Συναισθηματικές Διαταραχές της Λοχείας Δυσφορία της Λοχείας (maternity blues) Μεταλόχειος κατάθλιψη Λοχειακή Ψύχωση(;)

Transcript

1 Συναισθηματικές Διαταραχές της Λοχείας Φραγκίσκος Γονιδάκης Α' Ψυχιατρική Κλινική ΕΚΠΑ, Αιγινήτειο Νοσοκομείο

2 Συναισθηματικές Διαταραχές της Λοχείας Δυσφορία της Λοχείας (maternity blues) Μεταλόχειος κατάθλιψη Λοχειακή Ψύχωση(;)

3 Δυσφορία της Λοχείας (maternity blues)

4 Κλινική Εικόνα Ευμεταβλητότητα του συναισθήματος, ευερεθιστότητα, ευσυγκινησία, κόπωση, κακοκεφιά, άγχος για το βρέφος, δυσκολίες στη συγκέντρωση (Kennerly & Gath) Ανταγωνιστική συμπεριφορά προς το σύζυγο, υποχονδριακές αιτιάσεις, κεφαλαλγία, διαταραχές ύπνου και σύγχυση

5 Συχνότητα-Πορεία Συχνότητα: 4-80% Χρόνος εμφάνισης: κατά τις πρώτες 10 ημέρες της λοχείας με μέγιστη ένταση την 3η -4η ημέρα και προοδευτική υποχώρηση

6 Αιτιοπαθογένεια Βαρύτητα ΠΕΣ, μη επιθυμητή κύηση, σκέψεις για άμβλωση (Condon & Watson) Άγχος και κατάθλιψη στην κύηση, φόβος οδυνών, κακή κοινωνική προσαρμογή (Kennerley & Gath) Λιγότερη φροντίδα στην παιδική ηλικία, λιγότερη υποστήριξη στην κύηση (Murata)

7 Αιτιοπαθογένεια Υψηλότερα επίπεδα προγεστερόνης προ της γέννας και χαμηλότερα μετά από αυτήν (Harris) Κατά τη διάρκεια των maternity blues υψηλότερες συγκεντρώσεις προγεστερόνης και οιστραδιόλης αλλά όχι κορτιζόλης (Feski et al)

8 Αιτιοπαθογένεια Χαμηλότερα επίπεδα FT3 την 5η ημέρα της λοχείας και υψηλότερα επίπεδα TSH και ανάστροφης Τ3 ( Ijuin et al) Χαμηλότερες τιμές FT3 & FT4 πριν την γέννα σχετίζονταν με μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης δυσφορίας της λοχείας Lambrinoudaki et al, 2010

9 Αιτιοπαθογένεια Η αυτοεκτίμηση η στο ρόλο της μητέρας και η κατάσταση του γάμου καθόριζαν την βαρύτητα της δυσφορίας της λοχείας Sejourme et al, 2008 Οι μητέρες που κάπνιζαν και που ήταν άγαμες είχαν 4 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο ίδ για να εμφανίσουν δυσφορία της λοχείας Faisal-Cury A et al Η εμφάνιση δυσφορίας της λοχείας σχετιζόταν με ιστορικό θανάτου αγοριών, καταθλιπτικά επεισόδια και διαταραχές ύπνου Romero-Guitiernez, 2010

10 Σχέση με την μεταλόχειο κατάθλιψη Η δυσφορία της λοχείας αποτελούσε προγνωστικό παράγοντα για την εμφάνιση μεταλόχειας κατάθλιψης Piacentini et al, 2009 Η δυσφορία της λοχείας σσχετιζόταν τόσο με την εμφάνιση μεταλόχιας κατάθλιψης όσο και αγχωδών διαταραχών Reck et al, 2009 Όσο μεγαλύτερη ήταν η ένταση της δυσφορίας της λοχείας τόσο μεγαλύτερη ήταν και η πιθανότητα να εμφανιστεί μεταλόχειος κατάθλιψη Watanabe et al, 2008

11

12 Μελέτη της Δυσφορίας της Λοχείας τις 3 πρώτες ημέρες της λοχείας F.Gonidakis, A.Rabavilas, Ε. Barsou, G.Kreatsas, G.Christodoulou Journal of Affective Disorders, 99 (2007):

13 Μεθοδολογία 404 γυναίκες Καθημερινές συνεντεύξεις τις 3 πρώτες ημέρες της λοχείας. Τηλεφωνική επαφή την 7η ημέρα Blues Questionnaire by Kennerley and Gath STAI 1&2 (μέτρηση άγχους) MADRS (κατάθλιψη) Whitley Index (υποχονδρίαση) MOCI (ΙΔΨ συμπτώματα) SSAS (αλεξιθυμία) λξθ ί

