ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΕΔΩΝ ΟΞΥΓΟΝΟΥ ΣΤΗΝ ΑΕΡΟΒΙΑ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΜΙΚΡΟΧΛΩΡΙΔΑ ΤΟΥ ΛΑΒΡΑΚΙΟΥ (Dicentrarchus labrax L.)

Transcript

1 9 ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας Πρακτικά, Τόμος ΙΙ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΕΔΩΝ ΟΞΥΓΟΝΟΥ ΣΤΗΝ ΑΕΡΟΒΙΑ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΜΙΚΡΟΧΛΩΡΙΔΑ ΤΟΥ ΛΑΒΡΑΚΙΟΥ (Dicentrarchus labrax L.) Γιαγνίση Μ. 1,2, Αλέξη Μ.Ν. 1, Μπιτχαβά Κ. 2, Γκόβαρης Α. 2, και Αθανασοπούλου Φ. 2 1 Ινστιτούτο Υδατοκαλλιεργειών, Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, mayia@ath.hcmr.gr, malexi@ath.hcmr.gr 2 Τμήμα Κτηνιατρικής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, eathan@vet.uth.gr, agovaris@vet.uth.gr, kmpix@vet.uth.gr Περίληψη Μελετήθηκε η επίδραση τριών διαφορετικών επίπεδων οξυγόνου (3,6±0,2 ppm, 4,7±0,2 ppm, και 8,2±0,2 ppm) στην εντερική μικροχλωρίδα λαβρακίων αρχικού μέσου βάρους 78,9 ± 3 γρ τα οποία χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες, Έγιναν 3 δειγματοληψίες,, στις 6 εβδομάδες, στις 9 εβδομάδες και στις 17 εβδομάδες. Στις 6 εβδομάδες η μεγαλύτερη συχνότητα του ευκαιριακού παθογόνου βακτηριδίου Vibrio harveyi παρατηρήθηκε στην εντερική μικροχλωρίδα της ομάδας του χαμηλότερου οξυγόνου. Στις 9 εβδομάδες, στα υψηλά επίπεδα οξυγόνου παρατηρήθηκε απουσία του Vibrio harveyi.από την εντερική χλωρίδα.. Μετά τις 9 εβδομάδες τα επίπεδα οξυγόνου μειώθηκαν στα ακραία επίπεδα οξυγόνου ως εξής: ομάδα 1: 2,9 ±0,2 ppm, ομάδα 3: 6,7 ±0,2 ppm. Στις 17 εβδομάδες, τo βακτηρίδιο επανεμφανίσθηκε μεν στη μικροχλωρίδα των ψαριών της ομάδας του υψηλού επιπέδου οξυγόνου, όμως στο χαμηλό επίπεδο οξυγόνου αυξήθηκε περαιτέρω η συχνότητά του. Φαίνεται ότι η παραμονή των λαβρακίων σε συνθήκες αυξημένου οξυγόνου δεν ευνοεί την εγκατάσταση του στην εντερική τους μικροχλωρίδα. Λέξεις κλειδιά: βακτηρίδια, Vibrio harveyi, μοριακή, ταυτοποίηση. INFLUENCE OF DIFFERENT LEVELS OF OXYGEN IN THE AEROBIAL INTESTINAL MICROFLORA OF SEA BASS (Dicentrarchus labrax L.) Yiagnisis M. 1,2, Alexis, M.N. 1, Bitchava K. 2, Govaris A. 2, Athanassopoulou F 2. 1 Institute of Aquaculture, Hellenic Centre for Marine Research, mayia@ath.hcmr.gr, malexi@ath.hcmr.gr 2 Veterinary Department, University of Thessalia, kmpix@vet.uth.gr, agovaris@vet.uth.gr, eathan@vet.uth.gr Abstract The influence of three different levels of oxygen on the intestinal microflora of sea bass was studied. Fish with initial weigh 78, 9 ± 3 gr were divided in three groups where the levels of oxygen were: 3,6 ±0,2 ppm, 4,7 ±0,2 ppm, and 8,2 ±0,2 ppm. Three samplings were performed, on week 6, 9, and 17. After 6 weeks, the greater incidence of in the intestinal microflora was observed at the sea bass maintained at the low level of