δεδνκέλα γηα ην πφζεο θφξεο εθηειέζηεθαλ ηα βήκαηα θάπνηαο δηαδηθαζίαο(ζπρλφηεηα). Γηα λα είλαη δπλαηή ε εμφξπμε απφ ηέηνηα αξρεία ν ζπγγξαθέαο ρξεζηκνπνηεί ην πεξηβάιινλ ηεο SAP, εθαξκφδεη γξακκηθφ πξνγξακκαηηζκφ θαη θαζνξίδεη ε ξνή ησλ δηαδηθαζηψλ κε Eventdriven Process Chains. Ο ζπγγξαθέαο θαηαιήγεη φηη είλαη απαξαίηεην λα γίλεη έξεπλα ζε ERP ζπζηήκαηα πνπ κπνξεί λα δηαθέξνπλ απφ απηφ ηεο SAP. Ο Jans, M., ζηελ «A business process mining application for internal transaction fraud mitigation». Σν 2011 παξνπζηάδεη ηελ εθαξκνγή ηεο εμφξπμεο δηαδηθαζηψλ ζηελ εζσηεξηθή απάηε ησλ ζπλαιιαγψλ. Ζ δηαγλσζηηθή κεζνδνινγία εθαξκφζηεθε ζε κειέηε πεξίπησζεο κίαο δηαδηθαζίαο πξνκεζεηψλ ζε πεξηβάιινλ SAP. Οη ζπγγξαθείο θαηαιήγνπλ ζην ζπκπέξαζκα φηη ε εμφξπμε δηαδηθαζηψλ κπνξεί λα εθαξκνζηεί ζε πξαγκαηηθά ζελάξηα, αιιά είλαη απαξαίηεην λα βειηησζνχλ ηα εξγαιεία, νη κεζνδνινγίεο θαη νη ηερληθέο απεηθφληζεο. Οη Maruster, L. θαη L. Van Beest, ζηελ «Redesigning business processes: a methodology based on simulation and process mining techniques.» ην 2009 πξνηείλνπλ κία κεζνδνινγία πνπ ζπλδπάδεη ηελ πξνζνκνίσζε θαη ηελ εμφξπμε δηαδηθαζηψλ γηα λα ππνζηεξίμνπλ ηνλ αλαζρεδηαζκφ ησλ δηαδηθαζηψλ. Ζ πξνηεηλφκελε κεζνδνινγία εθαξκφδεηαη ζε ηξεηο κειέηεο πεξίπησζεο, κία απφ ηηο νπνίεο ιεηηνπξγεί ζε έλα ERP ζχζηεκα. Απηή ε κέζνδνο απνηειεί έλα ζεκαληηθφ 57

58 βήκα πξνο ηελ εθαξκνγή ηεο εμφξπμεο ησλ δηαδηθαζηψλ ζε πξαγκαηηθέο πεξηπηψζεηο θαη κπνξεί λα ζπκπιεξσζεί κε εξγαιεία θαη ηερληθέο γηα εμφξπμε θαη θαζαξηζκφ ησλ αξρείσλ θαηαγξαθψλ, θαζψο δελ ππάξρεη ιεπηνκεξήο αλαθνξά πάλσ ζε απηά. Οη Bozkaya, M., J. Gabriels, θαη J. Werf. ηελ «Process Diagnostics: A Method Based on Process Mining.» ην 2009 βαζηδφκελνη ζηελ εμφξπμε δηαδηθαζηψλ, πξνηείλνπλ κία κεζνδνινγία πνπ απνηειείηαη απφ ηα παξαθάησ βήκαηα: πξνεηνηκαζία αξρείνπ, επηζεψξεζε αξρείνπ, αλάιπζε ξνήο, αλάιπζε απφδνζεο θαη αλάιπζε ξφισλ. Οη Rebuge, A. θαη D. Ferreira ζηελ «Business process analysis in healthcare environments: A methodology based on process mining.» ην 2012 πξνηείλνπλ κία κεζνδνινγία γηα αλάιπζε δηαδηθαζηψλ ζηνλ ηνκέα πγείαο. Δπηθεληξψλνληαη ζε cluster αλάιπζε, θαη γηα απηφ ην ιφγν ε εθαξκνγή έγηλε ζηα επείγνληα πεξηζηαηηθά ελφο λνζνθνκείνπ. 9.1 XESame Σα πεξηζζφηεξα ινγηζκηθά φπσο είδακε παξαπάλσ δελ παξάγνπλ event log αξρεία, θαηάιιεια γηα αλάιπζε κέζσ ηεο εμφξπμεο ησλ δηαδηθαζηψλ. Χζηφζν, είλαη δπλαηή ε θαηαζθεπή ελφο event log αξρείνπ κε ηελ εμαγσγή ηεο θαηάιιειεο πιεξνθνξίαο απφ κία βάζε δεδνκέλσλ κε ηε βνήζεηα ηνπ εξγαιείνπ XESame, παξαθάησ ζα δείμνπκε πσο ιεηηνπξγεί ε εθαξκνγή θαη κε πνην ηξφπν κπνξνχκε λα εμάγνπκε πιεξνθνξίεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο δηαδηθαζίεο απφ κηα βάζε δεδνκέλσλ. Πεξηγξαθή 58