14 Blues Questionnaire Πρωτογενή Ευσυγκινησία Πρωτογενή συμπτώματα Κούραση, Κατάθλιψη Άγχος, Επιφυλακτικότητα υνα θή α ος Μειωμένη αυτοεκτίμηση η Αυξημένη Υπερευαισθησία Πεσμένο κέφι Απελπισία Δυσκολία στη Επιβράδυνση μνήμη/σύγχυση Ευμεταβλητότητα του συναισθήματος, συναισθηματικότητα

15 Έντονη Δυσφορία της Λοχείας BQ> % 23.10% 23.10% 26.60% 17% 1st 2nd 3rd 7th total

16 BQ Μέσος Όρος ανά ημέρα 1η 2η 3η Mean S.D ANOVA: Wilks Lambda F=0.842 df=3 Sig<0.000 Eta Squared=0,787

17 Ομάδες συμπτωμάτων st 2nd 3rd 7th primary depression sensitivity despair retartation reduced self confidence despondency

18 Διαφορές μεταξύ της ομάδας που εμφάνισε δυσφορία της λοχείας και αυτής που δεν εμφάνισε δυσφορία της λοχείας Η ομάδα των γυναικών που εμφάνισε δυσφορία της λοχείας είχε ψηλότερες βαθμολογίες στις παρακάτω κλίμακες 'Αγχους (STAI state) Κατάθλιψης (MADRS) Γεγονότων ζωής (LTE) Υποχονδρίασης (WI) ΙΔΨ καθαριότητα και έλεγχος (MOCI)

19 Διαφορές μεταξύ της ομάδας που εμφάνισε δυσφορία της λοχείας και αυτής που δεν εμφάνισε δυσφορία της λοχείας ΔτΛ όχι ΔτΛ 'Αγχος Υποχονδρίαση Κατάθλιψη Γεγονότα Ζωής ΙΔΨ καθαριότητα ΙΔΨ αμφιβολία

20 Ανάλυση λογιστικής παλινδρόμησης: παράγοντες που σχετίζονται με την εμφάνιση έντονης δυσφορίας της λοχείας Γεγονότα Ζωής (p=0.02) Άγχος (p=0.001) Κατάθλιψη (p= ) 002) Υποχονδρίαση(p=0.001) Καισαρική Τομή (κατηγορική μεταβλητή)(p=0.006) 006) R² Nagelkerkle=0,4

21 Μεθοδολογικές Δυσκολίες Διαπολιτισμικές διαφορές στην υποστήριξη της λεχωίδας Χρήση δαφορε διαφορετικών κώνερω ερωτηματολογίων: 1) Symptom Checklist από τον Pitt το ) Maternity Blues Scale από τον Stein το 1980 και τέλος 3) Blues Questionnaire από τους Kennerley και Gath το 1989 Η χρονική στιγμή χορήγησης ης των ερωτηματολογίων Άλλες μεθοδολογικές διαφορές όπως το πρόσωπο από το οποίο συμπληρώνονται οι κλίμακες (την λεχωίδα ή τον εξεταστή) ή τον τρόπο με τον οποίο υπολογίζεται η συχνότητα (ανά ά ημέρα ή συνολικά).

22 Μεθοδολογικές Δυσκολίες Η ώρα και η μέθοδος λήψης των βιολογικών δειγμάτων (σιέλου ή αίματος) ) για να γίνει ο ορμονικός προσδιορισμός. ρ Η απουσία διαγνωστικών κριτηρίων Η μετάφραση και προσαρμογή των ερωτηματολογίων σε διαφορετικές χώρες σε συνδυασμό με τις πολιτισμικές διαφορές στον τρόπο εκδήλωσης της δυσφορίας

23 Μεταλόχειος Κατάθλιψη (post-partum partum depression

24 Μεταλόχειος Κατάθλιψη Συχνότητα: 10% των λεχωίδων (5,5%-13%) Χρόνος εμφάνισης: 4 εβδομάδες μετά τη γέννα ( DSM-IV) 6 εβδομάδες μετά τη γέννα (ISD-10) Μέσα στους 3 πρώτους μήνες (Kumar & Robson) 50% στο πρώτο 3μηνο, 75% στο πρώτο 6μηνο ( Cooper, Campbell, Day, Kennerley & Bond )

25 Κλινική εικόνα Καταθλιπτική διάθεση Αξιοσημείωτη η μείωση του ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης Μείωση ή αύξηση της όρεξης και του βάρους Αϋπνία ή υπερυπνία Ψυχοκινητική ανησυχία ή επιβράδυνση Κόπωση ή μείωση της ενέργειας Αισθήματα αναξιότητας ή ενοχής Μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης Επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονικός ιδεασμός

26 Αιτιοπαθογένεια Βιολογικοί παράγοντες Δυσλειτουργία του θυροειδούς σχετίζεται με την εμφάνιση κατάθλιψης τον 3ο-5ο μήνα (Harris) Αυξημένα επίπεδα προγεστερόνης και μειωμένα μ επίπεδα προλακτίνης σχετίζονται με την εμφάνιση κατάθλιψης την 6η-10η εβδομάδα ενώ αυξημένα επίπεδα θυροξίνης σχετίζονται με την βαρύτητα της κατάθλιψης (Saleh et al.)

