Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Φιλοθέης Αγία Φιλοθέη - Η Απόφαση 1118/93 του Σ.τ.Ε

Transcript

1 Δικαστήριο: ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ Τόπος: ΑΘΗΝΑ Αριθ. Απόφασης: 1118 Ετος: 1993 Περίληψη Προστασία περιβάλλοντος / Πάρκα - Αλση / Μεταβολή χρήσης / Ανέγερση ιερού ναού. Απαγόρευση μεταβολής χρήσης πάρκων και αλσών τα οποία δεν χαρακτηρίζονται από το εγκεκριμένο σχέδιο πόλης ως κοινόχρηστοι χώροι πρασίνου αλλά έχουν αποκτήσει εν τοις πράγμασι τέτοιο χαρακτήρα. Το αυτό ισχύει και για τμήματα πάρκου ή άλσους, τα οποία είναι μερικώς ή ολικώς ασκεπή ή ακάλυπτα ή βραχώδη, συνδέονται όμως οργανικά με το σύνολο του άλσους ή πάρκου υπό την έννοια ότι συμβάλλουν στη διατήρηση της φυσικής ισορροπίας του συνόλου. Κατά τούτο ακυρωτέα η πράξη μεταβολή χρήσης άλσους για την ανέγερση ναού. Περιορισμοί της θρησκευτικής ελευθερίας. Κείμενο Απόφασης Σ.Μ. Αριθμός 1118/1993 ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ Σελίδα 1 / 8

2 ΤΜΗΜΑ Ε Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του την 17ην Φεβρουαρίου 1993 με την εξής σύνθεση : Μ. Δεκλερής, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Ε Τμήματος, Ι. Μαρή, Π.Ν. Φλώρος, Σύμβουλοι, Δ. Αλεξανδρής, Ι. Μαντζουράνης, Πάρεδροι. Γραμματέας η Γ. Σακελλαρίου, Γραμματέας του Ε Τμήματος. Δ ι α να δικάσει την από 29 Ιουνίου 1992 αίτηση : τ ο υ σωματείου με την επωνυμία "Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Φ. ", που εδρεύει στην Φ. Αττικής, οδός Β. αρ. 9, το οποίο παρέστη με το δικηγόρο Ισίδωρο Λαμπίρη (Α.Μ. 1301), που τον διόρισε με πληρεξούσιο, κ α τ ά του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων 'Εργων, ο οποίος παρέστη με τον Ηλ. Παπαδόπουλο, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, κ α ι κατά των παρεμβαινόντων : 1) Ι. Ν. Α. Φ., που εδρεύει στην Φ. Αττικής, ο οποίος παρέστη με το δικηγόρο Στέργιο Ζέρβα (Α.Μ. 667), που τον διόρισε με πληρεξούσιο, 2) Δ. Φ., ο οποίος παρέστη με το δικηγόρο Πρ. Παυλόπουλο (Α.Μ. 7107), που τον διόρισε με πληρεξούσιο, 3) Συλλόγου ανεγέρσεως νέου Ι. Ν. εις Φ., ο οποίος δεν παρέστη, αλλά ο δικηγόρος που υπογράφει το δικόγραφο της παρεμβάσεως νομιμοποιήθηκε με συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο και 4) α) Ι. Κ. Α., κατοίκου Φ.Αττικής, οδός Π. αρ. 12, ο οποίος παρέστη αυτοπροσώπως ως δικηγόρος (Α.Μ. 1850) και β) Δ. Β. Μ., κατοίκου Φ. Αττικής, οδός Π. αρ. 29, ο οποίος παρέστη με τον ως άνω δικηγόρο Ιωάν. Α., που τον διόρισε με πληρεξούσιο. Με την αίτηση αυτή το αιτούν σωματείο ζητεί να ακυρωθεί η υπ' αριθ. 5247/196/1992 απόφαση του Νομάρχη Ανατολικής Αττικής (ΦΕΚ 556/ τ.δ). Σελίδα 2 / 8