59 Έρνληαο εμάγεη ηηο βάζεηο δεδνκέλσλ απφ ηα Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα ηηο εηζάγνπκε κε ηνλ θαηάιιειν ηξφπν ζηελ εθαξκνγή φπνπ γίλεηαη ε κεηαηξνπή ηνπο ζε event log, ην νπνίν ζηε ζπλέρεηα κπνξνχκε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε ζην εξγαιείν ProM γηα λα κνληεινπνηήζνπκε ηηο δηαδηθαζίεο. Ζ εθαξκνγή XESame κπνξεί λα ζπλδεζεί ζηνλ πην ζπλεζηζκέλν ηχπν πεγψλ δεδνκέλσλ. Σα πεξηζζφηεξα Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα απνζεθεχνπλ ηα δεδνκέλα ηνπο ζε ζρεζηαθέο βάζεηο, πνπ απνηεινχληαη απφ πίλαθεο πνπ πεξηέρνπλ ζεηξέο θαη ζηήιεο κε πιεξνθνξίεο. Τπνζηεξίδνληαο ηνλ ζπγθεθξηκέλν ηχπν εηζαγσγήο δεδνκέλσλ δε ρξεηάδεηαη λα γίλεη θακηά ηξνπνπνίεζε θαη νη βάζεηο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ φπσο είλαη ρσξίο πεξαηηέξσ πξνεξγαζία. Γηα λα γίλεη ε κεηαηξνπή ησλ δεδνκέλσλ πξέπεη αξρηθά απηή λα πξνζδηνξηζηεί απφ ηνλ ρξήζηε θαη ν πξνζδηνξηζκφο απηφο πξέπεη λα είλαη ζπγθεθξηκέλνο θαη ιεπηνκεξήο θαη δελ απαηηεί πνιιέο γλψζεηο πξνγξακκαηηζκνχ θαζψο ρξεζηκνπνηεί ηελ Structure Query Language, γιψζζα πνπ αλαπηχρζεθε γηα ηε επεμεξγαζία βάζεσλ θαη ρξεζηκνπνηείηαη επξέσο ζηηο ζρεζηαθέο βάζεηο. Πηζαλφ πξφβιεκα απνηειεί ε πνηθηιία ηεο SQL νπφηε ζέιεη πξνζνρή ζηε ρξήζε ηεο θαηάιιειεο ε νπνία ζα είλαη ζπκβαηή κε ηε βάζε δεδνκέλσλ πνπ ζα εηζαρζεί. Σα δεδνκέλα πνπ εηζάγνληαη πξέπεη λα έρνπλ ηα εμήο ραξαθηεξηζηηθά: θάζε γεγνλφο ζα πξέπεη λα αλαθέξεηαη ζε κία δξαζηεξηφηεηα (έλα πνιχ θαιά πξνζδηνξηζκέλν βήκα ζηε δηαδηθαζία), θάζε γεγνλφο ζα αλαθέξεηαη ζε κία πεξίπησζε (case), θάζε γεγνλφο κπνξεί λα έρεη έλαλ εθηειεζηή (performer ή originator), πνπ εθηειεί ή μεθηλάεη κία δξαζηεξηφηεηα θαη ηέινο θάζε γεγνλφο έρεη κία ρξνληθή ζήκαλζε(timestamp) Μεηαηξνπή ε γεληθέο γξακκέο ε κεηαηξνπή απνηειείηαη απφ δχν βήκαηα. Σν πξψην βήκα είλαη ν πξνζδηνξηζκφο ηεο κεηαηξνπήο, φπνπ πξνζδηνξίδεηαη πψο νη έλλνηεο ηεο βάζεο δεδνκέλσλ ζα κεηαηξαπνχλ ζε έλλνηεο ελφο αξρείνπ log event. Σν δεχηεξν βήκα είλαη ε εθηέιεζε ηεο κεηαηξνπήο ζχκθσλα κε ηελ ραξηνγξάθεζε ηνπ πξψηνπ βήκαηνο. Δίλαη ζεκαληηθφ λα πξνζδηνξηζηνχλ θάπνηα ζεκεία θιεηδηά πνπ είλαη ζεκαληηθά ζηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο κεηαηξνπήο. Γελ ππάξρεη πάληα κία θαη κφλν 59