oxygen. After 9 weeks, absence of the from the intestinal microflora was observed at the high level of oxygen. After 9 weeks the oxygen levels were decreased as follows: Group 1: 2,9 ±0,2 ppm, Group 3: 6,7 ±0,2 ppm. After 17 weeks was appeared again in the intestinal microflora of fish maintained at the high level of oxygen but at the low level of oxygen, the incidence of the bacterium was increased further. It seems that maintaining sea bass at slightly high levels of oxygen does not help the presence of in the intestinal microflora. Keywords: bacteria, Vibrio harveyi, molecular, identificaton. 1. Εισαγωγή Κοινές πρακτικές διαχείρισης υδατοκαλλιεργειών όπως αιχμαλωσία, χειρισμοί, συνωστισμός, μεταφορά και αναισθησία, συχνά δημιουργούν καταπόνηση σε καλλιεργημένα ψάρια (Barnett & Pankhurst, 1998). Η χρόνια καταπόνηση (στρες) μπορεί να ευθύνεται για πολλά προβλήματα που παρατηρούνται στις εγκαταστάσεις των υδατοκαλλιεργειών, όπως αυξημένη ευαισθησία στις ασθένειες, μειωμένες τιμές αύξησης, ανοσοκαταστολή και αναστολή ωρίμανσης γονάδων ή παραγωγής ωαρίων (Wendelaar Bonga, 1997). To Vibrio harveyi είναι ένα από τα συνηθέστερα θαλάσσια δονάκια και μπορεί εύκολα να βρεθεί και σαν ελεύθερο και σαν μέλος της εντερικής μικροχλωρίδας (Makemson &Hermosa, 1999). Αν και δε συμπεριλαμβάνεται μεταξύ των κύριων κλασικών παθο

2 9 th Symposium on Oceanography & Fisheries, Proceedings, Volume ΙΙ γόνων για τα ψάρια, το είναι ένα σοβαρό παθογόνο των θαλασσινών ψαριών και των ασπόνδυλων (Austin & Zhang, 2006) και αναφορές επιβεβαιώνουν τη μολυσματικότητα κάποιων στελεχών για το λαβράκι, την τσιπούρα και τη συναγρίδα τους θερμούς μήνες (Pujalte M. J. et al., 2003). Η κατανόηση των χαρακτηριστικών και αντιδράσεων της εντερικής μικροχλωρίδας των θαλάσσιων ψαριών σε εξωτερικούς παράγοντες του περιβάλλοντος μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των συνθηκών εκτροφής υγιών ψαριών. Η μελέτη αυτή έγινε για να ερευνηθεί η επίδραση διαφορετικών επιπέδων οξυγόνου στην ποιότητα της εντερικής μικροχλωρίδας των λαβρακίων και στον αποικισμό της από δυνητικά παθογόνα βακτηρίδια γεγονός που παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση ασθενειών (Ringo et al., 2007). 2. Υλικά και Μέθοδοι 390 λαβράκια, αρχικού μέσου βάρους 78,9 ± 3 γρ. τοποθετήθηκαν σε 8 πλαστικές κυλινδροκωνικές δεξαμενές 1 m 3 και χωρίστηκαν σε 3 ομάδες με 2 επαναλήψεις η κάθε μία. Οι δεξαμενές τροφοδοτούνταν με θαλασσινό νερό αλατότητας 38, με ροή νερού 250 λίτρα/ώρα, θερμοκρασίας 26± 1 ο C, ενώ επικρατούσε τεχνητή φωτοπερίοδος 10 ώρες φως, 14 ώρες σκοτάδι. Τα ψάρια αρχικά αφέθηκαν επί δύο εβδομάδες μέσα στις δεξαμενές για να εγκλιματιστούν. Σε αυτή την περίοδο το επίπεδο του οξυγόνου μέσα σε όλες τις δεξαμενές ήταν 7,5±0,2 ppm. Μετά την περίοδο εγκλιματισμού το επίπεδο οξυγόνου σε