3 Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του Εισηγητή, Συμβούλου, Π.Ν. Φλώρου. Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο του αιτούντος σωματείου, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση, τους πληρεξουσίους των παρεμβαινόντων που παρέστησαν και τον αντιπρόσωπο του Υπουργού, που ζήτησαν την απόρριψή της. Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη, Ε ί δ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α κ α ι ε σ κ έ φ θ η κ α τ ά τ ο ν ν ό μ ο 1. Επειδή, για την κρινόμενη αίτηση έχουν καταβληθεί τα νόμιμα τέλη και το παράβολο (Διπλότυπα της Δ.Ο.Υ. Δικαστικών Εισπράξεων Αθηνών , /1992, έντυπα γραμμάτια παραβόλου , /1992). 2. Επειδή, το αιτούν σωματείο ζητεί να ακυρωθεί η 5247/196/92/ απόφαση του Νομάρχη Ανατολικής Αττικής (φ. 556 Δ), με την οποία αφ' ενός μεν τροποποιήθηκε το ρυμοτομικό σχέδιο του Δήμου Φιλοθέης στο οικοδομικό τετράγωνο 47 με τη μετατόπιση ρυμοτομικών γραμμών και το χαρακτηρισμό τμήματός του ως χώρου για την ανέγερση ιερού ναού, αφ' ετέρου δε καθορίστηκαν οι όροι και περιορισμοί δόμησης του ναού αυτού. 3. Επειδή, το αιτούν σωματείο, επικαλούμενο ότι το οικοδομικό τετράγωνο 47 του ρυμοτομικού σχεδίου του Δήμου Φιλοθέης έχει χαρακτηριστεί ως κοινόχρηστος χώρος από το έτος 1957 και καλύπτεται από πυκνό πευκοδάσος, ασκεί με έννομο συμφέρον την κρινόμενη αίτηση, εφόσον σκοπός αυτού, σύμφωνα με το καταστατικό του, είναι "η προστασία της φυσιογνωμίας της Φιλοθέης ως κηπούπολης και ειδικότερα η προστασία του πρασίνου και των ελεύθερων χώρων της, η προστασία και αναβάθμιση του περιβάλλοντος... ". Σελίδα 3 / 8

4 4. Επειδή, στη δίκη παρεμβαίνουν υπέρ της διατήρησης της ισχύος της προσβαλλόμενης πράξης : 1) ο Δήμος Φιλοθέης, με το από δικόγραφο παρέμβασης και με προφανές έννομο συμφέρον, 2) το νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου "Ιερός Ναός Αγίας Φιλοθέης" με το από δικόγραφο και με έννομο συμφέρον, εφόσον η προσβαλλόμενη τροποποίηση του ρυμοτομικού σχεδίου έγινε υπέρ αυτού, ύστερα από δική του πρωτοβουλία, 3) το σωματείο "Σύλλογος ανεγέρσεως νέου Ιερού Ναού εις Φιλοθέην", με το από δικόγραφο και με έννομο συμφέρον, εφόσον σκοπός αυτού, σύμφωνα με το καταστατικό του, είναι η απόκτηση κατάλληλου χώρου για την ανέγερση νέου ναού στη Φιλοθέη και 4) οι Ιωάννης Αποστόλου και Δημοσθένης Μαρούδης, με το από δικόγραφο και με έννομο συμφέρον, θεμελιούμενο στην ιδιότητά τους ως κατοίκων του Δήμου Φιλοθέης και ενοριτών του Ιερού Ναού Αγίας Φιλοθέης. 5. Επειδή, στο άρθρο 24 παρ. 1 του Συντάγματος ορίζεται ότι : "1. Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του κράτους... Νόμος ορίζει τα σχετικά με την προστασία των δασών και γενικά των δασικών εκτάσεων. Απαγορεύεται η μεταβολή του προορισμού των δημόσιων δασών και των δημόσιων δασικών εκτάσεων, εκτός αν προέχει για την Εθνική Οικονομία η αγροτική εκμετάλλευση ή άλλη τους χρήση που την επιβάλλει το δημόσιο συμφέρον". Εξάλλου στο άρθρο 3 του ν. 998/1979 "Περί προστασίας των δασών και των δασικών εν γένει εκτάσεων της Χώρας" (φ. 289 Α) ορίζεται ότι : "4. Εις τας διατάξεις του παρόντος νόμου υπάγονται και αι εντός των πόλεων και των οικιστικών περιοχών ευρισκόμεναι εκτάσεις, αι οποίαι καλύπτονται υπό δασικής βλαστήσεως φυσικώς ή τεχνητώς δημιουργουμένης (πάρκα και άλση) ως και αι οπουδήποτε δημιουργούμεναι δενδροστοιχίαι ή δασικαί φυτείαι Δεν υπάγονται οπωσδήποτε εις τας διατάξεις του παρόντος νόμου : α)... ε) Αι περιοχαί δια τας οποίας υφίστανται εγκεκριμένα έγκυρα σχέδια πόλεως ή καταλαμβάνονται υπό οικισμών προϋφισταμένων του έτους 1923 ή πρόκειται περί οικοδομησίμων εκτάσεων οικιστικών περιοχών του Νομ. 947/1979. στ)...". Επίσης στο άρθρο 4 του παραπάνω νόμου ορίζεται ότι : Από της απόψεως της θέσεως των δασών και δασικών εκτάσεων εν σχέσει προς τους χώρους ανθρωπίνης εγκαταστάσεως και δραστηριότητος διακρίνονται : α) Πάρκα και άλση εντός των πόλεων ή των οικιστικών περιοχών, β)... ". Τέλος στο άρθρο 49 του ίδιου νόμου ορίζεται ότι : "1. Τα εντός εγκεκριμένου σχεδίου πόλεως ή πολεοδομικής ζώνης ή εντός οικιστικής περιοχής υφιστάμενα πάρκα ή άλση και δενδροστοιχίας, υπό την επιφύλαξιν των εν άρθρ. 48 παρ. 1 και 52 παρ. 1 προβλεπομένων δεν δύνανται να μεταβάλουν προορισμόν ή χρήσιν ". Από τις παραπάνω διατάξεις που εξομοιώνουν με δάση και παρέχουν την ιδιαίτερη συνταγματική προστασία και στα άλση ή πάρκα που βρίσκονται σε κοινόχρηστο χώρο εντός εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου (βλ. ΣτΕ 281/1990, Ολ. 55/1993), σε αρμονία με τις προστατευτικές του περιβάλλοντος διατάξεις του άρθρου 24 του Συντάγματος, προκύπτει ότι δεν επιτρέπεται η μεταβολή της χρήσης ή του προοριμού των εντός σχεδίου πόλεων κοινόχρηστων εκτάσεων, οι οποίες καλύπτονται από βλάστηση που έχει δημιουργηθεί φυσικώς ή τεχνητώς (πάρκα ή άλση), ειμή μόνον κατ' εξαίρεση για τη διάνοιξη δημόσιων οδών προκειμένου να εξυπηρετηθεί σπουδαία ανάγκη επικοινωνίας (άρθρο 48 παρ. 1 ν. 998/1979), δεδομένου ότι η κατά το άρθρο 52 παρ. 2 του ίδιου νόμου δυνατότητα δημιουργίας αθλητικών εγκαταστάσεων έχει καταργηθεί ρητά με το άρθρο 18 παρ. 9 του ν. 1734/1987 (ΣτΕ 2558/1992, 1997/1990 κ.α.). Κατά συνέπεια, οι πράξεις που εκδίδονται κατ' εφαρμογή των εξουσιοδοτικών διατάξεων των άρθρων 3 και 70 του ν.