60 ζσζηή κεηαηξνπή, ε κεηαηξνπή εμαξηάηαη απφ ηελ νπηηθή γσλία πνπ βιέπνπκε ηα δεδνκέλα. Οπφηε απφ ηελ ίδηα πεγή δεδνκέλσλ κπνξνχλ λα εμαρζνχλ πνιιά event log. Ζ ραξηνγξάθεζε ελφο event log αξρείνπ είλαη έλα ζεκαληηθφ βήκα ζηελ δηαδηθαζία ηεο εμφξπμεο δεδνκέλσλ. Έλα απφ ηα πξψηα βήκαηα ζηελ εμφξπμε δηαδηθαζηψλ είλαη ν πξνζδηνξηζκφο ελφο ζηφρνπ. Σν πξψην βήκα ζηε κεηαηξνπή απνηειεί ε επηινγή ελφο ζηηγκηφηππνπ απφ ηελ δηαδηθαζία(process instance). Δθφζνλ πξνζδηνξηζηεί ην ίρλνο(trace) κπνξεί λα αξρίζεη ε επηινγή ησλ γεγνλφησλ(event), κπνξεί λα ππάξμεη πξφβιεκα εάλ ηα ίρλε θαη ηα γεγνλφηα δελ ζπλδένληαη κε έλα κνλαδηθφ ηξφπν. ηε ζπλέρεηα γίλεηαη ε επηινγή ησλ γλσξηζκάησλ (attributes) πνπ ζα ζπκπεξηιεθζνχλ. Δδψ πξέπεη λα επηζεκάλνπκε θάπνηεο απνθάζεηο πνπ πξέπεη λα πάξνπκε πξηλ αξρίζνπκε ηελ κεηαηξνπή θαη απηέο αθνξνχλ ζηνλ ζηφρν, ζην πεδίν δξάζε θαη ζηελ εζηίαζε. Ο πξνζδηνξηζκφο ηεο κεηαηξνπήο ησλ δεδνκέλσλ ζε αξρείν XES εμαξηάηαη απφ ηνλ ζηφρν πνπ έρνπκε ζέζεη γηα ηελ κεηέπεηηα εμφξπμε ηεο δηαδηθαζίαο. Οπφηε ν ζηφρνο πξέπεη λα είλαη μεθάζαξνο απφ ηελ αξρή. Παξάιιεια κε ηνλ ζηφρν πξνζδηνξίδεηαη θαη ην πεδίν δξάζεο, κε απηφλ ηνλ ηξφπν θαζνξίδεηαη πνηα απφ ηα πεδία ζα απνθιεηζηνχλ θαη πνηα ζα ζπκπεξηιεθζνχλ. Αλ γηα παξάδεηγκα εμεηάδεηαη δηαδηθαζία πνπ αθνξά ηελ γξακκή πξνκεζεηψλ, ην πεδίν δξάζεο ζα πεξηνξηζηεί ζηηο θαηαγξαθέο ησλ παξαγγειηψλ. Με ηελ εζηίαζε κπνξνχκε λα επηηχρνπκε κηα πην ιεπηνκεξή αλάιπζε. Γηα παξάδεηγκα ζηε δηαδηθαζία ησλ πξνκεζεηψλ, κπνξνχκε λα εζηηάζνπκε ζηηο πιεξσκέο ησλ παξαγγειηψλ θαη φρη ζην ρξφλν παξάδνζεο Δπηινγή ίρλνπο (trace) ε γεληθέο γξακκέο θάζε ίρλνο ζπλδέεηαη κε έλα ζπγθεθξηκέλν ζηηγκηφηππν ηεο δηαδηθαζίαο κέζα ζην ζχζηεκα. Οπφηε θάζε ίρλνο πεξηέρεη γεγνλφηα γηα κηα ζπγθεθξηκέλε δηαδηθαζία. Δίλαη ζεκαληηθφ λα παξαηεξήζνπκε φηη ζε έλα event log ππάξρεη κφλν έλα είδνο ζηηγκηφηππνπ δηαδηθαζίαο κε ην νπνίν ζρεηίδνληαη ηα γεγνλφηα. Σν ίρλνο πξέπεη λα ζρεηίδεηαη κε γεγνλφηα ελφο κφλν business object. Πνπ σο business object νξίδνπκε ηα αληηθείκελα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ή ηα ρεηξίδνληαη κέζα ζηελ επηρείξεζε. Π.ρ. ζε έλα λνζνθνκείν νη αζζελείο, ηα κεραλήκαηα, νη 60

61 παξαγγειίεο. Απηφο ν ηχπνο ηνπ αληηθεηκέλνπ πνπ ζα επηιεγεί ζα είλαη ην ζηηγκηφηππν ηεο δηαδηθαζίαο Δπηινγή γεγνλφηνο (event) Ζ επηινγή ησλ γεγνλφησλ θαζνξίδεηαη απφ ηελ εζηίαζε πνπ ζα έρνπκε ζηελ εμφξπμε ηεο δηαδηθαζίαο. Δθφζνλ ηα γεγνλφηα είλαη αηνκηθέο θαηαγξαθέο ηεο εθηέιεζεο κηαο δξαζηεξηφηεηαο δελ έρνπλ δηάξθεηα. Γηα λα θαηαγξαθζεί ε θαηάζηαζε(start, complete) ζηελ νπνία βξίζθεηαη κηα δξαζηεξηφηεηα, θάζε γεγνλφο κπνξεί λα είλαη ζπγθεθξηκέλνπ ηχπνπ Δπηινγή ηδηνηήησλ (attributes) Οη θαηαγξαθέο, ηα ίρλε ηνπο θαη ηα γεγνλφηα πεξηέρνπλ ηδηφηεηεο γηα λα θαηαγξάθνπλ δηάθνξεο πιεξνθνξίεο. Ηδηφηεηεο θαηαγξαθήο(log Attributes) Ζ θαηαγξαθή απνηειεί ηε ξίδα θαη πεξηέρεη φια ηα ίρλε. Δίλαη ζεκαληηθφ λα θαηαγξάςνπκε πιεξνθνξίεο πνπ ζα πεξηγξάθνπλ ην πεξηερφκελν ηνπ event log θαη ηελ πξνέιεπζή ηνπ. Παξαδείγκαηα απνηεινχλ νη ηδηφηεηεο Process Name, Data Source, Source Organization, Description, Version, Author, Process Mining Project Γεληθέο ηδηφηεηεο ησλ ηρλψλ θαη ησλ γεγνλφησλ(trace and event attributes) Οη πεξηζζφηεξεο απφ ηηο ζπγθεθξηκέλεο ηδηφηεηεο νξίδνληαη απφ ηηο πέληε επεθηάζεηο ηνπ XES. Οξηζκέλνη αιγφξηζκνη ρξεηάδνληαη ζπγθεθξηκέλεο ηδηφηεηεο, αιιά δελ είλαη απαξαίηεηε ε ζπκπιήξσζε φισλ ησλ ηδηνηήησλ πνπ νξίδνληαη ζηηο επεθηάζεηο ηνπ XES. Μεξηθέο θνξέο νη πιεξνθνξίεο πνπ ρξεηάδνληαη δελ είλαη δηαζέζηκεο απφ ηελ πεγή ησλ δεδνκέλσλ. Ζ πην ζεκαληηθή επέθηαζε είλαη ε concept πνπ θαζνξίδεη ην φλνκα(name) θάζε ζηνηρείνπ. Σν φλνκα ελφο ίρλνπο πξέπεη λα έρεη έλα κνλαδηθφ αλαγλσξηζηηθφ 61