27 Αιτιοπαθογένεια ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Δυσκολίες στο ζευγάρι και στην οικογένεια Στρεσσογόνα γεγονότα ζωής Ανεπαρκές επίπεδo κοινωνικής υποστήριξης Παράγοντες προσωπικότητας, στάσεις και δεξιότητες Συναισθηματική κατάσταση στην εγκυμοσύνη Ατομικό ή κληρονομικό ιστορικό κατάθλιψης Πρώιμες εμπειρίες

28 Θεραπευτική προσέγγιση Χορήγηση αντικαταθλιπτικού (μικρός αριθμός μελετών) Ψυχοθεραπεία Χορήγηση οιστρογόνων; (Kumar et al) Ρύθμιση των επιπέδων της προγεστερόνης; (Granger & Underwood )

29 Μακροπρόθεσμες Επιδράσεις Στη μητέρα: συνεχιζόμενα αρνητικά συναισθήματα ακόμα και 1 έτος μετά τη γέννα Στο γάμο: επιδείνωση της σχέσης του ζευγαριού, εμφάνιση συμπτωματολογίας άγχους και κατάθλιψης στο σύζυγο Στο βρέφος: επίδραση στη ανάπτυξη των γνωστικών λειτουργιών, αγχώδης προσκόλληση με τη μητέρα

30

31 Μελέτη της Μεταλόχειας Κατάθλιψης τους πρώτους 6 μήνες μετά τον τοκετό F.Gonidakis, A.Rabavilas, Ε. Barsou, G.Kreatsas, G.Christodoulou Comprehensive Psychiatry 49 (2008):

32 Μθδλ Μεθοδολογία 404 γυναίκες Τηλεφωνική επαφή την 7η ημέρα, 1ο, 3ο, 6ο μήνα EPDS για την μέτρηση η της μεταλόχειας κατάθλιψης STAI 1&2 (μέτρηση άγχους) MADRS (κατάθλιψη) Whitley Index (υποχονδρίαση) MOCI (ΙΔΨ συμπτώματα) SSAS (αλεξιθυμία)

33 Edinburgh Postnatal Depression Scale 1.Μπορούσα να γελώ και να βλέπω την αστεία πλευρά των πραγμάτων 2. Περίμενα με ευχαρίστηση να γίνουν πράγματα 3. Έριξα το φταίξιμο στον εαυτό μου χωρίς λόγο όταν τα πράγματα πήγαιναν στραβά 4. Ήμουν αγχωμένη ή ανήσυχη χωρίς λόγο 5. Ένιωσα φοβισμένη ή πανικόβλητη η χωρίς λόγο 6.Δεν μπόρεσα να τα βγάλω πέρα με τις καταστάσεις 7. Ήμουν τόσο στενοχωρημένη που δυσκολευόμουν να κοιμηθώ 8. Ένιωθα θλιμμένη ή δυστυχισμένη 9. Ήμουν τόσο στενοχωρημένη που έκλαιγα 10. Η σκέψη να κάνω κακό στον εαυτό μου πέρασε από το μυαλό μου

34 Γυναίκες που βρέθηκαν να έχουν καταθλιπτική συμπτωματολογία η εβδ 1ος μήνας 3ος μήνας 6ος μήνας EPDS>12

35 Νέα περιστατικά γυναικών που βρέθηκαν να έχουν καταθλιπτική συμπτωματολογία η εβδ 1ος μήνας 3ος μήνας 6ος μήνας EPDS>12

36 Διαφορές μεταξύ των γυναικών που εμφάνισαν και αυτών που δεν εμφάνισαν καταθλιπτική συμπτωματολογία (ανάλυση λογιστικής παλινδρόμησης R²=0.44) 044) Ναι Όχι Γεγονότα Ζωής ΔτΛ 7η ημέρα ΙΔΨ καθαριότητα Κλάμα 1ο μήνα