δ/τος της , όπως η ήδη προβαλλόμενη πράξη, δεν επιτρέπεται να περιλαμβάνουν ρυθμίσεις αντιτιθέμενες προς τις διατάξεις του ν.998/1979, και ειδικότερα δε δύνανται να μεταβάλλουν την κατά προορισμό χρήση των αλσών ή πάρκων, που βρίσκονται μέσα στο εγκεκριμένο σχέδιο πόλης ή σε πολεοδομική ζώνη ή οικιστική περιοχή, με τη μετατροπή τους, έστω και εν μέρει, σε οικοδομήσιμους χώρους είτε για οικιστικούς σκοπούς είτε για την εξυπηρέτηση δημόσιων, δημοτικών, κοινωφελών ή Σελίδα 4 / 8

5 θρησκευτικών σκοπών. Η απαγόρευση αυτή μεταβολής της κατά προορισμό χρήσης τους ισχύει και για πάρκα ή άλση τα οποία δεν χαρακτηρίζονται από το εγκεκριμένο σχέδιο πόλης ως χώρος κοινόχρηστου πρασίνου αλλά έχουν αποκτήσει εν τοις πράγμασι τέτοιο χαρακτήρα (ΣτΕ 2588/1992), καθώς και για τμήματα πάρκου ή άλσους τα οποία είναι μερικώς ή ολικώς ασκεπή ή ακάλυπτα ή βραχώδη, συνδέονται όμως οργανικά με το σύνολο του άλσους ή πάρκου, υπό την έννοια ότι συμβάλλουν στη διατήρηση της φυσικής ισορροπίας του συνόλου και στην αποστολή του. 6. Επειδή, στην προκείμενη περίπτωση, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, η επίδικη έκταση, συνολικού εμβαδού τ.μ., εντάχθηκε σε ρυμοτομικό σχέδιο με το από β.δ/γμα "Περί εγκρίσεως διαγράμματος ρυμοτομίας του κατά θέσιν Καλογρέζα του Δήμου Αθηναίων συνοικισμού Νέα Αλεξάνδρεια" (φ. 104 Α). Στο ρυμοτομικό αυτό σχέδιο και στις τροποποιήσεις του ρυμοτομικού σχεδίου της Κοινότητας Νέας Αλεξανδρείας, που ακολούθησαν (π.δ. της φ. 124 Α -, π.δ. της φ. 349 Α - και π.δ. της φ. 120 Α), η επίδικη έκταση χαρακτηρίζεται ως οικοδομήσιμος χώρος (βλ. τα συνοδεύοντα τα παραπάνω π.δ/τα σχέδια και το 19844/691/92/ έγγραφο της Διεύθυνσης Πολεοδομίας Ανατολικής Αττικής). Μετά την ανακάλυψη, το έτος 1934, της Κρύπτης της Αγίας Φιλοθέης μέσα στην επίδικη έκταση, η Κοινότητα Νέας Αλεξανδρείας μετονομάστηκε σε Κοινότητα Φιλοθέης (βλ / απόφαση του Υπουργού των Εσωτερικών - φ. 85 Β). Το έτος 1937 ανηγέρθη μέσα στην έκταση αυτή μικρός ναός της Αγίας Φιλοθέης, ο οποίος απέκτησε τη σημερινή του μορφή και εμβαδόν 200 περίπου τ.μ. μετά από δύο επεκτάσεις κατά τη δεκαετία του Με το β.δ/γμα της (φ. 113 Α) τροποποιήθηκε το ρυμοτομικό σχέδιο της Κοινότητας Φιλοθέης Αττικής και η επίδικη έκταση, αποτελούσα το οικοδομικό τετράγωνο 47, χαρακτηρίστηκε ως κοινόχρηστος χώρος και έτσι παρέμεινε έκτοτε. Το 1991, το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο του Ιερού Ναού Αγίας Φιλοθέης, με το από έγγραφό του προς το Δήμο Φιλοθέης, ζήτησε τον αποχαρακτηρισμό τμήματος της επίδικης έκτασης, εμβαδού 1200 τ.