62 ελψ ην φλνκα ηνπ γεγνλφηνο πξέπεη λα έρεη ζρέζε κε ηελ δξαζηεξηφηεηα πνπ αλαπαξηζηά ην ζπγθεθξηκέλν γεγνλφο. Σν concept θαζνξίδεη θαη ηελ ηδηφηεηα instance γηα ηα γεγνλφηα, θαη δειψλεη ην ζηηγκηφηππν ηεο δξαζηεξηφηεηαο απφ ην νπνίν δεκηνπξγήζεθε ην γεγνλφο. Αλ ζπκπεξηιάβνπκε ηελ ζπγθεθξηκέλε ηδηφηεηα ζην event log πνπ ζα δεκηνπξγήζνπκε, απαιιαζζφκαζηε απφ ηελ κεηέπεηηα αλάιπζε θαζψο ηαηξηάδνπκε ηα γεγνλφηα κε ηηο θαηαγξαθέο πνπ ππάξρνπλ ζηελ πεγή δεδνκέλσλ. Άιιε κία ζεκαληηθή επέθηαζε είλαη απηή ηνπ ρξφλνπ(time extension) πνπ θαζνξίδεη ην ζηηγκηφηππν ησλ γεγνλφησλ. Έηζη δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ηεο δηάηαμεο ησλ γεγνλφησλ, θαζψο θαη ηεο αλάιπζεο ηεο δηάξθεηαο θαη ηεο απφδνζεο. Δίλαη επηζπκεηή ε ρξήζε αθφκε θαη ησλ milliseconds, θαζψο είλαη πνιχ ζεκαληηθφ ηα γεγνλφηα λα έρνπλ κνλαδηθά ζηηγκηφηππα κέζα ζε έλα ίρλνο. Μπνξεί λα έρνπκε δηαθνξεηηθψλ εηδψλ γεγνλφησλ, πνπ είλαη αηνκηθέο θαηαγξαθέο θαη δελ έρνπλ δηάξθεηα. Σα γεγνλφηα θαηαγξάθνπλ κία δηαθνξεηηθή θαηάζηαζε ηεο δξαζηεξηφηεηαο, ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο είλαη είηε «start» είηε «complete» θαη θαηαγξάθνληαη κε ηελ επέθηαζε lifecycle. Με ηελ εηζαγσγή απηψλ ησλ δχν ηχπσλ γεγνλφησλ ζην event log γηα θάζε δξαζηεξηφηεηα, καο επηηξέπεη λα εθηηκήζνπκε ηνπο ρξφλνπο εθηέιεζεο θαη αλακνλήο φηαλ θάλνπκε αλάιπζε απφδνζεο. Με ηελ επέθηαζε organizational κπνξνχκε λα δψζνπκε ηξεηο δηαθνξεηηθέο ηδηφηεηεο ζην γεγνλφο, ηελ πεγή(resource), ηνλ ξφιν(role), θαη ηελ νκάδα(group). Με ηελ ηδηφηεηα resource, πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζπλήζσο, θαζνξίδνπκε ηνλ εθηειεζηή ηνπ γεγνλφηνο. Δλψ κε ηηο ηδηφηεηεο role θαη group θαζνξίδνπκε ηνλ ξφιν θαη ηελ νκάδα ζηελ νπνία αλήθεη, αληίζηνηρα, ν εθηειεζηήο ηνπ γεγνλφηνο. Με ηελ ρξήζε απηήο ηεο επέθηαζεο κπνξνχκε λα νπηηθνπνηήζνπκε θαη λα αλαιχζνπκε θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο εμφξπμεο δηαδηθαζηψλ ηελ θαηαλνκή ηεο εξγαζίαο. Ζ ηειεπηαία επέθηαζε είλαη ε ζεκαζηνινγηθή (semantic), πνπ πξνζζέηεη ηελ ηδηφηεηα modelreference ζε φια ηα ζηνηρεία ηνπ event log, θαη βνεζάεη ζηελ νκαδνπνίεζε ησλ γεγνλφησλ. 62

63 9.2 The XES Event Log Format Ζ βαζηθή ηεξαξρία ελφο αξρείνπ XES αθνινπζεί ηελ θαζνιηθή δνκή ελφο event log. 1. BASIC STRUCTURE (ΒΑΗΚΖ ΓΟΜΖ) 1.1 Log(θαηαγξαθή) ην αλψηεξν επίπεδν βξίζθεηαη ην αληηθείκελν log, ην νπνίν πεξηέρεη πιεξνθνξίεο πνπ ζρεηίδνληαη κε κία ζπγθεθξηκέλε δηαδηθαζία. Παξαδείγκαηα δηαδηθαζηψλ απνηεινχλ: ρεηξηζκφο αζθαιηζηηθψλ αηηήζεσλ, ρεηξηζκφο ελφο πνιχπινθνπ κεραλήκαηνο αθηίλσλ-υ, πεξηήγεζε ζε ηζηνζειίδα. 1.2 Trace (Ίρλνο) Μία θαηαγξαθή πεξηέρεη έλαλ αξηζκφ απφ αληηθείκελα πνπ νλνκάδνληαη trace(ίρλε). Κάζε ίρλνο πεξηγξάθεη ηελ εθηέιεζε ελφο ζπγθεθξηκέλνπ ζηηγκηφηππνπ (instance) ηεο θαηαγξακκέλεο δηαδηθαζίαο. Παξαδείγκαηα απνηεινχλ: κία ζπγθεθξηκέλε αίηεζε αζθάιηζεο, κία εμέηαζε ζηελ νπνία ρξεζηκνπνηείηαη ην κεράλεκα ησλ αθηίλσλ-υ, κία επίζθεςε ζε ηζηνζειίδα απφ έλαλ ζπγθεθξηκέλν ρξήζηε. 63

