Εισαγωγή στη Χρήση του SPSS for Windows Σελίδα: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο

Transcript

1 Εισαγωγή στη Χρήση του SPSS for Windows Σελίδα: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο 1.1 Εισαγωγή. Τι είναι Στατιστική 1.2 Μεθοδολογία Ερευνας 1.3 Τι είναι το SPSS 1.4 οµή του προγράµµατος SPPS 1.5 εδοµενα Συλλογή Στατιστικών εδοµένων 1.6 Μεταβλητή (VARIABLE) Ορισµός της µεταβλητής Τιµές της µεταβλητής Είδη Μεταβλητών Πρόσβαση σε καθαρό νερό Γράφηµα1. Παγκόσµιος πληθυσµός & πρόσβαση σε καθαρό νερό, Γράφηµα 2. Βελτίωση ποιότητας ζωής και υγείαςβελτίωσης εγκαταστάσεων ύδρευσης in Three French Cities, Γράφηµα 3. Πηγές νερού στο Maputo, Mozambique, 1996

2 Εισαγωγή στη Χρήση του SPSS for Windows Σελίδα: Εισαγωγή - Τι είναι Στατιστική Ορισµός: Στατιστική είναι ένα σύνολο αρχών, κανόνων και µεθοδολογιών µε τρείς στόχους: το σχεδιασµό της διαδικασίας συλλογής δεδοµένων τη συνοπτική κατανοητή και αποτελεσµατική παρουσίασή τους την ανάλυση και εξαγωγή αντίστοιχων συµπερασµάτων. Ο κλάδος της Στατιστικής που ασχολείται µε τον πρώτο στόχο λέγεται σχεδιασµός πειραµάτων (experimental design) ενώ, Με τον δεύτερο ασχολείται η περιγραφική στατιστική (descriptive statistics), Τέλος, η επαγωγική στατιστική ή στατιστική συµπερασµατολογία (inferential statistics) περιλαµβάνει τις µεθόδους µε τις οποίες γίνεται η προσέγγιση των χαρακτηριστικών ενός µεγάλου συνόλου δεδοµένων, µε τη µελέτη των χαρακτηριστικών σε ένα µικρό υποσυνόλου των δεδοµένων. Η στατιστική γενικά είναι µια «αδερφή» επιστήµη µε µε της επιστήµες Υγείας (και ειδικότερα την διατροφή & διαιτολογία) αφού στην καθηµερινή πρακτική αναφερόµαστε πχ στα ποσοστά εµφάνισης του ενός ή του άλλου συστατικού στα τρόφιµα, στη πιθανότητα να εχουµε το ένα η το άλλο αποτέλεσµα από την εφαρµογή ενός διατολογίου την σχέση εξάρτησης-επίδρασης της διατροφής µε τον τρόπο ζωης, το επάγγελµα, την υγεία, την Υγιεινή, την Επιδηµιολογία, τη Βιολογία, τη ιατροφική Ιατρική, κλπ.. Το ξεκίνηµα: Συστηµατική συλλογή δεδοµένων, άρα στατιστική για τον πληθυσµό και την οικονοµία άρχισε κατά την Αναγέννηση στην Ιταλία, και γρήγορα επεκτάθηκε και σε άλλες χώρες της υτικής Ευρώπης. Ο µεγάλος ρυθµός θνησιµότητας οφειλόταν στις επιδηµικές ασθένειες, στους πολέµους και στις λιµοκτονίες. Στα 1620 ο Άγγλος εµπορας Graunt από δειγµατοληπτική έρευνα που έκανε σε οικογένειες του Λονδίνου βρήκε ότι σε κάθε 88 άτοµα υπήρχαν 3 θάνατοι. Χρησιµοποιώντας τους καταλόγους του Λονδίνου, που έδιναν θανάτους το 1620, εκτίµησε τον πληθυσµό του Λονδίνου το έτος αυτό στα άτοµα.