κάθε ομάδα ορίστηκε ως εξής: Ομάδα 1: 3,6 ±0,2 ppm (επίπεδα κορεσμού του νερού 55,4% υποξεία), Ομάδα 2: 4,7 ±0,2 ppm (επίπεδα κορεσμού του νερού 72,3% υποξεία), Ομάδα 3: 8,2 ±0,2 ppm (επίπεδα κορεσμού του νερού 126,1% ελαφριά υπεροξεία). Η σταθερότητα των επιπέδων οξυγόνου ελεγχόταν και ρυθμιζόταν μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή συνδεδεμένου με ηλεκτρόδια που βρισκόταν μέσα στις δεξαμενές. Τα ψάρια τρέφονταν με εμπορική τροφή Biomar Ecolife 64, 4,5 mm, δύο φορές ημερησίως, 8:30 πμ και 15:00 μμ. Κατά τη διάρκεια όλου του πειραματισμού, που διήρκεσε δεκαεπτά εβδομάδες, έγιναν 3 δειγματοληψίες (12 ψάρια ανά ομάδα, ήτοι 6 ψάρια από κάθε δεξαμενή), η πρώτη στις 6 εβδομάδες, η δεύτερη στις 9 και η τρίτη στις 17 εβδομάδες, 8 εβδομάδες μετά την περαιτέρω μείωση του οξυγόνου. Η περαιτέρω μείωση του οξυγόνου έγινε μετά τη δεύτερη δειγματοληψία (μετά τις 9 εβδομάδες) ως εξής: Ομάδα 1: 2,9 ±0,2 ppm, Ομάδα 3: 6,7 ±0,2 ppm. Στην πρώτη δειγματοληψία λήφθηκαν δείγματα από όλες τις ομάδες. Στη δεύτερη και τρίτη δειγματοληψία λήφθηκαν δείγματα μόνο από τις ομάδες 1 και 3, που αντιπροσώπευαν τα δύο ακραία επίπεδα οξυγόνου όπου και παρατηρήθηκαν αξιόλογες διαφορές όπως φάνηκε από τα αποτελέσματα της πρώτης δειγματοληψίας. Το έντερο αφαιρέθηκε άσηπτα από το ύψος των πυλωρικών τυφλών έως την έδρα, πλύθηκε με διάλυμα 75% στείρου θαλασσινού νερού και το περιεχόμενό του μεταφέρθηκε με εξώθηση και απόξεση σε στείρο δοχείο, όπου αραιώθηκε με διάλυμα 50% στείρου θαλασσινού νερού. Αραιώσεις από το περιεχόμενο του εντέρου εμβολιάστηκαν με επίστρωση σε θρεπτικό υλικό Tryptic Soya Agar (Oxoid) εμπλουτισμένο με 2% ΝaCl και επωάσθηκαν στους 22 ο C για 4-7 ημέρες. Χαρακτηριστικές αποικίες από όλα τα τρυβλία μεταφέρθηκαν σε νέα τρυβλία και ακολούθησαν την διαδικασία ταυτοποίησης με βιοχημικές και μοριακές μεθόδους. Ο βιοχημικός προσδιορισμός των βακτηριδίων έγινε με τα κριτήρια των Alsina and Blanch (1994). Τα βακτηριδιακά στελέχη Vibrio splendidus και Vibrio harveyi ταυτοποιήθηκαν επιπλέον και με τεχνικές μοριακής βιολογίας (ανάλυση του 16S rdna). Οι ταυτοποιήσεις έγιναν με βάση τα αποτελέσματα των αλληλουχίσεων και τη βιβλιοθήκη Blast. Τα αποτελέσματα και από τις 3 δειγματοληψίες επεξεργάστηκαν στατιστικά με ΜANOVA στο στατιστικό πρόγραμμα SPSS με εξαρτημένες μεταβλητές όλα τα απομονωμένα βακτηρίδια και σταθερούς παράγοντες το χρόνο δειγματοληψίας (time), τα επίπεδα οξυγόνου (treatment) και τις δεξαμενές (tank). Όλα τα δεδομένα της εμφάνισης του βακτηριδίου Vibrio harveyi ελέγχθηκαν για ομοιογένεια διασποράς με τη δοκιμή Levene. Στατιστικές διαφορές μεταξύ των 3 δειγματοληψιών καθορίστηκαν με τη δοκιμή Tukey s