64 1.3 Event (γεγνλφο) Κάζε trace(ίρλνο) πεξηέρεη έλαλ αξηζκφ απφ αληηθείκελα event (γεγνλφο). Σα γεγνλφηα απνηεινχλ ηκήκαηα ηεο δξαζηεξηφηεηαο πνπ έρνπλ παξαηεξεζεί θαηά ηελ εθηέιεζε κηαο δηαδηθαζίαο. Έλα γεγνλφο δελ έρεη δηάξθεηα. Παξαδείγκαηα απνηεινχλ: νινθιήξσζε θαηαγξαθήο πξνζσπηθψλ ζηνηρείσλ ηνπ πειάηε ζηε βάζε δεδνκέλσλ, ιήςε κίαο θσηνγξαθίαο απφ ην κεράλεκα αθηίλσλ-υ, download θσηνγξαθίαο απφ ηνλ θπιινκεηξεηή. 2. ATTRIBUTES (ΗΓΗΟΣΖΣΔ) Σα log, trace θαη event δε πεξηέρνπλ πιεξνθνξίεο, ην κφλν πνπ θάλνπλ είλαη λα πξνζδηνξίζνπλ ηε δνκή ηνπ εγγξάθνπ. ιεο νη πιεξνθνξίεο απνζεθεχνληαη ζηα attributes πνπ ε θάζε κία έρεη έλα string-based key(θιεηδί βάζε ζεηξάο). Σν θαζέλα απφ ηα logs, traces, events κπνξεί λα πεξηέρνπλ απφ έλαλ αξηζκφ attributes. Τπάξρνπλ έμη είδε attribute. 2.1 String Πεξηέρνπλ πιεξνθνξίεο ρσξίο ηχπνπο θαη κε απζαίξεην κήθνο. <st r ing key="name" value="tom" / > 2.2 Date Πεξηέρνπλ πιεξνθνξίεο γηα ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή ζηηγκή. <date key="name" value=" t19:45: :00" / > 2.3 Int Πεξηέρεη έλαλ δηαθξηηφ αθέξαην αξηζκφ. < int key="counter" value="236366" / > 2.4 Float Πεξηέρεη αξηζκφ θηλεηήο ππνδηαζηνιήο. 64

65 < f loa t key="percentage" value="75.68" / > 2.5 Boolean Πεξηέρεη κία ινγηθή ηηκή πνπ κπνξεί λα είλαη «Φεπδήο» ή «Αιεζήο» <boolean key="success" value="true" / > 2.6 ID Πιεξνθνξίεο ζε κνξθή UUID(Universally unique identifier). <id key="customer" value="f81d4fae-7dec-11d0-a765-00a0c91e6bf6" / > 3. NESTED ATTRIBUTES Γηα κεγαιχηεξε επειημία νη ηδηφηεηεο κπνξνχλ λα έρνπλ child attributes. <string key="city" value="bearlin"> <boolean key="spell checked" value="false" / > < / string> 4. GLOBAL ATTRIBUTES (ΚΑΘΟΛΗΚΔ ΗΓΗΟΣΖΣΔ) 5. EVENT CLASSIFIERS (ΣΑΞΗΝΟΜΖΣΔ ΓΔΓΟΝΟΣΧΝ) 6. EXTENSIONS (ΔΠΔΚΣΑΔΗ) 65

66 10. ΜΔΛΔΣΗ ΠΔΡΙΠΣΧΗ Σα αξρεία πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε δφζεθαλ ζε κνξθή back-up dump file απφ ηελ Πεξηθέξεηα Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο θαη είλαη βάζεηο πνπ αθνξνχλ ζην Πξσηφθνιιν Δκπνξηθψλ θαη Βηνκεραληθψλ εηαηξεηψλ γηα ηηο ρξνληέο ηφρνο ηεο Μειέηεο Πεξίπησζεο είλαη λα εμάγνπκε δηαδηθαζίεο απφ ηε βάζε δεδνκέλσλ πνπ καο δφζεθε. Θα αθνινπζεζνχλ ηα παξαθάησ βήκαηα: 1. Μεηαηξνπή ηνπ dump file ζε βάζε MSSQL. 2. Υξήζε ινγηζκηθνχ Microsoft Visual Studio γηα ηελ επεμεξγαζία ηεο βάζεο. 3. Υξήζε ινγηζκηθνχ Data Export for SQL Server γηα εμαγσγή ησλ πηλάθσλ θαη ησλ πεδίσλ πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ απφ ηελ εθαξκνγή XESame(ηα αξρεία ζα έρνπλ θαηάιεμε.csv). 4. Υξήζε ηεο εθαξκνγήο XESame γηα ηελ δεκηνπξγία αξρείνπ.xes θαηάιιεινπ γηα επεμεξγαζία απφ ην Λνγηζκηθφ Αλνηρηνχ Κψδηθα ProM. 5. Υξήζε ProM γηα ηελ εμαγσγή ησλ δηαδηθαζηψλ. ια ηα βήκαηα πεξηγξάθνληαη ζηε ζπλέρεηα αλαιπηηθά. Βήκα Πξψην Ζ βάζε πνπ δφζεθε είλαη Oracle 8.1 θαη απνηειεί back-up βάζε ζε κνξθή dump file. Γηα λα γίλεη επεμεξγαζία ηεο έπξεπε αξρηθά λα γίλεη κεηαηξνπή ηεο ζε MSSQL. Με ηε βνήζεηα ηνπ ινγηζκηθνχ OraDump-to-MSSQL ( έγηλε ε κεηαηξνπή θαη δεκηνπξγήζεθε ε βάζε CaseStudy ζηνλ SQL Server 2012 ( Βήκα Γεχηεξν Με ηε βνήζεηα ηνπ εξγαιείνπ Microsoft Visual Studio έγηλε ε επεμεξγαζία ηεο βάζεο CaseStudy θαη εμήρζεζαλ ηα παξαθάησ: 66