3 Εισαγωγή στη Χρήση του SPSS for Windows Σελίδα: Μεθοδολογία Ερευνας Το µάθηµα αυτό επιδιώκει να αναπτύξει στους φοιτητές την µεθοδολογία που θα πρέπει να ακολουθήσουν κατά την διάρκεια εκπόνησης µιας εργασίας τους. Συγκεκριµένα, θα µελετηθούν εκτενώς θέµατα που έχουν σχέση µε. o τον σχεδιασµό του εργαλείου συλλογής των στοιχείων (ερωτηµατολογίων), o τον προσδιορισµό του πληθυσµού ο οποίος θα εκδήλωνε ενδιαφέρον για να συµπληρώσει το ερωτηµατολόγιο, o τις µεθόδους επιλογής του δείγµατος (δειγµατοληψία), o την συµπλήρωση των ερωτηµατολογίων, o την κατάλληλη κωδικοποίηση των δεδοµένων και o την διενέργεια αναλύσεων Το µάθηµα αυτό κρίνεται διαίτερα απαραίτητο για όσους µελλοντικά σκοπεύουν, η θα τους προκύψει, να ασχοληθούν µε θέµατα ερευνητικής η στατιστικής φύσης. Αλλα και για µια απλή ανάγνωση την κατανόηση και την χρήση στατιστικών δεδοµένων και συµπερασµάτων η γνώση βασικών στοιχείων λειτουργίας ενός τέτοιου προγράµµατος όπως το SPSS είναι απαραίτητη για ένα επιστήµονα. Στόχος του µαθήµατος είναι Να δώσει στους φοιτητές την δυνατότητα να αναπτύξουν ικανότητα και εµπειρία στα διάφορα στάδια αντιµετώπισης ενός πραγµατικού προβλήµατος µε βάση δεδοµένα. Να κατανοήσουν πότε και πως εφαρµόζονται οι διάφορες στατιστικές µέθοδοι Να εµπεδώσουν την θεωρία πίσω από τις µεθόδους αυτές Να ξεχωρίζουν τις διαφορετικές τεχνικές Να είναι σε θέση να χρησιµοποιούν τα στατιστικά πακέτα και να ερµηνεύουν τα αποτελέσµατα που αυτά δίνουν. Να αναπτύξουν την ικανότητα να παρουσιάζουν τα αποτελέσµατα των µελετών/ερευνών τους µε την µορφή γραπτής έκθεσης. µε τρόπο που να απευθύνεται τόσο στον ειδήµονα όσο και στον µη ειδήµονα ενδιαφερόµενο.

4 Εισαγωγή στη Χρήση του SPSS for Windows Σελίδα: Μια αξιοπιστη και ολοκληρωµένη ερευνητική εργασία πρέπει να ακολουθεί την παρακάτω γενική διαδικασία 1 Επιλογή και Προσδιορισµός Θέµατος Ερευνας Επιλογή και Σαφής Καθορισµός Θέµατος Μελέτη Σχετικής Βιβλιογραφίας 2 Προετοιµασία και Αξιολόγηση Σχεδίου Ερευνας Ορισµός και Στόχος ενός Σχεδίου Ερευνας Στοιχεία που Πρέπει να Περιλαµβάνει Αξιολόγηση ενός Σχεδίου Ερευνας 3 ειγµατοληψία Προσδιορισµός Πληθυσµού Μέθοδοι ειγµατοληψίας Προσδιορισµός Μεγέθους είγµατος Τρόποι Ελαχιστοποίησης Σφάλµατος ειγµατοληψίας 4 Επιλογή Εργαλείων Μέτρησης Είδη Κλιµάκων Μέτρησης Προετοιµασία εδοµένων για Ανάλυση 5 Στατιστική Ανάλυση Ονοµατικών Μεταβλητών Ανάλυση Πινακοποίησης Ανάλυση x 2 ιωνυµικά Tests 6 Στατιστική Ανάλυση Κατηγορικών Μεταβλητών Ανάλυση ιακύµανσης (ANOVA) Πολυµεταβλητή Ανάλυση ιακύµανσης (MANOVA) Μή Παραµετρικά Στατιστικά Tests 7 Στατιστική Ανάλυση Μεταβλητών σε Κλίµακα Συντελεστής Συσχέτισης (Correlation Coefficient) T-tests Ανάλυση Παλινδρόµησης (Regression Analysis) Παραγοντική Ανάλυση (Factor Analysis) 8 Στατιστικές Μέθοδοι Γενικότερης Εφαρµογής ιαχωριστική Ανάλυση (Discriminant Analysis) Ανάλυση Οµαδοποίησης Παραγόντων (Cluster Analysis) Ανάλυση σε Μή Γραµµικά Υποδείγµατα (Log-linear Models) 9 Προετοιµασία Ερευνητικής Αναφοράς