37

38 Μλέ Μελέτες που έγιναν στην Ελλάδα Thyroid function and postpartum mood disturbances in Greek women. Lambrinoudaki I, Rizos D, Armeni E, Pliatsika P, Leonardou A, Sygelou A, Argeitis J, Spentzou G, Hasiakos D, Zervas I, Papadias C. J Affect Disord Mar;121(3): Prepartum serum FT3 and FT4 correlated negatively with blues scores in the first week postpartum. Serum FT3 showed a negative independent correlation with postpartum blues scores in the first postpartum days. No association was found between thyroid antibody levels and mood scores

39 Μλέ Μελέτες που έγιναν στην Ελλάδα The role of maternal anxiety in the early postpartum period: screening for anxiety and depressive symptomatology in Greece. Giakoumaki O, Vasilaki K, Lili L, Skouroliakou M, Liosis G. J Psychosom Obstet Gynaecol Mar;30(1):21-8. Symptoms of postpartum depression had 14.5% of mothers on the first screening and 4.6% at the follow-up (EPDS >or= 14). State anxiety symptoms were manifested by 22.9% of the sample on the first screening and 12.6% at the follow-up. Trait anxiety symptoms exhibited 24.6% of the sample on the first screening and 14.3% at the follow-up. State anxiety was correlated with primiparity, admission to the NICU and negative experience of labor. Trait anxiety was correlated with the marital status of the mother. The symptoms of depression were correlated with the young age of the mother and negative experience of labor.

40 Μλέ Μελέτες που έγιναν στην Ελλάδα CSF and plasma cytokines at delivery and postpartum mood disturbances. Boufidou F, Lambrinoudaki I, Argeitis J, Zervas IM, Pliatsika P, Leonardou AA, Petropoulos G, Hasiakos D, Papadias K, Nikolaou C. J Affect Disord May;115(1-2): Cytokine levels were positively associated with depressive mood during the first four days postpartum (p=0.035 for CSF IL-6, p=0.025 for CSF TnF-a, p= for serum TnF-a) and also at sixth week postpartum (p=0.012 for CSF IL-6, p=0.072 for CSF TnF-a). Pregnancy duration had an adverse association to psychometric scores.

41 Λοχειακή ήψύχωση

42 Λοχειακή ήψύχωση Πολύ σπανιότερη από την κατάθλιψη. Περίπου ένα περιστατικό στις 1000 γεννήσεις Έχει συσχετιστεί με την Διπολική Διαταραχή Η μητέρα υποφέρει από παραληρητικές ιδέες, ψευδαισθήσεις, λογόρροια, σύγχυση και εναλλαγές της διάθεσης Συνήθης έναρξη 2 εβδομάδες μετά τον τοκετό με αϋπνία

43 Λοχειακή ήψύχωση Η μητέρα μπορεί να πιστεύει ότι το μωρό είναι νεκρό, παραμορφωμένο, ή μπορεί να νομίζει ότι εξακολουθεί να είναι έγκυος. Τυπικά παρατηρείται ενασχόληση με τη σύγκριση καλού και κακού. Μπορεί να πιστεύει ότι το βρέφος είναι σατανικό -ότι έχει τη δύναμη να τη βλάψει- ή ότι άλλοι γύρω της έχουν την πρόθεση να την βλάψουν.

44 Λοχειακή ήψύχωση Η θνησιμότητα πριν από την εισαγωγή των σύγχρονων αντιψυχωτικών και αντικαταθλιπτικών φαρμάκων ήταν αρκετά υψηλή και υπολογισμένη μέχρι και στο 25% τνω περιπτώσεων. Σήμερα όμως η πρόγνωση είναι πολύ καλή, εξακολουθεί πάντως να υπάρχει αυξημένος κίνδυνος αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς που φτάνει μέχρι και στο 10% των περιπτώσεων,, καθώς και ο κίνδυνος βρεφοκτονίας, ιδιαίτερα αν η κλινική εικόνα της ασθενούς έχει τα τυπικά στοιχεία της καταθλιπτικής συνδρομής.

45 Λοχειακή ήψύχωση Οι γυναίκες με επιλόχειο ψύχωση επιδεικνύουν πιο αποδιοργανωμένη και φτωχότερη ποιότητα φροντίδας του βρέφους τους σε σχέση με τις υγιείς μητέρες. Οι γυναίκες αυτές συχνά δυσκολεύονται να φερθούν με ευαισθησία και συνέπεια στα παιδιά τους, λόγω της απορρόφησής τους από τα συμπτώματα της ασθένειας, της φτωχής συγκέντρωσης, της κόπωσης, ή της ταραχής. Γενικά μπορεί να έχουν φτωχή επίγνωση των συνεπειών της συμπεριφοράς τους προς το βρέφος, μειωμένη επίγνωση των ικανοτήτων τους και και φτωχή κατανόηση των συναισθηματικών και σωματικών αναγκών του βρέφους

46