3 9 ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας Πρακτικά, Τόμος ΙΙ 3. Αποτελέσματα Ένα από τα είδη των βακτηριδίων που απαρτίζουν την εντερική χλωρίδα των λαβρακίων του πειράματος στην πρώτη δειγματοληψία στις 6 εβδομάδες είναι το Vibrio harveyi (Πίν. 1). Παρατηρείται αυξημένη συχνότητα εμφάνισης του βακτηριδίου Vibrio harveyi στην εντερική χλωρίδα των ψαριών του χαμηλότερου επιπέδου οξυγόνου ενώ στα ψάρια της ομάδας 3, δηλαδή του υψηλού επιπέδου οξυγόνου η συχνότητα εμφάνισης είναι μικρή και στο επίπεδο 2 η συχνότητα είναι ενδιάμεση. Επίσης ένα άλλο ευκαιριακό παθογόνο βακτηρίδιο χαμηλής παθογονικότητας το Vibrio splendidus υπάρχει στην εντερική μικροχλωρίδα, με μεγαλύτερη συχνότητα στα ψάρια του υψηλού οξυγόνου. Τελευταίο στη συχνότητα εμφάνισης είναι το βακτηρίδιο Photobacterium damselae subsp. damselae. Τα εν λόγω βακτηριδιακά είδη εμφανίζονται μόνα τους ή μαζί με τα άλλα είδη. Άλλα βακτηριδιακά στελέχη δεν απομονώθηκαν από το χρησιμοποιηθέν καλλιεργητικό υλικό. Η χλωρίδα των λαβρακίων την περίοδο αυτή δεν παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία ως προς τα είδη. Πίνακας 1: Συχνότητα εμφάνισης των βακτηριδιακών ειδών στην εντερική μικροχλωρίδα των λαβρακίων (στο σύνολο 6 ψαριών ανά δεξαμενή). Πρώτη δειγματοληψία (Ιούλιος). Είδη βακτηριδίων Vibrio harveyi Vibrio splendidus Ph.damselae ssp. damselae. Επίπεδο 1 3,6 ±0,2 ppm Επίπεδο 2 4,7 ±0,2 ppm Επίπεδο 3 8,2 ±0,2 ppm Δεξ. A Δεξ. B Δεξ.A Δεξ.B Δεξ.A Δεξ. B 66,6% (4/6) 0% (0/6) 50% (3/6) 50% (3/6) 66,6% (4/6) 50% (3/6) Ένα από τα είδη των βακτηριδίων που απαρτίζουν την εντερική χλωρίδα των λαβρακίων του πειράματος στην πρώτη δειγματοληψία στις 6 εβδομάδες, είναι το Τα είδη των βακτηριδίων που απαρτίζουν την εντερική χλωρίδα των λαβρακίων του πειράματος στις 9 εβδομάδες (Πίνακας 2), είναι το Vibrio harveyi με συχνότητα εμφάνισης στο χαμηλό επίπεδο οξυγόνου μόνο, 5 στα 12 ψάρια, το Vibrio splendidus και το Photobacterium damselae subsp. damselae με παρόμοια συχνότητα εμφάνισης και στα δύο επιπέδα οξυγόνου. Τα εν λόγω βακτηριδιακά είδη εμφανίζονται μόνα τους ή μαζί με τα άλλα είδη. Στο επίπεδο οξυγόνου 3, που είναι υψηλό, απουσιάζει το βακτηρίδιο V.harveyi από την εντερική μικροχλωρίδα. Στο επίπεδο οξυγόνου 1, που είναι χαμηλό, το V.harveyi εξακολουθεί να εμφανίζεται. Πίνακας 2: Συχνότητα εμφάνισης των βακτηριδιακών ειδών στην εντερική μικροχλωρίδα των λαβρακίων. Δεύτερη δειγματοληψία ( Αύγουστος). Επίπεδο 1 3,6 ±0,2 ppm Επίπεδο οξυγόνου 3 8,2 ±0,2 ppm Δεξαμενή Α Δεξαμενή Β Δεξαμενή Α Δεξαμενή Β Ψάρι 1 Ph.dam.:97% V.splendiduς:3% V.harveyi, Ψάρι 2 Ph.dam..: 50% Ph.dam.:50% Ψάρι 3 :20% V.h.arveyi :80%