5 Εισαγωγή στη Χρήση του SPSS for Windows Σελίδα: Τι είναι το SPSS Το SPSS Statistical Package for the Social Siences (Στατιστικό πακέτο για τις Κοινωνικές Επιστήµες είναι ένα πρόγραµµα καταγραφής, διαχείρισης και επεξεργασίας δεδοµένων (δηλαδή ένα σύνολο από εργαλεία στατιστικής ανάλυσης που καλύπτει πλήρως τον παραπάνω ορισµό της στατιστικής). Αναπτύχθηκε για πρώτη φορα το 1965 στο πανεπιστήµιο Stanford της Καλιφόρνιας. Ειναι κατασκευασµένο µε τρόπο ώστε να είναι ιδιαίτερα φιλικό στον χρήστη. Το κυρίως πρόγραµµα συνοδεύεται από διαφορα εργαλεία πχ για σύνταξη ερωτηµατολογίου (data entry) κλπ που καθιστούν ένα από τα πιο ολοκληρωµένα στατιστικά πακέτα. Είναι το κορυφαίο και από τα πιο διαδεδοµένα προγράµµατα του είδος του και χρησιµοποιείται ευρέως από υπουργεία, οργανισµούς τράπεζες, πανεπιστήµια, ερευνητικά κέντρα επιχειρήσεις καθώς και από ιδιώτες ερευνητές διαφόρων επιστηµονικών πεδίων. εδοµένα (data) διάφορων πηγών (αρχεία, δηµοσκοπήσεις. κλπ) συγκεντρώνονται και ενώνονται κάτω από ένα στατιστικό πακέτο που επιτρέπει στο χρήστη την περαιτέρω στατιστική ανάλυση και τον οδηγεί σε χρήσιµα αποτελέσµατα. Το SPSS µπορεί να χρησιµοποιηθεί από τους φοιτητές του Τµήµατος ιατροφής και ιαιτολογίας σε σχέση µε διάφορα αντικείµενα του προγράµµατος σπουδών και της πτυχιακής εργασίας τους. Παράδειγµα Πιο συγκεκριµένα: Για την αξιολόγηση, για παράδειγµα, της θρεπτικής κατάστασης υπάρχει ένας τεράστιος αριθµός πληροφοριών που µπορει να συλλέξει κανείς, τόσο σε ατοµικό όσο και σε πληθυσµιακό επίπεδο. Α. Στοιχεία (άµεσα) για την διατροφική κατάσταση(επί τόπου). Τα αποτελέσµατα µιας κλινικής εξέτασης. Τα αποτελέσµατα µιας ανθρωποµετρικής εξέτασης Τα αποτελέσµατα βιολογικών εξετάσεων (δηλ. αυτά που παίρνουµε από εργαστηριακές εξετάσεις) Β. Στοιχεία που αφορούν τους διάφορους παράγοντες, από τους οποίους εξαρτάται η διατροφική κατάσταση (έµµεση πληροφόρηση µέσα από διαδικασίες ερευνάς). Τέτοια στοιχεία είναι: Οι διατροφικές προσλήψεις και η σύνθεση των γευµάτων