μ., από κοινόχρηστο χώρο σε χώρο για την ανέγερση νέου ιερού ναού, επικαλούμενο την αδήριτη ανάγκη ανέγερσης νέου μεγαλύτερου ναού για την εξυπηρέτηση των λατρευτικών αναγκών του πληθυσμού του Δήμου Φιλοθέης, που έχει υπερβεί τους κατοίκους, την αδυναμία του υπάρχοντος ναού να ανταποκριθεί στις ανάγκες αυτές, την ανυπαρξία άλλου κατάλληλου οικοπέδου για την ανέγερση του σχεδιαζόμενου ναού, αλλά και την οικονομική αδυναμία της Εκκλησίας να αγοράσει οικόπεδο στην περιοχή λόγω των εξαιρετικά υψηλών τιμών των ακινήτων, και τέλος το γεγονός ότι το τμήμα αυτό της επίδικης έκτασης είναι γυμνό από βλάστηση και αποτελεί τον πυθμένα παλιού λατομείου με αποτέλεσμα η ανέγερση νέου ναού επ' αυτού να μην θίγει τον περιβάλλοντα χώρο πρασίνου. Το Δημοτικό Συμβούλιο Φιλοθέης, με την 76/ απόφασή του τάχθηκε υπέρ του χαρακτηρισμού του πιο πάνω τμήματος των 1200 τ.μ. ως χώρου για την ανέγερση νέου ιερού ναού, στην απόφαση αυτή, αφού αναγνωρίζεται η ανάγκη ανέγερσης νέου ιερού ναού, αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι : "... το οικοδομικό αυτό τετράγωνο θεωρείται πλέον σαν χώρος της εκκλησίας... η προτεινόμενη θέση είναι η πλέον κατάλληλη αφ' ενός διότι βρίσκεται στο κέντρο της πόλης κι έτσι μπορεί να εξυπηρετούνται όλοι οι κάτοικοι εξ ίσου..., αφ' ετέρου διότι στον κοινόχρηστο αυτό χώρο υπάρχει παλαιό λατομείο, άδενδρο και βραχώδες... και μπορεί κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί... χωρίς να θιγεί... το πράσινο ή να αλλοιωθεί το περιβάλλον και ο χαρακτήρας του τοπίου... αυτό άλλωστε φαίνεται ότι αποτελεί τη μόνη αποδεκτή λύση, αφού από σχετική έρευνα που έγινε, δεν υπάρχει άλλος κατάλληλος, κοινόχρηστος ή οικοδομήσιμος χώρος για το σκοπό αυτό στην περιφέρεια του Δήμου μας... ". Κατά της παραπάνω απόφασης του Δ.Σ. Φιλοθέης ασκήθηκαν εννέα (9) ενστάσεις, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται η από ένσταση του αιτούντος σωματείου και η από ένσταση, υπογραφόμενη από κατοίκους του Δήμου Φιλοθέης. Στις Σελίδα 5 / 8

6 ενστάσεις αυτές επισημαίνεται ο χαρακτήρας του οικοδομικού τετραγώνου 47 ως κοινόχρηστου χώρου πρασίνου, με πλούσια δασική βλάστηση, ο κίνδυνος καταστροφής του πρασίνου και αλλοίωσης του φυσικού τοπίου με την ανέγερση υπερμεγέθους ναού και προτείνεται η ανέγερση νέου ναού είτε στον περικλειόμενο μεταξύ των οδών Στρατηγού Δαβάκη και Μ. Αλεξάνδρου χώρο είτε στον έναντι της Ιονίου Σχολής χώρο. Εν τω μεταξύ ο Δασάρχης Πεντέλης στο 2042/ έγγραφό του, που υπογράφεται με εντολή νομάρχη και απευθύνεται στο αιτούν σωματείο, αναφέρει μεταξύ άλλων και τα εξής : "... το άλσος Αγίας Φιλοθέης προστατεύεται από τις διατάξεις του ν. 998/1979 και... δεν επιτρέπεται η αλλαγή χρήσης του ή τυχόν επέμβαση επί της βλαστήσεώς του. Τουναντίον θα πρέπει όχι μόνον να διαφυλαχθεί αλλά και να εμπλουτισθεί από δασική βλάστηση με παράλληλη καλλιέργειά του... ". Ο χαρακτηρισμός του συνόλου του επίδικου χώρου ως άλσους, ο οποίος περιέχεται στο πιο πάνω έγγραφο, δεν ανακλήθηκε με το 4821/ έγγραφο του ίδιου Δασάρχη στο οποίο αναφέρονται μεταξύ άλλων και τα εξής : "... Μετά από την τροποποίηση του Ο.