4 9 th Symposium on Oceanography & Fisheries, Proceedings, Volume ΙΙ Ψάρι 4 Επίπεδο 1 3,6 ±0,2 ppm Επίπεδο οξυγόνου 3 8,2 ±0,2 ppm Δεξαμενή Α Δεξαμενή Β Δεξαμενή Α Δεξαμενή Β V.harveyi :10% :90% Ph.dam. :50% Ph.dam.lae:50%.: 50% Ph.dam.:50% Ψάρι 5 Ψάρι 6 Ph.dam. V.harveyi:50% : 50% V.harveyi:15% :85% Ph.dam. Ph.dam: Photobacterium damselae subsp. damselae Στην τρίτη δειγματοληψία τα είδη των βακτηριδίων που απαρτίζουν την εντερική χλωρίδα των λαβρακίων του πειράματος στις 17 εβδομάδες, (8 εβδομάδες μετά την περαιτέρω μείωση των επιπέδων οξυγόνου), είναι το Vibrio harveyi με μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης στο επίπεδο οξυγόνου 1 (χαμηλό οξυγόνο) και το Vibrio splendidus (Πίν. 3). Τα εν λόγω δύο βακτηριδιακά είδη εμφανίζονται μόνα τους ή μαζί. To βακτηρίδιο επανεμφανίζεται στην εντερική μικροχλωρίδα του επιπέδου οξυγόνου 3, ύστερα από τη μείωση του οξυγόνου σε επίπεδα πολύ κοντά στα φυσιολογικά (6,5mg/l). Και από τα δύο επίπεδα οξυγόνου απουσιάζει το βακτηρίδιο Photobacterium damselae subsp. damselae από την εντερική μικροχλωρίδα λόγω της εποχής δειγματοληψίας. Πίνακας 3: Ποιοτική σύσταση μικροχλωρίδας του εντέρου λαβρακίων στις 17 εβδομάδες, 8 εβδομάδες μετά την περαιτέρω μείωση των επιπέδων οξυγόνου (Οκτώβριος). Επίπεδο οξυγόνου 1 2,9 ±0,2 ppm Επίπεδο οξυγόνου 3 6,7 ±0,2 ppm Δεξαμενή Α Δεξαμενή Β Δεξαμενή Α Δεξαμενή Β Ψάρι 1 Ψάρι 2 Ψάρι 3. Ψάρι 4 Ψάρι 5 Ψάρι 6 V. splendidus V.alginolyticus Pseud. sp. 3.1 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Όπως φαίνεται από τη στατιστική επεξεργασία που αφορά και τις 3 δειγματοληψίες, η επίδραση του επιπέδου οξυγόνου επηρεάζει σημαντικά την εμφάνιση του βακτηριδίου V.harvey (Εικ. 1). Οι διαφορές στην εμφάνιση του βακτηριδίου αυτού μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης δειγματοληψίας είναι στατιστικά σημαντικές (Εικ. 2). Ο παράγων χρόνος δηλαδή διαφοροποιεί την εμφάνιση του V.harveyi στην εντερική μικροχλωρίδα. Ο παράγοντας δεξαμενή δεν έχει στατιστικά σημαντικά αποτελέσματα

5 9 ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας Πρακτικά, Τόμος ΙΙ Εικ. 1: Επιδράσεις των παραγόντων χρόνου, επιπέδου οξυγόνου και δεξαμενής στην παρουσία του βακτηριδίου V.harveyi στην εντερική χλωρίδα. Επίπεδο σημαντικότητας P<0.05. Εικ. 2: Πολλαπλές συγκρίσεις ανάμεσα στις 3 δειγματοληψίες για την εμφάνιση του βακτηριδίου V.harveyi στην εντερική χλωρίδα. 4. Συμπεράσματα - Συζήτηση Υπάρχει χρονική διαφοροποίηση στην παρουσία των βακτηριδιακών ειδών στην εντερική χλωρίδα του λαβρακιού. Το βακτηρίδιο Photobacterium damselae subsp. damselae δεν υπάρχει στην τελευταία δειγματοληψία του Οκτωβρίου και στα δύο επίπεδα οξυγόνου. Παράλληλα εμφανίζεται σε ένα ψάρι ένα ψυχρόφιλο βακτηρίδιο η Ψευδομονάδα. Ουσιαστικές διαφορές παρατηρούνται μεταξύ του χαμηλότερου και του υψηλότερου οξυγόνου και στις τρεις δειγματοληψίες. Στη δεύτερη δειγματοληψία απουσιάζει το Vibrio harveyi από τη χλωρίδα των ψαριών του επιπέδου 3 (το υψηλό οξυγόνο). Η περαιτέρω μείωση του οξυγόνου και στις δύο ομάδες των λαβρακίων είχε σαν αποτέλεσμα να αυξηθεί η συχνότητα εμφάνισης του V.harveyi στην εντερική