6 Εισαγωγή στη Χρήση του SPSS for Windows Σελίδα: Οι διατροφικές συνήθειες, οι πρακτικές που εφαρµόζονται (σε ατοµικό, οικογενειακό και κοινοτικό επίπεδο) και γενικότερα οι διατροφικές συµπεριφορές. Στοιχεία της αγροτικής παραγωγής και της επάρκειας τροφίµων Στοιχεία κοινωνικό µορφωτικά και κοινωνικοοικονοµικά: αγοραστική δύναµη του πληθυσµού, τιµές τροφίµων, δίκτυο διανοµής των τροφίµων κ.λ.π. Στοιχεία που αφορούν την κατάσταση υγείας και ιδιαίτερα τις συνθήκες υγιεινής σε σχέση µε την διατροφική κατάσταση: λοιµώξεις, παρασιτώσεις(αυτά είναι επιβαρυντικά στοιχεία) Χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος : κλίµα, υψόµετρο, γεωγραφική θέση κ.λ.π. Αναφορικά µε την διατροφή, που παίζει σηµαντικο ρόλο στην υγειά, µας ενδιαφέρει: 1. Οι προσλήψεις 2. Οι απώλειες 3. Η σωστή χρησιµοποίηση των διατροφικών στοιχείων 4. Οι διατροφικές του ανάγκες. Ποιες έρευνες χρησιµοποιούνται σ αυτή την φάση; Είναι οι έρευνες που θα δώσουν απαντήσεις σε κάθε µια από τις παραπάνω παραµέτρους. Οι έρευνες αυτές αφορούν : α) την διαθεσιµότητα των τροφίµων β) τις διατροφικές συνήθειες γ) εκτίµηση της κατάστασης της υγείας δ) επικουρικά, πραγµατοποιούνται έρευνες που αφορούν κοινωνικοοικονοµικά δεδοµένα. Οι έρευνες α, β, γ, σε συνδυασµό, δίδουν διατροφικές απαντήσεις συνολικά για τις προσλήψεις, απώλειες τη χρησιµοποίηση και τις ανάγκες του οργανισµού. Μια δεύτερη οµάδα µετρήσεων που µπορούµε να ερευνήσουµε να κάνουµε είναι οι ανθρωποµετρικές µετρήσεις.

7 Εισαγωγή στη Χρήση του SPSS for Windows Σελίδα: Αυτές πραγµατοποιούνται από την στιγµή που αρχίζουν να εµφανίζονται τα διάφορα συµπτώµατα µιας νόσου, χαρακτηριστικά ή όχι. Ενδεικτικά : - βάρος - σε σχέση µε την ηλικία, - ύψος, φύλο, - µέτρηση της δερµατικής πτυχής, - µέτρηση της περιµέτρου των ακρών σε διάφορα σηµεία και του κρανίου κ.λ.π. Είναι φανερό ότι σε µια διατροφική έρευνα είναι αρκετά δύσκολο να συλλέξει κανείς όλες αυτές τις πληροφορίες. Το υψηλό κόστος και το βάρος µιας τέτοιας έρευνας (οι απρόβλεπτες δυσκολίες, ο µεγάλος αριθµός των ερευνητών, ο συντονισµός των ενεργειών κ.λ.π.) περιορίζουν πολύ τις δυνατότητες. Περιοριστικό ρόλο, επίσης, παίζουν η επιλογή της µεθόδου και το είδος των παραµέτρων που θα µελετηθούν εξαιτίας του γεγονότος ότι δεν υπάρχουν πάντα τα διαθέσιµα κονδύλια, ούτε το κατάλληλο επιστηµονικό προσωπικό. Επιπλέον, απαιτείται µεγάλο χρονικό διάστηµα. Εάν θεωρήσουµε ότι υπάρχει µια ιδανική κατάσταση για την πραγµατοποίηση µιας έρευνας χωρίς καµία δυσκολία - οι πληροφορίες που µπορούµε να συλλέξουµε από διαφορετικές µεθόδους είναι πολλές, διαφορετικές, και αφορούν στοιχεία πολύ διαφορετικά µεταξύ τους. Στο ξεπέρασµα των παραπάνω προβληµάτων, καθοριστικό ρόλο µπορεί να παιξει ένα υψηλών προδιαγραφών στατιστικό πακέτο όπως το SPSS