67 1. Ζ βάζε απνηειείηαη απφ 37 πίλαθεο απφ ηνπο νπνίνπο νη 7 (PAR, ERR, SMP_REP_EXEC_STAT, REP, RB_JOIN, RB_FOLDER, RPT) δελ έρνπλ εγγξαθέο. 2. Καηάιιεινο πίλαθαο γηα λα γίλεη εμφξπμε δηαδηθαζηψλ είλαη ν πίλαθαο PRO. 3. Οη ζηήιεο ηνπ πίλαθα είλαη νη PROID, YEAR, MAE_LOCAL, MAE, PROTOTYPE, EGGR_NUM, EGGR_TAKE_DATE, TOPOS, EGGR_DATE, ARXI_NAME_FROM, PARABOLO, REMARKS_IN, TMIMA, ARXI_NAME_TO, REMARKS_OUT, EGGR_OUT_DATE, DATE_DONE, RELATIVE_NUMBERS, REMARKS, MAE_EMPL, PROTYPEOUT, PROTYPEIN. 4. Οη ζηήιεο πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ είλαη νη MAE_LOCAL, EGGR_TAKE_DATE, REMARKS_IN, EGGR_OUT_DATE θαη MAE_EMPL. Βήκα Σξίην Θα ρξεζηκνπνηήζνπκε ην ινγηζκηθφ Data Export for SQL Server γηα εμαγσγή ησλ πηλάθσλ θαη ησλ πεδίσλ ζε κνξθή.cvs. (Γε ρξεζηκνπνηήζεθε ε κνξθή.mdf επεηδή ζηε ζπλέρεηα ζα είρακε πξφβιεκα ζηελ εθαξκνγή XESame.) Βήκα Σέηαξην Γηα λα ρξεζηκνπνηήζνπκε ην XESame αξρηθά πξέπεη λα δεκηνπξγήζνπκε ην πξφγξακκα νδήγεζεο πνπ ζα πεξηέρεη ηε βάζε (dbo_pro.csv) πνπ ζέινπκε λα επεμεξγαζηνχκε. Σα βήκαηα πνπ αθνινπζνχκε είλαη ηα παξαθάησ(γηα 64-bit Windows): 1. C: Windows SysWoW64 Odbcad32.exe 2. Add Microsoft Access Text Driver(.txt,.csv) ή Microsoft Text Driver(.txt,.csv) Σέινο 67

68 3. ην πεδίν φλνκα πξνέιεπζεο δεδνκέλσλ εηζάγνπκε ην φλνκα πνπ επηζπκνχκε ζηελ παξνχζα εθαξκνγή ην CaseStudy, πνπ πξέπεη λα ζπκφκαζηε γηα ηελ ζπλέρεηα. 4. Δπηιέγνπκε ηνλ θαηάινγν φπνπ βξίζθεηαη ε βάζε καο.(uncheck ην θνπηί Υξήζε ηξέρνληνο θαηαιφγνπ θαη Δπηινγή θαηαιφγνπ ) Αλνίγνπκε ην πξφγξακκα XESame σο δηαρεηξηζηέο γηα λα κελ ππάξρεη πξφβιεκα ζηελ ζπλέρεηα κε ηελ Cache DB, θαζψο σο απινί ρξήζηεο δε ζα έρνπκε πξφζβαζε ζε θαθέινπο ηνπ ζπζηήκαηνο πνπ ζα ρξεηαζηνχλ γηα ηελ απνζήθεπζε ησλ αξρείσλ πνπ ζα δεκηνπξγεζνχλ. Αλνίγεη ην παξαθάησ παξάζπξν. ην πεδίν URL to database φπνπ ΝAME γξάθνπκε ην φλνκα πξνέιεπζεο δεδνκέλσλ CaseStudy. Σα ππφινηπα πεδία κέλνπλ φπσο είλαη. Παηψληαο ην πιήθηξν Test Connection πξέπεη λα εκθαληζηεί ην παξαθάησ κήλπκα. 68

69 Μπνξνχκε λα πξνρσξήζνπκε ζηελ ραξηνγξάθεζε ηεο βάζεο. ηελ θαξηέια Properties ηνπ θαθέινπ Log πξέπεη λα ζπκπιεξψζνπκε ην φλνκα ηνπ πίλαθα απφ ηνλ νπνίν ζα αληιήζνπκε ζηνηρεία. Οπφηε ζπκπιεξψλνπκε φπσο θαίλεηαη παξαθάησ ηελ εληνιή SQL dbo_pro.csv AS dbo_pro 69

70 ηελ θαξηέια Properties ηνπ θαθέινπ Trace πξέπεη λα ζπκπιεξψζνπκε ην φλνκα ηνπ πίλαθα απφ ηνλ νπνίν ζα αληιήζνπκε ζηνηρεία. Οπφηε ζπκπιεξψλνπκε φπσο θαίλεηαη παξαθάησ ηελ εληνιή SQL dbo_pro.csv AS dbo_pro θαζψο θαη ηελ ζηήιε κε ηνπο θσδηθνχο ηελ νπνία ζα έρεη σο νδεγφ, φπνπ TraceID ζπκπιεξψλνπκε MAE_LOCAL. Δθφζνλ έρνπκε ηελ εκεξνκελία εηζφδνπ θαη ηελ εκεξνκελία εμφδνπ ηνπ θάζε εγγξάθνπ ζα δεκηνπξγήζνπκε δχν event ην start θαη ην complete. ηελ θαξηέια Properties ηνπ θαθέινπ Event:start πξέπεη λα ζπκπιεξψζνπκε ην φλνκα ηνπ πίλαθα απφ ηνλ νπνίν ζα αληιήζνπκε ζηνηρεία. Οπφηε ζπκπιεξψλνπκε φπσο θαίλεηαη παξαθάησ ηελ εληνιή SQL dbo_pro.csv AS dbo_pro θαζψο θαη ηελ ζηήιε κε ηνπο θσδηθνχο ηελ νπνία ζα έρεη σο νδεγφ, φπνπ TraceID ζπκπιεξψλνπκε MAE_LOCAL. Παξάιιεια ζηελ θαξηέια Attributes ηνπ θαθέινπ Event:start ζπκπιεξψλνπκε ηα πεδία: Concept: name REMARKS_IN, ππνδεηθλχεη ηα βήκαηα απφ ηα νπνία ζα πεξάζεη ε δηαδηθαζία πξηλ νινθιεξσζεί. Lifecycle: transition start Org: recourse MAE_EMPL, ππνδεηθλχεη ην πξφζσπν πνπ είλαη ππεχζπλν γηα θάζε βήκα Time: timestamp EGGR_TAKE_DATE, ππνδεηθλχεη ηελ εκεξνκελία εηζφδνπ ηνπ εγγξάθνπ. 70