Τ. 47 του ρυμοτομικού Φιλοθέης - Αττικής με την υπ' αριθ. 5247/196/1992 (ΦΕΚ 556 Δ/92) απόφ. Νομάρχη Ανατ. Αττικής τροποποιούμε το υπ' αριθ. 2042/1991 έγγραφό μας ως εξής : Το τμήμα του Ο.Τ. 47 υπό στοιχεία (ΑΒΓΔΑ) εμβαδού 1200 τ.μ.... ύστερα από την παραπάνω τροποποιητική απόφαση του Νομάρχη Ανατολικής Αττικής χαρακτηρίστηκε ως οικοδομήσιμος χώρος για την ανέγερση Ιερού Ναού και ως εκ τούτου ως οικοδομήσιμος χώρος εντός εγκεκριμένου ρυμοτομικού δεν διέπεται από το ν. 998/1979 και δεν διαχειρίζεται από την υπηρεσία μας... Κατά τα υπόλοιπα ισχύει το 2042/1991 έγγραφό μας". Στη συνέχεια το Δημοτικό Συμβούλιο Φιλοθέης, αφού έλαβε υπόψη και δήλωση υπέρ της τροποποίησης υπογραφόμενη από 1200 περίπου κατοίκους του Δήμου Φιλοθέης, με την 237/ απόφασή του απέρριψε με ψήφους 8 έναντι 7 τις ενστάσεις που ασκήθηκαν και ενέμεινε στην προηγούμενη απόφασή του. Ειδικότερα στην απόφαση αυτή επαναλαμβάνονται οι περιλαμβανόμενες και στην 76/ απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου σκέψεις, ως προς την ανάγκη ανέγερσης νέου ναού, τη φύση του τμήματος όπου πρόκειται να ανεγερθεί ο νέος ναός ως αδένδρου, και επιπλέον διαλαμβάνεται πλήρης και ειδική αιτιολογία ως προς την ακαταλληλότητα των δύο χώρων που προτάθηκαν εναλλακτικώς από τους ενισταμένους για την ανέγερση του νέου ναού. Ακολούθησε η από εισήγηση της Διεύθυνσης Πολεοδομίας Ανατολικής Αττικής προς το Σ.Χ.Ο.Π. Ανατολικής Αττικής, με την οποία αποκρούεται μεν ο δασικός χαρακτήρας της επίδικης έκτασης, ολόκληρο όμως το 47 Ο.Τ. χαρακτηρίζεται ως χώρος κοινόχρηστου πρασίνου, προτείνεται δε η αποδοχή της τροποποίησης με την αιτιολογία ότι ο χώρος στον οποίο θα κτιστεί ο ναός δεν είναι δενδροφυτευμένος (παλαιό λατομείο). Το Σ.Χ.Ο.Π. Ανατολικής Αττικής με την 11/39/ απόφασή του υιοθέτησε τις απόψεις της εισήγησης και γνωμοδότησε κατά πλειοψηφία υπέρ της τροποποίησης. Τα δύο από τα πέντε μέλη του Σ.Χ.Ο.Π. που μειοψήφισαν διατύπωσαν την άποψη ότι "... είναι πολεοδομικά απαράδεκτη η κατασκευή νέου ιερού ναού εμβαδού 700 τ.μ. μέσα στο αλσύλιο της Φιλοθέης, όπου υπάρχει ήδη ο Ιερός Ναός της Αγίας Φιλοθέης εμβαδού περίπου 200 τ.μ., επίσης η Κρύπτη... και δύο μικρά διεσπαρμένα κτίσματα και είναι αυτονόητη η υπέρμετρη σε οικοδομές επιβάρυνση του αλσυλίου... με κατασκευή νέου ιερού ναού 700 τ.