8 Εισαγωγή στη Χρήση του SPSS for Windows Σελίδα: οµή του προγράµµατος SPPS Το SPSS περιέχει ένα πολύ καλά δοµηµένο menu επιλογών το οποίο είναι οικείο σε χρήστες που χρησιµοποιούν άλλες εφαρµογές των Windows όσον αφορά τα βασικά του στοιχεία. Κύριος σκοπός του βιβλίου αυτού είναι να παρουσιάσει την χρήση των διαφόρων επιλογών που εµφανίζονται στα menu δίνοντας έµφαση σ αυτά που χρησιµοποιούνται πιο συχνά. Η συγγραφή του βασίστηκε στην συµµετοχή σε πέντε κύκλους διήµερων σεµιναρίων µε οργανωτή την SPSS Ελλάς, στις σηµειώσεις από αυτά την προσωπική µελέτη καθώς και στη εµπειρία από τη διδασκαλία του θέµατος για δύο εξάµηνα στο Γ Εξάµηνο σπουδών του Τµήµατος ιατροφής και ιαιτολογίας του ΑΤΕΙ Κρήτης. Έγινε προσπάθεια, ο προσανατολισµός της χρήσης να επικεντρωθεί σε θέµατα υγείας και ειδικότερα θεµατων που άπτονται των διατροφικών συνηθειών του πληθυσµού Πέρα από το σύγγραµµα αυτό, µέσω του εκτενούς και εύχρηστου help του προγράµµατος, αλλά και µέσω του οη-line help ο χρήστης µπορεί να ενηµερωθεί για τις στατιστικές τεχνικές που ενσωµατώνει το πρόγραµµα και να πάρει ακριβείς οδηγίες για το σηµείο του menu στο οποίο βρίσκεται το θέµα του ενδιαφέροντος του. Οι οδηγίες αναφέρουν λεπτοµέρειες για τον τρόπο ορισµού των παραµέτρων στο πλαίσιο διαλόγου της εντολής αλλά και σχόλια για την ερµηνεία των αποτελεσµάτων των στατιστικών διαδικασιών. Για την αύξηση της ευελιξίας του προγράµµατος το SPSS έχει χωριστεί στα παρακάτω τµήµατα/ παράθυρα: παράθυρο εισαγωγής και επεξεργασίας δεδοµένων (Data editor), παράθυρο παρουσίασης των αποτελεσµάτων (Output navigator), παράθυρο σύνταξης του κώδικα των διαδικασιών που συντελούνται στα παράθυρα εργασίας του SPSS (Syntax Editor). παράθυρο σύνταξης τηs Script γλώσσα προγραµµατισµού (Script Editor).