71 ηελ θαξηέια Properties ηνπ θαθέινπ Event:complete πξέπεη λα ζπκπιεξψζνπκε ην φλνκα ηνπ πίλαθα απφ ηνλ νπνίν ζα αληιήζνπκε ζηνηρεία. Οπφηε ζπκπιεξψλνπκε φπσο θαίλεηαη παξαθάησ ηελ εληνιή SQL dbo_pro.csv AS dbo_pro θαζψο θαη ηελ ζηήιε κε ηνπο θσδηθνχο ηελ νπνία ζα έρεη σο νδεγφ, φπνπ TraceID ζπκπιεξψλνπκε MAE_LOCAL. Παξάιιεια ζηελ θαξηέια Attributes ηνπ θαθέινπ Event:complete ζπκπιεξψλνπκε ηα πεδία: Concept: name REMARKS_IN, ππνδεηθλχεη ηα βήκαηα απφ ηα νπνία ζα πεξάζεη ε δηαδηθαζία πξηλ νινθιεξσζεί. Lifecycle: transition complete Org: recourse MAE_EMPL, ππνδεηθλχεη ην πξφζσπν πνπ είλαη ππεχζπλν γηα θάζε βήκα Time: timestamp EGGR_TAKE_DATE, ππνδεηθλχεη ηελ εκεξνκελία εηζφδνπ ηνπ εγγξάθνπ. 71

72 Σν επφκελν βήκα είλαη ε εθηέιεζε ηεο ραξηνγξάθεζεο, ζηνλ πίλαθα Settings ζην πεδίν Output event log location κπνξνχκε λα θαζνξίζνπκε ηελ δηαδξνκή φπνπ ζα απνζεθεπηεί ην αξρείν πνπ ζα δεκηνπξγήζνπκε. 72

73 ηε ζπλέρεηα παηψληαο ην πιήθηξν Execute Conversion εθηειείηαη ε ραξηνγξάθεζε θαη απνζεθεχεηαη ην αξρείν ζηελ θαζνξηζκέλε δηαδξνκή. Βήκα Πέκπην Αλνίγνληαο ην ΛΑΚ ProM εκθαλίδεηαη ε παξαθάησ επηθάλεηα εξγαζίαο. Παηψληαο ην πιήθηξν import εηζάγνπκε ην αξρείν κε ην νπνίν ζα δνπιέςνπκε θαη επηιέγνπκε ην View recourse. ηελ θαξηέια πνπ εκθαλίδεηαη κπνξνχκε λα δνχκε πιεξνθνξίεο γηα ην αξρείν πνπ εηζάγακε. ην αξρείν έρνπκε 1 δηαδηθαζία (πεδίν Processes ), 1742 (πεδίν Cases ) δειαδή έρνπκε 1742 δηαθνξεηηθά ζηηγκηφηππα ηεο δηαδηθαζίαο, φπνπ ην θάζε έλα αληηζηνηρεί ζε δηαθνξεηηθή ζεηξά εθηέιεζεο ησλ δηεξγαζηψλ ηεο δηαδηθαζίαο. Έρνπκε 6306 Events θαη 22 Originators(ππεχζπλνη γηα ηελ εθηέιεζε ηεο δηαδηθαζίαο). ηε ζπλέρεηα ζηελ αξρηθή νζφλε επηιέγνπκε Use recourse 73

74 ηελ αλαδήηεζε πιεθηξνινγνχκε Fuzzy, θαη απφ ηηο επηινγέο πνπ έρνπκε δηαιέγνπκε ην Mine for a Fuzzy Model θαη παηάκε Start. 74

75 Σν απνηέιεζκα ηεο εμφξπμεο είλαη έλα πεξίπινθν δίθηπν ηνπ νπνίνπ θάπνηα ζηηγκηφηππα θαίλνληαη παξαθάησ. Τπάξρεη κηα δηαδηθαζία πνπ θαίλεηαη θαζαξά θαη απηή είλαη ηεο αλάθιεζεο αδείαο. 75

76 Σν κνληέιν πνπ εμήρζεθε απφ ηε βάζε δεδνκέλσλ αθνξά ζε εξγαζίεο πνπ γίλνληαη πξηλ απφ ηελ ηειηθή αλάθιεζε άδεηαο ιεηηνπξγίαο ιφγσ θαηαγγειίαο. Πξψηα απ φια εμεηάδεηαη ε πξνζθπγή ηεο εηαηξείαο. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο εμέηαζεο ηεο πξνζθπγήο γίλεηαη ε Δμψδηθε Γήισζε Πξφζθιεζε, δειαδή, ν θαηαγγέιισλ απνζηέιιεη πξφζθιεζε πξνο ηελ αξκφδηα ππεξεζία λα επηδψζεη λφκηκα ηελ εμψδηθε δήισζε ζηνλ θαηαγγειιφκελν, ελεκεξψλεηαη ε αξκφδηα ππεξεζία. Ζ αλάθιεζεο άδεηαο μεθηλά κε ηελ γλσζηνπνίεζε ηεο εμψδηθεο δήισζεο θαη κε ηελ απνζηνιή ησλ θαηαγγειηψλ. Ζ εμψδηθε δήισζε νινθιεξψλεηαη εθφζνλ νινθιεξσζνχλ ηα παξαθάησ: Έθδνζε πνξηζκαηηθψλ αλαθνξψλ. Απνζηνιή θαηαγγειηψλ. Δλεκέξσζε ηεο αξκφδηαο ππεξεζίαο κε ηελ Δμψδηθε Γήισζε- Πξφζθιεζε. Ζ αλάθιεζε άδεηαο επηηπγράλεηαη κφλν κεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο εμέηαζεο ηεο πξνζθπγήο θαη ηελ γλσζηνπνίεζε ηεο εμψδηθεο δήισζεο ζηνλ θαηαγγειιφκελν. 76