μ. (μεγαθήριο ναός)... Είναι πολεοδομικά σωστό, εάν απαιτείται η κατασκευή νέου ιερού ναού για την εξυπηρέτηση των αναγκών του Δήμου να γίνει σε άλλο χώρο πολεοδομικά κεντροβαρή, ώστε να δημιουργηθεί νέα ενορία... ". Τέλος με την προσβαλλόμενη 5247/196/92/ απόφαση του Νομάρχη Ανατολικής Αττικής αφ' ενός μεν τροποποιήθηκε το ρυμοτομικό σχέδιο του Δήμου Φιλοθέης στο οικοδομικό τετράγωνο 47, με τη μετατόπιση ρυμοτομικών γραμμών και το χαρακτηρισμό τμήματός του, εμβαδού 1200 τ.μ. περίπου, ως χώρου για την ανέγερση ιερού ναού, αφ' ετέρου δε καθορίστηκαν οι όροι και περιορισμοί δόμησης του ναού αυτού. Από τα παραπάνω μνημονευόμενα έγγραφα στοιχεία και πράξεις, καθώς και από το τοπογραφικό διάγραμμα που συνοδεύει την προσβαλλόμενη πράξη και τις φωτογραφίες που έχουν προσκομίσει οι διάδικοι προκύπτει ότι, ολόκληρος ο χώρος, ο οποίος αποτελεί το οικοδομικό τετράγωνο 47 του ρυμοτομικού σχεδίου του Δήμου Φιλοθέης και είχε χαρακτηριστεί από το έτος 1957 ως κοινόχρηστος, έχει εν τοις πράγμασι το χαρακτήρα κοινόχρηστου πρασίνου (άλσους), το δε τμήμα αυτού, 1200 τ.μ. περίπου, όπου κατ' εφαρμογή της προσβαλλόμενης πράξης πρόκειται να ανεγερθεί ο νέος ναός, περιβαλλόμενο πλήρως από δένδρα, βρίσκεται μέσα στο ανωτέρω άλσος και αποτελεί σχεδόν ακάλυπτο άνοιγμα αυτού, πλην όμως και το τμήμα τούτο συνδέεται οργανικά και αναπόσπαστα με το σύνολο του άλσους αυτού, συμβάλλοντας στην αποστολή του. Σελίδα 6 / 8

7 Συνεπώς, σύμφωνα με όσα αναπτύσσονται στην προηγούμενη σκέψη, το όλο άλσος απολαμβάνει αδιαίρετης προστασίας και δεν είναι νόμιμη η επιχειρούμενη με την προσβαλλόμενη πράξη μεταβολή του χαρακτήρα και της κατά προορισμό χρήσης του τμήματος, 1200 τ.μ. περίπου, του παραπάνω άλσους και η μετατροπή του σε χώρο για την ανέγερση ιερού ναού. Για το λόγο αυτό, που προβάλλεται βασίμως, πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη αίτηση και να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη πράξη. 7. Επειδή, ναι μεν από το άρθρο 13 του Συντάγματος προστατεύεται η θρησκευτική ελευθερία και η ελευθερία της λατρείας, πλην όμως και η άσκηση της ελευθερίας αυτής, περιεχόμενο της οποίας είναι και το δικαίωμα ανέγερσης ιερού ναού, υπόκειται στους περιορισμούς από τις άλλες νομικά ισοδύναμες διατάξεις του Συντάγματος, μεταξύ των οποίων και το άρθρο 24 που προστατεύει το περιβάλλον. Συνεπώς πρέπει να απορριφθούν ως αβάσιμοι οι ισχυρισμοί των παρεμβαινόντων, με τους οποίους προβάλλεται γενικώς είτε ότι η ανέγερση ιερού ναού, ως εκδήλωση της θρησκευτικής ελευθερίας, δεν υπόκειται στις προστατευτικές του περιβάλλοντος διατάξεις του Συντάγματος και των σχετικών νόμων (βλ. παρέμβαση Αποστόλου - Μαρούδη και Δήμου Φιλοθέης), είτε ότι σύμφωνα με την ιεράρχηση των διαφόρων δικαιωμάτων, αγαθών και αξιών, η οποία εμφιλοχωρεί στις συνταγματικές διατάξεις, η ικανοποίηση του δικαιώματος της λατρείας προηγείται της προστασίας του περιβάλλοντος (βλ. παρέμβαση Ιερού Ναού Αγίας Φιλοθέης (βλ. και ΣτΕ 292/1984). 