9 Εισαγωγή στη Χρήση του SPSS for Windows Σελίδα: Η επεξεργασία των αποτελεσµάτων και η παρουσίαση τους µέσω πινάκων και γραφηµάτων είναι φιλική προς τον χρήστη. Το SPSS επιτρέπει στον χρήστη να επέµβει πάνω σε πίνακες και γραφικά όπου έχουν ήδη δηµιουργηθεί οσον αφορά την προέλευση δεδοµένων αλλα και την εµφάνιση (που έχει να παίξει σηµαντικό ρόλο στην πετυχηµένη παρουσιαση τους). Οι πίνακες µπορούν τα τροποποιηθούν και να ταξινοµηθούν ως προς οποιαδήποτε διάσταση έτσι ώστε να είναι έτοιµοι για παρουσιάσεις και εκθέσεις χωρίς να είναι απαραίτητη περαιτέρω επεξεργασία. Ο χρήστης µε µερικά κλικ του ποντικιού µπορεί γρήγορα να µετατρέψει την πληροφορία του πίνακα σε γράφηµα στηριζόµενος σε πρότυπα (tempates ) που θα αναφερθούν παρακάτω η και σε προσωπικές αναγκες και αισθητικές επιλογές. Στα γραφήµατα η επέµβαση του χρήστη αφορά κάθε σηµείο του γραφικού, είτε αυτή αφορά την αλλαγή κάποιων label (Ετικετών ), είτε αφορά την αλλαγή των µεταβλητών που συµµετέχουν στο γράφηµα είτε την εµφάνιση χρώµατα µορφή τύπος κλπ. Το SPSS παρέχει τη δυνατότητα δηµιουργίας OLAP reports. Πρόκειται για µια µοναδική Online αναλυτική διαδικασία µέσω της οποίας ο χρήστης του SPSS έχει την δυνατότητα να κοµµατιάσει, να περιστρέψει, να αναποδογυρίσει ή να αλλάξει τη θέση των δεδοµένων ή της πληροφορίας που υπάρχει στον OLAP κύβο. Οι πληροφορίες των OLAP Reports µπορεί να είναι, για παράδειγµα κατανάλωση κρέατος ανά ηλικιακή κατηγορία, παιδική θνησιµότητα ανά ήπειρο, πρωτεϊνες ανά τρόφιµο κ.λ.π. Βασικό πλεονέκτηµα του SPSS είναι, ότι ενώ για τον µη εξειδικευµένο χρήστη είναι ένα πολύ φιλικό και εύχρηστο πρόγραµµα, για τον προχωρηµένο χρήστη είναι ένα πλήρες εργαλείο στατιστικής ανάλυσης για την εφαρµογή των πιο προηγµένων στατιστικών τεχνικών ανάλυσης τις οποίες το πρόγραµµα εµπεριέχει και χρησιµοποιεί στη λειτουργία του. Στο βιβλίο αυτό εκτός από την ανάλυση χρήσης του SPSS έγινε προσπάθεια να ενσωµατωθεί και αναφορά σε βασικές στατιστικές έννοιες για φρεσκάρισµα και εµπλουτισµό των ηδη γνωστών από το µαθηµα Στατιστική του Β Εξαµήνου.

10 Εισαγωγή στη Χρήση του SPSS for Windows Σελίδα: εδοµενα - Συλλογή Στατιστικών εδοµένων Ένας τρόπος για να πάρουµε τις απαραίτητες πληροφορίες που χρειαζόµαστε για κάποιο πληθυσµό είναι να εξετάσουµε όλα τα άτοµα (στοιχεία) του πληθυσµού ως προς το χαρακτηριστικό που µας ενδιαφέρει. Η µέθοδος αυτή συλλογής των δεδοµένων καλείται απογραφή (census). Σε πολλές όµως περιπτώσεις η εξέταση όλων των µονάδων του πληθυσµού είναι δύσκολη ή ακόµα και αδύνατη Πχ ο διαιτολόγος για να υπολογίσει την αποτελεσµατικότητα ενός νέου διαιτολογίου στον έλεγχο της χοληστερίνης είναι αδύνατο να περιµένει να εφαρµοστείσε όλα τα άτοµα που έχουν πρόβληµα. Όπου λοιπόν η απογραφή είναι δύσκολη, αδύνατη ή οικονοµικά και χρονικά ασύµφορη, ο ερευνητής µαζεύει πληροφορίες από κάποια µικρή οµάδα ή υποσύνολο του πληθυσµού, το οποίο καλείται δείγµα. Κάνει τις παρατηρήσεις του στο δείγµα αυτό και µετά γενικεύει τα συµπεράσµατά του για ολόκληρο τον πληθυσµό. Τα συµπεράσµατα όµως που θα προκύψουν από τη µελέτη του δείγµατος θα είναι αξιόπιστα, θα ισχύουν δηλαδή µε ικανοποιητική ακρίβεια για ολόκληρο τον πληθυσµό, αν η επιλογή του δείγµατος γίνει µε σωστό τρόπο, ώστε το δείγµα να είναι, όπως λέµε, αντιπροσωπευτικό του πληθυσµού. Στην πράξη, ένα δείγµα θεωρείται αντιπροσωπευτικό ενός πληθυσµού, εάν έχει επιλεγεί κατά τέτοιο τρόπο, ώστε κάθε µονάδα του πληθυσµού να έχει την ίδια δυνατότητα να επιλεγεί. Οι αρχές και οι µέθοδοι για τη συλλογή και ανάλυση δεδοµένων από πεπερασµένους πληθυσµούς είναι το αντικείµενο της ειγµατοληψίας (Sampling), που αποτελεί τη βάση της Στατιστικής. Γενικά, µπορούµε να πούµε ότι η οργάνωση της συλλογής και επεξεργασίας των σχετικών δεδοµένων και πληροφοριών γίνεται κατά τρόπο που για δεδοµένη ακρίβεια να επιτυγχάνεται το χαµηλότερο δυνατό κόστος ή, αντιστρόφως, να εξασφαλίζεται η µέγιστη δυνατή ακρίβεια την οποίαν επιτρέπουν τα µέσα που διαθέτουµε Η επιλογή του αντιπροσωπευτικού δείγµατος είναι απαραίτητη.