τους μικροχλωρίδα. Η επανεμφάνισή του, σε μικρό ποσοστό βέβαια, στη χλωρίδα των ψαριών του επιπέδου με το υψηλότερο οξυγόνο φαίνεται να συνδέεται με το γεγονός ότι το οξυγόνο μειώθηκε και σε αυτό το υψηλό επίπεδο από 8,2 ±0,2 ppm σε 6,7 ±0,2 ppm. Στη μελέτη αυτή έχουμε ένα χρόνιο στρες λόγω υποξείας. Το χαμηλότερο επίπεδο οξυγόνου ήταν 2,9 ±0,2 ppm ήταν ανεκτό από τα ψάρια. Φαίνεται όμως ότι, σε συνθήκες ελαφριάς υπεροξείας δεν ευνοείται ο αποικισμός της εντερικής χλωρίδας

6 9 th Symposium on Oceanography & Fisheries, Proceedings, Volume ΙΙ από το Vibrio harveyi. Ίσως να μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι το βακτηρίδιο αυτό αυξάνεται στο θαλασσινό νερό καλύτερα όταν τα επίπεδα του διαλυμένου οξυγόνου βρίσκονται στα όρια από mg/l (Phianphak et al., 2005). Ο μηχανισμός του αποικισμού του εντέρου των ψαριών από το βακτηρίδιο αυτό δεν έχει μελετηθεί αλλά πιθανόν να παίζει ρόλο η ιδιότητα του συστήματος ενδοβακτηριδιακής επικοινωνίας (quorum sensing) του V.harveyi να ενεργοποιεί γονίδια υπεύθυνα για τον αποικισμό του εντέρου όπως το ίδιο συμβαίνει και σε άλλα βακτηρίδια(v.cholerae, EHEC E.coli) που διαθέτουν τέτοια συστήματα ενδοεπικοινωνίας( Sperandio et al.,2003). 5. Βιβλιογραφικές Αναφορές Αlsina, M. & Blanch, A.R., A set of keys for biochemical identification of environmental Vibrio species. Journal of Applied Bacteriology 76, Austin, B. & Zhang, X-H., Vibrio harveyi: a significant pathogen of marine vertebrates and invertebrates. Letters in Applied Microbiology 43, Barnett, C.W. & Pankhurst, N.W., The effect of common laboratory and husbandry practices on the stress response of greenback flounder Rhombosolea tapirina (Gunther, 1862). Aquaculture 162, Makemson, J. C. & Hermosa, Jr, G. V., Luminous bacteria cultured from fish guts in the Qulf of Oman. Luminescence 14, Phianphak, W., Rengpipat, S., Rukpranporn, S., Longyant, S., Chaivisuthangkura, P., Sithigorngul, W. & Sithigorngul, P., Production of monoclonal antibodies for detection of Vibrio harvei. Diseases of Aquatic Organisms 63: Pujalte, M.J., Sitja-Bobadilla, A., Macian, M.C., Belloch, C., Alvarez-Pellitero, P., Perez-Sanchez, J., Uruburu, F. & Garay E., Virulence and molecular typing of Vibrio harveyi strains isolated from cultured dentex, gilthead sea bream and European sea bass. Systematic and Applied Microbiology 26(2): Ringo, E., Myklebust, R., Mayhew, T.M. & Olsen, R.E., Bacterial translocation and pathogenesis in the digestive tract of larvae and fry. Aquaculture 268, Speradio, V., Torres, A.G., Jarvis, B., Nataro, J.P. & Kaper, B., Bacteria-host communication: The language of hormones. Proceedings of the National Academy of Sciences of Thethe United States of America. 100 (15) Wendelaar Bonga, S.E., The stress response in fish. Physiological Reviews 77,