8. Επειδή, κατά ταύτα, η απαγόρευση αλλαγής της κατά προορισμό χρήσης τμήματος, 1200 τ.μ. περίπου, του παραπάνω άλσους της Φιλοθέης για την ανέγερση εντός αυτού ιερού ναού, η οποία (απαγόρευση) επιβάλλεται, σε αρμονία και με τις διατάξεις του άρθρου 24 του Συντάγματος, από τις προαναφερόμενες διατάξεις του ν. 998/1979, αποτελεί θεμιτό περιορισμό του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας, εκδήλωση της οποίας αποτελεί και το δικαίωμα ίδρυσης ναών, διότι δεν εξαφανίζει ούτε περιορίζει υπέρμετρα το δικαίωμα αυτό, αφού είναι πάντοτε δυνατή η ανέγερση νέου ναού σε άλλα ακίνητα του Δήμου Φιλοθέης κατόπιν αγοράς ή αναγκαστικής απαλλοτριώσεως του απαραιτήτου προς τούτο χώρου, ενώ ήδη εξακολουθεί να λειτουργεί μέσα στο επίδικο άλσος ο Ιερός Ναός Αγίας Φιλοθέης, ο οποίος, μάλιστα, αποτελεί ενιαίο σύνολο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους με το άλσος αυτό. Συνεπώς, είναι απορριπτέοι ως αβάσιμοι οι ισχυρισμοί των παρεμβαινόντων με τους οποίους προβάλλονται τα αντίθετα (βλ. παρεμβάσεις Δήμου Φιλοθέης και "Συλλόγου Ανέγερσης Νέου Ιερού Ναού εις Φιλοθέην"). 9. Επειδή, μετά την αποδοχή του παραπάνω λόγου ακυρώσεως, παρέλκει ως αλυσιτελής η έρευνα των λοιπών λόγων ακυρώσεως. Δ ι ά τ α ύ τ α Δέχεται την κρινόμενη αίτηση. Απορρίπτει τις παρεμβάσεις. Σελίδα 7 / 8

8 Ακυρώνει την 5247/196/92/ απόφαση του Νομάρχη Ανατολικής Αττικής (φ. 556 Δ). Διατάζει την απόδοση του παραβόλου και Επιβάλλει, ισομερώς, στο Δημόσιο και τους παρεμβαίνοντες είκοσι οκτώ χιλιάδες (28.000) δραχμές, ως δικαστική δαπάνη του αιτούντος σωματείου. Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 20 Μαϊου 1993 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 16ης Ιουνίου του ίδιου έτους. Ο Πρόεδρος του Ε Τμήματος Η Γραμματέας του Ε Τμήματος. Μ. Δεκλερής Γ. Σακελλαρίου ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ Εντέλλεται προς κάθε δικαστικό επιμελητή να εκτελέσει όταν του το ζητήσουν την παραπάνω απόφαση, τους Εισαγγελείς να ενεργήσουν κατά την αρμοδιότητά τους και τους Διοικητές και τα άλλα όργανα της Δημόσιας Δύναμης να βοηθήσουν όταν τους ζητηθεί. Η εντολή πιστοποιείται με την σύνταξη και την υπογραφή του παρόντος. Αθήνα, Ο Πρόεδρος του Ε Τμήματος Η Γραμματέας του Ε Τμήματος. Σελίδα 8 / 8