11 Εισαγωγή στη Χρήση του SPSS for Windows Σελίδα: ΜΕΤΑΒΛΗΤΗ (VARIABLE) 16.1 Ορισµός της µεταβλητής: Μεταβλητή ονοµάζεται οποιαδήποτε συλλογή δεδοµένων που µετράει µια κοινή ιδιότητα / ένα χαρακτηριστικό µιάς οντότητας. Τα χαρακτηριστικά ως προς τα οποία εξετάζουµε έναν πληθυσµό λέγονται µεταβλητές (variables) και τις συµβολίζουµε συνήθως µε τα κεφαλαία γράµµατα Χ, Ψ, Ζ Τιµές της µεταβλητής Οι δυνατές τιµές που µπορεί να πάρει µια µεταβλητή λέγονται τιµές της µεταβλητής. Από τη διαδοχική εξέταση των ατόµων του πληθυσµού ως προς ένα χαρακτηριστικό τους προκύπτει µια σειρά από δεδοµένα, που λέγονται στατιστικά δεδοµένα ή παρατηρήσεις. Τα στατιστικά δεδοµένα, που καταγράφονται, δεν είναι κατ ανάγκη διαφορετικά µεταξύ τους. Για παράδειγµα, αν εξετάζουµε την οµάδα αίµατος δέκα ατόµων, τα στατιστικά δεδοµένα ή παρατηρήσεις που θα προκύψουν µπορεί να είναι: Α, Α, Β, Α, ΑΒ, Ο, ΑΒ, ΑΒ, ΑΒ, Ο, Β. Οι δυνατές όµως τιµές που µπορεί να πάρει η µεταβλητή οµάδα αίµατος είναι οι εξής τέσσερις: Α, Β, ΑΒ και Ο. Πχ Μεταβλητη Ιδιότητα που µετράει Heght Υψος ενός φοιτητή της σχολής & weght βαρος ενός φοιτητή της σχολής & age Ηλικία ενός φοιτητή της σχολής & ps_stat Ψυχολογική κατάσταση ενός φοιτητή της σχολής & a_piesi Αρτηριακή πίεση ενός φοιτητή της σχολής & H Μεταβλητή αποτελεί βασική έννοια για την στατιστική και εποµένως και για το SPSS. Στο παράθυρο των δεδοµένων (data view) απεικονίζεται µε µορφή στήλης στο variable view µε µορφή γραµµής.