77 77

78 Παξαθάησ ζα δνχκε ηελ δηαδηθαζία πνπ αθνινπζείηαη ζηνλ δήκν Βέξνηαο γηα ηελ αλάθιεζε άδεηαο απφ θαηάζηεκα Τγεηνλνκηθνχ Δλδηαθέξνληνο, ζχκθσλα κε ηελ πεξηγξαθή ηνπ ππεχζπλνπ. Αξρηθά γίλεηαη ε κήλπζε-βεβαίσζε παξάβαζεο απφ ην Αζηπλνκηθφ Σκήκα ή έρνπκε Καηαγγειία Πνιίηε, φηαλ πεξηέιζεη ζηνλ Γήκν δεηείηαη ε γλσκνδφηεζε απφ ην Σκήκα Πεξηβαιινληηθήο Τγηεηλήο θαη Τγεηνλνκηθνχ Διέγρνπ ηεο Π.Δ. Ζκαζίαο, ην νπνίν εάλ θξίλεη ζθφπηκν, εηζεγείηαη ηελ αλάθιεζε ηεο άδεηαο ίδξπζεο θαη ιεηηνπξγίαο. ηε ζπλέρεηα θαιείηαη ε Δπηηξνπή Πνηφηεηαο Εσήο ηνπ Γήκνπ λα απνθαζίζεη γηα ηελ αλάθιεζε ή φρη ηεο άδεηαο. Δάλ εγθξίλεη, εθδίδεηαη ε απφθαζε ηνπ Γεκάξρνπ γηα ζθξάγηζε ηνπ θαηαζηήκαηνο. Αθνινπζεί ην κνληέιν ηεο δηαδηθαζίαο: 78

79 Μήνυςη Α.Τ. Καταγγελία Πολίτη Δήμοσ Γνωμοδότηςη Υγειονομικοφ Ειςήγηςη Ανάκληςησ Επιτροπή Ποιότητασ Ηωήσ Ζγκριςη Απόρριψη Ζκδοςη Απόφαςησ Σφράγιςη Παξαηεξνχκε φηη θαη ηα δχν κνληέια, απηφ πνπ εμήρζεθε απφ ην ProM θαη απηφ πνπ δεκηνπξγήζεθε ζην ρέξη, κνηάδνπλ νπφηε κπνξνχκε λα ζπκπεξάλνπκε φηη ην ινγηζκηθφ βγάδεη δηαδηθαζίεο πνπ αληαπνθξίλνληαη ζηε πξαγκαηηθφηεηα. 79

80 Δθηφο απφ ηνλ Fuzzy Miner κπνξνχκε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε ηνλ Social Miner γηα ηελ εμφξπμε ελφο θνηλσληθνχ δηθηχνπ, ζηελ νπζία ζα βξνχκε ηηο νκάδεο πνπ εξγάδνληαη καδί γηα ηελ εθηέιεζε κηαο δηαδηθαζίαο. ηελ αλάιπζε ησλ event log είλαη δχζθνιν λα βξνχκε κία ζαθή ηεξαξρία ησλ νκάδσλ εξγαζίαο, σζηφζν, είλαη δπλαηή ε εχξεζε νκάδσλ αηφκσλ πνπ εθηεινχλ παξφκνηεο δηεξγαζίεο. ε έλα θνηλσληθφ δίθηπν νη θφκβνη αληηπξνζσπεχνπλ άηνκα ή νκάδεο αηφκσλ, θαη ηα βέιε κεηαμχ ησλ θφκβσλ δείρλνπλ ηηο ζρέζεηο κεηαμχ ηνπο. Οη αξηζκνί πάλσ απφ ηα βέιε δείρλνπλ ηελ ζπρλφηεηα ησλ κεηαθνξψλ ησλ πεξηπηψζεσλ αλάκεζα ζηα άηνκα, φζν πνην κεγάινο ηφζν πνην ζπρλή θαη ε κεηαθνξά. ηα θνηλσληθά δίθηπα πνπ παξάγνληαη κε ην κέηξν handover of work, νη θφκβνη ρσξίο εηζεξρφκελα ηφμα αληηπξνζσπεχνπλ ρξήζηεο πνπ ελεξγνπνηνχλ δηαδηθαζίεο ελψ θφκβνη ρσξίο εμεξρφκελα ηφμα είλαη ρξήζηεο πνπ εθηεινχλ ηηο ηειηθέο δξαζηεξηφηεηεο. ηα θνηλσληθά δίθηπα πνπ παξάγνληαη εθαξκφδνληαο ην κέηξν subcontracting, ν αξρηθφο θφκβνο ελφο ηφμνπ αληηπξνζσπεχεη έλαλ contractor, ελψ ν ηειηθφο θφκβνο ηνλ subcontractor. Με ην κέηξν Working together θαίλεηαη πφζν ζπρλά δχν άηνκα εθηεινχλ δξαζηεξηφηεηεο γηα ηελ ίδηα πεξίπησζε. ηελ πεξίπησζή καο ρξεζηκνπνηήζεθε ην κέηξν Working together θαη εμήρζεθε ην παξαθάησ κνληέιν. 80

81 81