12 Εισαγωγή στη Χρήση του SPSS for Windows Σελίδα: Μεταβλητές µπορεί να έχουµε διάφορων ειδών. Η επιλογή και ο ορισµός του είδους της µεταβλητής αποτελεί τη βάση οιασδήποτε στατιστικής ανάλυσης, δεδοµένου ότι συγκεκριµένα είδη µεταβλητών µπορούν να χρησιµοποιηθούν σε συγκεκριµένες τεχνικές ανάλυσης δεδοµένων. Η παραπάνω διαπίστωση µας οδηγεί στο συµπέρασµα ότι η συλλογή και η καταχώρηση data (δεδοµένων) είναι ένα ιδιαίτερα σηµαντικό και καθοριστικό στάδιο για την επιτυχία της στατιστικής ανάλυσης ΕΙ Η ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ Κατηγορικές (nominal): Είναι µεταβλητές οι οποίες των οποίων είναι συγκεκριµένες. Οι τιµές των µεταβλητών αυτών δεν κρύβουν µέσα τους καµία διάταξη. Τέτοιες είναι, για παράδειγµα Κάποιος χρησιµοποιεί Η/Υ στη δουλειά, κάποιος στο σπίτι και κάποιος και στα δύο, ενώ κάποιος δε χρησιµοποιεί Η/Υ.Η παραπάνω πρόταση αποτελεί µία µεταβλητή µε τέσσερις διαφορετικές τιµές. Η οµάδα αίµατος (µε τιµές Α, Β, ΑΒ, Ο), Οι συνέπειες του καπνίσµατος (µε τιµές καρδιακά νοσήµατα, καρκίνος κτλ), Η οικονοµική κατάσταση και η υγεία των ανθρώπων (που µπορεί να χαρακτηριστεί ως κακή, µέτρια, καλή ή πολύ καλή), Το ενδιαφέρον των φοιτητών για το SPSS, που µπορεί να χαρακτηριστεί ως υψηλό, µέτριο, χαµηλό ή µηδαµινό

13 Εισαγωγή στη Χρήση του SPSS for Windows Σελίδα: ιχοτοµικές: Είναι κατηγορικές (nominal) µεταβλητές που παίρνουν δύο µόνο τιµές. Συνήθως χρησιµοποιούνται για περιγραφή φαινοµένων της µορφής "Ναι/Οχι" ή "Υπάρχει / εν υπάρχει".. Για παράδειγµα Το φύλο (µε τιµές αγόρι, κορίτσι), Εγγαµος( µε τιµές ναι,όχι) Ακολουθείτε ένα ιαιτολόγιο; ( µε τιµές ναι,όχι) Είστε καπνιστής( µε τιµές ναι,όχι) ιατακτικές (ordinal): Είναι κατηγορικές µεταβλητές των οποίων οι τιµές εκφράζουν και διάταξη. Για παράδειγµα: "Πίνω γάλα κάθε µέρα" /" Πίνω γάλα µια φορά την εβδοµάδα" / "Πίνω µια φορά το µήνα"/ εν πίνω γάλα ποτέ. Συνεχείς (scale): Είναι µεταβλητές των οποίων οι τιµές είναι εκφρασµένες σε συγκεκριµένη κλίµακα µέτρησης,( µπορούν να πάρουν αποιαδήποτε τιµή ενός διαστήµατος πραγµατικών αριθµών ( α, β) ) Για παράδειγµα το ύψος ή η ηλικία µιας οµάδας ατόµων. Το βάρος των φοιτητών του Γ εξαµήνου, Ο χρόνος που χρειάζονται οι φοιτητές να απαντήσουν στα θέµατα µιας εξέτασης, Η διάρκεια µιας τηλεφωνικής συνδιάλεξης κτλ

14 Εισαγωγή στη Χρήση του SPSS for Windows Σελίδα: Αλφαριθµητικές: Είναι κατηγορικές (nominal ) µεταβλητές των οποίων οι τιµές εκφράζονται µε λέξεις ή φράσεις. Για παράδειγµα, Το αγαπηµένο σου φαγητό. Ηµεροµηνίας: Είναι συνεχείς µεταβλητές που έχουν ως τιµές τους ηµεροµηνίες και χρησιµοποιούνται όταν απαιτείται ο ορισµός συγκεκριµένης περιοδικότητας χρόνου.